W
BLOESEMS - 5
ie voor de coronapandemie tijdens het kersenbloesemseizoen in het Amsterdamse bos kwam, kon hordes mensen al picknickend onder de bloeiende bloesembomen vinden. In de achtste eeuw was dat in Japan niet anders. Sinds die tijd begon de bloesem, en dan met name de kersenbloesem, een steeds grotere positie in te nemen in het religieuze en sociale leven van Japan. Door tijdens het hanami-seizoen samen onder de sakura te zitten, te eten en thee te drinken luidden de Japanners het nieuwe oogstseizoen in. Hana is het Japanse woord voor bloem en mi het woord voor kijken. Sakura betekent kersenbloesem. Hanami Matsuri is de naam voor het kersenbloesemfestival dat tot op heden overal in Japan plaatsvindt. Die kersenbloesemfestivals zijn een viering van het seizoen dat nieuw leven met zich meebrengt. In Japan heerst echter ook een sterk memento mori idee rondom de vrolijk gekleurde bloemen. Bloesems bloeien immers snel en explosief, maar de blaadjes worden na nog geen twee weken weer meegevoerd door de wind. Om deze reden werd de bloem als symbool voor de samoerai gezien. Deze Japanse krijgers konden een mooi, maar kort leven hebben. Hadden ze een strijd verloren, dan vervloog hun leven net als bloesemblaadjes. Dit symbool voor het vluchtige leven werd bovendien gebruikt voor de kamikazepiloten tijdens de Tweede Wereldoorlog. De soldaten werd ingeprent dat ze zich net als kersenbloesemblaadjes zouden verspreiden voor de glorie van het Japanse keizerrijk. De piloten schilderden dan ook bloesems op hun vliegtuigen als teken voor hun explosieve doch korte leven. Daarbij hield de keizer hen voor dat ze na hun sterven zouden reïncarneren als kersenbloesems. Niet alleen op de vliegtuigen van de kamikaze werden bloesems verbeeld, de bloemen werden al eeuwenlang op kimono’s, servies, prenten en waaiers gedrukt en geschilderd. Deze afgebeelde bloesems hadden soms het bloeiende leven en soms de dood
als betekenis. Daarnaast was de haiku een geliefd medium om de bloesems te bespreken, zoals de zeventiende-eeuwse haiku schrijver Uejima Onitsura dat deed. Hij schreef ooit: ‘De kersenbloesems bloeien. Wij kijken ernaar. Zij vallen en –’. Ook hier wordt verwezen naar de stille dood die op het leven volgt. De inspiratie die de bloesem Japanse kunst gaf waaide bovendien over naar Europa. Daar werd in de negentiende eeuw het verzamelen van Japanse prenten immens populair. Impressionistische kunstenaars hadden grote verzamelingen van deze afdrukken. Motieven uit de prenten namen ze over in hun kunstwerken. Dit werd ook wel Japonisme genoemd. Het motief van de bloesem kreeg hierdoor een plaats in de Europese kunst. Schilders als Claude Monet en Vincent van Gogh verbeeldden bloesems in
De kersenbloesems bloeien. Wij kijken ernaar. Zij vallen en –“ hun schilderijen. Een bekend voorbeeld is de Amandelbloesem van Van Gogh. Deze schilderde hij in 1890. Hij gebruikte de bloesem als symbool voor een nieuw begin. Nadat hij tien maanden in een psychiatrische inrichting had gezeten, kon hij eindelijk weer in de natuur schilderen, met de Amandelbloesem als resultaat. Een hedendaags voorbeeld van een kunstenaar die geïnspireerd is door de Japanse bloesem is de Britse Damien Hirst. Hirst staat bekend om zijn indrukwekkende kunstwerken waarmee hij de beschouwer met het leven en, voornamelijk, de dood confronteert. Voor een expositie in 2020 maakte Hirst negentig grote schilderijen van kersenbloesems. Hij wilde hiermee de schoonheid, het leven en de dood tot uitdrukking brengen: ‘The cherry blossoms are about beauty and life and death’ zei Hirst. Zo is dus te zien dat na ruim dertien eeuwen bloesems in kunst en cultuur nog altijd tot de verbeelding spreken, en ons laten nadenken over het leven en het nabije sterven. d
Doden voor de liefde Het verhaal van Bonnie en Clyde
Job Holtz – Sommigen zeggen dat je op slag verliefd kunt worden als je de ware tegenkomt. Dit was op 5 januari 1930 het geval. Toen ontmoetten een twintigjarige man en een negentienjarige vrouw elkaar voor het eerst. Het was liefde op het eerste gezicht. Het klinkt misschien als een slechte romantische Hollywoodfilm, maar niets is minder waar. In de daaropvolgende jaren ontwikkelden Bonnie Elizabeth Parker en Clyde Chestnut Barrow zich tot een van de beruchtste liefdeskoppels uit de geschiedenis. EINDELOOS JAARGANG 24, NR. 6
