12 - DUITSE VLAG
Schwarz-Rot-Gold
De geschiedenis en betekenis van de Duitse vlag
Ole Lechner - Volgens artikel 22, paragraaf 2 van de Duitse grondwet is de Bundesflagge (de nationale vlag van Duitsland) zwart-rood-goud. Toch ziet het onderste deel van de driekleur er geel uit in plaats van goud. De Belgische vlag, die bijna dezelfde kleuren gebruikt, wordt in de grondwet beschreven als rood, geel en zwart. Hoe komt het dat Duitsland zo’n aparte benaming hanteert?
H
oewel Duitsland tot in de 19e eeuw niet één staat vormde, stammen de kleuren van de Duitse vlag uit de middeleeuwen. Het Heilige Roomse Rijk gebruikte namelijk al in de 14e eeuw een gele banier met daarop een zwarte adelaar met rode klauwen en snavel. De adelaar wordt vandaag de dag ook nog gebruikt als Duits nationaal symbool: het Duitse parlementsgebouw en de 2 euromunt worden hiermee bijvoorbeeld versierd. Ook de machtige Habsburgers begonnen in de hoge middeleeuwen gebruik te maken van zowel de adelaar als de kleuren zwart en geel. Met Napoleons invasie in 1805 kwam er een einde aan het Heilige EINDELOOS JAARGANG 25, NR. 4
Roomse Rijk en daarmee ook aan het officiële gebruik van de kleuren zwart, rood en geel (hoewel Oostenrijk nog tot het einde van de Eerste Wereldoorlog een zwart-gele vlag gebruikte). De in 1815 opgerichte Duitse Bond had aanvankelijk geen nationale kleuren. De Duitse kleuren hadden echter nog niet hun laatste adem uitgeblazen. Integendeel: in de 19e eeuw speelden de kleuren een belangrijke rol in de nationaal-liberale beweging die een Duitse staat wilde stichten. Voor het eerst werd ook de term ‘goud’ gebruikt in deze context. Na te hebben gevochten in de Napoleontische Oorlogen begon een studenten-vrijkorps zich te manifesteren als belangrijke voorvechter van een verenigd Duitsland. Dit korps
droeg een zwart-rood uniform met gouden knopen en ging in de naoorlogse jaren een zwart-rood-gouden vlag gebruiken. De kleuren zouden staan voor de zwarte nacht van de onderdrukking, de bloedige strijd voor rechten en de gouden dageraad van de vrijheid. In de aanloop naar de revolutie van 1848-1849 werd de kleurencombinatie steeds meer ingezet om de ‘Duitse natie’ te vertegenwoordigen. De revolutionairen riepen op tot liberaal-democratische hervormingen en de vorming van een Duitse staat. Toen in maart 1848 onrust uitbrak, zwaaiden zij in meerdere steden met vlaggen in de welbekende kleuren. De Duitstalige staten slaagden er in 1848 niet in om zich te verenigen, met name vanwege
