8 - BOEKVERLUCHTING
Gouden kunst van boekverluchting
Anna van Schouten - Boekverluchting, oftewel de kunst van het illustreren van handschriften en documenten met goud of zilver. Het stamt af van het Latijnse woord ‘illuminare’ dat verlichten betekent. De techniek van deze handgemaakt boeken dateert vanaf de oudheid. Maar vooral middeleeuwse monniken maakten deze kunst. Deze boeken zijn over het algemeen religieuze boeken waarbij het geloof voorop staat. Het doel van boekverluchting was voornamelijk de tekst te verduidelijken, de tekst aan te vullen maar ook schoonheid natuurlijk. Dit was overigens niet de belangrijkste bedoeling van boekverluchting. Hoe meer een boek verlucht was hoe belangrijker de status van het boek werd.
G
eschreven teksten werden geruime tijd bewaard op boekrollen. Deze bestonden vrijwel altijd uit een aantal vellen van papyrus of perkament die aan elkaar geplakt werden. In de vierde eeuw kwam hier verandering in door het ontstaan van codex, bestaande uit losse vellen perkament. Door het ontstaan van de codex waren boeken makkelijker te gebruiken en te bewaren. Hierdoor zijn er een groot aantal boeken bewaard gebleven en kunnen wij deze, vandaag de dag, nog steeds bestuderen. De eenvoudigste vorm van boekverluchting was om zwarte verf af te wisselen met rode inkt (rugrum) of verf (minium). Hier stammen de termen rubricatie en miniatuur van af. Iets ingewikkeldere EINDELOOS JAARGANG 25, NR. 4
verluchtingen waren afbeeldingen zoals planten, dieren en evangelisten. Vanaf de 13e eeuw ging het boek niet alleen om het verluchten maar ook om het illustreren. Zo’n illustratie kon beginnen met
Het woord boekverluchting stamt af van het Latijnse woord ‘illuminare’ dat verlichten betekent.
een initiaal, een grote versierde letter waarmee de tekst begon. Maar het kon ook beginnen met een il-
