REFLECTIES
Moed en wijsheid Na de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 zal een nieuw kabinet geformeerd worden. Aan dit kabinet de taak om Nederland in de periode 2021-2025 beter te maken. Beter in de zin van herstel na corona, maar ook beter in de zin van ordening van de samenleving en van de sectoren in onze samenleving. Ongeacht de opdracht die de formateur meekrijgt, wens ik hem of haar tezamen met het nieuwe kabinet veel moed en wijsheid toe.
De publieke sector Het is duidelijk dat er een grote opgave in de publieke sector ligt. Ondanks de inspanningen die het onderwijs levert verlaat naar verluid zo’n 25% van de leerlingen het onderwijs als functioneel analfabeet. Het advies van de commissie Dijsselbloem uit 2008 om de sector niet te overspoelen met onderwijshervormingen en veranderingen alleen maar door te voeren gebaseerd op gedegen onderzoek en evaluatie, wordt blijmoedig en grootschalig genegeerd. De grote hoeveelheid opdrachten die het onderwijs meekrijgt hebben het beroep van leraar ondertussen niet aantrekkelijker gemaakt. Een andere publieke sector waar het ‘piept en kraakt’ is de (sociale) woningbouw. De Volkskrant constateerde in haar analyse van 11 september 2020 dat corporaties nauwelijks meer woningen bijbouwen en steeds meer de broekriem moeten aanhalen om de verhuurdersheffing, zo’n € 9 miljard sinds de invoering, op te kunnen brengen. Het tekort aan woningen, zeker voor doelgroepen als jongeren en ouderen, loopt ondertussen op veel plaatsen steeds verder op. Tegelijk ligt er voor de sociale woningbouw een enorme verduurzamingsopgave. Portaal, een grote Utrechtse woningcorporatie, deed op de tweede dinsdag van september met haar Woonrede een dringende oproep om samen te werken om het probleem op de woningmarkt in ieder geval kleiner te maken. Ook in de private sector is een steeds groter gebrek aan geschikte woningen voor bepaalde doelgroepen zoals starters.
intern tegenstrijdig. De reflex van de politiek om dan te vragen om individueel maatwerk oogt sympathiek, maar staat ook op gespannen voet met het gelijkheidsbeginsel: gelijke gevallen moeten immers gelijk en objectief behandeld worden. De opgaven die aan de gezondheidszorg gesteld worden zijn al lange tijd duidelijk. De vergrijzing van de bevolking leidt tot een toenemende vraag naar gezondheidszorg. Tegelijk worden de arbeidsmarkt en de basis om de sterk toenemende kosten te kunnen dragen juist krapper. Meer van hetzelfde is geen realistische oplossing omdat het simpelweg ontbreekt aan financiële middelen en het personeel voor uitbreiding van capaciteit. Digitalisering en innovatie zouden een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van dit probleem. Digitalisering lijkt nu, onder druk van corona, wat meer van de grond te komen maar innovatie komt maar heel mondjesmaat tot stand. Dit is niet alleen te wijten aan een zeker conservatisme van de sector. Vooral in de ouderenzorg en de gehandicaptenzorg is het zeer de vraag of arbeid op grote schaal vervangen kan worden door technologische oplossingen. Inzet op vergroting van de zelfredzaamheid van ouderen met een zorgvraag lijkt hierdoor cruciaal. Een goede fysieke leefomgeving en een geschikte woning zijn hierbij een voorwaarde. Laat hier nou juist een groot tekort aan zijn.
Maatschappelijke vraagstukken
Frans Schaepkens, directeur WFZ
18
De openbare hoorzittingen en het rapport over de toeslagenaffaire bij de Belastingdienst laten zien dat ook in het openbaar bestuur sprake is van serieuze problemen. Ingewikkeldheid van wetgeving die is gebaseerd op tal van compromissen tussen partijen – verschillende uitvoeringsinstanties die regelmatig langs elkaar heen werken, politieke druk om fraude te bestrijden en onvoldoende oog voor signalen dat het misgaat – hebben geleid tot een drama voor duizenden gezinnen. Niet alleen de Belastingdienst kampt met problemen, ook andere uitvoeringsinstanties laten steken vallen, niet in de laatste plaats omdat hetgeen ze moeten uitvoeren ontzettend complex is en volgens mij soms ook
De maatschappelijke vraagstukken zijn waarschijnlijk nog groter en complexer en lijken de vorm aan te nemen van een veelkoppig monster. Het terugdringen van de klimaatopwarming, het oplossen van de stikstofproblematiek, het aan het werk houden van zoveel mogelijk mensen (ongeacht of die wel of niet een afstand hebben tot de arbeidsmarkt), de toenemende kansenongelijkheid, de houdbaarheid van het pensioenstelsel, de verdeling van welvaart over bedrijven, burgers en publieke sector, het creëren van een duurzaam innovatief klimaat en het verdelen van de beschikbare ruimte in Nederland over onder meer landbouw, woningbouw, industrie, natuur en energieopwekking zijn vraagstukken die vragen
01 2021
