Edukacja kulturowa
134
Gdy nie wieje nudą, dzieją się cuda M O N I K A H AU S M A N- P N I E W S K A
Filharmonia, teatr, wystawa malarstwa? Nuda. Takie wspomnienia ze szkoły wynieśli dorośli nieuczestniczący w kulturze – zarówno ci z wielkich miast, z małych miasteczek, jak i ze wsi. I to ich skutecznie blokuje. Ci ostatni stają przed dodatkowymi barierami, choćby koniecznością dojazdu autobusem na wieczorny spektakl (to sarkazm, bo często nie mają dostępu do komunikacji publicznej). Są osoby dorosłe, dla których kultura jest „za wysoka”, bo ktoś im ją skutecznie obrzydził, nie przygotował do jej odbioru, wbił w poczucie wstydu, że nie mają się w co ubrać, nie rozumieją, nie umieją się wysłowić. Pracodawcy mówią o nich, że nie mają ogłady. W książce ...I nigdy nie chodziłem do szkoły1 André Stern dowodzi, że zachwyt dziecka, nieskrępowana możliwość podejmowania różnorodnych aktywności oraz brak ograniczeń czasowych i presji stanowią podstawę poznania świata. Jest to odmienna wizja od tej, którą znamy ze szkolnych ławek, gdzie uczestnictwo w kulturze oznaczało zazwyczaj nudne, schematyczne wydarzenia, podawane bez zarysowania kontekstu. Sama w takich uczestniczyłam. Zresztą dzieje się tak nie tylko w kulturze. Dzieciaki muszą znać na pamięć skomplikowane regułki, gdy tymczasem nie potrafią sobie kupić biletu na pociąg, nie jeżdżą same tramwajem, nie znają specyfiki działania urzędów. To oczywiście generalizacja, ale jako członkini organizacji pracującej z osobami dorosłymi znajdującymi się w trudnej sytuacji życiowej (w tym doświadczającymi problemów na rynku pracy) efekty takiego nauczania widzę aż za dobrze. Jedną z metod wspomagania uczestników projektów aktywizacyjnych w procesie wypracowywania pozytywnej zmiany jest Treningowe Centrum Rozwoju i Wsparcia. Jego inicjatorzy z Federacji FOSa wychodzą z założenia, że „Edukacja społeczna jest niezwykle ważnym elementem procesu włączenia społecznego. Udział w wydarzeniach kulturalnych, wizyty w miejscach publicznych, np. w restauracji, kinie czy teatrze, ma wszechstronny wpływ na rozwój osobisty w wielu obszarach, na wzbogacenie słownictwa, rozwinięcie poczucia estetyki, naukę obycia w różnych sytuacjach i miejscach, poznanie historii oraz tradycji swojej społeczności i ogólne poszerzenie horyzontów”. Zasadniczym celem działania Centrum jest przekazanie wiedzy na temat funkcjonowania w grupie i szeroko rozumianego obycia w życiu społecznym, co przekłada się na przygotowanie uczestników zajęć do wejścia w środowisko pracy i zwiększenie szans na podjęcie przez nich zatrudnienia. Zanim jednak dojdzie do tego etapu, następuje proces budowania grupy, integrowania i ośmielania jej członków. Kluczowe jest poczucie bezpieczeństwa i zaufania do siebie, prowadzącego i do całego zespołu. Pomaga świadomość, że inni również nigdy nie byli w teatrze lub na wernisażu i też mają obawy przed taką wizytą.
1.
Stern, A. (2016), ...I nigdy nie chodziłem do szkoły, Gliwice: Wydawnictwo Element.
