Biznes Ogrodniczy - marzec 2022

Page 1

NR 2/125 marzec 2022 ISSN 2080-1610

BIZNES OGRODNICZY

Razem pracujemy na wspólny sukces Rozmowa z Markiem Świeżym i Piotrem Świeżym, prezesem i dyrektorem sprzedaży firmy Chomik

Strona 8 s. 24

Czy ryzyko się opłaci?

s. 36

Floriade 2012–2022

s. 42

Lamela serwuje espresso

www.biznes-ogrodniczy.pl

OGÓLNOPOLSKI MAGA Z YN BR ANŻ Y OGRODNICZEJ


PROFESJONALNE

NASIONA

-GARDEN WARZYW

W

SERIA PROFESJONALNA

TWOIM

OGRODZIE

NASIONA DLA HOBBYSTÓW SERIA PROFESJONALNA

NASIONA DLA HOBBYSTÓW

PROFESJONALNE

NASIONA

-GARDEN WARZYW

W

TWOIM

OGRODZIE

POMIDOR MALINOWY ZERSY F1 (ODP. VA: 0, VD: 0, FOL: 0, TOMV: 0)

15 nasion

BARDZO WCZESNY DO TUNELI I SZKLARNI DUŻE OWOCE 250-300 g O SŁODKIM SMAKU INTENSYWNY MALINOWY KOLOR

74246

74075

5 906874 758199 >

74080 74070

5 906874 758021 >

NASIONA PROFESJONALNE:

5 906874 758076 >

5 906874 758120 >

• HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.

74079

-GARDEN W

SERIA PROFESJONALNA

5 906874 758175 >

TWOIM

5 900000 000008

WARZYW

OGRODZIE

74074

PROFESJONALNE

NASIONA HOLENDERSKIE

5 906874 758069 >

NASIONA HOLENDERSKIE

SERIA PROFESJONALNA

NASIONA

NASIONA

-GARDEN WARZYW

W

TWOIM

OGRODZIE

NASIONA HOLENDERSKIE

SERIA PROFESJONALNA

5 906874 758113 >

PROFESJONALNE

74085

TWOIM

SERIA PROFESJONALNA

NASIONA HOLENDERSKIE

PROFESJONALNE

NASIONA

-GARDEN WARZYW

W

TWOIM

OGRODZIE

5 906874 758106 >

XXXXX

OGRODZIE

W

TWOIM

WARZYW

W

-GARDEN

WARZYW

TWOIM

-GARDEN

PROFESJONALNE

W

NASIONA

NASIONA

NASIONA

-GARDEN WARZYW

OGRODZIE

OGRODZIE

SERIA PROFESJONALNA OGRODZIE

PROFESJONALNE PROFESJONALNE

NASIONA HOLENDERSKIE

NASIONA HOLENDERSKIE

NASIONA

OGRODZIE

SERIA PROFESJONALNA OGRODZIE

PROFESJONALNE

NASIONA

-GARDEN WARZYW

W

SERIA PROFESJONALNA

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.

NASIONA HOLENDERSKIE

SERIA PROFESJONALNA

NASIONA HOLENDERSKIE

• Hodowca i producent nasion: HOLLAND SELECT BV Holandia • Zaprawiane w Holandii zaprawą Proseed /Thiram/ • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion

-GARDEN

NASIONA PROFESJONALNE:

OGRODZIE

TWOIM

OGRODZIE

NASIONA HOLENDERSKIE

NASIONA PROFESJONALNE:

SERIA PROFESJONALNA

TWOIM

TWOIM

TWOIM

100 nasion

NASIONA HOLENDERSKIE

W

W

W

VOLTAGE

WCZESNA ok. 60 dni BARDZO WYSOKI PLON ok. 16-20 ton/ha (1,6- 2 kg/m2) DO WIELOKROTNEGO ZBIORU BEZ ŁYKA, BARDZO SMACZNA

SERIA PROFESJONALNA

WARZYW

-GARDEN WARZYW

-GARDEN

-GARDEN

NASIONA

FASOLA ŻÓŁTA SZPARAGOWA

NASIONA

-GARDEN

NASIONA

PROFESJONALNE

SERIA PROFESJONALNA

ZIELONE OKRĄGŁE STRĄKI BEZ ŁYKA, BARDZO SMACZNA

-GARDEN WARZYW

W

TWOIM

SERIA PROFESJONALNA

OGRODZIE

NASIONA HOLENDERSKIE

SUPER WCZESNA (18-20 dni) INTENSYWNY CZERWONY KOLOR NASIONA PROFESJONALNE:  do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie. ODPORNA NA PARCENIE BARDZO SMACZNA

PROFESJONALNE

-GARDEN

ZBIÓR TRWA 2-3 MIESIĄCE NASIONA HOLENDERSKIE

P R O F nasion: E S J O NHOLLAND ALNE NSELECT A S I O NBV A Holandia WARZYW • Hodowca i producent • Zaprawiane w Holandii zaprawą Proseed /Thiram/ • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion

• Hodowca i producent nasion: BAKKER BROTHERS HOLANDIA • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion

OGRODZIE

25 nasion

FASOLA PNĄCA 4-5 m

SERIA PROFESJONALNA

WARZYW

TWOIM

500 nasion

COBRA

W

ROSSO TONDO PRECOCISSIMO 2

ok. 500 nasion na 10 m2

SZCZYPIOR JUŻ PO 60 DNIACH PÓŹNIEJ TWORZY BIAŁĄ CEBULKĘ W TWOIM OGRODZIE WYSOKI PLON SMACZNA, ŁAGODNA W SMAKU

NASIONA HOLENDERSKIE

WARZYW

RZODKIEWKA

NASIONA

SERIA PROFESJONALNA

NASIONA

-GARDEN

WHITE LISBON PROFESJONALNE

FASOLA ZIELONA TYCZNA

PROFESJONALNE

NASIONA HOLENDERSKIE

CEBULA SZCZYPIOROWA

OGRODZIE

OGRODZIE

SERIA PROFESJONALNA

TWOIM

TWOIM

W

W

WARZYW

WARZYW

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.

WARZYW

W

NASIONA

TWOIM

NASIONA IMPORTOWANE

-GARDEN

PROFESJONALNE

W

NASIONA

WARZYW

PROFESJONALNE

NASIONA HOLENDERSKIE

PROFESJONALNE

NASIONA IMPORTOWANE

NASIONA

-GARDEN

SERIA PROFESJONALNA

74078

NASIONA HOLENDERSKIE

PROFESJONALNE

SERIA PROFESJONALNA

PROFESJONALNE

SERIA PROFESJONALNA

TWOIM

OGRODZIE

PROFESJONALNE

NASIONA

-GARDEN WARZYW

W

TWOIM

OGRODZIE

• HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion

NASIONA PROFESJONALNE:

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.

CEBULA TYPU HISZPAŃSKIEGO YELLOW SWEET SPANISH

• Hodowca i producent nasion: BAKKER BROTHERS HOLANDIA • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion NASIONA PROFESJONALNE:

PAPRYKA

ok. 500 nasion na 10 m2

CEBULE KULISTE DUŻE (8-9 CM) BARDZO WYSOKI PLON SILNY SYSTEM KORZENIOWY ODPORNA NA SUSZĘ

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.

CALIFORNIA WONDER "SUPREME"

FASOLA ŻÓŁTA KARŁOWA PŁASKOSTRĄKOWA CAPITANO

50 nasion

FASOLA KARŁOWA PŁASKOSTRĄKOWA BEZ ŁYKA, BARDZO SMACZNA NAJLEPSZA ZDROWOTNOŚĆ BARDZO WYSOKA PLON

ok. 70 nasion

OWOCE ok. 10x10 cm GRUBE ŚCIANKI INTENSYWNY KOLOR WYSOKI PLON

MARCHEW FLAKKESE 2 FIVAK

• Hodowca i producent nasion: BAKKER BROTHERS HOLANDIA • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion

ok. 2000 nasion/ 20 m2 uprawy

• Hodowca i producent nasion: HOLLAND SELECT BV Holandia  do upraw towarowych pod osłonami i w polu • Hodowca i producent nasion: BAKKER BROTHERS HOLANDIA NASIONA PROFESJONALNE: • Zaprawiane w Holandii zaprawą Proseed /Thiram/  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie. • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion

NASIONA PROFESJONALNE:

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.

BURAK ĆWIKŁOWY DETROIT DARK RED 2

NASIONA PROFESJONALNE:

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.

ok. 300 nasion na 10 m2

BARDZO WCZESNY 55–58 dni od siewu BARDZO WYSOKI PLON INTENSYWNY KOLOR ODPORNY NA TRUDNE WARUNKI UPRAWY

ŚREDNIO PÓŻNA ok.135 dni BARDZO WYSOKI PLON 107 ton/hektar (10,7 kg/ m2) BŁYSZCZĄCY KORZEŃ 20-24 cm DO DŁUGIEGO PRZECHOWYWANIA

• Hodowca i producent nasion: BAKKER BROTHERS HOLANDIA • HERMETYCZNE OPAKOWANIE - przedłużona przydatność nasion NASIONA PROFESJONALNE:

 do upraw towarowych pod osłonami i w polu  do upraw hobby: plenna, odporna na choroby i łatwa w uprawie.


OD REDAKCJI

Rok jubileuszy

B

Bohaterem marcowej okładki „Biznesu Ogrodniczego” jest firma Chomik – na początku działalności hurtownia szklanych słoi, która metodą małych kroków zbudowała sobie na rynku mocną pozycję. Nowe inwestycje, systematyczne poszerzanie oferty, dzielenie się owocami pracy z lokalną społecznością i potrzebującymi, pasja i poczucie humoru – ta krótka charakterystyka chyba dość dobrze oddaje istotę tego przedsiębiorstwa. Początki firmy Chomik sięgają 1993 r., więc niedługo okrągły jubileusz. Swoje 30-lecie już w tym roku może z kolei świętować firma Happet. Ten polski producent artykułów zoologicznych – znany przede wszystkim z produktów do akwarystyki i oczek wodnych – powstał jako przedłużenie zainteresowań, wiedzy i biznesowego doświadczenia właściciela. Zachęcam do lektury wywiadu i bliższego poznania historii tej firmy. Swój jubileusz, 25-lecie, obchodzi też w tym roku Centrum Ogrodnicze Magnolia w Malborku – gratulujemy i rocznicy, i prezentu, który sobie, a przede wszystkim swoim klientom, sprawili właściciele – nowej, większej siedziby. W tym wydaniu piszemy także o międzynarodowej wystawie ogrodniczej Floriade Expo – zapowiadając nową, tegoroczną edycję przypominamy i pokazujemy w fotorelacji, co działo się na tym wydarzeniu w 2012 r. Jako impreza odbywająca się co 10 lat, Floriade ma duży wpływ na kreowanie ogrodniczych trendów i warto się tam pojawić. Warto także zajrzeć do raportu o nowych logotypach i całym procesie rebrandingu w branży ogrodniczej – podobnie jak w przypadku sukcesji, coraz więcej firm może stanąć niedługo przed podobnym wyzwaniem.  Zapraszam do lektury! Michał Gradowski, redaktor prowadzący

3


4

SPIS TREŚCI

Floriade 2012: jak wpłynęła na branżę ogrodniczą? Już niedługo rozpoczyna się kolejna edycja międzynarodowej wystawy ogrodniczej Floriade Expo 2022. Po 20 latach wydarzenie wraca w pobliże Amsterdamu – do Almere – i będzie trwało przez sześć miesięcy, od 14 kwietnia do 9 października 2022 roku. W oczekiwaniu na otwarcie wystawy zastanówmy się, jaki wpływ wywarła na ogrodnictwo jej poprzednia edycja – Floriade 2012 s. 36

FELIETON

RAPORT SPECJALNY

TRENDY

6 W centrum koszmaru

18 Nowy znak firmowy 20 Inwestycja w przyszłość 21 Nowe logo – szanse i zagrożenia 22 Rebranding – dowód na rozwój organizacji 23 Firma tak dobra, jak jej logo?

36

WYWIAD NUMERU 8 R azem pracujemy na wspólny sukces

POLECAMY ROŚLINY 14 14 15 15

almia Windmill K Truskawka Just Add Cream Buddleja davidii Butterfly Tower 'Tobud1305' Hydrangea paniculata Skyfall 'Frenne' PBR

RAPORT 16

Rynek roślin ozdobnych według IPM

HANDEL 24

Czy ryzyko się opłaci?

42

F loriade 2012: jak wpłynęła na branżę ogrodniczą? Lamela serwuje latte i espresso

POLECAMY 44

Trzy dekady firmy Happet

NOWOŚCI

SOLIDARNI Z UKRAINĄ

48 49 50

26 28

PULS BRANŻY

Ważny gest ludzkiego wsparcia udzoziemcy podporą polskich szkółek C

SEGMENT RYNKU 30

Nawozowe przedwiośnie

TOP Innowacja Nowości firmy Bros Polecamy produkty

52 Magnolia świętuje ćwierć wieku 54 Newsy


Fot. K.Hübers

REKLAMA

Wiosno przybywaj! Wszyscy niecierpliwie wyglądamy pierwszych oznak wiosny. Spragnieni żywych kolorów i soczystej zieleni roślin dekoracyjnych. Niewątpliwie są nimi kalmie – rośliny ozdobne cały rok dzięki zimozielonym, błyszczącym liściom, a w maju/czerwcu obsypane jedynymi w swoim rodzaju kwiatami s. 14

BIZNES OGRODNICZY REDAKTOR NACZELNA Karolina Kałdońska karolina.kaldonska @biznes-ogrodniczy.pl REDAKCJA Jakub Borkowski WYDAWCA: Jakub.borkowski@biznes-ogrodniczy.pl Media Experts Sp. z o.o. Michał Gradowski, ul. E. Raczyńskiego 17, 60-465 Poznań michal.gradowski@biznes-ogrodniczy.pl e-mail: redakcja@biznes-ogrodniczy.pl Druk i oprawa www.biznes-ogrodniczy.pl CGS Drukarnia Sp. z o.o. ul. Towarowa 3, Mrowino k. Poznania Dystrybucja w obiegu zamkniętym 62-090 Rokietnica – bezpośrednio do placówek handlowych ISSN 2080-1610 OGÓLNOPOLSKI MIESIĘCZNIK BRANŻOWY DLA KADRY KIEROWNICZEJ, SKLEPÓW, CENTRÓW I HURTOWNI OGRODNICZYCH

Docieramy do 7 tys. decyzyjnych osób w firmach działających w branży ogrodniczej Zarząd wydawnictwa: PREZES WYDAWNICTWA Alicja Kulbicka alicja.kulbicka@biznes-ogrodniczy.pl

Redakcja nie bierze odpowiedzialności za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów. Przedruk w całości bądź części dozwolony jedynie po uzyskaniu pisemnej zgody Wydawnictwa Media Experts Sp. z o.o. Tytuł weryfikowany przez Kantar Millward Brown


6

FELIETON

W centrum

koszmaru

Karolina Kałdońska redaktor naczelna

T

Trudno uwierzyć, że na przestrzeni zaledwie kilku lat jesteśmy świadkami realizacji dwóch zupełnie do niedawna niewyobrażalnych scenariuszy. Najpierw z błogiego komfortu wytrąciła nas pandemia, a takie kwestie jak otwarte granice, niemal nieograniczony dostęp do zagranicznych towarów i usług z dnia na dzień przestały być pewnikiem. Jeśli jednak tamten scenariusz był złym snem, to teraz jesteśmy już w samym centrum prawdziwego koszmaru. Niczym nieuzasadniona, krwawa inwazja Rosji na niepodległego sąsiada, ten podły, niezrozumiały i szaleńczy akt ludobójstwa na Ukrainie, podważył dotychczasowy porządek i zburzył nasz sposób myślenia o świecie.

Trudno w takiej chwili zastanawiać się nad konsekwencjami wojny dla branży ogrodniczej, nad ograniczeniem, jeśli nie zupełnym zatrzymaniem eksportu na wschód, trudno myśleć o rozchwianych kursach walut i ogólnej niepewności w gospodarce. Firmy, które zatrudniają pracowników, a więc pośrednio wpływają na sytuację ich rodzin, muszą oczywiście to robić, ale na takie kalkulacje będzie jeszcze czas.

Trudno w takiej chwili zastanawiać się nad konsekwencjami wojny dla branży ogrodniczej, nad ograniczeniem, jeśli nie zupełnym zatrzymaniem eksportu na wschód, trudno myśleć o rozchwianych kursach walut i ogólnej niepewności w gospodarce

Tysiące ludzi w całym kraju, w tym wielu przedsiębiorców, włączyło się do niesienia pomocy obywatelom Ukrainy. Na różne sposoby pomagają także firmy z branży ogrodniczej. O kilku takich inicjatywach z pierwszych dni wojny udostępnionych na Facebooku – na pewno nie o wszystkich, które już zostały zrealizowane, albo są w trakcie realizacji – piszemy w tym wydaniu „BO”. Niech będą one inspiracją do dalszych działań, niech nasza branża będzie przykładem tego, że wolność, uczciwość i szlachetność nie zginęły i nie zginą. 



8

WYWIAD

Razem pracujemy na wspólny sukces

Jedną z naszych najważniejszych wartości jest zespół ludzi, z którymi współpracujemy. Załoga musi być pewna, że w chwilach trudnych może liczyć na liderów, a liderzy muszą wiedzieć, że zawsze mogą się oprzeć na doświadczeniu zespołu. Taką atmosferę buduje się latami – mówi Marek Świeży. Z prezesem firmy Chomik oraz Piotrem Świeżym, dyrektorem sprzedaży Chomika rozmawiamy o nowych pomysłach na rozwijanie przedsiębiorstwa

J

ROZMAWIA: MICHAŁ GRADOWSKI

Już od 29 lat firma Chomik dynamicznie się rozwija. Jaka jest tajemnica Waszego sukcesu? Marek Świeży: Naszą dewizą od początku działalności, czyli od 1993 roku, było powiedzenie „Powoli, ale stale!”, a także sentencja, która często pojawia się na naszych materiałach reklamowych, że „Wszystko, co dobre, jest przed nami”. Można powiedzieć, że na tym opiera się nasza filozofia działania: jutro ma być lepsze niż dzień dzisiejszy, a dziś powinno być lepsze niż wczoraj. To nie dotyczy tylko obrotów, ale także warunków pracy, całej infrastruktury technicznej, relacji z pracownikami i kontrahentami. Wymaga to często dużego wysiłku, wyciągania wniosków z tego, co widzimy w otaczającej nas rzeczywistości, a także obserwowania liderów rynku i naszej konkurencji. Ale jest to „podglądanie”

z szacunkiem dla osiągnięć innych, bo czasami, aby pójść dalej, trzeba skorzystać z gotowych rozwiązań. Oczywiście kluczem do jakiegokolwiek sukcesu jest własny sposób na biznes i taki wypracowaliśmy. Chomik jest firmą rodzinną. Co to oznacza w praktyce? M.Ś.: No cóż, rodzinny charakter naszej firmy można rozumieć na dwa sposoby. Pierwszy to formalny: struktura właścicielska jest rodzinna. Jednak jest i inna perspektywa, która znacznie bardziej mi odpowiada. Chciałbym prowadzić firmę, w której rzeczywiście, jak w rodzinie, jest


WYWIAD

„głowa”, ale równie ważni są członkowie rodziny i rodzina jako całość. Zawsze chciałem, aby nasza załoga miała wpływ na to, w jaki sposób działamy, rozwijamy się, aby miała poczucie współodpowiedzialności. I na przykład dlatego już od wielu lat na koniec roku prosimy pracowników o wypełnienie anonimowej ankiety, w której mogą się ustosunkować do tzw. pytań zamkniętych, ale także wypowiedzieć się na pytania otwarte, np. „co ci się podoba w naszej firmie?” lub „co ci się nie podoba i co byś zmienił?”. Każdy może także ocenić w skali 1-5 życzliwość i fachowość współpracowników, ale również kierownictwa i zarządu, ze mną włącznie. Co roku ankiety są brane pod uwagę przy ustalaniu, co zrobić, aby w przyszłości wyeliminować te słabe strony, które nasza „rodzina” zgłaszała przy ich wypełnianiu. A w następnym roku robimy podsumowanie, co udało się zrobić i prosimy o kolejne uwagi. Rodzina to także spotkania i integracja. Staramy się organizować spotkania integracyjne poszczególnych działów i całej firmy (niestety ostanie lata z powodu pandemii były uboższe w te spotkania), a w latach jubileuszowych na 15-, 20-, 25-lecie organizowaliśmy dla chętnych wyjazdy, pielgrzymki z częściowym lub całościowym dofinansowaniem do Włoch, Ziemi Świętej, Meksyku itp. Mamy w planie kilka wyjazdów w przyszłym roku, w którym będziemy obchodzili 30-lecie. Zdradzę, że pod uwagę bierzemy tak egzotyczne kierunki, jak Rwanda

i Ekwador, a „Biznes Ogrodniczy” dowiaduje się o tym jako pierwszy (śmiech). Firma Chomik cyklicznie podejmuje nowe inwestycje, które powstają w relatywnie krótkim czasie. Jak Wam się to udaje w czasach gorączki budowlanej?

Znaną w mediach społecznościowych markę Piwniczka Chomika, która swoje życie rozpoczęła od bloga kulinarnego i popularnego kanału YouTube o tematyce kulinarnej, winiarskiej i nalewkowej, rozszerzamy o nowe linie produktów do kuchni i przetwórstwa

Piotr Świeży, dyrektor sprzedaży firmy Chomik i Marek Świeży, prezes Chomika

M.Ś.: Rzeczywiście, inwestycje są realizowane stopniowo i według założonego planu. Obecnie trwa rozbudowa Centrum Dom i Ogród w Gdowie, w którym powstaje kolejna nowoczesna hala sprzedażowa. W czerwcu 2020 oddaliśmy to użytkowania nowy obiekt, którego budowę rozpoczęliśmy rok wcześniej. Tak więc zaledwie w ciągu 12 miesięcy powstała hala najnowszej generacji, o powierzchni 1700 m kw. oraz budynek administracyjno-socjalny. Dzięki tej inwestycji powierzchnia magazynowa wzrosła do 7700 m kw. i będzie mogła pomieścić ponad 12 tysięcy miejsc paletowych.

9


10

WYWIAD

To niezwykle istotna inwestycja, bo – jak wiadomo – magazyn to serce każdej firmy handlowej. Piotr Świeży: Kolejnym niezwykle istotnym miejscem dla naszej firmy jest wzorcownia. Ostatnio także została rozbudowana i ma obecnie powierzchnię ponad 4000 m kw. Trzypoziomowa powierzchnia wystawiennicza pozwala na atrakcyjną ekspozycję ponad 10 tys. produktów. Ciekawe rozwiązania architektoniczne i duże możliwości aranżacji przestrzeni pozwalają nam pokazać nie tylko wielkość dostępnych towarów, ale również szerokie możliwości ich wykorzystania. Na parterze prezentujemy głównie produkty ogrodowe naszej marki własnej GardenLine. Ponadto narzędzia ogrodowe, meble i akcesoria przeznaczone do organizacji przydomowej przestrzeni. Na pierwszym piętrze przeważają artykuły gospodarstwa domowego, a także szeroka gama artykułów Home&Decor: meble dziecięce, toaletki, designerskie fotele, pufy i wiele więcej. Drugie piętro wzorcowni zarezerwowane jest dla ozdób świątecznych i artykułów dekoracyjnych. W osobnej przestrzeni prezentujemy szeroką gamę akcesoriów do przetwórstwa oraz meble i architekturę ogrodową. M.Ś.: Strukturalny rozwój firmy został zaprojektowany jeszcze przed wybudowaniem pierwszego budynku nowego kompleksu, a więc hali wysokiego składowania wraz

z budynkiem biurowym, która została oddana do eksploatacji w 2011 roku. Już wtedy powstał plan i piękna wizualizacja. Żartuję, że budynki firmy trochę przypominają na nim stację kosmiczną i właśnie w taki sposób się rozwijamy, dołączając jakby kolejne jej moduły. Chomik od lat był wyróżniany w rankingach Forbesa. Czy wiadomo już, czy w tym roku zdobędzie kolejną nagrodę? M.Ś.: Miło nam podzielić się wiadomością, że również w tym roku Chomik został wyróżniony Diamentem Forbesa. Szczegóły zostaną ogłoszone już niedługo, podczas gali podsumowującej kolejny ranking tego prestiżowego miesięcznika. Niedawno firma została uhonorowana przez Forbesa także w rankingu „Forum Firm Rodzinnych 2021”. Oczywiście przedsiębiorstwo rozwija się nie dla dyplomów, ale są one z pewnością formą zewnętrznego potwierdzenia sukcesów, utwierdzają nas w przekonaniu,


WYWIAD

że wybraliśmy właściwą drogę rozwoju i motywują do dalszego wytrwałego działania. Liczba pracowników Chomika dynamicznie rośnie, a jak wiadomo jedną z podstaw udanego biznesu jest sprawne zarządzanie zespołem. Jak u Państwa wygląda ta kwestia? M.Ś.: Tak, to prawda. Liczba pracowników nieustannie się zwiększa. Pracujemy razem, wszyscy – na nasz wspólny sukces. Aby firma dobrze rozwijała się na wszystkich polach, pracujemy w podziale na różne działy. To zdecydowanie usprawnia komunikację i pozwala na szybką organizację w wielu kwestiach. Jeśli chodzi o kierowników, są to młodzi, wysoko wykwalifikowani ludzie, przygotowani do mądrego i sprawnego zarządzania swoimi działami. Z całą pewnością mogę powiedzieć, że wszystkie nasze osiągniecia i sukcesy zawdzięczamy całemu zespołowi, wszystkim pracownikom, a szczególnie – naszej kadrze kierowniczej. To oni scalają i motywują zespoły, co przekłada się na coraz lepsze wyniki. Czy po upływie pierwszych miesięcy 2022 roku jesteście już w stanie określić, co będzie hitem tego sezonu? P.Ś.: Tak, dwa pierwsze miesiące nowego roku, ale także zachowania klientów z ubiegłego roku, pozwalają nam wytypować hity sprzedażowe. Od dłuższego czasu obserwujemy rosnące zainteresowanie takimi artykułami ogrodniczymi jak szklarnie, mini szklarnie i tunele. Jest to związane z coraz większą popularnością zdrowej żywności i trendem, aby w kuchni wykorzystywać warzywa i owoce z własnego ogrodu czy choćby zioła uprawiane na balkonie. Za tym idzie popyt na drobne akcesoria potrzebne do takich przydomowych upraw. Ten trend jest dodatkowo wzmocniony ostatnimi podwyżkami, które sprawiły, że własne uprawy są nie tylko zdrowe, ale także pozwalają na oszczędności. Drugą kategorią produktów, które z pewnością będą się cieszyć dużą popularnością, są meble ogrodowe naszej marki własnej GardenLine. Z roku na rok w sezonie wiosenno-letnim odnotowujemy wzrost sprzedaży tych towarów. Najpierw pandemia, a teraz chaos wywołany sytuacją międzynarodową sprawiają, że Polacy jeszcze bardziej docenili zalety własnego ogrodu, jako miejsca wypoczynku, rekreacji i spotkań z rodziną i znajomymi. W naszej ofercie mogą znaleźć wszystko, co jest potrzebne do zaaranżowania własnej strefy relaksu: meble ogrodowe, nowoczesne

altany, komfortowe huśtawki, solidne i bezpieczne trampoliny, wysokiej jakości baseny i akcesoria potrzebne do ich utrzymania i konserwacji. Dodatkowo, w rozpoczynającym się sezonie nasz asortyment poszerzyliśmy o nowoczesne, bardzo solidnie wykonane grille oraz przybory do grillowania. Bardzo „młodą” kategorią produktów, której sprzedaż ciągle rośnie i ma na rynku jeszcze olbrzymi potencjał, są toaletki kosmetyczne. W najnowszych modelach coraz częściej wykorzystuje się oświetlenie LED, a moda na nie jest coraz większa wśród dzieci, stąd w naszej ofercie pojawiły się także toaletki dla dziewczynek. Czy kategoria artykułów dla przetwórstwa i produktów szklanych ciągle zajmuje ważne miejsce w ofercie Chomika? M.Ś.: To dziedzina, od której rozpoczynaliśmy naszą działalność i nadal pozostała nam bliska. Co więcej, ciągle się w niej rozwijamy, szukamy nowych produktów, wzorów i najlepszych

11


12

WYWIAD

Rozszerzyliśmy także naszą ofertę trampolin. Trampoliny w wersji PRO – jedne z najlepszych na rynku – charakteryzują się najwyższej klasy batutami zapewniającymi bezpieczeństwo i udaną zabawę.

technologicznie producentów. W ostatnim czasie poszerzyliśmy naszą ofertę o produkty dla pszczelarstwa. Wprowadziliśmy także na rynek własny pojemnik fermentacyjny, a więc niezwykle użyteczne i tanie narzędzie do produkcji wina, kiszenia kapusty czy ogórków. Wciąż oddajemy w ręce naszych klientów nowe wzory naczyń ceramicznych i artykułów szklanych. O jakie inne grupy produktów poszerzacie Wasz asortyment? P.Ś.: Można powiedzieć, że nasz asortyment rozwija się wielotorowo. Od kilku sezonów rozwijamy ofertę produktów Home&Decor, począwszy od eleganckich, designerskich mebelków, toaletek, komód i stolików, po artykuły dekoracyjne, także te związane z okresami świątecznymi. Ciągły rozwój widać także w dziedzinie mebli ogrodowych. Pojawiają się zupełnie nowe wzory, coraz bardziej przypominające meble z eleganckiego salonu i coraz bardziej komfortowe. Ogród i taras stają się dodatkowym pokojem naszego domu lub mieszkania, który kojarzy się z wypoczynkiem i rekreacją. Nieustannie poszerzamy o nowe wzory również ofertę altan i huśtawek. Nasze produkty wybieramy z dbałością o każdy szczegół. Innowacyjne dwuosobowe huśtawki z wygodnym stolikiem pośrodku, czy specjalnie zaprojektowane podstawki na napoje, które w naszych huśtawkach są standardem, a nie wyposażeniem dodatkowym, wygodne fotele wiszące z miękkimi poduszkami – wszystko po to, aby komfort użytkowania był zawsze na najwyższym poziomie. Z myślą o wymagających amatorach grillowania wprowadzamy najwyższej jakości produkty z kategorii BBQ , a więc nowoczesne grille i akcesoria.

Ciekawostką dla przedstawicieli branży ogrodniczej może być nasza nowa inwestycja – Raba Resort, czyli kompleks ekskluzywnych domków wypoczynkowych, pięknie położonych nad rzeką Rabą w Gdowie – w lokalizacji, która pozwala w pełni korzystać zarówno z uroków starego Krakowa, jak i gór: Beskidów i Tatr. Ośrodek jest otwarty dla wszystkich spragnionych wypoczynku w komfortowych warunkach, ale zapraszamy do niego także naszych klientów i kontrahentów odwiedzających firmę, na przykład podczas Targów Ogrodnictwa w Chomiku – mówi Marek Świeży, prezes firmy Chomik

Obecną ofertę uzupełniliśmy także o nowopowstającą kategorię Home&Decor, czyli funkcjonalne meble, krzesła, stoły i modne dodatki. Pragniemy, aby nasi klienci mieli zapewniony szeroki wybór nowoczesnych i oryginalnych produktów. Pomimo dużej skali działalności firma Chomik wciąż wydaje się być blisko swoich partnerów biznesowych i klientów, a dopełnieniem tego wizerunku są humorystyczne relacje z targów, filmy kulinarne czy filmy prezentujące kulisy obchodzenia w firmie Chomik świąt czy jubileuszy. Biznes to dla Was ciągle dobra zabawa? M.Ś.: Staramy się być w kontakcie z naszymi klientami i partnerami biznesowymi, zarówno dzięki przedstawicielom handlowym, jak i mediom społecznościowym. Jest to dla nas bardzo ważna kwestia. Poprzez internetowe komunikatory jesteśmy w stanie budować zainteresowanie naszymi produktami, ale także sprawdzać, co się podoba naszym klientom i jakie są ich potrzeby. Staramy się, aby materiały, które zamieszczamy w Internecie były jak najbardziej aktualne, inspirujące i idące z duchem czasu. Dział Marketingu i Social Media wkłada ogrom pracy, aby najnowsze oferty docierały zawsze na czas, a klienci byli poinformowani o nowościach i produktach wartych uwagi.


WYWIAD

Oczywiście, w takiej komunikacji potrzebny jest też dystans do siebie i naszej pracy, stąd nie może zabraknąć materiałów zabawnych, stworzonych z humorem. Chcemy przez to zwrócić uwagę naszych obserwatorów, zachęcając ich jednocześnie do dalszego śledzenia naszej działalności. Staramy się skrupulatnie publikować relacje i posty z najważniejszych dla nas wydarzeń. Wśród nich są imprezy wystawiennicze, w które mocno się angażujemy. Ale także wydarzenia firmowe, jak jubileusze czy relacje z postępów w realizacji kolejnych inwestycji. Od lat jesteśmy bardzo aktywni na platformie YouTube. Na naszym kanale można znaleźć użyteczne i ciekawe filmy kulinarne, poświęcone produkcji wina i nalewek, a także prezentacje naszej oferty i relacje z firmowych wydarzeń. Przy okazji filmów spod znaku Piwniczki Chomika, prezentujemy nie tylko sprawdzone przepisy, ale także nasze produkty z kategorii AGD i przetwórstwa. Na kanale można znaleźć także materiały humorystyczne, które dla naszego zespołu – podczas ich tworzenia – też były świetną zabawą i budowały klimat firmy. W mediach społecznościowych pojawiały się także informacje o zaangażowaniu społecznym Chomika. Jakie przybiera ono formy?

Podopieczni Fundacji Chomik – Ku Dobremu

M.Ś.: Po pierwsze Chomik, jako jeden z największych pracodawców w regionie, zapewnia stabilizację dla wielu gospodarstw domowych i jest ważnym źródłem dochodów podatkowych dla lokalnego samorządu. Jednak dla nas ważne jest, aby w dodatkowy sposób dzielić się owocami sukcesu naszej firmy. Właśnie dlatego w 2019 roku została utworzona Fundacja Chomik – Ku Dobremu (www.fundacja.chomik.pl), która obecnie pomaga ponad 40 podopiecznym, finansując zakup sprzętu medycznego i zabiegów rehabilitacyjnych i otacza wszechstronną opieką ich rodziny. W przygotowaniu jest budowa dużego ośrodka rehabilitacyjnego, w którym będzie się ogniskować działalność fundacji. Już teraz jej pracownicy mobilizują nasz zespół do działań dobroczynnych, na przykład udziału w akcji Szlachetna Paczka, która stała się już tradycją Chomika. 

13


14

POLECAMY ROŚLINY

WINDMILL

Fot. K.Hübers

Ta piękna kalmia, hodowli dr. K.-H. Hübbersa, wiosną pokrywa się pudroworóżowymi pąkami o charakterystycznym kształcie. Rozwijają się w cudne, białe kwiaty o średnicy 3-4 cm, z czerwonym rysunkiem w kształcie gwiazdy. Kontrastowy wzór widoczny jest z dużej odległości i czyni tę roślinę niezwykłą ozdobą ogrodu. Odmiana cechuje się zdrowym wzrostem i wzniesionym pokrojem. Jak wszystkie kalmie jest całkowicie mrozoodporna.

Wiosno przybywaj!

Fot. Plants365

Fot. Plants365

Wszyscy niecierpliwie wyglądamy pierwszych oznak wiosny. Spragnieni żywych kolorów, soczystej zieleni i świeżych smaków zwłaszcza w tym okresie szukamy roślin dekoracyjnych. Niewątpliwie są nimi kalmie – rośliny ozdobne cały rok dzięki zimozielonym, błyszczącym liściom, a w maju/czerwcu obsypane jedynymi w swoim rodzaju kwiatami. Wiosna to też czas dla smakoszy, a truskawki są dla nich oczywistym wyborem

JUST ADD CREAM Pokrój kompaktowy – w kształcie poduszki o wysokości około 30 cm i rozpiętości 50 cm. Wytwarza mało rozłogów na korzyść większej

ilości owoców. Kwitnie różowymi kwiatami od początku maja, aż do pierwszych przymrozków. Owocowanie rozpoczyna się wcześnie i trwa aż do jesieni. Charakteryzuje się

wyjątkowym smakiem. Łączy w sobie słodycz i wielkość tradycyjnych truskawek ze szczególnym smakiem alpejskiej truskawki. Jest plenna – do 1 kg owoców na roślinę. Uprawiana w pojemnikach pięknie przewisa kaskadowo, a rośliny pokryte są mnóstwem różowych kwiatów i czerwonych owoców jednocześnie, co czyni ją bardzo atrakcyjną. Na zimę nadziemna część rośliny zamiera – odrastając wiosną kolejnego roku.


POLECAMY ROŚLINY

Buddleja davidii Butterfly Tower 'Tobud1305' Kolumnowy krzew liściasty. Dorasta do ok. 2 m wysokości i 1 m szerokości. Kwiaty fioletowe, duże, stożkowate, pojawiają się od VI do IX. Cechują się przyjemnym zapachem i są miododajne. Odmiana preferuje stanowisko słoneczne lub półcieniste, a glebę żyzną i umiarkowanie wilgotną. Jest mrozoodporna. Stosowana w ogrodach przydomowych, w szczególności na rabatach bylinowych. www.b2b.wazynscy.pl

Hydrangea paniculata Skyfall 'Frenne' PBR Nowość wśród hortensji. Dorasta do 1,2 m wysokości i 0,7 m szerokości. Odmiana kwitnie bardzo obficie od VII-X. Kwiatostany są duże i gęsto wypełnione. Kwiaty przypominają te występujące u hiacyntów. Początkowo białe, a następnie różowe. Odmiana preferuje stanowisko słoneczne lub półcieniste. Świetnie sprawdzi się w pojemnikach lub małych ogrodach. Jest mrozoodporna. www.b2b.wazynscy.pl

15


16

RAPORT

Rynek roślin ozdobnych według IPM Raport dotyczący rynku roślin ozdobnych, opracowany przez agencję CO CONCEPT na zlecenie IPM ESSEN, miał być niejako rekompensatą za styczniowe targi, które z powodu pandemii po raz kolejny nie mogły się odbyć. Raport opisuje w jakim miejscu znajduje się zielony sektor po dwóch latach pandemii, wymienia wyzwania, które przed nim stoją i przedstawia możliwości rozwoju na przyszłość

J

TEKST: MICHAŁ GRADOWSKI

Jak czytamy w „IPM Market Report 2022”, wielkość niemieckiego rynku roślin ozdobnych w 2020 r. – po wielu latach stagnacji – wynosiła 9,4 mld euro, co zgodnie uznano za rekordowy poziom, ale w 2021 r. (brakuje jeszcze danych za cały ten okres) wartość ta może znowu wzrosnąć. Choć obawy, czy konsumenci będą chcieli wydawać pieniądze na kwiaty i rośliny w tak niepewnych finansowo czasach były uzasadnione, to rzeczywistość okazała się znacznie bardziej optymistyczna. Według AMI, niemieckiej firmy zajmującej się badaniem rynku rolnego i ogrodniczego, wydatki per capita na kwiaty i rośliny w Niemczech systematycznie

rosną – w 2019 r. wynosiły 108 euro, w 2020 r. 113 euro, a w 2021 r. już 124 euro. Eksperci zauważają też gwałtowny wzrost liczby nowych klientów w tym sektorze, na poziomie ok. 10-20 proc. W 2020 r. konsumenci wydali średnio o 1 euro na mieszkańca więcej na byliny, krzewy liściaste, rośliny doniczkowe, rośliny na rabaty i rośliny balkonowe niż w roku poprzednim. W przeliczeniu na około 83,2 mln obywateli Niemiec oznacza to znaczący wzrost wielkości rynku.


RAPORT

Rok 2021 pokazał z kolei, że klienci z ogrodniczego sektora detalicznego są skłonni zapłacić nieco więcej za rośliny. Analiza paragonów pokazuje, że – w zależności od rodzaju i lokalizacji firmy – klienci wydawali średnio o co najmniej 10 proc. więcej na zakupy w porównaniu do roku 2020 roku. Ponadto, ankiety przeprowadzone przez Instytut Edukacyjno-Badawczy Ogrodnictwa w Erfurcie (LVG) – dotyczące wyników sprzedaży roślin rabatowych i balkonowych – pokazały, że rok 2021 aż 80 proc. ankietowanych uznało za „dobry” lub „bardzo dobry”. Potwierdzają to także twarde dane. Na przykład Landgard – jedna z największych spółdzielni producenckich i organizacji marketingowych zajmujących się kwiatami i roślinami w Niemczech – w pierwszym kwartale 2021 r. odnotowała wzrost sprzedaży o 21 procent. Spośród trendów handlowych odnotowanych przez autorów raportu warto zauważyć 27-procentowy wzrost upraw roślin doniczkowych i coraz większe zainteresowanie uprawą bylin. Byliny są obecnie najważniejszymi roślinami uprawianymi na zewnątrz, przed fiołkami, bratkami i wrzosami, a spadek w przypadku wrzosów to ponad 20% w ciągu ostatnich pięciu lat. Niemiecki Federalny Urząd Statystyczny przeanalizował także najnowsze dane dotyczące uprawy i produkcji roślin ozdobnych w Niemczech. Wyniki ostatniego badania dowodzą, że w Niemczech działa 3120 gospodarstw

specjalizujących się w roślinach ozdobnych, co oznacza spadek liczby firm o 15 proc. w porównaniu z 2017 r. Coraz droższe są także grunty pod uprawę – według Federalnego Urzędu ds. Rolnictwa i Żywności stawki dzierżawy gruntów rolnych w Niemczech wzrosły ponad dwukrotnie w ciągu ostatnich dziesięciu lat, a ceny zakupu gruntów rolnych w tym okresie wzrosły w jeszcze większym stopniu. Na przykład, jeśli 1 hektar ziemi kosztował średnio 11 854 euro w 2010 r., to już w 2020 r. za tę samą powierzchnię ziemi trzeba było zapłacić 26 777 euro. Rosną też pozostałe koszty: logistyka (10 do 20 proc.), ogrzewanie (olej opałowy był w 2021 o 50 proc. droższy niż rok wcześniej) i doniczki produkcyjne (20 proc.). Jak piszą autorzy raportu, nie wszystkie szkółki przerzucają jednak te koszty na klientów, w rezultacie czego średni, 10-procentowy wzrost cen na kwiaty i rośliny w większości przypadków nie wystarcza na pokrycie zwiększonych kosztów produkcji. Właśnie dlatego w 2020 r. 33 proc. firm ogrodniczych osiągnęło znacznie niższe zyski niż w poprzednich latach, pomimo „eksplozji sprzedaży”, a zjawisko to może być widoczne w jeszcze większym stopniu w wynikach za 2021 r.  Źródło: „IPM Market Report 2022: Record sales for the flower and plant market”.

17


18

RAPORT

Nowy znak firmowy

Zmiana wizerunku marki obejmuje o wiele szerszy zakres niż nowe logo, ale to właśnie nowy logotyp jest najczęściej początkiem i symbolem tej nowej komunikacyjnej strategii. O czym warto pamiętać przygotowując się do rebrandingu? To pytanie zadaliśmy firmom z branży ogrodniczej, które ten proces mają już za sobą oraz ekspertom

P

TEKST: MICHAŁ GRADOWSKI

Powodów zmiany logo może być bardzo wiele. Do najczęstszych należą zmiana nazwy firmy, nowa struktura własnościowa powstała w wyniku przejęć czy fuzji, rozszerzenie działalności o nowe obszary, które słabo korespondują z dotychczasowym logotypem czy podjęcie decyzji o ekspansji na rynkach zagranicznych, gdzie stary logotyp nie będzie działał tak dobrze, jak na rodzimym rynku. Ważną przesłanką do podjęcia decyzji o odświeżeniu logo może być też repozycjonowanie, czyli skupienie się na innej grupie docelowej klientów.

Bardzo często przyczyną takiej zmiany jest też po prostu upływ czasu – wygląd logo nie nadąża za rozwojem firmy. Poza tym trendy w komunikacji wizualnej zmieniają się tak szybko, że niektórzy eksperci doradzają lifting logotypu mniej więcej co dekadę. Warto jednak pamiętać, że w przypadku jednej z najbardziej znanych globalnie marek – Coca Coli – obecna wersja logo jest zbliżona do oryginalnego projektu z 1886 r., zaprojektowanego zresztą przez


Na znak firmowy często składa się kilka elementów: logotyp, sygnet, a czasem także hasło. Eksperci od komunikacji wizualnej zalecają zwykle prostotę i ograniczenie się do czterech kolorów. Nawet z pozoru wielokolorowe logo Google zawiera tylko cztery barwy, choć nie brakuje też wyjątków od tej reguły (np. mBank). Przy wybieraniu nowego projektu warto też zachować ostrożność, aby uniknąć kłopotów, które stały się udziałem Audi: firma ta, ze względu na podobieństwo logo do kół olimpijskich, została pozwana przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Pozew został jednak oddalony. Co do zasady logo powinno być przejrzyste i uniwersalne, ale już wspomniana prostota może budzić wątpliwości. Opisywane na łamach „Harvard Business Review” wyniki badania prawie 600 logotypów – przeprowadzone przez naukowców z Francji, Anglii i Kanady – dowodzą czegoś dokładnie odwrotnego. Badacze podzielili logotypy na opisowe (czyli takie, które dzięki odpowiedniej grafice czy napisom ułatwiają zidentyfikowanie produktu) i nieopisowe. Spośród wybranych logotypów ok. 60 % stanowiły te nieopisowe, 40% – opisowe. Jak piszą naukowcy, badania dowiodły, że to właśnie logotypy opisowe sprawiają, że marki wyglądają bardziej autentycznie w oczach konsumentów i są lepiej przez nich oceniane. Zwiększają także skłonność konsumentów do zakupów i w konsekwencji wpływają na sprzedaż produktów sygnowanych takimi markami. Ten efekt działa jednak słabiej w przypadku firm, które konsumenci już wcześniej znali. Opisowe logo gorzej sprawdza się też w przypadku marek oferujących produkty lub usługi związane ze smutnymi lub nieprzyjemnymi rzeczami, np. środki odstraszające owady. Zmiana wizerunku marki to o wiele więcej niż tylko wymiana logo, ale to właśnie nowy logotyp często jest symbolem nowej strategii komunikacyjnej czy biznesowej firmy. Nie można jednak przeceniać jego wpływu na wyniki handlowe. Według szacunków publikowanych przez IAB Polska w 2019 r., przeciętny mieszkaniec miasta widzi dziennie ok. 5 tys. reklam, w tym także internetowych. Ile z nich przebije się do jego świadomości? Dbając o rozpoznawalność logo nie można więc zapominać o wysokiej jakości produktów i ponadprzeciętnym standardzie obsługi. 

▶ REKLAMA

Franka Masona Robinsona, księgowego pracującego dla założyciela firmy.


20

RAPORT

Inwestycja w przyszłość Spójna strategia, oparta na zaangażowaniu i umiejętności adaptowania się organizacji do „długodystansowych” zmian – to recepta na sukces w przypadku rebrandingu – mówi Mariusz Kaźmierski, specjalista ds. marketingu w firmie BROWIN

C

Co było głównym powodem podjęcia decyzji o zmianie nazwy i logo firmy? Nazwa BROWIN pojawiła się pod koniec roku 2014, w ramach szeroko zakrojonego rebrandingu firmy, dotąd znanej jako Biowin, założonej w 1979 r. Intensywny rozwój firmy, wdrażane inwestycje, zwiększanie potencjału organizacji i konieczność dostosowania się do aktualnych wymogów ustawodawstwa, nadały kierunek wprowadzanym zmianom. Poszerzająca się oferta produktów browarniczo-spożywczych skłoniła nas do wprowadzenia nowej marki Browin, a firma zmieniła nazwę na BROWIN sp. z o. o. sp. k., jednocześnie zachowując markę Biowin. Od 2015 r. zaczęliśmy budować nowe oblicze firmy i rozpoznawalność jej nowego logo. Przy okazji odświeżyliśmy wszystkie logotypy naszych marek, także Bioogrodu, by lepiej odzwierciedlały istotne dla nas wartości: tradycję i solidność, ale także twórczą energię, technologiczną nowoczesność i innowacyjność. Co jest największym wyzwaniem w całym procesie rebrandingu i ile może on potrwać ? Rebranding w dużej skali nigdy nie jest łatwy. Potrzebna jest konsekwencja w działaniu, dobra współpraca całej załogi, otwartość na zmiany, świadomość, że dążymy do wspólnego celu. A przy tym trzeba szybko reagować na sygnały z rynku, na zmienne potrzeby klientów, na nowe trendy w budowaniu oferty. Kluczową kwestią jest spójna strategia, oparta na zaangażowaniu i umiejętności adaptowania się organizacji do „długodystansowych” zmian. Jeśli widzi się sens działania, to i kilka lat mobilizacji „firmowych sił” staje się po prostu ważnym wspólnym zadaniem – trudnym i złożonym, wymagającym w yrzeczeń, ale i ekscytującym. Konieczne jest przygotowanie „podłoża” – dobrej komunikacji i mentalnej gotowości załogi na pracę

w warunkach często głębokich zmian. Potrzebny jest dobry plan i sprawne zarządzanie całym procesem. Jak mierzyć efekty rebrandingu z perspektywy czasu?

Mariusz Kaźmierski, specjalista ds. marketingu w firmie BROWIN

To właśnie czas najlepiej weryfikuje wyniki rebrandingu, który zawsze jest inwestycją w przyszłość. Z upływem czasu wyraźnie widać, które zmiany i w jakim stopniu okazały się skuteczne i pozytywnie wpłynęły na aktualny potencjał firmy. Dla BROWINu jest to nadal bezcenne doświadczenie, bo uruchomiliśmy proces, który można wciąż doskonalić i rozwijać. Korzyści takie jak większa rozpoznawalność marki, pozytywne reakcje klientów, uzyskiwanie planowanych wyników biznesowych, wzrost zainteresowania produktami i współpracą – wszystko to staje się faktem, kiedy znajduje potwierdzenie w konkretnych danych. Trzeba je umieć generować tak, by dawały się analizować w sposób jak najbardziej użyteczny. Na tej podstawie można podejmować racjonalne, ale i odważne decyzje.


RAPORT

Nowe logo – szanse i zagrożenia Zmiana layoutu opakowań podyktowana jest często chęcią odświeżenia i wzmocnienia marki, podkreślenia jej rozwoju i nadążania za obowiązującymi rynkowymi trendami – mówi Sabina Jasiukiewicz, menedżer ds. marketingu w firmie BROS

C

Co jest największym wyzwaniem w przypadku rebrandingu? Presja czasu. Istotne jest to, aby do minimum skrócić okres, w którym na półce spotykają się dwie różne wersje opakowań tej samej marki. W przypadku branży ogrodniczej dodatkowym utrudnieniem jest dość duży konserwatyzm konsumentów. Klienci są często przyzwyczajeni do wyglądu swoich ulubionych, sprawdzonych produktów. Zmiana layoutu potrafi być dla nich dużym zaskoczeniem i zmusza klienta do dłuższej interakcji z produktem, choćby w celu sprawdzenia czy nadal ma do czynienia z tym samym preparatem, którego używał wcześniej. Jeśli nowe opakowanie spodoba się klientowi i zwróci na siebie jego uwagę, chętnie poświęci swój czas na zaznajomienie się z nową formą swojego ulubionego produktu. Jeśli nie, istnieje ryzyko, że zamiast sięgnąć po produkt wcześniej kupowanej marki, zainteresuje się kojarzonym już produktem konkurencji. Stąd zmiany wyglądu opakowań produktów w naszej branży powinny być szczególnie dobrze przemyślane. Ile trwa taki proces i jakie są orientacyjne koszty? Rebranding nie jest procesem ani krótkim, ani tanim i składa się z kilku podstawowych etapów. Najpierw musi zapaść decyzja, że zmiana jest potrzebna. Kolejno zbiera się pomysły, analizuje je i koryguje. Następnie rozpoczyna się długi i kosztowy proces implementacji nowego layoutu oraz komunikacji – trzeba poinformować pracowników firmy i klientów, że idzie nowe, eksponując przy tym zalety płynące z tej zmiany. O kosztach trudno tutaj mówić na poziomie ogólnym, bo agencje brandingowe zajmujące się identyfikacją wizualną produktów do każdego zlecenia podchodzą indywidualnie, a portfolia produktowe firm są mocno zróżnicowane pod względem liczby asortymentu. Sporym kosztem jest też wymiana opakowań, materiałów komunikacyjnych itp. Łącznie cały proces może trwać nawet powyżej roku. Jak z perspektywy czasu można ocenić korzyści wynikające z rebrandingu? Jak je zmierzyć?

Korzyści z rebrandingu mogą być różne, od polepszenia spójności i czytelności produktów, aż po zwiększenie obrotów. Jeśli firma chce być postrzegana w jakiś konkretny sposób, to wygląd produktów i logo oraz skojarzenia jakie za sobą niosą, mogą ten wizerunek budować zgodnie z intencjami inicjatorów tej zmiany.

Sabina Jasiukiewicz, menedżer ds. marketingu w firmie BROS

Jeśli rebranding ma być remedium na słabą sprzedaż, można w dość krótkiej perspektywie ocenić, czy przynosi zamierzone skutki. Ale często zmiana jest podyktowana po prostu chęcią odświeżenia marki, wzmocnienia jej, podkreślenia jej rozwoju i nadążania za obowiązującymi rynkowymi trendami i wówczas mierzalność tych korzyści jest dużo trudniejsza. Niezależnie od intencji inicjatorów rebrandingu, na pewno jest to proces, który należy obserwować i analizować zarówno na rynku, jak i wewnątrz przedsiębiorstwa. Przydatne może się tu okazać zastosowanie ekonomicznych narzędzi, takich jak np. mierzenie wskaźnika zwrotu inwestycji, tj. ROI w porównaniu do WACC, czyli średniego ważonego kosztu kapitału. Jednak często przeprowadzenie tego typu analizy, przy trudno mierzalnych efektach, nie jest w pełni możliwe. 

21


22

RAPORT

Rebranding – dowód na rozwój organizacji Niewątpliwie można powiedzieć, że rebranding wpływa na uzyskanie przewagi konkurencyjnej, a pozycjonowanie marki rośnie. W proces rebrandingu zaangażowaliśmy możliwie dużo osób wewnątrz firmy, więc można powiedzieć, że pracownicy widzą teraz zmiany, których byli autorami – mówi Mateusz Kupczak, Marketing Manager w firmie Krysiak

J

Jaki moment jest najlepszy na zmianę komunikacji wizualnej i jak się do tego procesu przygotować? Rebranding przeprowadzany jest często w momencie, kiedy firma przechodzi duże zmiany i chce je komunikować na zewnątrz – tak też było w naszym przypadku. Postawiliśmy na mocną zmianę naszego wizerunku – by jednoznacznie kojarzyć się z firmą, która jest ekspertem w branży ogrodniczej. Nam przygotowanie się do rebrandingu zajęło około pół roku, a kolejne miesiące przypadły na realizację tych planów. Pierwszym etapem było znalezienie i wybór właściwej agencji, która miała zadbać o aspekty graficzne, zobrazować wizję i misję firmy, zaczynając od tworzenia logotypu, poprzez pozostałe materiały wizerunkowe/reklamowe. Kolejnym wyzwaniem było zrealizowanie projektów, zachowanie odpowiedniej kolorystyki, jakości wykonania… Wszystkie zmiany powinny być też zsynchronizowane w czasie, zmieniamy logo (cała identyfikacja wizualna), aktualizujemy stronę internetową, zmieniamy wszystkie reklamy wizerunkowe lub takie, gdzie mamy starą wersję logo – tak, aby klient, który zna firmę, zauważył te zmiany – najlepiej z efektem „WOW”. Jakie są najważniejsze korzyści wynikające z rebrandingu? Same korzyści może nie są widoczne gołym okiem i nie można zmierzyć efektywności naszych działań. Ale jeśli proces jest dobrze przeprowadzony, to o zmianie się mówi… Każdy, kto ma do czynienia z firmą, zwraca uwagę na podstawowy aspekt, jakim jest nowe logo, a potem dostrzega kolejne zmiany. Nam zależało na tym, aby nie były to tylko zmiany wizualne, ale także podwyższenie standardów współpracy z dystrybutorami, opieki po sprzedaży, przyjrzenie się dotychczasowym praktykom rynkowym i wyznaczenie nowych – jeszcze lepszych.

Mateusz Kupczak, Marketing Manager w firmie Krysiak

Niewątpliwie można też powiedzieć, że rebranding wpływa na uzyskanie przewagi konkurencyjnej, a pozycjonowanie marki zdecydowanie rośnie (ale na ten aspekt wpływa o wiele więcej czynników). Firma, poprzez realizację tego procesu, wdraża swoją strategię, a ludzie w niej pracujący mają poczucie rozwoju organizacji. W proces rebrandingu zaangażowaliśmy możliwie dużo osób wewnątrz firmy, więc można powiedzieć, że pracownicy widzą zmiany, których byli autorami. Czy można zmierzyć efekty tych działań? W naszym przypadku trudno mówić o mierzeniu efektywności rebrandingu, ponieważ firma Krysiak jest marką parasolową dla wielu marek własnych (Faworyt PRO, Faworyt, Lider, Handy, 4garden, Gardyer), klienci ostateczni stykają się w większości tylko z tymi markami. Można ocenić efekty tych działań przez pryzmat rozwoju firmy, ale zdecydowanie większa dynamika tego rozwoju może być podyktowana zarówno właściwym rebrandingiem, jak i po prostu wynikać z faktu, że rynek w naszym segmencie „rośnie”. 


RAPORT

Firma tak dobra, jak jej logo?

K

Mariusz Słowik, właściciel agenci marketingowej Owocni.pl Kiedy warto wymienić logo? Przydatna i prosta zasada mówi, że jeśli w ogóle zadajemy sobie to pytanie, to coś może być na rzeczy. Dobre logo nigdy nie powinno przywodzić na myśl kwestii zmiany wizerunku. Powinno wyglądać i działać tak, jak gdyby było stworzone dla twojej firmy na zawsze. Jeśli tak nie jest, to oznacza, że mogłoby być lepsze – czyli warto je zmienić. To trochę tak, jak z ogrodem – trzeba o niego nieustannie dbać, by nie zarósł, a czasem wymienić część sadzonek na inne. Dla wielu klientów firma jest tak dobra, jak jej logo. Jeśli więc masz logo słabsze niż firmę, niepotrzebnie tracisz potencjalnych nabywców. Od czego zacząć taką zmianę? Najważniejszym elementem przygotowań jest bez wątpienia wybór projektantów, którzy wezmą odpowiedzialność za nowy wizerunek. Najtrudniejszym zaś... pozbycie się własnych przyzwyczajeń. Stare logo często wiąże się z ważnym okresem rozwoju firmy i z silnymi emocjami. Nowe z natury rzeczy nigdy nie będzie miało takiego potencjału. Pomocne może być wyobrażenie sobie, że ta zmiana będzie jak zakup nowego, dużo lepszego samochodu. Oczywiście, w pierwszym w życiu małym autku przeżyliśmy niejedno, ale nowe za to jest wygodne, szybkie i nie stanowi zagrożenia dla twojej rodziny oraz innych uczestników ruchu. Ile może kosztować zmiana logo? Są nieduże firmy, które po zaprojektowaniu nowego logo mogą wymienić je dosłownie w parę minut: strona, Facebook, stopka maila, gotowe. W innych to proces, który najlepiej zaplanować nawet na rok naprzód: druk nowych materiałów, wymiana wizytówek, plan publikacji przedstawiających klientom nowy wizerunek, to wszystko elementy strategiczne, które warto wykorzystać świadomie i jak najskuteczniej. Koszt i czas takiej pracy można porównać do remontu: taki sam zakres działań dla dużego domu zajmie więcej niż dla małego. Wymiana dwóch wizytówek to mniejszy budżet niż wymiana dwudziestu, oznakowanie jednego biura kosztuje mniej niż kilku oddziałów w różnych miejscach Polski itd. Kluczowe jest tu myślenie w kategoriach inwestycji

– zmieniamy logo nie po to, by wydać pieniądze, lecz to po, by je zarobić. Czy jest jakieś ryzyko? Nie. Właściciele firm często obawiają się, że przez nowe logo „stracą” dawnych klientów. Niepotrzebnie – bez zmian pozostaje przecież nazwa oraz branża. Nie jest więc tak, że pokazujemy zupełnie nowym osobom zupełnie nową markę. Działamy nadal w znanym sobie otoczeniu, klienci widzą znajomą nazwę, adres strony, dostają maile z takiego samego adresu, co wcześniej – mamy nowy wizerunek, ale nadal jesteśmy sobą. Ciekawą opcją jest wykorzystanie zmiany logo poprzez zaproszenie klientów do procesu. Nie musimy zmieniać logo z dnia na dzień: warto zapowiedzieć tę modyfikację, np. napisać odpowiedni wpis na blogu czy firmowej stronie na Facebooku, w kolejnych dniach zdradzać szczegóły nowej kolorystyki czy liternictwa – tak, by zmiana była zapowiedziana i oczekiwana. Wówczas otrzymujemy wartość dodaną – zmiana sama w sobie jest czynnikiem przyciągającym do nas uwagę. 

23


24

HANDEL

Czy ryzyko się opłaci? W czasie zatowarowania na sezon 2022 wiele produktów kupowaliśmy po cenach hurtowych drożej niż w minionym roku sprzedawaliśmy je w detalu. Drastycznie wzrosły też ceny prądu i gazu, ale my po raz kolejny podejmiemy ryzyko, zamówiliśmy więcej towaru niż w ubiegłym roku, stawiamy na szeroką ofertę i efektowne rośliny – mówi Sławomir Majewski, właściciel Centrum Ogrodniczego Majewscy

J

Jak przebiegają przygotowania do nowego sezonu? Jak konsumenci zareagują na podwyżki? Pierwsze ciężarówki z towarem na nowy sezon przyjeżdżały do nas już pod koniec października, a koniec zatowarowania mamy zaplanowany na 20 lutego. Właśnie wracam z Holandii gdzie jak zwykle składamy duże zamówienia na rośliny. Czekamy na słońce. Co do podwyżek – jest grupa klientów, hobbystów i działkowców, którą stracimy bezpowrotnie z powodu wzrostu cen. Poziom inflacji jest o wiele wyższy niż deklarowane 9%. W ofercie centrów ogrodniczych trudno znaleźć produkty, których cena w ostatnim okresie zwiększyła się o mniej niż 20%. Podwyżki w przypadku większości asortymentu wyniosły od 30 do 50%. W czasie zatowarowania na sezon 2022 wiele produktów kupowaliśmy po cenach hurtowych drożej niż w minionym roku sprzedawaliśmy je w detalu – to pokazuje skalę zjawiska. Nie ma co jednak analizować cenników z ubiegłych lat, bo nie wrócimy już do tego poziomu. Ceny roślin w Holandii także znacząco poszły w górę – o ok. 50%, ale nie ma to wpływu na popyt. Dla konsumentów z Niemiec czy Holandii nie ma większego znaczenia czy roślina kosztuje 5 euro czy 7,5 euro, bo to niewielki wydatek w skali ich domowych budżetów. Dla wielu polskich konsumentów podwyżki są jednak bolesne. Ciągle jednak ok. 10% społeczeństwa to ludzie bardzo zamożni, w przypadku których cena ma niewielki wpływ na decyzje zakupowe. Przykładowo, zamiast 100 roślin po 3 euro, musimy więc sprzedać jedną roślinę za 300 euro. Jak bardzo wzrosły pozostałe koszty funkcjonowania centrum? Co będzie w nowym sezonie największym wyzwaniem?

W styczniu, choć zużyliśmy 1200 kW mniej, to rachunek za prąd był o 6 tys. zł wyższy. Rachunek za gaz za styczeń, choć miesiąc był cieplejszy niż rok temu, a zużycie mniejsze, był wyższy o 4 tys. zł w porównaniu z 2021 rokiem. Uruchomiliśmy farmę fotowoltaiczną, aby choć częściowo zrekompensować sobie te straty. Największym wyzwaniem dla centrów ogrodniczych jest tzw. „czynnik ludzki”. Brakuje rąk do pracy, rośnie presja płacowa. Firmy funkcjonujące w Legnickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, Fabryka Silników i Baterii Elektrycznych Mercedes-Benz w Jaworze czy KGHM Polska Miedź mocno wpływają na lokalny rynek pracy. Działamy na niełatwym terenie.


HANDEL

Dodatkowo w ostatnich tygodniach średnio 2-4 pracowników przebywa na kwarantannie. Ciągle brakuje ustawy umożliwiającej pracodawcy weryfikację zaszczepienia pracowników. Czy w ofercie centrum w tym sezonie znajdziemy nowe grupy asortymentowe uzupełniające gamę produktów ogrodniczych? Na mała skalę uruchamiamy dział dla majsterkowiczów, licząc na dopływ klientów z sieci DIY, zwłaszcza w niedziele. To kilkanaście regałów z produktami takimi jak druciana szczotka do odświeżenia ogrodzenia czy pędzel do pobielenia drzewek. Czy czasowe obniżenie VAT w ramach tzw. tarczy antyinflacyjnej ma dla centrów ogrodniczych jakiekolwiek znaczenie? To są niewielkie różnice, np. 10 gr w przypadku nasion, które nie mają wpływu na handel, a powodują spore zamieszanie w księgowości. Chciałbym, aby politycy

nie próbowali nam pomagać, ale po prostu nie przeszkadzali. Można odnieść wrażenie, że wiele decyzji dotyczących przedsiębiorców jest podejmowanych przez ludzi, którzy nigdy z biznesem nie mieli nic wspólnego. Jakie są Pana prognozy na nowy sezon? To wielka niewiadoma. Napięcie jest duże, a scenariusze w najbliższych miesiącach mogą być różne. My jednak, podobnie jak w poprzednich latach, postanowiliśmy zaryzykować. Zamówienia są większe niż w ubiegłym roku, stawiamy na duży wybór produktów, efektownie wyglądające rośliny i inspirujące aranżacje.  REKLAMA 

25


26

SOLIDARNI Z UKRAINĄ

Ważny gest ludzkiego wsparcia W związku z podłym, niezrozumiałym i szaleńczym aktem ludobójstwa na Ukrainie wiele firm ogrodniczych zaangażowało się w pomoc – publikujemy kilka przykładów takiego wsparcia z pierwszych dni wojny. Pamiętajmy o tym robiąc zamówienia. Warto pracować z partnerami, dla których ważny jest ludzki gest wsparcia. Firmy te godnie reprezentują naszą branżę i jak widać ważny jest dla nich nie tylko biznes, ale również zaangażowanie społeczne! Wiemy, że pomagających jest więcej, nie wszyscy dzielą się informacjami o udzielanym wsparciu. Niech nasza branża będzie przykładem tego, że wolność, uczciwość i szlachetność nie zginęły i nie zginą – Karolina Kałdońska, redaktor naczelna „Biznesu Ogrodniczego” TEKST I ZDJĘCIA: FACEBOOK (OFICJALNE PROFILE FIRM Z BRANŻY OGRODNICZEJ)

SZKÓŁKI GRĄBCZEWSCY Spodziewają się, że Rosjanie będą dalej bombardować ich miasta. Tania przywiozła ze soba trójkę dzieci (5-17 lat) i 5 kuzynek, też z dziećmi. Na razie są w Runowie, myślimy co im zaproponować dalej. Męska połowa naszych doświadczonych współpracowników z Ukrainy została bronić swojego kraju.

FOSFAN Fosfan solidarny! Wyrażamy słowa wsparcia dla naszych sąsiadów, pracowników i kontrahentów. My już wsparliśmy zbiórkę, Wy też możecie: www.siepomaga.pl/ ukraina.

LAMELA

Dziś nie o roślinach, a o naszych pierwszych firmowych bohaterkach. Panie Luba i Tania, które może znacie z widzenia w Runowie, dziś w nocy dotarły do Warszawy, po kilkudniowej podróży tuż zza granicy. Udało się namówić je na wyjazd w trakcie ostrzału rakietowego ich miast, po kilku nocach spędzonych przy wyciu syren, w schronach, Tania

z Kowla, Luba z Iwanofrankowska. Spakowały się w 10 minut, zamknęły domy i uciekły z regularnej wojny. O 7.00 jak co roku o tej porze przyszły do pracy, uśmiechnięte, z mieszanką nadziei i przerażenia w oczach. Julia, Rusłana i jeszcze kilka pań postanowiły zostać przy swoich rodzicach, żołnierzach, chłopakach.

Lamela nie pozostaje obojętna na tragedię, która dotknęła Ukrainę. Zaangażowaliśmy się w wiele inicjatyw mających na celu wspieranie naszych Sąsiadów. Poza bieżącą pomocą dla potrzebujących, podjęliśmy ważne decyzje w sferze biznesowej. Od dzisiaj, tj. od 01.03.2022 do odwołania, wstrzymujemy wymianę handlową z Rosją i Białorusią. Lamela nie będzie obsługiwała również rosyjskich i białoruskich firm transportowych.


SOLIDARNI Z UKRAINĄ

KRONEN W związku z dramatyczną sytuacją na Ukrainie zarząd Lasland, właściciel marki KRONEN, postanowił wesprzeć akcję charytatywną „pomoc ludności ukraińskiej” organizowaną przez Ośrodek Wypoczynkowy Zastal w Dziwnowie. Wsparcie dla naszych wschodnich sąsiadów odbywa się poprzez wyjazd 3 autokarów do Lwowa, które mają zabrać z terenu Ukrainy osoby szukające schronienia przed wojną. Pojazdy przyjeżdzające do Lwowa, załadowane zostały rzeczami „pierwszej potrzeby” oraz wyrobami medycznymi. Aby w tej trudnej chwili wesprzeć naszych przyjaciół ze wschodniej granicy, zarząd Lasland podjął decyzję o dodatkowym wsparciu finansowym dla pracowników pochodzenia ukraińskiego pracujących dla naszej firmy. Nie zamierzamy pozostawać obojętni na obecną sytuację i planujemy dalsze wsparcie dla ludności ukraińskiej. Wierzymy, że razem możemy więcej!

ASPLANT Nasze auto nigdy nie wiozło nic tak ważnego i wartościowego. Dziękujemy wszystkim darczyńcom oraz AquaHotel za możliwość uczestniczenia w Waszym wspaniałym przedsięwzięciu. Samochód pełen medykamentów jedzie właśnie na granicę. Jak to się wszystko skończy, jak już odetchniemy z ulgą, jak nasi przyjaciele na Ukrainie będą bezpieczni – opowiemy wam co nieco o bohaterach z AquaHotel. Wtedy znajdziemy na to czas. Dzisiaj prosimy - pamiętajcie o nich i wspierajcie jeśli tylko możecie. Bohaterstwo to nie tylko bieganie z karabinem

CELLFAST Nie pozostajemy obojętni wobec ludzkiej tragedii. Angażujemy się w pomoc dla naszych pracowników i przyjaciół w Ukrainie. W przygotowaniu transport środków medycznych. Na zdjęciu: Kijów, Boryspol, centrum logistyczne Cellfast.

SKLEP FIRMOWY PLANTPOL ZABORZE

W. LEGUTKO Drodzy Ogrodnicy, pokazaliście, że jesteście ludźmi o wielkich sercach! Serce ściska wzruszenie i wdzięczność, że aż tyle osób złożyło wczoraj zamówienie w naszym e-sklepie, a tym samym dołożyło cegiełkę pomocy Ukrainie. Dzięki Wam na konto zbiórki pomagam.pl wpłaciliśmy 25 486,24 zł. Jeszcze raz dziękujemy za pomoc! Wasz gest sprawia, że wśród osób potrzebujących pomocy kiełkuje nadzieja na lepsze jutro.

Kwiaty, które miały z Holandii pojechać na Ukrainę i tam do Centrum Ogrodniczego, trafiły do nas. Zatrzymano ciężarówkę na granicy i nie wpuszczono na teren Ukrainy. Tam tych kwiatów już nikt by i tak nie kupił. Postanowiliśmy w imieniu tego Centrum Ogrodniczego sprzedać je tutaj, a pieniądze ze sprzedaży przekazać na Ukrainę.

STALCO Stalco pomaga Ukrainie! Nie pozostajemy obojętni wobec tego, co dzieje się u naszych Sąsiadów, dlatego wysyłamy bezpośrednio na front kurtki zimowe, polary, odzież termiczną, czapki, grube skarpety i buty robocze Stalco.

27


28

SOLIDARNI Z UKRAINĄ

Cudzoziemcy podporą polskich szkółek Pod koniec stycznia zmieniły się przepisy dotyczące zatrudniania obcokrajowców w Polsce, a o komentarz do tych zmian zapytaliśmy szkółkarzy. Było to tuż przed brutalną napaścią Rosji na Ukrainę. Mając świadomość, że sytuacja zmieniła się diametralne i mając nadzieję, że dalsze zmiany prawne ułatwią Ukraińcom znalezienie pracy w Polsce, publikujemy te komentarze w niezmienionej formie

O

Od wielu lat obywatele Ukrainy i inni obcokrajowcy są podporą gospodarstw szkółkarskich, a także wielu firm produkcyjno-handlowych, wypełniając lukę na polskim rynku pracy. Od 29 stycznia oświadczenie o zatrudnieniu obcokrajowca jest ważne 24 miesiące, a nie 6 miesięcy, jak było do tej pory. Po zmianach, z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców, zniknął też

Adam Ważyński, Szkółki Roślin Ozdobnych WAŻYŃSCY Mimo roz woju technologicznego w branży ogrodniczej, odpowiednia kadra wciąż odgrywa istotną rolę. Rekrutacja ora z z w ią zane z nią formalności bywają dla działu kadr wyzwaniem. Jest to jednak nieodłączny element prowadzenia działalności, z którym trzeba się zmierzyć. W przypadku pracowników krajowych, mamy do czynienia z niedoborem zasobu ludzkiego. Kluczową rolę odgrywają tu rosnąca konkurencyjność na rynku pracodawców, wzrost wykształcenia społeczeństwa, a nawet nieopłacalność dla pracowników w zatrudnianiu się. Czynniki te wpływają na spadającą liczbę krajowych pracowników chętnych do pracy fizycznej. Warto jednak zwrócić

uwagę, że problem ten dotyczy tylko niektórych regionów. Jeśli chodzi o pracowników z zagranicy: duża liczba dokumentów, długi okres oczekiwania pomiędzy ich złożeniem a przyjazdem pracowników – to tylko wierzchołek góry lodowej. Zatrudnianie obcokrajowców wiąże się również z dodatkowymi działaniami, takimi jak dostosowanie przestrzeni pod kątem zakwaterowania i żywienia, transport. Ze względu na typ przedsiębiorstwa, a także sezonowość pracy, wdrażane w tym roku zmiany legislacyjne dotyczące zatrudnienia obcokrajowców nie wpływają bezpośrednio na sprawy kadrowe w gospodarstwach szkółkarskich. Co za tym idzie, nie rozwiązują w istotnym stopniu problemów, z którymi zmaga się dział HR. Na horyzoncie widoczne jest już widmo zmniejszenia zasobów zagranicznych pracowników. Wynika ono z czynników

wymóg półrocznej przerwy pomiędzy jednym zatrudnieniem w Polce a drugim. O to, jak ważną rolę u producentów roślin odgrywa kadra i czy brak pracowników jest największą barierą rozwojową, zapytaliśmy wybrane szkółki. 

ekonomicznych. Przewaga konkurencyjna zachodnich pracodawców jest rezultatem atrakcyjniejszych warunków płacowych, a dokładniej słabnącej złotówki przy wzroście wartości euro. Nie napawa optymizmem także zdestabilizowana sytuacja polityczna na wschodzie. Dostępność pracowników nie jest jednak największą barierą rozwojową dla polskich szkółek. Rozwój wymaga od właścicieli gospodarstw szeregu działań: realizacji modeli biznesowych, obrania strategii długo- i krótkoterminowych, wielotorowych działań i synergii działów. Warto zwrócić też uwagę, że nierzadko wiąże się on z ogromnym nakładem finansow ymi oraz czasow ym. Dla mniejszych gospodarstw to właśnie mogą być realne przeszkody. Stanowią one jednak elementy układanki, które wraz z produkcją i sprzedażą budują te najlepiej rozwinięte szkółki w Europie. 


SOLIDARNI Z UKRAINĄ

Co dalej z pracą sezonową? Jak zmiana przepisów dotyczących zatrudniania cudzoziemców wpłynie na pracodawców działających w branżach sezonowych? O pozytywne, ale też negatywne konsekwencje tej zmiany zapytaliśmy Magdalenę Wędrowską, właścicielkę Szkółki Clematisy M. K. J. Wędrowscy

C

Czy pracownicy z Ukrainy są ważną częścią zespołu? Ilu obecnie pracuje ich w szkółce? Obecnie zatrudniamy około 10 osób zza wschodniej granicy, ale jesteśmy jeszcze na przednówku sezonu, więc zapotrzebowanie nie jest tak wysokie, swój szczyt osiągnie w kwietniu i maju. Zaproszonych jest jeszcze drugie tyle pracowników, którzy dołączą do nas w ciągu najbliższego miesiąca. Większość z nich to ludzie „powracający”, którzy nabrali już trochę doświadczenia w poprzednich latach w tak specyficznej, trudnej i sezonowej pracy w branży ogrodniczej. Naszych granicznych sąsiadów zaczęliśmy zatrudniać na przełomie 2015/2016 r., na początku z pomocą pośrednictw pracy, z biegiem lat wypracowaliśmy sobie w miarę stały, stabilny i zgrany zespół. Jak zmiany w przepisach dotyczące zatrudniania obcokrajowców wpłyną na rynek pracy? Uważam, że zmiany w przepisach takie jak wydłużenie możliwości pracy wpłynie pozytywnie nie tylko na naszą branżę, która w większości gospodarstw ma charakter sezonowy, ale też na wiele innych gałęzi polskiej gospodarki. Poza tym – a może przede wszystkim – ułatwi naszym sąsiadom szybsze znalezienie pracy i jej wydłużenie w Polsce. Z pewnością nowe przepisy przyśpieszą i ułatwią załatwianie formalności związane z udzielaniem zezwoleń i pobytów czasowych. Jednak z drugiej strony ułatwią również pracownikom-cudzoziemcom szybką zmianę pracodawcy ze względu na zniesienie konieczności uzyskania nowego zezwolenia na pracę. W niektórych sytuacjach pracodawcy sezonowi mogą stanąć przed ryzykiem utraty pracowników w trakcie trwania sezonu. Branże sezonowe, takie jak branża ogrodnicza, staną się mniej atrakcyjne dla potencjalnych pracowników zza wschodniej granicy? To bardzo prawdopodobne. Dla pracodawców, którzy potrzebują zwiększonych nakładów pracy tylko w sezonie – dotychczasowa sytuacja, kiedy pracownik przyjeżdżał do pracy na okres wysokiego sezonu, a po nim miał półroczną przerwę, była bardzo komfortowa. Po zmianie przepisów pracownicy mogą pozostać w stosunku pracy aż do 24 miesięcy na podstawie jednego oświadczenia, a po tym

okresie podjąć pracę na podstawie nowego, ale bez konieczności półrocznej przerwy. Jeśli pracodawca sezonowy nie będzie miał do zaoferowania ciągłości pracy, a pracownik będzie zainteresowany pracą na dłuższy okres, najprawdopodobniej znajdzie sobie inne możliwości na rynku pracy w Polsce. Dla pracodawcy sezonowego będzie to oznaczało utratę pracownika, który zdobył już doświadczenie i umiejętności, a znalezienie i przeszkolenie nowego to dodatkowe koszty. Wiosną 2020 r., w momencie kryzysu na rynku pracy spowodowanego bezpośrednio przez COVID-19, wielu pracowników sezonowych podjęło decyzję o powrocie do domu tuż przed rozpoczęciem wiosennej (najwyższej) sprzedaży. Zmusiło to wielu pracodawców do znalezienia pracowników na lokalnym ryku, a wszelkie zmiany, które nastąpiły później, miały wpływ na procentowe zmniejszenie liczby zatrudnianych obcokrajowców. Myślę, że po ostatnich zmianach w przepisach, ale przede wszystkim po zawirowaniach na arenie politycznej, ta sytuacja może się znowu zmienić. 

29


30

SEGMENT RYNKU

Nawozowe przedwiośnie Nawozy do roślin cebulowych, do roślin domowych, a przede wszystkim nawozy do trawników – na sprzedaż tych produktów można liczyć jeszcze przed rozpoczęciem wiosny. Jak zachęcić klientów do kupowania z wyprzedzeniem i gromadzenia ogrodniczych zapasów?

O

TEKST: MICHAŁ GRADOWSKI

Od wielu lat właściciele centrów ogrodniczych starają się wydłużyć sezon, rozłożyć sprzedaż w czasie i zmniejszyć efekt kumulacji klientów w newralgicznym okresie od kwietnia do czerwca. Nie jest to jednak łatwe zadanie. Jak pod tym względem

wygląda sytuacja w kategorii nawozów, które produkty znikają z półek w pierwszej kolejności? – Konsumenci w branży ogrodniczej kupują impulsywnie, wystarczy jeden słoneczny weekend i ruszają do sklepów. Ci, którzy robią większe zakupy przed sezonem należą do mniejszości. Właśnie dlatego przed rozpoczęciem wiosny powoli zaczynają się sprzedawać nawozy uniwersalne, do trawników oraz do iglaków, trudno jest natomiast w tym okresie sprzedać np. nawozy do roślin balkonowych czy tarasowych – mówi Mariusz Lewandowski, właściciel Centrum Ogrodniczego Iglak. – Na początku marca odnotowywaliśmy jednak w nocy stosunkowo duże przymrozki, na poziomie –8 do –12 st., więc na tym etapie zastanawiamy się raczej nad przesunięciem dostaw roślin z Holandii na drugą połowę miesiąca niż nad wzmożonym ruchem – dodaje.

CZAS NA TRAWNIKI Klienci powoli budzą się z zimowego snu także w innych regionach Polski. – Na przełomie lutego i marca ruch jest już znaczący, ale głównie w weekendy. Klienci w naszej branży rzadko kupują asortyment z wyprzedzeniem, do wcześniejszych zakupów nie mobilizuje ich też wzrost cen, bo nie mają świadomości skali podwyżek. W kategorii nawozów



32

SEGMENT RYNKU

w pierwszej kolejności sprzedają się produkty naturalne, zwłaszcza granulowane oborniki. Na przedwiośniu i wczesną wiosną dobrze rotują także nawozy odkwaszające glebę. W tym okresie widać także zainteresowanie konsumentów sadzonkami truskawki czy borówki amerykańskiej, więc można liczyć także na większą sprzedaż nawozów do tych grup roślin – mówi Natalia Dziedzic z Centrum Ogrodniczego Meduza.

Trochę inaczej w ygląda sytuacja z perspektywy producentów. Klienci hurtowi doskonale zdają sobie sprawę z podwyżek i starali się wcześniej zamawiać towar. – Większość konsumentów rzeczywiście wstrzymuje się z zakupami do czasu, kiedy pogoda sprzyja już pracom w ogrodzie,

Tęsknota za ogrodem Uświadomienie klientom, że wczesna wiosna to doskonały czas na rozpoczęcie starań o piękny ogród i parapet może sprawić, że nawet w czasie marcowej niepogody sklepy ogrodnicze będą chętnie odwiedzane – mówi Sabina Jasiukiewicz, menedżer ds. marketingu w firmie Bros Jakich nawozów nie może zabraknąć w ofercie na wczesnym etapie sezonu? Na sklepowych półkach na pewno nie może zabraknąć nawozów do tych roślin, które szybko zaczynają swoją wegetację. Już w marcu rozpoczynamy nawożenie roślin cebulowych, które w ogrodzie zaczynają kwitnąć jako jedne z pierwszych, a także azalii, rododendronów czy różaneczników. Nie możemy też zapomnieć o przygotowaniu szerokiej gamy nawozów do trawy, której nawożenie rozpoczyna się już w marcu. Amatorzy pięknych zielonych dywanów na pewno będą pytać o najwłaściwszy na ten okres prepearat – można im wówczas polecić dwie pierwsze pozycje z serii regeneracyjno-odżywczej BIOPON Piękny Trawnik – nawozy PRZEDWIOŚNIE I WIOSNA. Ich skład jest precyzyjnie dostosowany do potrzeb murawy w tych porach roku. Luty i marzec to także miesiące, w których zaczynamy wysiewać nasiona na rozsady, a więc w ofercie nie powinno zabraknąć również dobrego nawozu do warzyw i rozsad oraz obornika. Warto tu również wspomnieć o wapnie ogrodniczym, które przygotowuje glebę do efektywniejszego czerpania składników

Jak skłonić klientów do zakupów, kiedy pogoda nie sprzyja jeszcze pracom w ogrodzie?

odżywczych, dostarczanych w nawozach podczas wegetacji. Wapno jest także niezastąpione w zabezpieczaniu pni drzew przez zgorzeliną, wywołaną dużymi zmianami temperatur, które często występują właśnie wczesną wiosną. Jakie nawozy z oferty firmy BROS najwcześniej znikają ze sklepowych półek? W pierwszej kolejności z półek sklepowych znikają nawozy uniwersalne, do trawnika, do roślin cebulowych i oborniki. Dużym powodzeniem cieszą się wówczas także preparaty do roślin doniczkowych, bo wiosna to czas, w którym odżywają nie tylko nasze ogrody, ale również parapety. Zaczynamy pobierać sadzonki, wysadzać i przesadzać. Każdy chce, by jego kwiaty wyglądały pięknie, dlatego klienci chętnie sięgają po nawozy specjalnie dostosowane do poszczególnych gatunków roślin doniczkowych, aby stworzyć im odpowiednie warunki do kwitnięcia i zapewnić optymalne odżywianie.

W ogrodzie dobrze sprawdza się przysłowie „jak sobie pościelesz, tak się wyśpisz”. Od zaangażowania i przygotowania właściciela będzie zależeć ostateczny efekt, jaki osiągnie w swoim ogrodzie. Uświadomienie klientom, że wczesna wiosna to doskonały czas na rozpoczęcie starań o piękny ogród, może sprawić, że nawet w czasie marcowej niepogody sklepy ogrodnicze będą chętnie odwiedzane. Szeroki asortyment produktów przeznaczonych nie tylko do ogrodu, ale także przedmiotów dekoracyjnych do wnętrz oraz zbliżające się święta wielkanocne także powinny pomóc w przyciągnięciu kupujących do sklepów. Nie bez znaczenia jest tu również aktywność marketingowa producentów nawozów i sprzętu ogrodniczego, którzy swoimi przekazami reklamowymi potrafią wzbudzić tęsknotę do czasu spędzanego w ogrodzie i spowodować, że klient będzie chciał jak najszybciej rozpocząć przygotowania do tego ważnego i bardzo przyjemnego dla każdego działkowicza okresu. 


SEGMENT RYNKU

ale nasi dystrybutorzy, spodziewając się wzrostów cen, starali się możliwie najwcześniej składać zamówienia. Np. nasze nawozy do trawników w „starej” cenie wyprzedały się błyskawicznie – mówi Bogusz Downar-Zapolski, marketing menadżer marki Vila. – Na rynku detalicznym wczesną wiosną stosunkowo dobrze rotują takie produkty jak nasz nawóz do roślin cebulowych i bylin oraz nawozy do trawników, a zwłaszcza AntyMech do trawników z mchem i Szybki Wzrost – nawóz, który daje znakomite efekty przy regeneracji zniszczonego w poprzednim sezonie trawnika lub zakładaniu nowego, a jego stosowanie zalecane jest szczególnie wiosną – dodaje.

ZAKUPY NA ZAPAS? W ostatnich kilku latach szeroka dostępność produktów z wielu branży w sklepach stacjonarnych i właściwie nieograniczone możliwości zakupu i szybkiej wysyłki przez Internet zniechęciły klientów do robienia zapasów. Sytuację znacząco zmieniła pandemia. Z badania, którego wyniki opublikowano w lutym 2021 roku, wynikało, że aż 46 proc. Polaków kupuje więcej, niż jest w stanie zużyć na bieżąco. Był to najwyższy wynik w historii ankiety Global State of the Consumer Tracker, przeprowadzanej cyklicznie przez firmę doradczą Deloitte. Poza tym, jak pokazują ostatnie badania, polski konsument jest nadal raczej ostrożny i niełatwo poddaje się impulsom. Ostatnia edycja badania „FMCG Brands We Shop” z jesieni 2021 r., przeprowadzonego

wśród ponad 4 tys. Polaków w wieku 18-65 lat, pokazała, że dominującym segmentem (24%) wśród konsumentów jest grupa „rozważni i pragmatyczni”. To osoby, które lubią kupować znane marki, ale pozostają dość wrażliwi na punkcie ceny. Są otwarci na dbanie o środowisko oraz wspieranie polskiej gospodarki, ale ich największym priorytetem jest marka i cena. Dużą część konsumentów stanowią także „cenoholicy” (16%), którzy lubią sprawdzone produkty (ale niekoniecznie mainstreamowe), niechętnie podchodzą do nowości, a ich głównym celem w czasie zakupów jest upolowanie okazji i znalezienie produktów w dobrej cenie. Ważna w kontekście zakupów np. nawozów naturalnych i ekologicznych jest także grupa „ekocentryków” (12%) – to osoby, które chętnie kupują produkty polskie i ekologiczne, oczekują wartości dodanej od kupowanego produktu, a ich cechą wyróżniającą jest dbanie o środowisko i klimat.  REKLAMA 

33


34

SEGMENT RYNKU BIOPON Nawóz do róż Wieloskładnikowy nawóz o wysokiej zawartości składników pokarmowych, specjalnie dostosowanych do wszystkich gatunków róż. Duża ilość potasu poprawia ogólną kondycję roślin i podnosi ich odporność na wymarzanie. Dodatek magnezu gwarantuje soczystą zieleń liści oraz intensywną barwę kwiatów. Zastosowanie nawozu pobudza wzrost krzewów różanych oraz przedłuża kwitnienie. www.bros.pl

FRUCTUS Trawnik Fructus Trawnik jest nowoczesnym nawozem mineralnym przeznaczonym do nawożenia trawników. Jego doskonale zbilansowany skład pokarmowy zapewnia piękną zieleń traw przez cały okres wegetacji. www.fructus.pl

Nawóz Garden Home z guano do warzyw

FRUCTUS Iglak i inne rośliny kwaśnolubne Nawóz wieloskładnikowy, granulowany o niskiej zawartości chlorków, przeznaczony do nawożenia roślin iglastych, preferujących kwaśny odczyn gleby. Doskonale nadaje się do stosowania pod takie grupy roślin jak: świerki, sosny, jodły, tuje (żywotniki), jałowce, daglezje, cisy, cyprysiki, modrzewie, wrzosy, wrzośce oraz rododendrony (różaneczniki) i azalie. Skład nawozu, jak również proporcje makro- i mikroskładników pokarmowych dostosowane są do potrzeb tej grupy roślin, co zapewnia ich prawidłowy wzrost i rozwój oraz odpowiednie przezimowanie. www.fructus.pl

NAWÓZ DO PELARGONII Przeznaczony do nawożenia pelargonii, również tych w kompozycjach z innymi kwiatami. Do stosowania na balkonach, tarasach, a także na rabatach. Dzięki połączeniu składników mineralnych i organicznych nawożenie jest bardziej efektywne. Zawiera biologicznie czynne substancje humusowe, wspomagające nawożenie. Produkt ma szybkie działanie dzięki zawartości składników mineralnych. Nawóz jest skuteczny oraz bezpieczny dla środowiska. www.agrecol.pl

Zrównoważona formuła składników odżywczych oraz duża ilość substancji organicznej sprzyja równomiernemu wzrostowi warzyw, gwarantując obfite plony. Wzbogaca, odżywia i utrzymuje żyzność gleby. Idealny do pomidorów, ogórków, buraków, kapusty, marchewki. Zwiększa odporność naturalną na szkodniki i choroby. www.gardenhome24.pl

Nawóz Garden Home z guano do kwiatów Wyróżnia się unikatowym składem odpowiednio dobranych składników odżywczych z dużą ilością substancji organicznej. Nawóz do wszystkich kwiatów i bylin, gwarantujący bujne kwitnienie. Zwiększa odporność naturalną na szkodniki i choroby. www.gardenhome24.pl

NAWÓZ DO HORTENSJI Nawóz do zasilania hortensji oraz innych roślin z rodziny hortensjowatych. Wysoka zawartość potasu wpływa na poprawę kondycji roślin. Nawóz intensyfikuje zawiązywanie licznych i mocnych pąków kwiatowych. Wydajność: 1,2 kg na 50 m kw. www.agrecol.pl


SEGMENT RYNKU

Vila AntyMech – Nawóz do trawników pokrytych mchem

Nawóz do wysiewu trawy Dobry Start

Granulowany nawóz mineralny do trawników z żelazem (Fe) w szybko przyswajalnej formie chelatowej – potwierdzona wysoka skuteczność przeciwdziałania nadmiernemu rozwojowi mchów. Wzmacnia trawę, zapewniając jej intensywny wzrost w miejscach, gdzie wcześniej dominował mech. Do stosowania posypowego na wszystkich rodzajach trawników wieloletnich. Wysoka wydajność: aż do 1250 m² trawnika z opakowania 25 kg. Opakowania: 1, 3, 5, 10, 12 i 25 kg. www.novaminerals.pl

Granulowany nawóz mineralny do trawnika. Doskonale przygotowuje podłoże pod wysiew nasion traw. Dostarcza młodej trawie odpowiednią, startową dawkę substancji odżywczych. Zwiększa zdolność kiełkowania nasion. Stwarza optymalne warunki do wzrostu młodej trawy. Wydajny: 1 kg wystarczy na zasilenie 50 m kw. www.bros.pl

PLANTA Nawóz mineralny pod warzywa 1 kg

Vila Szybki Wzrost i Regeneracja – Nawóz do trawników przyśpieszający wzrost

Nawóz wpływa korzystnie na wielkość i jakość plonu oraz na jego walory smakowe. Odpowiednio dobrany skład powoduje optymalny wzrost roślin, a systematyczne stosowanie zapewnia roślinom odpowiednie warunki rozwoju. Nawóz WE.

Zawiera szybko działające formy azotu i wapnia, gwarantując szybki i bujny wzrost oraz intensywną barwę trawnika. Stosowany wiosną daje znakomite efekty zarówno przy nawożeniu młodych, jak i wieloletnich trawników oraz regeneracji zniszczonych. Regularne stosowanie nawozu wpływa korzystnie na strukturę gleby, która nie ulega zakwaszeniu, a pH utrzymuje się na poziomie optymalnym. Przeznaczony do wszystkich gatunków traw. Opakowania: 1, 3, 5, 10 i 25 kg. www.novaminerals.pl

www.planta.pl

PLANTA VIT Uniwersalny 1 kg Nawóz przeznaczony do zasilania wszystkich rodzajów roślin w uprawach doniczkowych, balkonowych oraz ogrodowych. Powoduje optymalny wzrost roślin, gwarantuje wyższe plony warzyw. Zapewnia intensywną zieleń liści roślin ozdobnych oraz wydatnie przedłuża okres kwitnienia. Dzięki optymalnym proporcjom makroelementów oraz zawartości mikroelementów zwiększa zdrowotność roślin. Roztwór nawozowy NPK 6,0-3,0-6,0 z mikroskładnikami pokarmowymi. Nawóz WE. www.planta.pl

OBORNIK BYDLĘCY GRANULOWANY OBORNIK NATURALNY BYDLĘCY Nova Minerals jest skoncentrowanym naturalnym nawozem organicznym pochodzenia zwierzęcego. Posiada międzynarodowy certyfikat uprawniający do stosowania go w uprawach ekologicznych: warzywnych, zielarskich, działkowych i sadowniczych, w tym także roślin ozdobnych i doniczkowych oraz pielęgnacji trawników. Granulowana forma obornika została pozbawiona wszelkich niepożądanych składników, takich jak patogeny czy nasiona chwastów, co podwyższa bezpieczeństwo jego stosowania. www.novaminerals.pl

35


36

TRENDY

Floriade 2012: jak wpłynęła na branżę ogrodniczą? Już niedługo rozpoczyna się kolejna edycja międzynarodowej wystawy ogrodniczej Floriade Expo 2022. Po 20 latach wydarzenie wraca w pobliże Amsterdamu – do Almere – i będzie trwało przez sześć miesięcy, od 14 kwietnia do 9 października 2022 roku. W oczekiwaniu na otwarcie wystawy zastanówmy się, jaki wpływ wywarła na ogrodnictwo jej poprzednia edycja – Floriade 2012

F

TEKST: ANDRZEJ ANTOSZCZUK, WŁAŚCICIEL SKLEPU OGRODNICZEGO SOSENKA

Floriade odbywa się raz na 10 lat, za każdym razem w innym miejscu Niderlandów. W tym roku wraz z żoną pojedziemy już na trzecią naszą edycję tego wydarzenia. W Almere będzie można zobaczyć ekologiczne rozwiązania od krajowych i międzynarodowych projektantów, które sprawią, że będziemy mogli w pełni cieszyć się zapachem i kolorami kwiatów, roślin, warzyw i owoców. A wszystko po to, żeby nasze miasta stały się przyjemniejsze, piękniejsze i bardziej zrównoważone. Można będzie zanurzyć się w temacie „Growing Green Cities”(Rosnące Zielone Miasta) i dowiedzieć się więcej o zmianach w dziedzinie zieleni, żywności, zdrowia i energii.

Spróbujmy jednak – na podstawie ostatniej edycji Floriade – przeanalizować, dlaczego warto się tam wybrać, a przynajmniej bacznie obserwować to, co będzie się tam działo. Już Floriade w 2002 r. było wydarzeniem zrobionym z dużym rozmachem, obfitującym w ciekawe rozwiązania, choć nie miało jeszcze aż tak dużego zasięgu. Parking przygotowano wtedy na zwyczajnej łące blisko terenów wystawowych, a osoba, którą tam spotkaliśmy, widząc naszą


TRENDY

rejestrację, skomentowała, że przyjechaliśmy z „bardzo daleka”. Odwiedzając Floriade 2012 w Venlo mieliśmy już więc porównanie z poprzednią edycją. Wydarzenie odbyło się wtedy w podobnym terminie jak w tym roku – od 5 kwietnia do 7 października i odwiedziło je 2,3 miliona zwiedzających. Była to szósta edycja Floriade, perfekcyjnie zorganizowana w Venlo Green Park na obszarze 66 ha z 25 hektarowym lasem. Formuła tych wystaw jest taka, że po ich zakończeniu park służy jako miejsce wypoczynku i edukacji dla lokalnej społeczności. Wystawę zaprojektował John Boon, holenderski architekt krajobrazu, a spacerując po terenie Floriade łatwo można było zauważyć jej motto „Być bliżej natury to także zbliżyć się do lepszej jakości życia”. Floriade 2012 była wystawą w pełni osadzoną w XXI wieku, a więc nie mogło zabraknąć tam bardzo nowoczesnych rozwiązań. Wystarczy wspomnieć choćby zdobywające dopiero popularność kody QR do oznaczania roślin czy nowoczesną Ville Florę – tzw. zamkniętą szklarnię, która gromadzi nadmiar energii cieplnej latem, aby wykorzystać ją zimą. Była ona wówczas uważana za najbardziej zielone biuro w Holandii, budynek w pełni neutralny energetycznie, który miał być symbolem zrównoważonego rozwoju, innowacji i zielonej gospodarki. Mieściło się w nim połączenie szklarni, centrum wystawienniczego i biur o łącznej powierzchni około 12 tys. m kw. Villa Flora była główną atrakcją i jednym z obiektów przyciągających największe tłumy

na Floriade. Obecnie jest jednym z budynków w Brightlands Campus Greenport Venlo i mieści najnowocześniejsze centrum badawczo-rozwojowe, które koncentruje się na tematyce zdrowej żywności, rolnictwie przyszłości i gospodarce opartej na biotechnologii. Innova Tower, zlokalizowany w 2012 r. przy wejściu na wystawę, to z kolei nowoczesny, 16-piętrowy wieżowiec z ekologicznymi rozwiązaniami przyjaznymi dla środowiska, zużywający o 50% mniej energii niż w tradycyjnym budownictwie. Ogrodnictwo to w głównej mierze praca na powietrzu, również w deszczu i błocie, a więc przy wejściu witały nas olbrzymie kalosze – atrybut każdego prawdziwego ogrodnika. No i rowery – również i tym razem nie mogło ich zabraknąć w sztuce ogrodowej. W jednym z ogródków pokazowych znalazły się pełne dynamiki rzeźby roślinne rowerzystów. Byliny i traw y ozdobne, jako nowy trend, były wszechobecne

37


38

TRENDY

i królowały w nasadzeniach. Wielkie połacie rabat w różnych tonacjach kolorystycznych robiły niesamowite wrażenie. W niektórych kompozycjach trawiasto-bylinowych zastosowano tu również, dość odważnie, takie rośliny jak np. koper włoski albo połączenie krzewów owocowych (borówek amerykańskich) z trawami. W sierpniu, bo w tym czasie byliśmy na Floriade, na wielu rabatach i w ogródkach

pokazowych królowała jako nowość piękna werbena patagońska. W kilku miejscach wystawy wtapiały się w całość ogródki pokazowe znanych projektantów, jak również (w części edukacyjnej) te wykonane przez przyszłych adeptów ogrodnictwa – młodzież i dzieci. Ciekawe aranżacje ogrodowe, odważne zastosowanie różnych materiałów, w tym stali kortenowskiej, ciekawe formy roślinne (np. drzewka owocowe prowadzone w innej niż naturalna formie) stały się inspiracją zarówno dla osób zawodowo tworzących ogrody, jak i dla amatorów. Na Floriade można było podziwiać wiele innych gatunków i odmian roślin, nie tylko drzewa owocowe. Drzewa odgrywają bardzo ważną rolę w ekosystemie miast, a nie zawsze jest przestrzeń dla ich okazałych koron, dlatego zaprezentowano je w formie rozpiętych poziomych palmet, jako zielone ekrany.


TRENDY

Floriade, podobnie jak słynne pokazy mody w branży odzieżowej, sygnalizuje najważniejsze trendy ogrodnicze, ale również te pochodne, powiązane ze środowiskiem naturalnym – i to wybiegające w przyszłość na 10 lat. Już w 2012 r. zaprezentowano tam w pełni elektryczny samochód. Ponieważ organizatorzy szacowali, że osoby z branży będą stanowiły około 20% zwiedzających, dla pozostałych gości szeroko pojęte ogrodnictwo zostało „podane” w ciekawy sposób. Były liczne atrakcje, mała gastronomia i miejsca wypoczynku – tak, aby spędzić w Venlo miły, jednodniowy pobyt (jednak, aby dokładnie obejrzeć wystawę, trzeba było wtedy zarezerwować sobie minimum 2 dni). Jedną z większych atrakcji stanowił przejazd ponad kilometrową trasą kolejki gondolowej, z której, z wysokości 25 metrów, w ciągu kilku minut można było obejrzeć to wspaniałe przedsięwzięcie. Floriade to w głównej mierze promocja holenderskiego i lokalnego ogrodnictwa (pokazano również jego historię), przedstawiona w bardzo przemyślany i nowoczesny sposób. Do udziału

Wiele rozwiązań pokazywanych na Floriade 10 lat temu było czymś zupełnie nowym i budziło wątpliwości co do możliwości zastosowania w ogrodach w szerszym zakresie. Dzisiaj rozwiązania te wydają się oczywiste

zaproszono także inne kraje. Formuła narodowych ogrodów nie do końca miała odbicie na edycji wystawy z 2012 r., ale na pewno, ze względu na strukturę zwiedzających, jest to miejsce, w którym warto się pokazać. Wiele rozwiązań zaprezentowanych na Floriade 10 lat temu było czymś zupełnie nowym i budziło wątpliwości co do możliwości zastosowania w ogrodach w szerszym zakresie. Dzisiaj rozwiązania te wydają się oczywiste, dlatego warto śledzić trendy, by móc się na nie z wyprzedzeniem przygotować. Wiele ciekawych informacji na temat wystawy jest już dostępnych na stronie internetowej: www.floriade.com/en/.  REKLAMA 

39


40

TRENDY

Jedną z większych atrakcji stanowił przejazd ponad kilometrową trasą kolejki gondolowej, z której, z wysokości 25 metrów, w ciągu kilku minut można było obejrzeć to wspaniałe przedsięwzięcie

Drzewa odgrywają bardzo ważną rolę w ekosystemie miast, a nie zawsze jest przestrzeń dla ich okazałych koron, dlatego zaprezentowano je w formie rozpiętych poziomych palmet, jako zielone ekrany


TRENDY

W 2012 roku na Floriade można było zobaczyć ciekawe aranżacje ogrodowe i przykłady odważnego zastosowania różnych materiałów, w tym stali kortenowskiej

Ogrodnictwo to w głównej mierze praca na powietrzu, również w deszczu i błocie, a więc przy wejściu witały nas olbrzymie kalosze – atrybut każdego prawdziwego ogrodnika

W kilku miejscach wystawy wtapiały się w całość ogródki pokazowe znanych projektantów, jak również (w części edukacyjnej) te wykonane przez przyszłych adeptów ogrodnictwa

41


42

TRENDY

Lamela serwuje latte i espresso O tegorocznych nowościach w ofercie, wykorzystywaniu łusek kawy do produkcji donic i wpływaniu na świadomość ekologiczną konsumentów opowiedział nam Andrzej Lisiewski, dyrektor handlowy firmy Lamela

P

ROZMAWIA: MICHAŁ GRADOWSKI

Ponad dwa lata temu Lamela wprowadziła do oferty kolekcję produktów eco z wiórami drzewnymi. Jaką cześć wszystkich produkowanych donic stanowią obecnie produkty z wykorzystaniem tego surowca? Większą część nadal stanowią donice wytwarzane ze standardowego surowca, ale udział produktów eco sukcesywnie się zwiększa. W znacznym stopniu przyczyniło się do tego wprowadzenie dwóch nowych ekologicznych linii – eco coffee oraz eco recycled. Nowością w ofercie jest kolekcja coffee z wykorzystaniem łusek kawy. Skąd pomysł akurat na ten surowiec? Z jakiego źródła jest pozyskiwany? W jakim procencie może uzupełnić główny surowiec? Po ropie naftowej kawa jest drugim najbardziej skomercjalizowanym produktem na świecie. Łuski kawy to wysuszona łupina. Podczas prażenia łuska spada i w większości przypadków zostaje wyrzucona.

Kwietnik KARO eco coffee deska latte

W ostatnim czasie zaczęto dodawać łuskę jako wypełniacz wzmacniający do surowców termoplastycznych, takich jak polipropylen, z którego Lamela produkuje większość donic. Jest to cenny, przyjazny dla środowiska zasób, który pomaga zmniejszyć ilość zużytych tworzyw sztucznych. Produkty z kolekcji coffee wytwarzane są z kompozytu składającego się

Misa ROMA eco coffe espresso


TRENDY

Misa MIRA eco coffe late

eco recycled najważniejszą rolę ogrywa świadomość konsumentów – kupuję produkty wykonane z materiałów pochodzących w 100% z recyklingu, dbam w ten sposób o środowisko naturalne, chronię swoją planetę. Donica MAGNOLIA eco coffee jumper

Tegoroczne nowości Lameli, pokazywane m.in. na targach Gardenia, już są albo niedługo pojawią się na półkach sklepów i centrów ogrodniczych. Jakie są dotychczasowe opinie dystrybutorów?

z polipropylenu, wiórów drewnianych i łupin kawy. Surowce naturalne stanowią do 40% składu każdego produktu. W tej kolekcji występują dwa kolory – latte oraz espresso. W ofercie firmy Lamela znajdziemy również produkty wykonane z materiałów, które w 100% pochodzą z recyklingu. Czy, patrząc z perspektywy klienta, takie produkty różnią się od „zwykłych” donic? Tworzywa sztuczne powstają z pochodnych ropy naftowej. Zamiast zużywać ropę, której zasoby są ograniczone i której wydobycie jest bardzo kosztowne, tworzywa sztuczne można ponownie wykorzystać – jako wysokokaloryczne źródło energii lub jako surowiec wtórny. W trosce o środowisko naturalne Lamela postanowiła wprowadzić do oferty produkty wykonane z materiałów, które w 100% pochodzą z recyklingu. Produkty z kolekcji eco recycled występują w trzech kolorach – białym, antracytowym oraz czarnym. Jak wygląda to z perspektywy klienta? Różnice wizualne w zasadzie nie występują. Tutaj nieco trudniej o precyzyjny dobór kolorów, ale to jedyna niedogodność. Podobnie jest z właściwościami użytkowymi, takimi jak odporność na promienie UV, wilgoć, odporność na pęknięcia czy zarysowania. Produkty z surowca pochodzącego w 100% z recyklingu zachowują bardzo zbliżone parametry wytrzymałościowe w porównaniu do surowca standardowego. W przypadku kolekcji

Opinie dystrybutorów są bardzo pozytywne i obiecujące. Głównymi bohaterami sezonu jest kolekcja kwietników KARO oraz kolekcja donic i mis MIRA. 

Donice MIRA eco

43


44

POLECAMY

Trzy dekady firmy Happet Polska marka zoologiczna, specjalizująca się w produkcji i dystrybucji asortymentu do akwarystyki i oczek wodnych, od wielu lat konsekwentnie buduje swoją pozycję na rynku. O początkach w branży i pomysłach na rozwój firmy opowiedział nam Jerzy Urbanowicz, ichtiolog, właściciel firmy Happet

ROZMAWIA: MICHAŁ GRADOWSKI

W maju minie 30-lecie działalności firmy Happet. Skąd pomysł na biznes akurat w tej branży? Od najmłodszych lat interesowałem się akwarystyką i – choć pochodzę z Poznania – na studia pojechałem do Olsztyna, do Instytutu Rybactwa Śródlądowego. To jedyny taki wydział w Polsce, który ściąga pasjonatów z całego kraju. Po studiach, w 1990 roku, wyjechałem za granicę. Pracowałem w Finlandii na fermie pstrągów, a później przeniosłem się do Niemiec, gdzie zatrudniłem się w firmie zajmującej się importem ryb akwariowych. Następnie wykorzystałem te doświadczenia i zgromadzone oszczędności zainwestowałem w Polsce. Na początku firma działała w wynajętym garażu. Zaczynaliśmy od sprzedaży ryb akwariowych, później

zajęliśmy się szeroko pojętą akwarystyką, następnie poszerzyliśmy asortyment o produkty do zakładania stawów, przede wszystkim urządzenia filtracyjne – to była nisza na polskim rynku, a duże filtry w ogóle nie były dostępne w naszym kraju. Dziś to właśnie filtry marki Happet są naszym flagowym produktem dostępnym w kraju i na wielu rynkach zagranicznych. Zastosowane w nich rozwiązania są opatentowane, a w przypadku dużych filtrów właściwie nie mamy w Polsce konkurencji. Jaka była recepta na sukces w tamtym czasie?


POLECAMY

Na pewno przydawała się znajomość języków. Nie tylko angielskiego, który nie był wtedy tak powszechny, ale też niemieckiego i rosyjskiego. Prowadzenie wtedy firmy wymagało dużej elastyczności, bo okoliczności zmieniały się bardzo szybko. Na początku sprzedawaliśmy polskie ryby do niemieckich hurtowni, ale rosnące koszty energii w Polsce sprawiły, że stało się to nieopłacalne, więc trzeba było sprowadzać je z Rosji. Kiedy i tam ceny znacząco wzrosły, musieliśmy sprowadzać ryby z Tajlandii i Indonezji,

a z kolei do Rosji zaczęliśmy sprzedawać artykuły zoologiczne. Takich zwrotów było w historii firmy bardzo wiele. Sprowadzaliśmy też np. karpie koi z Izraela, który obok Japonii jest jednym z liderów w tej branży – w pustynnym kraju udało się wykorzystać zbiorniki wody

Filtry stawowe BIOKLAR, jeden z flagowych produktów firmy Happet, czekające w magazynie na wysyłkę do klientów.

45


46

POLECAMY

Filtr bębnowy wstępny DRUMI marki Happet. Jak działa ten nowoczesny filtr? Woda ze stawu dostaje się do środka bębna. Następnie przez drobne otworki mikrosita przedostaje się do komory filtra, zostawiając na wewnętrznej stronie bębna wszystkie zanieczyszczenia. Kiedy mikrosito jest już mocno zanieczyszczone, pojawia się różnica poziomu wody między komorą filtra, a środkiem bębna. Czujnik poziomu wody zostaje aktywowany, a sterownik włącza obrót bębna i spryskiwacze. Woda pod ciśnieniem spłukuje zanieczyszczenia z wewnętrznej strony mikriosita na bębnie do specjalnej rynny, a brudna woda z zanieczyszczeniami zostaje odprowadzona do kanalizacji.

opadowej i przekształcić je w nowoczesne stawy. Ryby do akwariów i stawów są ciągle częścią naszej oferty, ale stanowią mniejszość naszych obrotów. Jakie decyzje możemy z perspektywy czasu uznać za kroki milowe w historii firmy? Na pewno jedną z kluczowych była decyzja o pokazaniu naszej oferty na targach zagranicznych w Kolonii. To na tych pierwszych targach zdobyliśmy wiele kontaktów, które utrzymujemy do dziś i rozpoczęła się nasza ekspansja na rynkach zagranicznych, na których obecnie sprzedajemy większość naszych produktów do stawów. Bardzo ważny był także mój pierwszy wyjazd do Chin pod koniec lat 90. – trochę turystycznie, bo podróże są jedną z moich pasji, a trochę na targi. Zdobyte tam kontakty pozwoliły znacząco rozwinąć naszą działalność.

Jakie są aktualne szanse i zagrożenia dla kategorii POND? Na pewno podwyżki cen prądu mogą zniechęcić nowych klientów do zakładania stawów. Duża pompa pracująca 24 h na dobę czy lampa UV to urządzenia o znaczącym poborze prądu. Z drugiej strony w naszej ofercie jest coraz więcej energooszczędnych produktów, takich jak lampy LED. Na plus trzeba zaliczyć natomiast niesłabnącą popularność karpi koi, które są stosunkowo drogie i wymagają wysokiej jakości wyposażenia stawów i dobrych pokarmów. Karpie koi przywędrowały z Japonii do Europy początkowo


POLECAMY

Jerzy Urbanowicz prezentuje jedną z nowości firmy – przedłużacz/rozdzielacz ogrodowy w obudowie imitującej naturalny kamień, wyposażony w cztery hermetyczne gniazda.

głównie do Wielkiej Brytanii, później ich zagłębiem stały się państwa Beneluksu, a teraz to zainteresowanie przesuwa się na wschód – do Niemczech i Polski. Na zachodzie Europy można spotkać specjalistyczne sklepy tylko z rybami i produktami stawowymi, gdzie jedna ryba potrafi kosztować równowartość 30 tys. zł, a np. w Niemczech w wielu centrach ogrodniczych normą jest rozbudowany dział POND. Potencjał do rozwoju na pewno jest. Co jest obecnie najważniejsze, jeśli chce się rozwijać działalność w tej branży? Jakie są najbliższe plany firmy? Śledzenie trendów, wyszukiwanie ciekawych produktów, które wzbogacą ofertę – to teraz nasze główne zadanie. Jednym z naszych planów będzie natomiast przeprowadzka do nowej siedziby. Obecnie dysponujemy 2500 m kw. powierzchni magazynowej, 500 m kw. powierzchni biurowej i dodatkowym 1000 m kw. magazynu pod namiotem, ale tuż przed sezonem, kiedy mamy najwięcej towaru, trudno się pomieścić. W przyszłości będziemy systematycznie poszerzać ofertę, ale pozostaniemy w obrębie asortymentu, na którym znamy się najlepiej. 

W szerokiej ofercie firmy Happet znajdziemy także liczne pokarmy dla ryb, m.in. Gran Color – granulki wybarwiające, treściwy i pożywny pokarm polecany szczególnie dla karpi koi czy Sticks Natural – dobry pokarm podstawowy w naturalnym kolorze dla wszystkich ryb.

47


48

TOP INNOWACJA

Polecamy nowości. Wyróżniamy innowacje Vitrol GB

Ś

Środek ochrony roślin na bazie nowej substancji aktywnej niskiego ryzyka – pirofosforanu żelaza. Zwalcza ślimaki nagie i oskorupione. Szkodniki giną w kryjówkach, nie pozostawiając śladów swojej obecności. Ulega rozkładowi na związki naturalnie występujące w glebie. Skutecznie wabi ślimaki, dzięki specjalnie dobranej przynęcie. Może być stosowany w obecności psów i kotów. Dostępny w 4 pojemnościach: 250 g, 1 kg, 5 kg, 25 kg.

www.bros.pl


POLECAMY

Nowości firmy BROS

K

Sabina Halik, specjalista ds. marketingu w firmie BROS Konsumenci mają coraz większą świadomość nadużywania specjalistycznych preparatów na bazie silnych, chemicznych substancji aktywnych, dlatego chętnie sięgają po alternatywne metody radzenia sobie ze szkodnikami w ogrodach i na balkonach. Popularność zyskują preparaty na bazie wyciągów z roślin lub produkty o działaniu mechanicznym, które odcinają szkodniki od powietrza, uniemożliwiając im funkcjonowanie. Nasz płyn na mszyce i inne szkodniki charakteryzuje się właśnie tym drugim sposobem działania. Jednocześnie jest jednym z pierwszych produktów, które wprowadziliśmy na rynek pod nową linią BROS NATURALNIE. Preparaty z tej serii będą wspierać amatorskich hodowców roślin w walce ze szkodnikami przy użyciu składów inspirowanych „domowymi” recepturami. Skorzystanie z gotowego produktu zwiększy wygodę stosowania i przyspieszy reakcję na potencjalne zagrożenie dobrostanu roślin, bo nie będzie wymagało od użytkownika poświęcenia czasu na wcześniejsze przygotowanie mikstury. 

Sabina Jasiukiewicz, menedżer ds. marketingu w firmie BROS

O

Od kilku dobrych lat prowadzimy w Polsce dość nierówną walkę ze ćmą bukszpanową. Szkodnik ten w sposób błyskawiczny pożera krzewy bukszpanów, a te rosną i regenerują się zdecydowanie wolniej. Dlatego doszliśmy do wniosku, że warto stworzyć nawóz, który będzie wspierał odratowane krzewy w odzyskaniu dawnego piękna. Nawóz do bukszpanów można stosować także do zdrowych roślin, które nie doznały tego typu uszkodzeń. Zawarte w nim składniki odżywcze pozytywnie wpłyną na wygląd i kondycję bukszpanów. 

BIOPON Nawóz do bukszpanu

BROS NATURALNIE Płyn na mszyce i inne szkodniki Eliminuje mszyce, mączliki szklarniowe, przędziorki, miodówki, wciornastki, miseczniki, a także wełnowce i tarczniki – larwy i młode stadia gąsienic. Działa mechanicznie: odcina szkodnika od powietrza i unieruchamia go. Może być stosowany w uprawach roślin ozdobnych sadowniczych, warzyw i ziół. Brak możliwości nabycia przez szkodniki odporności na preparat. www.bros.pl

Specjalistyczny wieloskładnikowy nawóz granulowany przeznaczony do zasilania wszystkich odmian bukszpanów. Zawiera doskonale zbilansowany zestaw łatwo przyswajalnych przez rośliny makroi mikroelementów. Gwarantuje szybką regenerację krzewów po przycinaniu oraz po uszkodzeniach przez szkodniki. Zapewnia bujny i zwarty pokrój krzewu oraz intensywnie zielony kolor liści. www.bros.pl

49


50

NOWOŚCI/POLECANE PRODUKTY FRUCTUS Nawóz naturalny obornik 20 l Fructus Obornik bydlęcy granulowany to wysokiej jakości nawóz naturalny pozyskiwany z tradycyjnej ściółkowej hodowli zwierząt. Dzięki odpowiedniej technologii produkcji pozbawiony jest nasion chwastów, patogenów oraz niepożądanych grzybów i bakterii. Przeznaczony jest do nawożenia wszystkich roślin ogrodowych, a w szczególności warzyw, truskawek, malin, winogron, krzewów i drzew owocowych, trawników oraz roślin kwiatowych. Zawiera kompletny zestaw pierwiastków niezbędnych do prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin, co pozytywnie wpływa na ich jakość i wielkość plonów. Nie powoduje ryzyka przenawożenia. www.fructus.pl

Aksamitka niska Bolero Kwiaty w odcieniach barwy żółtej i pomarańczowej z domieszką ciepłych brązów, które kwitną od czerwca do pierwszych mrozów. Polecana na balkon i do gruntu. Płatki dzięki cytrusowemu aromatowi świetnie sprawdzają się jako dodatek do sałatek i deserów. W Gruzji suszone płatki aksamitki używane są jako tańszy zamiennik szafranu i nazywane są imeretyńskim szafranem.

Fructus Antymech Power

POWER-K

Specjalistyczny nawóz ogrodniczy przeznaczony do pielęgnacji wszystkich rodzajów trawników, terenów zielonych, boisk oraz pól golfowych, na których obserwuje się intensywne występowanie mchu. Nawóz wyróżnia się bardzo szybkim działaniem. Zapobiega pojawianiu się mchu, a jednocześnie pozwala uzyskać soczystą zieleń trawnika, jego równomierny odrost oraz odpowiednią zimotrwałość. www.fructus.pl

Organiczny stymulator wzrostu na bazie konopi. Zawartość ekstraktów z konopi stymuluje wzrost i kwitnienie roślin. Preparat poprawia zazielenienie liści oraz wzmacnia system korzeniowy. Wpływa pozytywnie na jakość i zdrowotność uprawianych roślin. Poprawia kondycję roślin ozdobnych zarówno w domu, jak i w ogrodzie. Pojemność: 500 ml RTU. www.agrecol.pl

BROS Pułapka na krety z sygnalizatorem Skuteczna i łatwa w obsłudze pułapka do wyłapywania kretów i nornic. Pozwala schwytać szkodnika w jego podziemnym korytarzu, a specjalna chorągiewka sygnalizuje jego złapanie. www.bros.pl

Czarnuszka siewna Roślina jednoroczna, której część użytkową stanowią nasiona stosowane jako dodatek do pieczywa i różnego rodzaju past, nadając im niepowtarzalny smak. Z racji swoich cennych właściwości leczniczych dawniej nazywana była Złotem Faraonów. Wielobarwne, duże kwiaty – od białego, poprzez różowe, do niebieskiego – są wspaniałą ozdobą każdego ogródka. Czarnuszka wzmacnia organizm, wpływa korzystnie

na układ immunologiczny, pomaga zwalczyć przeziębienie i grypę. Szczególnie polecana jest alergikom i astmatykom. Napar rozszerza oskrzela, ma działanie wykrztuśne. Zewnętrznie napary używane są przy trądziku, atopowym zapaleniu skóry i grzybicach skóry. Napar wspomaga również procesy trawienia oraz działa moczopędnie. www.torseed.pl

Ze względu na goryczkę dno kwiatowe nie jest zalecane do spożycia. Dzięki dużej zawartości fitoncydów ma silne działanie bakteriobójcze oraz hamuje rozwój grzybów z rodzaju Candida. Dodatkowo działa wykrztuśnie. Wspomaga leczenie zapalenia zatok, gardła, oskrzeli i płuc. Zalecana jest również przy opornych na antybiotyki infekcjach bakteryjnych. www.torseed.pl

Pylicol Spray Nawóz mikroelementowy ułatwiający zawiązywanie owoców pomidorów, papryki, truskawek, porzeczek i wiśni. Pozytywnie wpływa na zawiązywanie się owoców, zapewnia wysoki plon dobrej jakości. Preparat do dokarmiana dolistnego pomidorów, sprawdza się również w uprawie papryki, oberżyny, truskawek, porzeczek i malin. Pojemność: 500 ml RTU. www.agrecol.pl

KRONEN Ziemia BIO do wysiewu i ukorzeniania warzyw, ziół i roślin ozdobnych KRONEN Ziemia BIO do wysiewu i ukorzeniania warzyw, ziół i roślin ozdobnych to gotowe do użycia podłoże skomponowane ze składników dopuszczonych w rolnictwie ekologicznym. Wyprodukowane na bazie drobnej frakcji słabo rozłożonego torfu, zawiera glinkę i środek powierzchniowo czynny. Podłoże wzbogacone jest

nawozem organicznym pochodzenia roślinnego. KRONEN Ziemia BIO do wysiewu i ukorzeniania warzyw, ziół i roślin ozdobnych doskonale nadaje się do upraw w pojemnikach i multiplatach. Wspomaga zawiązywanie i rozwój systemu korzeniowego. Spełnia wymagania kultur wrażliwych na zasolenie. www.kronen.com.pl


NOWOŚCI/POLECANE PRODUKTY Zraszacz teleskopowy PREMIUM Proline Zbliża się sezon wiosennych prac w Twoim ogródku – w tym dbania o odpowiednie nawadnianie. Pomoże w tym na pewno zraszacz teleskopowy 8-funkcyjny PREMIUM Proline 99376. Zraszacz ten posiada płynną regulację strumienia wody, a głowica ma aż 8 funkcji w przełączniku rodzajów strumienia. Lanca teleskopowa sięga na długość w zakresie od 80 do 120 cm, a dzięki zastosowaniu wykończenia SOFT-GRIP urządzenie zapewnia pewny chwyt, nawet kiedy dłonie są wilgotne. Wykończenie z materiału ABS oraz TPR znacznie poprawia jego właściwości użytkowe. www.narzedzianonstop.pl

Keramzyt ogrodniczy/doniczkowy Nova Minerals Keramzyt Nova Minerals jest lekkim kruszywem ceramicznym pochodzenia naturalnego. Wytwarzany z naturalnej czystej glinki ilastej, bez domieszek i chemikaliów. Nie posiada zapachu, jest odporny na działanie pleśni, grzybów, owadów oraz gryzoni. Nie absorbuje składników pokarmowych podawanych roślinom. Brązowy kolor granulek doskonale kontrastuje z zieloną barwą roślin w doniczkach czy kolorowymi kwiatowymi rabatami. Mrozoodporna ceramiczna powłoka granulek gwarantuje jego wieloletnią trwałość. Opakowania: 5, 10, 20 i 40 l. www.novaminerals.pl

BIAŁY MARIÅNN GRYS Nova Minerals Norweski biały grys, przypominający barwą popularny kamień z południa Polski. Pochodzący ze skał labradorytu kamień ceniony jest ze względu na wysokie walory dekoracyjne oraz dużą wytrzymałość mechaniczną. Z tego powodu chętnie wykorzystywany jest w budownictwie i architekturze ogrodowej. Kamień dostępny jest w najbardziej popularnej frakcji 8-16 mm, również w wygodnym pięciokilowym opakowaniu z rączką. Opakowania: 5 i 20 kg. www.novaminerals.pl

KRONEN Ziemia do traw ozdobnych KRONEN Ziemia do traw ozdobnych to podłoże do upraw traw ozdobnych w ogrodach, w wysokich grządkach i w pojemnikach na tarasach lub balkonach. Luźna, gruzełkowata, częściowo mineralna struktura podłoża zapewnia dobrą pojemność powietrzną i drenaż. Podłoże wyprodukowane jest na bazie standardowych frakcji średnio i słabo rozłożonego torfu, włókien drzewnych ECOFIBREX®, kompostu i żwiru płukanego. Wzbogacone jest startową dawką nawozu. KRONEN Ziemia do traw ozdobnych jest polecana do upraw bambusów i jako produkt poprawiający właściwości gleby. www.kronen.com.pl

Sterownik TBOS BT z technologią bluetooth Bateryjny sterownik Rain Bird do zadań specjalnych w terenach zieleni miejskiej. Instalowany w studzience moduł programowany jest wyłącznie poprzez aplikację bluetooth, co uniemożliwia wandalom ingerencję w programy nawadniana. Trwała, wodoodporna obudowa zapewnia działanie nawet pod wodą, a zasilanie bateryjne pozwala zautomatyzować nawadnianie tam, gdzie brak dostępu do zasilania sieciowego. www.phu-adviser.pl

Wózek Proline Jeśli wasz wąż ogrodowy ma mieć wózek to najlepiej Proline 99396. Posiada on rolkę prowadzącą, która w znacznym stopniu ułatwia nawijanie i rozwijanie węża. Ma także składaną rączkę, dzięki której wygodnie się go prowadzi. To bardzo proste, doskonale prezentujące się i pomocne w ogrodowych pracach urządzenie – nie wymaga narzędzi przy montażu. www.narzedzianonstop.pl

KRONEN Ziemia do zielonych roślin domowych palm, jukk i innych KRONEN Ziemia do zielonych roślin domowych to gotowe do użycia podłoże przeznaczone do sadzenia i przesadzania roślin w pomieszczeniach. Wyprodukowane na bazie frakcji torfu o różnym stopniu rozkładu i glinki. Zawiera nawilżacz. Wzbogacone jest startową dawką nawozu. Opakowania 10 l i 20 l zawierają włókna drzewne ECOFIBREX®, które w większych pojemnikach korzystnie wpływają na strukturę i drenaż podłoża www.kronen.com.pl

Siekiery RAMP Precyzyjnie dobrany stosunek długości siekier RAMP do ich wagi pozwala na uzyskanie maksymalnej efektywności podczas pracy przy niewielkim wykorzystaniu siły. Doskonałe wyważenie i antypoślizgowa rękojeść sprawiają, że siekiery idealnie leżą w dłoni. Siekiery dostępne są w czterech najczęściej używanych przez profesjonalistów rozmiarach. www.ramp.pl

51


52

PULS BRANŻY

Magnolia świętuje ćwierć wieku Centrum Ogrodnicze Magnolia z Malborka w lutym obchodziło 25. rocznicę powstania. Już niedługo ponad dwukrotnie powiększy się powierzchnia handlowa centrum, a jego właściciele, po dwóch bardzo udanych sezonach, pomimo podwyżek i zawirowań na rynku, mają nadzieję na kolejny dobry rok

C

Co przez te 25 lat było największym wyzwaniem dla Alicji i Mariusza Będkowskich, właścicieli Magnolii? – Najtrudniejsze były początki, kiedy zaraz po studiach, bez gotówki krok po kroku rozwijaliśmy firmę. Nie mieliśmy wtedy środków na duże zatowarowania, więc doniczki ustawialiśmy do góry nogami, żeby zajmowały więcej miejsca. Dziś jest dokładnie odwrotnie, pomimo posiadania sporego magazynu ciągle brakuje miejsca, stąd m.in. decyzja o rozbudowie – mówi Alicja Będkowska. Dotychczasowa powierzchnia handlowa centrum, efekt stopniowej rozbudowy przez wiele lat, wynosiła 250 m kw. Nowy obiekt ma powierzchnię 540 m kw. Częściowo zostanie przeznaczony na ekspozycję handlową, a częściowo na produkcję kwiatów rabatowych, którą


PULS BRANŻY

firma Państwa Będkowskich zajmuje się od wielu lat. Kiedy można się spodziewać otwarcia nowej szklarni i co się zmieni w funkcjonowaniu centrum? – Pierwotny plan zakładał otwarcie w kwietniu, ale z powodu kłopotów z dostawcą gazu – podobne dotyczą wielu przedsiębiorców i osób prywatnych w całej Polsce – ten termin jest niepewny. Dodatkowe miejsce wykorzystamy m.in. na dużą ekspozycję artykułów dekoracyjnych, m.in. wysokiej jakości donic ceramicznych i dębowych. Zamierzamy także znacznie rozszerzyć ofertę kwiatów domowych, które od wielu lat sprzedają się coraz lepiej – wyjaśnia Alicja Będkowska. W Magnolii coraz większym zainteresowaniem cieszą się także rośliny ogrodowe, iglaki ustępują miejsca roślinom liściastym, klienci coraz częściej poszukują także roślin kwitnących i bylin. Z okazji jubileuszu Magnolia zamieściła okolicznościowy post na Facebooku.

„25 lat temu pełni obaw, ale z ogromnym zaangażowaniem rozpoczęliśmy naszą działalność. Te 25 lat pokazały, że wiara w sukces i nasza pasja dają nam satysfakcję i radość z tego, co robimy. Chcielibyśmy bardzo podziękować naszym pracownikom za serdeczność i ogromne zaangażowanie. Dziękujemy również naszym dostawcom za miłą atmosferę i wspaniałą współpracę. Chcemy również podziękować naszym kochanym córkom, ponieważ ich pomoc niejednokrotnie okazała się bezcenna. A przede wszystkim z całego serca dziękujemy Wam, nasi kochani klienci za uśmiech, miłe słowa i wyrozumiałość” – napisali właściciele Magnolii. 

53


54

PULS BRANŻY

Green Days Warsaw Home Green Days to międzynarodowe targi architektury krajobrazu i ogrodnictwa. Podczas wydarzenia, między 17 a 19 marca 2022 roku w Ptak Warsaw Expo, wystawcy z Polski i zagranicy zaprezentują innowacyjne rozwiązania i najnowsze trendy

P

rzestrzeń wystawiennicza zostanie podzielona na 6 stref: Salon Architektury Krajobrazu, Salon Ogrodniczy, Salon Florystyczny, Salon Techniki Ogrodniczej, Salon Mebli Ogrodowych i Salon BBQ. Do dyspozycji wystawców będzie 25 tysięcy m kw. powierzchni, przy okazji poprzedniej edycji targi odwiedziło ponad 18 tys. osób, a organizatorzy spodziewają się w tym roku ponad 200 wystawców. Targom towarzyszą także inne wydarzenia: Kiermasz Ogrodniczy, Pokazy Arborystyczne czy Bonsai Show – 3 dni inspirującej wystawy i pokazów, które dają możliwość wymiany wiedzy, a także spotkania twórców z całego świata. W tym roku, oprócz 70 drzew bonsai, prezentowane będą również kamienie suiseki. Międzynarodowe targi architektury krajobrazu i ogrodnictwa to jedno z wydarzeń w ramach wiosennej edycji Warsaw

Home & Contract. Równocześnie z Warsaw Home Green Days odbędą się 3 imprezy targowe pod szyldem Warsaw Home & Contract: Warsaw Home Build – międzynarodowe targi architektury i materiałów

budowlanych; Warsaw Home Electronics – międzynarodowe targi elektroniki dla nowoczesnego domu, a także Warsaw Home Gift & Deco – międzynarodowe targi upominków i dekoracji. 


PULS BRANŻY

Zarezerwuj czas na Wiosnę w Ogrodzie Pomorskie Hurtowe Centrum Rolno-Spożywcze S.A. Rënk w tym roku po raz kolejny zorganizuje ogrodniczą wystawę połączoną z kiermaszem – „Wiosna w Ogrodzie”. Wydarzenie odbędzie się w dniach 14-15 maja

P

rzy okazji poprzedniej edycji w targach uczestniczyło ok. 300 wystawców, a odwiedziło je prawie 30 tysięcy klientów. Ogrodnicze imprezy, cyklicznie organizowane w Rënku w maju i wrześniu to doskonała okazja do sprzedaży produktów i promocji marek. Więcej informacji na stronie: www.renk.pl oraz www.wiosnawogrodzie.pl. Warto pamiętać także o drugim wydarzeniu organizowanym przez Rënk – „Jesieni w Ogrodzie”– które w tym roku odbędzie się w dniach 10-11 września 2022. 

Ciekawa odmiana pomidora od ALSEED GARDEN Firma ALSEED GARDEN, która oferuje profesjonalne nasiona najwyższej jakości w małych opakowaniach – plenne, odporne na choroby i łatwe w uprawie – w tym sezonie poleca nowość: pomidora MOUNTAIN TIGER F1. Ta odmiana, idealna dla poszukujących pomidora o dużych smacznych owocach, dostępna jest obecnie w specjalnej promocji

M

OUNTAIN TIGER F1 to wczesna, plenna, samokończąca odmiana, która tworzy mięsiste wielokomorowe czerwone owoce o wadze 220-320 g. Charakteryzuje ją wysoka genetyczna odporność na choroby. Dobrze znosi trudne warunki uprawy. Silny system korzeniowy ułatwia uprawę nawet w „zmęczonych” podłożach. Odmiana przeznaczona do uprawy w tunelach wiosną i jesienią,

a nawet przy palikach bez osłon. Pomidory bardzo dobrze wybarwione o doskonałym smaku. Idealna odmiana dla poszukujących pomidora o dużych, smacznych owocach i łatwych w uprawie. Opakowanie zawiera 30 nasion. Więcej informacji o warunkach promocji można uzyskać pod numerem tel. 663 063 435 lub pisząc na adres: biuro@alseedgarden.pl. 

55


56

PULS BRANŻY

Leroy Merlin Polska – milion złotych na wsparcie dla Ukrainy W związku z obecną sytuacją firma Leroy Merlin Polska podjęła decyzję o wstrzymaniu współpracy z dostawcami z Rosji i Białorusi oraz przeznaczyła milion złotych na wsparcie dla Ukrainy

D

otychczasowa współpraca, z dostawcami z Rosji i Białorusi, miała charakter marginalny, jednakże decyzja o wstrzymaniu współpracy ma dla nas wymiar symboliczny. Najlepszą rzeczą, jaką możemy w tej chwili zrobić, to okazać solidarność z ofiarami tego konf liktu oraz przeznaczyć realne i materialne wsparcie wszystkim poszkodowanym. W związku z tym, całkowity dochód ze sprzedaży wszystkich produktów pochodzenia białoruskiego bądź rosyjskiego, które jeszcze znajdują się na półkach sklepowych, zostanie przekazany na rzecz potrzebujących, zarówno w Polsce jak i w Ukrainie. W tym celu Leroy Merlin Polska w trybie natychmiastowym przeznacza milion złotych na wsparcie materialne i finansowe obywateli Ukrainy. Jest to jedynie pierwszy etap działań pomocow ych – mówi Krzysztof Kordulewski, dyrektor generalny Leroy Merlin Polska. – Obecnie najważniejsze jest dla nas bezpieczeństwo naszych pracowników oraz ich rodzin. Dlatego w pierwszej kolejności, skontaktowaliśmy się z naszymi pracownikami, którzy pochodzą z Ukrainy, aby poznać ich potrzeby i zaplanować odpowiednie dla nich wsparcie. Pozostajemy także w kontakcie z naszymi pracownikami, którzy w ostatnim czasie zatrudnieni byli w Ukrainie i Rosji. Zarówno oni, jak i członkowie ich rodzin, objęci są naszą opieką. Wsparcie finansowe oraz materialne, które przekazaliśmy na pomoc dla Ukrainy, będzie dystrybuowane przez naszych pracowników, którzy czynnie włączyli się w organizację wsparcia – dodaje. 

Nowi członkowie ZSzP zwolnieni ze składki Z okazji jubileuszu 30-lecia Związku Szkółkarzy Polskich Walne Zgromadzenie Członków przyjęło uchwałę o zwolnieniu z obowiązku opłacenia składki wpisowej od kandydatów na nowych członków, przyjętych do stowarzyszenia do końca 2022 r.

K

andydat na nowego członka ZSzP powinien mieć przynajmniej 5-letni staż w działalności szkółkarskiej, a jakość produkcji, działalność oraz etyka zawodowa szkółki nie mogą budzić zastrzeżeń. ZSzP zachęca osoby prowadzące produkcję szkółkarską, zainteresowane nawiązaniem nowych kontaktów i wzmocnieniem pozycji rynkowej swojej firmy, do zapoznania się działalnością stowarzyszenia i przesłania deklaracji przystąpienia do Związku. Więcej informacji na stronie internetowej www.zszp.pl w zakładce aktualności. 


PULS BRANŻY

PLANT rozwija sprzedaż online Centrum Ogrodnicze PLANT w Poznaniu uruchomiło swój sklep internetowy

P

andemia pokazała, że sprzedaż przez Internet również w sektorze ogrodniczym nabiera znaczenia – jest to coraz bardziej lubiany i oczekiwany przez klientów sposób robienia zakupów – mówił niedawno na naszych łamach Piotr Kuźniak, współwłaściciel Centrum Ogrodniczego PLANT. PLANT do tej pory prowadził handel online za pośrednictwem popularnej platformy sprzedażowej, ale od marca działa już we własnym sklepie internetowym www.ogrodniczywnecie.pl. Na początek dla klientów przygotowano liczne promocje, m.in. 10% rabat na zakupy w marcu i 20% rabat na nawozy ze srebrem nanokoloidalnym oraz na wybrane nasiona. 

Nowy sklep OBI w Częstochowie Kolejny sklep tej sieci, drugi obiekt OBI w Częstochowie, powstanie w miejscu, gdzie dawniej działał Praktiker. Otwarcie zaplanowano na II kwartał 2022 roku, zatrudnienie w sklepie znajdzie łącznie 110 osób

N

owy market OBI zostanie otwarty w Centrum M1 przy ulicy Kisielewskiego 8/16. Klienci znajdą tu szeroką ofertę usług i produktów do budowy, remontu, wyposażenia i dekoracji domu. Budowalny asortyment uzupełni kompleksowe Centrum Ogrodnicze OBI z pełną gamą

produktów dedykowanych ogrodom, balkonom i tarasom. „Centrum Ogrodnicze OBI w formie zewnętrznej i wewnętrznej

powierzchni handlowej zaprezentuje bogatą ofertę roślin do domu i ogrodu. Przestrzeń wypełnią również najnowsze kolekcje mebli, akcesoriów oraz urządzeń i maszyn ogrodowych najlepszych marek” – czytamy w oficjalnej zapowiedzi otwarcia sklepu. 

57


58

PULS BRANŻY

Bricomarché w Jaśle... Grupa Muszkieterów otwiera kolejny sklep sieci Bricomarché w Polsce. 23 lutego, przy ul. Przemysłowej 6a, mieszkańcy Jasła po raz pierwszy mogli zrobić zakupy w sklepie tej sieci w swoim mieście

M

uszkieterowie kontynuują dynamiczną ekspansję szyldu Bricomarché, który w minionym roku wypracował obroty na poziomie 3,3 mld zł. Kolejną placówkę otwarto na Podkarpaciu. Nowy sklep w Jaśle jest pierwszym supermarketem tej sieci w mieście. Sklep o powierzchni 1200 m kw. oferuje klientom ponad 30 tys. produktów w pięciu obszarach: artykuły budowlane, majsterkowanie, ogród, dekoracja i gospodarstwo domowe. Właściciel nowego sklepu ma już blisko 10-letnie doświadczenie w pracy w Grupie Muszkieterów i od 2015 r. prowadzi inny sklep sieci – w Dębicy. – Decyzję o otwarciu kolejnego sklepu podjąłem nie tylko dlatego, że w Jaśle brakowało odpowiedniej oferty produktów do domu i ogrodu, lecz także z uwagi na satysfakcjonujące

wyniki już prowadzonego przeze mnie sklepu w Dębicy – mówi Tomasz Ocetek, właściciel sklepu Bricomarché w Jaśle.

Ogród zewnętrzny nowego sklepu ma powierzchnię 1500 m kw., a parking pomieści ponad 60 samochodów. 

…i w Głubczycach Dalszym etapem ekspansji Bricomarché było z kolei otwarcie 2 marca nowego sklepu w Głubczycach w województwie opolskim

N

owy sklep przy ulicy Oświęcimskiej 24 w Głubczycach jest pierwszym Bricomarché w mieście. – W okolicy brakowało

atrakcyjnej oferty budowlano-wnętrzarskiej. Dzięki nowemu otwarciu możemy zapewnić lokalnej społeczności dostęp do

atrakcyjnych produktów do domu i ogrodu, wygodę codziennych zakupów, a także, co ważne, nowe miejsca pracy oraz dodatkowe korzyści płynące z akcji społecznych organizowanych dla lokalnej społeczności – mówią Ewa i Rafał Grzywaczowie, właściciele sklepu Bricomarché w Głubczycach. Z Muszkieterami współpracują już od ponad 20 lat, zarządzają punktami sprzedaży Grupy w Głuchołazach i Ząbkowicach Śląskich, gdzie poza sklepem prowadzą również stację paliw Intermarché. Jeszcze w tym roku przedsiębiorcy otworzą kolejne placówki Bricomarché w Nysie oraz Lubrzy pod Prudnikiem. Sklep w Głubczycach oferuje klientom ponad 30 tys. produktów. Klienci mogą zrobić zakupy na powierzchni prawie 2000 m kw., a obok głównej części zakupowej usytuowano ogród o powierzchni 400 m kw. i 750-metrową wiatę budowlaną. 


drukujemy to czego ty potrzebujesz CGS drukarnia

Kontakt: kom. +48 607 260 131 tel. +48 61 227 59 73 danuta.pawlicka@cgs.pl

Wydrukujemy materiały dla Twojego biznesu: ulotki, plakaty, katalogi, książki, czasopisma, teczki, arkusze plano, zaproszenia, kalendarze, naklejki, notesy, papier firmowy, zdrapki, produkty pakietowe, produkty sztancowane, foliowane, lakierowane UV. Poza drukiem na papierze, drukujemy na podłożach niewsiąkliwych: foliach samoprzylepnych, kalkach i tworzywach sztucznych.

WWW.CGS.PL


polska firma rodzinna

www.agrecol.pl Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zapoznaj się z zagrożeniami i postępuj zgodnie ze środkami ostrożności wymienionymi na etykiecie.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook

Articles inside

Newsy

6min
pages 54-60

Polecamy produkty

5min
pages 50-51

Magnolia świętuje ćwierć wieku

1min
pages 52-53

Nowości firmy Bros

1min
page 49

TOP Innowacja

0
page 48

Nawozowe przedwiośnie

9min
pages 30-35

Lamela serwuje latte i espresso

2min
pages 42-43

Floriade 2012: jak wpłynęła na branżę ogrodniczą?

5min
pages 36-41

Cudzoziemcy podporą polskich szkółek

4min
pages 28-29

Trzy dekady firmy Happet

4min
pages 44-47

Ważny gest ludzkiego wsparcia

3min
pages 26-27

Czy ryzyko się opłaci?

2min
pages 24-25

Nowy znak firmowy

2min
pages 18-19

Nowe logo – szanse i zagrożenia

2min
page 21

Razem pracujemy na wspólny sukces

9min
pages 8-13

Firma tak dobra, jak jej logo?

2min
page 23

Rebranding – dowód na rozwój organizacji

2min
page 22

Inwestycja w przyszłość

1min
page 20

Rynek roślin ozdobnych według IPM

2min
pages 16-17

W centrum koszmaru

1min
pages 6-7
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.