100195_Overijssel_02:Opmaak 1
27-04-2010
14:52
Pagina 25
door Michael Amsman
Clubnamen
H
25
door Jan Luitzen
Sporttaalzuivering in Overijssel tijdens WO II?
et lastigste onderdeel bij het oprichten van een sportclub is het bedenken van de naam. FC of VV en dan de plaatsnaam – dat kan, maar dat is zo afgezaagd. Wat te denken van Rohda Raalte, een gerespecteerde hoofdklasser? De naam heeft misschien net als THOR, Tot Heil Onzer
n elitesporten als tennis, roeien, hockey, cricket en golf werden in de eerste
Ribbenkast, een klassieke klank, maar betekent doodgewoon: Recht Op Het Doel
I
helft van de twintigste eeuw tradities en een zeker snobisme gecultiveerd. De
Af. In dezelfde categorie vallen WWV uit Deventer en EMM uit Nijverdal: Wij
beoefenaars ervan vonden het Engels chic en onderscheidend. Het wemelde
Willen Vooruit en Eendracht Maakt Macht. In Nijverdal bestaat ook een club die als
daardoor in het tennis van termen als advantage, backhand, deuce, double, foot
DES door het leven gaat: Door Eendracht Sterk. De lokale voetbaltrots van
fault, love, serve en smash.
Zwartsluis heette net zo, totdat de KNVB – om verwarring te voorkomen – daar
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten de Duitse bezetters ermee in hun maag,
een Z aan liet toevoegen. Een rijtje vergelijkbare namen: VZOD, Vooruitgang Zij
want het Engels was tenslotte de taal van hun grote vijand. Ook tijdens zoiets
Ons Doel, een schaatsclub uit Kampen; VENO, Volhouden En Niet Opgeven, een
onschuldigs als het hardop bijhouden van de tennisstand kon het Engels gebruikt
voetbalclub uit Vollenhove; SMR, Stoot Maar Raak, een biljartvereniging uit
worden als een milde vorm van verzet tegen de bezettende macht. Op het pesterig
Hattem, EMMS, Eendracht Maakt Macht Slagharen, een voetbalclub.
affectief uitgesproken ‘fifteen-love’ kon het publiek zomaar reageren met een
Tot voor kort kende Hellendoorn de in 1945 opgerichte rooms-katholieke voetbal-
minutenlange ovatie.
vereniging, SOS, Samenspel Ons Streven, waar ooit Abe Lenstra trainer was. In
Om in ieder geval van het gesproken Engels op de tennisbaan af te zijn, verordon-
1950 ontstond de protestantse broeder VESOS; Vriendschap En Samenspel Ons
neerden de Duitsers op 20 juli 1942 dat er bij het tennis per direct in de eigen taal
Streven. Sinds 1 juli 2006 spelen de twee verenigingen samen onder de weinig ver-
geteld moest gaan worden. In het nationaal-socialistisch getinte Het nationale dag-
rassende naam Voetbalvereniging Hellendoorn.
blad van 21 juli 1942 reageerde de ‘sportopsteller’ van dienst verheugd op deze nieu-
Andere afkortingen wekken de indruk dat de oprichters een klassieke opleiding
we regel: ‘Het wordt tijd dat de taal van de sorry-mannekes van onze sportvelden
hebben genoten. NEO uit Borne, Nomen Est Omen – Latijn voor ‘de naam is een
verdwijnt en wij onze eigen mooie Nederlandsche taal gaan gebruiken.’
voorteken’. Onder de rook van Deventer voetbalt CUPA, uit Bussloo. Die letters
Om tot een officiële Nederlandse tennistaal te komen werd in juli 1942 een tennis-
staan voor Currite Ut Palmaen Apprehendatis, vrij vertaald ‘Ik hoop zo dat gij de
taalzuiveringswedstrijd uitgeschreven in het tijdschrift van de tennisbond Lawn
overwinning behaalt.’
Tennis. De wedstrijd leidde ertoe dat de clubs en hun leden in het najaar van 1942
Hengelo kende ooit HGOVV, Hengelose Geheel Onthouders Voetbal Vereniging,
een brief kregen van de Nederlandsche Lawn-Tennis Bond met daarbij een uitge-
maar die vereniging werd in 1993 opgeheven. En wat te denken van GUNIA uit
breide lijst tenniswoorden die in de vernederlandste versie gebruikt zouden moe-
Enschede, Gezellige Uren Na Ingespannen Arbeid of HECTOR, Het Eerste Clubje
ten gaan worden.
Tot Onze Roem, uit Goor?
Enkele van de bevindingen van de de jurycommissie:
Tot slot nog een uiterst curieuze clubnaam: Nobatowa, een duikvereniging uit
• dropshot: stop-bal.
Deventer, die voluit heet No Bar To Waste. Geen luchtdruk te verliezen. Als het beestje maar een naam heeft!
• foot fault: voetfout. Volgens de jury was deze letterlijk vertaling ‘gewettigd, want I
juist’. • slice: gesneden slag. • smash Met die term zat de jury in zijn maag. De suggesties bovenklap, hamerslag, daalslag, smak, mep en houw werden allemaal afgewezen. De jury: ‘Wie er een
Van Prins Hendrik Ende Desespereert Nimmer Combinatie naar AV PEC 1910 en FC Zwolle Op 12 juni 1910 werd de voetbal- en atletiekvereniging PEC opgericht. Een voetbalclub met de naam PEC is er in Zwolle al lang niet meer, maar dankzij de atletiek is de naam Prins Hendrik Ende Desespereert Nimmer Combinatie voor de stad behouden gebleven. In 1974 besloten de atleten namelijk om de vereniging, die voor een avontuur in het betaalde voetbal had gekozen en uiteindelijk via PEC Zwolle en PEC Zwolle ’82 als naam FC Zwolle zou krijgen, te verlaten en als ‘AV PEC 1910’ verder te gaan. De voetballers hebben inmiddels hun eigen boek. Friso Schatanus schreef Desespereert Nimmer, een jubileumboek over het betaalde voetbal in Zwolle. De atleten krijgen binnenkort hun versie, want de journalist Steven ten Veen schreef 100 jaar atletiekvereniging PEC 1910.
goed, aanvaardbaar, raak, typeerend woord voor weet, hij zal commissie en bestuur en onze tenniswereld een pleizier doen! (…) Alzoo: wie weet raad?’ Voor verder onderzoek naar de sporttaalzuivering tijdens de Tweede Wereldoorlog doe ik een beroep op de lezers van dit tijdschrift. Welke Overijsselse tennisclubs en -verenigingen hebben in hun archieven bewijsdocumenten van de Duitse pogingen om de sporttaal van de Engelse terminologie te ‘zuiveren’? En wie heeft de brief uit 1942 nog van de Nederlandsche Lawn-Tennis Bond met de ‘tenniswoordenbijlage’? En in welke andere sporten hebben tijdens Tweede Wereldoorlog ook (pogingen tot) taalzuivering plaatsgevonden? In het cricket, hockey, roeien, honkbal en golf? Voorbeelden van (sport)taalzuivering tijdens de Tweede Wereldoorlog kunt u mailen naar janluitzen@kpnmail.nl. Zie voor dit onderwerp ook het artikel van Jan Luitzen in het aprilnummer van Onze Taal.
I
