Przygoda uczenia. Techniki efektywnej nauki w praktyce szkolnej
Jako nauczyciele musimy poznać i zaakceptować biologiczną stronę pracy naszego mózgu, jeśli chcemy skutecznie uczyć i uczyć się. Bez względu na nauczany przedmiot warto sięgnąć do podręczników14 lub wiarygodnych źródeł online15, aby poszerzyć swoją wiedzę o biologii układu nerwowego i mózgu.
I.2.3. Motywacja a uczenie się Skoro układ limbiczny jest strukturą tak ważną w procesie uczenia się, a jego część – ciało migdałowate – uczestniczy w motywacji, to oczywiste wydaje się włączanie działań motywujących do procesu skutecznego uczenia się. W szkole jednak temat motywacji uczniów do nauki, zgodnie z wymaganiami stawianymi im przez system testowania, jest nadal zagadnieniem „ciągle wałkowanym”. Dzieje się tak mimo że na temat motywacji bardzo dużo piszą psycholodzy, prowadzi się mnóstwo badań naukowych, a nurt coachingu czy samorozwoju święcą triumfy. Świat wokół nas ciągle się zmienia i czynniki, które były motywujące dla uczniów dwadzieścia lat temu, dziś już nie mają takiego charakteru. Niestety, bywa też, że argumenty motywujące są trudne do zaakceptowania, choć przynoszą wymierne efekty edukacyjne. Jeżeli na przykład uczeń przygotowujący się do egzaminu maturalnego z biologii i chemii, który wybiera się na studia medyczne, jako swoją podstawową motywację bez zażenowania przytacza argument, że będzie dużo zarabiał, a względy pomocy drugiemu człowiekowi są dla niego nieważne, to motywacja edukacyjna nabiera pejoratywnego znaczenia. W praktyce przekonanie do uczenia się może być wynikiem działania jednego z dwóch typów motywacji: • motywacji wewnętrznej (np. uczeń ma własne zainteresowania i chce je rozwijać, a szkoła jest świetnym miejscem do tego); • motywacji zewnętrznej (np. uczeń chce uzyskać stypendium lub indeks na studia, chce mieć dobre oceny, aby zostać pochwalonym, obawia się negatywnej reakcji bliskich na słabe wyniki). Nauczyciele często wykorzystują w pracy mechanizmy motywacyjne, choć nierzadko robią to podświadomie. Jednak łącząc motywację z aspektem etycznym, mogą mieć realny wpływ nie tylko na to, jak uczą się ich uczniowie, ale również jakimi ludźmi będą, gdy skończą szkołę. Warto więc rozwijać u uczniów kompetencje motywacji wewnętrznej, ponieważ biorą wówczas odpowiedzialność za siebie, za swój rozwój i w przyszłości łatwiej poradzą sobie czy to na studiach, czy też w codziennym życiu. Uczniowie, u których motywacja wewnętrzna jest ugruntowana, łatwiej radzą sobie z nowymi sytuacjami. Wszyscy mieliśmy okazję sprawdzić to podczas nauki zdalnej. Część uczniów odnalazła się szybko w nowych warunkach – ci uczniowie bardzo dobrze weszli w rytm pracy 14 15
Polecam: Campbell N., (2015), Biologia, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, s. 1064–1086. Biologia układu nerwowego, https://pl.khanacademy.org/test-prep/nclex-rn/nervous-system-phy [dostęp: 20.08.2021]. 25
