Yiannis Moralis Γιάννης Μόραλης
Ο ζωγράφος που αποκαλούσε συναδέλφους τους μπογιατζήδες, που έγραφε με το δεξί και ζωγράφιζε με το αριστερό, που αγαπούσε τη ζωή και γελούσε με τον θάνατο. Από τον Γιώργο Ριζόπουλο
The artist who referred to house painters as colleagues, wrote with his right but painted with his left hand, loved life and joked about death. By Giorgos Rizopoulos
«Σ
τη ζωγραφική, τα πράγματα δεν εξηγούνται… Όλα αυτά, άμα τα λες, τα μικραίνεις», λέει σε μια συνέντευξή του ο Μόραλης και μου ανοίγει την πόρτα που φοβόμουν να περάσω για την αναδρομική έκθεση του Γιάννη Μόραλη στο Μουσείο Μπενάκη,. Έτσι βρέθηκα στην ξενάγηση του εξαιρετικού συναδέλφου του Αλέκου Λεβίδη, προκειμένου να ρίξω φως στο έργο και στη ζωή του «αιώνιου έφηβου» όπως τον αποκαλούσαν –κι ας μην καταλαβαίνω τους αφηρημένους πίνακες που τόσο με γοητεύουν. Πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, κεραμικά, σχέδια και μακέτες συγκεντρωμένα από συλλογές, μας δίνουν τη δυνατότητα να διαβάσουμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια και τα πινέλα του ζωγράφου. Γεννημένος στην Άρτα, έρχεται στην Αθήνα χάριν της ευρύτητας σκέψης του γυμνασιάρχη πατέρα του, ο οποίος αναζητεί ανήσυχος τις έμφυτες ικανότητες του μικρού Γιάννη, και μπαίνει στη Σχολή Καλών Τεχνών στην ηλικία των 15 ετών. Σύντομα γίνεται αχώριστος με τους ομότεχνούς του Νίκο Νικολάου και Χρήστο Καπράλο. Ο Μόραλης είχε συμφωνήσει με τον Νικολάου να μοιραστούν μεταξύ τους οποιαδήποτε υποτροφία κερδίσουν. Έτσι οι δυο τους ταξιδεύουν στη Ρώμη, με την υποτροφία που παίρνει ο Μόραλης. Το 1937 βρίσκονται στο Παρίσι, για να βιώσουν από κοντά την εμπειρία της, νωπής ακόμη, Γκερνίκα, των νέων ρευμάτων και των νεαρών Γαλλίδων. Παρά τη μόνιμη αντιπαλότητα συντηρητικών και προοδευτικών, όταν επιστρέφει από το Παρίσι ο Μόραλης εκλέγεται παμψηφεί καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών, στα 31 του χρόνια. Βαθιά ευγενής, με χιούμορ καθαρτικό, αποσοβούσε τις διενέξεις και ήταν πάντοτε ανοιχτός στα νέα ρεύματα, χωρίς να είναι αφοσιωμένος ολοκληρωτικά σε κανένα από αυτά. Επέμενε, δε, να δίνει κατευθύνσεις και συστάσεις στους μαθητές του, τέτοιες ώστε ο καθένας τους να ανακαλύψει το προσωπικό του καλλιτεχνικό αποτύπωμα. Περιδιαβάζοντας τους πίνακες, παρατηρώ τη διαφορά της ζωγραφικής του
18 hilton athens
‘In art, things cannot be explained. When you talk about such things, you belittle them,’ Moralis said in an interview, opening a door I was afraid to cross, for the retrospective exhibition of Yannis Moralis at the Benaki Museum. I thus embarked on a tour, guided by Alekos Levidis –another outstanding artist–, aspiring to shed light on the life and work of the ‘eternal youth’ –as he was often called–, even though I do not understand his abstract works which truly fascinate me. Paintings, sculptures, ceramics, sketches and models have been brought together from several collections and allow us to see the world through the artist’s eyes and brushes. Moralis was born in Arta and came to Athens thanks to the open-mindedness of his father, a headmaster who was keen on discovering and supporting his son’s aptitudes and abilities. He was admitted to the School of Fine Arts when he was just fifteen and, very soon, he became close friends with fellow artists Nikos Nikolaou and Christos Kapralos. Moralis and Nikolaou had agreed that they would share any scholarship that either of them would be awarded. Thus, the two of them travelled to Rome on a scholarship that Moralis won. In 1937, the fellow students went to Paris and were exposed to the freshly painted Guernica, new art movements and young French girls. On returning to Athens, in spite of the permanent conflict between conservative and progressive forces, Moralis was unanimously elected professor at the School of Fine Arts at the age of thirty-one. A profoundly noble man with a purifying sense of humour, he would avert conflict and be invariably open to new trends, without ever being fully committed to any. He devotedly offered his students suggestions and recommendations that would encourage them to bring out their own personal style in art. Looking at his paintings, I try to identify differences between the works he produced in the 1940s and those of the 1980s. Alekos Levidis points out that there
