Tropicalia
Tropische verrassingen door: Arjan van Sorge
Zoals we hier flower power, provo’s, psychedelische rock en al die andere hippiedingen hadden in de jaren zestig, vond in Brazilië de culturele revolutie plaats onder de noemer Tropicalia. Vooral de combinatie van Braziliaanse en Afrikaanse ritmes met rock ’n roll zou de muziek wereldwijd voorgoed veranderen.
Maar anders dan in Nederland was er in Brazilië toen een militaire junta aan de macht, zoals in zoveel landen in Zuid-
les was van grote invloed op hun muziek. In 1969 was het welletjes en werden ze gearresteerd, en niet veel later het land
Be an outcast, be a hero. Amerika in die tijd. Leuke dingen doen was dus niet zonder gevaar, zoals sommige enthousiaste tropicalistas aan den lijve zouden ondervinden. Je hoefde daarvoor niet eens tegenstander van het regime te zijn, de militairen waren niet echt gediend van creativiteit.
Kopstukken Op het gebied van theater, dans, beeldende kunst en vooral muziek veranderde er veel. Twee namen zijn belangrijk in het tropicalismo, namelijk die van de muzikanten Caetano Veloso en Gilberto Gil. De mannen ontmoetten elkaar op de universiteit en begonnen al snel samen te werken. Vooral het horen van Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band van The Beat-
72
uitgegooid. Ze hadden meer geluk dan andere kopstukken van de beweging, die niet zelden werden gemarteld of in een psychiatrische inrichting verdwenen. Veloso en Gil kwamen in Londen terecht, waar Gil optrad met o.a. Pink Floyd en Yes en het Glastonbury Festival hielp opzetten. Hij zou het later terug in Brazilië nog tot minister van Cultuur schoppen.
Psychedelica Het belang van muziek werd in de sixties al snel ingezien door het vrij nieuwe medium televisie, en in de slipstream daarvan kwam bijvoorbeeld een band als Os Mutantes bovendrijven. De groep verwerkte capoeira-liedjes en Indiaanse muziek in hun songs, iets wat toen helemaal not done
was. Al snel slopen de psychedelische invloeden in hun werk, en sloegen de wiet en LSD toe. Hun weirde tropicalistische progrock werd ook al snel over de grenzen bekend, en had een grote impact op artiesten als Kurt Cobain en David Byrne, om er maar wat te noemen. Het hoogtepunt van de band was eind jaren zestig, maar na een waslijst personeelswisselingen kwam er in 2006 een reünie. Ze treden nog steeds op.
Dwarse muziek De DVD Tropicalia staat dan ook bol van dwarse muziek, en maakt de verbanden duidelijk tussen alle hoofdrolspelers binnen de tropicalia. 1967 is nog een en al vrolijkheid, waardoor het hoofdstuk van het volgende jaar rauw op het dak valt, als de junta de tanden laat zien. De revolutionaire geest is echter niet meer in de fles te krijgen, vrijheid laat zich niet inperken, toen niet en nu niet. Het kost alleen moeite om de weerstand het hoofd te bieden, en te blijven geloven in de goede zaak. Be an outcast, be a hero: Tropicalia laat zien hoe leuk en gezond dat ook kan zijn. www.tropicaliafilm.com
