Loopbaan & Burgerschap magazine #4 februari 2023

Op de goede weg

Er is gelukkig steeds meer aandacht voor loopbaanontwikkeling en burgerschap op mbo. Er wordt gekeken naar kansengelijkheid, de aansluiting op de arbeidsmarkt en kwaliteit. Dat gaat niet in één keer, maar stapje voor stapje. Duidelijk is dat het op agenda’s staat. Via Loopbaan & Burgerschap houden we jullie graag op de hoogte van alle ontwikkelingen vanuit de politiek en andere partijen.

JOBmbo is een van de organisaties die opkomt voor alle mbo-studenten. Alle studentenraden zijn hun leden. JOBmbo is momenteel op zoek naar een nieuw bestuur. Zitten bij jou op school de juiste studenten voor deze taak? JOBmbo vertegenwoordigt de stem van alle mbo-studenten in gesprekken richting politiek, media en andere onderwijspartijen.

Wijzer in Geldzaken wil iedereen graag weer attent maken op de Week van het geld. Het thema is deze keer ‘Bedwing de bling’. De ontwikkeling van financiële vaardigheden van jongeren blijft achter. Zo gaf 64% van de mbo-docenten burgerschap aan dat ze studenten met financiële problemen in de klas hebben. Onderzoek van het Nibud toont aan dat 28% van de mbo’ers schulden of betalingsachterstanden heeft. Daarom kun je gebruik maken van gastlessen. Deze bieden jongeren concrete handvatten over bijvoorbeeld zorgverzekering en belastingaangifte

Lees het op pagina 12

Verder aandacht voor het koloniaal verleden als onderdeel van de lessen burgerschap. Uitgescholden worden op straat. Moeite hebben om een stageplek te vinden. Vaker uit de rij worden gepikt voor een controle. Het zijn voorbeelden die Nathalie Petrocchi als docent bij ROC Top in Amsterdam regelmatig voorbij hoort komen in gesprekken met studenten. Nog veel te vaak zorgt huidskleur of afkomst voor een ongelijke behandeling. In het kader van Burgerschap betrekt zij sinds vier jaar regelmatig het koloniaal verleden bij haar lessen. Het is ons gezamenlijk verleden, zegt zij met nadruk. “Maar in het curriculum staat niets over het slavernijverleden en dat vond ik opmerkelijk. Vooral als je weet hoe belangrijk die periode is geweest voor de ontwikkeling van Nederland.” Lees het interview met haar op pagina 16

Op zoek naar ondersteuning op het gebied van burgerschapsonderwijs? Stichting School & Veiligheid, SLO, ProDemos en het Kennispunt MBO Burgerschap hebben de handen ineen geslagen en vormen het Expertisepunt Burgerschap. Zij stellen zich voor op pagina 20

Dit en meer lees je in deze vierde editie van Loopbaan & Burgerschap. Veel leesplezier!

Wiesette Haverkamp

Hoofdredacteur Loopbaan & Burgerschap

Ideeën, vragen, verzoeken voor Loopbaan & Burgerschap? Mail naar burgerschap@onderwijsinformatie.nl

Volg @loopbaanenburgerschap ook op Facebook, LinkedIn en Instagram!

Mbo-methode burgerschap

Schokland

Vernieuwd en uitdagend

Burgerschapsonderwijs hoort actueel te zijn. Daarom steken we de uitdagende mbo-methode Schokland in een nieuw jasje en actualiseren we de lesstof, casussen en bronnen. Begin schooljaar 2023-2024 met een vernieuwd Schokland!

• Actuele maatschappelijke onderwerpen

• Opdrachten die aanzetten tot kritisch denken

• In boekvorm én als volledig online methode

Meer weten?

Scan de QR-code of neem contact met ons op.

@loopbaanenburgerschap

Colofon

Hoofdredactie

Wiesette Haverkamp

Vormgeving Martin Hollander

Medewerkers

Marco van den Berg, Martijn de Graaff

Foto’s

Cover foto: Rob van der Voort Photography, Shutterstock

Redactie 030 - 241 70 44, burgerschap@onderwijsinformatie.nl, postbus 40266, 3504 AB Utrecht

Sales 030 - 241 70 21, account@edg.nl

Klantenservice 030 - 241 70 20, klantenservice@edg.nl

Verschijning en verspreiding Loopbaan & Burgerschap magazine verschijnt 2 keer per jaar. Verspreiding via gecontroleerde distributie door EDG Media bij mbo-instellingen in Nederland.

©Copyright 2023 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar gemaakt zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. De uitgever is niet aansprakelijk voor enig handelen op grond van de in dit blad gegeven adviezen of gedane mededelinge n.

Tips van de redactie

Heb jij een tip voor de redactie? Stuur dan een e-mail naar: burgerschap@onderwijsinformatie.nl

Hogere sancties op scholen waar het niet goed gaat

Om het onderwijs te verbeteren gaat op 1 januari de aangepaste Beleidsregel financiële sancties bij bekostigde onderwijsinstellingen 2022 in. Deze aanpassing is onderdeel van een breder pakket aan maatregelen uit het coalitieakkoord op het vlak van toezicht om te zorgen voor sneller herstel op scholen waar het nu niet goed gaat.

Albeda heeft burgerschap hoog in het vaandel en heeft een aantal mooie stappen gezet. De mboschool in de regio Rijnmond vertelt er graag over. We stelden Gyzlene Kramer-Zeroual, Programmadirecteur Strategie en Gelijke kansen een aantal vragen.

Welke stappen hebben jullie in het burgerschaponderwijs gezet en waarom? Een van onze hoofdthema’s is studentparticipatie. Eerder hebben wij een kader burgerschap en visie op burgerschap gelanceerd waarbij we hebben gekeken naar de impact die we willen maken. We willen onze studenten een stem geven en inspireren en klaarstomen om wendbare en weerbare burgers te zijn. We hebben een Leergang gelanceerd en een marktplaats voor docenten burgerschap waar ze vanuit de grote thema’s in vak didactiek, pedagogiek en samenwerkingspartners kunnen kiezen. Dit alles houden wij in verbinding door een netwerk intern levendig te houden.

De snel opstapelende veranderingen in onze maatschappij is een constante, denk aan vraagstukken als democratie, polarisatie, diversiteit, klimaat, technologie en arbeidsmarkt. Wij zien het als onze opdracht om de school en de klas als oefenplaats voor burgerschap te laten zijn. Vragen die jongeren hebben, zijn: Is de overheid er ook voor mij? Kan ik nog iets veranderen of beïnvloeden?

Ik kan geen huis vinden nu en later, wat is mijn invloed daarop? Heeft stemmen nog zin als ik het gevoel heb dat er niet naar mij geluisterd wordt? Onze burgerschap docenten bieden kennis, gereedschap en ondersteuning aan studenten om hiermee om te

Deze wijziging maakt mogelijk dat in het primair en voortgezet onderwijs de bekostiging niet meer wordt opgeschort, maar direct wordt ingehouden. De hoogte van de sanctie varieert in de eerste

3 maanden van de sanctie van 0 tot en met 15%, in de maanden daarna wordt het mogelijk om een hoger percentage van de bekostiging in te houden.

In het middelbaar beroepsonderwijs en het hoger onderwijs wordt de bekostiging in de eerste

3 maanden van de sanctie nog wel opgeschort, een percentage van 10 tot 25%. In de maanden daarna is een hoger sanctiepercentage mogelijk.

gaan. We zien door onze aanpak een groeiende beweging en community van studenten en docenten die zich rondom burgerschap thema’s bewegen en hun stem laten horen. Deze jongeren hebben meer zelfvertrouwen en zijn zich bewust van hun invloed en impact hoe klein of lokaal ook.

Wat is jullie aanpak studentparticipatie?

Wij hebben een aantal Albeda brede Studentparticipatie programma’s waarmee we dwars door de organisatie groepen studenten en collega’s in beweging brengen. Voorbeelden zijn Albeda NEXT waarin we een mix maken tussen 21e century skills, Inclusie, burgerschap, cultuureducatie en MDT. Maar ook het inbedden en borgen van onze studentenraden op ROC, College en opleidingsniveau, het inzetten van studentcoaches en mentoren. Binnen de colleges worden ook toffe programma’s binnen het vak burgerschap en soms ook gekoppeld aan het beroep geïnitieerd in het kader van studentparticipatie. Denk aan projecten als de Masterpiece in het kader van Duurzaamheid.

‘Onze jongeren zijn zich bewust van hun invloed’

Wijziging in regeling versterking

van salarismix leraren mbo

Met de Wet bestuurlijke harmonisatie beroeps-onderwijs zijn de agrarisch opleidingencentra (aoc’s) per 1 augustus 2022 omgezet in afzonderlijke mbo-instellingen en afzonderlijke vbo-scholen. Vanaf 2023 worden de mbo-instellingen en vbo-scholen waar het om gaat, dan ook los van elkaar bekostigd. Daarom ontvangen de vbo-scholen vanaf 2023 niet langer aanvullende bekostiging op grond van de Regeling versterking van salarismix leraren middelbaar beroepsonderwijs in de Randstadregio’s, maar op grond van de Regeling versterking functiemix vo-leraren in de Randstadregio’s. De mbo-instellingen blijven in 2023 wel vallen onder de Regeling versterking van salarismix leraren middelbaar beroepsonderwijs in de Randstadregio’s.

Verlenging regeling regionaal investeringsfonds mbo

De minister heeft besloten de regeling regionaal investeringsfonds mbo 2019-2022 met een jaar te verlengen. De regeling liep oorspronkelijk tot eind 2022. Samenwerkingsverbanden van mbo-scholen, werkgevers en regionale overheden kunnen door deze verlenging in 2023 dus onder dezelfde voorwaarden subsidie aanvragen als in de afgelopen jaren.

Seksuele en genderdiversiteit

bespreekbaar te maken in de klas

Wat is nodig voor mbo-docenten om seksuele diversiteit en genderdiversiteit in de klas bespreekbaar te maken? Op 9 december

presenteerde minister Robbert Dijkgraaf het onderzoeksrapport over ‘Acceptatie van seksuele en genderdiversiteit onder mbo-docenten’ aan de Tweede Kamer.

Mbo- docenten zien soms de noodzaak niet in om seksuele en genderdiversiteit te bespreken in

Bekijk hier het rapport:

de klas, omdat ze de problemen niet herkennen. Het is van belang dat het thema klassikaal bespreekbaar is, om een sociaal veilig klasklimaat te creëren. De GSA op school kan ervaringen delen om te laten zien dat er problemen spelen. Ook kunnen peilingen onder studenten inzicht geven. Het is daarnaast handig om een inhoudelijk verband te leggen tussen dit onderwerp en het vak dat een mbo-docent geeft. Sommige docenten vinden het spannend om over seksuele diversiteit en genderdiversiteit te praten. In plaats dat dit onderwerp gelinkt wordt met seksualiteit, kan het ook verbonden worden met de vergroting van sociale veiligheid. Training kan bijdragen aan de competenties om gesprekken over seksuele en genderdiversiteit te voeren. Het komt ook voor dat docenten een negatieve houding hebben rondom dit onderwerp. Het kan helpen om hen te wijzen op hun pedagogisch vakmanschap om een sociaal veiligheid voor studenten te creëren.

Het rapport biedt suggesties hoe je de acceptatie van seksuele en genderdiversiteit te vergroten onder mbo-docenten en vertelt welk type interventies zou kunnen werken om de acceptatie en motivatie van docente te vergroten vergroten om het gesprek aan te gaan met studenten en elkaar over gevoelig liggende onderwerpen en seksuele en genderdiversiteit in het bijzonder.

www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2022/07/29/onderzoeksrapport-acceptatie-van-seksuele-engenderidentiteit-onder-mbo-docenten

Lessen Burgerschap over voeding

Lessen Burgerschap over voeding

In 6 lessen gaan studenten aan de slag met eten en eetgedrag: wat krijg ik eigenlijk allemaal binnen? En is dat gezond? Hoe zit het met duurzaamheid? Hoe blijf ik verleidingen de baas? Speciaal ontwikkeld voor het mbo, niveau 2-4, vak Vitaal Burgerschap!

In 6 lessen gaan studenten aan de slag met eten en eetgedrag: wat krijg ik eigenlijk allemaal binnen? En is dat gezond? Hoe zit het met duurzaamheid?

Hoe blijf ik verleidingen de baas? Speciaal ontwikkeld voor het mbo, niveau

2-4, vak Vitaal Burgerschap!

Thema Gezondheid

Thema Gezondheid

Gezond eten? Dat staat misschien niet bovenaan het prioriteitenlijstje van de meeste jongeren. Terwijl het ook voor hen belangrijk is. In deze 2 lessen nemen studenten hun eigen eetgedrag onder de loep, leren ze meer over de Schijf van Vijf en verschillende apps en tools die kunnen helpen om gezonder te eten. Ook kijken ze op welk punt ze hun eigen eetpatroon kunnen veranderen.

Gezond eten? Dat staat misschien niet bovenaan het prioriteitenlijstje van de meeste jongeren. Terwijl het ook voor hen belangrijk is. In deze 2 lessen nemen studenten hun eigen eetgedrag onder de loep, leren ze meer over de Schijf van Vijf en verschillende apps en tools die kunnen helpen om gezonder te eten. Ook kijken ze op welk punt ze hun eigen eetpatroon kunnen veranderen.

Thema Verleidingen

Thema Verleidingen

Op school, op straat of in het station: de kans is groot dat studenten gedurende de dag allerlei voedselverleidingen tegenkomen. Hoe gaan ze daarmee om? In deze 2 lessen leren studenten de plekken kennen waar ze verleid worden door ongezond eten, om zo hun bewustzijn te vergroten. Ook gaan ze aan de slag met een ALS-DAN-plan om zich te wapenen tegen ongezonde snacks.

Op school, op straat of in het station: de kans is groot dat studenten gedurende de dag allerlei voedselverleidingen tegenkomen. Hoe gaan ze daarmee om? In deze 2 lessen leren studenten de plekken kennen waar ze verleid worden door ongezond eten, om zo hun bewustzijn te vergroten. Ook gaan ze aan de slag met een ALS-DAN-plan om zich te wapenen tegen ongezonde snacks.

Thema Duurzaamheid

Voedsel legt een hele weg af voordat het op ons bord belandt. Als je je daarvan bewust bent, denk je misschien wel twee keer na voordat je eten weggooit. Daarom duiken studenten in deze 2 lessen in de herkomst van eten, aan de hand van een veelgebruikt product: brood. Ook leren ze over de impact van de voedselproductie op onze planeet en kijken ze naar hun eigen verspillingsgedrag. Gooien ze nu vaak iets weg wat je eigenlijk nog kunt eten of drinken? Of zijn ze al best goed bezig?

Het belang van voedseleducatie

“Niet alle jongeren krijgen thuis kennis over gezond en duurzaam eten mee. En dat terwijl onze omgeving het behoorlijk lastig maakt om gezond te kiezen”, zegt Liesbeth Velema, expert voeding en gedrag bij het Voedingscentrum. “Bijna alle jongeren zijn een groot deel van hun tijd op school tijdens hun ontwikkeling van kind naar volwassene. Dat maakt school dé plek om gezond gedrag aan te leren door les te geven over voeding, maar ook de plek die laat zien wat een normale eetomgeving is. Dat kan door te zorgen voor een gezond aanbod in de kantine.”

Lessen downloaden

Onze lesmaterialen sluiten aan bij de programma’s Gezonde School en Gezonde Schoolkantine. De lessen download je gratis. Scan de QR code of ga naar www.voedingscentrum.nl/burgerschapslessen

GRAAN bij de boer

Meel maken

Nú is het moment

In de vorige column las je over een mogelijk eind aan de vrijblijvendheid van burgerschapsonderwijs in het mbo. Er zou vooruitgang komen. Volgens de minister moest er een eind komen aan de tijd waarin de kwaliteit afhankelijk is van de waarde die individuele opleidingen of docenten hechten aan burgerschapsonderwijs. Maar staan alle neuzen écht dezelfde kant op?

Professionalisering & samenhang

Op dit moment moet het burgerschapsonderwijs voldoen aan de wettelijk vastgelegde vier dimensies. De samenhang tussen de dimensies ontbreekt. Onder de politiek-juridische dimensie wordt momenteel verstaan dat de student ‘bereid is en het vermogen ontwikkelt om deel te nemen aan politieke besluitvorming’. En onder de vitale dimensie wordt verstaan dat de student ‘bereid is en het vermogen ontwikkelt om te reflecteren op de eigen leefstijl en zorg te dragen voor de eigen vitaliteit als burger en werknemer’. Kun je overeenstemming tussen de twee dimensies ontdekken? Docenten, studenten én weten-schappers in ieder geval niet. Een eind maken aan de huidige vrijblijvendheid betekent, naast samenhang aanbrengen in in de dimensies, docenten professionaliseren. Als het gaat om het professionaliseren van docenten worden er financiële middelen ter beschikking gesteld aan de MBO-raad. Dit instituut organiseert in samenspraak met Hogescholen een scholing voor álle docenten burgerschapsonderwijs.

Als we het hebben over de aanpassing van de dimensies heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een expertgroep opgericht. In deze groep zijn docenten, wetenschappers en lerarenopleiders betrokken om vanuit hun inhoudelijke expertise met betrekking tot het burgerschapsonderwijs de huidige dimensies te herschrijven. Concepten van de nieuwe eisen leggen zij vervolgens voor aan vertegenwoordigers van partijen die belangen hebben in het mbo, zoals de MBO-raad als vertegenwoordiger van de besturen en de JOB als vertegenwoordiger van de studenten.

Continuïteit of verandering?

Bestormingen van parlementsgebouwen in de Verenigde Staten en Brazilië, de ondermijning van de rechtsstaat in Hongarije en

Polen, de aanslag op Charlie Hebdo of de discussie rondom het Haga Lyceum in Amsterdam; deze gebeurtenissen en het toenemende onderzoek waaruit de achterblijvende kwaliteit van burgerschapsonderwijs blijkt zorgden ervoor dat burgerschapsonderwijs op de agenda werd gezet. Iedereen leek het belang van de ontwikkeling van democratisch burgerschap in te zien. Of toch niet? Achter de schermen doen belangenorganisaties moeite om burgerschapsonderwijs wederom zo breed mogelijk in te vullen in de hoop dat er weinig verandert. In plaats van dat belangrijke onderwerpen als het benadrukken van veilig vrijen (vitaal burgerschap) of het correct invullen van belastingformulieren een aparte plek krijgen in het curriculum op het mbo worden deze onderwerpen door belangenbehartigers als de MBO-raad onder ‘burgerschap’ geschaard. Deze opstelling leidt tot verwarring van wat de kern is van burgerschapsonderwijs en een continuïteit van de huidige problematiek. Nemen we burgerschapsonderwijs écht serieus? Dan moet er daadwerkelijk iets veranderen. De maatschappelijke omstandigheden maken dat dít hét moment is om een stap vooruit te zetten. Laten we ons wederom afleiden door deelbelangen dan is het de vraag of we in de toekomst wél tegendruk kunnen bieden aan deze deelbelangen. Nú is het moment voor verandering.

Ongeacht de ontwikkelingen is het handig om handvatten te hebben om burgerschapsonderwijs concreet vorm te geven.

Daarover lees je in de volgende editie van Loopbaan & Burgerschap magazine.

Koen Dogterom is werkzaam als Senior begeleider educatieve programma’s bij ProDemos. Daarnaast is hij werkzaam als lerarenopleider maatschappijleer aan de Hogeschool van Amsterdam en lid van de vakvernieuwingscommissie maatschappijleer.

Week van het geld biedt gratis gastlessen aan voor het MBO

‘Bedwing de bling’ is het thema van de Week van het geld. Organisator Wijzer in geldzaken wil kinderen en jongeren weerbaar maken voor finaciële verleidingen. De ontwikkeling van financiële vaardigheden van studenten blijft achter. Zo gaf 64% van de mbo-docenten burgerschap aan dat ze studenten met financiële problemen in de klas hebben. Onderzoek van het Nibud toont aan dat 28% van de mbo’ers schulden of betalingsachterstanden heeft.

In de Week van het geld worden dit jaar diverse activiteiten georganiseerd rondom het thema ‘Bedwing de bling’. Zo zijn er voor het mbo gastlessen aan te vragen:

Hoe word ik rijk

Jacinta de Vogel, communicatieadviseur bij

De Nederlandse Bank (DNB): “We sluiten met onze gastles zoveel mogelijk aan op de actualiteit. Sparen komt aan de orde, maar ook inflatie. Ga je een gewilde uitgave doen nu de inflatie hoog is en je minder te besteden hebt? Het is van belang dat studenten weten dat hun financiële keuzes gevolgen hebben. Ze worden tijdens de gastles uitgedaagd na te denken over hun inkomsten en uitgaven en wat hun doelen zijn. In lijn met het thema ‘Bedwing de bling’, bespreken de studenten samen opties als tweedehands kopen of misschien de aankoop

uitstellen. De gastles bevat veel interactie door vragen en stellingen. Zo is er de vraag ‘wat betekent rijk zijn voor jou?’. Dat is voor iedereen anders en levert interessante discussies op. In de gastles vertellen we ook over De Nederlandsche Bank. Een beter begrip van de taken van DNB en het geldsysteem draagt bij aan het vertrouwen in datzelfde geldstelsel.

Bewustwording van gevolgen van financiële keuzes is belangrijk. Onderzoek van DNB laat zien dat door online betalingen jongeren minder betaalpijn voelen. Bij contante betalingen zie je geld uit de portemonnee gaan, maar zij groeien op in een cashloze maatschappij. Daarnaast maken we studenten bewust van de risico’s van cybercrime. De gastles werd vorig jaar goed ontvangen en er was veel interactie met en tussen studenten.

Tekst: Wiesette Haverkamp

Jacinta de Vogel

Overzicht van de gratis gastlessen

• Nu voor later

• 18+? Verzekeren dus!

• Beleggen en speculeren

• Hoe word ik rijk?

• Laat geen geld liggen

• Heb jij het LEF om gehaaid met je geld om te gaan!

• Ken je bankzaken!

Vraag de gratis gastlessen aan via de QR-code

Dat verwachten we nu weer. De les duurt ongeveer een lesuur en past binnen burgerschap. De docent is even niet ‘in charge’, maar kan in eigen lessen wel op de gastles terugkomen.”

Laat geen geld liggen

Eline Ophorst, adviseur interactie bij de Belastingdienst: “Uit diverse onderzoeken is gebleken dat jongeren op het mbo financieel relatief kwetsbaar zijn. Ze hebben nog weinig kennis over en ervaring in belastingaangifte, zeker degenen met een wat minder goed sociaal vangnet. Onze gastles is praktisch ingestoken op belastingaangifte inkomstenbelasting: wat kunnen ze doen en hoe kunnen ze dat doen. Ze leren dat het simpel is. Ze hebben eigenlijk geen fiscale kennis nodig. Tweederde van de jongeren laat geld liggen, van enkele tientjes tot honderden euro’s, terwijl ze dit in 10 tot 20 minuten tijd terug kunnen vragen. We hopen ook bepaalde beeldvorming weg te nemen. We zijn niet altijd positief in het nieuws geweest, waardoor studenten soms denken dat aangifte doen ingewikkeld en stoffig is. We hopen dat het beeld draait van ‘moeilijk en saai’ naar ‘hé, ik kan dit én ik krijg geld terug’.

De les duurt ongeveer een lesuur lang en is volledig interactief opgebouwd met stellingen, polls, filmpjes en opdrachten. We staan niet alleen informatie te zenden. Ik nodig docenten uit om het materiaal te bekijken. Ze kunnen het ook zelf zonder gastdocent gebruiken. Daarnaast is er extra materiaal.”

Eline Ophorst

Door online betalingen voelen jongeren minder betaalpijn

Marleen Veldhuis-Buijsman

Nu voor later

Marleen VeldhuisBuijsman, communicatieadviseur bij de Pensioenfederatie:

“Wij constateerden dat jongeren geen informatie kregen over pensioenen en dus er pas in aanraking mee kwamen wanneer ze aan het werk gingen en hun eerste brief van een pensioenfonds ontvingen. Maar pensioen is een arbeidsvoorwaarde waar je in een arbeidsvoorwaardengesprek naar kunt vragen. Het gaat om gemiddeld 200.000 euro, wat je in je leven als pensioen opbouwt. Daar wil je meer over weten.” Onze gastles is afwisselend waarbij we de dialoog zoeken en de studenten zelfstandig opdrachten laten maken.

Als het om pensioen gaat, zien we uitstelgedrag. Maar je pensioen is meer dan alleen geld voor later. Pensioen biedt nu al financiële bescherming in de vorm van arbeidsongeschiktheidspensioen, nabestaandenpensioen en wezenpensioen. Tijdens de gastles vertellen we hoe pensioen in Nederland is geregeld en koppelen pensioen aan keuzes die je in je leven maakt. Begin je als zelfstandige? Dan moet je zelf pensioen opbouwen. Wil je minder werken? Dan heeft dat invloed op de hoogte van je pensioen. We geven onze gastles sinds januari 2020 en deze wordt door studenten en docenten goed ontvangen. Docenten kunnen ook zelf de les geven. Op nuvoorlater.n l zijn de les en de handleiding online beschikbaar.”

Doe mee!

Kijk op weekvanhetgeld.nl voor het programma van de Week van het geld (27 t/m 31 maart). Boek je gastles en bestel de gratis geldspecial.

Stories that Move Inleving als middel tegen discriminatie

Om diversiteit, discriminatie en mediawijsheid op een veilige manier met je studenten te bespreken, ontwikkelde de Anne Frank Stichting in samenwerking met deskundigen uit zes partnerlanden de gratis online toolbox Stories that Move . Deze toolbox is gevuld met video’s met echte verhalen van jongeren. Studenten ontdekken hoe ze zelf kunnen bijdragen aan een inclusieve maatschappij, wat de tool uiterst geschikt maakt voor lessen burgerschap.

“Wat ik mooi vind aan de leeftijd van studenten in het mbo, is dat deze doelgroep oud genoeg is om serieus over de thema’s na te denken en jong genoeg om de verandering te maken”, zegt Hanneke Felten, senior projectleider en onderzoeker bij het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS). Mbo-studenten staan zowel online als offline continu in verbinding met elkaar. Stories that Move helpt studenten zich te verplaatsen in een ander, ongeacht verschillen in achtergrond of overtuiging.

Inleving als aanpak

Video’s met verhalen van jongeren uit zes verschillende landen die hun ervaringen delen vormen het vertrekpunt. Femke van Elk de Koning, projectleider educatie bij de Anne Frank Stichting, vertelt waarom voor deze aanpak is gekozen: “De jongeren in de video’s vertellen over hun dromen en perspectief op de toekomst en dat zijn precies de dingen waar je, ongeacht waar je vandaan komt, aan kan relateren. Pas daarna vertellen ze over hun

persoonlijke ervaringen met discriminatie. Studenten zijn sneller geneigd te luisteren als ze al een connectie voelen met iemand.”

Hanneke is enthousiast over het tonen van persoonlijke verhalen van jongeren omdat dit de drempel voor inleving verlaagt. KIS lanceerde onlangs een database vol interventies voor een effectieve aanpak van discriminatie. Verschillende praktisch inzetbare interventies, waaronder Stories that Move , zijn opgenomen op basis van een goede globale wetenschappelijke onderbouwing. Hanneke: “Inleving is één van de werkzame mechanismen om vooroordelen zowel op bewust als onderbewust niveau te verminderen. We weten uit stapels wetenschappelijke studies dat het kijken vanuit de ogen van de ander vooroordelen vermindert.”

Actief burgerschap

“Wat zo sterk is aan Stories that Move is dat er geen goede of foute antwoorden zijn. De tool biedt de ruimte om zelf te ontdekken wat jouw eigen ideeën

Hilga Je moet je leven kunnen leiden zoals je zelf wilt.

zijn bij thema’s als vooroordelen en stereotype denken”, geeft Femke aan. “Je moet iedereen in zijn waarde laten om goede dienstverlening te kunnen bieden. Mbo-studenten zijn jonge professionals in de dop die echt baat hebben bij deze thema’s in de beroepspraktijk. Tegelijkertijd worden het jonge, zelfstandige burgers. Ze krijgen om die reden ook burgerschap: je wil jonge mensen afleveren die in de samenleving artikel 1 van de grondwet uitdragen”, zegt Hanneke.

Femke vult aan: “Bovendien is het van belang dat studenten leren hoe zij in actie komen wanneer zij zelf te maken krijgen met discriminatie. De toolbox besteedt ook aandacht aan stagediscriminatie en andere thema’s die de loopbaan van mbo-studenten kunnen beïnvloeden.”

Een veilig kader voor discussie

Femke merkt dat docenten soms terughoudend zijn in het bespreken van thema’s als discriminatie en diversiteit in de les. Ze wil docenten op het hart

drukken zich vooral niet te laten afschrikken door de gevoelige thematiek. “De toolbox belicht grote maatschappelijke problemen, maar biedt tegelijkertijd een positief perspectief met inspirerende initiatieven van jongeren die gemotiveerd zijn om bij te dragen aan verandering. Door het bespreken van deze thema’s draag je als docent uit dat je je best doet om een veilig schoolklimaat te creëren. Het is een uitnodiging tot een gesprek. Wij krijgen van docenten terug dat studenten zich daardoor ook gezien voelen.” “Het kan al heel simpel: neem een kwartier de tijd en toon een video aan het begin van de les. Vraag je studenten om na te denken over wat het verhaal met hun doet, zodat je samen de empathie opzoekt. Dan heb je zo al een mooie opening voor een gesprek. Door de diversiteit aan verhalen in de video’s kan je inhaken op thema’s die spelen in de groep of in de actualiteit”, geeft Femke mee als tip voor de praktijk.

Meer informatie?

De online toolbox is sinds 2018 in gebruik en recentelijk aangevuld met video’s van mbo studenten. Dit voorjaar komt een vernieuwde versie beschikbaar, waardoor de tool nog beter zal werken op mobiele telefoons. Ook worden er nieuwe verhalen toegevoegd. De Anne Frank Stichting verzorgt regelmatig webinars om docenten op weg te helpen. Liever meteen aan de slag? Maak een gratis account aan op Storiesthatmove.org of probeer vast twee werkvormen uit via ons kanaal op LessonUp

Mediawijsheid – Priscilla (25) vertelt haar verhaal

‘De media had heel veel invloed op mij in de periode dat je jezelf aan het ontdekken bent. Hoe Aziaten worden gerepresenteerd in de media is vaak stereotypisch. Dan heb je ook het idee, ik pas alleen in dat hokje. Als wij alleen maar een slecht beeld voorgespiegeld krijgen van onszelf in de media, dan gaan wij geloven dat wij zijn wie zij zeggen dat we zijn.’

Ga met je studenten in gesprek over de grote invloed van media op hoe jongeren naar de wereld kijken. Het kan stereotypen versterken en desinformatie verspreiden. De toolbox van Stories that Move biedt je aanknopingspunten voor een veilig gesprek.

over

‘Vraag maar gewoon: wat vind jij hiervan, wat weet je ervan?’

Institutioneel racisme, witte privileges, etnisch profi leren; het zijn uiterst gevoelige onderwerpen die ook studenten in het mbo bezighouden, merkt Nathalie Petrocchi (39). Als docent bij ROC Top in Amsterdam besteedt zij de laatste jaren veel aandacht aan het koloniaal verleden. Op die manier kan ze jongeren laten zien waar die ongelijkheid en verschillen vandaan komen. Welke tips heeft zij voor collega-docenten?

Uitgescholden worden op straat. Moeite hebben om een stageplek te vinden. Vaker uit de rij worden gepikt voor een controle. Het zijn voorbeelden die Petrocchi regelmatig voorbij hoort komen in gesprekken met studenten. Nog veel te vaak zorgt huidskleur of afkomst voor een ongelijke behandeling, vertelt Petrocchi. De docente geeft les aan niveau 2-studenten bij de opleiding Helpende zorg en welzijn. In het kader van Burgerschap betrekt zij sinds vier jaar regelmatig het koloniaal verleden bij haar lessen. Het is ons gezamenlijk verleden, zegt zij met nadruk. “Maar in het curriculum staat niets over het slavernijverleden en dat vond ik opmerkelijk. Vooral als je weet hoe belangrijk die periode is geweest voor de ontwikkeling van Nederland.” Bovendien heeft dat koloniale verleden tot op de dag van vandaag nog invloed op onze samenleving, vertelt Petrocchi. “Ik zie het als mijn opdracht om het niet

als een geschiedenisles te brengen, maar juist te laten zien hoe ons slavernijverleden nog altijd raakt aan de dagelijkse praktijk. Als je weet wat er is gebeurd, helpt dat om anders met elkaar om te gaan en in verbinding te komen.”

Aansprekende voorbeelden

In haar zoektocht naar aansprekende voorbeelden en een passende lesmethode stuitte Petrocchi op het werk van Stichting In mijn Buurt. Die ondersteunt scholen niet alleen met lesprojecten over de Tweede Wereldoorlog en de eerste generatie arbeidsmigranten, maar ook over dat koloniale verleden. Petrocchi: “De stichting was al actief binnen het primair en voortgezet onderwijs en ik wist dat hun aanpak goed werkte. Ik was benieuwd of dat ook binnen het mbo zou lukken. Daarom mochten we bij ons op school een pilotproject houden.”

Tekst Marco van den Berg - Foto Rob van der Voort Photography

In gesprek met mbo-studenten

slavernijverleden

Excuses Rutte

Het zou fijn zijn als de samenleving het onderwerp meer omarmt, vindt Petrocchi. “Ik juich het toe dat dit thema inmiddels vanuit Burgerschap wordt behandeld. Oude structuren keren immers steeds weer terug en we kunnen het verleden niet los zien van het heden. Daarom zijn die excuses van premier Rutte, eind vorig jaar, ook zo belangrijk. Dit verhaal raakt ons allemaal.”

Om de kennis bij te spijkeren, kregen haar studenten een stuk theorie over de koloniën in de Oost en de West. Dus over voormalig Nederlands-Indië en het Caribisch gebied. Daarna kwamen gastdocenten in de les. “Ouderen die een persoonlijk verhaal vertelden. Over hoe zij het vonden om van Suriname naar Nederland te komen, bijvoorbeeld. Maar ook over andere situaties. Studenten kregen de opdracht om hen te interviewen.” Het project duurde zes weken. “Tot slot was er een ontmoeting waarbij studenten de verhalen van de geïnterviewde ouderen mochten navertellen. Zij brachten het verhaal in de ik-vorm, alsof ze het zelf hadden meegemaakt en dat allemaal in aanwezigheid van die ouderen. Dat maakte op iedereen heel veel indruk. Sommige studenten moesten huilen, omdat de geschiedenis zó dichtbij kwam.” Ook Petrocchi was onder de indruk. “De verhalen, de vorm, de interactie; alles klopte. Je zag dat studenten nieuwsgierig werden naar elkaar. Sommigen gingen anders naar hun eigen verleden kijken en stelden thuis vragen aan hun ouders of grootouders. Het maakte echt iets los. Vanuit de stichting kwamen er projectleiders die begeleiding boden, dus het gaf geen extra werkdruk.” Ze kan het alle scholen aanraden om een dergelijk project op te starten. “Voorheen kwam het onderwerp slavernijverleden nooit ter sprake, maar nu zeggen we: dit gaat over onze gedeelde geschiedenis.”

In het kader van de Burgerschapslessen heeft Petrocchi haar studenten ook rondleidingen gegeven door Amsterdam. “Daarbij zoeken we sporen van het koloniale verleden. Weinig mensen weten bijvoorbeeld dat de Indische Buurt in AmsterdamOost ligt, als verwijzing naar voormalig NederlandsIndië. Maar zo zijn er nog veel meer sporen.” Bovendien heeft ze voor het Practoraat Mediawijsheid (een leergemeenschap van Amsterdamse mbo-docenten) een digitale handleiding gemaakt met verwijzingen naar websites, filmpjes en documen-taires. “Via die handleiding kan je als docent ook stichting In mijn Buurt benaderen en een project aanvragen. Toegegeven; daar zijn kosten aan verbonden, maar dan heb je een kant-en-klaar traject van zes weken.”

Stagediscriminatie

Daarnaast zit Petrocchi in een klankbordgroep over stagediscriminatie. “We hebben al een paar sessies gehad met de minister van onderwijs, de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, gemeente Amsterdam en mbo-scholen om te kijken hoe we die stagediscriminatie kunnen oplossen.”

Sowieso is het belangrijk om er veel over praten in de les, merkt ze. “Een paar jaar geleden was het nog een vraag of stagediscriminatie überhaupt bestond. Die discussie hebben we nu gehad. Het zijn kleine stapjes en het gaat nooit snel genoeg, maar door erover te praten creëer je meer bewustwording. En ja, dat is het begin van verandering.”

Heeft ze nog meer tips voor haar collega’s? “Je hebt prima documentaires die je met studenten kunt kijken. Wit is ook een kleur, van Sunny Bergman bijvoorbeeld. Maar ook boeken over hoe het ging in de slavernijtijd. Het werk van de Surinaamse schrijver Anton de Kom, bijvoorbeeld. Zoals zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’. Ga kijken, ga lezen en daarna in gesprek met studenten. En vraag maar gewoon: wat vind jij hiervan, wat weet je ervan? Je zult versteld staan waar ze zelf mee komen.”

Financiële opvoeding door interactie en bewustwording

Hoe leer je de studenten om verantwoordelijk met geld om te gaan? Eén van de manieren is door de gastlessen van Stichting LEF aan te vragen, verzorgd door gastdocenten uit de fi nanciële wereld. Dialoog in de klas is heel belangrijk. Studenten hebben vaak geen idee van hun eigen inkomsten en uitgaven.

Vijf gastdocenten vertellen er graag meer over.

Tekst: Wiesette Haverkamp

Mariëlle Duin-Numan, directeur Pensioenfondsen Services bij een verzekeringsmaatschappij

“Met de lesstof van Stichting LEF worden de studenten geleidelijk bewuster van hun eigen financiële situatie. Het is slim opgezet, want de studenten kunnen echt aan de slag met hun eigen omstandigheden. Spaardoelen vind ik een mooi voorbeeld. Vaak willen ze sparen voor een rijbewijs, een telefoon of een woning. Ik stel hen de vraag ‘Hoe bereik je dat?’. Als ze inkomsten en uitgaven vervolgens naast elkaar zetten, werkt dat als een eye-opener. Geld gaat er gemakkelijk uit. Studenten zeggen weleens ‘dat overkomt me’. Door inzicht in hun eigen situatie te geven, ervaren ze dat zelf keuzes kunnen maken en invloed kunnen uitoefenen. Het is mooi om te zien dat het kwartje dan valt. Daarnaast ga ik met hen in gesprek over ‘wie kan jou helpen?’. Dat kan dan over hun directe omgeving gaan, maar ook over handige websites van instanties. Op die manier leren ze de echte waarde van het geld en hun eigen verantwoordelijkheid. Zo gaan ze zekerder de toekomst in, want die toekomst is niet ver meer.”

‘We zijn geen sheets aan het zenden’

Cor Dammers, hypotheekadviseur

“Ik help met vragen als ‘Hoe krijg je zorgtoeslag? Wat zijn de gevolgen van de aanschaf van een telefoonabonnement en weet je dat je belastingteruggave kunt ontvangen als je een bijbaantje hebt?’. De lessen van Stichting LEF zitten goed in elkaar. Zeker met LessonUp. In plaats van dat studenten tijdens de lessen afgeleid worden door hun telefoon, moeten ze nu hun telefoon gebruiken om bij de les te blijven. Tijdens het lesgeven heb ik de vrijheid om eigen voorbeelden te gebruiken. Zo wilde ik eens mijn cv laten uitprinten, dat regelde ik gemakkelijk online. Later bleek dat ik, zonder het te weten, een abonnement had afgesloten, waar ik elke maand euro’s aan betaalde. Hiermee laat ik zien dat iets heel gemakkelijk lijkt, maar dat je wel moet blijven opletten. Wanneer ik voor de klas sta, ga ik mee met ‘the flow’. Als het nodig is, breek ik in met een filmpje of liedje. Ooit ben ik een les begonnen met sinterklaasliedjes. Dat leidde spontaan tot een polonaise in de klas.”

bleek dat ik, zonder het te weten, een abonnement had afgesloten, waar ik elke maand

Mariska van der Wal, medewerker dagelijkse bankzaken

Anja is inzetbaarheidsdeskundige en Wouter scrummaster en vertrouwenspersoon. Ze geven vaak samen les.

Wouter: “Het nieuwe lesmateriaal is actueel en interactief, waarbij de telefoon niet als stoorzender, maar als tool fungeert. Wij wijken nogal eens af van de lesstof, wanneer we merken dat ergens meer behoefte aan is. Je hebt met studenten te maken waarbij de één een Rolex draagt en de ander zich afvraagt waar hij vanavond moet slapen.”

Anja: “We zijn niet alleen aan het zenden en werken geen sheets af. We proberen altijd aan te sluiten bij hun belevingswereld. Door deze benadering blijven studenten soms langer hangen om vragen te stellen. Zo weten we dat het hen echt bezighoudt. Er zijn genoeg studenten die leven met het idee ‘ik kan overal geld lenen’, alsof geld gratis is. Waarde van geld is nu anders. Daarnaast sponsoren ouders veel, waardoor kinderen de waarde ook niet goed meekrijgen. Wouter: “We zijn niet belerend, maar hopen inzicht te geven. Een student vertelde dagelijks in de kantine 2 frikandelbroodjes te kopen. Dat ging over zo’n 700 euro per jaar. Waarop een ander zei: ‘Daarvan ga ik op vakantie!’. Studenten zijn scherp naar elkaar tijdens zo’n les. Door onderlinge dialogen blijft lesstof goed hangen.”

De confrontatie met de eigen uitgaven is een mooi onderdeel van het lesmateriaal. Zo moeten de studenten een formulier invullen met inkomsten en uitgaven. Daaruit blijkt dat ze vaak geen idee hebben hoe ze financieel handelen. Een van de studentes kwam er op die manier achter dat ze 250 euro per maand aan roken en energydrankjes uitgaf. Ik zorg er ook voor dat ze met elkaar in gesprek gaan. Ze horen dan van elkaar dat de één bijna niet rondkomt en dat de ander werkt met een huishoudboekje en bijbaantjes heeft. Ik geef ze veel het woord, zo zorg ik ervoor dat ze betrokken blijven en elkaar tips geven. Dat kan zelfs een advies zijn om bij een andere supermarkt te solliciteren, omdat je daar meer verdient. Binnen LessonUp zie je precies wie niet antwoordt. Die studenten kun je er dan bij betrekken met de vraag ‘waarom heb jij geen keuze kunnen maken?’. We leiden de studenten door de wirwar van weetjes in de financiële wereld. Behalve praktische onderwerpen, zijn er ook onderwerpen als ‘geldezels’, waarbij rekeningen van studenten worden misbruikt. Docenten kennen dit fenomeen vaak ook niet en studenten kennen de gevolgen niet: ze krijgen een strafblad, ouders zijn aansprakelijk enzovoort.”

Ook lessen aanvragen voor jouw studenten? Neem een kijkje op: https://lefnet.nl/voor-scholen/

Even voorstellen:

Het Expertisepunt Burgerschap

Het Expertisepunt Burgerschap wordt gevormd door vier partijen: Stichting School & Veiligheid, SLO, ProDemos en het Kennispunt MBO Burgerschap. Deze vier partners bieden ieder op hun eigen manier ondersteuning aan scholen op het gebied van burgerschapsonderwijs. Sinds november 2022 hebben zij hun krachten gebundeld in het Expertisepunt Burgerschap. De gemeenschappelijke website is dé vindplaats voor alles over burgerschapsonderwijs voor onderwijsprofessionals in het po, vo en mbo.

Docenten in het mbo waren al langer bekend met de werkzaamheden van het Kennispunt MBO Burgerschap, een project van de MBO Raad. Het Kennispunt ondersteunde scholen bij de uitvoering van de Burgerschapsagenda 2017 – 2021. Die agenda was ondertekend door het ministerie van OCW en de MBO Raad met als doel burgerschap in het mbo naar een hoger plan te tillen. Deze missie wordt voortgezet door het Expertisepunt Burgerschap, waarbij de samenwerking tussen de onderwijssectoren po en vo actief wordt opgezocht zodat we leren van elkaars ervaringen en expertise.

De visiedocumenten op de website zijn heel behulpzaam. Ik kijk regelmatig op de site voor een update.

Vanaf januari 2023 gaan we aan de slag met de volgende drie nieuwe projecten:

Project professionalisering Door hogescholen worden er verschillende leergangen en minoren burgerschap gegeven. De bedoeling is om te komen tot één leergang in overleg met de aanbieders. Dat is een groot en complex project. Oriënterende gesprekken hebben we in november/december 2022 gevoerd. Er wordt een groep samengesteld om dit proces verder uit te voeren. Tegelijkertijd loopt er een traject dat onderzoekt of de leergang een bekwaamheid kan opleveren voor docenten burgerschap.

Adviseurs Burgerschap Dit is nieuw voor het mbo, in het funderend onderwijs wordt al gewerkt met dit soort deskundigen. Het gaat erom dat opleidingen en scholen worden geholpen met uitvoeringsvragen

Hoe kunnen we je helpen?

Actualiteiten

Het nieuws over burgerschap zodat je op de hoogte blijft van de ontwikkelingen. We houden je op de hoogte via onze nieuwsbrieven, de website www.expertisepuntburgerschap.nl en LinkedIn.

Helpdesk

Voor alle vragen over burgerschapsonderwijs. Via onze helpdesk of door direct een mail te sturen naar mbo@expertisepuntburgerschap.nl

Informatie & Kennisdeling

We organiseren congressen, werkateliers en bijeenkomsten voor contactpersonen. Daarin delen

rondom burgerschap. Dat kan van alles zijn: visie ontwikkeling, professionalisering, kwaliteitszorg, etc. Er is een profielschets gemaakt voor adviseurs (zowel voor het po, vo als mbo) en binnenkort gaan we adviseurs werven. Daarna wordt het project verder uitgewerkt.

Het voeren van schurende gesprekken De twee hiervoor genoemde projecten zijn voor het mbo. Dit project geldt voor het po, vo en mbo. De bedoeling is om een menukaart samen te stellen met het aanbod van het voeren van moeilijke gesprekken in de klas. De subsidie die beschikbaar is wordt hiervoor ingezet.

Wat doen we nog meer?

we kennis en inspiratie. Maar we geven ook veel nuttige informatie over beleid- en regelgeving en kritische denkvaardigheden.

Professionalisering

Bekijk ons overzicht van professionaliseringsaanbod voor docenten

Lesmateriaal

We delen actueel lesmateriaal van maatschappelijke organisaties en willen in de toekomst zo compleet mogelijk zijn om daarmee dé vindplaats te zijn voor lesmateriaal burgerschap.

middelbaar beroepsonderwijs

Ik heb een abonnement op de nieuwsbrief. Ik blijf op de hoogte van actuele informatie.

Nieuwe docenten attendeer ik altijd op deze mogelijkheid.

Er komen diverse thema’s aan bod zoals: duurzaamheid, democratische waarden, digitaal burgerschap, diversiteit en inclusie, het voeren van moeilijke gesprekken en studentenwelzijn.

Als associate lector Wereldburgerschap aan de Haagse Hogeschool doet Carien Verhoeff onderzoek naar hoe de stem van de jongere betekenis krijgt in het onderwijs. En waarom dat belangrijk is voor de (loopbaan)ontwikkeling van studenten.

Onderwijs op het mbo gaat niet alleen over het opleiden voor een beroep, maar ook over het zorgen dat jongeren volwaardig kunnen deelnemen aan de maatschappij. Verhoeff ziet daarom burgerschapsonderwijs en vooral studentenparticipatie als essentieel. “Participatie ondersteunt de drie door Gert Biesta onderscheiden onderwijsfuncties: kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming. In het mbo leiden we studenten op voor een beroep(sveld). Daarbij moeten jongeren niet alleen verantwoordelijkheid kunnen nemen voor de beroepsuitoefening maar ook voor de ontwikkeling ervan. Studenten moeten uitgenodigd worden mee te denken en bij te dragen aan ontwikkeling. Het gaat dus niet alleen om vakkennis opdoen op school, maar ook om ruimte om te kunnen oefenen met het laten horen van je stem.

Met het uitoefenen van invloed en ervaren dat je stem ertoe doet laat je jongeren de complexiteit van democratie ervaren en zich daartoe te verhouden.”

Een onderwijsorganisatie is een oefenplek voor jongeren om te ontdekken wat er nodig is, van jezelf en van de school, om te kunnen participeren en bij te dragen aan het collectief, en dus ook aan vraagstukken die in school en de samenleving spelen. “Veel scholen zijn bezig met leerling-participatie, hebben dat in hun beleidsplannen staan, maar in hoeverre ervaren studenten dat hun stem er echt toe doet? Hebben ze daadwerkelijk invloed? Weten jongeren zich in deze (school)context uitgenodigd om mee te doen, mee te denken en te beslissen. Oftewel, hoe demo-cratisch zijn scholen echt? Herkennen jongeren zich in besluiten op klas- curriculum en organisatieniveau?”

Verantwoordelijkheid kunnen nemen is volgens Verhoeff een belangrijke ervaring in de ontwikkeling van een jongere. “Waar zie je mogelijkheden, waar ervaar je grenzen, hoe ontdek je daarmee om te gaan? Verantwoordelijkheid nemen en de bereidheid tot

Tekst: Martijn de Graaff

‘In hoeverre ervaren studenten dat hun stem er echt toe doet?’

ontwikkeling in de beroepscontext vraagt bepaalde competenties. Jongeren, maar ook professionals binnen die (school)context hebben ruimte nodig om die competenties te gaan herkennen, en zich eigen te maken. Als de school alles bepaalt dat er gebeurt, dan leren studenten het af om verant-woordelijkheid te nemen. Daarom is participatie zo belangrijk.”

Drie vormen van participatie

In onderzoek en de praktijk kom je verschillende vormen van participaties tegen. “Gehoord worden is de meest laagdrempelige vorm en komt veel voor. Je hebt het dan bijvoorbeeld over enquêtes waarin de school de jongeren vraagt naar hun mening. Deze vorm levert een bijdrage aan de ontwikkeling van de jongere als jongeren weten waarom ze bevraagd worden en wat met de resultaten wordt gedaan. Weten jongeren waarom je hen bevraagt? Wat zijn de uitkomsten en wat gebeurt daarmee? Als dat onduidelijk is, ervaren jongeren niet dat ze bijdragen. Dat kan ertoe leiden dat jongeren afhaken en minder gemotiveerd zijn om van zich laten horen.

Een verdergaande vorm van participatie is samenwerking tussen de jongeren en de school, bijvoorbeeld door samen een nieuw curriculum te ontwikkelen, of anderszins te werken aan onderwijsverbetering, kennisontwikkeling (onderzoek doen) en beleidsontwikkeling. “Essentieel is dat de relatie gelijkwaardig en wederkerig is. Als studenten daadwerkelijk meegenomen worden en invloed hebben op wat en hoe er geleerd wordt door leraar en student, dan draagt dat bij aan inzicht in het leerproces van individuen en het collectief . Dit vraagt van de student - en de docent - een open en lerende houding en de bereidheid eigen kennis en aannames in te brengen en ter discussie te stellen.”

Voor Verhoeff is het belangrijk dat studenten meedenken, meewerken en mee-ontwerpen. En dat van deze samenwerking álle deelnemers leren, over zichzelf en over het proces. “Op deze manier maak je ook plaats voor een nog verdergaande vorm van participatie waarin studenten uitgenodigd worden ‘the lead’ te nemen waarmee ze kunnen ervaren wat dit vraagt. Ze organiseren zelf bijvoorbeeld workshops of een projectweek, of in de overlegorganen is de voorzitter een student in plaats van een stafmedewerker. Jongeren ontdekken en ervaren leiderschapsvaardigheden die bijdragen aan ontwikkeling van zichzelf, de school en de samenleving.”

Samenwerken

Onderwijs over burgerschap gaat natuurlijk over kennis over democratie en over democratische waarden. Voor Verhoeff gaat het ook over de vraag: ‘hoe kun je zelf positief bijdragen aan verandering?’. “Of het nu gaat over je eigen school, je omgeving of de samenleving. Dan gaat het naast socialisatie ook over emancipatie. Dat laatste is best ingewikkeld. Op school zorgen we dat studenten weten hoe de democratie werkt, maar we laten hen niet altijd ervaren hoe ze daarin een eigen rol kunnen pakken. Met het bewust werken aan participatie in verschillende vormen, zowel informele als in de formele medezeggenschap, doe je dat wel.”

Studenten betrekken bij beleidsplannen of curriculumontwikkeling is voor haar een mooi voorbeeld. “Voor studenten is dat belangrijk, maar ook voor de school. Studenten zitten in de klas en bij een stagebedrijf. Zij ervaren wat wel en niet werkt. En waar ze behoefte aan hebben. Door studenten echt te betrekken worden niet alleen beslissingen beter, maar ervaren zij dat en hoe hun eigen stem ertoe doet.”

Blijvend leren

“Het doel is uiteindelijk dat school bijdraagt aan de ontwikkeling van de jongere”, zegt Verhoeff. “Je moet voorkomen dat je het handelen en de kennis gedachteloos en zonder je te verwonderen, reproduceert. Je wilt juist dat studenten hun kennis in de praktijk kunnen toepassen, hun mening kunnen vormen en sturing kunnen geven aan hun ambities. Daarbij zijn nieuwsgierigheid en verwondering bronnen van onderzoeksvragen voor iedereen in de school. Het gaat er niet per se om dat studenten altijd in the lead zijn, maar studenten moeten wel uitgenodigd worden binnen verschillende contexten met verschillende rollen te experimenteren en zelfkennis op te doen. Hiermee worden de studenten in de gelegenheid gesteld te ontdekken wat in hun ontwikkelingsfase past en wat nodig is om te ontwikkelen en hun ambities vorm te geven.”

“Blijvend leren betekent inzichten verwerven in individueel en het gezamenlijk leerproces. Student, school en stage-instelling brengen verschillende perspectieven en kennis samen en komen tot nieuwe en passende oplossingen voor vraagstukken die in school, beroep en samenleving spelen. Dit vraagt ook van bestuur en management zich uit te spreken en de bereidheid aan dit leerproces van student, stage-instelling en school deel te nemen.”

JOBmbo is op zoek naar

5 enthousiaste mbostudenten voor een nieuw bestuur 2023-2024.

Helpen jullie mee?

Wat is JOBmbo?

Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs (JOB) is een belangenorganisatie die opkomt voor alle mbo-studenten in Nederland. Onze leden zijn alle studentenraden van Nederland. Wij vertegenwoordigen de stem van alle mbo-studenten in gesprekken richting politiek, media en met andere onderwijspartijen. Daarnaast zetten we belangrijke thema’s op de landelijke agenda. Zo heeft JOBmbo ongebruikte schoolboeken landelijk aangekaart, waardoor scholen sinds dit jaar verplicht zijn om deze boeken terug te kopen. Tenslotte organiseren we verschillende activiteiten, zoals bijeenkomsten waar mbo-studenten kunnen meepraten over beter onderwijs.

Wie zoeken we?

Wij zij op zoek naar een nieuw bestuur 2023-2024. Ieder jaar vormen vijf mbo-studenten het bestuur van JOBmbo. Zij zetten zich één jaar lang in om het mbo te verbeteren. Het bestuur beslist de koers door aan het begin van hun bestuursjaar een jaarplan te schrijven en te presenteren aan hun leden (de studentenraden). Tijdens hun bestuursjaar gaan ze aan de slag om de plannen uit te voeren.

Hoe kunnen jullie helpen?

Ken jij studenten die goede ideeën voor het mbo hebben of studenten die maatschappelijk/politiek geïnteresseerd zijn? Laat ze dan weten dat deze vacature er is! Een bestuursjaar is ontzettend leuk en leerzaam, en staat ook heel goed op je cv.

Solliciteren kan t/m 5 maart via www.jobmbo.nl/ bestuursjaar. Daar is ook nog veel meer informatie te vinden. Wij hopen dat jullie studenten willen motiveren om te solliciteren!

JOBmbo geeft gratis gastlessen

aan entree-, niveau-2en BBL-studenten!

Ook een gastles over participatie aanvragen?

Waarom geven wij gastlessen?

Entree-, niveau-2- en BBL-studenten worden vaak minder goed gehoord en zijn ook bij JOBmbo ondervertegenwoordigd. Om hun stem wel te kunnen vertegenwoordigen, komen wij de klas in om te horen wat er bij deze studenten speelt.

Hoe ziet een gastles eruit?

Tijdens de interactieve les (45-90 minuten) over participatie vragen we studenten waar zij tegenaan lopen, en gaan we in gesprek over hoe studenten hun stem op school kunnen laten horen. Daarnaast maken studenten tijdens de les kennis met JOBmbo en wordt verteld wat wij met hun meningen en ideeën doen. Tenslotte geven wij de studenten de kans om iets op de JOB-agenda te zetten: wat zouden zij veranderen als zij in het bestuur zitten? Een gastles sluit dus perfect aan bij een les burgerschap (dimensie politiek) of een LOB-les.

Wie geeft de gastles?

De les wordt gegeven door onze gastlesdocent Thijs Pancras. Thijs is zelf bestuurslid geweest bij JOBmbo, en is zijn studieloopbaan begonnen als entree-student. Na een BBL-opleiding op niveau 2 te hebben gevolgd, heeft hij vorig jaar zijn niveau-4-opleiding afgerond. Hierdoor kan hij zich goed inleven in de doelgroep.

Een gastles aanvragen en/of meer informatie nodig?

Je kunt een gastles gratis aanvragen via gastlessen@jobmbo.nl. Graag minimaal 2 gastlessen op dezelfde dag aanvragen (in verband met reistijd). Voor meer informatie kun je natuurlijk ook mailen.

Achter de schermen bij de Docentendag Maatschappijleer Ook voor docenten burgerschap

De 41ste editie van de Docentendag Maatschappijleer vindt vrijdag 14 april plaats, georganiseerd door ProDemos en de Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM). Deze dag kunnen docenten burgerschap, maatschappijleer, -wetenschappen en –kunde interessante en leuke programmaonderdelen volgen, inspiratie opdoen voor in de les, materialen ontdekken op de informatiemarkt en ervaringen uitwisselen met collega’s. Een dag om intensief met je vak aan de slag te gaan dus en je vakkennis te vergroten! We spreken Cees van Dijk en Manon van de Vondervoort (beide medewerkers bij ProDemos) over de organisatie van deze dag.

Cees: “Inspiratie opdoen door het volgen van lezingen, workshops en excursies is het belangrijkste doel van de Docentendag. Daarnaast is er ruimte om elkaar te ontmoeten, ervaringen en tips uit te wisselen, samen te borrelen en in contact te komen met interessante organisaties.” Manon: Het fijne is dat je als docent deze dag erachter komt dat je echt niet altijd zelf het wiel hoeft uit te vinden, maar dat er al heel veel educatieve programma’s en materialen zijn. En door het grote aanbod aan workshops, lezingen en excursies kunnen docenten zelf kiezen waar ze zich in willen verdiepen.”

‘Wat missen we nog?’

Cees: “Voorbereidingen voor de Docentendag beginnen direct na afloop van de voorgaande editie. We bespreken de uitkomsten van de evaluatie die we altijd houden onder docenten, en proberen zoveel mogelijk mee te nemen in de opzet van de volgende

Docentendag. Soms worden sprekers geopperd die voor ons onbereikbaar zijn, zoals Rutger Bregman. Of die onbetaalbaar zijn, denk aan bekende talkshowhosts of cabaretiers. Voor de invulling van

het programma houden we een brainstorm met ProDemoscollega’s en de NVLM. Manon: De vraag die we ons bij het vormgeven van het programma het meest stellen is: ‘Wat missen we nog?’ Is er een bepaald thema dat nog niet aan bod komt?

Verwachten we dat rond de Docentendag een onderwerp actueel is? Het is superfijn als je voorspellende gaven blijkt te hebben, zoals vorig jaar met de lezing van Jelle van Buren over complotdenken en hoe daarmee om te gaan.”

Locatie, locatie, locatie

Cees: “We krijgen regelmatig terug dat het ver reizen is naar Den Haag. En dat is een belangrijk aandachtspunt. Tot 2012 hielden we de Docentendag vaak in Zwolle of Utrecht, maar door ons kantoor met daarin veel zaalruimte in Den Haag en de nabijheid van Eerste en Tweede Kamer en andere belangrijke democratische en rechtsstatelijke instituties komen we de laatste jaren toch steeds weer terug bij Den Haag. Omdat we ons realiseren dat Den Haag ver reizen kan zijn, zijn we nu ook bezig met het opzetten van regionale Docentendagen en -bijeenkomsten.”

Bijzondere plekken

Manon: “Tijdens de Docentendag kun je deelnemen aan excursies naar bijzondere locaties. Zo vind ik het heel tof om naar de Raad van State te gaan; een oud koninklijk paleisje waar nu de hoogste bestuursrechter huist en de adviseurs van ons parlement. Ook docenten waarderen de excursies tijdens de Docentendag, vaak zijn deze het eerste vol! Ze horen tijdens zo’n excursie hoe het er in de praktijk aan toegaat en kunnen de opgedane kennis meteen gebruiken in de les. Deze editie kijk ik heel erg uit naar de locatie van ons avondprogramma:

het Oranjehotel. Deze plek werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt als gevangenis. Een heftige locatie, maar ook een hele inspirerende en interessante plek om te kijken naar de prijs die we betalen voor vrijheid. Zeker omdat de Docentendag dit jaar slechts een paar weken voor 4 en 5 mei plaatsvindt.”

Treinmalaise

Cees: “Je loopt altijd tegen praktische dingen aan. Afgelopen editie lag tijdens de inloop en het openingspanel een groot deel van het treinverkeer rond Den Haag eruit. Docenten waren gestrand en ook sprekers konden Den Haag niet bereiken. We hoorden verhalen dat docenten waren gaan liften en dat er carpoolappgroepen zijn opgezet. Voor sprekers moesten we halsoverkop taxi’s regelen.“

‘We zijn écht begonnen’

Cees: “Ik geniet heel erg van workshops die docenten echt meteen handvatten bieden om in de les mee aan de slag te gaan. Maar de meeste voldoening haal ik uit het moment aan het begin van de dag als de eerste docenten de Grote Kerk in Den Haag binnen komen en je denkt: het is ons toch maar weer gelukt, we zijn écht begonnen.”

Je kunt je nu inschrijven voor de Docentendag en de Docentenavond! Beide evenementen vinden plaats in Den Haag. De Docentendag op vrijdag 14 april in de Grote Kerk, de Docentenavond op donderdagavond 13 april bij het Oranjehotel. Hoofdspreker van de Docentenavond is Lale Gül, zij spreekt over de prijs van vrijheid. Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.prodemos.nl/docentendag

Cees van Dijk en Manon van de Vondervoort

Zijn jouw studenten op weg naar de Politieacademie?

Politiewerk is meer dan alleen een uniform. En het past bij meer mensen dan je denkt. Past het politie-uniform bij jouw studenten? Met het gratis lesprogramma Wat doe je wel/niet als je dit ziet maken studenten uitgebreid kennis met het politiewerk en wat dan van je vraagt.

Het lesprogramma geeft een compleet beeld van het werk en de opleiding, die allebei veelzijdig zijn. Situaties kunnen binnen een minuut veranderen. Dat weet ook Mika Gorter, aspirant agent bij de Amsterdamse politie die zijn opleiding bijna heeft afgerond: “De schietlessen en leren hoe je met een wapen omgaat zijn in het begin moeilijk en spannend. Ook op straat gebeuren soms heftige dingen. Een reanimatie is me tot nu toe het meest bijgebleven. Ter plekke waren al mensen aan het reanimeren. Dat maakte indruk. Als politie zorgen wij in zo’n situatie voor een veilige omgeving en vangen we betrokkenen op. Later moesten we ook naar de familie van het slachtoffer om te vertellen wat er was gebeurd. Gelukkig liep het met het slachtoffer goed af.”

Situaties dichtbij

Studenten zien veel heftige beelden in de (sociale) media, zoals diefstal, geweld, alcoholgebruik en wapenbezit. Soms worden ze hier ook in hun persoonlijke leven mee geconfronteerd. Wat doen jouw studenten als ze dit zien? In de les krijgen studenten vragen als: ‘wat doe jij als iemand met een mes staat te zwaaien of als op school een vechtpartij uitbreekt?’. Het zijn dilemma’s waar een politieagent dagelijks

tegenaan loopt. Met hun mobieltje geven ze antwoord en komen ze erachter of ze de juiste eigenschappen hebben om agent te worden.

Mika kwam op de mavo achter zijn ambitie: “Ik had het idee dat de politie vooral bekeuringen uitschrijft en fietsverlichting controleert. Toen ik een project ging doen over de politie, veranderde dat beeld totaal. Het lukte me zelfs om een tijdje mee te lopen met de politie in Friesland én in Rotterdam. Dat de politie veel meer doet dan beleren en bekeuren, heb ik toen van dichtbij gezien.”

Mika Gorter

Wat Mika vooral aantrekt is het onverwachte, het nooit weten wat er op een dag kan gebeuren. “Bovendien kan ik niet stilzitten. En ik vind het belangrijk dat ik in dit vak echt iets kan betekenen voor andere mensen.”

Interactieve digiles

Het lesprogramma is inzetbaar bij de vakken loopbaan, burgerschap en maatschappijleer. Wat doe je wel/niet als je dit ziet bestaat uit een inlevingsvideo, 4 dilemma’s, een skillsquiz, een kennistest en afsluitende stelling. Om de interactiviteit en betrokkenheid van de studenten tijdens de lessen te stimuleren, nemen ze deel met hun smartphone. Aansluitend zijn er facultatieve opdrachten:

• Een real life casus uitvoerbaar in tweetallen

• Een driedelige test om erachter te komen of je over de juiste eigenschappen beschikt

• Een sportchallenge

Het leerwerktraject

Als een student heeft besloten zich aan te melden voor een opleiding bij de politie, start een uitgebreide selectieprocedure om te controleren of hij/zij aan de

Docent Paul de Wilde raadt dit lesprogramma aan. En niet alleen vanwege de inhoud. “Het is ook prettig dat je dit soort lessen niet zelf hoeft te verzinnen. Als docent weet je vaak ook niet alles. Maar voor je leerlingen is het belangrijk.”

Paul heeft nog een tip: “Werk zelf het programma eerst eens helemaal door. Lees de opdrachten en beantwoord de vragen; welke keuzes zou je zelf maken in deze praktijksituaties. Dat maakt het nog makkelijker om er met leerlingen over te praten.”

Voor decanen vind je meer informatie via: kombijdepolitie.nl/decanen

toelatingseisen voldoet. Denk aan een sporttest, een medische keuring en een psychologisch onderzoek. Mika: “Sporten is een belangrijk onderdeel van de opleiding. Voorafgaand aan de opleiding moet je voor de selectie een intensieve sporttest doen, waarvoor uithoudingsvermogen, kracht en vaardigheid vereist is. Belangrijk is dat je ook in je vrije tijd actief sport, want zo’n test moet je ook als agent elk jaar afleggen.”

Bij een positief resultaat start de student als aspirant (agent in opleiding) een tweejarig leerwerktraject op de Politieacademie. Hier wordt studie afgewisseld met lerend werken in een echt politieteam. Zo leren aspiranten het politievak in de praktijk.

Na de opleiding hebben aspiranten een erkend politiediploma én direct een baan bij de politie. Voor dit voltijds leerwerktraject gaat de politie een overeenkomst aan met de aspirant. Dit betekent dat hij/zij vanaf de eerste dag in dienst is bij de politie (dus ook salaris krijgt) en er geen kosten verbonden zijn aan de opleiding.

Meld je aan!

Via onderwijsinformatie.nl/politie kun je jouw klas of school aanmelden voor het les-programma Wat doe je wel/niet als je dit ziet. Na aanmelding ontvang je gratis toegang. Daarnaast is het mogelijk om voor studenten die echt geïnteresseerd zijn, mini-magazines te bestellen. Deze bevatten meer informatie over de opleidingen bij de politie.

De politie is de grootste werkgever van Nederland. De organisatie kent ook administratieve functies, personeelsadviseurs, IT’ers, facilitaire medewerkers, etc. Verder zijn er specifieke politievakgebieden, zoals: persoonsbeveiliging, 0900-8844 en 112 telefooncentrales, digitale en forensische opsporing.

Lesgeven over (on)vrijheid met 4FREE

Uit onderzoek blijkt dat voor steeds meer Nederlanders de democratische rechtsstaat niet heilig is. Vooral jongeren blijken gevoelig geworden voor antidemocratisch gedachtegoed. Hoe zorg je ervoor dat jongeren het belang van democratische waarden in blijven zien, juist nu er voor hen actuele voorbeelden zijn van de gevolgen van de ondermijning hiervan?

Het 4FREE-docentenmagazine van het Nationaal Comité 4 en 5 mei is een goed hulpmiddel om hier in de klas mee aan de slag te gaan.

Hoe praat je in de klas over vrijheid en onvrijheid? Hoe ging en gaat het afschaffen van de democratische rechtsstaat in zijn werk? Welke kritische burgerschapsvaardigheden moet een jongere beheersen om zich goed staande te kunnen houden in de maatschappij? Het 4FREEdocentenmagazine helpt docenten deze gesprekken over vrijheid, onvrijheid, oorlog en democratie inhoudelijk vorm te geven en draagt hiermee bij aan de ontwikkeling van burgerschapsonderwijs.

Het 4FREE-docentenmagazine is een aanvulling op de digitale leeromgeving 4free-now.nl. Op deze website zijn vele films, artikelen en verdiepende opdrachten voor in de klas te vinden. Zowel het docentenmagazine als de digitale leeromgeving van 4FREE staat in het teken van de verbinding tussen de Tweede Wereldoorlog en het heden. Hierbij ligt de focus op thema’s als oorlog, (on)vrijheid en democratie – thema’s die destijds al belangrijk waren en dit vandaag de dag nog steeds zijn. 4FREE geeft een docent handvatten om les te geven over deze thema’s en met studenten in gesprek te gaan over de invulling én de complexiteit hiervan.

Ook het 4FREE-docentenmagazine bestellen?

In maart verschijnt de nieuwe editie. Bestel een gratis exemplaar via www.onderwijsinformatie.nl/4free

Praten over (on)vrijheid

Vrijheid en onvrijheid zijn complexe begrippen, die door veel jongeren als abstract worden ervaren. Het delen van opvattingen hierover en het aftasten van waar vrijheden beginnen en waar ze eindigen vinden veel jongeren moeilijk. Daarom is het belangrijk om hier met elkaar over in gesprek te gaan. Maar hoe doe je dat in de klas?

In ‘Geef vrijheid een gezicht’ gaan personen die als jonge mensen een oorlog – de Tweede Wereldoorlog of meer recent – hebben meegemaakt met elkaar in gesprek over hun ervaringen. De korte films maken duidelijk dat oorlog en vluchten van alle tijden zijn. Het combineert de verhalen van toen en nu, van hier en daar, en draagt daarmee een steentje bij aan het bespreekbaar en invoelbaar maken van ervaringen die veel Nederlandse jongeren vreemd zijn.

Hoe schaf je de democratie af?

In 1933 komt Hitler aan de macht en verandert hij Duitsland van een democratie in een dictatuur. De grote gevolgen hiervan zijn bekend. Maar hoe was het mogelijk dat de nazipartij de democratie en rechtsstaat af kon schaffen? En zou het afschaffen van de democratie en rechtsstaat vandaag de dag ook nog mogelijk zijn in Nederland?

In het artikel ‘Praten over (on)vrijheid’ worden door middel van vijf stappen handvatten gegeven om in de klas het gesprek over vrijheid en onvrijheid aan te gaan. Het stappenplan helpt docenten om gesprekken over vrijheid en onvrijheid behapbaar en veilig vorm te geven, basisregels te introduceren en studenten te begeleiden in de dialoog.

Geef vrijheid een gezicht

Wat betekent vrijheid als je (g)een oorlog hebt meegemaakt? Gelukkig weten de meeste jongeren niet uit eigen ervaring wat oorlog betekent. Om dergelijke thema’s betekenis te laten krijgen, moeten jongeren kennismaken met verhalen en ervaringen die aantonen dat in vrijheid en zonder oorlog opgroeien niet vanzelfsprekend is. Het artikel ‘Geef vrijheid een gezicht’ – met bijbehorende lessenserie op 4free-now.nl – is hier een mooi voorbeeld van.

In het artikel ‘Hoe schaf je de democratie af?’ wordt in een 10-stappenplan weergegeven hoe een geleidelijke afschaffing destijds mogelijk was, en nu ook nog mogelijk is. Door deze stappen methodisch weer te geven leren jongeren het belang van de democratische rechtsstaat kennen. De machtsgreep van de nationaalsocialisten lijkt een verhaal uit het verleden, maar nog steeds kunnen veel verschillende aspecten in recentere tijden teruggevonden worden. Het artikel behandelt meerdere hedendaagse voorbeelden hiervan.

Alle artikelen in het 4FREE-docentenmagazine zijn verbonden aan de digitale leeromgeving van 4FREE. Kijk voor inspirerende films, artikelen en verdiepende opdrachten voor in de klas op www.4free-now.nl

Pilot MBO Cultuurkaart met budget stimuleert culturele deelname

Al veel mbo-scholen hebben de weg naar de pilot MBO Cultuurkaart met budget gevonden. En dat is goed nieuws! De inzet van de MBO Cultuurkaart met budget stimuleert namelijk de culturele ontwikkeling en zorgt voor een bevordering van de burgerschapscompetenties. Het cultuurbudget dat beschikbaar is gesteld voor mbo-studenten maakt het mogelijk dat steeds meer studenten de gelegenheid krijgen om kennis te maken met cultuur.

De pilot MBO Cultuurkaart met budget, waarbij het ministerie van OCW € 10,50 beschikbaar stelt voor alle mbo-studenten, loopt tot het einde van schooljaar 2023-2024. Het budget kan ingezet worden voor culturele activiteiten in het kader van burgerschap en is dus breed inzetbaar. Of het nu gaat over een voorstelling of workshop op school over onderwerpen als zelfontwikkeling en seksualiteit, of een bezoek aan een museum of theater: de mogelijkheden zijn eindeloos met het aanbod van ruim 1200 culturele (en maatschappelijke) instellingen. Zo is er voor elke opleiding en niveau-passend aanbod en daarmee een waardevolle en professionele toevoeging op het huidige onderwijsaanbod binnen de opleiding.

Inmiddels zijn er al veel succesvolle samenwerkingen ontstaan tussen mbo-scholen en culturele instellingen. Ben je benieuwd naar wat de MBO Cultuurkaart met budget voor jouw school kan betekenen? Laat je inspireren door de ervaringen en initiatieven uit de culturele sector!

Museum Boijmans van Beuningen

Een speciaal project voor mbo-studenten, getiteld

Kunst/Werk, laat studenten werken aan het museum van de toekomst. Hoe kijken zij naar het museum en zouden ze er willen werken? Museum Boijmans van Beuningen stelt zich hiermee op als lerende organisatie en betrekt mbo-studenten op creatieve wijze bij het proces. Het resultaat van het eerste deel van het project: een tentoonstelling op Instagram in samenwerking met een succesvolle fotograaf! Het museum weet hiermee cultuur onder de aandacht te brengen op een plek waar de doelgroep zich bevindt en zo een betere verbinding te maken tussen de culturele sector en het middelbaar beroepsonderwijs. En dat werkt! Imanuel, mbo-student: “Kunst is niet saai, het is een perceptie. Als jongere denk je gewoon anders, naar een museum gaan komt niet in je op.”

Edith Huis in ’t Velddocent Graafschap College Doetinchem

Op dit moment werkt Edith aan het succesvol inzetten van de MBO Cultuurkaart binnen het mbo. Zij merkt dat er verschillende redenen zijn waardoor studenten weinig in aanraking komen met cultuur, bijvoorbeeld de letterlijke afstand. Maar ook het missen van het vak ckv, wat wel wordt gegeven aan havo- en vwo-leerlingen, is van invloed. De werkdruk onder docenten, waardoor zij misschien geen tijd hebben om uit te zoeken welke activiteit passend is, kan ook een belemmering zijn. Gelukkig komt daar steeds meer verandering in, want diverse culturele instellingen bieden maatwerk voor de mbo-studenten. Ook voor docenten is dit een leerpunt, want de samenwerking met professionals

draagt ook weer bij aan de kennisvergroting van de docent. Edith: “Met programma’s afgestemd op de doelgroep, kunnen mbo-instellingen en bioscopen, festivals en musea een duurzame relatie opbouwen. Ik zou dat geweldig vinden!”

Annemarie van der RietProjectleider ROC Nijmegen

ROC Nijmegen werkte al met verschillende culturele instellingen samen, maar dankzij het budget van de MBO Cultuurkaart zijn zij in staat om die samenwerking nog verder te verdiepen. Annemarie: “Een bezoek aan bijvoorbeeld een theater, museum of de bibliotheek en het bijbehorende programma rond het bezoek, heeft vaak meer impact dan wanneer dezelfde thema’s uit een lesboek worden behandeld in de klas.” Studenten zijn bijvoorbeeld naar een voorstelling van actrice Nora Akachar geweest, waarin zij onder andere op een grappige en ontroerende manier vertelde over de jaarlijkse reis met het gezin naar Marokko. Na afloop konden de studenten met haar in gesprek over het, voor veel studenten herkenbare, verhaal. Door dit soort ervaringen, is de kans groter dat studenten vaker op eigen initiatief activiteiten ondernemen.

Aanbod op maat

Culturele instellingen zien zelf ook steeds meer het belang van cultuureducatie binnen het mbo. Dit resulteert in verschillende op maat gemaakte programma’s, waarmee docenten worden ontlast en mbo-studenten zich extra aangesproken voelen. Zo heeft IDFA een speciale gastles voor de opleiding Zorg & Welzijn ontwikkeld waarin vraagstukken aan de hand van een film besproken worden.

Eye Filmmuseum gaat met studenten in gesprek over de macht van de camera, montage, geluid en scenario en biedt daarmee een gastles die heel goed past binnen de lessen burgerschap. Ook Movies

That Matters, Museum Arnhem, het Fries Museum en theater De Lieve Vrouw spelen in op mbo-studenten, en dit is nog maar een klein voorbeeld van het totale aanbod.

Doet jouw school nog niet mee aan de pilot MBO Cultuurkaart met budget?

Meld je dan snel aan! Kijk voor meer informatie op educatie.cjp.nl/cjp-in-het-mbo

Liefde moet van twee kanten komen

‘Maar waarom kunnen we niet allerlei verschillende diëten bespreken, zoals het paleo of vegan dieet, en de voor- en nadelen daarvan? Of hoe het kan dat insta zo verslavend is, en of we dat niet zouden moeten verbieden?’

‘Ja., maar waarom komen zij nooit naar ons toe?

Zij gaan wel naar hogescholen en universiteiten, maar komen nooit bij ons.’

Mijn collega Dieuwertje de Graaff en ik zijn op een herfstige middag met studenten en docenten een lessenserie aan het ontwerpen. Het lokaal in Amsterdam Noord hangt vol met technische tekeningen. Hier wordt gestudeerd voor middenfunctionaris bouw.

Ik moest aan die studenten bouw denken toen ik laatst in Trouw de volgende kop las: ‘Vmboleerlingen hechten minder waarde hechten aan democratie dan leeftijdsgenoten.’ Het is een snelle kop die geen recht doet aan alle manieren waarop vmbo’ers bezig zijn met samenleven en democratie. Een kop die kan stigmatiseren. Tegelijkertijd kunnen we er niet omheen: jongeren in het (v)mbo voelen zich vaak minder gewaardeerd. Worden vaker aangemoedigd om dan maar door te studeren, door ouders en vrienden. En ja, ze hechten minder waarde aan de democratie.

Dat is niet gek: de democratie geeft ook minder om hen. Liefde moet van twee kanten komen, maar politici komen zelden op een ROC. Tweede Kamerleden luisteren bovendien vooral naar lobbyisten van bedrijven, rijke en theoretisch opgeleiden mensen, zo laat onderzoek zien. We zien weinig democratische rolmodellen voor MBO studenten: Mohammed Saiah was een grote uitzondering als praktisch opgeleid gemeenteraadslid in Utrecht. Terwijl we het inmiddels heel normaal vinden om rolmodellen voor vrouwen, mensen met een migratie-achtergrond en lhbtiq+ers te zien in en buiten de politiek.

We besluiten op die herfstige middag om politici uit te nodigen, vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen. En ze niet te laten praten over hun eigen plannen en ideeën, maar juist die van studenten centraal te stellen. De woningnood, etnisch profileren, schulden. We leren studenten om te bullshit bashen, oftewel respectvol door te vragen als een politicus je vraag ontwijkt. Te overtuigen. Handig, ook als je met je baas over je salaris onderhandelt.

‘Wat ik vooral leerde, is om met argumenten en een sterk verhaal te komen. Mensen luisteren dan sneller naar je,’ zei Youssef naderhand. Politici waren trots op de studenten: ‘De betrokkenheid, gefundeerde kritiek op de politieke status quo en ondernemingszin om de samenleving beter te maken hebben mij verrast,’ zei er een. Blijkbaar hadden niet alleen de studenten iets geleerd.

We noemden het: Het Politieke Spel. Samen met docenten en studenten tackelden we een voor een de factoren die MBO studenten in de weg zitten: weinig politiek zelfvertrouwen, weinig politieke kennis, het gevoel dat politici niet om hen geven, weinig herkenning in de thema’s die de politiek bespreekt. Een ding is ons niet gelukt: het aantal rolmodellen vergroten.Maar wie weet, dat over een paar jaar… Youssef en zijn medestudenten besluiten om politiek actief te worden. Dat ze met open armen worden ontvangen door politieke partijen. Dat na al het zaaien van hun docenten, straks een mooie oogst volgt.

Bram Eidhof

Bram Eidhof is oprichter van bureau Common Ground en bouwt samen met scholen aan beter burgerschapsonderwijs. Met workshops en trainingen, het ontwikkelen van nieuwe programma’s en door te strijden voor betere wetgeving.

DIGITALE LESMETHODE .

ALE

BURGERSCHAP & LOB .

ACTUELE THEM

THEMA’S .

GEDIFFERENTIEERD

DIDACTISCHE TIPS

INTERACTIEF .

BURGERSCHAP EN LOB IN ÉÉN

Generation 24/7 is dé digitale methode voor burgerschap en LOB in het mbo.

Al meer dan 15 jaar VOORLOPER in digitaal lesgeven

Zelf uitproberen? Vraag

een proefaccount aan:

generation247.nl