Spiegel maart 2021

SPIEGEL Driemaandelijks tijdschrift van vzw UilenSpiegel | 24e jaargang | mrt | apr | mei 2021

!

D F A A L VERS DISCRIMINATIE

Colofon Hoofdredactie: Nadia Mahjoub Tussenredactie: Bruno A.M.A. De Clerck-Pieters Eindredactie: Thomas Detombe Redactie: Ann Buekenhoudt, Ann Dierick,

Ann Van de Vloet, Bert, Elisabeth,

Els Lambrecht, Eva De Roeck,

Karin Cogneau, Lindsay Hacke,

Luka Vandeghinste, Lynn De

Pelsmaeker, Sil Popelier Werkten ook mee aan dit nummer: Ingrid Jongeneelen, Thomas Roose Schilderij cover en illustraties:

Eva De Block – evedesign.be Vormgeving:

Collectief De Wrikker cvba

De verantwoordelijkheid voor de gepubliceerde teksten berust bij de auteurs. Niets uit dit blad mag worden overgenomen zonder de toestemming van de redactie en/of de auteurs. Op verzoek van sommige auteurs werd hun naam vervangen door een pseudoniem. Naam en adres zijn steeds bekend bij de redactie. De redactie kan teksten weigeren, inkorten of redigeren.

Verantwoordelijke uitgever: Ingrid Jongeneelen, Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps Spiegel verschijnt 4 x per jaar.

Doe mee Heb je een tekst geschreven die bruikbaar is voor de Spiegel? Heb je een schilderij, tekening of cartoon gemaakt die niet zou misstaan in ons tijdschrift?

Wil je graag (bij voorkeur niet anoniem) je verhaal vertellen of een getuigenis brengen? Onze redactie kan een interview met je afnemen.

UilenSpiegel vzw is een pluralistische vereniging van en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Sterk in patiëntenvertegenwoordiging, vorming, herstel, ervaringsdeskundigheid, lotgenotencontact, informeren en beeldvorming.

Contact: UilenSpiegel vzw Hovenierstraat 45 1080 Brussel

Tel.: 02 410 19 99 info@uilenspiegel.net

www.uilenspiegel.net

Ondernemingsnr.: 0461.760.283 RPR Brussel

Word lid van UilenSpiegel voor 5 euro per jaar: >>> Je ontvangt 4 maal per jaar het tijdschrift Spiegel >>> Je kan gratis deelnemen aan onze lokale activiteiten en

gespreksgroepen (niet-leden betalen 2 euro) >>> Je krijgt korting bij deelname aan o.m. het

UilenSpiegelweekend en nieuwjaarsetentje >>> Je ontmoet lotgenoten en kan je ervaringen delen >>> Je stem wordt gehoord samen met die van andere leden >>> Je maakt deel uit van een groep (ex-)patiënten die

opkomen voor hun rechten Lidmaatschap: 5 euro per jaar Opgelet! Woon je in het buitenland, dan krijg je de Spiegel enkel digitaal.

Abonnementen op Spiegel voor organisaties en professionals (enkel België) 15 euro per abonnement

Contacteer de redactie: spiegel@uilenspiegel.net

De betaling gebeurt op het rekeningnummer van vzw UilenSpiegel BE34 0015 1222 9390 met vermelding “lidmaatschap”. Je stuurt dan ook best een mailtje naar info@uilenspiegel.net met je contactgegevens (adres, mailadres en telefoonnummer).

UilenSpiegel vzw Spiegel Redactie Hovenierstraat 45, 1080 Brussel

Giften zijn fiscaal aftrekbaar en heel erg welkom!

Rekeningnummer UilenSpiegel vzw: BE34 0015 1222 9390

Doe een gift We houden het lidmaatschap bewust laag om mensen met een laag inkomen de kans te bieden lid te worden. Indien je UilenSpiegel wil steunen, dan is een gift zeer welkom. Giften zijn fiscaal aftrekbaar vanaf 40 euro op jaarbasis.

Rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding “Gift”

Met steun van 2 – Spiegel 2021 / 1

Voorwoord Beste lezer, De lente kondigt steeds weer een nieuw begin aan. De ontluikende natuur en de prachtige bloesems ademen hoop uit. En vooral hoop moeten we blijven koesteren, hoe moeilijk deze periode soms ook is. Op een dag komt immers alles weer goed!

Bij UilenSpiegel breekt een nieuw tijdperk aan. Dankzij extra middelen hebben we in de loop van maart ons medewerkersteam kunnen uitbreiden. Vanessa Matthyssen startte als algemeen directeur en Nanouk Vets als projectmedewerker voor Brussel. Vanessa zal de algemene leiding voeren over de vzw en in samenwerking met het bestuur, de vele vrijwilligers en de medewerkers onze vereniging verder uitbouwen. Nanouk zal onze werking in Brussel versterken en verder uitbreiden. Hartelijk welkom dus aan Vanessa en Nanouk! Met het hele team kijken we uit naar een vruchtbare en fijne samenwerking.

Op 20 maart vond de tweede Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheid plaats. Meer dan 400 toehoorders volgden de online editie. De vier werkgroepen (financiering, transitie, wachttijden en armoede) gaven een stand van zaken en kregen het mandaat om op de ingeslagen weg verder te gaan. Het debat met de bevoegde ministers van Volksgezondheid, onder leiding van Guy Tegenbos, gaf een interessante kijk op hun visie en (geplande) beleidsacties met betrekking tot geestelijke gezondheid. Door corona is iedereen zich nu wel bewust van het feit dat mentaal welzijn een hoog goed is. Het verdient de nodige aandacht én broodnodige ondersteuning. Laten we hopen dat de ministers het ingeslagen pad verderzetten door bijkomend te investeren in de ggz. Dat minister Frank Vandenbroucke een pleitbezorger is van een sterke en toegankelijke eerstelijnszorg, ook in de ggz, en hier ook concrete stappen in zet, is alvast een goede zaak. Een verslag van de Staten-Generaal vind je terug op blz. 24.

Dit nummer gaat ook dieper in op discriminatie van mensen met een psychische kwetsbaarheid; een sociaal onrecht dat helaas maar al te vaak voorkomt. Er is discriminatie bij uitkeringen, op de arbeidsmarkt, bij toegang tot bepaalde verzekeringen, op de woningmarkt, in de somatische zorg, enzovoort. Een trieste werkelijkheid. Lees de verhalen en getuigenissen vanaf blz. 10.

Gezien de heersende vooroordelen en discriminatiepraktijken is het geen wonder dat wie een psychische aandoening heeft of heeft gehad, dit liever verzwijgt. Aan openheid over je kwetsbaarheid zijn inderdaad mogelijke nadelen verbonden maar het kan ook heel wat moois opleveren. Het kan je zelfvertrouwen doen toenemen en bijdragen aan vermindering van stigma en vooroordelen. Patrick Corrigan en Robert Lundin ontwikkelden het programma HOP (Honest Open en Proud) dat je helpt voor- en nadelen van openheid af te wegen. Je leest er meer over op blz. 18.

Heel wat vrijwilligers bij UilenSpiegel zijn open over hun psychische kwetsbaarheid en timmeren daarmee aan de weg naar een wereld zonder stigma. Ook de ervaringsdeskundigen van de lotgenotengroep “Wistermee” zijn echte ambassadeurs en zetten hun ervaringen in ten dienste van lotgenoten. Maak kennis met Christophe, Nathalie en Sarah op blz. 6.

Ik wens je veel leesplezier!

Ingrid Jongeneelen Voorzitter Spiegel 2021 / 1 – 3

06

Sarah, Christophe en Nathalie zijn gespreksbegeleiders van de Brugse lotgenotengroep ‘Wistermee’.

20

22

Anja en Steven hebben beiden iets met schrijven.

Zij begeleidde en hij nam deel aan de workshop herstelverhaal schrijven bij de HerstelAcademie.

10-18

Dossier Discriminatie

19 Kronkelprijs 2021:

Neem deel aan onze poëziewedstrijd.

Het reglement vind je op blz. 7

UilenSpiegel breidt haar ploeg uit met Nanouk Vets (Brusselwerking) en Vanessa Matthyssen (algemeen directeur).

evedesign.be

Nadia en Laura richtten enkele maanden geleden NADA op, een Netwerk voor Alternatieven voor Dwang en Afzondering in de GGZ.

25

Inhoud 06

07

08

Wistermee, lotgenotengroep in Brugge

Iedereen heeft zijn rugzak

Schuilt er een dichter in jou?

Neem dan deel aan onze poëziewedstrijd

Ann Dierick, een veelzijdige vrouw

Ze maakte van haar kwetsbaarheid haar kracht

09

Column: Banaan in je oor

Schimmelkaas

Dossier Discriminatie Karel: “Wandelen creëert verbondenheid.

Het zorgt voor begrip en inspiratie.

08

10 Inleiding

Discriminatie belemmert herstel

10

De verkeerde diagnose

11

Lichamelijke klachten onderbehandeld

12

De monsterklucht van de FOD

Discriminatie in de GGZ

Onderzoek door het Federaal Kenniscentrum Rosie vroeg een parkeerkaart aan

14 Verzekeringen

Ook daar zijn we goed ‘gejost’

16

Discriminatie op het werk

18

Honest, Open, Proud (HOP)

19

Ann: “Ik was 42 toen ik weer wat vat kreeg op mijn leven.”

20

21

27

Marianne moest haar droomjob opgeven Zelf beslissen over je openheid

Onze ploeg breidt uit

Welkom aan Vanessa en Nanouk

De helende kracht van schrijven

Anja heeft een voorliefde voor taal

Een reis met ongekende bestemmingen

Steven nam deel aan een schrijfworkshop

22 NADA

24

Van verontwaardiging naar actie

Staten-Generaal GGZ

GGZ eindelijk op politieke agenda

25 Wandelgesprekken

26

27

28

Een vorm van mobiel vergaderen

In Sint-Annendael Diest …

… op het herstelgerichte pad

Als je je leven kon overdoen?

Een moeilijke vraag

De kunst van het ongelukkig zijn

Geen pleidooi voor meer miserie

29 PNEA

Annemie: “Mijn engagement als vrijwilliger geeft richting aan mijn leven, het geeft me een goed gevoel over mezelf.”

Psychogene niet-epileptische aanvallen

29 Vacatures

We zoeken vrijwilligers in Brussel

30

Overzicht lotgenotengroepen Spiegel 2021 / 1 – 5

Interview: Nadia Mahjoub – foto: Stefaan Margot

Sarah

Nathalie

Christoph

e

Wistermee, lotgenotengroep in Brugge De lotgenotengroep Wistermee van UilenSpiegel bestaat ruim twee jaar en is actief in Brugge. Ze komt maandelijks samen en wordt begeleid door Christophe, Nathalie en Sarah. We hadden een gesprek met hen, of beter: ze hadden een gesprek met elkaar.

Voor elk wat wils Nathalie: “In deze lotgenotengroep kan ik mijn ei kwijt. Ik ben dan wel medebegeleidster van de groep, maar voel me lotgenoot onder de lotgenoten en kan en mag ook zelf delen waar ik eventueel mee zit. Ik ben toegetreden als begeleidster van de groep in de zomer van 2019.”

Christophe: “Wistermee beschouw ik eigenlijk als ‘mijn kindje’. Ik stond aan de wieg van dit initiatief en ben trots op wat we tot nog toe hebben verwezenlijkt. Ik ben ook blij dat ik mag samenwerken met twee schitterende collega-vrijwilligers waarop ik steeds kan terugvallen. We merken dat de mensen die naar onze praatgroep komen tevreden zijn met het lotgenotencontact dat we hen aanbieden.”

Nathalie: “We hebben ook heel verschillende karakters, dus er is voor elk wat wils.

Ik ben eerder een spring-in-'t-veld, nogal 6 – Spiegel 2021 / 1

spontaan en direct, soms luid, en vooral to the point. Christophe en Sarah hebben een iets andere aanpak.”

Christophe: “Ja, mij zou je eerder kunnen beschouwen als de zorgdrager, ik ben steeds begaan met iedereen. Mijn collega’s ook uiteraard, maar ik heb een iets zachtere aanpak denk ik.”

Sarah: “En ik ben iemand die houdt van observeren en analyseren.”

Christophe: “Dat klopt, je bent daar heel sterk in.”

Nathalie: “Sarah gaat dan weer net iets dieper bij het stellen van vragen aan de deelnemers.”

Sarah: “Ik ben zelf sinds maart 2020 bij Wistermee actief. Ik heb nog één fysieke bijeenkomst meegemaakt maar sindsdien gebeurt alles online.”

Online samenkomen?

Ik mis het menselijke contact Nathalie: “Online samenkomen verloopt natuurlijk helemaal anders dan fysiek afspreken. Ik mis dat echte menselijke contact. Zoombijeenkomsten zijn toch minder persoonlijk, vind ik. We hebben de mensen ook echt over de streep moeten trekken om online mee te doen. Dat is niet altijd gelukt, niet iedereen heeft trouwens een computer.

Toch vonden we het belangrijk en waardevol om te blijven samenkomen, ook al was het online. In het begin van de lockdown hebben we het ritme van de bijeenkomsten zelfs verhoogd naar tweewekelijkse afspraken.”

Christophe: “Ik ben er zeker van dat als we opnieuw in levende lijve gaan samenkomen de groep weer zal groeien. Ook kunnen we voortaan rekenen op een aangename, gratis aangeboden locatie van het Huis met Vele Kamers, op vijf minuten wandelafstand van het station van Brugge.”

Sarah: “Ik leerde Christophe en Nathalie kennen via ons vrijwilligerswerk in het Onze-Lieve-Vrouw ziekenhuis in Brugge (OLV), in de MENS-groep (Met Ervaring naar Samenwerking). Dat is een groep

Kronkelprijs 2021 mensen die zich engageert om het belang van ervaringsdeskundigheid te onderstrepen en een brug te slaan tussen patiënten en professionele hulpverlening. De bedoeling is dat ervaringswerkers steeds meer geïntegreerd worden in het ziekenhuis en dat er mettertijd op elke afdeling een ervaringswerker ingezet wordt. Er zijn momenteel vijftien ervaringswerkers actief als vrijwilliger. Eén persoon wordt deeltijds betaald.”

Ieder heeft zijn rugzak Christophe: “Als begeleiders van de gespreksgroep stellen we ons alle drie kwetsbaar op: we delen onze ervaringen met psychische kwetsbaarheid.”

Nathalie: “Ik heb zelf een alcoholverslaving gehad. Ondertussen ben ik vier jaar nuchter. Het ging natuurlijk niet enkel om een verslaving, maar grotendeels ook om een onderliggende depressie, die nu dankzij medicatie redelijk onder controle is. Ik heb geen hoogtes en laagtes meer. Mijn stemming is wat afgevlakt en soms heb ik het daar wel lastig mee. Ik ben iemand die zich graag voor 200% geeft, maar er zijn momenten dat het me allemaal onverschillig laat. Mijn grootste angst is dat ik opnieuw zou wegzinken in een diepe depressie. Zo diep wil ik nooit meer gaan. Dan ben ik liever wat afgevlakt door de medicatie.”

Christophe: “Ik heb een bipolaire aandoening en was afwisselend verslaafd aan drugs, medicatie en alcohol. Dankzij de ondersteuning van het OLV in Brugge en een schitterende psychiater heb ik de verslavingen kunnen overwinnen.”

Sarah: “Ik heb verschillende depressies doorgemaakt. Ik heb me de voorbije twintig jaar niet altijd gehoord en begrepen gevoeld door de hulpverlening binnen de psychiatrie. Zo werd er meerdere keren een verkeerde of te snelle diagnose gesteld en de verkeerde medicatie voorgeschreven, met serieuze bijwerkingen als gevolg en extra moeilijkheden wat betreft mijn herstelproces.”

Niet ‘trunten’ Nathalie: “Niet ‘trunten’ is een typische West-Vlaamse uitspraak. Het betekent dat je niet flauw moet doen. Het is niet uit de lucht gegrepen dat West-Vlamingen moeilijk over gevoelens praten. Eerder dan zich kwetsbaar op te stellen, denken ze ‘het gaat wel over’ en houden ze zich sterk. Vandaar ook de naam ‘Wistermee’ voor onze groep: “Hoe is het ermee?”. We willen het échte antwoord op die vraag kennen.”

Neem deel aan onze poëziewedstrijd Thema: 'Spiegel' Heb je een psychische kwetsbaarheid en schuilt er een dichter in jou? Neem dan deel aan de 15de editie van onze poëziewedstrijd. Deadline voor inzendingen is 31 juli 2021.

Wat hen motiveert Nathalie: “Het begeleiden van de praatgroep zorgt ervoor dat ik mijn alertheid behoud; het draagt bij tot mijn herstel.

Ik ben ervan overtuigd dat ik mezelf help door anderen te helpen. Ik heb heel diep gezeten en dan is het fijn te horen dat deelnemers mijn inbreng en enthousiasme als positief ervaren. Het geeft voldoening om een ‘hoopverlener’ te zijn.”

Sarah: “Het is fijn om deel uit te maken van iemands herstelproces, het helpt mij ook bij mijn herstel. Ik vind die wisselwerking heel waardevol. Ik zou me in de toekomst graag inzetten om kinderen en jongeren met psychische moeilijkheden te helpen zodat ze zichzelf en het leven niet opgeven.”

Christophe: “Ik vind het heel fijn en aangenaam om samen te werken met mijn twee collega’s, Sarah en Nathalie. Daarnaast vind ik het belangrijk om stil te kunnen staan bij de dingen, te reflecteren en uit te wisselen. Als je niet stilstaat bij jezelf kan je immers ook niet vooruitgaan.”

Interesse om deel te nemen?

Thema’s die zoal aan bod komen in de praatgroep zijn: sociaal isolement, taboe en stigma, herval en valkuilen, nazorg en netwerk,... Om deel te nemen aan de gespreksgroepen van Wistermee neem je contact op met Christophe via pintelonchristophe@ gmail.com of 0497 24 88 59.

Reglement 1. Het thema is 'spiegel' 2. Iedereen met een psychische kwetsbaarheid, wonend in België, mag deelnemen.

3. Het gedicht is in het Nederlands.

4. Je mag slechts één gedicht insturen (lengte maximaal één bladzijde A4).

5. Enkel getypte teksten worden aanvaard.

Toegestane tekstformaten: .txt, .doc, .docx, of openoffice doc. Scans worden niet toegestaan.

6. Het gedicht mag nog niet eerder gepubliceerd zijn.

7. Uiterste inzenddatum: 31 juli 2021.

8. Het gedicht, samen met je contactgegevens, sturen naar info@uilenspiegel.net.

Vermeld in het onderwerp “Poëziewedstrijd 2021”.

Prijzen: De winnaar/winnares van de wedstrijd ontvangt een kunstwerk en een bon voor boeken en voor de wereldwinkel. Ook de genomineerden voor plaatsen 2 t.e.m. 10 ontvangen elk een prijs.

Heb je nog vragen, contacteer dan het secretariaat van UilenSpiegel: info@uilenspiegel.net Spiegel 2021 / 1 – 7

Portret van een veelzijdige vrouw, Ann Dierick Tekst: Els Ceyssens

Ann Dierick is 57 jaar, heeft drie kinderen en kampt met een bipolaire stoornis. Van haar kwetsbaarheid maakte ze haar kracht. Ik had een gesprek met deze interessante dame.

Anns gezin betekent heel veel voor haar.

Ze is getrouwd en heeft drie volwassen kinderen van 29, 27 en 24 jaar. Haar gezin hield haar in de moeilijke tijden steeds overeind.

Tot haar 42ste had Ann een zwaar leven.

Ze kende geen gemakkelijke jeugd en na haar eerste bevalling in 1992 maakte ze een manische psychose mee, waardoor een opname nodig was. Bij de twee volgende bevallingen ging ze naar een kraamafdeling in een rustiger ziekenhuis en zorgde ze op die manier dat ze minder stress kreeg. Hierdoor verliep alles een tijdje relatief goed en kon ze de psychiatrie achter zich laten.

Terugval

Jammer genoeg maakte Ann in 1998 opnieuw een angstpsychose door. Hierna volgden nog verschillende opstoten die een opname noodzakelijk maakten. Het was niet gemakkelijk in die tijd, maar toch benadrukt Ann dat ze door haar psychische kwetsbaarheid geleerd heeft om gelukkiger in het leven te staan. Bovendien leerde ze vele fijne, gevoelige lotgenoten kennen. In 2001 kreeg ze de diagnose van bipolaire stoornis.

Ann was 42 toen ze opnieuw meer vat kreeg op haar leven. Ze vond de juiste medicatiecocktail en enkele jaren later startte ze vrijwilligerswerk in een vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Ze volgde ook de opleiding van erva8 – Spiegel 2021 / 1

ringsdeskundige en kon sinds 2016 aan de slag met deze opleiding bij Beschut Wonen in Leuven, De Hulster. Bij Beschut Wonen begeleidt Ann mensen tijdens gemeenschappelijke activiteiten zoals koken en wandelen. Daarnaast geeft ze groepssessies en andere cursussen in het kader van de Herstelacademie. Als ervaringsdeskundige voert ze ook individuele gesprekken met de cliënten. Nog geen dag, zo vertelt Ann, ging ze tegen haar zin werken!

Interview Het Laatste Nieuws

Ann komt ook met haar verhaal naar buiten. Zo geeft ze lezingen op studiedagen en in scholen, waar haar verhaal heel erg aanslaat. Ze gaf eveneens een interview aan Het Laatste Nieuws samen met Prof.

Dirk De Wachter. Verder schreef ze een artikel voor De Morgen, over de weerslag die de coronacrisis heeft op heel veel mensen met een psychische kwetsbaarheid.

Anns grote passies zijn haar gezin, werk en schrijven. Enthousiast vertelt Ann dat ze bij de Herstelacademie de cursus “herstelverhalen schrijven” geeft. Dit deed ze al vijf keer samen met een andere ervaringsdeskundige. Ze legt uit dat je de mensen leert om hun eigen levensverhaal te brengen: wat je hebt meegemaakt in je leven, hoe je de psychiatrie beleefde en hoe je langzaam uit het dal bent geklommen. Dit werkt helend en kan voor lotgenoten een steun zijn.

Boek

Begin november verschijnt haar boek met

vijftien herstelverhalen van mensen die in de loop der jaren de cursus volgden. Prof.

Dirk De Wachter schrijft het voorwoord. De titel is “Kwetsbaar sterk. Vijftien verhalen over psychisch herstel.”

Ann schreef daarnaast nog een ander boek dat in april verscheen. Dat boek heeft als titel “Leven met een bipolaire stoornis. Herstel met ups en downs”. Ze schreef het samen met psychiater Prof. Pascal Sienaert.

In 2003 werd het al uitgegeven, maar nu is het helemaal herschreven, aangevuld en herstelgericht gemaakt.

Meer middelen voor GGZ

Tot slot benadrukt Ann dat er nog steeds te weinig geld naar de geestelijke gezondheidszorg gaat. De intenties zijn bij velen wel goed en de meeste psychiaters en hulpverleners beginnen meer en meer herstelgericht te werken. Toch gebruikt men nog steeds te veel isolatie, een voor velen mensonterende praktijk. Er zou volgens haar op een zachtere manier moeten worden gehandeld, met bijvoorbeeld een prikkelarme knuffelkamer.

Een tijdje voerde ze ook gesprekken bij Luistergenoten, de luisterlijn van UilenSpiegel, maar dat doet ze nog slechts sporadisch wegens een te drukke agenda.

Het minste wat je kan zeggen is dat Ann van haar kwetsbaarheid haar kracht heeft gemaakt. Ik was blij dat ik dit boeiende gesprek met haar mocht voeren!

Tekst: Bert - Illustratie: ITSE OCHKA

an

B

Ik ben hoogsensitief, psychisch kwetsbaar en leerling-alchemist. Kijk je mee vanuit mijn perspectief?

aa

n in j e o o

r

Schimmelkaas Misschien herinner je je nog mijn vorige column. Die ging over traag leven. Je weet wel: goed naar jezelf luisteren, ‘moetens’ schrappen, je eigen tempo respecteren ... O, wat vond ik mezelf daarin een expert. Mijn toekomst leek rozig als een tablet Sedistress: summa cum laude afstuderen aan de universiteit van het leven, psychiaters die met elkaar op de vuist gaan om me te mógen begeleiden en groupies die kwijlend bezwijken bij de aanblik van mijn schrijfatelier.

Helaas, schimmelkaas! Tijdens het afwerken van mijn vorige column heb ik niet geluisterd naar mijn behoefte aan ontspanning, mezelf gedwongen voort te werken en me een moordend tempo opgelegd. En toen ik óp was van het schrijven en echt rust nodig had, heb ik mezelf nog verplicht om drie kwartier gitaarliedjes te oefenen. Resultaat: een compleet overspannen Bert. Zelfs mijn vertrouwde remedie, een wandeling in het bos, bracht geen soelaas.

Het was het begin van een loodzware crisis die twee maanden duurde, waarbij ik al mijn engagementen noodgedwongen op pauze zette. Omdat elke prikkel er een te veel was, heb ik ettelijke weken binnen in rust doorgebracht.

Eerst kon ik niet eens naar de zachtste muziek luisteren, laat staan op mijn computer werken. Een oogopslag op een voorpagina van een krant was al te belastend voor mijn leesvermogen. Ik had geen lockdown nodig om mijn sociale contacten tot vrijwel nihil te herleiden.

En dan heb ik het ergste nog niet vermeld! Tijdens deze afleidingsarme fase roerden zich angsten die al jaren weggemoffeld zaten in de krochten van mijn bewustzijn. Zo ook de vrees dat de energie van anderen naar mij zou komen en mij zou verstoren. Die gedachte alleen al veroorzaakte een kortsluiting in mijn brein. Ik leed onder urenlange helse paniekaanvallen, die ook mijn nachtrust ondermijnden.

Als redmiddel klampte ik me vast aan het besef dat alles voorbijgaat. Zag ik het als een uitdaging om nog meer te leven in liefde, de tegenpool van angst. Gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar na een poos verminderde de intensiteit en duur van de paniekaanvallen, net als de overprikkeling. Tussenin heb ik zes keer in nood gebeld naar mijn coach, die me geruststelde en gepast adviseerde. Enkele keren overwoog ik ook naar mijn psychiater te bellen, maar achteraf ben ik blij dat ik dat niet gedaan heb. Anders zat ik waarschijnlijk weer aan de klassieke kalmeermiddelen, die je lamleggen en enkel op de symptomen werken. Terwijl sommige crisissen gewoon nodig zijn om te groeien, hoe zwaar ook.

Wat schimmelkaas af en toe kan best voedzaam zijn. Alhoewel ik deze beproeving nooit meer wil meemaken, voel ik me nu meer mezelf dan in de afgelopen 17 jaar. Vele angsten zijn doorvoeld en weggespoeld. In plaats van mezelf te sturen vanuit mijn beperkte denken, geef ik nu meer ruimte aan wat zich spontaan in mij aandient. Ik heb namelijk aan den lijve ondervonden dat het leven geen probleem is om op te lossen, maar een mysterie om te ervaren. Ik voel ook beter wanneer ik aan rust toe ben en neem die dan meestal. Dat is heel wat voor de actiejunk die ik was. Ga ik toch over mijn grens, dan schudt de overprikkeling me wakker. Ik luister nu beter naar mezelf, schrap ‘moetens’ en respecteer mijn eigen tempo. Let maar op, ik word nog een expert.

Bert

Reacties zijn welkom op bert.banaaninjeoor@gmail.com Spiegel 2021 / 1 – 9

Dossier: Discriminatie Inleiding

Discriminatie belemmert herstel Tekst: Nadia Mahjoub – Illustraties in het dossier: evedesign.be Mensen met een psychische kwetsbaarheid geven aan dat het stigma en de vooroordelen die met hun aandoening gepaard gaan vaak lastiger zijn dan de aandoening zelf. De discriminatie die zij op verschillende levensdomeinen ondervinden, kan hun herstel in de weg staan. Ze hebben, vergeleken met andere groepen met een langdurig gezondheidsprobleem of handicap, meer moeilijkheden om werk te vinden en minder kans op een stabiele, langdurige relatie of een degelijke woning.

Dit komt doordat de maatschappij in het algemeen stereotiepe opvattingen heeft over psychische aandoeningen en hoe die mensen beïnvloeden. Veel mensen denken dat mensen met een psychische aandoening gewelddadig en gevaarlijk zijn, terwijl ze in de realiteit meer risico lopen om zélf aangevallen te worden. Andere heersende opvattingen zijn dat mensen met een psychische aandoening minder intelligent zijn, dat hun psychische problemen voortvloeien uit persoonlijke zwakte, of dat eens ziek altijd ziek betekent.

Stigmatisering en discriminatie kunnen iemands geestelijke gezondheidsproblemen verergeren. Bovendien kunnen ze de toegang tot hulp en behandeling en de weg naar herstel vertragen of belemmeren. Sociaal isolement, slechte huisvesting, werkloosheid en armoede houden allemaal verband met geestelijke gezondheidsproblemen.

Stigmatisering en discriminatie kunnen mensen dus gevangen houden in een vicieuze cirkel van ziekte.

Schrijnende getuigenissen Soms worden mensen met fysieke klachten niet serieus genomen wanneer ze daarnaast ook een psychische aandoening hebben of hadden. Zo lees je in dit thematisch dossier hoe die klachten veelal te laat behandeld worden of zelfs genegeerd. Met als schrijnend voorbeeld de stigmatiserende houding van een controlearts ten aanzien van Rosie die haar aanvraag voor een parkeerkaart geweigerd zag.

In dit dossier kan je ook lezen hoe verzekeringen mensen met een psychische aandoening structureel discrimineren. Verzekeraars zijn ondernemers die winst willen maken. Het algemeen toepassen van het solidariteitsprincipe of ervoor zorgen zodat iedereen de kans heeft om een verzekering af te sluiten, zien zij niet als hun opdracht.

Hierdoor worden binnen de verzekeringswereld gelijke kansen meer dan eens met de voeten getreden.

En verder lees je hier het verhaal van Marianne, die te maken kreeg met stigma en discriminatie op haar werk en dat van Jacob, die omwille van zijn diagnose geen toegang kreeg tot beschut wonen. We gaan ook in op het programma ‘Honest, Open, Proud’, dat als doel heeft stigmatisering terug te dringen.

10 – Spiegel 2021 / 1

De verkeerde diagnose Tekst: Nadia Mahjoub Ook binnen de geestelijke gezondheidszorg wordt er gediscrimineerd, zoals Jacob* hieronder getuigt: “Na een opname begin vorig jaar werd een aanvraag gedaan voor beschut wonen.

Ik werd echter afgewezen omwille van mijn diagnose van conversiestoornis*. De reden die ze aangaven was dat ze ooit al een patiënt hadden gehad met een conversiestoornis en dat zou blijkbaar toch te moeilijk zijn gegaan. Ze hebben me dan doorverwezen naar een PVT (psychiatrisch verzorgingstehuis, nvdr), dat leek hen beter, hoewel mijn psychiater vond dat mijn functioneren daar nog veel te goed voor is.

Maar ook bij het PVT werd ik afgewezen omwille van dezelfde reden, met dezelfde uitleg. Ik moest maar op eigen kracht een woonst zien te vinden.

Dit is discriminatie op basis van diagnoses zonder ooit de persoon zelf te hebben gezien, zonder te weten hoe de diagnose zich specifiek uit bij die persoon, wat het functioneren is, hoeveel invloed die heeft en of die zelfs nog maar klopt (omwille van remissie* bijvoorbeeld). Als je "de verkeerde diagnose" hebt in de geestelijke gezondheidszorg, dan heb je blijkbaar pech.”

____ * Jacob is een pseudoniem * Een conversiestoornis houdt in dat psychische problemen op een onbewuste en (sub)acute wijze worden omgezet in lichamelijke problemen. * We spreken over remissie als een aandoening terrein verliest en de toestand van de patiënt tijdelijk verbetert.

Lichamelijke klachten onderbehandeld Tekst: Lynn De Pelsmaeker – Illustratie: Adobestock Wie opgenomen wordt, kampt behalve met een psychiatrische problematiek soms ook met lichamelijke klachten. Jammer genoeg worden deze klachten veelal genegeerd of te laat behandeld. Het Federaal Kenniscentrum (KCE) onderzocht de oorzaken voor deze onderbehandeling.

Vooroordelen Vooroordelen zijn een enorme belemmering in de toegang tot zorg. Zorgverleners geven aan heel weinig te kennen over psychiatrische ziektebeelden en hanteren hierdoor een stereotyperend beeld.

George: “Ik moest in het ziekenhuis foto’s laten nemen. Opeens kwamen vier gespierde mannen me ophalen uit de wachtzaal. Ze hadden gezien dat ik vanuit een psychiatrisch ziekenhuis kwam en verwachtten blijkbaar grote problemen.”

Peter: “Mijn huisarts had me naar de oncoloog gestuurd voor verder onderzoek na enkele afwijkende bloedwaarden. In het verleden maakte ik een aantal psychoses door, maar de laatste jaren was ik stabiel.

Zodra de oncoloog dit in mijn medisch dossier las, veranderde zijn houding. Verder onderzoek was volgens hem niet nodig en hij stuurde me weer naar huis. Mijn huisarts was heel kwaad en eiste verder onderzoek.

Uiteindelijk bleek dat ik inderdaad prostaatkanker had.”

Omgekeerd meldt ook het zorgpersoneel uit de psychiatrische sector een tekort aan kennis over fysieke symptomen. Hierdoor worden deze vaak genegeerd en aan stress toegewezen. Het KCE suggereert een aanpassing van alle zorgopleidingen met een meer holistische visie. De opsplitsing tussen lichamelijke en psychische zorg is niet meer van deze tijd.

Liesbeth: “Tijdens mijn opname kreeg ik opeens hevige buikpijn. Ik meldde dit aan de verpleging, maar volgens hen zocht ik alleen maar aandacht. Uren heb ik liggen

afzien tot ik uiteindelijk eiste dat ze me naar spoed brachten. Ik bleek appendicitis te hebben en moest onmiddellijk geopereerd worden.”

Te weinig geld Psychiatrische ziekenhuizen werken samen met een huisarts voor de fysieke klachten van hun patiënten. De huidige financiering voorziet enkel in de consultaties zelf, maar is helaas ontoereikend voor het bijhouden van het globaal medisch dossier, aanwezigheid op teamvergaderingen, coördinatie met andere zorgverleners en specialisten, preventie, enzovoort. Ook op de afdeling zelf is er te weinig verpleegkundig personeel aanwezig om de somatische opvolging van patiënten in goede banen te leiden.

Individueel behandelings- en nazorgplan Het KCE stelt voor dat iedere patiënt die in een psychiatrische setting wordt opgenomen zo snel mogelijk een individueel behandelings- en nazorgplan krijgt, dat zowel psychiatrische als somatische zorg omvat.

Het plan moet op zijn minst voorzien in een medische controle bij opname, zorgvuldige opvolging van de bijwerkingen van de voorgeschreven medicatie gedurende het hele verblijf, en activiteiten gericht op het verminderen van risicofactoren bv. dieetadvies en kinesitherapie of bewegingsbegeleiding bij de start van de behandeling, en desgewenst individuele ondersteuning bij het stoppen met roken.

Bovendien moet het plan voorzien in gezondheidsinterventies zoals deze aangeboden worden aan de algemene bevolking (vaccinaties, tandheelkundige zorg, kankerscreening, consult seksuele gezondheid, enz.). Ook moet systematisch een raadpleging voor ontslag worden opgezet om de continuïteit van de zorg te waarborgen (KCE, 2021, rapport 338).

Rechten patiënt respecteren Het is belangrijk dat de rechten van de patiënten gerespecteerd worden. Zowel voor de psychiatrische als fysieke interventies moet de patiënt voldoende geïnformeerd worden en het recht behouden een behandeling te weigeren.

Wat de beste manier is om de fysieke zorg in een psychiatrische context te waarborgen, moet nog verder worden onderzocht.

In ieder geval is er heel wat werk om de vooroordelen te counteren en de financiering te herzien. Men overweegt alvast het creëren van een somatische liason- of casemanagersfunctie om de somatische zorg tijdens de opname te coördineren tussen alle betrokkenen. Verder denkt men er ook aan teleconsultaties voor patiënten die de psychiatrische afdeling niet mogen of kunnen verlaten mogelijk te maken. Hoe dan ook moet elke lichamelijk klacht ernstig worden genomen en verder onderzocht.

____ Je vindt de brochure over de patiëntenrechten op de website van de FOD Volksgezondheid: www.health.belgium.be

Spiegel 2021 / 1 – 11

Dossier: Discriminatie

De monsterklucht van de FOD* Tekst: Rosie* – Illustratie: evedesign.be Enkele jaren geleden kreeg ik een verkeersongeval, wat leidde tot een blijvende beperking aan mijn voet. Als je mijn voet bekijkt, zie je meteen dat die allesbehalve oké is. Bovendien voelt de pijn soms bijna ondraaglijk. Ik onderging reeds meerdere operaties, maar mijn voet is nooit volledig hersteld geraakt. Ik kreeg ondertussen de boodschap dat ik met die beperking zal moeten leren leven.

Aangezien mijn mobiliteit hierdoor sterk beperkt is, raadde mijn huisarts me aan een parkeerkaart aan te vragen. Ze vulde alle nodige papieren grondig in en voegde ook de nodige verslagen toe.

Maanden later werd ik uitgenodigd bij een controlearts van de FOD.

De toon was meteen gezet Ik ben een dame met een hoge BMI. Mijn gewichtstoename is het gevolg van een jarenlange hormoonbehandeling omwille van een hormonale stoornis. Toen ik binnenliep in het kantoor van de controlearts en nog voor ik kon gaan zitten, kreeg ik te horen: “Waarom laat u geen gastric bypass uitvoeren?”. De toon was meteen gezet. De optie van een dergelijke ingreep had ik eerder al uitgebreid besproken met mijn eigen artsen. Zij schreven de mogelijkheid af als zinloos omwille van mijn hormonale stoornis.

In mijn dossier stond de diagnose ‘depressie met automutilatie en suïcidaliteit’ vermeld. De controlearts verschoof al zijn aandacht naar dit deel van mijn leven. Ik begrijp niet wat dit te maken heeft met het feit dat ik omwille van mijn voet geen grote afstanden aankan. Bovendien dateert deze diagnose van 2002.

Vervolgens deed hij behoorlijk krasse uitspraken. Hij vroeg hoe vaak ik naar een psychiater ging, maar niet hoe vaak ik naar een kinesist ging. Hij zei dat mijn psychiater ‘vreemd’ was en ‘belachelijk’.

Hij vond het niet kunnen voor mijn men-

12 – Spiegel 2021 / 1

taal welzijn dat ik weinig contact heb met mijn familie. Alsof het oké is dat ouders je mishandelen en je dat maar moet aanvaarden.

Aanvraag geweigerd De toon waarmee die uitspraken werden gedaan en de minachting waarmee hij me bejegende, kan ik moeilijk omschrijven. Ik heb me zelden zo vernederd gevoeld. Het meest opvallende is dat zijn opmerkingen niets met mijn aanvraag te maken hadden. Er bestaat weinig verband tussen de fysieke beperking aan mijn voet en de psychische uitdagingen en moeilijkheden die ik in mijn leven al tegenkwam.

Een tijd later ontving ik de beslissing: mijn aanvraag voor een parkeerkaart werd geweigerd. Niet echt een verrassing, gezien de teneur van het gesprek dat ik had gehad.

Het was voor mij een heuse drempel geweest om een parkeerkaart aan te vragen. Het betekende dat ik toegaf een blijvende beperking te hebben en dat is niet evident op mijn jonge leeftijd. Tijdens het gesprek was mijn voet enorm gezwollen en deed hij bovendien heel veel pijn omdat ik enkele honderden meters had moeten stappen (met wandelstok) van de parkeerplaats tot aan het gebouw van de FOD. De rest van de dag kon ik daardoor nauwelijks nog stappen. Er is echt geen geneeskundig diploma nodig om te zien dat ik een zeer beperkte mobiliteit heb.

Een portie stigma Eigenlijk kreeg ik een arts voor mij die een grote portie stigma op me los liet.

En dat alleen omdat ik jammer genoeg in de verkeerde wieg ben geboren en hormonaal met niet al te beste genen. Ik ben ondertussen gegroeid in mijn herstel, daarom ging ik niet dissociëren en zette ik zijn stigmatiserende houding niet om in zelfstigma. Het spreekt echter vanzelf dat niet iedereen met een psychische kwetsbaarheid dit kan. In 2002, toen ik het psychisch zeer moeilijk had, zou ik na een dergelijk gesprek ongetwijfeld in crisis gegaan zijn. Nu was ik enkel boos.

Ik heb me eigenlijk zelden zo boos en verontwaardigd gevoeld.

Mijn psychologe, psychiater en huisarts hebben me dan ook aangeraden om klacht in te dienen bij de FOD zelf en bij de federale ombudsdienst. Ze adviseerden me daarnaast om dit te melden bij de Orde der artsen. Ik stak ook mijn licht op bij Unia. Unia is een onafhankelijke openbare instelling die discriminatie bestrijdt en gelijke kansen bevordert. Bovendien vroeg ik een herziening aan. Daarin verklaarde mijn huisarts waarom ze ervan overtuigd was dat ik wel degelijk recht had op een parkeerkaart.

De arts liegt dat hij zwart ziet Van de FOD ontving ik vervolgens een mail met het wederwoord van de arts.

Ik vat deze mail als volgt samen: de arts liegt dat hij zwart ziet. Ik had uiteraard

Unia kon niets doen omdat ik geen bewijzen had, maar de organisatie heeft me wel geholpen. Ze verwezen me naar de mutualiteit. Ook mijn psychiater zei dat ik daar advies kon inwinnen.

In beroep Bij de mutualiteit hebben ze mijn dossier aandachtig bekeken. Ze vroegen mijn huisarts om de nodige documenten in te vullen en verslagen toe te voegen. Vervolgens stuurde die alles naar mijn mutualiteit, waarop ik de boodschap kreeg dat ik ook volgens hen niet correct ben beoordeeld. Over het psychiatrische stuk blijft het uiteraard zijn woord tegen het mijne, maar het is verder overduidelijk dat mijn mobiliteit minder goed is dan de arts heeft geoordeeld.

niets anders verwacht, maar nu was hij tenminste op de hoogte dat ik zijn manier van handelen allesbehalve oké vond.

Van de federale ombudsdienst kreeg ik uiteindelijk een mail waarin stond: “Het blijft zeer moeilijk te bemiddelen in een klacht die een medisch oordeel betreft, en de standpunten van de behandelende arts(en) en de controlearts van de administratie blijken vaak niet te verzoenen.”

Met andere woorden: eigenlijk kunnen wij niets doen.

Van de Orde der artsen moet ik geen

reactie verwachten, maar ook hier beoog ik niet veel meer dan dat de controlearts weet dat zijn gedrag echt niet door de beugel kon.

De herziening werd geweigerd met als reden dat ik geen nieuwe medische elementen had aangebracht. Dat laatste betwist ik niet. Wat ik wél betwist is dat ik juist ben beoordeeld. Op de website van de FOD staat nochtans dat dat ook een geldige reden tot herziening is. Het was dezelfde arts die de herziening beoordeelde. Dit gaf me geen eerlijke kans.

Ik stel me daar dus ook grote vragen bij.

Ik kreeg via mijn mutualiteit een advocaat toegewezen en ben met de steun van mijn artsen en de mutualiteit in beroep gegaan. Vermoedelijk zal dit minstens een jaar duren, maar het voelt wel als het enige juiste om te doen. Het lijkt me belangrijk deze mistoestand aan te kaarten om zo te vermijden dat zoiets zich herhaalt bij anderen.

_______ * FOD: Federale Overheidsdienst * Rosie is een pseudoniem

Spiegel 2021 / 1 – 13

Dossier: Discriminatie

Wees maar zeker: ook bij verzekeringen zijn we goed "gejost" Tekst: Geert Van Isterdael en Ann Van de Vloet - Illustratie: evedesign.be Psychisch kwetsbare personen worden grondig gediscrimineerd op het vlak van verzekeringen. We proberen een overzicht te geven van wat er allemaal fout zit. dat psychose niet meetelt als reden voor afzegging. Psychosegevoelige mensen die een licht manische opstoot voelen opkomen, zullen dan eerder geneigd zijn om toch mee te vliegen; de tickets zijn immers betaald.

Zo worden ze quasi verplicht om een risico te nemen op herval in een vreemd land, met de kans dat ze geweigerd worden voor de terugvlucht.

Hospitalisatieverzekering

Niet of minder gedekt

De verplichte ziekteverzekering

Niet in orde met je papieren?

Pech!

Bij de Belgische sociale zekerheid hoort de verzekering voor ziektekosten. Iedereen moet die verzekering hebben en moet zich aansluiten bij een erkend ziekenfonds naar keuze. Wil je geen lid worden van een ziekenfonds, dan kan je je gratis aansluiten bij de 'Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering'. De mutualiteiten zorgen voor tussenkomsten voor medische verzorging en betalen een uitkering wegens arbeidsongeschiktheid. Het komt vaak voor dat mensen wegens depressie of een andere kwetsbaarheid hun administratie of betalingen niet goed kunnen opvolgen en daardoor niet (meer) in orde zijn met hun ziekteverzekering. Zij moeten dan alle ziektekosten zelf betalen.

Dit bedrag loopt al snel op. Ook kunnen ze in dat geval geen aanspraak maken op een invaliditeitsuitkering.

Geen waardig inkomen

Bovendien is het bedrag van de uitkering verbonden aan het loon dat je verdiende toen je nog werkte. Een frequent probleem bij psy14 – Spiegel 2021 / 1

chisch kwetsbare personen is dat zij niet aan een betaalde job geraken of als werknemer in een lage inkomenscategorie terechtkomen als gevolg van de aandoening die zich vaak al manifesteert op jonge leeftijd. Daardoor vallen ze terug op systemen met wachttijden, minimumuitkeringen (werkloosheid, invaliditeit) of leefloon, waarbij overleven de boodschap is. Een waardig leven is in zo’n situatie bijna onbereikbaar.

Verlies van uitkering

Mutualiteiten dienen te controleren of je werkelijk arbeidsongeschikt bent. De adviserende artsen tonen hierbij, zelfs binnen eenzelfde mutualiteit, niet altijd evenveel begrip. Maar al te vaak worden mensen met een psychische kwetsbaarheid als profiteurs of komedianten aanzien en verliezen ze hun uitkering omdat men hun aandoening niet ernstig neemt.

Reisverzekering

Stel: je plant een reis, koopt een vliegtuigticket en overweegt een annulatieverzekering om je reis te kunnen omboeken of je geld terug te eisen indien ze niet kan doorgaan om medische redenen. Lees dan zeker de kleine lettertjes in je contract, want soms staat er

Wat betreft hospitalisatieverzekeringen zijn de gevolgen nog ingrijpender en verregaander. We putten hierbij uit een standpunttekst van het Vlaams Patiëntenplatform: Knelpunten hospitalisatieverzekering voor personen met psychische problemen. In dit artikel beperken we ons tot enkele algemene vaststellingen.

Als hospitalisatieverzekeringen al zo’n ziekenhuisopname dekken (wat niet altijd het geval is), beperken ze bijna allemaal de dekking van opnames voor psychische problematieken. Algemeen kan gesteld worden dat hoe hoger de dekkingsgraad, hoe hoger de premie. Iedere verzekeraar hanteert zijn eigen voorwaarden. Er zijn vier mogelijkheden: 1. De kosten van de opname(s) worden volledig gedekt; 2. De kosten van de opname(s) worden begrensd in de tijd; 3. De kosten van de opname(s) worden tot een bepaald percentage vergoed; 4. De kosten van de opname(s) worden begrensd in bedrag.

Opgelet: het verschilt tevens per verzekeraar of een opname in een psychiatrische instelling of enkel een opname in een psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (de zogenaamde PAAZ-afdelingen) gedekt is. Dat laatste is niet altijd gemakkelijk af te leiden uit een polis, dus ook hier geldt het advies dat je best de kleine lettertjes leest.

Discriminatie ten top

Daarnaast is er de waarborg ambulante kosten voor ernstige ziekten. Die houdt in

dat voor een aantal ernstige ziekten de kosten vergoed worden voor doktersbezoeken, geneesmiddelen, kinesitherapie. We stelden vast dat de lijst van ernstige ziektes echter geen enkele, maar dan ook geen enkele psychische problematiek insluit, met uitzondering van de ziekte van Alzheimer. Discriminatie ten top!

Wel bestaat er een lange lijst van uitsluitingen. Dat is een opsomming van kosten die niet vergoed worden. Volgende zaken worden nogal eens uitgesloten: • Kosten als gevolg van reeds bestaande psychische aandoeningen op het moment van het aangaan van de verzekeringspolis. Dit is voornamelijk het geval bij private verzekeringen. Dit is uiteraard een groot probleem bij mensen die van jongs af aan nood hadden aan begeleiding.

• Kosten ten gevolge van een opzettelijke daad of vrijwillige verminking van de verzekerde, waarbij sommige verzekeraars ook expliciet de uitsluiting van zelfdoding in hun polis vermelden.

• Kosten die het gevolg zijn van dronkenschap, alcoholisme of alcoholintoxicatie van de verzekerde of zonder medisch voorschrift onder invloed staan van verdovende middelen, narcotica, hallucinogenen, andere drugs of geneesmiddelen.

Reeds in 2010 wees de sectie verslavingspsychiatrie van de Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie (VVP) erop dat deze uitsluiting voor een verhoogde behandeldrempel zorgt.

In een open brief haalde deze sectie onder andere het volgende aan: “De uitsluiting bemoeilijkt de vroeginterventie en versterkt de stigmatisering van deze problematiek. Waar komt de discriminatie van verslaafde patiënten eigenlijk vandaan?

Ze sluit in elk geval aan bij het wetenschappelijk achterhaalde “morele model” (=eigen schuld, dikke bult) uit het begin van de twintigste eeuw. Volgens dit model raken mensen verslaafd aan roesmiddelen door een gebrek aan ruggensteun en wilskracht. Volgens dit model dragen zij daar zelf als enigen schuld voor en zijn zij ook zelf verantwoordelijk voor de consequenties en oplossingen.

Dit denkmodel is voorbijgestreefd, maar blijft heel wat aanhang genereren om een veroordelend en culpabiliserend (beschuldigend) discours op vlak van verslaving te propageren. De biomedische wetenschap heeft inmiddels ondubbelzinnig aangetoond dat afhankelijkheid van roesmiddelen een chronische (hersen)ziekte is met een belangrijke

genetische en neurobiologische grondslag naast een sterke invloed van maatschappelijke factoren.”

Verzekering gewaarborgd inkomen

Met een ‘verzekering gewaarborgd inkomen’ krijg je als zelfstandige een uitkering als je arbeidsongeschikt raakt, dus als je ziek wordt of een ongeval krijgt en niet kan werken. Ze verzekert je tegen inkomensverlies. Ook hier sluiten de polissen bepaalde – vooral psychische – aandoeningen uit.

Schuldsaldoverzekering

Een schuldsaldoverzekering is een levensverzekering die wordt aangegaan als waarborg bij een lening. Zij beschermt je nabestaanden ingeval van overlijden tegen de last van het ophoesten van het openstaande kapitaal. Hierbij twee getuigenissen: Geert: “Ik kreeg van mijn familie de uiterst interessante kans om het huis van mijn ouders over te nemen. Hierbij ging ik op zoek naar een lening en vond uitstekende voorwaarden in een sociale lening bij het Vlaams Woningfonds. Enig minpuntje was dat een schuldsaldo-verzekering verplicht was. Hierbij startte de zoektocht, zeg maar martelgang… Er waren vragenlijsten waarbij mijn privacy geen belet vormde (bijvoorbeeld: hebt u elektroshocks (ECT) ondergaan? Of: hebt u suïcidale pogingen ondernomen?) en dan natuurlijk de weigeringen. Uiteindelijk vond ik soelaas bij een Franse verzekeringsmaatschappij die naar alle waarschijnlijkheid mijn Nederlandstalig schrijven amper had begrepen, maar die mij dan wel aanvaardde als ik meer dan het dubbele van een normale premie betaalde. Bij de verzekeraars die mij geweigerd hadden, vroeg ik echter nog even door… Ik deed een aantal telefoons voor meer uitleg en kwam uiteindelijk terecht bij één van de statistici. De koelheid en kilheid waarmee hij mij duidelijk maakte dat ik volgens zijn cijfers terecht werd afgewezen, was weerzinwekkend en blijft nazinderen.”

Gerry: “Ik moest bij de lening voor een woning 50% meer betalen voor mijn schuld-

saldoverzekering omdat ik een burn-out had gehad. Zowel mijn huisarts als mijn psychiater schreven een brief waarin ze vermeldden dat ik geen kans had op vervroegd overlijden, maar toch bleef de bank bij haar beslissing.

Dit is pure discriminatie”.

De verzekeraar schat aan de hand van ‘objectieve’ criteria het risico op overlijden in.

Deze informatie beïnvloedt de acceptatie van het risico, alsook de omvang van de waarborg en/of het bedrag van de premie.

Voorafbestaande aandoeningen zijn mogelijk uitgesloten. Als je ooit een suïcidepoging ondernam, dan kan je er prat op gaan dat je geweigerd wordt bij veel verzekeringen.

Daarbij komt dat de nabestaanden niet kunnen genieten van het voordeel bij overlijden in het geval van zelfmoord minder dan een jaar na de inwerkingtreding van het contract.

Verzwijgen is geen optie

Je zou kunnen geneigd zijn bepaalde info te verzwijgen. Dat is sterk af te raden. Je bent immers verplicht om de verzekeraar spontaan alle relevante gegevens mee te delen die belangrijk zijn om het risico te beoordelen. Voor verschillende verzekeringen moet je een medische vragenlijst invullen waarin men vraagt of je een chronische aandoening of handicap hebt. Indien je met opzet relevante gegevens achterhoudt voor de verzekeraar en de verzekeraar ontdekt dit, dan kan de verzekering nietig verklaard worden. Bij een schadegeval zal de verzekeraar je niet vergoeden en mag hij, als hij bewijst dat je met opzet hebt gehandeld, je reeds betaalde premies behouden.

Private verzekeringsmarkt

Als uitsmijter vermelden we een nota van Zorgnet–Icuro met de veelzeggende titel: Discriminatie van mensen met psychische problemen op de private verzekeringsmarkt – Omdat psychische aandoeningen een gezondheidsrisico uitmaken als een ander.

Deze nota pleit voor een wettelijk initiatief dat de discriminatie van (kandidaat-)verzekerden met een psychische problematiek verbiedt.

Hoop doet leven, maar we hebben nog een lange weg te gaan.

Voor de volledigheid verwijzen we je graag naar de website van het Vlaams Patiëntenplatform (www.vlaamspatientenplatform.be/themas/verzekeringen-1).

Je vindt er een brochure met informatie en tips voor personen met een chronische ziekte of aandoening. De medewerker die werkt rond dat thema is Simon Ector.

Je kan hem bereiken via simon.ector@vlaamspatientenplatform.be.

Spiegel 2021 / 1 – 15

Dossier: Discriminatie

Ik moest mijn droomjob opgeven

Tekst: Marianne*

‘Psychisch kwetsbaar’: het is een term die, tegen wil en dank, deel is gaan uitmaken van mijn identiteit. Ik ben een jonge vrouw, hulpverlener, dochter, zus, meter, vriendin… maar de rode draad doorheen al deze rollen is het gevecht met mezelf dat ik al zo’n 20 jaar voer.

Tot voor kort werkte ik als hulpverlener in de GGZ. Het was mijn droomjob, ik kreeg er de kans om mensen te coachen die ook ‘psychisch kwetsbaar’ gelabeld zijn. Het was niet makkelijk voor mij om deze job te vinden.

Voordien werkte ik in vijf andere jobs waar ik constant op de toppen van mijn tenen liep om te kunnen voldoen aan zowel mijn eigen eisen als die van de werkgevers. Meestal had ik naast mijn werk niet echt een sociaal of familiaal leven, het was voornamelijk work, sleep, eat, repeat.

Omdat ik telkens opnieuw uitgeblust raakte ging ik op zoek naar antwoorden. Ik ging naar een loopbaancoach en onderging allerlei onderzoeken en screenings. Veel leverde dat niet op, integendeel, het kostte best veel geld! De enige hypothese die men overhield was dat mijn ‘psychische kwetsbaarheid’ er waarschijnlijk voor zorgde dat ik minder efficiënt presteerde op de werkvloer.

Té goed willen doen

Collega’s wezen me erop dat ik zaken té goed wilde doen en bovendien te veel wilde doen voor cliënten. Later besefte ik dat dit te maken had met mijn eigen ervaringen als cliënt. Als cliënt is het namelijk best lastig om hulp te vragen. Het vergt heel wat moed en energie om die stap te zetten. Wanneer het antwoord van de hulpverlener op zo’n moment dan is: “Daar kan ik je niet mee helpen, ik kan je wel doorverwijzen maar er is een wachtlijst” voelt dat een beetje alsof je in je blootje op een podium in een vol Sportpaleis staat. Of zo voelde dat toch voor mij…

Vandaar dat ik vaak wat extra moeite doe om cliënten het gevoel te geven dat ik hen niet zomaar van het kastje naar de muur stuur. Helaas ontbreekt het op veel plaatsen aan tijd om een integrale begeleiding aan te bieden. Ik ervaarde vaak dat hulpverleners eigenlijk alleen tijd hebben om een doekje voor het bloeden aan te bieden. Niet moeilijk dus dat de sector met hoge burn-out cijfers te kampen heeft.

Maar ik vond dus mijn droomjob! Ik kon er mijn kwaliteiten inzetten, had fijne collega’s en moest niet te veel zaken doen waar ik 16 – Spiegel 2021 / 1

minder goed in ben. Al snel kreeg ik positieve feedback van zowel collega’s als cliënten. Ik voelde mezelf bijna letterlijk groeien op die momenten. Eindelijk de juiste match gevonden! Helaas viel ik al snel van mijn roze wolk.

Omwille van privéproblemen lukte het me niet meer om overdag de vrolijke, geslaagde hulpverlener te spelen, terwijl ik na het werk in een hoopje ellende veranderde.

Van begrip naar veroordeling

In het begin van mijn ziekte was mijn leidinggevende erg begripvol, ze gaf me het advies om mijn tijd te nemen. Op het moment dat mijn arts me een maand thuis schreef kreeg ik een telefoontje van haar. Het begrip maakte plaats voor een eerder veroordelende houding. Het was voor haar natuurlijk ook niet bepaald fijn. Zij moest op het werk de boel draaiende houden met een werkkracht minder. De opmerkingen deden me pijn maar ik weet ze aan stress en probeerde ze te vergeten.

De tijd thuis deed me geen deugd, ik slaagde er niet in om mijn dagen zinvol in te vullen en verviel telkens opnieuw in een depressieve stemming en weinig constructief gedrag. De arbeidsgeneesheer en mijn behandelende arts raadden me aan om niet terug te gaan werken en ik volgde hun advies op. Mijn leidinggevende was erg teleurgesteld met dit nieuws en vroeg me om meteen een langere periode ziekteverlof te vragen zodat ze me zou kunnen vervangen. Aangezien ik me al erg schuldig voelde stemde ik hiermee in, ook al was dat niet in mijn belang. Ik weet uit ervaring dat thuis zitten mij eerder in een neerwaartse spiraal brengt. Maar zolang ik niet zeker wist dat ik terug zou kunnen werken zonder uit te vallen, zat er niet veel anders op.

Toen de tweede verlenging erop zat ging het bergaf met de gezondheid van mijn moeder.

Ook op andere vlakken liep het niet bepaald op rolletjes. Toch besliste ik voor mezelf om het werk te hervatten maar de arbeidsgeneesheer was ertegen. Starten tegen haar advies in durfde ik niet, wat als ik het niet zou kunnen waarmaken? Mijn vervanger had al

ander werk gevonden dus mijn teamleden moesten opnieuw opdraaien voor mijn afwezigheid.

Gebrek aan menselijkheid verraste me

Uiteindelijk was ik zes maanden ‘out’. Het eerste gesprek met mijn leidinggevende voor mijn hervatting was niet bepaald verwelkomend. Het was op dat moment niet duidelijk of mijn moeder het zou halen en we mochten haar enkel bezoeken om afscheid te nemen.

We zaten toen in volle lockdown. Het gebrek aan menselijkheid overviel me, dit had ik niet verwacht. Er werd mij duidelijk gemaakt dat ik niet aan de verwachtingen voldeed en er weinig vertrouwen was in mijn competenties.

Ik moest een document ondertekenen dat mijn takenpakket weergaf. Dat betekende zoveel als: ‘er wordt een dossier opgemaakt om je te kunnen ontslaan als je de bal nog eens laat vallen.’ Dit werd me later bevestigd in een gesprek met de directie.

De druk die er na dit gesprek op mijn schouders rustte was immens. Naast het feit dat ik mijn moeder aan het verliezen was, werd er van mij verwacht dat ik “er 200% zou staan”.

Uit schuldgevoel t.a.v. mijn collega’s hervatte ik halftijds… De rest van de tijd zette ik mijn verlof in om het niet allemaal op zes maanden te moeten opnemen en bijgevolg opnieuw de collega’s te laten stikken.

Intussen was ik acht maanden opnieuw aan het werk. Nooit had ik durven vermoeden dat ik in deze setting zoveel stigma zou ervaren.

Na mijn ziekteverlof werd alles in het licht van mijn zogenaamde psychische kwetsbaarheid geïnterpreteerd: ik was niet betrokken op cliënten maar ik kon geen afstand houden.

Ik had geen andere mening maar een foute mening die beïnvloed werd door mijn emotionele instabiliteit. Ik was niet chaotisch of vergeetachtig maar onstabiel en onbetrouwbaar.

Negatieve opmerkingen van collega’s

Ik kreeg regelmatig opmerkingen over zaken waar andere collega’s nooit op aangespro-

ken werden. Foutjes die ik maakte werden benoemd en uitvergroot. Feedback werd in naam van het hele team door mijn leidinggevende aan mij gebrieft in individuele gesprekken en het was niet de bedoeling dat ik dit bij de personen in kwestie zou bevragen. Dat wees op mijn onmogelijkheid om grenzen aan te voelen. Zelfs een spontane vreugdekreet werd op een dag als ‘vreemd’ benoemd. Positieve feedback was karig als ik aandrong en bestond voornamelijk uit algemene, vage bewoordingen zoals: “je hebt doorzettingsvermogen of je bent betrokken”.

Dit was bovendien nadat het mij duidelijk was geworden dat ‘betrokken’ een codewoord is voor ‘niet in staat om afstand te bewaren’.

Mijn ideeën en meningen waren niet welkom, ik mocht enkel uitvoeren wat me opgedragen werd want ik kon zogezegd niet meer aan dan enkel mijn basistaken, nl administratie.

Het feit dat ik zo’n 20 jaar ervaring heb als persoon met een ‘psychische kwetsbaarheid’ betekende niks. Mijn leidinggevende had namelijk 20 jaar ervaring als hulpverlener. Het voelde soms alsof er een spectrum is met aan de ene kant de stabiele gestructureerde hulpverlener en aan de andere kant de chaotisch psychisch kwetsbare.

Onder de microscoop gelegd

Elke poging tot authentieke communicatie werd platgeslagen met opmerkingen om me op mijn plaats te zetten. Het was onmogelijk om van mens tot mens te praten. Het leek alsof mijn leidinggevende bang was om de controle over mij te verliezen en ik daarom onder de microscoop werd gelegd. Ik heb me ook weleens de bedenking gemaakt dat het voor haar misschien te confronterend was om in te zien dat ik zowel ‘psychisch kwetsbaar’ als een goede hulpverlener kon zijn.

Misschien deed mijn bestaan alleen al haar fundering wankelen.

Toen ik in een gesprek tot driemaal toe uitlegde dat het leek alsof zij een onweerlegbaar slecht beeld van me had kwam er geen reactie. De directrice die ook aanwezig was besloot dan maar dat ‘we’ aan onze communicatie moesten werken. Helaas is dat bijzonder moeilijk in je eentje.

Ik was niet de enige die moeilijkheden had met mijn leidinggevende. Regelmatig vertelden zowel deelnemers als collega’s me dat ze geschrokken waren van iets dat ze had gezegd. Een cliënt vertelde me eens dat ze misschien baat zou hebben bij een vorming

rond communicatie. Hij kon niet geloven dat ze als hulpverlener was opgeleid.

Eigenlijk vond ik het ergens ook zielig voor haar dat de collega’s dit niet gewoon aan haar vertelden, of toch niet voor zover ik wist.

Er werd vaak gezegd: “Ja, ze is gewoon zo, ze bedoelt dat niet slecht". Misschien was ik wel de enige die haar eerlijk durfde zeggen wat me stoorde aan haar communicatie en wat ik miste bij haar als mijn leidinggevende.

Contradictie

Deze ervaringen voelen heel contradictorisch in een setting waar het doel is om ‘psychisch kwetsbare’ mensen op een herstelgerichte manier te overtuigen van het feit dat ze niet defect of afwijkend zijn. Dat iedereen kwetsbaarheden heeft maar dat die niet altijd even hard getriggerd hoeven te worden en niet noodzakelijk tot crisissen hoeven te leiden.

Dat je zelf het best weet wat je nodig hebt en

wat er voor je werkt. Dat mildheid en zelfzorg helend kunnen werken voor een gekwetst persoon.

Uiteindelijk besloot ik mijn droomjob op te geven omdat mijn leidinggevende niet overweg kon met mijn ‘psychische kwetsbaarheid’. Zij was niet in staat om te zien dat ze mijn herstelproces aan het fnuiken was. Los van het feit dat zij misschien niet op de juiste stoel zit, voelde ik in elke vezel van mijn lichaam dat ik eindelijk wel op de juiste stoel zat. Toegegeven, ik heb nood aan een leidinggevende die mijn kwaliteiten kan zien en me steunt om te groeien. Blijkbaar is dat te veel gevraagd van een leidinggevende met 20 jaar ervaring in de GGZ.

____ * Marianne is een pseudoniem Spiegel 2021 / 1 – 17

Dossier: Discriminatie

Honest, Open, Proud Zie mij: ik beslis zelf over mijn openheid Tekst: Els Lambrecht – Flyer: Samen Sterk zonder Stigma Honest, Open, Proud (kortweg HOP) werd ontwikkeld door Patrick Corrigan en Robert Lundin, respectievelijk een onderzoeker met eigen ervaring en een ervaringsdeskundige. Het is een programma dat als doel heeft stigmatisering terug te dringen. HOP is wereldwijd beoordeeld en uitgeprobeerd door mensen met een psychische aandoening.

HOP moedigt mensen aan om open te zijn over hun psychische problemen maar adviseert tegelijk om voorzichtig te zijn. Dit klinkt als een contradictio in terminis, maar ze zijn wel degelijk samen te brengen. Er bestaat immers geen eenduidig antwoord op de vraag of je al dan niet open moet zijn over de problemen waar je tegenaan loopt.

De enige die met zekerheid kan zeggen of jouw weg de juiste is, ben je zelf. HOP helpt je alle voor- en nadelen tegenover elkaar af te wegen zodat je daarin zelf een beslissing kan nemen. De uiteindelijke weg die je zal bewandelen is voor iedereen verschillend en dus ook zeer individueel.

Grote verschillen

Hoe omschrijven we mensen met psychische problemen? Je merkt hier wereldwijd grote verschillen. HOP zet altijd de mens zelf op de eerste plaats en spreekt dus niet over borderliners, autisten of schizofrenen.

Iemand heeft een psychische kwetsbaarheid, maar is die niet. HOP verkiest daarom de formulering ‘mensen met een psychische aandoening’: mensen met borderline, mensen met autisme of mensen met een psychosegevoeligheid bijvoorbeeld. Men is zich er evenwel van bewust dat ook de term ‘psychische aandoening’ voor sommigen kwetsend kan zijn. De eerste les HOP staat dan ook stil bij hoe jij je kwetsbaarheid precies wil benoemen. Dit mag en kan verschillend zijn.

Meer zelfvertrouwen

HOP kan bijdragen aan een positief zelf-

18 – Spiegel 2021 / 1

beeld en aan je zelfvertrouwen. Dat bevestigen mensen die de methodiek in de praktijk brachten. Ze voelen zich zekerder en vertrouwen meer op de eigen kwaliteiten.

Daarnaast ervaren ze minder zelfstigma.

Dit heet zelfregie, een van de kerngedachten in de herstelvisie.

De HOP-training wordt gegeven door twee HOP-facilitators. Een facilitator is een persoon die zelf ervaring heeft gehad met een psychische kwetsbaarheid. In Nederland worden deze vaak binnen een GGZ-instelling gegeven, maar ook in herstel- en zelfregiecentra. Samen Sterk zonder Stigma leidt de facilitators op. Dit is een Nederlandse organisatie die psychische problemen bespreekbaarder wil maken. Momenteel heb ik geen weet van de training in België en dat is jammer. (Misschien een idee voor de HerstelAcademie?) De dichtstbijzijnde cursus waarvan ik weet heb, wordt gegeven bij Stichting Hersteltalent in Zeeland.

Ook Vlamingen zijn daar welkom.

Kort samengevat beoogt HOP het afwegen van de voor- en nadelen van openheid. De training laat je kennismaken met verschillende manieren van openheid en situaties waarin je een bepaalde openheid wil of kan gebruiken. De cursus wordt beëindigd met het vertellen van je eigen (herstel)verhaal.

Vaak staat men ook nog stil bij het begrip stigma.

Meer info via: www.samensterkzonderstigma.nl

Verschillende soort stigma • Zelfstigma, of geïnternaliseerd stigma.

Wanneer je je ‘label’ als belangrijk onderdeel van je identiteit ziet, treedt er zelfstigma op. Je gelooft dan dat de heersende negatieve beelden en vooroordelen kloppen en dat ze op jou van toepassing zijn. Ongeveer de helft van de mensen met een psychische aandoening krijgt te maken met zelfstigma.

• Publiek stigma is stigmatisering vanuit de maatschappij. Het is een gevolg van opvattingen die mensen in de samenleving hebben. Bijvoorbeeld het idee dat mensen met een psychische kwetsbaarheid labiel zijn of minder competent. Media spelen een belangrijke rol bij het ontstaan en in stand houden van publiek stigma.

• Structureel stigma verwijst naar het stigmatiserende effect van bepaalde wetten, regels en procedures. Denk aan verzekeraars die mensen met een psychische aandoening discrimineren.

Je ziet het bijvoorbeeld ook in sollicitatieprocedures.

it u t id e r b g e lo p e z n O Samenstelling: Nadia Mahjoub In maart kreeg UilenSpiegel er twee betaalde krachten bij: Vanessa Matthyssen is onze algemeen directeur en Nanouk Vets werd aangeworven voor onze Brusselwerking. We legden hen drie vragen voor:

Vanessa Matthyssen “Ik heb bewondering voor alle vrijwilligers die zich belangeloos inzetten voor UilenSpiegel en daarmee het verschil maken voor lotgenoten.”

Nanouk Vets “UilenSpiegel is een warm en mooi initiatief dat gedragen wordt door gepassioneerde mensen.”

Wat betekent UilenSpiegel voor jou?

Wat betekent UilenSpiegel voor jou?

Vanessa: “UilenSpiegel betekent voor mij een wending in mijn leven. Eindelijk heb ik het gevoel dat ik op de juiste plek ben terechtgekomen. Ik kan er mijn levenservaring, vaardigheden, talenten en kennis inzetten om mijn eigen kleine bijdrage te leveren aan een betere wereld. Ik heb bewondering voor alle vrijwilligers die zich belangeloos inzetten voor UilenSpiegel en daarmee het verschil maken voor lotgenoten. Fier dat ik deel mag uitmaken van deze vereniging. Ik trek graag mee aan de kar om een fijne plek te creëren in deze maatschappij voor mensen met een kwetsbaarheid.”

Nanouk: “Een warm en mooi initiatief dat gedragen wordt door gepassioneerde mensen. Wie psychisch kwetsbaar is, wordt erg vaak geconfronteerd met stigma. Meer dan ooit is er nood aan het doorbreken van dit stigma en meer dan ooit moeten we inzetten op geestelijke gezondheidszorg. Ik ben trots dat ik kan werken voor een organisatie die psychische kwetsbaarheid bespreekbaar maakt en helpt om te zetten in een kracht.”

Wat doe je voor vzw UilenSpiegel?

Vanessa: “Als Algemeen Directeur behoud ik het overzicht over alles wat reilt en zeilt in de vereniging. Daarnaast wil ik mee bouwen aan structuren en de verankering om van UilenSpiegel een vereniging te maken met een stevige fundering. Dat houdt het zakelijk beheer in, maar ook vzw-beheer, personeelsbeheer, opvolgen van beleidsdossiers en rapporteringen, schrijven van nieuwe subsidieaanvragen, opvolgen van samenwerkingen en strategiebepaling, enzovoort.”

Kan je iets vertellen over je vrije tijd, je gezinsleven, je persoon?

Vanessa: “Ik ben gehuwd en mama van twee zonen en één dochter die ondertussen allen in hun tienerjaren zitten. Dat maakt dat er veel tijd vrij komt om te wandelen en creatief bezig te zijn.

Ik schrijf heel graag (in mijn dagboek), wandel veel (in de natuur), volg opleidingen (persoonlijke ontwikkeling) en werk ijverig voort aan drie haakwerkjes tegelijkertijd.”

Wat doe je voor UilenSpiegel?

Nanouk: “Als projectmedewerker Brussel zorg ik ervoor dat de werking van UilenSpiegel versterkt en uitgebreid wordt in onze hoofdstad. Ik werk mee aan de lotgenotenwerking, het opzetten van partnerschappen en netwerken met bestaande Brusselse initiatieven en potentiële partners in de geestelijke gezondheidszorg. Daarnaast help ik mee een PraatCafé op te starten in het dienstencentrum Randstad te Molenbeek.”

Kan je iets vertellen over je vrije tijd, je gezinsleven, je persoon?

Nanouk: “Ik ben geboren in Antwerpen, maar via mijn studies aan de VUB in Brussel beland. Ondertussen heeft deze stad mijn hart gestolen en is ze mijn passie geworden. Naast mijn halftijdse functie als projectmedewerker Brussel ben ik medeoprichter van The City is Our Playground. Dit is een creatieve en participatieve organisatie die werkt rond het verbinden van verschillende gemeenschappen, maar die ook de verbondenheid van burgers met hun eigen stad wil versterken. Ik kan mezelf het best omschrijven als een sociale en nieuwsgierige vlinder met duizend en één hobby's. Momenteel boks, drum, teken en schilder ik, maar vraag het me morgen nog eens en wie weet ben ik wel een imker.”

Spiegel 2021 / 1 – 19

De helende kracht van schrijven uitgegeven bij een kleine uitgeverij. Ik zat zelfs tot drie keer toe op de boekenbeurs. Dit gaf mij opnieuw wat meer zelfvertrouwen en gaandeweg kreeg ik weer vat op mijn leven.

In 2006 werd ik een eerste keer opgenomen met angsten en een depressie. Ik verbleef een korte periode op de PAAZ en herstelde daarna verder thuis. Na amper drie maanden ging ik alweer aan het werk. Ik volgde nog wel therapieën, maar had toch het gevoel dat dit een afgesloten hoofdstuk was in mijn leven. Niets was minder waar; het ergste moest nog komen. In 2012 volgde de grote ‘crash’. Diagnose: burn-out en depressie. Na een nieuwe opname op de PAAZ, begon ik aan een lange weg.

Mijn psychiater verwees me door naar een praktijk voor relaxatie- en psychotherapie.

Daar maakte ik kennis met therapeute Christine. Het klikte meteen. Samen begonnen we te graven. Waarom was dit mij overkomen? Waarom was ik wie ik was en deed ik wat ik deed? Zoals vaak lag de oorsprong van mijn problemen in mijn kinderjaren.

Geen vader hebben en een ontbrekende band met een moeder, is nu eenmaal nefast voor een kind.

Voorliefde voor schrijven

Omdat ik altijd al een voorliefde heb gehad voor taal, begon ik te schrijven. Dat was enorm helend; ik schreef alles als het ware van mij af. Mijn therapeute stimuleerde mij om ook “echt” iets te doen met wat ik schreef. En dus volgde ik een workshop kinderboeken schrijven en startte met het schrijven van kinderverhalen. Dat resulteerde uiteindelijk in drie kinderboeken,

20 – Spiegel 2021 / 1

Ik startte daarnaast met vrijwilligerswerk en koos er bewust voor om dit te doen in het psychiatrisch centrum Bethanië in Zoersel. Een jaar later kon ik dit werk al uitbreiden met een extra halve dag. Nog een jaar later werd ik ook bezoekvrijwilliger van een dame in het PVT* De Landhuizen eveneens in Zoersel. Ik voelde dat werken met mensen die net zoals ik kwetsbaar zijn, me weer de energie gaf die ik jaren geleden verloren was. De kroon op het werk volgde, toen ik gevraagd werd om samen met enkele bewoners van het PVT een soort ‘schrijfclubje’ op te richten. Eén keer per maand zou ik een groepje begeleiden bij het schrijven rond bepaalde thema’s. Het werd een succes. Algauw hadden we een vast aantal schrijvers en een hele hoop talent. Zij genoten zichtbaar en ik genoot des te meer.

Arbeidsmarkt verkennen

Begin 2018 stapte ik in samenspraak met de adviserend geneesheer in het traject ‘activeringsbegeleiding’. Onder de vorm van begeleide stages kon ik de arbeidsmarkt opnieuw verkennen. Toen ik te horen kreeg dat je je stage ook mocht doen op de plek waar je al vrijwilligerswerk deed, aarzelde ik geen seconde. Na twee geslaagde stageperiodes van zes maanden, één als logistiek assistente in het PVT en een tweede als lid van het activeringsteam, eveneens daar, kreeg ik het zogeheten NEC-advies*. Met andere woorden: ik was weer klaar voor het reguliere economische circuit.

Ondertussen had ik ook kennis gemaakt met de ervaringsdeskundigen van het PVT en schreef ik mij in voor de cursus rond ervaringsdeskundigheid bij UilenSpiegel.

Eind mei 2019 kwam er in Bethanië op de afdeling “Beschut Wonen De Sprong” een

Tekst: Anja Musters

vacature vrij voor een ervaringsdeskundige.

Ik besloot te solliciteren. Er waren wel heel wat kandidaten. Mijn verbazing was dan ook groot toen ik twee weken later het verlossende telefoontje kreeg. Ze hadden voor mij gekozen. En zo werd ik op 15 juli 2019 het derde lid van het team ervaringsdeskundigen die werken op PVT en Beschut wonen.

Groeien dankzij job

Intussen zijn we al meer dan een jaar verder. Ik heb het gevoel dat ik dankzij mijn job nog steeds kan groeien. De schrijfclub van het PVT heeft inmiddels een klein broertje gekregen: “schrijfclubje Aliado”, in het ontmoetingshuis in Brasschaat. En samen met enkele leden van de PVT schrijfclub, hebben we sinds vorig jaar ook een heuse theatergroep. We noemen onszelf “Plankenkoorts”.

In maart van het voorbije jaar, net voor de lockdown, stonden we op het podium met ons eerste stuk “Er was eens”. Momenteel dromen we van een tweede stuk.

Toen de HerstelAcademie Antwerpen me vroeg om de cursus “Aan je herstelverhaal schrijven” te geven, aarzelde ik geen moment. Dit is echt iets voor mij, want ik weet als geen ander hoe belangrijk het kan zijn om je levensverhaal neer te schrijven. De cursus bestaat uit zes sessies. Je leert op jouw eigen manier te vertellen over de weg die je al hebt afgelegd. Een herstelverhaal werkt verhelderend. Je vertelt over jezelf.

Over hoe jij met moeilijke situaties hebt leren omgaan. Over de lessen die je geleerd hebt.

Over je sterktes en je groei in het leven. Zo leer je jezelf beter kennen en met meer vertrouwen naar de toekomst te kijken.

Met de groep van het najaar 2020 beleefden we deze schrijfmomenten nog net iets intenser omwille van corona. We hadden het geluk dat we een grote ruimte mochten gebruiken, zodat we elkaar op een veilige manier konden blijven ontmoeten. Er werden pareltjes geschreven en echte schrijftalenten ontdekt. Een van die verhalen schreef Steven (zie het volgende stuk). ________ * PVT: Psychiatrisch verzorgingstehuis; NEC: Normaal Economisch Circuit

Een reis met ongekende bestemmingen

Tekst: Steven Hendriks

Het is woensdag 8 uur wanneer mijn wekker afgaat. Op andere dagen is het niet ongewoon dat ik tot de middag doorslaap, maar vandaag is anders. Vandaag kom ik nog eens met mijn groepje lotgenoten samen.

Ik kan het woord ‘lotgenoten’ wel appreciëren. Het zegt alles zonder in het negatieve te treden. Het geeft een zekere vorm van aanvaarding weer en doet vermoeden dat je niet alleen bent. Dat er ook anderen zijn die mijn psychische kwetsbaarheid delen. In mijn geval is dat zelfs 5% van de bevolking.

Zo ontmoette ik enkele van die lotgenoten in de workshop ‘herstelschrijven’ van de HerstelAcademie. Een plek waar ik me kwetsbaar mag opstellen. En kan opstellen. Het is een plek waar werkelijk naar je geluisterd wordt.

Hoe dikwijls ik me niet herkend heb in de woorden van een ander. En anderen in de mijne.

Wat schrijf je zoal als je de kans krijgt om jouw tekstje te publiceren in een magazine als Spiegel?

Schrijf ik over mijn depressie, die nu al ruim een jaar duurt? Over hoe ik maandenlang heb uitgekeken naar het slapengaan, om zo toch maar mijn zoveelste lege dag op rij te beëindigen? En over hoe ik me ’s ochtends nog talloze keren omdraai om de volgende dag nog even uit te stellen. Over hoe ik vergeten was wat het woord ‘goesting’ betekent, aangezien ik het al lang niet meer heb gevoeld.

Schaamte

Ik zou kunnen schrijven over mijn bipolariteit. Over de manische episodes die ik om de zoveel tijd doorleef. Die mijn denken beïnvloeden alsook mijn voelen. Waarna ik steeds een periode van schaamte ervaar. Schaamte voor al mijn uitbundige en impulsieve daden.

Of misschien schrijf ik wel over mijn verslaving aan cannabis en cocaïne. Iets waarvoor ik me duidelijk schaam aangezien het zowat het enige is dat ik heb achtergehouden voor mijn groepje van de schrijfcursus.

Ik las ze wel voor hoe ik me soms down voel, eenzaam, verloren en futloos. En dan weer hoopvol, opgeladen, met zelfs goesting om te creëren, te schrijven en na te denken over de toekomst.

Die toekomst die zo veranderen kan naarmate ik in de extremen schommel.

Ik wou dat ik een persoonlijke omroeper had die me de volgende stations van mijn leven kon aankondigen. “Dames en heren, welkom aan boord van deze trein met eindbestemming ‘De dood’. Deze trein zal nog stoppen in ‘Herstel’, ‘Kantelpunt’ en ‘Betere tijden’...”

Maar mijn reis is er één met ongekende bestemmingen. Vandaag weet ik enkel dat ik morgen schrijven zal. Zoals ik nu dagelijks doe. Omdat het schrijven me helpt herstellen. Ook dat weet ik.

De HerstelAcademie, iets voor jou?

Een HerstelAcademie voorziet een open cursusaanbod rond diverse thema’s die te maken hebben met mentaal welzijn. Wil je een stap verder zetten in je herstelproces?

Wil je opnieuw de regie nemen over je eigen leven? Wil je iemand helpen bij zijn of haar herstel? Dan is een HerstelAcademie echt iets voor jou! Ontdek het aanbod in jouw regio op www.herstelacademie.be

Spiegel 2021 / 1 – 21

NADA

, van verontwaardiging naar actiex Tekst: Nadia Mahjoub – Illustratie: evedesign.be

Een kwarteeuw geleden werd het zaadje geplant waaruit vandaag een nieuw initiatief is ontsproten: NADA, het Netwerk voor Alternatieven voor Dwang en Afzondering in de GGZ.

Wrede procedures

In 1996 was ik 24 en kreeg ik een psychose.

Ik werd vrijwillig opgenomen op een Brusselse PAAZ (psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis) en vastgebonden op een ziekenhuisbed, gedurende de hele eerste nacht. Een slapeloze nacht, omdat ik dringend moest plassen en ik door de fixatie niet naar het toilet kon gaan. Ik was alleen op de kamer, niemand kwam even kijken of ik iets nodig had, ook niet toen ik begon te roepen dat ik nu wel erg dringend moest. Heel de nacht heb ik gepoogd de aandacht van het personeel te trekken, tot mijn stem schor werd. Ik hield gedurende tien helse uren mijn plas op om de vernedering van natte lakens te vermijden. Mijn blaas deed ongelooflijk pijn. Maar wat nog meer pijn deed was de wreedheid van deze ‘procedure’. Een mens vastbinden, dat doe je toch niet? Iemand heel de nacht laten roepen en schreeuwen en niet nagaan of er aan basisbehoeftes is voldaan, dat is toch niet oké? Ik begreep het niet. Ik probeerde me, eenmaal de opname achter me lag, voor te stellen wat er die nacht in de hoofden van de verpleging was omgegaan.

Misschien dachten ze dat het geschreeuw een symptoom was van mijn psychose en dat ik niet wist wat ik deed. Misschien dachten ze dat het pure ‘aandachttrekkerij’ was.

Misschien hoorden ze het niet, of niet meer, in hun afgesloten verpleegpost. Hoe dan ook, het was een traumatische ervaring. Zodanig zelfs dat ik het me 25 jaar later nog haarscherp voor de geest kan halen.

Je zou denken dat de psychiatrie een kwarteeuw later menselijker geworden is.

Dat mensen in crisis ondertussen anders benaderd worden. Was het maar waar. Het verhaal van Laura de Houwer bewijst het tegendeel. In haar boek ‘Ik moest braaf zijn’, dat in maart verscheen, lees je dat langdurig isoleren en fixeren nog steeds gebruikelijk zijn, ondanks alle bestaande richtlijnen. Ook Brenda Froyen kwam in 2014 met een gelijkaardig verhaal naar buiten.

22 – Spiegel 2021 / 1

Systeemfout

Er zit een systeemfout in onze hulpverlening.

Mensen in acute crisis horen met veel zorg opgevangen te worden zodat een vertrouwensband kan ontstaan.

is toch iets middeleeuws?” Als je de pech hebt opgenomen te worden in het weekend of ’s avonds, wacht de isoleercel: het is standaardprocedure in vele ziekenhuizen. Dit is onaanvaardbaar.

Toen Laura, na een zelfmoordpoging in de lente van vorig jaar, onder dwang opgenomen werd op een gesloten psychiatrische afdeling, werd ze meteen naar de isoleercel geleid. Ze vroeg de psychiater van wacht hoelang ze erin moest blijven maar de vrouw kon er geen termijn op kleven. Laura getuigde: “Het gebrek aan menselijke nabijheid in de cel was verschrikkelijk. Ik ging dood vanbinnen. Mensen in een kooi steken, dat

Laura schreef in het boek haar ervaringen tijdens de gedwongen opname neer, niet alleen om een inkijk te geven in de gedachten en gevoelens van iemand met borderline en depressie, maar vooral ook om verontwaardiging te wekken. “Blijkbaar is vastbinden en isoleren van mensen nog schering en inslag in de psychiatrie. Ik had dat helemaal niet verwacht”, aldus Laura. Ze kreeg overwegend positieve reacties op haar boek, ook in de

Laura

Nadia

meer dan twintig getuigenissen binnen. Schrijnende verhalen, maar zo herkenbaar. media. Ze dacht dat er vanuit de sector kritiek zou komen, maar die is voorlopig grotendeels uitgebleven.

Waarom het fout loopt

Er zijn veel redenen te bedenken waarom psychiatrische ziekenhuizen overmatig veel dwang toepassen: gebrek aan personeel, vastgeroeste protocollen, gemakzucht, angst of onmacht. Psychologe en onderzoeker Evi Verbeke (UGent) schrijft op sociaal.net : "Dat angst en onmacht in het werk binnenkomen, is niet erg. Het wordt pas schadelijk als hulpverleners dat niet erkennen of ervan weglopen. Dwang is dan de vluchtroute bij uitstek. (...) Om dwang bij zichzelf te verantwoorden, gaan zorgverleners hun eigen geweld rationaliseren en systematiseren. De onmacht die hulpverleners ervaren bij het werken met suïcidale mensen wordt bijvoorbeeld te weinig openlijk erkend. Er wordt te weinig stilgestaan bij de lelijke gevolgen van het geweld dat ze inzetten bij het overmeesteren van een patiënt. In plaats daarvan, gaat de volle aandacht naar het opstellen van nieuwe regels die dwang inkapselen binnen de organisatie."

NADA

Waar we naartoe willen

Met NADA dromen we van een psychiatrische zorg waar mensen in crisis intensieve, empathische begeleiding krijgen. Waar hulpverleners de tijd hebben en nemen om te luisteren naar de patiënt en hem of haar zo werkelijk te leren kennen. Waar warme zorg wordt geboden zonder dwang.

Dit is geen utopie. Er zijn ziekenhuizen waar ze het aantal fixaties op jaarbasis op één hand kunnen tellen, en andere waar het massaal veel voorkomt. Presentie op een opnameafdeling, meer contact en nabijheid van de zorgverleners, vormt een belangrijk aspect in het vermijden van dwang: niet wachten met ingrijpen tot een crisis zich voordoet.

Proberen achterhalen waar de patiënt nood aan heeft wanneer die zich slecht voelt. Sommige mensen worden liefst alleen gelaten, terwijl anderen juist behoefte hebben om te praten. Het opbouwen van vertrouwen, van een therapeutische band, is van wezenlijk belang. Op onze website maakten we een overzicht van alternatieven die er op gericht zijn dwang en afzondering te voorkomen en humaner te maken.

Dat er richtlijnen bestaan is een goede zaak, een dwingende regelgeving die bepaalde handelingen verbiedt, zou wellicht beter zijn.

Momenteel hangt het grotendeels af van de goodwill van een ziekenhuis in welke mate men goede praktijken toepast of richtlijnen naleeft.

In december 2020 kreeg ik een telefoontje van Laura. Ze was naar me doorverwezen omdat het thema dwang me bezighoudt. Ik loop al jaren met het idee hierrond iets te doen, getuigenissen te verzamelen, mensen samen te brengen en te pleiten voor meer menswaardige alterNADA is een initiatief van natieven. Omdat ik voelde dat ervaringsdeskundigen in partnerschap het trauma nog te rauw aanwezig met UilenSpiegel was, heb ik het lang voor me www.facebook.com/NADA netwerk uitgeschoven. Net voor Laura www.nadanetwerk.org belde, had ik me voorgenomen eindelijk werk te maken van die lang gekoesterde droom. We besloten samen een Netwerk voor Alternatieven voor Dwang en Afzondering in de GGZ op te richten: NADA. Midden januari lanceerden we via onze Facebookpagina een oproep om traumatische ervaringen rond dwang in de psychiatrie te delen. Op een week tijd liepen er

Hoe kan men dwang en afzondering voorkomen?

In veel psychiatrische ziekenhuizen heerst het Control & Restraint principe, waarbij bewaking en controle op de voorgrond staan en waarbij men op crisismomenten vaak gebruik maakt van dwang. Andere werkingsprincipes en methodieken die dwang tegengaan, bestaan. Safewards, Positive Risk Taking, Open Dialogue en Soteria zijn hier enkele voorbeelden van. Deze methodieken richten zich vaak op een grote reorganisatie van psychiatrische zorg. Daardoor is het moeilijk om ze meteen te implementeren binnen bestaande werkingen. Desalniettemin kan men dit geleidelijk aan realiseren, door gebruik te maken van bepaalde elementen en interventies vanuit de verschillende methodieken, die binnen een afdeling passen en gaandeweg kunnen leiden tot een dwangvrije, meer humane en gelijkwaardige psychiatrie.

Een aantal belangrijke principes en interventies die minder grote veranderingen vragen, zijn bijvoorbeeld zorgen voor meer contact en nabijheid, het aanpassen van afdelingsregels en protocollen, het creëren van een rustruimte, inzetten op preventie, conflicthantering en de-escalerend werken en het inschakelen van ervaringsdeskundigen.

Heb je zin om te getuigen of mee te werken aan de uitbouw van NADA, neem dan zeker contact op met Nadia en Laura via nadanetwerk@ gmail.com.

neer Laura schreef haar ervaringen zijn’ f braa in het boek ‘Ik moest Spiegel 2021 / 1 – 23

Geestelijke gezondheid eindelijk op de politieke agenda Tekst: Nadia Mahjoub – Afbeelding: Ingrid Lammerant

Op 20 maart kwam de tweede Staten-Generaal van de geestelijke gezondheidszorg samen

Twee jaar geleden kwam de sector in het kader van de Staten-Generaal voor het eerst samen om de krachten te bundelen.

46 verenigingen, waaronder UilenSpiegel, namen deel. Een historisch moment waarop we alle meningsverschillen opzij schoven en erin slaagden om met één stem naar buiten te treden. Een noodprogramma voor de geestelijke gezondheidszorg was het resultaat. Geestelijke gezondheid wordt in ons land immers al veel te lang stiefmoederlijk behandeld.

Er loopt heel wat mis Het noodprogramma van 2019 focuste op vier pijnpunten:

gemiddeld drie maanden (!) wachten op gepaste zorg. Sommige kinderen moeten zelfs meer dan een jaar geduld oefenen om een diagnostisch onderzoek te krijgen: de wereld op zijn kop dus.

“We blijven aanlopen tegen een historisch gegroeide discriminatie en stigmatisering van psychisch lijden”, aldus Joris Vandenberghe, hoogleraar psychiatrie aan de KU Leuven. Deze discriminatie uit zich onder meer op financieel vlak: mensen met een ernstige chronische psychiatrische problematiek krijgen vaak een lagere terugbetaling van hun noodzakelijke medicatie, in vergelijking met mensen die een chronische somatische problematiek hebben.

- De perverse impact van financieringsmechanismen.

- Het feit dat armoede en ziekte hand in hand gaan.

- De gebrekkige zorg voor jongeren in de transitieleeftijd (overgang van adolescentie naar jongvolwassenheid).

- De lange wachtlijsten in de zorg.

Die nalatigheid op het vlak van geestelijke gezondheid kost ons land elk jaar 20,7 miljard aan gezondheidsuitgaven, uitkeringen en verminderde economische productiviteit.

De voorbije twee jaren hebben vier werkgroepen van de Staten-Generaal, onder meer bestaande uit ervaringsdeskundigen, gefocust op deze thema’s. Op 20 maart kwamen zij met hun bevindingen naar buiten. Naast deze vier thema’s legde deze Staten-Generaal ook de nadruk op de zorg voor kinderen en jongeren en het betrekken van familie en naasten bij de zorg.

Het goede nieuws is dat de StatenGeneraal impact heeft gehad. Het thema geestelijke gezondheid(szorg) staat duidelijk op de politieke agenda, wellicht mede dankzij de katalyserende werking van corona. Het federale parlement nam in juni 2020 een resolutie aan om het budget voor geestelijke gezondheidszorg tegen

De wereld op zijn kop Stel: Lisa is elf jaar en heeft ernstige hartklachten. Ze moet maanden wachten vooraleer ze terechtkan bij een kindercardioloog. Haar ziekte wordt daardoor chronisch en niet meer te verhelpen. Dit is een fictief verhaal, maar vervang ‘hartklachten’ door ‘psychische klachten’ en het verhaal wordt harde realiteit. De wachtlijsten voor gesubsidieerde (en dus betaalbare) zorg zijn ontstellend lang. Mensen moeten 24 – Spiegel 2021 / 1

Meer middelen voor geestelijke gezondheidszorg

2030 te verdubbelen naar 12% van het totale gezondheidsbudget. In het regeerakkoord is alvast 200 miljoen federale steun voor meer werkkrachten in de geestelijke gezondheidszorg vastgelegd. Er komen bijkomende investeringen van 12 miljoen euro op Vlaams niveau voor de centra voor geestelijke gezondheidszorg, de aangekondigde besparingen werden in het licht van de coronapandemie teruggedraaid en teleconsultaties worden terugbetaald.

De coronacrisis, met zijn impact op de geestelijke gezondheid van de burgers, maakte extra duidelijk dat geestelijke gezondheid een kostbaar maar kwetsbaar goed is. Meer dan ooit is het nu zaak om vaart te houden in de verwezenlijkingen en veranderingen. Om de scheefgetrokken verhoudingen verder recht te trekken lanceerde de Staten-Generaal in maart innovatieve suggesties. Kirsten Catthoor, woordvoerder van de Staten-Generaal: “Wij willen een geestelijke gezondheidszorg met een stimulerende financiering zonder nefaste neveneffecten, een aanklampende psychiatrie zonder drempels van jong naar volwassen, een inclusieve psychiatrie zonder armoedevallen en een open en gezonde zorg zonder wachttijden.” _______ Bronnen: Ziek maakt arm, en arm maakt ziek (Knack, 31 maart 2021, p. 78); www. statengeneraalggz.be

Wandelgesprekken die deugd doen Tekst: Nadia Mahjoub

Jef Houbrechts is al enkele jaren verbonden aan UilenSpiegel als vrijwilliger.

Hij begeleidt een gespreksgroep in Paal-Beringen, regio West-Limburg.

Wegens corona is hij vorig jaar overgeschakeld naar wandelingen in groep, met telkens maximaal vier personen.

“Niet alle deelnemers aan de gespreksgroep hebben een computer”, vertelt Jef. “Omdat ik niemand wilde uitsluiten, besloot ik dus niet over te schakelen naar digitale bijeenkomsten, wat sommige andere lotgenotengroepen wel deden. We hebben van de nood een deugd gemaakt. Maar ondertussen is het een deugd met een grote D geworden.”

Vorm van mobiel vergaderen In overleg met de deelnemers spreekt hij de gespreksthema’s af. “Ik dring mezelf niet op”, aldus Jef, “Ik betrek iedereen zoveel mogelijk bij de programmatie. De wandeling wordt vooraf niet uitgestippeld, tenzij iemand van de deelnemers dat doet. Het gaat er niet om kilometers te vreten of aan toerisme te doen. Het gesprek is belangrijker dan de wandeling. Soms valt de wandeling letterlijk stil, bijvoorbeeld wanneer we ergens dieper op ingaan. Eigenlijk zijn deze wandelingen een vorm van mobiel vergaderen. We stappen telkens ongeveer vijf kilometer, aan een relatief laag tempo.

Ik ben al 74 ondertussen, een veel langer traject zou voor mij te vermoeiend zijn.”

“Soms vraagt een deelnemer uitdrukkelijk om een persoonlijk gesprek. Dan trekken we er met twee op uit en wordt het een duogesprek. Af en toe maken we een ‘inspiratiewandeling’. Dan beluisteren we via de smartphone een liedje onderweg, of lezen een korte tekst voor en laten ons daardoor inspireren tot een gesprek. Ik hoef niet

vooraf te weten wat het wordt. Ik laat me graag verrassen.”

Groeiproces Jef maakte zelf in zijn leven een heel groeiproces door. Hij had te kampen met relatiemoeilijkheden en een alcoholverslaving. “Het heeft te maken met een zekere hooggevoeligheid. Ik trek me dingen aan, ik vang signalen op, ze blijven soms sterk nazinderen en kunnen me inspireren. Ik tracht er iets mee te doen. Zo kreeg ik ooit de boodschap van een dame die ik bijstond via Samana, niet lang voor haar dood. Ze zou me ‘aan het werk zetten’. Haar boodschap bleef nazinderen en heeft me er uiteindelijk toe gebracht om me bij UilenSpiegel in te zetten voor andere kwetsbare mensen. Psychische kwetsbaarheid is voor mij een ruim begrip. Ik beschouw hooggevoeligheid ook als een psychische kwetsbaarheid.”

dat creëert verbondenheid. Al wandelend proberen we beweging te krijgen in wat vast dreigt te raken. Soms hebben we het over politiek, filosofie, religie of over onze problemen van alledag.”

Jef merkt dat veel mensen deugd hebben aan de wandelgesprekken: “Ze komen graag terug. Dan weet je dat je initiatief geslaagd is. Wandelen en praten is een combinatie die heel goed werkt. Het is een zinvolle manier om mensen uit hun kot te halen. Niet enkel om fysiek fit en gezond te zijn, maar ook om mentaal gezond en weerbaar te blijven. Ook de vertraging die gepaard gaat met het wandelen heeft een positief effect op de gemoedstoestand. Karel: “Het fijne is dat je door de gesprekken tot nieuwe inzichten komt. Je leert meerdere visies en standpunten kennen over een bepaald onderwerp. Vaak is een wandeling zeer snel voorbij, omdat je opgaat in elkaars ideeën.”

Verbondenheid Ondertussen is Karel Pluymers medebegeleider van de wandelingen. Hij vertelt: “Bij een wandelgesprek trekken we er één à twee uurtjes op uit, in een park, bos of andere omgeving. De kracht ligt hem in de korte ontmoeting. Een ontmoeting waarbij de deelnemers vooral begrip hebben en een luisterend oor zijn voor elkaar. Zo kunnen we elkaar inspireren in onze persoonlijke zoektocht, elkaar helpen met onze problemen of gewoon in stilte wandelen. Ook

Ook zin gekregen in een wandeling onder lotgenoten?

Bezoek onze website www.uilenspiegel.net/activiteiten en klik op ‘wandeling’

Spiegel 2021 / 1 – 25

Twee meiden in Sint-Annendael op het herstelgerichte pad…

Tekst: Geert Van Isterdael en Ann Van de Vloet

Er waren eens twee meiden in Diest: Inne Michielsen en Liesbet Van Dessel genaamd. Beiden zijn aan de slag in het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Annendael, de eerste als psychomotorisch therapeute, de andere als ervaringswerker. SintAnnendael heeft al verschillende stappen gezet op het herstelgerichte pad.

Liesbet en Inne volgden samen de Masterclass Herstelgerichte Psychiatrie 2019-2020 (georganiseerd door onder meer Brenda Froyen). Hier kregen ze de opdracht en de handvaten, inzichten en kennis aangereikt om twee projecten verder uit te bouwen binnen ‘hun’ psychiatrisch ziekenhuis. Ze kozen er resoluut voor om verder te gaan op de ingeslagen weg. Beide projecten vullen elkaar aan en versterken de reeds aanwezige herstelgerichte werking. Op 7 september 2020 stelden zij hun projecten voor aan een jury en hun medestudenten.

Een zijnswijze om herstel duurzaam te maken

Inne zag de Masterclass als een opportuniteit om meer in te zetten op het verduurzamen van de herstelvisie in het psychiatrisch ziekenhuis. Haar project omvat de herstelgerichte “zijnswijze”. Via interactieve samenkomsten (o.a. cliëntenraden) worden hulpverleners en cliënten er zich van bewust dat herstel alleen kan binnensijpelen binnen een setting waar de kernwaarden gelijkwaardigheid, eigenheid en verbinding aanwezig zijn. Daarnaast is ook vertrouwen een basisvoorwaarde voor duurzaam herstel.

Het project wil die bewustwording stimuleren.

Een schilderij van Luka Vandeghinste, ervaringsdeskundige kunstenares, symboliseert de kernwaarden. Dat schilderij is aangekocht en zal een bijzondere plaats krijgen binnen de setting van Sint-Annendael.

Naast de visuele inspiratie die het schilderij biedt wil Inne de kernwaarden uitdragen, overal waar het kan. Door te informeren, te triggeren, bewust te maken, te bevestigen, 26 – Spiegel 2021 / 1

in vraag te stellen,… en vooral door te zijn (= door voor te leven). Inne spreekt over haar inzichten met cliënten, collega’s, vrijwilligers en stagiairs. Ze haalt het belang van de waarden aan in iedere werkgroep, op de teamvergaderingen, in sessies en modules.

Zelf zegt ze: “Mijn project is hier gestart maar zal nooit stoppen.”

Proeven van herstel

Het project dat Liesbet verder ontwikkelde, is de module “proeven van herstel”. Die is gericht op cliënten. Bedoeling is om deelnemers een aanzet tot inzicht te geven, een inzicht waarmee ze binnen hun netwerk aan de slag kunnen om mét hun psychische kwetsbaarheid te herstellen, of beter: te groeien.

Hoe ziet de module eruit? Enerzijds is er theorie over de herstelvisie; anderzijds omvat ze visuele hulpmiddelen en het herstelverhaal van de aanwezige ervaringsdeskundige.

“Zo werken we bijvoorbeeld altijd met het tweeledige Aziatische teken voor crisis. Het eerste deel afzonderlijk betekent ‘gevaar’, maar het tweede slaat op ‘kans’, een kans om dingen bij te leren”, vertelt ze. Zodoende verduidelijken de begeleiders van de module het belang van eigen regie, een helpend netwerk rondom je, (hervonden) krachten en doelen om een zinvol en kwaliteitsvol leven uit te bouwen en individuele ervaringskennis te verwerven met vallen en opstaan.

Aan de hand van het voorbeeld van een kind dat met vallen en opstaan leert stappen, legt Liesbet dikwijls uit dat herstellen voor iedereen anders loopt. Ieder kind heeft zijn eigenheid: sommige kinderen vallen meer

dan anderen, er zijn kinderen die nooit kruipen, enzovoort. Maar dat betekent niet dat er kinderen zijn die niet mogen leren stappen.

De module wil hoop geven en bijvoorbeeld de opmaak van een crisisplan en -kaart stimuleren. Zo blijft de regie ook in een crisis zoveel als mogelijk in eigen handen.

Aansluiting vinden

De begeleiders maken in de sessie tijd en ruimte om na te denken over waar je aansluiting kan vinden in je omgeving. Het doel is daarbij niet alleen nadenken over bij wie je steun vindt, maar ook hoe je dit steunnetwerk kan uitbreiden. “Samen met of zonder begeleiding en/of netwerk, aarzelend of gretig… dat kan allemaal, aangezien we allen zoekend zijn naar een manier waarop we met of zonder kwetsbaarheid een bevredigend leven kunnen hebben. In mensentaal: content te zijn”, vult Liesbet aan.

De module spoort deelnemers verder aan tot nadenken aan de hand van stellingen. Dit gaat van gedachten over het eigen proces en groei bevorderen aan de hand van shared decision making (het komen tot een gedeelde zienswijze van aanpak) tot het nagaan of die manier van werken op je eigen afdeling aanwezig is. Voorbeelden van stellingen zijn: • Ik mag vragen stellen rond medicatie; • Ik ervaar steun van lotgenoten; • Mijn steunfiguren zijn hier welkom en worden betrokken; • Het basis- en aanvullend therapieaanbod op mijn afdeling is toegankelijk voor iedereen; De leidraad van deze sessie krijgen de deelnemers mee op een overzichtelijk blad en ze worden gemotiveerd om niet alleen zelf te reflecteren, maar om hun gedachten ook te delen met de andere deelnemers én met de hulpverleners. De feedback van de deelnemers wordt gebruikt om de module te verbeteren.

Als je je leven kon overdoen

Tekst: Annemie Berckmans

Guy, een collega-vrijwilliger bij UilenSpiegel, werd onlangs door een journaliste van De Standaard geïnterviewd over zijn psychische kwetsbaarheid. Eén van de vragen die hem voorgeschoteld werden, was: “Als je je leven kon overdoen, zou je dit zonder of met je kwetsbaarheid willen doen?” Guy vond dit een moeilijke vraag om te beantwoorden, gaf hij toe in een Facebookbericht.

Deze vraag zette me flink aan het denken.

Want ik vind het zelf ook een moeilijke vraag. Ik kan er niet meteen volmondig “ja” of stellig “nee” op antwoorden…

Ik ben in mijn leven al veel mensen tegengekomen die heel hard roepen “ik ben blij met mijn psychische kwetsbaarheid”, of “mijn psychische aandoening hoort echt bij mij, ze heeft me gemaakt tot wie ik nu ben”.

In beide gevallen kan ik hier niks tegen inbrengen… Maar sommigen roepen: “mijn kwetsbaarheid hielp me om te groeien, ik ben daar een rijker persoon door geworden”. Daar heb ik het moeilijker mee... Wellicht is dat voor die persoon waar, maar zelf zie ik dat toch anders.

Even waardevol zonder bipolaire stoornis Ik ben ervan overtuigd (zo voelt het toch voor mij), dat ik zonder die bipolaire stoornis (Lees: zonder die allesverwoestende, eenzame en uitzichtloze depressies, zonder die uitputtende paniek- en angstaanvallen, zonder ooit met een psychiater of psycholoog in contact te zijn geweest) een even interessant mens was geworden. Even intelligent, even genuanceerd en even gevoelig. Ik zou geen jaren geworsteld hebben met een extreem laag zelfbeeld. Ik zou niet elke dag zeven pillen moeten slikken.

Mijn kind zou wellicht minder kwetsbaar in het leven staan. En mijn relatie zou meer in balans zijn dan ze nu is (de helft van de tijd is mijn partner mijn mantelzorger). Dat ik dan een goeie job zou hebben i.p.v. op invaliditeit te staan, plaats ik zelfs even in de kantlijn.

Je denkt nu als lezer wellicht mijn antwoord op de vraag wel te kennen, op basis van bovenstaande bedenkingen… Ha, fout gegokt!

Juist door mijn psychische kwetsbaarheid, zijn er ook positieve dingen gebeurd in mijn leven. Tijdens de vele opnames heb ik lotgenoten ontmoet, en enkelen daarvan zijn vrienden geworden. Ik heb Similes en UilenSpiegel leren kennen, ik ben bij allebei vrijwilliger geworden, en ik heb ontdekt dat dit engagement richting geeft aan mijn leven.

Het geeft me een goed gevoel over mezelf.

Herstelbevorderend bad Als Luistergenoot bij de luisterlijn van UilenSpiegel help ik andere psychisch kwetsbare mensen, als dat niet waardevol is! Bovendien: deel mogen zijn van die hechte, fijne groep Luistergenoten, voelt voor mij als een warm, relaxerend, herstelbevorderend bad… Ik ontdekte ook de HerstelAcademie. Ook daar hield ik immens fijne contacten aan over. Ik leer ontzettend veel bij in de opleiding Ervaringsdeskundige.

En nu de hamvraag: weegt dit alles op tegen het feit dat ik kwetsbaar ben? Doet dit de balans overhellen naar de andere kant?

Dacht je mijn antwoord op de vraag nu wel te kennen?

Ik weet het echt niet Mijn antwoord is: “IK WEET HET NIET. IK WEET HET ECHT NIET”.

Als De Standaard mij morgen dezelfde vraag stelt als die ze aan Guy voorlegden, dan moet ik het antwoord schuldig blijven…

Spiegel 2021 / 1 – 27

Boekbespreking:

De kunst van het ongelukkig zijn: geen pleidooi voor meer miserie In september 2019 deed de herfst zijn intrede en bracht Dirk De Wachter een nieuw boek uit: een dun exemplaar van ongeveer 100 bladzijden met als titel ‘De kunst van het ongelukkig zijn’. Eerder dat jaar was hem in het kader van de maand van de filosofie gevraagd om een essay te schrijven. De oplage was toen zo beperkt, dat hij besloot het uit te breiden tot dit boekje. Op de achterflap staat “Streven naar het geluk als levensdoel is een vergissing. Streven naar zin en betekenis, daarentegen, is waar het leven om draait.” Dit is een goede samenvatting. Het boekje is ingedeeld in 3 delen: ‘Geluk?’, ‘Ongeluk?’ en ‘Zin’.

Grote nieuwigheden heb ik niet gevonden. De Wachter pleit om de lasten, moeilijkheden en tekorten van het leven te accepteren. Hij benadrukt dat we die ook mogen delen en dat niet alles leuk, mooi, perfect of fantastisch moet zijn. We leven vooral met de illusie dat geluk iets maakbaars is. Als je pech hebt, is dat vooral je eigen schuld. We delen mensen heel zwart-wit op in losers en mensen die het maken. We streven met z’n allen naar een perfect leven en een leven op het scherpst van de snede.

We maken exotische reizen, willen bungeespringen en als het kan ook nog de Kilimanjaro beklimmen of op zijn minst toch bewonderen.

Het leven is een pudding

De Wachter vergelijkt het leven op een sprekende manier met

28 – Spiegel 2021 / 1

Tekst: Els Lambrecht

pudding. We leven tot op de bodem. Maar op de bodem van de pot is de pudding soms aangebrand. Als je te veel schraapt, wordt het minder lekker.

Mensen willen leven en er alles uithalen, leven alsof het je laatste dag is, maar ook dan raak je uitgeblust. Misschien is het beter om de pudding in kleine potjes te verdelen en er bij tijd en stond even van te proeven. Laten we meer genieten van de kleine dingen, van vakantie in eigen tuin en van eens op café gaan met een goede vriend. En durf vooral je lasten te delen en blijf de ander aanmoedigen om dat ook te doen. Zowel in mijn eigen omgeving als op de boekvoorstelling hoorde ik het verwijt doorklinken dat De Wachter je op die manier aanmoedigt om je in je eigen ongeluk te wentelen. Uiteraard is dat niet de boodschap. Hij bedoelt gewoon dat het leven nu eenmaal niet altijd leuk is, en dat het accepteren van lasten het leven net iets makkelijker zal maken.

Uiteindelijk bespreekt hij ook de zin van het leven. Volgens hem haalt de mens veel zin uit het zorgen voor anderen. Dus, als je jezelf goed voelt, waarom dan niet wat meer zorgen voor de anderen? En dat kan eenvoudig. Doorvragen naar de reden wanneer je naaste zich niet goed voelt, daar zit het werkelijke geluk, en niet in een bungeesprong. Het boekje eindigt hij met een brief aan Joël De Ceulaer, journalist bij De Morgen, die zichzelf een klimaatdepressie aanmeet, meteen ook het mooiste en meest inspirerende deel van het hele boekje.

Niet psychiatriseren

Dit boekje gaat over de gewone lasten van het leven. Het roept op om te zorgen voor elkaar en de andere nabijheid te geven.

Je bent niet psychisch ziek als je ongelukkig bent, het maakt deel uit van het leven. Ermee leren omgaan is wezenlijk en zelfs levensbelangrijk, maar dat lijken we verleerd. Die lasten moeten niet gepsychiatriseerd worden, we mogen gerust wat meer elkaars psychiater zijn, dan zouden we niet moeten aankloppen bij een therapeut. Voor mensen die De Wachter al langer volgen, zal er niets nieuws in staan en lijkt dit minder diepgaand dan we van hem gewoon zijn. Voor mensen die De Wachter nog niet volgen, is dit een zeer vlot geschreven en toegankelijk boekje om met zijn kijk op deze dingen kennis te maken.

PNEA: een duidelijk signaal van overmatige spanning Tekst Els Lambrecht – Illustratie: Ermal Tahiri via Pixabay

PNEA is de afkorting voor psychogene niet-epileptische aanvallen.

Het wordt omschreven als zeer plotse, aanvalsgewijze veranderingen in gedrag, beweging en gewaarwording. Mensen met PNEA hebben dus aanvallen met gelijkaardige kenmerken als epilepsieaanvallen, maar op het EEG* zijn de typische kenmerken van een epilepsieaanval niet aanwezig. PNEA wordt beschouwd als een uiting van psychologische stress, spanning of conflict, bijvoorbeeld ten gevolge van een onverwerkt trauma.

Oorzaak

PNEA blijkt vaak voor te komen bij mensen die als kind slachtoffer werden van trauma’s, zoals seksueel misbruik, mishandeling en verwaarlozing. Er blijkt een verband te bestaan met dissociatieve verschijnselen en het moeilijk uiten van emoties. Heel vaak gaat het pas optreden wanneer er in de huidige situatie ook veel stress ervaren wordt.

Als je PNEA als een mogelijk kenmerk van een posttraumatische stressstoornis bekijkt, is het ook niet zo moeilijk te verklaren. Mensen met PTSS ervaren constant stress die zich opbouwt in het lichaam.

Eigenlijk is het een noodzakelijke ontlading van opgebouwde spanningen in de spieren. Daarom worden deze aanvallen ook weleens spanningsaanvallen genoemd. De diagnose van PNEA is moeilijk te stellen, waardoor het regelmatig voorkomt dat iemand met PNEA de diagnose epilepsie krijgt. Toch is het belangrijk het onderscheid goed te maken. De behandeling is verschillend.

Diagnose

Of een aanval epileptisch is of niet, kan een neuroloog vaststellen aan de hand van de verschijnselen tijdens de aanval in combinatie met het EEG. Als op die manier geen epilepsie-kenmerken worden gevonden, is er mogelijk sprake van PNEA. PNEA heeft verschillende uitingsvormen: van heel lichte tot zware aanvallen met veel motori-

sche onrust. Ook kunnen de aanvallen er anders uitzien na verloop van tijd. Heel vaak ontstaat de aanval wanneer ontspanning optreedt na een zeer stresserend gebeuren. Ongeveer 25% van de mensen die een epilepsiecentrum bezoekt, heeft PNEA. Het gebeurt weleens dat mensen de diagnose niet goed begrijpen, zeker wanneer eerst de diagnose epilepsie werd gesteld. Ze denken dan dat het enkel iets lichamelijks is en niets psychisch kan zijn. Bovendien is het soms lastig om dit aan de omgeving uit te leggen, mensen denken snel dat het aanstellerij is. Van daaruit kan het ook voor zelfstigma zorgen. Het is ook een echt lichamelijk probleem, maar met een psychogene oorsprong. Eigenlijk is het ook goed nieuws: er is geen hersenaandoening en het kan weer verdwijnen.

Behandeling

Epileptische aanvallen worden meestal behandeld met medicatie, maar dit heeft bij PNEA geen zin. De behandeling bij PNEA bestaat uit therapie. Eerst wordt gezocht naar de samenhang tussen de aanvallen en de onderliggende psychische problematiek. Als men daar inzicht in krijgt, kan men leren meer controle te krijgen over de aanvallen. Wanneer men voor de onderliggende problemen hulp zoekt en verder komt in herstel, kan PNEA ook helemaal verdwijnen. Traumatherapie kan hier een belangrijke rol in spelen. Ook psychomotorische therapie en/of kinesitherapie, die gericht is op ademhalings- en ontspanningsoefeningen, kunnen een meerwaarde zijn. _____ Dit artikel is geschreven vanuit eigen ervaring en een lange zoektocht naar de oorsprong van mijn aanvallen. In die zoektocht ondervond ik dat wel meer mensen dit hebben zonder dat ze weten hoe of waarom.

Voor meer info kan je terecht bij de Epilepsie Liga: www.epilepsieliga.be _____ * EEG is de afkorting van elektro-encefalogram, een onderzoek waarbij hersenactiviteit elektrisch wordt gemeten

We zoeken vrijwilligers in Brussel Gespreksgroep begeleiden

Woon je in het Brusselse en heb je een psychische kwetsbaarheid (angst, depressie, borderline, psychose …)? Organiseer je graag, vind je betekenisvol werk belangrijk en voel je je voldoende hersteld om gesprekken in goede banen te leiden? Dan is onze openstaande vacature voor vrijwillige gespreksgroepbegeleider in Brussel misschien iets voor jou? Vzw UilenSpiegel voorziet in een opleiding, een passende verzekering en terugbetaling van gemaakte kosten. Je wordt begeleid door een medewerker van UilenSpiegel vzw bij de opstart. Interesse? Stuur een mailtje naar nanouk@uilenspiegel.net.

PraatCafé Den Uil

We starten een PraatCafé voor lotgenoten in het dienstencentrum Randstad te Molenbeek (timing najaar 2021). Hiervoor zoeken we vrijwilligers die instaan voor de voorbereiding, bar, opruimen en andere logistieke taken, alsook een groep vrijwilligers die de activiteiten op zich nemen. Wil jij mee een trekkende rol spelen en je vriendenkring uitbreiden, aarzel niet en stuur een mailtje naar nanouk@uilenspiegel.net. We voorzien begeleiding door een medewerker van UilenSpiegel, een verzekering en terugbetaling van gemaakte kosten.

Spiegel 2021 / 1 – 29

Overzicht lotgenotengroepen Vzw UilenSpiegel is een vrijwilligersvereniging. Het grootste deel van de werking wordt gedragen door lokale vrijwilligers, actief in elke provincie van Vlaanderen en in Brussel.

Hieronder vind je een overzicht van de lotgenotengroepen begeleid door ervaringsdeskundige vrijwilligers. Een overzicht van hun activiteiten vind je op www.uilenspiegel.net/activiteiten of kan je aanvragen via de onderstaande contactgegevens.

De meeste lotgenotengroepen voorzien in een online aanbod of verzorgen activiteiten in de buitenlucht in coronatijden.

Lotgenotencontact rond specifieke kwetsbaarheden lotgenotengroep SEKSUEEL MISBRUIK hasselt

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Sylvia en Hans.

Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: sylvia.van.der.veken@telenet.be of 0473 28 76 77 (Sylvia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld). lotgenotengroep SEKSUEEL MISBRUIK leuven

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Katia, Sylvia en Hans.

Ben je slachtoffer geweest van seksueel misbruik en wil je graag lotgenoten ontmoeten? Dan is deze praatgroep misschien iets voor jou.

Inschrijven en meer info: katia.stultjens@gmail.com of 0495 49 65 43 (Katia) Let op! Het aantal plaatsen is beperkt tot 8 deelnemers en er wordt enkel ingeschreven vóór de eerste bijeenkomst. Eén reeks bestaat uit 5 bijeenkomsten die telkens doorgaan op een vrijdag (tenzij anders vermeld). lotgenotengroep PSYCHOSE leuven

Praatgroep voor lotgenoten met een kwetsbaarheid voor psychose begeleid door ervaringsdeskundigen Lin en Laurence.

Inschrijven en meer info: psychosegroepleuven@gmail.com of 0484 63 13 13 (Lin) lotgenotengroep PSYCHOSE BRUSSEL

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Nadia en Miguel.

Inschrijven en meer info: nadia@uilenspiegel.net of 0475 96 03 97 (Nadia)

30 – Spiegel 2021 / 1

lotgenotengroep PSYCHOSE online

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Nadia, Lin en Laura. Ook na corona behouden we de mogelijkheid online samen te komen.

Inschrijven en meer info: nadia@uilenspiegel.net of 0475 96 03 97 (Nadia) lotgenotengroep borderline leuven

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Sabrina, Walter en Nancy.

Inschrijven en meer info: borderline.uilenspiegel.leuven@gmail. com of 0499 73 36 86 (Walter) lotgenotengroep borderline antwerpen

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Wendy en Christine.

Inschrijven en meer info: borderline.uilenspiegel.antwerp@ gmail.com of 0484 81 44 08 (Thomas, maa/din/don) lotgenotengroep angst en dwang leuven

Heb je langdurige of buitensporige angsten of pieker je vaak? Heb je steeds terugkerende dwanggedachten en/of -handelingen? Kom vrijblijvend naar onze maandelijkse (online) praatgroep ‘angst en dwang’ en maak kennis met andere lotgenoten.

Inschrijven en meer info: jtobback@hotmail.com of 0473 65 61 37 (Sarina) lotgenotengroep dwang gent

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Annelies en Karen.

Heb je last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen en zou je daar graag over praten met mensen die hetzelfde meemaken?

Dan is onze praatgroep te Gent misschien iets voor jou?

Inschrijven en meer info: uilenspiegeldwang@gmail.com lotgenotengroep DEPRESSIE leuven

Praatgroep voor lotgenoten begeleid door ervaringsdeskundigen Luc, Thomas en Gert.

Inschrijving en meer info: depressiegroep.leuven.us@gmail. com of 0475 75 26 75 (Luc) lotgenotengroep DEPRESSIE MECHELEN

(Her)-Leven is een praatgroep voor lotgenoten begeleid door lotgenoten Kristin en Veerle.

Inschrijving en meer info: tikiki@telenet.be (Kristin)

Onze activiteiten vind je op www.uilenspiegel.net/activiteiten

lotgenotengroep - online HULPVERLENERS cliëntervaring

Stefanie Devos en Luk Bevernage, beiden hulpverleners met ervaringskennis, begeleiden deze praatgroep. Ben jij een psychisch kwetsbare hulpverlener en wens je mensen te ontmoeten die in dezelfde situatie zitten, dan is deze groep zeker iets voor jou.

Inschrijving en meer info: Stefanie Devos (devos_stefanie@ hotmail.com) en/of Luk Bevernage (lukbevernage@hotmail.com) WORKSHOPS WORKSHOP ‘op weg naar werk’

Welke werkvorm kies jij in de fase van jouw herstelproces? Wat zijn jouw krachten? Hoe kan jij jouw wensen realiseren? Een vierdelige doe-workshop waarbij we ons verdiepen in de verschillende werkvormen van vandaag. Je schrijft in voor de volledige 4 contactmomenten. Er is plaats voor 10 personen.

Inschrijven en meer info: 0488/79 46 78 (Mattias) GROEPEN LOS VAN DIAGNOSES ANTWERPEN

Afdeling Mortsel

Bij de lokale afdeling in de regio Antwerpen staat lotgenotencontact centraal: iedereen met een psychische kwetsbaarheid komt tijdens al onze activiteiten en gespreksnamiddagen uitgebreid aan bod in een besloten én veilige kring: Samen Groeien Antwerpen Inschrijven en meer info: samengroeienantwerpen@gmail.com of via 0484 40 45 18 (Sven) ANTWERPEN Afdeling Geel

Ontmoetend herstellen (open groep) Ontmoetend herstellen is een initiatief van twee ervaringsdeskundigen in de Kempen.

Tijdens de maandelijkse bijeenkomsten kan je in contact komen met anderen, praten over wat je zoal tegenkomt, samen iets doen, praten over thema’s… Zo kan je op een laagdrempelige manier stappen zetten in je herstel. De focus ligt vooral op het ontmoeten, maar we behandelen ook regelmatig een thema. We bepalen het programma in samenspraak met de aanwezigen. Het is een open groep voor zij die ontmoetend willen herstellen.

Inschrijven en meer info: ontmoetendherstellen@gmail.com of onze facebookpagina ‘Ontmoetend Herstellen’.

De bijeenkomsten gaan door elke laatste dinsdag van de maand.

Er worden online bijeenkomsten afgewisseld met wandelingen tot er terug in alle veiligheid bijeen kan gekomen worden.

ANTWERPEN

Afdeling Turnhout

LIMBURG

Praatgroep West-Limburg

In deze groep delen we levenservaringen rond herstel en bewustwording. De thema’s worden in overleg met de groep bepaald.

Inschrijven en meer info: houbrechts.jef@scarlet.be 0479 33 48 22 (Jef) OOST-VLAANDEREN

AFDELING GENT / EUNOIA

Deze praatgroep wordt begeleid door Marie-Suzanne en Sien.

Er is plaats voor ontmoeten, gehoord worden en het uitwisselen van ervaringen met andere lotgenoten. De groep staat open voor iedereen die onderweg is met zijn of haar psychische kwetsbaarheid, los van diagnose.

Inschrijven en meer info: eunoia.gent@gmail.com of 0484 81 44 08 (Thomas, maa/din/don) VLAAMS-BRABANT Afdeling Leuven

Zoet-Water-Natuurbeleving: Rustgevende wandelingen en natuurbelevingsmomenten met natuurgids Heidi in Heverleebos/Meerdaalwoud/Sint-Joris-Weert in samenwerking met Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud(VHM). Stevige stapschoenen en bij regenweer laarzen en waterdichte kledij, buggy’s of rolstoelen niet mogelijk tenzij anders vermeld, honden aangelijnd. Mogelijkheid om achteraf de dorst te lessen en bij te babbelen in de plaatselijke horeca.

Meer info: Heidi Bertels: 0487 99 35 82 WEST-VLAANDEREN

Afdeling Brugge Wistermee

Heb jij nood aan een plek waar er wordt gevraagd hoe het met je gaat en waar je mee bezig bent, waar je je hart kunt luchten en ongedwongen jezelf kunt zijn? Dan ben jij helemaal welkom in de praatgroep te Brugge: Wistermee!

Inschrijven en meer info: pintelonchristophe@gmail.com of 0497 24 88 59 (Christophe) WEST-VLAANDEREN Afdeling Kortrijk

Inschrijven en meer info: jan.delvaux@uilenspiegel.net of 0493 08 86 69 (Jan) WEST-VLAANDEREN

Afdeling Roeselare/Izegem

Annelies en Koen organiseren elke eerste zaterdag van de maand een praatgroep voor psychisch kwetsbare mensen uit de ruime regio Roeselare en Izegem. Gezellig samenzijn en vrijblijvend lotgenotencontact. De bijeenkomsten gaan afwisselend door in Roeselare en Izegem.

Inschrijven en meer info: crosbabe@hotmail.com (Annelies) of 0471 02 68 76 (Annelies)

Praatgroep Turnhout is een ontmoetingsplaats voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Er wordt rond verschillende thema’s gepraat.

Inschrijven en meer info: praatgroepturnhout@outlook.com of 068 00 70 43 (Anke)

Spiegel 2021 / 1 – 31

Vereniging voor mensen met een psychische kwetsbaarheid

Word lid voor slechts 5 euro per jaar!

En ontvang het tijdschrift Spiegel vier keer in je brievenbus Stort 5 euro op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390 met vermelding 'lidmaatschap'

Bezoek onze website: www.uilenspiegel.net

Vind ons op Facebook:

www.facebook.com/uilenspiegel

HERSTELACADEMIE Een HerstelAcademie voorziet een open cursusaanbod rond diverse thema’s die te maken hebben met mentaal welzijn.

Ontdek het aanbod in jouw regio op www.herstelacademie.be

Jammer genoeg kan het

UilenSpiegel-weekend

ook deze zomer, door de onzekerheid omtrent corona, niet plaatsvinden.

Dank voor je begrip.

Psychosenet.be is dé website voor psychose, stemming en herstel.

Objectieve informatie, online hulp via emailspreekuur, filmpjes met heldere uiteenzettingen, getuigenissen en de laatste ontwikkelingen in de geestelijke gezondheidszorg.

Neem deel aan onze poëziewedstrijd - Thema: Spiegel. Het reglement vind je op blz. 7

Heb jij vragen of klachten over jouw patiëntenrechten ?

Chat met een ombudspersoon

of via chat

Behoefte aan een luisterend oor ?

foto Sven Lachmann

02 315 44 00

Gratis, vertrouwelijk én anoniem op www.overlegplatformgg.sittool.net of via de QR-code Dinsdag 12:00 – 14:00 Dinsdag 18:00 – 20:00 Woensdag 15:00 – 17:00

Of surf naar www.ombudsfunctieggz.be

V.U.: Ingrid Jongeneelen, Weebroekweg 8A/19, 3071 Erps-Kwerps

Steun UilenSpiegel met een gift Wil je UilenSpiegel steunen met een gift, dan krijg je van de belastingen een vermindering* van 45% op het gestorte bedrag. Dit kan voor giften vanaf 40 euro op kalenderjaarbasis op rekeningnummer BE34 0015 1222 9390, met vermelding ‘gift’. Zo kost een gift van 40 euro je slechts 22 euro, want je krijgt 18 euro terug. Je kan je gift ook spreiden met een maandelijkse permanente opdracht bij je bank.

We zijn je van harte dankbaar!

* Opgelet, als je geen belastingen moet betalen, omdat je weinig of geen inkomsten hebt, heb je geen recht op deze belastingvermindering.