STORIES
ΟΊΝΩΨ ΠΌΝΤΟΣ Ξεκίνησα τα ταξίδια στη θάλασσα πάνω στο «Aries», το όμορφο σκάφος του πατέρα μου, ένα 40μετρο Camper Nicholson χτισμένο το 1953. του Taki Theodoracopulos
Αν και τα μεταγενέστερα έργα του Ομήρου ήταν αυτά που πραγματεύονταν θαλάσσιες περιπέτειες, στη χερσαία του «Ιλιάδα» ήταν που ακούστηκε η γνωστή αυτή φράση. Το «οίνωψ πόντος» μας έμεινε, μας εμπνέει, μας οδηγεί. Άραγε με ποιον τρόπο ο Όμηρος είδε τη θάλασσα σαν σκούρο κρασί; Και με τόσους πιθανούς παραλληλισμούς, γιατί διάλεξε το κρασί; Μια που δεν είμαι ομηρικός μελετητής, δεν θα εμβαθύνω περαιτέρω, απλώς θα πω πως το «οίνοπα πόντον» είναι η αρχαία έκφρασή της και θα σας αφήσω να συνεχίσετε την κουβέντα μεταξύ σας, σε εσάς τους γνώστες. Η Anais Nin, μια θλιμμένη αλλά σεξουαλικά δραστήρια συγγραφέας, που ζούσε στο Παρίσι στα μέσα του περασμένου αιώνα, συνέκρινε τον εαυτό της με γοργόνα: «Με δίχως φόβο για τον πυθμένα και με μεγάλο φόβο για τη ρηχή ζωή». Το σεξ και η θάλασσα πάνε μαζί, όπως το πλοίο με τα πανιά. «Ashore it’s wine, women, and song; aboard it’s rum, bum, and concertina», λέει ένα παλιό τραγούδι. Κι όπως λένε, «η μόνη απασχόληση ενός θαλασσόλυκου στην ξηρά μέχρι να μπαρκάρει είναι να ευχαριστηθεί όσο σεξ μπορεί». Οι τρεις βασικοί ήχοι της φύσης είναι η βροχή, ο άνεμος και το κύμα. Όπως κι εσείς, έτσι κι εγώ τους έχω ακούσει όλους, αλλά αυτός της θάλασσας όταν το κύμα σπάει στην παραλία είναι ο καλύτερος και ο πιο ποικιλόμορφος. Είναι επίσης πολύ τρομακτικός όταν τον ακούς στη μέση μιας καταιγίδας. Ξεκίνησα τα ταξίδια στη θάλασσα πάνω στο «Aries» , το όμορφο σκάφος του πατέρα μου, ένα 40μετρο Camper Nicholson χτισμένο το 1953. Το πρώτο δικό μου ήταν μια σουηδική ομορφιά, ναυπηγημένο για το America’s Cup του 1938. Με αυτό το ιστιοπλοϊκό, περνώντας τα στενά της Μεσίνα, εν πλω προς την Ελλάδα, πέσαμε στη «μητέρα των θυελλών» και βίωσα το πρώτο μου «knock down» όταν το κατάρτι άγγιξε το νερό και το σκάφος παρέμεινε γερμένο στο πλάι. Μέχρι να επανέλθει, μου φάνηκε αιώνας. Τα στενά της Μεσίνα ήταν γνωστά από την ομηρική εποχή ως «η Σκύλλα και η Χάρυβδη», ο εφι-
“
άλτης των ναυτικών, όπου η θάλασσα έβραζε. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα και σκέφτηκα ότι ο Οδυσσέας και το πλήρωμά του θα σκέφτονταν το ίδιο. Ήμασταν εκεί με μοντέρνο εξοπλισμό, χάρτες και εκπαιδευμένο πλήρωμα, και όμως η εικόνα της θάλασσας ήταν τρομακτική. Θυμήθηκα ένα σοβιετικό πλοίο που περνούσε δίπλα μεταφέροντας στρατιώτες, οι οποίοι έκαναν νεύματα προς το κορίτσι που είχα μαζί μου, προσκαλώντας τη να ανέβει στο πλοίο τους. Εκείνη παρέμεινε τρομοκρατημένη όσο κράτησε αυτό. Δεν θυμάμαι να πηγαίνω στη Μύκονο, την εποχή που ήταν διασκεδαστική, και να μη διασχίζω τη θάλασσα χωρίς να ακούω τον βαρύ βρυχηθμό από το μελτέμι, τα βυθίσματα στο νερό που φαινόταν να κοχλάζει, το σφύριγμα του ανέμου, κάποιες φορές δυνατό σαν βροντή, μερικές φορές ήρεμο. Έχω σκίσει περισσότερα πανιά από τις ψευδείς υποσχέσεις του Τσίπρα, αλλά, κοιτάζοντας πίσω, ήταν πολύ διασκεδαστικό. Ένα ζευγάρι Άγγλων που είχα κάποτε στο σκάφος, καθώς η καταιγίδα μάς χτύπησε, πήγαν κάτω και άρχισαν να τραγουδούν. Νόμιζαν ότι θα πεθάνουν. Οι Άγγλοι έχουν την τάση να τραγουδούν πριν συναντήσουν τον δημιουργό τους. Αν και οι ρομαντικοί από εμάς βλέπουν τη θάλασσα ως το τέλειο μέρος για ρομαντικές σκέψεις και συναντήσεις, η θάλασσα έχει καταπιεί τους ανθρώπους ανελέητα και από αμνημονεύτων χρόνων. Ο χώρος δεν μου επιτρέπει να αναφερθώ στις χειρότερες καταστροφές, επειδή είναι τόσο πολυάριθμες που σφίγγεται η καρδιά. Οι χιλιάδες σκλάβοι που ρίχτηκαν στο νερό από σκληρούς Άραβες δουλεμπόρους. Οι χιλιάδες σκλάβοι κωπηλάτες στα ισπανικά, στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα ολλανδικά πολεμικά πλοία που βυθίστηκαν αλυσοδεμένοι στους πάγκους τους. Οι χιλιάδες ναυτικοί που πνίγηκαν με τα πλοία τους, καθώς έπεφταν σε άγνωστα βράχια και αχαρτογράφητες ακτές. Χιλιάδες γενναίοι άνδρες των υποβρυχίων που είναι παγιδευμένοι για πάντα βαθιά κάτω από μας. Θα αναφέρω όμως μια περίπτωση όπου η σκληρή θάλασσα έδειξε τον πραγματικό της εαυτό και μια άλλη, όταν η θάλασσα πήρε τη δεύτερη θέση στη σκληρότητα μετά την απανθρωπιά του ανθρώπου: Στη μάχη της Οκινάβα, ένα αμερικανικό καταδρομικό βυθίστηκε από ιαπωνικό υποβρύχιο. Στο πλοίο ήταν πέντε αδέλφια, οι Sullivans, οι οποίοι είχαν επιμείνει να υπηρετήσουν μαζί, γιατί «μαζί είμαστε αήττητοι». Και οι πέντε βυθίστηκαν με το πλοίο. Αργότερα, δύο καταδρομικά ονομάστηκαν προς τιμήν τους «USS The Sullivans», καθώς και μια υπέροχη ταινία από τη σύντομη ζωή τους. Η θάλασσα ήταν πραγματικά σκληρή στην περίπτωσή τους.
“
Α,
ο «Οίνωψ Πόντος» και όλα αυτά τα έχουμε ξανακούσει, αλλά δεν υπάρχει Έλληνας που να έχει χορτάσει τη θάλασσα. Η λαχτάρα του Έλληνα για τη θάλασσα και το κρασί είναι τόσο ξακουστή που έχει επικρατήσει στους αιώνες, από τον 8ο αιώνα π.Χ. – τότε που γράφτηκε η «Ιλιάδα» και η φράση «οίνωψ πόντος». Μια φράση που είναι ασφαλώς καταχωρισμένη στο ασυνείδητο ακόμη κι εκείνων που νομίζουν πως ο Όμηρος είναι ο πρωταγωνιστής μιας αμερικανικής τηλεοπτικής σαπουνόπερας («Homer Pyle»: Το παρακολουθούν αποκλειστικά ηλίθιοι).
Δεν θυμάμαι να πηγαίνω στη Μύκονο, την εποχή που ήταν διασκεδαστική, και να μη διασχίζω τη θάλασσα χωρίς να ακούω τον βαρύ βρυχηθμό από το μελτέμι, τα βυθίσματα στο νερό που φαινόταν να κοχλάζει, το σφύριγμα του ανέμου, κάποιες φορές δυνατό σαν βροντή, μερικές φορές ήρεμο.
106
