GWIDA August 2020

GWIDA fuq kollox u fuq kulħadd

AWWISSU 2020

GWIDA IKBAR, ISBAĦ U B’AKTAR PAĠNI KULL L-EWWEL ĦADD TAXXAHAR! U TISTA’ TIRBAĦ

GWIDA. mt

€1.95

€1,000!

AWWISSU XAHAR EĊĊITANTI GĦALL-FAMILJA CAMILLE!

Intervista ma’ Ben u l-mara tiegħu Xtina li qed jistennew it-tieni tarbija

EDITUR Anthony M Baldacchino DISINJATUR James Debono QARREJJA TAL-PROVI Nicole Sammut SALES MANAGER TALPUBBLIKAZZJONI Jessica Spiteri Catania BRAND SALES EXECUTIVE Wanaha Camilleri OPERATIONS & CLIENT RELATIONSHIP MANAGER Elena Dimech RITRATT TAL-ISTORJA PRINĊIPALI Bernard Polidano IRTOKK TAL-ISTORJA PRINĊIPALI Alfie’s Hair & Beauty EMAIL info@gwida.mt SIBNA FUQ FACEBOOK @Gwida.mt SIT UFFIĊJALI www.gwida.mt UFFIĊĊJU EDITORJALI, PUBBLIKATUR, UFFIĊĊJU GĦAR-REKLAMAR Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq in-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010 TEL 2132 0713 PUBBLIKATUR

12. Ben Camille u r-relazzjoni tiegħu m’Elle

KONTENUT GWIDA AWWISSU 2020

Storja Prinċipali

12. Ben Camille u r-relazzjoni tiegħu m’Elle 17. X’jogħġobha Xtina l-aktar f’Elle u f’Ben?

Intervista

23. Il-Persuna wara l-iskrin - Insiru nafu min hi fil-verità Alexandra Alden 29. Intervista ma’ Dylan Agius - Ir-rebbieħ tas-sittax-il edizzjoni ta’ Liquorish

62. Phyllissienne Brincat tgħammed lil Rebecca Paris fil-Bajja San Ġorġ

Skeda

32. Programmi ta’ varjetà 33. Programmi tat-Tnejn 34. Programmi tat-Tlieta u l-Erbgħa 35. Programmi tal-Ħamis, il-Ġimgħa u s-Sibt 36. Programmi tal-Ħadd 37. Drama u Programmi Barranin

Speċjali

39. Intervista ma’ Abigail u Carlos - Id-diretturi ta’ Take Two

Editorjal

45. Vizzju? Le Grazzi - Vizzju, abbuż jew dipendenza? M’intix ċert jew taħseb li xi ħadd li taf qed jinqabad f’din ix-xibka?

51. Kemm hi tal-moda d-dar tiegħek?

55. L-iżvilupp ta’ trabi żgħar 71. Jiżżewweġ jew jibqa’ l-iskola?

77. Iż-żodjaku ma’ PaulJon - Kun af aktar dwar iż-żodjaku ta’ Leo

Tagħrif tat-tabiba u l-psikologa 46. Rutina ġdida għall-persuni bl-awtiżmu

Skript © Content House 2020 Id-drittijiet huma kollha riservati. Riproduzzjoni tar-rivista jew parti minnha hu pprojbit mingħajr permess speċjali u bil-kitba. L-opinjonijiet inklużi fil-GWIDA mhux neċessarjament huma dawk talEditur jew tal-Pubblikatur. Minkejja li kull attenzjoni raġjonevolittieħdet biex il-magażin ikun korrett u komplut, l-Editur u l-Pubblikatur mhumiex responsabbli għal żbalji u nuqqasijiet fl-artikli, reklamar, ritratti u stampi.

GWIDA tkun għall-bejgħ kull l-ewwel Ħadd tax-xahar.

65. Strada Stretta Episodju 3 / L-ewwel staġun - It-tielet parti

Riċetti

73. Riċetta ta’ Manuel Xuereb - Salamun mimli 74. Riċetta ta’ Anton B. Dougall - Spagetti bil-frott tal-baħar

Kompetizzjoni

49. Kupun 2 minn 6 - Biex tirbaħ €1,000 ma’ GWIDA 60. Tisliba 78. Kompetizzjoni oroskopju

GWIDA Awwissu 2020

9

L-ITTRA TAL-EDITUR

Anthony M. Baldacchino - Editur ta' GWIDA Kemm għadda malajr Lulju! Ħadna r-ruħ li issa ħajjitna ormaj marret lura għan-normal. Inħarsu lura u nindunaw kemm għaddejna minn xorti f’qasir żmien. Hawn ma ninsewx issagrifiċċju li għamlu bosta ħaddiema. Fil-Covid-19 irringrazzjajna ħafna nies li taw kontribut kbir fis-soċjetà, fosthom il-ħaddiema tas-saħħa, infermiera, tobba, etċ... Ċertament li kull ħaddiem prova jagħmel l-aħjar li jista’ sabiex joffri kwalità fix-xogħol tiegħu.

Ma nistgħux ninsew l-għalliema li f’radda ta’ salib kellhom jaraw kif ser jaddattaw ix-xogħol tagħhom. Mhux faċli li tkun ilek tipprepara tant u f’daqqa ma tistax tiftaħ tkompli bir-rutina tas-soltu. Għallewwel darba wara ħafna, l-iskejjel ingħalqu, iżda l-għada stess kienu ħafna l-għalliema li bdew il-lezzjonijiet onlajn.

Din l-affari ma kinitx faċli daqskemm tinstema’. Mhux faċli li ma tistax ikollok komunikazzjoni diretta mal-istudenti. Mhux faċli ma tkunx taf jekk dawn l-istudenti jkunux fehmuk jew le. Kien hemm ħafna għalliema li ħarġu mill-qoxra tagħhom u għamlu l-almu tagħhom sabiex jassiguraw li t-tagħlim jasal sew għand l-istudenti. Fost il-ħafna għalliema ltqajna mas-Sur Jeremy taliskola Primarja San Sebastjan Ħal Qormi. Il-ġenituri tal-istudenti tas-Sur Jeremy tant apprezzaw li ċemplu lil Peppi Azzopardi sabiex jagħmlulu bijografija tiegħu. Sa minn meta sar għalliem, is-Sur Jeremy Mercieca dejjem ra kif għamel sabiex jagħti l-istudenti tiegħu l-aħjar edukazzjoni possibbli. Mill-bijografija li kitbitha Anita Vassallo Piccinino, waħda mill-ġenituri stess, żvelat li dan l-għalliem jemmen li l-iskola mhux biżżejjed, għalhekk ra kif għamel u għaqqad l-edukazzjoni mal-kreattività.

Is-Sur Jeremy qabel il-pandemija kien jorganizza reċti, mat-tfal għamel film qasir b’messaġġ kontra l-bullying u saħansitra laqqa’ t-tfal mal-Prim Ministru Robert Abela eżatt kif laħaq! Il-Covid-19 ħassritlu xi ftit mill-pjanijiet iżda din lanqas ma qatgħatlu qalbu.

Fiż-żmien il-Covid, mill-ewwel ra kif għamel biex l-għada jibdew il-lezzjonijiet virtwali u kien ikollhom il-lezzjonijiet online sat-3 ta’ waranofsinhar. Organizza sleep-over virtwali mal-istudenti flaħħar tas-sena skolastika fejn l-istudenti tgħidx kemm ħadu pjaċir bil-piġama jsellmu lil xulxin.

10 GWIDA Awwissu 2020

Kien appuntu f’festin żgħir li organizzaw il-ġenituri fl-iskola, fejn dan l-għalliem ra l-bijografija tiegħu stess. “Kemm nixtieq inreġġa’ l-arloġġ lura! Kienu mumenti emozzjonanti li nerġa’ niltaqa’ ma’ wħud mit-tfal tal-klassi u nqattgħu lejla flimkien! Joħroġ is-sabiħ tal-innoċenza li wara xhur sħaħ ’il bogħod minn xulxin jerġgħu jilagħbu flimkien!” qal is-Sur Jeremy lill-ġenituri.

Il-Ministru tal-Edukazzjoni, Owen Bonnici qalilna, “Jien inzertajt li lil dan l-għalliem nafu sew kemm mill-kamp kulturali (għaliex hu involut fil-kamp tal-Karnival) u kemm mill-ħidma li hu jagħmel fl-Imqabba, li hu raħal li jifforma parti mill-kostitwenza tiegħi. Naf kemm hu ddedikat f’kull ħaġa li jagħmel u kull ħaġa li jagħmel jagħmilha tajjeb ħafna.” Il-Ministru jsemmi wkoll esperjenza meta kien ħadem miegħu fil-Karnival tas-sajf f’Birżebbuġa, u ra kif għamel biex minkejja l-isfidi li xi ħaġa ġdida ġġib magħha, joħroġ it-tajjeb.

“Fil-verità għalliem għandu żewġ funzjonijiet. Li jgħallem hija l-ewwel waħda. Però forsi iktar importanti minn hekk li jkun champion għat-tfal tagħna, li jkun qiegħed hemm għat-tfal tagħna u jmexxihom ‘il quddiem u jgħinhom jikbru. Għalliema hekk jagħmluna kburin,” jgħidilna l-Ministru Bonnici.

Awguri lill-għalliema kollha li għamlu tant xogħol sabiex jaċċertaw li l-istudenti qed jieħdu t-tagħlim meħtieġ!

Bilħaqq qed infittxu qarrejja li għandhom l-GWIDA kompluta minn meta bdiet. Taf lil xi ħadd? Ibagħtilna email info@gwida.mt jew inkella ittra.

Storja Prinċipali

BEN CAMILLE U R-RELAZZJONI TIEGĦU M’ELLE L-intervista ma’ Ben Camille kienet waħda li ma ninsa qatt. It-tifla tiegħu Elle ffissata fuqu u l-ħin kollu tkun trid toqgħod miegħu. Wiċċha jixgħel xħin joqgħod jilgħab magħha. Trid taraha xħin kelli niġbed lil Ben ħalli nagħmlulu l-intervista waħdu x’għamlet! Imnalla kienu l-fotografu Bernard Polidano u l-mara tiegħu li aljenawha ftit u komplew jiġbdulha r-ritratti! Dawn it-tlieta – Ben, Kristina (li qed tistenna t-tieni tarbija) u Elle – għandhom relazzjoni verament ħelwa. Ben umli u ċajtier ħafna, forsi differenti milli jidher fuq itteleviżjoni. Ammirajna l-passjoni li għandu fl-irwol ta’ missier u l-imħabba għat-televiżjoni.

X’kienet ir-reazzjoni tiegħek xħin rajt lil Elle titwieled?

Dak il-ħin ħassejt emozzjonijiet kbar. L-ewwel ħsieb tiegħi mar fuq Kristina, kont moħħi fiha l-ħin kollu. Ilproċess kollu tat-tqala kien xi ħaġa kbira għalina. Meta rajt li t-tarbija kienet b’saħħitha u kollox mar kif suppost, irrealizzajt li jien sirt missier. Avolja jkollok dawk id-disa’ xhur biex inti tipprepara mentalment, ikun dak il-mument meta tara t-tarbija għall-ewwel darba u tħossha f’dirgħajk li temmen li sirt papà. Din kienet l-isbaħ emozzjoni li qatt għext f’ħajti.

12 GWIDA Awwissu 2020

Kristina nafu li damet ftit xhur sakemm ġiet f’tagħha. Għall-bidu qaltlek ukoll li ma xtaqitx tfal iżjed. Kif ħassejtek?

Dan hu punt vera importanti li nitkellem dwaru. Ħafna nies isejħulha ‘baby blues’ u hemm ħafna kliem differenti li jiddeskrivu l-fatt li f’dak il-ħin il-hormones tiegħek ikunu litteralment kullimkien. Hija xi ħaġa normali ħafna u m’għandekx tistħi minnha. Din il-fażi jgħaddu minnha ħafna ommijiet u anke missirijiet. Kien ikun hemm mumenti fejn konna nkunu qegħdin nitkellmu u tinfaqa’ tibki għalxejn.

Riċenti erġajna tkellimna fuqha għax rajna filmat flimkien

Storja Prinċipali

“Meta rajt li t-tarbija kienet b’saħħitha u kollox mar kif suppost, irrealizzajt li jien sirt missier.”

Ben

din l-esperjenza hu li dan il-perjodu jgħaddi u l-importanti li l-koppja tkun hemm għal xulxin. Tkellmu ma’ nies li għaddejjin mill-istess sitwazzjoni u iftħu qalbkom. Jekk inti tikkomunika mal-partner tiegħek u tkunu hemm għal xulxin ser jirnexxilkom tegħlbu dan l-ostaklu; mhux perjodu faċli iżda jgħaddi.

X’jagħtik l-aktar sodisfazzjon fit-trobbija ta’ Elle?

Nammiraha meta naraha tikkomunika u tgħid ċertu kliem. Dan iż-żmien tibda wkoll tara ċertu valuri tagħha bħal kif tirreaġixxi ma’ tfal oħra.

Saret tgħid ‘grazzi’ meta xi ħadd jagħtiha xi ħaġa, kif ukoll tgħid ‘jekk jogħġbok’ meta toffrilek xi ħaġa. Huma dawn l-affarijiet iż-żgħar li jagħtuni sodifazzjon bħala missier. Napprezza l-fatt li hi tifla b’saħħitha.

Illum il-ġurnata aktar minn qatt qabel ngħożż is-saħħa. Peress li għandi ħbieb li għaddejjin minn mumenti diffiċli, napprezza u ninduna kemm hi importanti s-saħħa.

u ħadna pjaċir li rajnieh, għax stajna nindunaw bid-differenza minn dak iżżmien għal-lum il-ġurnata. Niftakar noħroġ filgħodu wara li nkunu ħadna l-kolazzjon flimkien u jkollha burdata tajba, iżda xħin ngħidilha ‘ċaw’ kienet tinfaqa’ tibki. Kont nistaqsiha jekk ġralhiex xi ħaġa iżda ma kinitx tkun taf.

Iddiskrivejt l-irwol ta’ missier bħala “xi ħaġa tal-biża’ iżda l-aktar ħaġa sabiħa”. X’ridt tgħid biha?

Il-ħaġa tal-biża’ hi bla dubju r-responsabilità li tiġi mal-irwol ta’ missier.

Xi ħaġa li qed ninduna ħafna f’Elle, hi u tikber, hija kemm titgħallem u tikkopja affarijiet minna. Riċenti konna ma’ xi ħbieb f’pixxina, kuġinuwi mar jimbotta ħabib ieħor tagħna fil-pool. Ftit sekondi wara t-tifel ta’ kuġinuwi li għandu l-istess età ta’ Elle, mar u mbottaha fil-pool. Dak il-ħin dħakna, Elle ma ddejqitx għax ħaditha bħala logħba imma dak il-ħin irrealizzajt kemm dawn iż-żgħar jinnotaw x’qed nagħmlu aħna l-adulti u jikkuppjawna. Dan eżempju żgħir iżda jista’ jiġi applikat għal sitwazzjonijiet oħra. L-affarijiet li nagħmlu u ngħidu jistgħu jiddeterminaw il-valuri li qed ngħaddu lil uliedna. Ikun għalhekk għaqli li bħala ġenituri nkunu responsabbli ta’ x’nagħmlu u ngħidu. Għalhekk l-irwol ta’ ġenitur hu ħaġa tal-biża’, għax din hija waħda mill-akbar responsabilitajiet li qatt kelli f’ħajti. Irwol li ħerqan ħafna li nkompli ngħożż għax nista’ nirrifletti l-valuri tiegħi u dawk li jogħġbuni fija nnifsi u nipprova nagħtiha dawk filwaqt li nbegħedha minn dawk l-karatteristiċi tiegħi li jdejquni.

Għalija wkoll kien mument diffiċli għax ħassejtni li ma nistax ngħin. Ma tistax tgħin persuna meta lanqas hi ma taf x’għandha ħażin. Imma bħal kollox fil-ħajja sibt li l-komunikazzjoni kienet l-aqwa mediċina.

Tkellimt magħha u anke ma’ persuni li kienu fl-istess sitwazzjoni u għenuna ħafna.

Meta tinduna li ħaddieħor għadda millistess esperjenza, tibda tħossok aħjar. Ilparir tiegħi għal dawk li qed jgħaddu minn

Kif qed tippreparaw lil Elle għat-tarbija l-ġdida?

Din kienet diskussjoni li kellna kemm-il darba. L-istess diskussjoni kienet saret fuq kif ser nippreparaw lill-klieb tagħna għall-wasla ta’ Elle.

Kważi kważi nużaw l-istess metodu. Konna noħorġu qlejba u nagħtuha lill-klieb biex jibdew ixommuha. Konna daħħalna l-car seat fid-dar biex jibdew ixommuh ukoll. Konna wkoll ngħidu isimha ħafna u l-istess ħaġa qed nagħmlu ma’ Elle. Ma’ Elle qed nagħmlu affarijiet żgħar bħal nippuntaw lejn żaqq Kristina u ngħidulha bit-tarbija. Meta naraw it-trabi barra mid-dar qed nipprovaw ngħinuha tifhem li hemm trabi oħra fid-dinja u anke nżomm tarbija oħra fuqi. L-ewwel darba li għamiltha

Ritratti tal-faccata u tal-istorja prinċipali: Bernard Polidano Xagħar Ben: Prive; Xtina: Nicole @ Dean Gera Irtokk Ben u Xtina: Alfie’s Hair & Beauty Grooming Ben: Inglott Agenżija: ModelsM Ritratti meħudin: Onepercent

GWIDA Awwissu 2020

13

Storja Prinċipali

qisha bdiet tgħir xi ftit. Ħa nkun onest magħkom, jien ftit nervuż, bħal kulħadd nimmaġina. Ftit ilu rajt filmat ta’ ħbieb tagħna fejn laqqgħu t-tarbija l-ġdida tagħhom mal-ewwel tarbija u kien mument emozzjonali ħafna. Huwa mument li għatxan ħafna għalih.

Kien hemm filmat ta’ Elle qed tarak tippreżenta X Factor.

X’għedt xħin rajtu?

Dak kien eċċellenti u maġiku. Kien meħud b’kumbinazzjoni meta Kristina kienet għand ommha qed tara l-X Factor. Bejn qasamli qalbi għax ma kontx preżenti u min-naħa l-oħra mlieni b’kuraġġ. Avolja nistaqsi lili nnifsi kemm ser indum f’din il-karriera, ma nistax nieqaf sakemm Elle tarani u tapprezza l-aktar xogħol li jagħtini sodisfazzjon.

S’issa tarani u tgħid ‘Papà’ imma nixtieq li tkun qed tifhem x’qed nagħmel. Xewqa żgħira li għandi hi, jekk Alla jrid jerġa’ jsir X Factor, u hi tkun hemm u tkun qed tieħu pjaċir mat-tfal l-oħra filwaqt li tiftaħar li jien missierha.

Nixtieq nirringrazzja lil Kristina u l-familja kollha tagħha tal-paċenzja li jieħdu bija waqt X Factor. Dak iż-żmien ma nkunx preżenti daqskemm nixtieq inkun għal Elle. Jien persuna li nieħu pjaċir ħafna nqatta’ ħafna ħin mat-tifla u nkun preżenti fil-ħajja tagħha. Dak iż-żmien ma nkunx. Inħoss li nonqosha xi ftit u jiddispjaċini. Għalija dik emozzjoni diffiċli ħafna għax inkun qed nagħmel l-aktar ħaġa li nħobb f’ħajti imma nkun qed nitraskura lill-aktar persuni li nħobb fil-ħajja tiegħi. Emozzjonijiet imħalltin.

Il-ħajja personali ta’ Ben u kif ser iqatta’ l-birthday Timmissjah l-X Factor? Ħafna ħafna! Riċentament kien hemm ir-repetizzjonijiet fuq l-istazzjon nazzjonali u ma stajtx ma narahomx għalkemm nistqarr li rajthom kemm-il darba biex nitgħallem mill-iżbalji li nkun qed nagħmel. Segwejthom u vera ħadt pjaċir narahom. Qabduli nostalġija kbira! X Factor kienet produzzjoni ta’ kwalità għolja ħafna u nixtieq nirringrazzja lill-produtturi kollha li għamlu biċċa xogħol ta’ barra minn hawn. Nimmissja kemm-il produzzjoni u kemm-il ħajja li ngħix f’dawk iż-żminijiet. Għal dawk il-ftit ġimgħat tkun qed tgħix ħajja differenti.

Tammetti li kellek grazzja mal-grupp F.A.I.T.H.?

Ovvja! Inħobbhom! Kelli grazzja kbira magħhom. Fl-aħħar mill-aħħar uman u jkolli l-emozzjonijiet kif ikollu kulħadd. Nipprova kemm jista’ jkun nibqa’ newtrali imma fil-fatt d-deċiżjoni tiegħi ma tfisser xejn għax m’għandi l-ebda vot. Speċjalment fil-fażijiet finali r-relazzjoni li tibni mal-kontestanti tkun kbira. Lejn il-finali aħna nagħmlu sigħat twal mat-tim kuljum. Ma’ F.A.I.T.H. kelli ħafna grazzja u kuntent li Howard ikkonfermali li għadhom flimkien u mistagħġbin kemm qed ikollhom requests biex ikunu preżenti waqt attivitajiet.

Ser narawk f’xi produzzjoni minn Ottubru?

Iva! L-affarijiet mhumiex ikkonfermati għax qed jiġu diskussi. M’iniex inħossni li lest biex nieqaf mill-produzzjonijiet televiżivi. Anzi għandi enerġija kbira li qed tiżdied ma’ kull sena. Meta nara produzzjonijiet bħall-X Factor u Malta’s Got Talent iktar nagħmel kuraġġ biex nibqa’ quddiem il-kamera għax nieħu pjaċir. Hemm ħafna proġetti

14 GWIDA Awwissu 2020

din is-sena li ser nagħmilhom fuq il-midja soċjali għax qed nara li t-trend qed taqleb ħafna fuq hemmhekk. Nieħu gost ħafna sew jekk inkun qed nippreżenta, kif ukoll nipproduċi. L-importanti li l-produzzjoni tkun xi ħaġa bis-sens u ġġiegħel linnies jieħdu pjaċir jarawha.

Qed nieħu pjaċir inkun wara l-kamera wkoll.

Din is-sena produċejt il-programm Kompendju ma’ Andreana u Melanie Kelly fuq TVM. Kienet l-ewwel darba li produċejt kwiżż xow u vera ntlaqa’ b’mod pożittiv. Ħerqan li nagħmluh fliskeda l-ġdida. Hemm xi proġetti oħra li għalissa ser inżommhom sigrieti!

Il-kwiżż xow ‘Kompendju’ kien kollu fuq il-Malti, Malta u l-Maltin. Kont taqtagħhom il-mistoqsijiet?

Jien diżastru! Kif jafu ħafna nies nieħu ħafna żbalji bil-Malti. Tajjeb li ngħidu li missieri hu Malti imma twieled l-Ingilterra u d-dar kien jitkellem bl-Ingliż.

Maż-żmien bdejt nitkellem m’ommi bil-Malti għax ridt li nidra nitkellem u nipprattika. Illum ilġurnata nkellimha bil-Malti. Ħafna mill-Malti tiegħi tgħallimtu mill-futbol; kieku ma kontx nilgħab il-futbol ma’ Raħal Ġdid, il-Malti tiegħi kien ikun agħar milli hu (jekk hu possibbli).

Storja Prinċipali

Kompendju kien kollu fuq Malta u probabbli li kieku kont kontestant kont immur diżastru! Fil-fatt Andreana tgħidx kemm tidħaq bija għax hi kienet tagħmel il-kontenut. Meta kienet tipprova l-kontenut fuqi u fuq Melanie konna ngħidulha li tista’ tagħmilhom kemm trid għax ma kienx ser ikun eżami fair.

Apprezzajt ħafna dan il-programm għax jien u nagħmlu tgħallimt ħafna u stagħġibt kemm hawn nies li jafu fuq l-istorja ta’ Malta.

F’Awwissu tiċċelebra għeluq sninek u qed tistenna li Kristina ser twelled. Taħseb li twelled fil-birthday tiegħek?

Id-data tal-ħlas hija mistennija fit-18 t’Awwissu u jien twelidt fis-16 t’Awwissu! Hemm possibilità kbira li twelled f’dik id-data.

M’għandix aspettattivi u ma tagħmillix differenza; l-aqwa li t-tarbija titwieled qawwija u sħiħa. M’iniex xi wieħed li niċċelebra għeluq snini!

Ma nafx din is-sena fejn ser inqattgħu! Kien żmien fejn kont niċċelebra għeluq snini meta kont ngħix m’ommi, missieri u ħija!

Kienu jieħdu pjaċir u ma kinux jiddejqu li nġib il-ħbieb tiegħi biex niċċelebraw flimkien. Kien ikollna parties tajbin! Imma issa aktar moħħi biex ma ndejjaqx il-ġirien peress li ċċaqlaqna għad-dar il-ġdida.

fuq il-BBQ. Meta qaluli bdejt nidħaq għax ħsibt li ma kienx possibbli imma hemm metodu kif tagħmilhom! Meta tara lil xi ħadd jagħmilhom titgħallem kemm l-oġġett hu faċli biex tagħmlu.

Issa qed nitgħallem ftit ftit, mhux tajjeb daqs Mark imma qed jirnexxili.

X’qalulek sħabek fuq id-dar il-ġdida?

Għoġbithom! Jien u Kristina nħobbu ħafna norganizzaw il-festini u nistiednu n-nies id-dar tagħna. Napprezzaw ħafna l-familjari u l-ħbieb tagħna u nkunu nixtiequ li nqattgħu ħin magħhom.

Kważi nasal ngħid li apparti għat-tfal, iċċaqlaqna biex ikollna spazju ħalli niċċelebraw flimkien ma’ dawk l-għeżież tagħna. Kull weekend nistiednu lil xi ħadd differenti, b’Kristina żżomm amment tal-mistednin fuq kalendarju. Ninkwetaw biss meta jkollna xi weekend vojt għax ġenwinament nieħdu pjaċir inkunu mdawrin b’ħafna nies.

Imma int ma ssajrilhomx xi ħaġa?

Qed nipprova! Skont min ikunu l-mistednin u skont kemm għandi kunfidenza magħhom. Jekk ikolli ħafna kunfidenza nsajjar jien.

Kif tikkumpara l-post il-ġdid mal-qadim?

Il-post il-ġdid akbar għax l-appartament ta’ qabel kien vera żgħir!

Iċ-ċaqliqa għamilnieha għat-tfal fil-verità. Bqajna fl-istess lokalità; San Ġiljan. Id-dar il-ġdida aktar spazjuża u l-hena tiegħi li nara lil Elle tiġri fl-ispazju kbir li għandna. Issa għandna spazju barra, qabel ma kellniex. Il-post il-ġdid qisu ħolma, rajnieh art vojta fil-bidu u tellajna kollox kif xtaqna aħna. Għamilna sentejn naraw trab biss! Fil-bidu kellna ħafna problemi u konfużjoni imma flaħħar qegħdin fuq is-sufan naraw it-televiżjoni. Esperjenza sabiħa ħafna.

Kif ħaduha l-klieb li daħlu f’dar ġdida?

Il-klieb kienu mbeżżgħin l-ewwel darba li dħalna fil-post. Ma kinux jafu x’laqathom! Ma ninsa qatt xħin bdew jarawna nċaqalqu l-affarijiet – bdew jiġġennu. Kristina kienet qed tinkwieta ħafna għalihom. Fl-aħħar ġurnata meta ġarrejna kollox u ħallejniehom warajna ħasbu li ħa nħalluhom hemm. Bdew jaraw id-dar bil-mod il-mod tiżvojta. Fl-aħħar mill-aħħar meta ġejna fil-post il-ġdid kienu konfużi dwar x’qed jiġri. Għall-ewwel ftit ġranet kull fejn immorru aħna kienu jiġru warajna, imma issa draw u qegħdin f’ġenna tal-art!

X’ħajrek li tibda programm tal-ikel mid-dar tiegħek stess? Ħaġa li indunajt li l-followers tiegħi jħobbu, kif probabbli jħobb kulħadd, inkluż jien, hu l-ikel. Vera ħadt pjaċir nipproduċi dan il-programm għax inħobb ħafna l-ikel (mhux insajjar!).

Qed nitgħallem kif insajjar flimkien ma’ ħu Kristina li hu kok fenomenali. Flimkien qed nuru n-nies kif jistgħu jużaw l-elementi ta’ kċina fuq barra bħal BBQ b’affarijiet li mhux komuni ssajjar fuqhom. L-ewwel programm kien fuq kif tista’ ssajjar il-pancakes

GWIDA Awwissu 2020

15

Storja Prinċipali

X’JOGĦĠOBHA XTINA L-AKTAR F’ELLE U F’BEN?

Intervista mal-mara ta’ Ben Camille – Xtina

Kristina, il-mara ta’ Ben ħelwa wisq. Għall-photoshoot ta’ GWIDA, Francesca Scerri Rizzo għamlitilha l-irtokk. Mhux xi ħaġa komuni għal Kristina, għax idejjaqha ħafna l-makeup. Fil-fatt Ben qalilna li kien ilu ma jara lil Kristina bil-makeup mill-ġurnata tat-tieġ u forsi f’xi żewġ photoshoots li għamlu. Għal Elle din kienet l-ewwel photoshoot uffiċjali li għamlet u jidher li għoġobha x-xogħol.

Xtina hu l-isem li kienet tuża ma’ sħabha għall-gym. L-isem Xtina ġej minn bħal meta flok Christmas niktbu Xmas. Kien qisu l-istage name tagħha, “Il-klijenti jafuni bħala Xtina u bqajt magħrufa hekk.”

Iżda indunajna li żammet kunjomha Camilleri mhux Camille, u meta staqejnieha għaliex, hi qaltilna li tippreferi Camilleri!

Semmejtu lil Elle għal karattru mis-serje Stranger Things?

Is-series inħobbhom ħafna u meta konna qed nagħżlu isem, Ben fakkarni li jogħġobni ‘Eleven’ ta’ Stranger Things u ħareġ bl-idea ta’ Elle. Ħadt grazzja malisem mill-ewwel! Għat-tarbija l-ġdida għadna ma

ddeċidejniex. Għandna għażla ta’ erba’ ismijiet, iżda m’aħniex ċerti dwarhom.

X’tiggusta l-aktar f’Elle?

Kollox! Mistoqsija diffiċli għall-omm. Issa li għandha sena u sitt xhur bdiet tgħid l-ewwel ftit kliem bħal,

GWIDA Awwissu 2020

17

Storja Prinċipali

“Niggustaha meta Elle tiġi fuqi u tgħidli ‘mamà’ filwaqt li tgħannaqni u tbusni.”

Xtina

Hemm xi differenza bejn din it-tqala u t-tqala ta’ Elle?

Fiżikament qed inħoss l-istess sintomi. Iżda tajjeb li ngħidlek li din it-tqala totalment differenti. Qabel kont naħdem fil-gym tiegħi u wara mmur norqod. Kien ikolli ħin insajjar u nagħmel xi affarijiet li nħobb. Issa totalment differenti! L-affarijiet li tħossok skomda tagħmel bħal titbaxxa għall-affarijiet, minħabba Elle dejjem ikolli nagħmilhom. Dejjem tkun tridni nerfagħha. Ma nistax nieħu brejk meta rrid. It-tqala hi stressanti immens speċjalment b’toddler imma togħġobni! Ingerger ħafna fuq l-uġigħ li nħoss imma hi esperjenza ferm sabiħa.

X’tip ta’ eżerċizzju tagħmel?

Bħalissa qiegħda qrib it-38 ġimgħa, inħossni għajjiena ħafna u m’iniex nittrenja. Kulma qed nagħmel hu li noħroġ il-klieb għallpassiġġata u niġri wara Elle. M’iniex nittrenja fil-gym kif kont nagħmel qabel. Għamilt xi workouts żgħar biex jgħinuni imma millbqija, mixi u nġorr lil Elle 24/7. ‘love you’. Niggustaha wkoll meta tiġi fuqi u tgħidli ‘mamà’ filwaqt li tgħannaqni u tbusni.

Għamilt ċertu żmien meta wellidt, ma xtaqtx aktar tfal. Kif biddilt id-deċiżjoni tiegħek?

L-ewwel tmien ġimgħat kienu vera diffiċli għalija.

Hija pjuttost komuni għan-nisa li jkunu għadhom kemm welldu li taqbadhom forma ta’ dipressjoni.

Ma naħsibx li jien esperjenzajt dipressjoni imma l-emozzjonijiet li għaddejt minnhom kienu kawża tal-hormones ta’ wara t-twelid. Kien żmien ta’ diffikultà kbira; ma tkunx taf għalfejn, imma tħossok ħażin. Kont iddeċidejt li ma rridx iżjed tfal u li kien hemm bżonn li nfejjaq lili nnifsi. Kont għedt ukoll li ma xtaqtx nerġa’ ngħaddi minn dik l-esperjenza. Imma mbagħad tinsa u tħossok aħjar, tibda dderri u fil-fatt malajr xtaqt tarbija oħra!

Kif tajt l-aħbar lil Ben li ser ikollu t-tieni tarbija?

Konna ħdejn in-nappy changer u kien qed ibiddel lil Elle. Tajtu l-pregnancy test imma ħaseb li kienet xi ħaġa relatata man-nappies. Ħares lejja u ma tax kas. Għall-ewwel ma indunax li kien it-test. Ħin minnhom erġajt tajthulu f’idejh b’enfasi biex iħares lejh u rajtu jibki.

X’kienet tagħmel Elle meta kienet tara lil missierha jippreżenta fuq it-televiżjoni?

L-ewwel darba meta rat lil Ben f’X Factor indunat mill-ewwel li kien missierha. Kemm kienet ħelwa! Marret fuq it-TV unit biex tbusu. Issa bdiet tinduna bih u kull darba tmur biex tagħti bewsa lit-televiżjoni. Niggustaha wisq!

Lil min tixbah fil-karattru Elle? Lilek jew lil Ben? Lil Ben! Kunfidenti ħafna, tidher li ser tkun tifla intelliġenti. Tlablab ħafna u tħobb tirreċta ħafna. Tinxteħet mal-art taparsi waqgħet u tikkummiedja. Kunfidenti tidher li ser tkun, imma rridu naraw.

Għandek pressure qawwi biex issajjar, kemm mingħand ħuk kif ukoll mill-familja tiegħek. X’tgħidilna fuq dan?

Ben vera jixtieq li kont mara li ninqala’ fit-tisjir. Nixtieq li naf insajjar imma vera ma nħobbx. Meta Ben jistaqsini biex inġibu xi ħaġa take-away tkun l-isbaħ rigal li jista’ jagħtini. Għandna lil ħija li jsalvana, dejjem isajrilna! Anke ommi tagħmlilna ħafna ikel u jien nipprova ftit. Ben u jien inħobbu nieklu ikel bnin u almenu jirnexxili nagħmel salads tajbin.

Kienet diffiċli għalik li fiż-żmien tal-pandemija tbiddlu d-dar?

Covid u mhux, diffiċli meta tkun ser tiċċaqlaq. B’Elle jkollok tagħmel kollox fil-ħinijiet tagħha, tipprova tisraq siegħa waqt li tkun rieqda u tippakkja kemm tista’. Jien bżajt ħafna għax Ben kellu jiltaqa’ mal-ħaddiema waqt il-pandemija u ħsibt li se jlaqqat

GWIDA Awwissu 2020 19

Storja Prinċipali

il-virus. Imlejt rasi li ser taqbadni l-Covid u mmur l-isptar. Kienet stressanti minħabba li Ben kellu jibqa’ joħroġ, iżda assigurani li qed jagħmlu xogħolhom u l-almu tagħhom filwaqt li jieħdu l-miżuri neċessarji kollha.

Kienet diffiċli biex tagħżlu u taqblu fuq l-affarijiet tad-dar il-ġdida?

Lanqas xejn! Ben kien jistaqsini jekk kinitx togħġobni dik l-idea u kont ngħidlu iva mill-ewwel. Jogħġbuna l-istess affarijiet u ma kienet diffiċli xejn. Jekk igerger fuqi jkun miġnun!

“Kont iddeċidejt li ma rridx iżjed tfal u li kien hemm bżonn li nfejjaq lili nnifsi.”

Xtina

Kif ħaduha l-klieb huma u jbiddlu d-dar?

Għall-bidu kienu ftit stressjati u anzjużi. Bdew iħossu li ġejja bidla fuqhom. Fl-appartament ma kellhomx fejn jiċċaqalqu; kien żgħir wisq għalina kollha. Meta ġejna biex inċaqalqu kollox ħallejniehom warajna għax ma stajniex ngħabbu kollox. Trid tarahom jippanikjaw għax ħasbu li ser inħalluhom warajna peress li l-appartament kien vojt. Morna għalihom mill-ewwel u xħin wassalniehom ġod-dar il-ġdida bdew jiġru mal-kmamar kollha, jitilgħu t-taraġ, iduru mal-pixxina.

Damu ġimgħa biex jiġu f’tagħhom imma mbagħad ikkalmaw. Issa qed jgħajjew ħafna għax għandhom ħafna fejn jistgħu jiġru u jilagħbu. Ħsibt li ħa jdumu biex jissetiljaw imma tal-inqas issa draw. Simba ma kielx għal tlitt ijiem imma issa qed jiekol ta!

Int kif ħadtha?

Kienu jumejn ta’ tortura fiżika. Dahri ma flaħtux!

Għalija kienet diffiċli, iżda kellna ħafna għajnuna mingħand ħafna nies. Li ċċaqlaq id-dar mhux xi ħaġa faċli għal ħadd. Li tkun tqila ma tgħinx lanqas. Anke għal Elle kienet stressanti ħafna. Stħajjiltha ssaqsini x’qed jiġri. Kellna ħafna ġenn bil-bagalji u affarijiet personali. Imma kollox għadda b’wiċċ il-ġid.

Meta tara lil Ben fuq it-televiżjoni, x’tieħu gost l-aktar li tarah jagħmel?

Nieħu gost narah fuq l-istejġ. Naħseb li tixraqlu ħafna u hu performer tajjeb ħafna. Li kieku kelli nagħmel l-affarijiet li jagħmel hu min jaf kemm inkun nervuża.

Għalih naturali u vera nieħu gost narah jippreżenta.

20 GWIDA Awwissu 2020

Naħseb li tistgħu taraw kemm jieħu pjaċir għax wiċċu jixgħel. Nammirah ukoll meta jkun preżenti fil-ħajja t’Elle.

Elle tagħmlu kuntent ħafna. Wara ġurnata mimlija, jiġi d-dar mimli stress, imbagħad tiġi Elle tbusu u tidħaqlu u tbiddillu l-burdata. Niggustahom ħafna.

Elle qed torqod waħidha bħalissa. Għaliex ħadtu din id-deċiżjoni?

Ix-xewqa tiegħi li meta mmorru fid-dar il-ġdida jkollha l-kamra tagħha u nġegħluha tidra hemmhekk. Inħobb kollox ippjanat u b’rutina. Ma xtaqtx li xħin tiġi t-tarbija, hi tħossha inferjuri. Kellna ħin biex nippreparawha u torqod waħidha, u kienet l-aqwa deċiżjoni. Ħassejtni kburija li rnexxielna.

Vera qed torqod sew. Iqajmuha l-klieb u fuq il-kamera dejjem narawha li tqum bi tbissima. Tħobbhom wisq u tkun tixtieq li tilgħab magħhom kif tqum.

X’kienu l-ewwel kliem li qalet Elle?

L-ewwel kelma kienet ‘mamà’ imbagħad qalet ‘papà’.

Kulħadd kien qed jgħidli li t-trabi jgħidu ‘papà’ l-ewwel minħabba li l-‘P’ iktar faċli biex tgħidha, imma rbaħthielu din lil Ben! L-ismijiet tal-klieb bdiet tgħidhom wara għax naqra diffiċli ‘Simba’ u ‘Ġina’. Kellna nbidlulhom ftit l-ismijiet minħabba fiha, fil-fatt ngħidulhom ‘Babbu’ għal Simba u ‘Dina’ għal Ġina.

Ritratti ta’ Albert Camilleri

Intervista

IL-PERSUNA WARA L-ISKRIN

Insiru nafu min hi fil-verità Alexandra Alden Wara li spiċċa X Factor Malta, il-membru tal-ġurija Alexandra Alden marret lura l-Olanda fejn qed tgħix mal-maħbub tagħha. Qattgħet żmien il-pandemija hemm titgħallem il-Ġermaniż kif ukoll tipprepara materjal ġdid li mistenni joħroġ dalwaqt. Il-Programm X Factor kien impenjattiv ferm u ma ħalliex ħafna spazju lil din il-kantanta biex toħloq mużika ġdida. Fl-intervista qaltilna li għall-ħarifa mistennija tvarja xi ħaġa ġdida. L-ewwel album tagħha, ‘Wild Honey’ kien wieħed personali li kitbitu f’ħinijiet strambi tal-ġurnata, bħal billejl fejn setgħet tirrifletti verament fuq il-ħsibijiet tagħha.

Qaltilna li timmissja ħafna lil Malta, il-familja u l-pjanijiet kollha li kienet se tagħmel. Alexandra kienet ġejja lura sabiex tagħmel workshop għall-kantanti biex jiktbu l-lirika iżda xħin faqqgħet il-pandemija kollox tar mar-riħ. Il-passjoni ta'

Alex hi li tgħin lil ħaddieħor u tara kantanti jiżviluppaw.

Alex tgħidilna li meta kienu qalulha li kienet ser tifforma parti mill-ġurija ma setgħetx temmen. “Kienet xi ħaġa kbira li qaluli li nkun membru tal-ġurija f’X Factor għax ilmużika tiegħi hija ferm differenti mill-mużika mainstream. Naħseb dik kienet ir-raġuni li ġejt magħżula għax kont ser inġib xi ħaġa differenti fil-programm. Biex tgħin lil xi ħadd jikber fil-mużika jrid ikollok suġġerimenti minn persuni varji u f’kull qasam tal-mużika,” tistqarr magħna Alex. Il-ġurija kienu kollha qegħdin hemm għax qed joffru xi ħaġa unika,

GWIDA Awwissu 2020 23

Intervista

“Kien hemm Howard il-producer, Ira l-powerhouse vocalist li ilha fl-industrija snin u għandha esperjenza, u Ray ilu hemm missebgħinijiet u ra x-xena tal-mużika lokali tikber. Kienet esperjenza sabiħa u tgħallimt ħafna minnha.”

Magħna tammetti li kienet ammirattriċi kbira ta’ Ira Losco u meta kienet żgħira kienet tibagħtilha l-ittri. “Għandi rispett kbir lejn Ira Losco, Howard u Ray. Meta kont żgħira kont niktbilha l-ittri lil Ira Losco u għedtilha b’dan meta kont ħdejha waqt l-auditions,” tgħid Alex. Lura fl-2009, l-istudenti tal-iskola ta’ San Andrea kienu kantaw ma’ Ira l-kanzunetta ‘Love’ tal-Beatles u Alexandra Alden kienet eżatt warajha. “L-iskola tiegħi kienet il-kor tagħha u għandi ritratt ta’ Ira u jien warajha bl-uniformi nkanta. Kieku għedt lili nnifsi li kont ser inkun bilqiegħda ħdejn Ira bħala membru tal-ġurija ma kontx nemminha żgur! Niftakarni bilqiegħda fuq is-sufan id-dar meta kelli biss tlettax-il sena u ngħid lili nnifsi li mhux ser jirnexxili jkolli karriera fil-mużika. Imma hawn qiegħda nagħmel dak li nħobb.”

L-avventura ta’ X Factor timmissjaha, għalkemm fl-intervista qaltilna li kien hemm tlugħ u nżul. “Kiber ħafna u ġie programm mostru, u kien ikun diffiċli biex tikkontrolla kif jifhmuk in-nies.

In-nies qishom ħadu impressjoni ħażina tiegħi mill-bidu nett u dik kienet diffiċli biex naċċettaha. Ma kontx lesta għal dak l-exposure fil-bidu. Qabel l-X Factor ma kontx dehert fuq it-televiżjoni ħlief għal xi ftit performances. Qatt ma kelli dak il-livell ta’ self awareness fuq kif in-nies jistgħu jaħsbu li int. Jista’ jkun minħabba l-problema tal-lingwa. Mort hemm bl-aktar mentalità innoċenti u kulma ridt hu li ngħin lill-kantanti biss,” tgħid Alex.

Fil-bidu tammetti li l-kummenti kienu jfakkruha fiż-żmien l-iskola meta kienet tiġi bbuljata, iżda kien hemm ħafna nies li ssapportjawha u għenuha tikber. Alex tispjega li dejjem pruvat

24 GWIDA Awwissu 2020

tagħti l-aħjar li kellha x’toffri, b’perspettiva differenti mill-oħrajn. Fl-intervista ħareġ ċar li Alex hija mara ġenwina li titkellem bl-aktar mod onest. Kif qalet hi stess, “it-televiżjoni u l-ħajja reali huma affarijiet differenti”. Iżda taċċetta li tieħu sehem f'X Factor kieku kellhom jerġgħu jagħmluh?

Alex twieġeb li... "qatt ma tista' tgħid x'jiġri. Kienet esperjenza brillanti u żgur inkun ferħana li noffri l-opinjonijiet tiegħi għal darb’oħra." Din is-sena X Factor mhux ser ikompli, iżda minfloku se jixxandar Malta’s Got Talent.

Jekk tara il-music videos tagħha, tista’ tammira s-sempliċità tagħhom, iżda b’messaġġ b’saħħtu.

Dawn kollha xogħol tal-bravissima Marie Claire, fotografa u persuna attiva fuq Instagram. Marie Claire u Alex ltaqgħu b’kumbinazzjoni. Alex kienet irċeviet reazzjoni negattiva fuq waħda mill-istories tagħha u daħlet tkellem lil din il-persuna. Mhux talli daħlet tkellimha, talli saru l-aqwa ħbieb. Imma tajjeb li ngħidu li r-reazzjoni għamlitha bi żball! Din hija Marie Claire, li għal min qiegħed fuq Instagram jafha żgur. Marie Claire attiva ħafna fuq Instagram u ilha mill-2012. Kienet tużah bħala djarju iżda matul iż-żmien ir-ritratti bdew isiru aktar popolari, tant li sar xogħolha. Apparti taħdem fuq Instagram, Marie Claire hija fotografa fuq bażi full time.

Intervista

“Alexandra kienet laqtitni mill-bidu meta rajtha fuq X Factor bħala membru tal-ġurija. Kienet onesta u tgħid li għandha tgħid. Meta sirt naf li hi stess tkanta u tikteb id-diski, fittixt dwarha u skoprejt li għandha stil partikolari u li jogħġob lili,” tgħidilna Marie Claire. Marie Claire iltaqgħet ma’ Alex u saħansitra ħadmu żewġ music videos flimkien. Tgħidilna li l-ewwel music video li għamlu ffilmjawh għand in-nanna ta' Marie Claire, "Parti mix-xeni ta’ dan il-music video kien meħud għand nannti fejn stajna noħorġu l-element ta’ nostalġija."

Il-ħolma ta' Marie Claire hi li tgħix barra, u tispeċjalizza fil-karriera tagħha. Imma xewqa partikolari hi li taħdem mar-rivista popolari, 'Marieclaire' ... "għaliex minn hemm ġie ismi, allura jkun ifisser ħafna għalija jekk din il-ħolma ssir realtà."

Marie Claire

Intervista

DYLAN AGIUS

Jirbaħ is-sittax-il edizzjoni ta’ Liquorish F’Lulju ġie fi tmiemu s-sittax-il edizzjoni tal-programm Liquorish. B’28,182 vot jirbaħ Dylan Agius, żagħżugħ Żabbari ċajtier, xi kultant serju, imma daħal għall-isfida b’ruħu u b’ġismu. Ta’ sikwit fil-programm konna narawh jagħmel eżerċizzju ħalli jżomm ruħu attiv. Ġurnata wara li rebaħ, Dylan qalilna, “Tħossok kuntent ħafna u qisek ma tkunx tista’ taċċetta l-fatt li rbaħt. Mument li ma ninsa qatt u ġedded il-memorji li għaddejt minnhom.”

Joseph, maniġer ta’ Liquorish, jgħidilna x’kienet ir-raġuni li għażlu lil Dylan. Fl-audition Joseph qalilna li jaraw ħafna nies, allura trid tolqothom xi ħaġa partikolari. Waqt l-audition stess, Joseph staqsa lil Dylan fuq is-sinna taddeheb li għandu u t-tattoo sabiħa fuq rasu. “Il-look tiegħu diġà tagħtik li tistaqsih ċertu mistoqsijiet u tqanqanlek kurżità biex issir tafu. Xi ħaġa li għoġbitni mal-ewwel hi l-entużjażmu għal dak kollu li jagħmel. Jekk huwa xogħlu bħala tattoo artist jew fl-arti marzjali, dan jitkellem fuqhom b’passjoni kbira. Meta staqsejnieh għaliex Liquorish, il-mod kif tkellem u r-raġuni għaliex jixtieq jagħmel l-esperjenza saħħritna.”

Dylan, sa mill-ewwel eżerċizzju, wera kemm hu determinat u xejn ma jaqtagħlu qalbu. Liquorish għandu regoli bażiċi li kulħadd issa dera. “Il-parteċipanti noħorġuhom mill-qoxra tagħhom,” jgħidilna Joseph. Il-fatt li ma jkollhomx flus u li jkunu ma’ nies li qatt ma ltaqgħu magħhom qabel, tagħmel

l-avventura diffiċli. Fl-isfidi, Liquorish ikun qed jeżamina l-grupp u kemm ser ikun maqgħud; b’hekk l-ewwel sfida kienet waħda mill-itqal. L-isfida tal-ixkejjer kienet waħda diffiċli li Liquorish qatt ma għamel f’dawn l-aħħar snin.

“Xħin għedtilhom, kienu konvinti li qed ngħidilhom xi ċajta, imma dik kienet l-isfida u kellhom iġorru l-ixkejjer. Tajjeb li ngħidu li kienu skomdi ħafna u kienet diffiċli immens,” jistqarr Joseph. Kienet sfida psikoloġika li turi jekk ilparteċipanti humiex determinati biex jagħmlu ħilithom fl-avventura. Dylan kien l-ewwel wieħed li ħaseb li gidba: “Konna qegħdin fil-bidu tal-muntajna, kulħadd komdu u ferħan bil-backpack li qalulna biex inġibu, imbagħad qalulna bl-ixkejjer u ħadna qatgħa! Dawk l-ixkejjer qabduni ħakk ma’ għonqi kollu. L-ewwel ħsibt li kienet xi mossa tal-bidu tal-programm, imma xħin rajt wiċċ Joseph serju, emmintu.

Kulħadd beda jippanikja u kienet wisq sfida ħarxa.”

Imma għaliex għandu sinna tad-deheb? Dylan jgħidilna li meta kien żgħir, kien ġo għalqa mal-familja waqt ħin ta’ rikreazzjoni. Kien qed jilgħab bil-ballun mal-kuġini u ġara kollox f’temp ta’ minuta. F’għalqa enormi kien hemm pole tal-ħadid imwaħħal fin-nofs. Xħin garawlu l-ballun u mar biex jilqgħu, jisma’ għajta kbira. Kulħadd prova jwaqqfu imma kien tard wisq, b’Dylan jinżel dirett bi snienu jaħbtu ma’ dan il-pole. Dak il-ħin Dylan jitlef is-sinniet ta’ quddiem u b’ġirja ħaduh l-isptar. Fuq is-snien ta’ quddiem kellhom jagħmlulu trattament u biż-żmien kienu dejquh, għax kien

GWIDA Awwissu 2020 29

Intervista konxju ħafna tagħhom. “Kont inħossni naqra skomdu bid-daħka tiegħi,” jgħidilna Dylan. Id-deheb iħobbu u fl-avventura konna narawh ta’ spiss b’xi ġiżirana tad-deheb. Għalhekk iddeċieda li minflok jagħmilha komuni tal-porċellana jagħmilha tad-deheb għax jogħġbu ħafna. “Għall-ewwel tħossok naqra differenti, anke għax xħin tidħaq, in-nies jindunaw bis-sinna,” jistqarr magħna Dylan.

Dylan iħobb ħafna l-annimali. Għandu lil Candy li tgħix miegħu fl-appartament u Luna li kellu jħalliha għand ommu għax riditha u tħobbha ferm. Apparti minn dawn għandu kelb li meta Dylan mar għall-avventura ħadha wisq bi kbira ihallih warajh. “Kien għadu ġeru ta’ sitt xhur. Kont qed nagħtih ftit eżerċizzju mhux ħażin għax jirrekjedi ħafna ħin. Tul dawk it-tliet ġimgħat li għamilt mhux miegħu, dan il-kelb tilifli r-rutina,” jgħidilna Dylan. Il-kelb inbidel totalment u kellu jerġa’ jibda kollox mill-bidu u bil-mod. “Tajtu l-ħin tiegħu u issa erġajna ġejna lura għan-normal,” qalilna Dylan.

Peress li Dylan huwa tattoo artist staqsejnieh ukoll jekk hux beħsiebu jagħmel il-famuża tattoo ta’ Liquorish. Dylan b’mod diplomatiku jgħidilna li hu għandu xi ħaġa aqwa minn tattoo; għandu t-trofew li dejjem tfakkru fl-isfida. “Memorja li ġġeddidha tul ħajtek kollha u tirrakkonta kemm tirrakkonta qatt ma tiddejjaq. Tant hi sfida sodisfaċenti li mhu ħa ninsieha

qatt. Ma niddejjaqx li jkolli tattoo fuqi imma m’hemmx għalfejn tkun impenġija fuqi biex niftakarha tul ħajti kollha,” jgħidilna Dylan bi tbissima. Joseph jiżvela li Dylan għamel tattoo bit-tema ta’ Liquorish fuq żewġ parteċipanti ta’ din is-sena. Ħaġa wkoll li skoprejna hi li Dylan avolja għandu ħafna tpinġija u hu stess artist tat-tattoo jibża’ ħafna millinjections. “In-nies iridu jifhmu li għat-tattoo, il-labra tkun speċi scraping fuq il-wiċċ tal-ġilda, meta tiġi b’injection ta’ tilqima l-injection tkun differenti. Hemmhekk tista’ taqbad tagħlaq il-bibien għax inkun qed niġri mal-kamra kollha.

Niġi abjad karti u jiġi ħass ħażin wara l-ieħor,” jgħidilna Dylan. Magħna jistqarr li kulħadd jgħidlu fuqha dil-biċċa tax-xogħol, speċjalment meta jmur jagħti d-demm, “Imma ħadd ma jifhem id-differenza bejn ħaġa u oħra, u jkolli ħafna battibekki,” jgħidilna inkwetat.

Dylan jagħlaq billi jgħidilna li, “F’ħajtek dejjem għandek tibqa’ saqajk mal-art u xorta għandek tibqa’ l-istess persuna. Tibqa’ umli u tirringrazzja lil kulħadd. Jien bniedem li nkellem lil kulħadd, onest u dejjem ser nibqa’ Dylan li kont żgur.”

Il-ħidma għal Liquorish 2021 diġà bdiet. Infatti l-ewwel żewġ parteċipanti huma diġà magħrufa. Peress li hawn inċertezza dwar dak li ser jiġri fid-dinja minhabba l-pandemija, tkellimna ma’ Joseph jekk Liquorish hux ikkonfermat għassena d-dieħla. Joseph aċċertana li diġà sar ħafna xogħol; “Liquorish jieħu ħafna xhur biex isir. F’sitwazzjoni li ħadd ma stenna, ma naffordjawx nistennew x’ser jiġri minn issa għal quddiem. Ser nibqgħu għaddejjin daqslikieku ser isir,” jgħid Joseph. Joseph jispera li minn din l-esperjenza qarsa li għaddiet minnha d-dinja, nieħdu tagħlima li jekk jinqala’ xi ħaġa oħra hekk inkunu preparati. “Ma tagħmilx sens li xi ħaġa li għaddejna minnha, nerġgħu nagħmlu l-istess affarijiet.

Tal-inqas darb’oħra nistgħu nimpruvjaw fuq li esperjenzajna.”

Innutajna wkoll li waqt il-programm Andrea fl-ebda ħin ma semmiet is-sitwazzjoni preżenti u dan għamluha b’ċertu ħsieb sabiex joħolqu sens ta’ pożittività mat-telespettaturi.

“Ridna li n-nies tad-dar idawrulu kull nhar ta’ Tnejn fit-8:30 biex ipoġġu u jieqfu jisimgħu bil-problemi, jieħdu gost u jirrilassaw daqsxejn.”

Għal kull ħaġa li jagħmel Liquorish, Joseph jgħidilna li għandhom pjan B, ħalli f’każ li jiltaqgħu ma’ xi ostakolu jkunu preparati. “Għall-kuntrarju li jaħsbu ċertu nies li aħna mmorru fil-pajjiżi u naraw x’jiġri, aħna dejjem ikollna t-tieni pjan lest ħalli f’każ li jinqala’ xi ħaġa nkunu koperti. B’xi mod, il-pjan huwa li minn April, Liquorish jirritorna u ser ikun hemm sorpriżi u affarijiet sbieħ,” jaċċertana Joseph.

Aħna nawguraw minn qalbna lit-tim kollu ta’ Liquorish għalledizzjoni li jmiss, eċitati biex naraw fejn ser tkun l-avventura li jmiss u min ser ikunu l-parteċipanti l-ġodda!

30 GWIDA Awwissu 2020

Interess

X’TISTA’ TARA FUQ IT-TV?

Programmi ta’ varjetà Sketches mad-Dulli

Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fit-7:50 u fil-11:35 fuq ONE Doża żgħira ta’ kuljum mill-komiku Dulli. Id-Dulli magħruf ħafna għaċ-ċajt tiegħu, fost iċ-ċajt li ġab dan il-programm, fakkarna meta d-Dulli kien ħiereġ mal-attur Gwido Fenech fuq il-baħar. Gwido ġibidlu l-attenzjoni li l-baħar imqalleb u li familtu sħiħa mietet fuq il-baħar. Kien hawn li d-Dulli qallu, “Missierek fuq xiex miet?”. Gwido malajr wieġbu fuq is-sodda. B’hekk id-Dulli tah risposta billi qallu, “Allura ma tibżax tmur fuq is-sodda int?”.

Teftif

Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-12:50 fuq ONE Doża żgħira ta’ kif tista’ ssajjar kuljum! Waħda mir-riċetti sempliċi kienet tikkonsisti; 2 imgħaref yogurt, 2 kikkri ħalib u cereal bars. Ir-riċetta tgħidlek biex tħawwad il-yogurt mal-ħalib, tferra’ f’kikkri żgħar u tfarrak is-cereal bars f’dawn il-kikkri. Fl-aħħar iffriżahom u tkun qed tieħu ġelat bnin! Riċetta sempliċi għas-sajf.

Espresso

Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-13:00 fuq ONE Wayne Aquilina għal sajf ieħor iżomm l-appuntament tiegħu mal-espressini! Agnes Pandolfino issa għandha dehra ġdida u ġiet aktar bjonda! Espresso hu l-kumpanija tiegħek ta’ kuljum. Dan il-progamm beda fl-2015 u minn dakinhar saru ’l fuq minn 1200 programm. Ħafna huma dawk it-telespettaturi li rringrazzjaw lil Wayne talli qed iżommilhom kumpanija matul is-sajf.

Noli

It-Tnejn, it-Tlieta u l-Ġimgħa fis-19:15 fuq TVM F’dan il-programm qed niltaqgħu ma’ għadd ta’ personalitajiet mid-djar tagħhom. Flimkien ma’ Angie Laus jitkellmu fuq il-ħajja tagħhom u jilagħbu logħba. Paul Giordimaina u Fleur kienu waħda mill-koppji intervistati fuq dan il-programm. Skoprejna li fi żmien il-Covid minħabba li Fleur taħdem ġo dar tal-anzjani kellha tinfired minn ma’ Paul “għal bosta ġimgħat”. Għamlu b’kollox sitt ġimgħat ’il bogħod minn xulxin u skont Fleur ma kinux ġimgħat faċli.

Paul u Fleur iltaqgħu bis-saħħa tal-preżentatur Joe Tanti, 25 sena ilu. Fleur kienet qed tikteb il-poeżiji u qalet lil Joe li tixtieq taqlibhom f’kanzunetti. Joe kien issuġġerielha lil Paul Giordimaina u ltaqgħu ftit wara. Għamlu żmien jaħdmu flimkien, “U minn ħbieb inħolqot xi ħaġa oħra” tgħid Fleur.

Segwi dan il-programm għal aktar stejjer ħelwin.

32 GWIDA Awwissu 2020

Primetime Preview

Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-12:45, fl-16:00 u fis-19:15 fuq ONE Owen Bonnici b’verżjoni sajfija ta’ Primetime. F’dan il-programm Owen waqt li għaddej mit-toroq ta’ Malta ser ikun qed jilgħab mal-telespettaturi l-logħba popolari ‘kontra 30 sekonda bil-maqlub’. Fil-programm qed ikun akkumpanjat mill-attriċi Antonella Axisa. F’uħud millprogrammi jkollu wkoll personalitajiet magħrufa.

Bejnietna

Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-18:10 fuq NET Dulcima, Stef u Marco Calleja jilqgħu lit-telespettaturi kuljum bi programm frisk Bejnietna. Fil-programm ikun hemm mistienda personalitajiet distinti fejn isiru nafu affarijiet ħelwin fuqhom. Skoprejna li f’għeluq l-anniversarju Peppi ta ġiżirana lil Mandy iżda hu ried funtana! L-idea ta’ din il-funtana għall-ewwel ma tantx għoġbitha lil Mandy imma kellha taċċetta. Fid-dar tagħhom issa għandhom funtana ġol-bitħa! Iżda mill-ewwel bdew l-intoppi hekk kif il-plakka waħlet u ma riditx tinqala’! Imnalla kien Xandru t-tifel tagħhom li sabilhom soluzzjoni!

Vitalità

It-Tnejn u l-Ġimgħa fis-18:15 fuq TVM Programm prodott mill-Kunsill Malti tal-Volontarjat dwar temi ta’ saħħa, l-anzjani, arti, ambjent, kura tal-annimali u żgħażagħ.

Interess

Għat-Tfal Qari għat-tfal – Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-18:45 fuq TVM2

Il-Misteru tan-nannu Ton – Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-18:50 fuq TVM2

Xplaħħ mal-ħajt – Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-19:15 fuq TVM2

Puffle Town - Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-19:30 fuq TVM2 Andy’s Dinasour adventures - Mit-Tnejn sal-

Ġimgħa fit-19:45 fuq TVM2

Quddies

TVM 2 Kuljum fid-9:30, Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fil-17:30, Is-Sibt u l-Ħadd fis-18:30 ONE Kuljum fit-8:00 NET Mit-Tnejn sal-Ġimgħa - 15:30, Il-Ħadd fl-10:30

Aħbarijiet

TVM Kuljum 12:00 / 16:00 / 20:00 / 22:00 Aħbarijiet bis-sinjali 18:00 ONE Kuljum 06:30 / 07:30 / 12:30 / 15:30 / 19:30 / 23:30 NET Kuljum 07:00 / 12:00 / 15:00 / 18:00 / 19:30 / 21:55 / 23:00 Aħbarijiet bl-Ingliż 17:45

Nhar ta’ Tnejn

Valletta : ilwien ta’ Belt - fis-18:45 fuq ONE

Valletta u dak kollu li jaqla’ l-baħar. Kummerċ, ħolm, traġedji, messaġġi, tifkiriet, assedji, u divertiment. Il-baħar żaqqu ratba u rasu iebsa; mill-emigranti sal-immigranti; mill-għaqda għall-firda; il-baħar u ċ-ċelebrazzjoni talbniedem.

Umani - fis-19:20 fuq TVM

Maria Muscat ta’ kull ġimgħa tlaqqagħna ma’ umani distinti li jkollhom storja tad-deheb. F’wieħed mill-programmi laqqgħatna ma’ Martina Fenech ta’ 22 sena. Martina batiet ħafna sa minn ċkunitha. Meta kellha biss 3 snin, ommha mardet bil-kanċer. Meta kellha 15-il sena, ommha mietet, u ftit tax-xhur wara, Martina jsibulha tumur f’għajnejha. Tilfet ukoll lill-għarus tagħha Jerome minħabba l-kanċer. Minkejja l-battalja kontinwa tagħha xejn ma jżomm lil Martina milli tkun pożittiva u tgħix ħajjitha bl-aħjar mod possibbli u tgħin lil ħaddieħor fosthom lil Puttinu.

Gadgets - fid-21:00 fuq TVM

Programm iddedikat lit-teknoloġija iżda li jinteressa lil kulħadd! F’wieħed mill-programmi rajna lill-preżentatriċi Martina Zammit tmur id-dar ta’ Valentina Rossi apposta sabiex tuża t-toilet tagħha! Imma x’għandu speċjali dan l-imbierek toilet? Dan hu l-baby ta’ Valentina, toilet li jiffrankalha milli tuża toilet paper! Dan il-famuż toilet xħin tlesti mill-bżonnijiet tiegħek jispara l-ilma bis-saħħa ta’ remote biex jimsaħlek il-warrani. Trid tara wiċċ Martina kif għamel xħin Valentina bdiet turiha kif tużah!

Bandiera Kaħla - fl-21:45 fuq TVM

Jagħti ħarsa mill-qrib lejn kif jiġu ddikjarati bajjiet bħala Blue Flag . F’wieħed mill-programmi rajna kif ‘Il-Ponta talQawra’ ġiet iddikjarata bħala bandiera kaħla sitt snin ilu.

Pauline mill-MTA tkellmet għaliex din il-bajja għandha dan il-preġju. Pauline qalet li waħda mill-affarijiet importanti hi l-aċċessibiltà għall-kosta. F’din il-bajja minkejja li hemm ħafna blat, l-MTA għamlet mezz biex tkun aċċessibbli għallpubbliku.

Moda l-Istorja - fl-22:00 fuq ONE

Moda – l-Istorja se jeħodna lura għall-istorja tal-ilbies f’Malta, fejn se naraw tipi differenti ta’ lbies li kienu jilbsu l-Maltin. Apparti li se jkunu qed juruna l-moda tal-familji sinjuri, se jħarsu wkoll lejn l-ilbies popolari li l-bqija tassoċjetà Maltija kienet tilbes. Din is-sensiela hija miktuba u rriċerkata minn Caroline Tonna. Il-produzzjoni hija ta’ Sharp Shoot Media Ltd., b’kollaborazzjoni ma’ Arts Council Malta u Kultura TV.

GWIDA Awwissu 2020 33

Interess

Nhar ta’ Tlieta

Ħidmietna - Kull nhar ta’ Tlieta u Ħamis fil-11:15 fuq TVM Ħidmietna ser ikun programm imtella’ b’kollaborazzjoni mal-MCAST, mal-Università ta’ Malta, mal-Junior College kif ukoll mal-ITS. F’dan il-programm, li ser ikun maqsum fi tliet fażijiet, ser inwasslu lit-telespettaturi tagħrif dwar diversi xogħlijiet kurrenti, x’jinvolvi kull xogħol, kif ukoll x’ċertifikati għandek bżonn biex tidħol fil-korsijiet illi jwassluk għal dak ix-xogħol.

Għawdex Illum - fid-9:20 fuq TVM

Għawdex Illum jippreżenta t-32 edizzjoni tiegħu, u se jkompli jippreżenta l-ambjent trankwill Għawdxi. Ilprogramm se jkopri aspetti Għawdxin minn lenti storika, arkitettonika, artistika, kulturali, u ambjentali, filwaqt li jikxef l-użanzi u l-istili tal-ħajja Għawdxija. CVC Media huwa l-produttur, flimkien m’Alvin Scicluna, li huwa wkoll iddirettur.

Mill-Imħażen tal-Festi - fis-18:45 fuq TVM

Fid-dawl tal-pandemija jagħti ħarsa kif id-dilettanti tal-festi qed ikampaw f’din is-sitwazzjoni fejn jidħol armar tal-festa.

dekomposta? Dan u ħafna tagħrif interessanti fuq Vale, il-programm immexxi minn Valerie Vella.

Lenti - fil-17:20 fuq TVM Hija ġeneralizzazzjoni perikoluża meta wieħed jgħid li m’hemmx differenza bejn il-Maltin u l-Għawdxin. “Aħna żgħar wisq bħala poplu,” hemm min jgħid. “Kemm jistgħu jkunu differenti minn xulxin, il-Maltin u l-Għawdxin? Dalbeżqa baħar li jifred lil Malta minn Għawdex!” LENTI se jqatta’ tlettax -il ġimgħa jiltaqa’ m’Għawdxin li aċċettaw ipoġġu quddiem il-lenti u jitkellmu apertament ma’ ALBERT MARSHALL dwar aspetti differenti ta’ ħajjithom: x’jemmnu, x’jagħżilhom minn ħaddieħor, kif iħossuhom differenti mill-proxxmu tagħhom li jgħix in-naħa l-oħra talFliegu, xi jferraħhom, xi jdejjaqhom, xi jħobbu jieklu, minn xiex jiskruplaw, minn xiex jibżgħu: il-mewt tbeżżagħhom?

L-infern u l-ġenna ħrejjef tan-nanniet? Jidgħu? Jitkellmu ħażin? Iħossu li qed jagħmlu ħażin? U mitt tentufa oħra li ġeneralment ma jingħadux fuq it-televiżjoni. Qattgħu nofs siegħa nemmsu u ddeċiedu waħedkom jekk l-Għawdxin humiex differenti mill-Maltin. Tiskantaw b’xejn…

Aqta’ kemm - fil-17:30 fuq ONE Repetizzjoni ta’ game show ħelwa minn Andreana u Melanie Kelly. Hawn il-kontestanti ser jippruvaw jaqtgħu l-prezzijiet tal-prodotti li jaraw quddiemhom u jirbħu premjijiet!

Ras Imb Ras - fis-19:15 fuq TVM

Nhar ta’ Erbgħa

Vale - fl-16:00 fuq NET Kif jista’ jkollna anqas impatt fuq l-ambjent ta’ madwarna?

X’tista’ tagħmel mill-affarijiet li tkun ser tarmi? Kont taf li qoxra ta’ batterija tar-remote ddum 100 sena biex tiġi

34 GWIDA Awwissu 2020

B’mistoqsijiet diretti u inċiżivi, il-ġurnalist ta’ TVM Mario Xuereb jittanta jiskopri aktar dwar is-suġġett u l-personaġġ li jkollu quddiemu.

Fish On – fis-18:45 fuq ONE Mad-Daqqa t’Għajn - fit-20:15 fuq ONE

Interess

Nhar ta’ Ħamis

Nhar ta’ Ġimgħa

Dine or Dishes - fis-18:15 fuq TVM

X’Kien Ġara Tassew - fis-14:00 fuq TVM L-għan ta’ dan il-programm hu li jinvestiga siti popolari u jagħtina informazzjoni fuq l-istorja tal-gżejjer Maltin. Dan il-programm jinkludi tagħrif akkademiku minn riċerkaturi u opinjonisti fuq siti storiċi.

X’Sar Minnhom – fis-19:20 fuq TVM

Xtra Sajf - fid-21:00 fuq TVM

Personaġġi - fil-17:20 fuq TVM Personaġġi jerġa’ jirritorna sabiex jitfa’ dawl fuq il-ħajja ta’ personalitajiet Maltin u Għawdxin li jimmeritaw ilħarsa tagħna mill-kamp artistiku għal dak sportiv, minn dak politiku għal dak umanitarju. Il-personaġġi, li Joseph Chetcuti jintervista b’tant abbiltà, huma mhux biss interessanti, iżda wkoll ta’ min jammirahom. Personaġġi, taħt id-direzzjoni ta’ Blend Productions, b’Marley Lagana bħala direttur u Joseph Chetcuti bħala produttur u preżentatur.

Pirotekniċi – fid-21:15 fuq ONE

Vitalità - fis-18:15 fuq TVM

Bi preżentazzjoni ta’ Manuel Aquilina, il-kok Neil flimkien mal-kok Aaron se jkunu qed iħejju riċetti ma’ 2 kontestanti.

Dan il-programm li beda f’Ottubru li għadda ser ikompli jagħtina l-aqwa riċetti minn dawn il-kokijiet eċċellenti!

X’sar minnhom? huwa programm li se jkollu mistiedna personaġġi magħrufa Maltin li n-nies isaqsu dwarhom.

Kienu bosta personaġġi li għamlu isem għax-xena televiżiva, radju fost oħrajn. Dawn il-personaġġi ser jidhru f’dan ilprogramm. F’ X’sar minnhom? se nkunu qed naraw stampa li mhux soltu naraw. Dan għaliex l-intervisti se jkunu qed isiru f’postijiet diversi madwar Malta.

Tertuqa - fl-22:05 fuq TVM

Programm prodott mill-Kunsill Malti tal-Volontarjat dwar temi ta’ saħħa, l-anzjani, arti, ambjent, kura tal-annimali u żgħażagħ.

X’hemm moħbi - fis-18:45 fuq TVM

Il-kurżità hija l-fattur ewlieni li ser iżżomm lill-udjenza fil-mistennija għal dan il-programm. “X’ser naraw din ilġimgħa li ma nafux bih/biha?” hija l-mistoqsija li wieħed ser jistaqsi. Programm li jiġbor fih aneddoti u stejjer li huma ddokumentati jew intirtu bil-fomm minn ġenerazzjoni għal oħra.

Popcorn - fl-22:00 fuq ONE

Nhar ta’ Sibt

Summer Life & Style fil-17:00 fuq NET

Il-programm Summer Life & Style ppreżentat minn Lea Hogg huwa programm ta’ divertiment b’intervisti ma’ personaġġi Maltin. Il-programm isir mit-tlett ibliet u jitratta l-istil Malti tal-ħajja sajfija.

Mill-festa fit-20:15 fuq ONE

ONE bi programmi relatati mal-festi fil-gżejjer Maltin.

Fil-programm rajna diversi festi minn lokalitajiet differenti fosthom tal-Fgura. Bi Produzzjoni ta’ Etienne Schembri, Aaron Zahra u Brian Bonnici għall-istazzjon ONE, ilpreżentaturi se jkunu qed jiltaqgħu ma’ nies u għaqdiet involuti fl-armar u l-organizzazzjoni tal-festa.

Interess

Nhar ta’ Ħadd

Malta u lil hinn minnha – fl-10:30 fuq TVM

Programm kurrenti li juri l-kultura u ċ-ċivilizzazzjoni mondjali, filwaqt li jenfasizza fuq l-ambjent, il-wirt storiku, xi riċetti tradizzjonali Maltin, u aktar. Din is-sena, il-programm se jiffoka fuq Sqallija, u fuq l-emigranti Maltin li jinsabu f’Ġibiltà u fil-Kanada, f’Vancouver.

House Hunt - fil-11:30 fuq TVM

Il-programm fejn iżuru proprjetajiet għall-bejgħ madwar Malta u Għawdex u nitkellmu ma’ esperti fil-qasam tad-djar.

Raħal Twelidi - fl-16:00 fuq TVM

Raħal Twelidi huwa programm kulturali fuq il-lokalitajiet Maltin. F’kull programm se nżuru lokalità differenti u nsiru nafu aktar dwarha, mill-istorja, sat-tradizzjonijiet, personaġġi, u oħrajn; kollox bi stil leġġer u komiku.

Kompendju - fil-17:00 fuq TVM Il-kwiżż xow bil-Malti ppreżentat minn Melanie Kelly taħt iddirezzjoni ta’ Andreana u Ben Camille. Kwiżż iddedikat kollu għal dak kollu li hu Malti! Kemm taf taqta’ mill-mistoqsijiet tqal li taf tħejji Andreana?

Għawdex Illum - fis-18:15 fuq TVM

Se jkompli jippreżenta l-ambjent trankwill Għawdxi. Ilprogramm se jkopri aspetti Għawdxin minn lenti storika, arkitettonika, artistika, kulturali, u ambjentali, filwaqt li jikxef l-użanzi u l-istili tal-ħajja Għawdxija.

36 GWIDA Awwissu 2020

Fil-Ġnien Ma’ Melo - fis-18:45 fuq TVM

Fil-Ġnien ma’ Melo huwa programm iddedikat għallbotanika u għall-varjetà kbira ta’ pjanti ffilmjati f’ġonna Sqallin. Melosaul Balzan se jagħti informazzjoni dwar siġar, arbuxelli, pjanti u fjuri varji, li jikbru fis-serer u fil-pajsaġġi ta’ taħt il-muntanja Etna.

It-12-il edizzjoni tal-Malta Short Film Festival - fid-21:00 fuq TVM

Din hija t-tnax-il edizzjoni tal-festival li jwassal għażla internazzjonali ta’ films qosra lit-telespettaturi Maltin. Wara kull film ikun hemm diskussjoni mill-ġurija li huma Tony Cassar Darien, Saviour Chircop u Charles Stroud. Il-festival għandu direzzjoni artistika ta’ Tony Parnis u tippreżentah Vanessa Vella.

Intietef – fil-11:15 fuq NET

Drama

Il-Misteru tan-nannu Ton – Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fl-10:00 fuq TVM

Storja ta’ Storja (DokuDrama) – Kull nhar ta’

Sibt fis-19:15 fuq TVM

Campiello – Kull nhar ta’ Ġimgħa 14:45 fuq TVM

Interess

Ipokriti - Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fil-12:15 fuq TVM

Days Of Our Lives - (Staġun 53 - Ep 35 – 55)

fuq NET

Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-13:00 fuq Melita More Rafe u Same jiskopru aħbar xokkanti fuq Will. Meta Paul jgħid lil Sonny sigriet fuq ħajtu xi ħadd jispara u jkun hemm traġedja. Kien J.J. il-moħħ wara l-isparatura fejn xħin jiskopri lil min laqat jibqa’ mbellah. Kien għalhekk li Abe ser tirċievi aħbar kerha ħafna. J.J. kien laqat lil ibnu stess u Abe ser tagħtih ħasla kif imiss. Hope ser tieħu l-pistola ta’ J.J. wara l-aċċident li ħoloq. L-isparatura tibqa’ tħalli l-effett tagħha fuq Salem. Lani jipprova jfiehem lil Abe għaliex J.J. spiċċa biex spara fuq ibnu Theo. F’dawn l-episodji ser naraw lil J.J. jipprova jidħol bil-moħbi l-isptar biex jara lil ibnu. Iżda ma jgħaddix wisq żmien li Abe tiftiehem ma’ Hope biex tkeċċi lil J.J. mix-xogħol. Lejn l-aħħar tax-xahar ser naraw kif jibqa’ J.J. bir-riżultat li ħareġ millinvestigazzjoni. Iżda Abe ser taħfirlu lil J.J.?

L-Għarusa

BEAUTIFUL - Staġun 29 - 8118 - 8130

Simpatiċi - Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fil-12:15 fuq NET Sorelle - Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-13:15 u fis-14:00 fuq TVM2 Iċ-Ċaqqufa - Mit-Tnejn sal-Ħamis fit-14:45 u fl-16:05 fuq TVM

Division 7 - Mit-Tnejn sal-Ħadd fl-22:15 fuq ONE It-Tielet Staġun: Dejjem Tiegħek Becky - Is-Sibt fl-10:15 u l-Ħadd fl-09:45 fuq NET

Għall-Paċi u l-Mistrieħ – Is-Sibt u Ħadd fis-13:05

It-Tlieta fid-21:00 u fl-22:05 fuq TVM (Episodji 8 – 11) Bettina tisma’ lil Carlotta u Arturo jitkellmu fuq l-ittra li kienet ser tintbagħat. Bettina titlob favur mingħand Bert minħabba proprjetà għall-ħabiba tagħha. Emilda taffaċċja lil Nena dwar ir-ritratt u titlobha deskrizzjoni assoluta tal-ħajja qabel daħlu fil-palazz. Abela jkompli fuq li kien diġà beda Fenech Lauri u jerġa’ jkellem lit-tifla. Il-ħbiberija bejn Karm u Flemenia tkompli tinbet ħelu u jsib wens filkumpanija ta’ Flemenia.

F’Ġieħ l-Imħabba

L-Erbgħa fid-21:00 u fl-22:05 fuq TVM (Episodji 9 – 12) Laura fetħet qalbha ma’ Ġużi… x’qaltilha dwar Emilio u Erminja? Elena x’qaltlu lil Salvatore fuq Karla? Elena staqsiet mistoqsija lil missierha… għaliex ħasditu? Għaliex Ġużeppe kien irrabjat ħafna għad-domandi li għamlitlu? Berto baqa’ fil-maħżen biex jibqa’ jaħdem… min daħal hemm ukoll u x’għamel hu? Emilja u Laura kienu qed jitkellmu flimkien… x’mar jagħmel Berto? Għaliex Emilio inkwetat?

Tfal Jiġu bil-Vapuri – Il-Ħamis fl-22:05 fuq NET Gizelle - Kull nhar ta’ Sibt fit-8:30pm fuq ONE

Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-13:41 fuq Canale 5 Brooke ser tgħid lil Bill fuq il-biża’ li qed tħoss meta tara lil Thomas filwaqt li jitkellmu fuq il-passat tagħha. Ir-relazzjoni ta’ Brooke u Ridge tiġi ttestjata meta jindunaw bil-marda terminali. Pam ser tagħti ħjiel lil Brooke fuq x’ġara qabel it-traġedja.

Episodji diffiċli ser inkunu qed naraw f’Awwissu hekk kif Steffy u Hope ser isibu faraġ f’xulxin għax ikunu għaddejjin minn żminijiet diffiċli. Ser naraw ukoll li Wyatt ser jagħmel deċiżjoni importanti f’ħajtu.

Wyatt u Flo ser ikunu qed jerġgħu jippruvaw ir-relazzjoni tagħhom u jagħtu t-tieni ċans lil xulxin filwaqt li jiċċelebraw li issa ser imorru jgħixu ġo dar għalihom. Wara li Thomas ta d-droga lil Liam, dan jieħu vantaġġ fuq Hope. Liam iqum u jiftakar fl-azzjonijiet tiegħu. Iżda x’pass mistenni li jieħu?

Looney Tunes Show - Kull nhar ta’ Ħadd fit-8:00 fuq Italia 1

I Flintstones - Kull nhar ta’ Ħadd fid-8:50 fuq Italia 1 I Simpson - Mit-Tnejn sal-Ġimgħa fis-13:40 fuq Italia 1

Barranin

You Me and Them Is-Sibt fid-21:00 fuq TVM Home Is-Sibt fid-21:30 fuq TVM Repetizzjonijiet ta’ Michael McIntyre Big Show Is-Sibt fl-22:05 fuq TVM Repetizzjonijiet ta’ Penn and Teller Fool Us IlĠimgħa fid-21:15 fuq TVM Jekk int produttur u tixtieq li jkollok il-programm imniżżel hawn tista’ tibgħat email fuq info@gwida.mt

GWIDA Awwissu 2020 37

GWIDA SpeĊjali

Ritratt: Clint Gerald Photography

ABIGAIL U CARLOS

Mill-ħasda tal-pandemija, għall-programmi u opportunitajiet ġodda!

Covid-19 kien xokk kbir għal Carlos u Abigail għax iffriżatilhom il-kumpanija. Ma setgħux ilaqqgħu l-kru, jiffilmjaw u jkomplu bir-rutina tagħhom. Affettwa lil kulħadd imma l-artisti ħadu daqqa kbira.

Madanakollu dawn it-tnejn sabu x-xoqqa f’moxta u fiż-żmien fejn kulħadd baqa’ ġewwa, bdew joħorġu ħafna ideat minn moħħhom. Għalhekk tkellimna magħhom biex niskopru x’għamlu!

GWIDA Awwissu 2020 39

GWIDA SpeĊjali

Il-pandemija ma waqqfitkomx. X’qgħadtu tagħmlu?

Carlos: Minħabba li ma stajniex nagħmlu xogħolna, niġġeneraw introjtu jew naħdmu, għamilna l-unika ħaġa li stajna nagħmlu. Qgħadna bilqiegħda u bdejna noħolqu proġetti ġodda.

Abigail: Għamilna revamp kbira tal-kumpanija. Kellna bżonn nagħmluha, anke għax dan huwa punt kruċjali għat-Take Two. Biddilna l-emblema, għamilna sit ġdida, showreel ġdid u nedejna kollox f’Lulju. Huwa punt importanti f’ħajjitna għax bħalissa qegħdin bilmod il-mod nimxu lejn is-suq internazzjonali. Dan hu l-pass li jmiss għalina.

Għaliex għamiltu kollox ġdid?

Carlos: Aħna ma nafux nieqfu u dik il-problema tagħna. Għalija personali l-kwarantina kienet, minn naħa problematika għax bdejna ninkwetaw fejn ser tmur il-kumpanija, min-naħa oħra ġegħlitna bilfors nistrieħu u vera straħna. Għall-ewwel ma kontx naf x’ser naqbad nagħmel bija nnifsi, imbagħad minn hemm bdejna naraw x’ser nagħmlu.

Abigail: Għandna tim żagħżugħ, b’enerġija ġdida, b’viżwal u ideat ġodda. Bħala kumpanija dejjem

“Għall-ewwel ma kontx naf x’ser naqbad nagħmel bija nnifsi...”

Carlos

miftuħin biex naħdmu ma’ nies ġodda. Bil-workshops niskopru ħafna talenti u nistiednu lil kulħadd biex jaħdem magħna u jagħti kontribut bl-ideat.

Take Two ilha 12-il sena u taf il-bidu tagħha millEvanġelisti...

Carlos: Fl-2008, l-ewwel ħaġa li għamilna kienet dik id-drama.

Minn dak iż-żmien ma waqafniex. Meta bniedem ma jiqafx ma jistax imur lura u jħares madwaru. Il-Covid ġegħlitna nagħmlu dik. Minn hemm seħħ dan ir-rebranding. Dawn it-12-il sena kienu qishom żewġ ħajjiet.

Abigail: Aħna u nippreparaw għat-tnedija, irrealizzajna kemm ħdimna ma’ nies, kemm ħdimna ma’ klijenti, u tħossok grat. Ħdimna ma’ atturi, ma’ producers li issa qed jagħmlu drama u affarijiet għalihom... Mingħajr ma trid tħossok kuntent għax tiftakar f’kemm kellna relazzjonijet tajbin matul it-triq tagħna.

Carlos, qabel iltqajt ma’ Abigail ma kontx tara televiżjoni lokali. Kif ħajritek tibda?

Carlos: Jien ġejt avviċinat minn Abigail għax kienet qed tikteb serje ma’ Evelyn u Rachel. Bħala stil ta’ kitba, kellhom bżonn moħħ maskili. Dan seħħ qabel Gizelle fejn kienu qed jiktbu kummiedja flimkien. Abigail kienet tafni permezz ta’ missierha għax kont nirreċta ma’ Salvu f’Anġli.

Abigail: Meta konna qed niktbu indunajna li kien hemm wisq affezzjonijiet femminili, ħafna stejjer ta’ mħabba, ġuvintur u romantiċiżmu. Imbagħad meta daħħalna lil Carlos beda dieħel element ta’ gangster, sparar... Carlos xtaq isir suldat u xorta rnexxielu. Jekk tara Gizelle, fil-fatt, tibda ħafna mħabba; Gail tħobb lil Oliver, tinduna li hemm ħafna kitba femminili. Meta bdejna l-produzzjoni u ma konniex stajna nlaħħqu l-iskript waqa’ f’idejn Carlos. Minn hemm bdew deħlin l-isnieter, karozzi, Forzi Armati, etċ..

Carlos: Konna entużjasti ħafna fi żmien Gizelle. Konna għadna żgħar, kellna enerġija li nippruvaw kollox. B’Gizelle rnexxielna nagħmlu xi ħaġa li taffaxxinani.

Gizelle

40 GWIDA Awwissu 2020

GWIDA SpeĊjali

Qed nerġa’ nara r-ripetizzjonijiet fuq One wara 15-il sena u ngħid kemm konna mġienen.

Carlos, apparti drama ktibt kummiedja. Kif tqis lilek innifsek?

Carlos: Jien inqis lili nnifsi bħala kittieb. Ħallili laptop, itmagħni u nsini. L-aktar diffiċli kienet bla dubju l-kummiedja, għax ikollok punchline kull żewġ linji, xi ħaġa li mhux faċli.

Abigail: Meta nkellmu n-nies jaħsbu li l-atturi jivvintaw l-iskript waqt il-ġbid. Veru jivvintaw u aħna ninkuraġġuhom biex jagħmlu dan, imma biex tibni qafas trid ħafna ħin. Li għandna tajjeb f’Min Imissu hu li għandna tim ta’ kittieba. Il-kummiedja teħilbek jekk tikteb episodju wara episodju. Barra minn Malta biss biss ikun hemm kamra tal-kittieba, 15-il persuna ma’ mejda u kulħadd jgħid iċ-ċajt u jagħżlu ta’ min tkun l-aħjar. Malta m’għandniex dak it-tip ta’ fondi biex tagħmel dan. Imma rnexxielna ngħaqqdu kamra talkittieba żgħira b’ħames min-nies u nidħqu ħafna.

Min Imissu ser ikompli minn Ottubru u ser naraw xi ħaġa ġdida kompletament. X’tistgħu tiżvelaw?

Abigail: Hemm atturi u karattri ġodda. Fi żmien ilpandemija konna qed intellgħu u nniżżlu jekk hux ser jirnexxilna nagħmluh jew le. Filgħodu konna ngħidu li ser nagħmluh u filgħaxija nwaqqfuh.

Carlos: Konna naraw il-bulettin mediku ta’ Charmaine Gauci u nċemplu lil xulxin. Meta kienu jgħidu li sabu ħafna każijiet konna ngħidu li mhux ħa jsir, meta bdew jonqsu bdejna nieħdu r-ruħ u ngħidu li ser isir.

Marija s-Sabiħa

Abigail: Min Imissu tant hu b’saħħtu li kull fejn immorru kulħadd iħeġġiġna biex nagħmluh. Naħseb li hemm bżonn programm bħalu biex nidħqu ftit u nieħdu gost. Din is-sena hemm tliet atturi ġodda fosthom Claire li għamlet il-parti ta’ Merjen. Konna ser indaħħluha fl-istaġun li għadda, iżda ddeċidejna li jekk ser tagħmel Merjen u tagħmel Min Imissu, ħadd ma jeħodha bis-serjetà. Fl-anteprima ser insiru nafu xi ħaġa vera importanti fuq il-ħajja passata tal-Lajf. Għandu sigrieti fil-passat li lanqas hu stess ma kien jafhom u ħa joħroġhom kollha qabel jibda l-programm.

Semmejna d-drama Merjen li bħalissa qed jagħmel ħafna suċċess barra minn xtutna. Kif tiddeskrivu dan?

Abigail: L-ewwel morna b’Limestone Cowboy barra minn Malta u deher f’ħafna festivals u n-nies għoġobhom. Miraklu ta’ Ħal Saflieni, intgħażel minn ħafna serje madwar l-Ewropa kollha biex jintwera waqt festival prestiġġjuż ġo Franza. Dan hu l-aktar festival prestiġġjuż ta’ serje televiżivi fl-Ewropa.

Trid tarahom in-nies barranin jimitaw il-karattru tal-Paps (Ludwig Farrugia) u kienet xi ħaġa memorabbli.

Carlos: Dawn kienu nies tal-industrija. Atturi, produtturi stabiliti u jiġu fuqek u jifirħulek. Meta filgħaxija tmur tara x’għamlu tibqa’ mistagħġeb bil-proġetti ta’ miljuni li jkunu produċew.

Abigail: Minn hemm ġibna kuntratt ma’ aġent li bħalissa qed jibnu pakkett biex juru l-prodotti tagħna fuq stazzjonijiet barranin. Merjen, li għadu kemm ħareġ, bdejna l-proċess fuqu sabiex jidher barra wkoll. Dan hu proċess twil u sabiħ li forsi għad iwassalna għal barra minn xtutna. Nemmen li dak hu l-pass li jmiss għal Malta. Ma nistgħux nibqgħu nagħmlu l-affarijiet għal Malta biss, għax inkella nibqgħu staġnati b’budgets żgħar. Talent hawn ħafna li tajjeb nesponuh.

Bħalissa qed tiktbu thriller. X’tistgħu tgħidulna fuqu?

Carlos: Iva, bħalissa qed niktbu serje thiller. Jien jogħġbuni ħafna dawn it-tip ta’ films. Dak l-element li tbeżża’. L-aktar li ħadt gost nikteb kienu Evanġelisti u Gizelle.

GWIDA Awwissu 2020 41

GWIDA SpeĊjali

Abigail: Konna nqumu waqt il-pandemija fis-sitta ta’ filgħodu biex nipplottjaw dan it-thriller. Il-pjan hu li ser naħdmu b’atturi Maltin. Għal din id-drama nixtiequ nġibu attriċi stabilita minn barra minn Malta biex tagħmel waħda millirwoli prinċipali. Ser ikun film kollu bl-Ingliż. Bħala Maltin nitkellmu bl-Ingliż u mhux daqshekk problema. Fuq Netflix tara ħafna bħalissa atturi jitkellmu bl-Ingliż b’aċċent tal-pajjiż tagħhom. Xi ħaġa li għall-utenti ta’ Netflix hija drawwa. Kemm għall-kru, kif ukoll għall-atturi ser ikun proġett interessanti u ta’ sfida. L-istorja vera tajba u żżommok fuq ix-xwiek.

Għandkom xi karattru favorit tagħkom milli ktibtu?

Abigail: Kieku kelli nagħżel, naħseb nagħżel is-Simba u Samantha mill-Evanġelisti. Dejjem kelli l-ħolma li nkomplu l-istorja tagħhom u nagħmlu film. Forsi x’ġara wara l-Evanġelisti. Din il-koppja vera kienet għal qalbi.

Carlos: Jien jogħġobni ħafna l-karattru ta’ Laccharini, ilqassis f’Miraklu. Dejjem xtaqt noħloq qassis li hu politiku u li juża l-Knisja għall-iskopijiet tiegħu. Dan kien politiku b’libsa ta’ qassis u vera ħadt gost nikteb. Kull meta Abigail kienet taqtagħli x-xeni ta’ Laccharini dejjem kien joħroġli d-dmugħ.

42 GWIDA Awwissu 2020

GWIDA SpeĊjali

“Kif nara t-tifla tiegħi titratta lili ngħid dan eżatt ilkarattru li ktibt lil Kristina.”

Carlos

Abigail: Aħna nipplottjaw flimkien u jien kont ngħidlu li din ix-xena kellha tiġi tliet faċċati u jibgħatli sitt faċċati miktubin. Kien għalhekk li jkollna naqtgħu mill-iskript u hemmhekk jibda l-ġlied. Jipprova jikkonvinċini li qiegħed tajjeb imma miegħu kont inkun stretta u nqaċċat il-linji li ma jkunx hemm bżonn.

Carlos: Jogħġobni wkoll il-Paps minn Miraklu ta’ Ħal Saflieni. Mill-karattri l-antiki jogħġobni Massimo talEvanġelisti. Kien jinterpreta l-parti Mark Mifsud. Mark kellu jmur il-gym biex jinbena imma m’għamilhiex. Mar biss darbtejn u qata’ qalbu. Hemm ukoll Kristina ta’ Gizelle.

Kristina llum il-ġurnata naraha fit-tifla tiegħi. Kif nara t-tifla tiegħi titratta lili ngħid dan eżatt il-karattru li ktibt lil Kristina. Dak iż-żmien it-tifla kienet għadha tarbija.

Abigail: Kristina kienet iddawwar lil missierha fuq isswaba’ ta’ idejha. Mur għidlu li 12-il sena wara kellu jkollu t-tifla tiegħu bl-istess karattru.

Carlos: Inħobbha, illum il-ġurnata għandha 18-il sena.

Prattikament kibret fuq is-set magħna.

Omm Carlos qiegħda f’parti minn tim li qed jiktbu Triq is-Sebgħa. Proġett ġdid li ser tibdewh minn Ottubru fuq One. X’tgħidulna fuq dan il-proġett?

Carlos: Kellna workshop tal-kittieba u l-klassi nqassmet fi gruppi. Kull grupp kiteb fih u ħriġna seba’ films. Il-mamà tiegħi kienet fil-workshop għax jinteressawha dawn l-affarijiet u kitbet wieħed mill-films. Ser nibdew niffilmjaw f’Ottubru jekk il-Covid jippermetti.

Abigail: Dawn ser ikunu 15-il minuta kull wieħed imma kollha bi stil differenti. Hemm thriller, kummiedja, romantiċiżmu, etċ. Kull film jitratta dnub mejjet imma bi stil differenti kull ġimgħa. Imbagħad ser ngħaqqdu l-istejjer flimkien u ser nagħmlu film wieħed sħiħ li jkun jismu Triq is-Sebgħa.

Nawguraw lil Carlos u Abigail għall-ħidma tagħhom. Ħerqanin biex naraw il-protagonisti ġodda ta’ Min Imissu, kif ser jiżvolġu l-episodji ta’ Triq is-Sebgħa, ir-riżultat tal-film thriller u fuq kollox il-kisbiet internazzjonali li qed jistennew.

GWIDA Awwissu 2020 43

Editorjal

VIZZJU? LE GRAZZI!

Vizzju, abbuż jew dipendenza? M’intix ċert jew taħseb li xi ħadd li taf qed jinqabad f’din ix-xibka?

Użu, abbuż jew dipendenza. X’inhi d-differenza bejniethom it-tlieta, f’kuntest ta’ teħid ta’ sustanzi? Ovvjament mhux kull min juża alkoħol jew sustanzi oħrajn, anke illeċiti, għandu jew se jkollu problema ta’ vizzju. B’danakollu, kull min għandu problema ta’ vizzju xi darba beda b’użu sempliċi.

Użu huwa kull tip ta’ konsum ta’ alkoħol jew sustanzi oħrajn.

Xi ħaġa komuni bħal flixkun birra mal-ħbieb jew tazza nbid mal-ikel huwa eżempju ta’ użu. Abbuż min-naħa l-oħra, jindika illi l-persuna qed tkompli tuża minkejja li s-sustanza qed tkun il-kaġun ta’ problemi, b’xi mod jew ieħor, fil-ħajja tal-individwu. Rigward drogi illeċiti f’kuntest ta’ liġi, kull tip ta’ użu jsarraf f’abbuż għar-raġuni li meta jittieħdu dejjem qed tinkiser il-liġi.

Eventwalment, jekk persuna tasal fi stat fejn ma jirnexxilhiex tiffunzjona mingħajr is-sustanza, ifisser illi l-problema żviluppat f’dipendenza u x’aktarx, il-persuna se jkollha bżonn għajnuna professjonali jekk tiddeċiedi li trid tieqaf.

Kuljum, madwar 800 persuna madwar l-Ewropa, jitilfu ħajjithom kaġun ta’ abbuż jew użu eċċessiv ta’ alkoħol.

Min-naħa l-oħra, ’il fuq minn 360 miljun persuna, f’età ta’ bejn il-15 u l-64 sena wżaw droga illeċita fl-2014. Numru li jirrappreżenta żieda ta’ 24 miljun mill-1990. X’aktarx illi din iċ-ċifra żdiedet fis-snin ta’ wara sal-ġurnata tal-lum. F’dan il-kuntest, tajjeb li ma naħarbux ir-realtà marbuta ma’ abbuż ta’mediċini, primarjament psikotropiċi. Fl-Amerika, mediċini ta’ din ix-xorta jinsabu fil-quċċata tal-lista ta’ sustanzi l-iżjed abbużati minn żgħażagħ ta’ bejn l-14 u l-20 sena. Qabilhom hemm biss l-alkoħol u l-marijuana.

Vizzji oħrajn li ma jinvolvux sustanzi, ukoll qed joktru filpopolarità f’pajjiżna. Il-logħob tal-azzard sar il-pjaga ta’ għadd sostanzjali ta’ familji Maltin. Saħansitra jeżistu każijiet fejn il-vittma litteralment tispiċċa tilgħab iċ-ċwievet tal-karozza u titlef l-istess karozza wara li jkunu spiċċaw u ntilfu l-flus li oriġinarjament kellhom skop li jsostnu l-familja tal-individwu għax-xahar li jkun ġej. Minkejja li m’hemmx teħid ta’ sustanzi, vizzji bħal dawn, xorta waħda jaħkmu lill-persuna u jġorru magħhom konsegwenzi kbar fuq dawk involuti u l-familji tagħhom.

Madwar 50 persuna fix-xahar imorru l-Aġenzija Sedqa biex ifittxu għajnuna għal problemi f’kuntest ta’ vizzji. Ilprofessjonisti jiltaqgħu magħhom, jisimgħu l-istorja tagħhom u jifhmu li kienu vittmi ta’ sitwazzjoni partikolari. Jifhmu li huma umani u li fil-mument għandhom bżonn l-għajnuna għax mhumiex komdi bis-sitwazzjoni li spiċċaw fiha. Flimkien magħhom u fejn hu addattat u possibbli anke mal-familja tagħhom, jagħmlu pjan u jakkumpanjawhom tul il-vjaġġ bi skop li finalment jinħelsu mill-morsa tal-vizzju. Pjan li jinvolvi appoġġ f’kontinwità, laqgħat ta’ terapija, attenzjoni medika u fejn meħtieġ anke programm ta’ riabilitazzjoni. Ċempel 2388 5110 jew mur l-Aġenzija Sedqa li tinsab fi 2/3, Triq Braille, Santa Venera.

Iwegħduk li dak kollu li se taqsam mal-professjonisti ta’ Sedqa, jibqa’ magħhom biss.

Jistennew mingħandek.

GWIDA Awwissu 2020 45

Tagħrif tat-tabiba u l-psikologa

RUTINA ĠDIDA GĦALL-PERSUNI BL-AWTIŻMU X'inhi eżatt l-kundizzjoni tal-awtizmu, u minn meta tista' ssir id-dijanjosi?

L-awtiżmu, jew l-‘Autism Spectrum Disorder’ (ASD), jirreferi għal firxa wiesgħa ta' kundizzjonijiet ikkaratterizzati minn disturbi ta’ ħiliet soċjali, imġiba ripetittiva, u diffikultà fid-diskors u komunikazzjoni mhux verbali. Huwa magħruf li m'hemmx tip wieħed t’awtiżmu iżda diversi sottotipi, li huma l-iktar influwenzati minn taħlita ta' fatturi ġenetiċi u ambjentali. Għaldaqstant, minħabba li l-awtiżmu jinfirex f’forma ta’ spettru, kull persuna bl-awtiżmu għandha sett distint ta' diffikultajiet jew sfidi li trid taffaċċja.

Il-modi li bihom nies bl-awtiżmu jitgħallmu, jaħsbu u jsolvu l-problemi jistgħu jvarjaw minn kapacità għolja għal sfidi severi. Xi nies bl-awtiżmu jistgħu jeħtieġu appoġġ sinifikanti fil-ħajja ta’ kuljum tagħhom, filwaqt li oħrajn jistgħu jkollhom bżonn inqas appoġġ u f'xi każijiet, jgħixu kompletament b'mod indipendenti.

Indikaturi klinici tal-awtiżmu ġeneralment jibdew jidhru minn sentejn jew tliet snin. Xi dewmien fl-iżvilupp tat-tfal jista' jidher saħansitra aktar kmieni, u għaldaqstant, jista’ jkun li ssir id-dijanjosi iktar kmieni, mit-18-il xahar tal-ħajja.

Ir-riċerka turi li l-intervent bikri eventwalment iwassal għal riżultati pożittivi aktar tard fil-ħajja għal nies bl-awtiżmu.

Il-kawża eżatta ta' disturbi fl-ispettru tal-awtiżmu għadha mhux magħrufa, iżda m’hemm ebda evidenza li t-titqiba tal-MMR li tingħata kmieni lit-trabi kollha għandha xi rwol fil-kaġun tal-awtiżmu.

46 GWIDA Awwissu 2020

Lil min l-iktar li tolqot din il-kundizzjoni, u x'inhuma s-sintomi?

Id-disturbi fl-ispettru tal-awtiżmu huma firxa ta' disturbi taliżvilupp newrosoċjali li huma kkaratterizzati prinċipalment minn nuqqasijiet fil-funzjoni soċjali u diffikultajiet filkomunikazzjoni.

Is-sintomi jistgħu jinkludu enfasi intensa fuq oġġett wieħed, nuqqas ta' rispons, nuqqas ta' ftehim għas-sejħa ta’ bżonnijiet (bħat-ton tal-vuċi jew tal-lingwa tal-ġisem), movimenti riġidi jew ripetittivi, jew imġiba awtoabbużiva bħat-tisbit tar-ras, jew insistenza għal rutina jew modi ta' kif isiru ċertu affarijiet fil-ħajja tagħhom ta' kuljum. Is-severità ta' dawn is-sintomi jaf tvarja fost l-individwi affettwati.

Sintomi oħra jaf jinkludu li titgħallem titkellem relattivament tard, li ma jilagħbux b’mod interattiv ma' tfal oħra, l-evitar ta’ kuntatt mal-għajnejn, in-nuqqas ta' empatija, u l-iżolazzjoni soċjali.

Tfal bl-awtiżmu li ma jiżviluppawx ħiliet lingwistiċi biżżejjed jistgħu jaġixxu wkoll bi twerżiq jew biki, biex jesprimu l-bżonnijiet tagħhom. Huwa importanti li wieħed jinnota li n-nies li għandhom l-awtiżmu jistgħu jvarjaw ħafna fillivell ta’ funzjonament tagħhom, u mhux in-nies kollha li għandhom din il-kundizzjoni jesperjenzaw is-sintomi kollha elenkati.

Is-sintomi bikrija u s-sinjali fit-trabi jistgħu jvarjaw, iżda jistgħu jinkludu tnaqqis ta' kuntatt mal-għajnejn billi jkunu

Tagħrif tat-tabiba u l-psikologa

ffokati żżejjed fuq oġġett wieħed, u nuqqas ta’ reċiprokazzjoni fil-logħob sempliċi. Tfal żgħar ħafna jistgħu juru sintomi bikrija bħal telf ta’ interess f'kuntatti soċjali u nuqqas ta’ interazzjoni mal-ġenituri.

Diversi fatturi jistgħu jinfluwenzaw l-iżvilupp tal-awtiżmu, li spiss ikunu akkumpanjati ma' kundizzjonijiet mediċi oħra bħal problemi gastrointestinali, aċċessjonijiet jew diffikultà fl-irqad, kif ukoll sfidi tas-saħħa mentali bħal ansjetà, dipressjoni u nuqqas ta' attenzjoni.

Kif nistgħu nikkumbattu l-effetti negattivi li jaf ġabet magħha l-bidla fir-rutina tal-ħajja ta’ kuljum fl-imxija talCovid-19, fuq persuni li jbatu bl-awtiżmu?

Din ir-rutina ġdida kienet stressanti għal kulħadd, imma b’mod speċjali għal dawk it-tfal u ż-żgħażagħ kollha bl-awtiżmu li jsibu diffikultà jaċċettaw ċertu bidliet fir-rutini tagħhom.

Għaldaqstant, huwa importanti li l-ġenituri jibqgħu jsibu l-ħin biex jgħinu lit-tfal tagħhom jifhmu x’inhu jiġri, u x’għandhom jistennew li jigri minn ġurnata għall-oħra. Dan jista’ jgħin lit-tfal jaddattaw u jkomplu jiżviluppaw il-ħiliet tagħhom waqt dawn iz-zminijiet.

Tfal bl-awtiżmu jistgħu jsibu problemi biex jifhmu xi jkun għaddej, jew minħabba diffikultajiet fil-lingwa u komunikazzjoni, ma jkunux jistgħu jesprimu l-biżgħat jew il-frustrazzjonijiet tagħhom. B’hekk huwa importanti li l-ġenituri jitkellmu mat-tfal tagħhom dwar il-Covid19 b’mod sempliċi li t-tfal jew iz-żgħażagħ jistgħu jifhmu. L-ispjegazzjoni għandha tkun ċara, qasira, diretta u onesta. Bħal pereżempju: “Il-Coronavirus huwa mikrobu.

Jikkaġuna l-marda tal-Covid19. Jista' jagħmel lin-nies morda ħafna. Għandna bżonn naħslu idejna spiss, nilbsu l-maskri u nżommu d-distanza minn xulxin biex nibqgħu f’saħħitna”.

Hemm xi pariri siewja oħrajn li tixtiequ taqsmu ma' ġenituri ta' tfal bl-awtiżmu, li jgħinuhom biex jistabilixxu rutina ġdida waqt dan iż-żmien ta' pandemija globali?

Ir-rutina hija sors ta’ sigurezza u kumdità għat-tfal kollha, imma wisq iktar għal dawk il-persuni bl-awtiżmu, allura huwa importanti li l-ġenituri jagħmlu mezz li jżommu r-rutina fid-dar.

meta qed isir ix-xogħol tal-iskola, billi jagħżlu huma stess liema attivitajiet ser jagħmlu l-ewwel, u oħrajn iktar tard. L-iskemi tal-ħin viżwali (visual timetables) jew listi speċifici oħrajn jistgħu wkoll jgħinu lit-tfal jagħrfu x’inhu mistenni minnhom, filwaqt li dawk il-ftit minuti ta’ twissija jgħinuhom iktar waqt ċerti bidliet li issa huma mitlubin jagħmlu f’xi attivitajiet ġodda.

Fl-aħħar nett, naħsbu illi billi żżommu mar-rutina li tkunu għamiltu flimkien, u billi tfiehmu sew lit-tfal tagħkom x’inhu mistenni minnhom, tistgħu tgħinu wkoll sabiex titnaqqas l-ansjetà fil-membri talfamilja, f’dan il-perjodu tant diffiċli għal kulħadd.

Huwa importanti ferm li l-ġenituri joqogħdu attenti għall-bidliet fl-imġiba tat-tfal tagħhom tul dan iż-żmien ta' pandemija, (bħal imgiba li turi frustrazzjoni jew dwejjaq) għaliex jaf li t-tfal ikollhom bżonn iktar għajnuna mis-soltu.

Jekk tixtieq issegwi l-health blog ta’ Dr Georgiana Farrugia Bonnici, tista’ tagħmel dan billi żżur u tagħmel ‘like’ fuq din il-paġna ta’ Facebook: ×Be Holistically Healthy, MD× www.facebook.com/be.heart.healthy Għal aktar informazzjoni dwar diversi professjonisti minn Therapy Works Clinic, tistgħu wkoll żżuru s-sit: www.therapyworks.com.mt Kollaborazzjoni miġjuba lilkom minn: Dr Georgiana Farrugia Bonnici, BSc (Hons) Rad; M.D. (Radjografa u Tabiba) Dr Etienne Grech, MMCFD, MP (Tabib tal-Familja u Membru Parlamentari) U Dr Madeline Duca, B.Psy (Hons) (Melit.), D.EdPsy (Lond.) (Psikologa fl-ambitu talEdukazzjoni, t-Tfal u z-Żgħażagħ, li tagħmel parti wkoll mit-tim ta’ Therapy Works Clinic)

Pereżempju, huwa vitali li kemm jista' jkun, iżommu l-istess ħin ta' rqad u qawmien filgħodu, ħin tal-ikel jew 'snacks', għall-użu tat-tablet jew it-televiżjoni, kif ukoll ħin għax-xogħol tad-dar, jew rutini oħra bżonjuzi fid-dar. Din ir-rutina issa se jkollha bżonn tinkludi wkoll ix-xogħol tal-iskola, il-ħin ta’ mistrieħ u l-eżerċizzju.

Meta possibbli, għandhom dejjem jgħinu lit-tfal tagħhom billi jtuhom ftit għażliet. Pereżempju, billi jagħżlu x’se jieklu, jew

GWIDA Awwissu 2020 47

IRBAĦ €1,000 MA’ GWIDA

2/ 6

Kull ma trid tagħmel hu li ġġemma’ 6 kupuni – wieħed minn kull edizzjoni tal-Gwida li ser joħorgu din is-sena, jigifieri: KUPUN 1: Mill-edizzjoni ta’ LULJU, KUPUN 2: Minn din l-edizzjoni ta’ AWWISSU (li jidher hawn taħt) KUPUN 3: Mill-edizzjoni ta’ SETTEMBRU, KUPUN 4: Mill-edizzjoni ta’ OTTUBRU KUPUN 5: Mill-edizzjoni ta’ NOVEMBRU, KUPUN 6: Mill-edizzjoni ta’ DIĊEMBRU

Ibgħat is-sitt kupuni flimkien f’Diċembru

Kupun 2 – AWWISSU 2020 Irrispondi billi timmarka r-risposta li tapplika għalik.

Issegwi x’jagħmel Ben Camille?

Iva fuq Facebook Iva fuq Instagram

Iva fuq it-televiżjoni

Le

Tiddejjaq jekk preżentatur Malti jagħmel intervista bl-Ingliż lill-persuni Maltin?

Iva Le Taqbel li ġenituri jitfgħu ritratti ta’ wliedhom fuq il-mezzi soċjali?

Iva ma nara xejn ħażin Le mhux sew Le imma personalitajiet jistgħu jagħmlu li jridu.

Ibgħat dan il-kupun flimkien mal-5 l-oħra sal-31 ta’ Diċembru 2020 fuq GWIDA, KOMPETIZZJONI, Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq In-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010

ALFIE’S Hair & Beauty

All services under one roof hair • skin care • holistic therapies • make up • nails • threading

T: 2133 4362/ 2134 3333 www.facebook.com/alfiessalonmalta

Editorjal

KEMM HI TAL-MODA D-DAR TIEGĦEK?

Iż-żminijiet jinbidlu u l-bidliet iġibu magħhom gosti differenti. Tkellimna mad-disinjatur tad-djar Chris Carabott li qasam magħna ftit sigrieti tal-Maltin, huma u jiddisinjaw id-dar tagħhom. Il-pandemija tal-Covid għenet sabiex napprezzaw aktar id-dar tagħna, peress li qattajna ħafna ħin fiha. Kien f’dan iż-żmien li bosta persuni ddeċidew li jbiddlu u jirranġaw kmamar fid-dar li kienu ilhom jixtiequ jagħmlu. Kif jgħid il-Malti, ħadu x-xoqqa f’moxxtha. Chris qalilna li ħafna proġetti li kien qed jaħdem fuqhom qabel il-pandemija baqgħu għaddejjin, “Minħabba l-fatt li d-dar hi għal qalb il-Maltin, ħafna komplew birriċerki tagħhom inkluż li jiddisinjaw id-dar, biex xi darba, u kemm jista’ jkun malajr, din issir kif dejjem ħolmuha. Anzi nasal ngħid li wieħed kellu iżjed ċans u ħin fuq idejh biex jinvesti fid-dar, u ħafna għażlu li jagħmlu dan.”

X’inhuma l-aħħar trends għad-dar?

Chris jikkonfermalna li din is-sena jkompli jispikka t-trend li wieħed jinkorpora fid-dar tiegħu kuluri li wieħed isib fil-kampanja u n-natura, jiġifieri ‘earth tone colours’. Fost dawn il-kuluri nsibu l-kannella, il-griż, l-aħdar, l-isfar u l-oranġjo.

Apparti minn hekk, fl-2020 qed jispikka wkoll l-użu vast ta’ għamara fid-dar li tiffaċilita l-ħajja ta’ dak li jkun.

Wieħed sar ukoll jinkludi iżjed pjanti bħala dekorazzjoni biex ikompli jsebbaħ id-dar.

Din is-sena nsibu wkoll it-trend li wieħed idaħħal kemm jista’ jkun ‘soft furnishings’ bħal twapet, ‘cushions’ u ‘throw overs’ biex ikomplu jagħtu sens ta’ ħajja fid-dar.

Kemm huma importanti s-soft furnishings?

Is-soft furnishings li tagħżel jafu jsebbħu jew ikerrhu l-kamra, allura wieħed għandu joqgħod b’seba’ għajnejn x’tip ta’ soft furnishings jagħżel. Illum il-ġurnata bis-saħħa ta’ siti onlajn u varjetà fis-suq hu vera faċli sabiex issib għamara addattata għalik, ta’ kwalità tajba, kif ukoll li tikkumplimenta l-istil li tixtieq qalbek.

Huma dawn is-soft furnishings li jagħtu d-dar sens ta’ post komdu u cosy, u jittrasformaw l-atmosfera minn sempliċi ‘post’ għal ‘dar’. Għall-għamara t-trend hu li

wieħed juża earth tone colours. Is-soft furnishings qegħdin hemm biex iżewqu l-kamra bil-kuluri, biex il-kamra ma tkunx monotona.

Twapet u cushions f'varjetà ta' kuluri, purtieri u prints b'xi disinn huma wħud mill-aktar soft furnishings trends popolari.

Minbarra l-għan estetiku tas-soft furnishings, dawn jistgħu joffru sensazzjoni ta' ambjent komdu u lussuż. L-aktar fattur interessanti hu li huma staġjonali u jistgħu jinbidlu faċilment.

Fis-sajf nistgħu mmorru għal kuluri ċari, filwaqt li fix-xitwa nistgħu mmorru għal lewn aktar skur.

Bilħaqq, x’tista tagħmel tal-moda dan is-sajf? Chris jagħtina parir li għas-sajf ikun sabiħ ħafna li wieħed jinkludi xi tip ta’ lampi u fjakkoli fl-ispazju ta’ barra. Wieħed f’dawn iż-żminijiet jista’ jinvesti wkoll f’għamara għal barra bħal tined (pergolas), xi umbrelel, sufanijiet u bbqs.

L-aqwa post biex tieħu nagħsa ħafifa!

Is-sufan fil-living room tkun tridu! Apparti għal xi nagħsa ħelwa waranofsinhar, is-sufan huwa post fejn tirrilassa.

Investiment li għandu jservik għal diversi snin. Il-varjetà fis-sufanijiet hi kbira ħafna u anke f’Malta wieħed għandu xelta vasta ta’ tipi ta’ sufanijiet minn fejn jista’ jagħżel. Hawn sufanijiet ta’ kull daqs, stil, baġit u materjal; kollox biex jolqtu l-istil li tixtieq.

GWIDA Awwissu 2020

51

Editorjal

Meta tiġi biex tagħżel sufan, kun għaqli u kkonsidra kemm ser ikunu l-persuni li ser jużawh, kemm ser jużawh u għaliex ser iservi. Jekk għandek it-tfal, m’għandekx tmur għal sufanijiet tad-drapp. L-istess jekk għandek il-pets, ma jkunx għaqli li tagħżel sufan tal-ġilda. Jekk beħsiebek tilqa’ n-nies id-dar m’għandekx spare bedroom, allura tkun idea tajba li s-sufan li tagħżel ikun sofa bed fejn il-mistednin ikunu jistgħu jorqdu.

Għandek kamra mdawla?

Id-dawl fil-kmamar hu importanti ħafna, speċjalment dak li nsejħulu dawl naturali. Fejn dan ma’ jkunx possibbli hu tajjeb li wieħed idaħħal dawl artifiċjali inkorporat filgypsum. Chris jispjegalna li l-gypsum, differenti minn dak li nsibu fid-djar mingħajru, jgħin biex minn punt wieħed, id-dawl jiġi mqassam b’mod ferm aħjar fid-dar u fl-istess ħin jagħti dehra sabiħa lis-soqfa tagħna. Ħafna drabi d-dawl jingħata ftit importanza, iżda dan hu neċessarju, mhux biss għall-iskopjiet ta’ neċessità, imma d-dawl joffri element dekorattiv u joħloq atmosfera sabiħa f' kwalunkwe kamra. L-użu ta' swiċċijiet bid-dimer joffri soluzzjoni ta' kif tista' taġġusta d-dawl skont l-okkażjoni li jkollok.

Fi stabbilimenti tad-dawl tista' ssib apparat li jgħaqqad iddawl kollu minn regolatur wieħed. B'dan ir-regolatur tista' tissettja d-dawl komdu għalik skont l-atmosfera li tixtieq toħloq. Eżempju jekk tkun qed tara film, tissettja d-dawl fuq dan ir-regolatur biex tagħmel l-inqas dawl possibbli, ħalli tkun tista' tammira l-kuluri sbieħ tat-television.

Il-purtieri u blinds huma wkoll soluzzjoni għall-kwantità ta’ dawl li jidħol fil-kmamar. Iżda liema l-aħjar li tagħżel?

L-interior designer jgħidilna li filwaqt li l-purtieri flimkien max-sheers huma għodda tajba ħafna biex wieħed inaqqas id-dawl fil-kamra, wieħed għandu inqas ċans li jikkontrolla l-ammont ta’ dawl li jidħol. Il-blinds min-naħa l-oħra joffru l-opportunità li wieħed ibiddel l-intensità tad-dawl kif jixtiequ hu. Però, hawnhekk jidħol ħafna l-importanza talistil li wieħed jixtieq imur għalih u jippreferi; purtieri bħal kull soft furnishing se jagħti sens iżjed ta’ warmth.

benefiċċji finanzjarji, għandek ħafna benefiċċji għaliex għandek tuża l-enerġija minn dawn il-pannelli.

L-aktar raġuni importanti hija li tkun qed tgħin lill-ambjent meta dawn ikunu qed jipproduċu enerġija nadifa, apparti li hu metodu tajjeb biex tnaqqas l-użu tal-karbonju.

Il-kont tad-dawl u ilma ma tibqax tiskerrhu ħafna għax ikun imnaqqas bis-saħħa tal-enerġija li dawn il-pannelli jiġġeneraw. Fil-kuntratt għal 20 sena, għal kull unit li jkun iġġenerat, il-Gvern ser ikun qed jikkommetti ruħu li jħallas 10c5.

X’inhuma l-gosti tal-Maltin? Ħafna Maltin imorru għal dak li hu prattiku u fl-istess waqt ikun sabiħ, jgħidilna d-disinjatur Chris. Minħabba l-fatt li l-familja u l-għaqda hi għal qalb il-Maltin, ħafna huma dawk ukoll li jinvestu l-iżjed ħin u flus fuq il-kmamar li jgħaqqdu r-residenti tad-dar flimkien, bħall-kċina, il-kamra tal-ikel u s-salott.

Gost innovattiv li qed jidħol anke f’Malta, hu li jkollok banju fil-kamra tas-sodda. Chris qalilna li minbarra millkumdità li dan joffri, wieħed b’hekk jista’ jkollu imqar żewġt ikmamar tal-banju fid-dar. B’hekk jekk ikollok kamra talbanju prinċipali, ma jkunx ħażin li l-oħra tagħmilha b’mod differenti bħala ‘ensuite’, inkorporata mal-kamra tas-sodda.

Sabiħ li wieħed jibqa’ aġġornat u jagħti dejjem kas tad-dar tiegħu. Dawn huma wħud mill-affarijiet li wieħed jagħmel sabiex ikun jista’ jkun komdu dejjem, isebbaħ id-dar tiegħu, kif ukoll jiffranka ftit flus.

Qed taqla’ flus mid-dar?

Mhux qed nitkellmu għal meta tikri d-dar, iżda jekk għandekx pannelli! Il-pannelli huma sors tajjeb ta’ kif tista’ tiffranka l-flus, tgħin l-ambjent u tgħix f’arja aktar nadifa.

Fil-5 ta' Mejju fetħet skema ġdida ta' pannelli fotovoltajċi fejn il-Gvern qed joffri inċentiv sa €3,000 għal kull sistema ta' pannelli. Il-kuntratt ta' dawn il-pannelli issa se jkun għal 20 sena. Dan ifisser li il-konsumatur ser ikun qed ikopri l-ispejjeż tal-investiment tal-pannelli. Dawn il-pannelli solari issa saru l-moda għall-enerġija nadifa. Apparti mill-

52 GWIDA Awwissu 2020

Ritratt: Joanna Walker

Editorjal

MERĦBA LIT-TRABI CARA, ĊIKKA, LUIGI, ANDREAS, LENNY... IMMA X’QED IĦOSSU? Din is-sena bdejnieha bl-aħbar sabiħa mingħand l-influencer Danita Camilleri li ħabbret li kellha l-ewwel tarbija, Lenny. Daniel tad-Danusan kellu lil Cara eżatt qabel bdiet il-pandemija. Il-kantant Victorio Gauci sar missier għat-tielet darba u kellu lil Luigi. Il-kantanta Eleanor Cassar welldet lil Andreas, u Sean Buhagiar, id-direttur artistiku, sar ġenitur ta’ tarbija li semmieha Ċikka!

L-irwol ta’ missier u omm mhux faċli, speċjalment jekk tkun sirt ġenitur għall-ewwel darba. Missjoni li bħalma ddeskrivieha tajjeb Ben Camille, “Tal-biża’ imma l-isbaħ ħaġa possibbli”. Fi ftit xhur trid tipprepara ruħek għal bidla drastika, sakemm fl-aħħar tilqa’ f’darek it-tarbija l-ġdida. Kulħadd bl-istess kelma li xħin terfa’ lit-tarbija għall-ewwel darba, tinsa l-istress li tkun għaddejt minnu u tibda tgħix. Tirrealizza li dik it-tarbija hija parti minnek. Esperjenza maġika u unika għal kull ġenitur.

Kull ġenitur isemmi wkoll kif inqalbitlu ħajtu ta’ taħt fuq bi sfidi ġodda ta’ kuljum. Huwa komuni li ġenituri fl-ewwel ftit xhur jesperjenzaw biżgħat u ansjetà. Dawn jistgħu jintrebħu biss billi wieħed jippjana sew, jaqsam l-esperjenzi mal-oħrajn u jitgħallem fuq x’inhu l-aħjar għat-tarbija. Żomm djarju u ikteb kollox!

Kemm hu sabiħ li timmarka l-avvenimenti l-kbar tat-tfal tiegħek. Dawn huma memorji li ser tibqa’ tgħożż għal ħajtek. Meta wieħed iħares lura fuq it-tfal tiegħu jibqa’ impressjonat kemm-il ħin tar malajr. Forsi bi djarju tkun tista’ tiftakar l-ewwel tbissima, l-ewwel kelma, l-ewwel sinna! Jekk taf tieħu filmat tant l-aħjar, ħalli meta t-tarbija tikber tkun tista’ turiha l-iżvilupp tagħha.

Għalkemm mhux kulħadd jiżviluppa bl-istess mod, wieħed jista’ jżomm f’rasu dawn il-punti dwar

x’għandek tistenna fl-iżvilupp tat-tarbija tiegħek, bħala gwida.

Bejn xahar u xahrejn it-tarbija tibda titbissem, taqbad oġġetti fil-viċinanzi tagħha u tiftaħ u tagħlaq idejha. Fix-xahrejn ta’ wara hu mistenni li tara t-tarbija tidħaq, tlablab, titgħallem toqgħod bilqiegħda u ddur fuq ġenbha. Fil-ħames u s-sitt xahar, it-tarbija titgħallem timxi mbeqq u tirrispondi għallkliem familjari, kif ukoll iċċapċap. Fis-seba’ u t-tmien xahar, mistenni li tgħid l-ewwel kliem tagħha filwaqt li hemm imnejn li titgħallem toqgħod bilwieqfa. Fid-disa’ u l-għaxar xahar ser tibda tesplora u turi interess f’affarijiet ta’ madwarha. Flaħħar xahrejn tal-ewwel sena t-tarbija tagħmel l-ewwel passi u turi bidla sħiħa fl-emozzjonijiet tagħha.

Kif iżżommha t-tarbija?

Trid tkun preċiż u tuża delikatezza liema bħalha meta terfa’ tarbija ċkejkna. Tarahom wisq fraġli f’għajnejk. L-ewwel regola importanti hi li tassigura li jdejk huma nodfa! Issa drajt taħsel idejk ta’ spiss u f’dan il-kas hu importantissimu. Aħsel u ogħrok idejk sewwa għal għoxrin sekonda taħt l-ilma bissapun qabel taqbad lit-tarbija. Tinsiex li t-tarbija tkun għadha qed tibni l-immunità tagħha. Sal-ewwel ftit xhur din tkun għadha vulnerabbli u tista’ tintlaqat minn xi infezzjoni jew germs. Hu importanti wkoll li min jerfa’ t-tarbija jara li rasha jkollha sapport tajjeb għax il-muskoli ta’ għonqha jkunu wisq debboli biex jissapportjaw il-piż tagħha.

Kif ser naħsel dawk il-ħwejjeġ? Ġenituri li għadhom kemm kellhom tarbija tista’ tagħraf id-dar tagħhom malajr għax ikollhom bejt ħwejjeġ. Mhux sigriet li t-trabi jkollhom bżonn diversi tibdiliet matul il-ġurnata għaliex jitħammġu malajr. It-trabi speċjalment tkun trid tbiddlilhom bejn kull sagħtejn u tliet sigħat għax il-ħarqa jekk tkun mimlija taf tagħmel ħsara l-ġilda u jaf jiżviluppa raxx. Meta t-tarbija tibda tikber ma jkunx hemm bżonn li tiċċekkja l-ħarqa daqshekk frekwenti. Tibda tinnota t-tarbija qed torqod għal ammont twil filgħaxija u m’hemmx bżonn ittellfilha n-nagħsa!

GWIDA Awwissu 2020 55

Editorjal

L-ewwel ħwejjeġ tat-tarbija huma l-onesies għax tista’ tlibbishomlhom malajr u b’mod faċli. Dawn il-onesies huma tajbin biex tibdel il-ħarqa malajr meta tibda xxomm dik ir-riħa mhux pjaċevoli! Tinsiex taħsel ilħwejjeġ tat-tarbija b’diterġent apposta delikat u tajjeb għal ġilda sensittiva. Tajjeb li ngħidu li ħafna washing machines għandhom programmi apposta għall-ħwejjeġ tat-trabi sabiex jiżguraw li jkunu nodfa.

Il-ħalib u l-breastfeeding L-aktar żmien ta’ ħajtek li tkun bil-ġuħ hu meta tkun għandek titwieled. Prattikament tkun trid tiekol bejn kull sagħtejn u tliet sigħat anke billejl (għalhekk ikollok bżonn ħafna interventi ta’ tibdil tal-ħarqa). Meta l-omm tkun ser tagħmel id-deċiżjoni jekk hux ser tredda’ lit-tarbija jew inkella tagħtiha formula, importanti li ma jkollhiex indħil mill-familjari. Tajjeb li nsostnu li din hi deċiżjoni personali li għandha tittieħed mingħand il-koppja. Deċiżjoni bħal din għandha tiġi bbażata fuq diversi fatturi, fosthom anke s-saħħa tal-omm, il-livell ta’ kumdità u l-istil ta’ ħajja li l-omm tkun qiegħda tgħix. Ġeneralment l-esperti jirrakomandaw li tibda billi tredda’ lit-tarbija, għax il-ħalib tal-omm għandu ċertu nutrijenti fih li huma bżonjużi għall-ewwel ġimgħat tat-tarbija. Bis-saħħa ta’ dan il-ħalib, l-omm tkun qed tgħaddi l-antibodies lit-tarbija tagħha sabiex tiġġieled xi infezzjoni. Hu għaqli li tieħu pariri minn professjonisti fuq dan is-suġġett sabiex jagħrfuk b’aktar informazzjoni, speċjalment meta tkun qed tesperjenza diffikultà biex tredda’. Ħafna jissuġġerixxu biex jitkellmu ma’ persuni qrib tagħhom fuq l-esperjenza li għaddejjin minnha ħalli jkunu komdi jitkellmu kif jixtiequ huma.

Meta t-tarbija jkollha bejn sitt u tmien ġimgħat ikun żmien opportun sabiex tibda l-ħalib tal-formula firrutina tat-tarbija. Mhux talli dan il-ħalib huwa sors alternattiv bnin iżda jkollu n-nutrijenti kollha sabiex jikbru u jiżviluppaw b’saħħithom.

L-imberkin sigħat meta jkunu reqdin! Ġenituri li jkollhom l-ewwel tarbija donnhom jiftiehmu fuq is-suġġetti li jitkellmu fuqhom. Il-ħarqa, l-ikel u l-irqad! Għall-ewwel ftit ġranet il-ġenituri ma tantx jesperjenzaw ħafna rqad u għalhekk tajjeb li wieħed jikkomunika u jaqsam ix-xogħol. Trabi tat-twelid jorqdu sa massimu ta’ 16-il siegħa kuljum iżda jagħmluhom f’raqdiet qosra. Għall-ġenituri din l-iskeda taf toħloq skumdità għax it-tarbija tqum mal-lejl u ma tħallihomx jorqdu. B’hekk ġenituri li għaddew mill-istess esperjenza jirrakomandaw li jkun hemm qisu xifts bejn

il-partners. Tal-inqas din tiggarantixxi lejl ta’ rqad għal ġenitur minnhom li jkollu enerġija biżżejjed sabiex jieħu ħsieb it-tarbija l-għada.

Hemm diversi metodi kif wieħed jista’ jraqqad it-tarbija jekk tkun qed tesperjenza diffikultà fl-irqad. Ipprova ħaddanha miegħek u ibda oqmos bil-mod, jew inkella prova uża siġġu biex tbandal bil-mod it-tarbija. Ditta ta’ karozza rinomata għamlet studju għaliex it-trabi jorqdu fil-karozzi waqt is-sewqan. L-istess studju applikatu f’push chair li jiċċaqlaq bl-istess mod ta’ karozza u b’hekk it-tarbija tkun tista’ torqod b’mod feliċi.

Spiss insibu li tarbija torqod aħjar b’mużika ta’ rilassament iżda jekk xorta ma torqodx, prova aħsilha f’banju fietel għax jgħin ħafna lit-tarbija tikkalma u tirrilassa. Jekk it-tarbija tirrifjuta li torqod fuq is-sodda tagħha, prova saħħan ftit is-sodda b’heating pad apposta biex tirrifletti s-sħana tal-ġisem tal-ġenituri, b’hekk ittarbija taħseb li tkun qed tiġi merfugħa.

Il-ġenituri jridu jiftiehmu u jaqsmu x-xogħol!

Faċli li tintrikeb u taħseb li d-dinja ser taqa’ u tinżel fuqek iżda hemm bżonn li l-koppja tifhem aktar lil xulxin speċjalment f’dan iż-żmien delikat. Hu essenzjali li ż-żewġ partners ikunu involuti fit-trobbija ta’ wliedhom b’mod speċjali meta tiġi biex tieħu ħsieb it-tarbija. Hu

GWIDA Awwissu 2020 57

Editorjal

għaqli wkoll li l-ġenituri jkollhom ħin adekwat ta’ mistrieħ sabiex ikunu jistgħu jirrilassaw ftit għax il-kbir ikun għadu ġej! Dan hu żmien eċċellenti sabiex toħloq relazzjoni u bond mat-tarbija.

Iċ-Child Care Centres miftuħin millġdid!

Il-pandemija tal-Covid-19 ġabet ftit stress fuq il-ġenituri li xtaqu jkomplu jaħdmu.

Biċ-child care centres magħluqin, ftit kien hemm opportunità sabiex iż-żewġ ġenituri jkomplu x-xogħol tagħhom. Issa li reġgħu miftuħin jistgħu jkunu ta’ soluzzjoni tajba għall-ġenituri biex iserrħu rashom li t-tarbija tagħhom tkun qiegħda mħarsa b’mod sigur.

Jeżistu reazzjonijiet imħallta meta niġu għal dawn iċ-ċentri. Xi ġenituri huma xettiċi li jħallu t-tarbija tagħhom ma’ xi ħadd li ma jafuhx, għalhekk huwa tajjeb li wieħed jagħmel il-homework tajjeb u jqis kollox qabel jieħu deċiżjoni.

Dawn in-nies huma professjonisti u jkollhom snin ta’ esperjenza fil-qasam tat-trobbija tattrabi. Li tħalli lit-tarbija tiegħek fiċ-child care mhux għażla iżda neċessità għal ħafna koppji.

F’Malta ninsabu ffurtunati li għandna diversi ċentri tat-tfal imqassmin mal-gżira kollha.

Dan jagħmilha aktar faċli sabiex iż-żewġ ġenituri jibqgħu jaħdmu.

M’hemm xejn isbaħ milli jkollok membru ġdid fil-familja. Il-familjari jridu jifhmu u jirrispettaw id-deċiżjonijiet tal-ġenituri u jħalluhom jesperimentaw. Ma jkunx għaqli li jkun hemm indħil għax jaf ikisser u mhux jgħin lill-koppja. Il-ġenituri l-ġodda ser ikollhom bosta okkażjonijiet fejn ser jitgħallmu mill-iżbalji li għamlu. Tajjeb li wieħed jitkellem u jaqsam l-esperjenzi ma’ xulxin. Hawn diversi gruppi li wieħed jista’ jattendi sabiex ma jħossux waħdu.

F’isem GWIDA nawguraw lill-ġenituri kollha li għadhom kemm kellhom tarbija! Minn qalbna nawguraw ukoll lil dawk li għadhom jistennew! Awguri.

58 GWIDA Awwissu 2020

TISLIBA BIL-PREMJU AWWISSU L-Ewwel Premju Angelo Buttigieg, Qala €20 Vawċer minn Gold Market It-Tieni Premju Maria Borg, M’Xlokk Ktieb minn Horizons It-Tielet Premju Katia Cassola, Attard Ktieb minn Faraxa Ir-Raba’ Premju Andrea Tonna, San Ġiljan Ktieb minn Merlin Library

Soluzzjoni 12

Mimdudin 1 Pastaż; 3 Nemmes; 8 Pitirross; 10 Torċa; 11 Tondi; 13 Zukka(riera), 15 Kuġini; 19 Wer(rieta); 20 INRI; 21 Aptit; 23 Eżodu; 25 Tonn; 26 Bandist; 27 Ħassa; 29(Zukka)Riera; 30 Dalam; 31 Marid; 32 Użura; 33 (Wer)Rieta Weqfin 1 Perit; 2 Siparju; 4 Mastizz; 5 Swar; 6 Banana; 7 Grat; 9 Titli; 12 Nasba; 14 Kowt; 16 Ġnien; 17 Nicola; 18 Misterju; 22 Indjani; 24 Stampa; 26 Banda; 27 Ħama; 28 Soru 1.

3.

8.

10.

11.

13.

15.

19.

20.

21.

23.

25.

26.

27.

Mimdudin

Ta l-aħbar (6) Ikla żgħira, kemm kemm ittaffi l-ġuħ (6) Dawn it-tip ta’ gallettini jgħidu li jinsabu f’ħalq il-ħmir (9) Sitta u tletin pulzier (5) Mhix ġdida (5) Vettura kbira li ġġorr il-ġebel, pereżempju (5) Jekk tagħmilha tkun qed tgħassad iżda tajba waħda tal-ħobż (6) Naħa (3) Il-karozzi għandhom erbgħa (4) Mewwet, ikkalma naqqas il-qawwa (5) Għatu għall-pinna (5) Eżami (4) Xbin, protettur ta’ tarbija fil-magħmudija jew ta’ xi tfajjel fil-griżma (7) Mara żgħira? (5)

Tisliba Bil-Premju Awwissu Ibgħat is-soluzzjoni lill-GWIDA/ Tisliba Awwissu, Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq in-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010 mhux aktar tard minn nhar it-Tnejn 17 ta’ Awwissu.

60 GWIDA Awwissu 2020

29. Lingwi? (5) 30. Waħda minn tnejn f’miżien antik jew ittarf tad-dublett jew qalziet (5) 31. Xorta ta’ umdità li titrabba f’post magħluq (5) 32. Għex fil-post (5) 33. Taħlita li żżomm il-ħġieġ f’postu u anki tip ta’ investiment finanzjarju(5) 1.

2.

4.

5.

6.

7.

Weqfin

Dik Maltija bil-bosta tisboq dik tal-Franċiż speċjalment biż-żejt u t-tadam (5) Issibu fil-ġonna jġorr daru fuq dahru (7) Omm il-mara jew omm ir-raġel (7) Plural ta’ nir (4) Jinqafel bil-buttuni jew żipp f’qalziet (6) Ma jitkellimx dan u qrunu f’butu, jgħidu għalih ukoll (4)

9.

12.

14.

16.

17.

18.

22.

24.

26.

27.

28

Ippermettili… u ġġib waħda wara l-oħra basta tevita dak li ma tridx tagħmel (5) Nofsu armat ikun dak il-bniedem li tgħarraftlu minn qabel (5) Il-Missier Etern (4) Mhux mgħawweġ (5) Xorta ta’ arzelli, f’uħud minnhom anki ssib xi perla (6) Bit-teorija biss ma tagħmel xejn, trid teżerċita anki din (8) Aġitazzjoni, taqlib, inkwiet (7) Intarsjar artistiku bi bċejjeċ tal-irħam iffurmati f’disinn (6) Togħma, gost (5) Speranza (4) Il-Federazzjoni Internazzjonali tal-Futbol (iniz.) (4)

Isem Indirizz Mob/Tel

Intervista

PHYLLISIENNE TGĦAMMED FILBAJJA SAN ĠORĠ

"Qaltli Phyll għada jien irrid nitgħammed" Kien it-22 ta’ April għall-ħabta tat-15:30 ta' filgħaxija, meta Pyllisienne għammdet lill-attriċi Rebecca Paris. Rebecca hi magħrufa fuq id-drama Division 7 fejn tinterpreta l-parti ta’ Maryanne.

Tkellimna ma' Phyllisienne li qaltilna li din kienet l-ewwel esperjenza tagħha li tgħammed lil xi ħadd. Tgħidilna li s-soltu l-magħmudija ssir minn pastor, iżda minħabba li l-pastor għandu 'l fuq minn 65 sena ma setax joħroġ middar. B'hekk, tistqarr magħna, “Ġejna assistiti minn fuq il-mobile minn Pastor Vince Fenech tal-Full Gospel Praise Centre."

“Li ġara, f’dan iż-żmien, il-Mulej qed jużani aktar mis-soltu biex inxandar il-kelma tiegħu. Ħafna nies qed iduru lejh,” tgħidilna Phyllisienne. Fiż-żmien tal-Covid-19 qassmet diversi kopji tal-bibbja – għax ħafna xtaqu li jaqraw ilkelma t’Alla – bħala parti mill-qadi ta’ dmirha lejn il-Mulej għax, “Fejn jibgħatni nservih immur”.

Kollox ġara fl-aħħar ftit sigħat tal-għeluq snin il-kantanta Phyllisienne meta marret fuq Facebook LIVE u qassmet ħolma li kellha. “Kont qiegħda Facebook LIVE, ħmistax qabel il-magħmudija; kont ħlomt żewġ ħolmiet li għalija tahomli l-Mulej u xtaqt naqsamhom. Ma stajtx noqgħod.

Fl-aħħar stajt nispjega dawn il-ħolm li kelli, li qed nara li Malta ser tinħeles minn dan il-virus u ħassejt vera paċi u ridt ngħidilhom lill-Maltin biex ma naqtgħux qalbna u

62 GWIDA Awwissu 2020

nduru lejh u nitolbuh maħfra u naċċettawh. Għax hemm ħafna li jemmnu fi Kristu imma mbagħad turihom x’jgħid Kristu u jiġu bl-imma. Fl-aħħar għedtilhom dawk li jixtiequ jiġu għand il-Mulej, jgħidu din it-talba miegħi. Rebecca kienet qed issegwini u l-għada ċemplitli. Kienet qed tibki u qaltli li kienet qed tħoss xi ħaġa bħal toqol jinħeles u raqdet fil-fond dak il-lejl.”

Minn hemm Phyllisienne u Rebecca bdew il-proċess lejn il-magħmudija, b’Phyllisienne tgħidilha x’jgħid il-Mulej skont il-kelma tiegħu. Minn dakinhar għaddew ħmistax u kien wasal għeluq snin il-kantanta Phyllisienne. “Fl-aħħar ta’ għeluq snini għaddejt minn esperjenza ġdida, bil-qawwa tal-Mulej. Rebecca bdiet tibki u qaltli, ‘Phyll għada jien irrid nitgħammed, jekk jogħġbok għammidni’. Dan kien kważi nofsillejl.”

Saqsejna lil Phyllisienne: xi tfisser il-magħmudija għall-Born Again Believers? “Il-magħmudija tfisser li inti mitt ma’ Ġesu, erġajt irxuxtajt, kreazzjoni ġdida u minn hemm turi lid-dinja u lix-xitan li inti m’għadekx max-xitan imma sirt ta’ Kristu.

Imma din il-ġibda ġo fik li tixtieq titgħammed jagħtihielek l-Ispirtu s-Santu li jkun diġà daħal fik meta inti tkun stedint lil Ġesu ġo qalbek,” tgħidilna Pyllisienne.

Dak iż-żmien Malta kienet taħt lockdown parzjali u qajla stajna noħorġu, iżda Phyllisienne kkwotat mill-Bibbja, Ġakbu Kapitlu 4 vers 17: “Jekk mela xi ħadd jagħraf it-tajjeb

Intervista

Min jaf lil Rebecca Paris kulħadd jgħidlek kemm tibża’ mill-baħar ħabba l-bram. Rebecca tgħidilna li l-baħar ifisser fiduċja, “Sinjal minn Alla biex jara kemm nafdaH”. Rebecca tgħidilna li, “Jien kont atea u qatt ma kont naf li jeżisti la Alla u qass ix-Xitan.

Kelli sejħa diretta minn Alla fejn smajtu jsejjaħli b’ismi u b’forza qawwija qajjmitni minn ħolma stramba. Leħnu instema’ ċar u bqajt iċċassata. La urini li vera jeżisti jien mhu ħa niċħdu qatt. Salvali ħajti mill-għadu”.

Pyllisienne tgħid li ilha taf lil Rebecca snin u tqisha bħala waħda mit-tfal tagħha. Kienet għalliema tagħha meta kienet żgħira u minn dejjem kienu ħbieb. “Jien dik hija bint u omm, u nafha personali għax kont ngħallimha tkanta lil Rebecca. Ilni nafha snin u qisni omm għaliha.”

Tagħlaq l-intervista billi tgħid, “Aħna għandna nobdu l-awtorità. Ma rridux nagħmlu xi ħaġa kontra l-liġi iżda mbagħad hemm il-liġi t’Alla li Alla jrid ikun ġo fina l-ewwel f’ħajjitna. Issa jien nobdi lilu għax hu l-ewwel f’ħajti. Hu jipproteġina għax hu stess qalilna.” Phyllisienne tħeġġeġ lin-nies biex iduru lejn Alla.

li għandu jagħmel u ma jagħmlux, jagħmel dnub.” Kien għalhekk li Phyllisienne aċċettat l-istedina ta’ Rebecca. “Jekk aħna nħossu li għandna ngħammdu lil din il-persuna, jekk ma nagħmluhiex tkun dnub.” Staqsejnieha wkoll għaliex ma setgħetx tgħammed ġo xi mkien ġewwa, u l-kantanta weġbitna, “Huwa importanti ħafna li – skont il-kelma t’Alla – l-magħmudija ssir fejn hemm ħafna ilma. Ġo dari, banju żgħir għandi, u s-soltu dejjem hemm nagħmlu l-magħmudija, fil-baħar. Iċ-ċelebrazzjoni ssir quddiem in-nies.”

L-għażla tal-post fejn Rebecca Paris kellha titgħammed kienet tagħha, “Hi għażlet il-post għax qalet li tixtieq titgħammed fejn kien tmur qabel u issa riedet turi li hemmhekk m’għadnix tax-xitan imma saret tal-Mulej.’ Dik kienet ix-xewqa tagħha; li tmur fil-Bajja San Ġorġ. Riedet li jkollna tifkira u hi xtaqet li tkun onlajn għax riedet turi l-Mulej x’qed jagħmel magħha. Ma tistħix u ma tibżax, dawk huma proprja l-Born Again Believers. Dak li qalilna nsiru Ġesù!”.

F’dak il-mument li għammditha, Phyllisienne tgħid li kienet l-isbaħ esperjenza. “Jien kont mingħajr nuċċali, u hi qaltli li tgħidx kemm kien hemm bram madwarna. F’nofs il-bram konna aħna. Ara x’qawwa jagħtik il-Mulej ta! Hi rathom imma jien ma rajthomx.

Lanqas li kieku, lanqas kont nibża’, imma din hekk ġralha, ma beżgħetx! Ara naqra x’qawwa jagħtina l-Ispirtu s-Santu. Irid li jkollok kuraġġ għax li timxi wara Kristu mhux ċajta lanqas. Trid tkun ġo fihom biex tkun taf x’qed ngħid għax il-bqija, għad-dinja aħna boloh”.

Ritratt: JJ Chircop Photography

GWIDA Awwissu 2020 63

EPISODJU 3/ L-EWWEL STAĠUN

DAK LI MITLUF U DAK LI MISJUB (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

X’ġara s’issa?

Alvio kien serraħ id-djarju ta’ Lydia minn fuq ħoġor it-tieqa. Jeffrey kien qed jieħu lit-tifel tiegħu bil-moħbi tal-mara fil-Music Hall biex idoqq. Bis-saħħa ta’ Lilly, Lydia issa bdiet taħdem bħala barmaid fi Strada Stretta u qed tgħallimha kif tista’ żżid il-laned. Luċija s-seftura kienet għamlet minn kollox biex issib l-ittra li kienet ħallitilha Lydia ħalli tagħtiha lil Mario.

Mill-appartament ta’ Lilly bdiet tinstema’ mużika tal-ħamsinijiet. Lilly kienet diġà lesta u ppreparata għal-lejla ta’ ħidma ġol-bar. Medhija tkanta u ddellek il-lipstick filwaqt li tkanta mal-mużika li ħierġa mir-recorder. Mill-banda l-oħra, Lydia kienet qed tipprova tagħmel xagħarha. Kienet drat id-dar tagħha tagħmlilha kollox Luċija, iżda kienet tgħallmet tagħmel xi ħaġa. Sintendi x-xagħar li kienet taf tagħmel Lydia kien ta’ ċertu klassi tas-soċjetà u ma jmurx mal-istil li jkun hemm fil-bar ta’ Strada Stretta. Lanqas laħqet ratha Lilly li ma marritx twaqqafha.

Lydia:

X’qed nagħmel ħażin?

Lilly:

Ittellax xagħrek ta. Qisu tax-xjuħ!

Lydia:

Mela kif nagħmlu?

Lilly:

Mhux tħallih imniżżel ...hekk ħa ara kemm inti ħelwa bih imniżżel. Isma’ trid taħdem għal-laned ruħi ta, ma jiġux waħidhom.

Il-laned kienu metodu prattiku u legali ta’ kif dawn il-barmaids kienu jagħmlu l-flus. Aktar kemm ilbaħrin jixtru xorb lil dawn it-tfajliet aktar jaqilgħu flus. Dawn it-tfajliet kienu joqogħdu jitkellmu mal-baħrin, idaħkuhom, iġibulhom id-drinks. Fl-aħħar kienu jridu jagħtu l-laned lil sid il-post jew inkella l-persuna wara l-bar, u jibdel il-laned fi flus. Aktar kemm ikun ħadu drinks aktar ikollhom laned li jissarrfu fi flus. It-tfajliet riedu jkunu rreġistrati u kien ikollhom badge sabiex kollox ikun legali, inkella kienu jaqilgħu multa. Kien hawn li Lilly rranġat lil Lydia bl-aħjar mod għal barmaid u ħarset lejha.

Lilly:

Tajjeb! Tixraqlek ta ħi ta’ barmaid fi Strada Stretta.

Lydia:

Ma taħsibx li nidher naqra stramba imma?

Lilly:

Stramberiji rajt kemm trid f’ħajti ruħi, m’għadni nieħu xejn bi kbir.

Lydia:

Imma jkollok tammetti li nidher ftit stramba ħdejkom.

Lilly:

Differenti hux! Imma Polly issa għaqqditna, għandha għal kull gosti ħi.

Lydia ma kinitx konvinta b’dan ix-xogħol il-ġdid. Ma ninsewx li hi kienet il-ħin kollu tistudja u ċertament qatt ma ħolmot li kienet ser issir barmaid. Ħarset lejn il-mera u rrealizzat li ħajjitha nbidlet ferm fi ftit ġranet.

Lydia:

Ara jien ukoll ...Lydia Vella Hauton, barmaid Strada Stretta.

Lilly:

U jien Lilly, dukessa ta’ villa Ambrosjana, sa fl-aħħar naqra u nikteb.

Lydia:

Ifhem baqagħlek ftit.

Lilly:

Kompli hemm int ma ngħidlekx x’baqagħli, ilħaqt sinjorina barmaid Strada Stretta. (filwaqt li t-tnejn infexxew jidħqu)

Lilly:

Ejja ħa mmorru ta għax jibda jimtela l-ħanut. Tlaqna.

Qabel ma telqu, Lydia fittxet id-djarju personali tagħha, imma ma sabitux fejn kienet tagħmlu s-soltu.

Lydia:

Id-djarju tiegħi fejnu? Rajtu?

Lilly:

Issa ħa tfittxu? Sarilna l-ħin, ejja ħa mmorru. Mhux hawn irid ikun, fejn tridu jmur lanqas li rabba s-saqajn. Ejja mmorru u fittxu wara.

Dak Li Mitluf U Dak Li Misjub - 57

GWIDA Awwissu 2020 65

EPISODJU 3/ L-EWWEL STAĠUN

DAK LI MITLUF U DAK LI MISJUB (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Lydia:

Għandek raġun, tant drajt inġorru miegħi kullimkien ...insomma tlaqna.

It-tfajliet ħarġu u ħallew lil Alvio waħdu d-dar. Fil-kumdità kollha seta’ jqalleb kemm irid fid-djarju ta’ Lydia u jara x’kienet qed tikteb. Kienet lejla brijuża fi Strada Stretta hekk kif il-Music Hall kienet ippakjata bin-nies, kollha baħrin jidħqu u jixorbu filwaqt li jiċċaċraw mat-tfajliet. Jeffrey kien qiegħed fuq is-saxaphone u ibnu Victor kien kuntent qed idoqq id-drums. Xejn ma jista’ jiddeskrivi wiċċ Pawlu, sid is-sala li vera kien qed jieħu pjaċir bl-andament tasserata. Iħares u jammira liċ-ċkejken Victor li bit-talent tiegħu qed jagħti ħafna pjaċir lill-baħrin. “Wonderful drummer boy” beda jiftaħar Pawlu magħhom, filwaqt li jċapċap. Victor kien kuntent se jtir, mhux talli seta’ jqatta’ ħin ma’ missieru imma talli seta’ jdoqq l-istrument favorit tiegħu. Il-kanzunetta ntemmet u Jeffrey għajjat lil ibnu ħdejh.

Jeffrey:

Pawlu: Jeffrey: Pawlu: Jeffrey: Pawlu: Jeffrey:

“Ejja Victor! Ejja sabiħ ...Ara xi jċapċpulek!”. (Ra li wieħed mill-mużiċisti għandu kappell, ħadulu u tah lil Victor sabiex imur man-nies ħalli l-baħrin jagħtuh l-flus. Lil Victor kienu jħobbuh u dan l-esperiment ħadem sew! Trid tarah kemm kien eċitat idur mal-baħrin filwaqt li jikkumplimentaw għas-serata li kien ta flimkien mal-banda. “Here you go you little devil drummer! Good Job!” bdew jgħidulu. Jeffrey kien wisq kburi b’Victor dak il-ħin.

Dak stilla ħa jsirlek dak it-tifel.

Iva imma diġà qed ikolli l-problemi m’ommu.

Għala? Indunat?

Jien għedtilha li qed inniżżlu l-maħżen biex jarma l-karrijiet tal-Karnival. (it-tnejn infexxew jidħku għal din il-gidba faħxija) Tajba din. U emmnitek!

Emmnitni, imma tridni naqtagħlu xorta, għax filgħodu problemi kbar qed jagħtiha biex iqum.

Daqshekk għamel jidħaq Pawlu, wiċċu sserja. Beda jistaqsi lil Jeffrey jekk kienx qed jitolbu aktar, imma dan ma kellux hekk f’moħħu. Kien vera li beda jitħasseb fuq l-aġir ta’ Victor filgħodu, apparti li ma riedx jispiċċa fl-inkwiet mal-mara.

Pawlu: Jeffrey: Pawlu:

Inti għalissa ibqa’ ġibu hekk, imbagħad mad-daqqa niżfnu. L-importanti li t-tifel ma taħrablux xi kelma.

Le ma tarax, daqskemm indum navżah. U jobdi ta, niggustah! Għax jaf li ma jibqax jiġi nkella.

Ara wiċċu kemm hu ħelu. Jidher li fis-seba’ sema qiegħed. Mur għidlu jieqaf! Dik għidilha l-mara!

Victor dar is-sala kollha u għajtulu biex jerġa’ jitla’ fuq il-palk ħalli jkomplu. Kien wisq ferħan li rnexxielu jiġbor kemxa mhux ħażin. Missieru wiegħdu li ser jixtrilu landa ħalli jżomm il-flus hemm u jġemmagħhom. Sintendi Victor kien fis-seba’ sema għax issa kellu l-ewwel flus tiegħu.

Eżatt bħalma kienu Sylvana u Julia, fis-seba’ sema għax kienu reġgħu ltaqgħu ħalli jkomplu jaqraw id-djarju li kienu sabu. Issa ninsabu fl-2015 fejn f’kafetterija nġabru dawn it-tnejn eċitati u ħerqanin biex ikomplu jiskopru. Kienu għamlu photocopies tad-djarju biex ikunu jistgħu jaqraw separatament. Kull ċans li kien ikollha Julia kienet tintefa’ taqra. Bejnietna anke fuq ix-xogħol kienet tintefa’ taqra u tħalli lil kulħadd bil-kurżità ta’ liema ktieb qed taqra.

Sylvana l-istess bħala kienet iffissata fuq id-djarju. Riedu akkost ta’ kollox isibu lil xi ħadd li jissemma fid-djarju. Kien għalhekk din l-urġenza biex Julia tiltaqa’ ma’ Sylvana ħalli jiftiehmu fuq ir-riċerka.

Julia:

Naħseb li nista’ nirranġa ma’ ħabib li dan l-aħħar qed jaħdem ma’ kumpanija privata fuq dawn l-affarijiet. U jekk ngħidlu ma naħsibx li jgħidli le. Dan qabel pulizija kien jaħdem ukoll jiġifieri tajjeb f’xogħlu.

Sylvana kienet ilha tisma’ fuq dan il-pulizija għax Julia kienet iffissata fuqu. Jismu Christopher u Julia baqgħet ħbieb miegħu. Biss ftit qabel kien żiedha bħala ħabiba fuq Facebook!

Sylvana:

Timing tajjeb ...ma nagħmlux mod issa jkun irid jitħallas mod ieħor hux?

66 GWIDA Awwissu 2020

Dak Li Mitluf U Dak Li Misjub - 58

EPISODJU 3/ L-EWWEL STAĠUN

DAK LI MITLUF U DAK LI MISJUB (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Julia:

Eh l-ewwel darba jien tlaqtu, naħseb induna li ma tantx inħobb irbit.

It-tnejn infexxew jidħqu u komplew jitkellmu fuq ir-relazzjonijiet tagħhom. Sylvana qaltilha fuq l-għarus tagħha Adam li ma kienx kuntent fuq xogħlu minħabba li kien hemm xi kollegi qed jagħmlulu l-bsaten fir-roti. Ma kinitx kelma, Julia ftakret fi Stella mid-djarju ta’ Lydia.

Julia:

Eh kif qed issemmi din! Safejn wasalt? Qrajt fuq dik Stella? Tidher bitch ta’ veru. Tagħmlilha il-bsaten fir-roti fuq ixxogħol ...hawn ara xi mkien hawn qiegħda. (filwaqt li newlet il-photocopies li għamlet u komplew jaqraw) Din Stella ma tantx kienet tniżżilha lil Lydia. Kienet taħdem fil-bar magħha ta’ Poly. Lanqas kienet tidħol Lydia li ma tibdiex tqarras wiċċha din Stella. Polly kienet qed titħaddet ma’ Reno filwaqt li tferra’ d-drinks. Lilly kienet lemħet baħri ġej fid-direzzjoni tagħhom.

Lilly:

Ara dak, ma qalax għajnejh minn fuqek minn meta dħalna, mur ħdejh.

Lydia:

Naqbad inkellmu jien?

Lilly:

Issa dawn l-affarijiet int trid tibda tinduna bihom ta, ħa tkun taf xi klijenti tiġbor. Ħaddem moħħok. Trid tgħin ruħek biex Alla jgħinek. Mur! Lydia obdiet, marret kollha eċitament tkellmu, iżda bil-fixkla qalbet id-drinks li kien hemm fuq il-mejda. Ma kienx mument li marret fuqu! X’kisra! Damet tiskuża ruħha mal-baħri, iżda dan ma kienx jimporta għalih, anzi mar iġib drinks oħra. Għall-bidu Lilly kienet ftit inkwetata iżda mbagħad kompliet mal-klijenti tagħha. Sakemm dan il-baħri mar jordna drinks ġodda, Stella poġġiet ħdejn Lydia. B’wiċċ ta’ ħabiba u ġentili kellmet lil Lydia.

Stella: Lydia: Stella: Lydia: Stella: Lydia: Stella:

Tajba tajba. Isma’ ...Polly qaltlek ma tinżlilhiex sa isfel iġġibilha kaxxa whisky hux?

Jien?

Hawn ta, fil-kantina! Żewġ minuti kollox, kemm tinżel u titla’.

Ma tistax tmur int?

Jien għandi l-klijent ukoll. Lili qaltli ngħid lilek. Forsi biex tippruvak minħabba li għadek ġdida, jien naf. Mhux aħjar tmurilha. Ħa mmur ...imma jekk jilħaq jiġi.

Mur serraħ moħħok. Issa ngħidlu jien; jistenniek filkas.

Lydia niżlet isfel fil-kantina, iżda din kollha kienet nasba ta’ Stella. Lanqas laħqet niżlet li ma sakkrithiliex il-bieb.

Lydia li semgħet il-bieb jingħalaq telgħet tiġri tipprova tiftħu imma għalxejn. Tipprova tgħajjat “iftħuli, iftħuli” iżda bil-mużika għolja ħadd ma semagħha. Stella mxiet b’passi seduċenti u bi tbissima ta’ makakka, kien irnexxielha għal dik is-serata teħles minn Lydia.

Fil-palazz, Luċija u Wiġi kienu qed jirranġaw xi basktijiet fil-kċina. Luċija kienet kwieta aktar mis-soltu. Wiġi induna li kien hemm xi ħaġa li mhux tgħidlu u prova jaqbad argument.

Wiġi: Luċija: Wiġi: Luċija: Wiġi:

Tal-inqas smajt darba minni u ħallejtha tmut din l-istorja ta’ Lydia.

Moħħ biex naħseb għandi bħal kulħadd Wiġ. M’għandix bżonnok tgħidli x’nagħmel.

Jaqaw? Luċija m’għamiltx xi waħda minn tiegħek hux?

Diġà għedtlek. Moħħ għandi, u nagħmel dak li nħoss li hu sew, mhux dak li inti taħseb li hu sew għalija.

Mhux togħġobni kif qed tirraġuna. Nafek biżżejjed. Għalhekk kont daqshekk kwieta llum.

Dak Li Mitluf U Dak Li Misjub - 59

GWIDA Awwissu 2020 67

EPISODJU 3/ L-EWWEL STAĠUN

DAK LI MITLUF U DAK LI MISJUB (It-Tielet Parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd.

Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Luċija: Wiġi: Luċija: Wiġi:

Kelli bżonn naħseb! Fuq affarijiet mitlufa Wiġ.

Inti għall-ittra ta’ Lydia qed terġa’ tgħid?

L-ittra ma sibthiex. Serraħ rasek imma sibt xi ħaġa oħra li nkwetatni.

Dħalt tgerfxilha fl-affarijiet? Madonna tal-ħniena ħa nigdem idejja.

Luċija assiguratu li kollox ħalliet f’postu, iżda dan ma riedx jisma’ bil-bawxata ta’ Luċija. Lis-Sinjura Wiġi kien iħobbha u xogħlu ma xtaqx li jitilfu.

Luċija:

X’sibt ħa nżommu għalija, la inti daqshekk konvint li ma trid tgħin lil ħadd. Jien ħa nbiddlilhom l-ilma tal-banju u nitla’ norqod. (Luċija titlaq u tħalli lil Wiġi nkwetat) Sadanittant fil-bar ta’ Polly, Lilly kienet qed tkompli mal-baħrin iżda fuqha ġiet Polly inkwetata. Staqsietha fuq Lydia għax ma kinitx qed taraha. Lilly assigurata li kienet hemm ftit ilu.

Polly:

Taf kemm ilu jistennieha dak. Dawn il-kummiedji qed idejquni Lilly, li ma lħaqtx irreġistrajtha kont ngħidlek nibgħatha ’l hemm.

Lilly:

Imma żgur ġralha xi ħaġa ta. Mhux ser titlaq hekk. Ħallini ħa nfittixha.

Stella hemm kienet tieħu pjaċir bil-kommossjoni. Lilly bdiet tfittex lil Lydia, sa ħarġet barra tgħajtilha. Lydia li kienet qatgħet qalbha li xi ħadd ser jismagħha indunat li kienu qed ifittxuha u għajtitilhom. Pronti fetħu l-bieb u staqsewha x’marret tagħmel hemm isfel.

Lydia:

Stella qaltli li Polly tridni nġibilha x-xorb. Kif inżilt hawn ingħalaqt ġewwa...

Waqt li kienet qed tispjega ruħha, indunat li dan kien kollu pjan ta’ Stella biex teħles minnha. Iżda Polly kienet irrabjata u ma riditx tifhem.

Polly:

Jiena lil Stella ma għedtilha xejn minn dan. Ix-xorb Reno jieħu ħsiebu. Mur kompli ma’ dak. Taf kemm ilu jistenniek?

Stella ħarset b’wiċċ ta’ sodisfazzjon, tbissmet lil Lydia bħal speċi qaltilha, “Irranġajtek!”, Lydia li issa indunat bl-aġir viljakk ta’ Stella rreġistrat li issa għandha x’tieħu ħsieb. Polly ħarset lejn wiċċ Stella u indunat li dan kien kollu pjan ta’ Stella. F’dik il-lejla, Oscar sellem lil xi ħbieb mill-iskola tal-Arti wara li kienu lesti mil-lezzjonijiet u ħabat ma’ Angela, it-tfajla li kellu grazzja magħha. Tkellmu ftit fuq l-iskola u Oscar sar jaf li Angela skola ma kienet taf xejn.

Dakinhar kien xogħol ftit tard ħalli ma jagħtux fl-għajn tal-Pulizija minħabba li l-ġurnata ta’ qabel kienu qatlu tfajla.

Assigurat lil Oscar li hi mħarsa sew għax il-kap tagħha Iris ikollha l-irġiel biex jieħdu ħsiebhom għal li jista’ jinqala’.

Kif ftakret f’dan tatu l-arloġġ sentimentali li kien ta lil Iris biex iħallas is-serata magħha. Staqsieha biex jerġgħu jiltaqgħu llum iżda qaltlu...

Angela: Oscar:

Lil Iris ma tistax ittiha l-istess arloġġ li suppost bih ħallastha lbieraħ le? Sakemm m’għandekx xi ħaġa oħra ta’ valur xi ttiha, aħjar toqgħod ’il bogħod minnha.

Imma jekk jirnexxili nsib xi ħaġa ...tistennieni?

Angela qaltlu biex ma jersaqx lil hemm u biex isib lil xi ħaddieħor. Għal Oscar din ma kinitx faċli għax kien iffissa sew. Iżda b’dak l-arloġġ Iris żgur ma tiħux pjaċir jekk jerġa’ jmur.

Oscar: Angela: Oscar:

Meta ħa nerġa’ narak ...inħallsek naturalment ...agħtini ftit ċans insib ftit flus, nirranġaw prezz. Anzi agħtini prezz int.

Niltaqgħu meta trid. Ċaw Oscar!

Le stenna! Angela! Angela! Kif ħa nirringrazzjak ta’ dan? (filwaqt li juriha l-arloġġ, imma din telqet u ħallietu hemm kważi mbikkem)

68 GWIDA Awwissu 2020

Dak Li Mitluf U Dak Li Misjub - 60

Editorjal

JIŻŻEWWEĠ JEW JIBQA’ L-ISKOLA?

Addattament Claudia Cini

Kull filgħodu qabel l-iskola, Saikou jieħu ħsieb jitma’ u jnaddaf lill-baqar tal-familja. Wara jħaffef lejn l-iskola tar-raħal tiegħu. Sa minn mindu kien żgħir, Saikou dejjem kellu x-xewqa li jsir tabib.

Huwa jaf sew xi jfisser li ma jkollokx aċċess għall-kura tas-saħħa.

Meta missieru marad u miet, il-ħajja saret diffiċli għall-familja kollha. Ftit żmien wara ommu żżewġet raġel li kellu t-tfal tiegħu u hekk il-familja kompliet aktar issibha diffiċli biex tlaħħaq malbżonnijiet bażiċi bħall-ikel u riżorsi għall-iskola.

Hekk kif Saikou għalaq tlettax-il sena, ommu qaltlu li kellu jieqaf mill-iskola, isibulu mara u jiżżewweġ. Imma t-tifel ma riedx għax ħass li kien għadu żgħir wisq biex jiżżewweġ u kien jaf li l-iskola kienet bżonjuża biex seta’ jsib xogħol u jkollu paga diċenti.

Missieru tar-rispett ma riedx jaf, imma Saikou ma ċediex. Kien kollu ta’ xejn li pprova jispjegalu li jekk ikompli jistudja seta’ jgħin aktar lill-familja finanzjarjament milli kieku jiżżewweġ u jibda jgħix ta’ adult f’età daqshekk żgħira. Għalhekk, it-tifel mar ifittex l-għajnuna mingħand rappreżentanti tat-Tostan li kienu huma stess li rawmu fit-tfal l-importanza tal-edukazzjoni u biex isemmgħu leħinhom fejn jidħlu d-drittijiet tagħhom. ItTostan mill-ewwel aċċettaw li jgħinuh. Huma għandhom modi speċjali kif isolvu l-problemi u l-kunflitti fl-irħula fejn jaħdmu.

In-nisa tat-Tostan għandhom esperjenza twila u jafu kemm huwa importanti li persuna ssemma’ leħinha u li tkompli bledukazzjoni tagħha. Fil-fatt, it-Tostan irnexxielhom jikkonvinċu lill-ġenituri ta’ Saikou li huwa kellu jkompli bl-istudji tiegħu. Dan tella’ lit-tifel fis-seba’ sema għax issa l-ħolma tiegħu setgħet issir realtà.

Ebrima, ġuvni ta’ sittax-il sena huwa l-akbar ħabib ta’ Saikou.

Sa ftit tas-snin ilu kienu fl-istess klassi, iżda Ebrima kien aċċetta li jieqaf mill-iskola biex jiżżewweġ. Kellu pressjoni kbira millġenituri tiegħu u minn sħabu tamparu li kienu diġà miżżewġin dwar kemm il-ħajja fiż-żwieġ kienet sabiħa. Kien wara li sar jaf

Saikou ta' spiss imur il-klabb biex jara l-logħob tal-futbol. Iżomm mar-Real Madrid u jammira ħafna lil Ronaldo għax ġej minn familja fqira.

li dawn il-ħbieb kienu ġew imqabbda mill-ġenituri tiegħu biex joqogħdu jgħidulu kemm kien aħjar li jiżżewweġ milli jkompli l-iskola. Dan wassal biex Ebrima jibda jemmen li wara kollox l-iskola ma kinitx daqstant importanti. Fil-fatt huwa żżewweġ lil kuġintu Kaddijatou ta’ tlettax-il sena. Kien tard wisq meta ntebaħ xi żball kien għamel li żżewweġ f’età daqstant żgħira.

Ebrima jiftakar kemm kienu mbeżżgħin hu u martu fl-ewwel lejl taż-żwieġ tagħhom. Illum il-ġurnata għandhom tlett itfal u jaħdem kemm jaħdem fl-għelieqi Ebrima qatt ma jirnexxilu jlaħħaq mal-ispejjeż tal-familja. Huma jaqblu li lil uliedhom ma kinux ser iċaħħduhom mill-edukazzjoni, u lanqas ma kienu ser jisfurzawhom jiżżewġu qabel tal-anqas jagħlqu tmintax-il sena.

Grazzi għad-donazzjonijiet ta’ flus li aħna nagħtu, ċkejkna kemm huma ċkejkna, tfal f’sitwazzjonijiet simili madwar id-dinja kollha, jirċievu dak kollu li hu neċessarju biex ikomplu bl-istudji tagħhom. Bis-saħħa ta’ ħafna benefatturi Maltin u Għawdxin, Missio Malta (l-Uffiċċju Missjunarju) fil-Belt u l-Mosta, jibgħat fondi lil diversi komunitajiet fejn hemm il-missjunarji sabiex jgħinu mill-aħjar li jistgħu lill-foqra u abbandunati, fost oħrajn.

Aktar informazzjoni tista’ tinkiseb minn fuq il-websajt www.missio.org.mt, minn ‘Facebook’ jew fuq 2123 6962.

Nota: Ftit tal-ġimgħat ilu, ġie mħabbar li l-Papa Franġisku stabilixxa fond ta' emerġenza fi ħdan is-Soċjetajiet Missjunarja ta’ Missio. Id-dħul ikkontribwit għal dan il-fond huwa ddestinat għall-għajnuna ta' dawk in-nies, komunitajiet, lajċi u missjunarji li qed jintlaqtu traġikament mit-tixrid tal-COVID-19. Il-flus se jmorru direttament lill-pajjiżi fil-missjoni permezz ta' strutturi u istituzzjonijiet tal-Knisja. Għalhekk, fuq xewqa ta’ Papa Franġisku u permezz tal-motto ‘Aħna Għadna Hawn Għalikom’, kull min jista’ għandu jagħti l-għajnuna tiegħu fi flus b’risq din il-kawża ġusta. Jekk tixtieq tgħin jew sabiex tikseb aktar informazzjoni, jekk jogħġbok ċempel lil Missio Malta fuq 2123 6962.

GWIDA Awwissu 2020

71

RiĊetti

SALAMUN MIMLI BIT-TADAM IMQADDED, ĠEWŻ U SPINAĊI BIL-QOXRA BIL-ĦABAQ U L-PARMIĠĠJAN RiĊetta ta’ Manuel Xuereb

Ingredjenti

Direzzjoni

Għall-mili

Ibda din ir-riċetta billi taqsam il-flett tas-salamun minn nofs orizzontalment. Ħawwad flimkien it-tadam imqadded imqatta’, il-ġewż, il-qxur tal-lumi u l-ġobon mascarpone. Ferrex fuq il-parti t’isfel tas-salamun u qiegħed il-weraq tal-ispinaċi friski fuqu. Erġa’ poġġi l-biċċa ta’ fuq tas-salamun u agħfas sewwa.

Biex tagħmel il-qoxra, poġġi l-ingredjenti kollha ġo proċessur tal-ikel u ħawwad flimkien. It-taħlita għandha tkun twaħħal flimkien. Poġġi t-taħlita tal-frak fuq issalamun mimli, ittrasferixxi fuq trej tal-ħami miksi u aħmi fil-forn f’temperatura ta’ 200 °c.

P 200g vażett tadam imqadded P 100g ġewż imqatta’ P qoxra ta’ lumija maħkuka fin P 2 mgħaref creme fraiche P mazz żgħir weraq tal-ispinaċi frisk P melħ u bżar

Għall-qoxra

P 2 sinniet tewm P 4 jew 5 biċċiet ħobż abjad, mingħajr qoxra P 6 weraq tal-ħabaq P 3 mgħaref parmiġġjan maħkuk P melħ u bżar P 75g butir imdewweb P Se jkollok bżonn ukoll biċċa salamun frisk mingħajr ġilda – 1kg

GWIDA Awwissu 2020 73

RiĊetti

SPAGETTI BIL-FROTT TAL-BAĦAR U TADAM RiĊetta ta’ Anton B Dougall

Ingredjenti P 450g spagetti P 400g polpa tat-tadam P taħlita ta’ frott tal-baħar tal-gosti tiegħek P sinna u nofs tewm imqattgħin irqaq ħafna P kuċċarina paste tal-inċova P kuċċarina u nofs tursin frisk imqatta’ P 3 mgħaref żejt taż-żebbuġa P bżar mitħun frisk u melħ

Direzzjoni 1. Saħħan ftit żejt f’taġen kbir u qalli t-tewm. Tħallihx jinqela ħafna għax jagħmel togħma morra.

2. Żid il-frott tal-baħar u qalli għal ftit minuti. Żid il-polpa u l-paste tal-inċova.

Baxxi ftit in-nar u ħalli t-taħlita ttektek għal madwar 20 minuta. Jekk ikun hemm xi frott tal-baħar li ma jinfetaħx neħħih mill-ewwel. Żid ftit bżar u melħ.

3. Sadanittant, poġġi borma kbira bl-ilma fuq in-nar, żid ftit melħ malli l-ilma jiftaħ jagħli u għalli l-għaġin. Meta l-għaġin ikun sar, saffih tajjeb, żidu maz-zalza u ħawwad tajjeb.

4. Servi mill-ewwel bi ftit tursin frisk imferrex fil-wiċċ.

GWIDA Awwissu 2020 75

Oroskopju

IŻ-ŻODJAKU MA’ PAULJON

Kun af aktar dwar iż-żodjaku ta’ Leo Dan huwa dak ix-xahar li ser ilaqqagħna mal-ħames żodjaku; Leo. Tajjeb li wieħed jagħraf li l-kalendarju żodjaku ma jibdiex bħall-kalendarju tradizzjonali; dak magħruf bejn Jannar sa Diċembru, iżda jibda mill-21 ta’ Marzu taħt iż-żodjaku ta’ Aries u jintemm taħt iż-żodjaku ta’ Pisces.

Għalhekk mhux kif ħafna jaħsbu li ż-żodjaku ta’ Leo huwa t-tmien xahar, iżda l-ħames xahar, dejjem attwat malkalendarju żodjaku.

li jagħmlu ħafna ħin jaħsbu, sakemm finalment jaslu għal dik id-deċiżjoni jew direzzjoni jew bidu ġdid. Leo magħrufin kemm jafu jaħbu l-emozzjonijiet tagħhom u trid tkun tafhom sew sabiex tagħraf il-vera karattru tagħhom. Leo jdejquhom dawk in-nies li jgergru, il-pessimisti jew li huma negattivi, iżda jibqa’ l-fatt li fl-aħħar mill-aħħar huma nies umli li verament kapaċi jwassluk fejn int tixtieq jekk int turi dik il-fiduċja sħiħa fihom.

Is-simbolu li jippreżenta dan iż-żodjaku huwa dak ta’ ‘’ILJUN‘’ (♌) li ġej mill-kelma Griega (Λέων). Iż-żodjaku ta’ Leo jibda mill-Ħamis 23 ta’ Lulju u jintemm il-Ħadd 23 ta’ Awwissu. Leo jaqa’ taħt l-element tan-nar, li jkopri wkoll iż-żodjaki ta’ Aries u Sagittarius li hemm diversi elementi simili bejniethom.

L-aktar jum ideali għaż-żodjaku ta’ Leo huwa dak tas-Sibt , waqt li għandek tevita l-jum tat-Tlieta. Ix-xahar ideali huwa dak ta’ Marzu, iżda evita x-xahar ta’ Diċembru. Il-kristalli ideali għalik huma Citrine u Rutilated Quartz.

Leo huwa mibni fuq diversi aspetti, kemm pożittivi u kemm negattivi. Fost il-pożittivi nsibu d-determinazzjoni kbira tagħhom, it-twemmin f’dak li huma kapaċi jwettqu, l-abbiltà u l-kuraġġ li joffru lil ħaddieħor. L-aspetti negattivi huma li ħadd ma jbiddlilhom fehmithom, jafu jitilfu l-paċenzja u ma tantx iħobbu lil min imexxihom.

Jekk int tixtieq aktar informazzjoni dwar iż-żodjaku personali tiegħek, tista’ tibgħat ittra postali lil PaulJon (GWIDA), Po Box 27 Paola jew żur is-sit www.pauljon13.com.

Namaste!

Peress li ħafna staqsewni dwar kif tkun taf eżatt taħt liema żodjaku taqa’, ser nagħti eżempju fuq iż-żodjaku ta’ Leo. Jekk int twelidt bejn it-23 ta’ Lulju u l-5 ta’ Awwissu int tkun Cancer/Leo , jekk int iżda twelidt bejn is-6 ta’ Awwissu u l-14 ta’ Awwissu int il-Leo Pur, u jekk int twelidt bejn il-15 ta’ Awwissu u t-22 ta’ Awwissu int taqa’ taħt iż-żodjaku Leo/ Virgo. Id-dati jvarjaw xi ftit u fil-ħarġa li jmiss ser nagħti informazzjoni fuq Virgo.

Xi ftit fatti interessanti dwar iż-żodjaku ta’ Leo huma: Jekk tinqabad f’xi gidba, anke għal darba, dan ikun ifisser li tlift il-fiduċja kollha li kont tgawdi magħhom. Ta’ Leo magħrufin

GWIDA Awwissu 2020 77

Oroskopju

IŻ-ŻODJAKU TA’ LEO MIT-23 TA’ LULJU SAT-22 TA’ AWWISSU Aquarius mill-20 ta’ Jannar sat-18 ta’ Frar

Leo mit-23 ta’ Lulju sat-22 ta’ Awwissu

Pisces mid-19 ta’ Frar sal-20 ta’ Marzu

Virgo mit-23 ta’ Awwissu sat-22 ta’ Settembru

Aries mill-21 ta’ Marzu sad-19 ta’ April Se tkun sodisfatt għax fl-aħħar, aħbar li tant ilek tistenna waslet! Din ser iġġib magħha bidla li int suppost imħejji sew għaliha! Kemm għall-karriera tiegħek u kemm fil-ħajja personali tiegħek. Il-fatt huwa li issa int tista’ tippjana aħjar u tħares ’il quddiem. Namaste.

Libra mit-23 ta’ Settembru sat-22 ta’ Ottubru Se tagħraf aktar kif tista’ tkabbar iċ-ċirku tiegħek u ta’ madwarek. Dan ser ikun possibbli minħabba l-opportunitajiet li hemm resqin lejk. Int ma tistax tibqa’ tgħix fil-passat, anzi ser tuża dak iż-żmien bħala għodda sabiex timxi b’aktar determinazzjoni. Namaste.

Taurus mill-20 ta’ April sal-20 ta’ Mejju Iż-żodjaku Taurus ser jgħinek tagħraf aktar l-imġiba tiegħek.

Int m’intix tinduna li dawk ta’ madwarek qegħdin iħossu li nbdilt. Jista’ jkun minħabba l-fatt li żdiedet ċertu pressjoni jew responsabbiltà li kibret madwarek. Għalhekk agħraf dan u rrifletti! Namaste.

Scorpio mit-23 ta’ Ottubru sal-21 ta’ Novembru Se tifhem x’inhi dik il-qawwa ta’ ġo fik li qed tħoss.

Qawwa li ser tgħinek twettaq dak li tixtieq. Wasal il-mument li ssib għajnuna ta’ gwida sabiex tagħraf tkattar dak li qed tħoss ġo fik. Namaste.

Gemini mill-21 ta’ Ġunju sat-22 ta’ Lulju Dan ix-xahar ser tinduna li trid tagħraf toffri dak li int verament taf. Dan huwa l-mument fejn int trid turi l-ħiliet u l-kapaċitajiet kollha tiegħek. Minn hawn ’il quddiem il-karriera tiegħek sejra tieħu xejra ġdida. Dan se jgħinek tagħraf aktar ilħiliet tiegħek u kif tista’ tikber fil-pożizzjoni tiegħek. Namaste.

Sagittarius mit-22 ta’ Novembru sal-21 ta’ Diċembru Se tagħraf li issa hu l-mument li twettaq id-deċiżjoni li ilek taħseb dwarha. Issa hu l-mument li tagħti l-enerġija li hemm bżonn fuq dan il-proġett. Ser tħossok ftit eċitat int u tagħmel dan, għalhekk ħejji lilek innifsek tajjeb għall-pass li ilek tant taħseb dwaru. Namaste.

Cancer mill-21 ta’ Ġunju sat-22 ta’ Lulju Iż-żodjaku Cancer ser jgħinek tħares aktar ’il quddiem.

Hemm bżonn tagħmel sforz qawwi sabiex il-passat ikun ktieb magħluq. Bil-mod taqbad il-pass sabiex tkattar dak li riesaq lejk u ssaħħaħ aktar il-pożittiv tiegħek li tant huwa bżonjuż!

Irrifletti fuq il-preżent. Namaste.

Capricorn mit-22 ta’ Diċembru sad-19 ta’ Jannar Wasal il-mument għall-bidla kbira għalik. Dan ser ikun ifisser bidla kbira għalik f’direzzjoni ġdida. Agħraf b’mod għaqli t-twemmin tiegħek sabiex dan l-avvanz li se twettaq ikun wieħed mistħoqq. Irrifletti qabel tiddeċiedi. Namaste.

Dan iż-żmien ser tħoss li kollox ġej bil-kontra. Forsi qed tippretendi ċertu attenzjoni iżda m’intix tirċeviha. Xorta waħda kompli għaddej f’dak li tixtieq int; inti persuna mimlija b’ħafna enerġija, pożittiva u m’għandekx taqta’ qalbek għal dak li riesaq lejk. Dan kollu ser jgħinek tikber. Namaste.

Trid tibda tħares aktar fil-fond, jekk trid tibqa’ miexi bir-ritmu li qbadt, allura agħraf aktar dak li int qed tħoss ġewwa fik. Ma tistax tibqa’ għaddej u togħġob lil kulħadd. Ovvjament huwa tajjeb li żżomm bilanċ f’dak li twettaq. Namaste.

Wasal il-mument li tagħmel eżami tal-kuxjenza sabiex tagħraf aħjar x’inhuma l-aktar affarijiet importanti għalik.

Issa huwa dak il-mument li trid tagħraf il-pass li trid twettaq; toqgħodx tibża’ minn ċertu bidliet. Dawn ser ikunu għall-benefiċċju u sodisfazzjon tiegħek. Namaste.

Se tinduna aktar minn qatt qabel dak li int qed tesperjenza madwarek u dak li huwa importanti għalik.

Agħraf issib lilek innifsek sabiex tkompli tissaħħaħ għal dak li riesaq lejk. Minħabba din il-bidla, il-ħolma li dejjem kellek ser tkun tista’ takkwistaha! Namaste.

KOMPETIZZJONI OROSKOPJU MINN PAULJON Taħt liema element jaqa’ ż-żodjaku ta’ Leo? o Ilma o Nar o Arja Isem u Kunjom: ______________________________________________________________________ Indirizz: _____________________________________________________________________________ Mobile Number: ______________________ Ibgħat it-tweġiba tiegħek b'dan il-kupun lil PaulJon Kompetizzjoni Oroskopju, PO BOX 27, PAOLA sas-17 ta’ Awwissu 2020. l-ewwel tweġiba li nirċievu korretta tirbaħ il-kalendarju żodjaku u tiġi mħabbra fl-artiklu li jmiss. Namaste Ir-rebbieħa tal-kompetizzjoni tax-xahar ta’ Lulju hi Sylvana Grech minn Santa Venera.

78 GWIDA Awwissu 2020