49248 S&R Profieldeel Thema 4

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

C

Te THEMA 4 TOEZICHT HOUDEN EN BLESSUREPREVENTIE

INHOUD Toezicht-houden-en-blessurepreventie ................................................................................. 4 Introductie ................................................................................................................................... 4

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

De-medewerker-sport-en-recreatie-als-toezichthouder ................................................... 13 De-medewerker-sport-en-recreatie-als-toezichthouder ......................................................... 13 Waarnemen ................................................................................................................................ 14 Selectief-waarnemen ................................................................................................................. 16 Observeren ................................................................................................................................. 19 Mimiek-en-lichaamstaal ............................................................................................................ 22 Observatieplan ........................................................................................................................... 25 Observatiemiddelen ................................................................................................................... 28 Observatiemethoden ................................................................................................................. 30 Valkuilen-bij-observeren ............................................................................................................ 33

Toezicht-houden ...................................................................................................................... 36 Toezicht-houden ........................................................................................................................ 36 De-gastheer ................................................................................................................................ 37 Aanspreken-op-gedrag .............................................................................................................. 38 De-escalerende-technieken ....................................................................................................... 43 De-accommodatie-en-materialen ............................................................................................. 44 Huisregels ................................................................................................................................... 48 Het-toezichtplan ........................................................................................................................ 50 Het-toezichtplan-in-het-zwembad ............................................................................................ 52

C

Te

Toezicht-houden-in-de-praktijk ............................................................................................ 57 Toezicht-houden-in-de-praktijk ................................................................................................ 57 De-planningscyclus-toezicht-houden ....................................................................................... 57 Manieren-van-toezicht-houden ................................................................................................. 62 Toezicht-houden-met-een-team ............................................................................................... 64 Potentiële-gevaren ..................................................................................................................... 65

2

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Blessurepreventie .................................................................................................................... 70 Blessurepreventie ...................................................................................................................... 70 Blessures ..................................................................................................................................... 71 Blessures-op-het-werk ............................................................................................................... 74 Voorkomen-van-blessures ......................................................................................................... 76 Eerste-hulp-bij-ongelukken ....................................................................................................... 79 Stappen-bij-eerste-hulp ............................................................................................................. 80 Stap-1:-let-op-gevaar ................................................................................................................. 80 Stap-2:-ga-na-wat-er-is-gebeurd-en-wat-het-slachtoffer-mankeert ...................................... 81 Stap-3:-stel-het-slachtoffer-gerust-en-zorg-voor-beschutting ............................................... 82 Stap-4:-zorg-voor-professionele-hulp ...................................................................................... 82 Stap-5:-help-het-slachtoffer-op-de-plaats-waar-hij-ligt-of-zit ................................................ 84 Reanimatie ................................................................................................................................. 87 Eerstehulpbenadering ............................................................................................................... 88 Borstcompressies-en-beademing ............................................................................................. 88 Een-AED-gebruiken .................................................................................................................... 89 Wie-mag-reanimeren? ............................................................................................................... 90 De-verbanddoos-of-EHBO-koffer .............................................................................................. 91 Letsels ......................................................................................................................................... 94 Een-wond-ontsmetten ............................................................................................................... 97 Kneuzingen,-verstuikingen-en-botbreuken ............................................................................. 97 Een-blessure-behandelen .......................................................................................................... 99 Brandwonden ........................................................................................................................... 101 Onderkoeling-of-oververhitting .............................................................................................. 103 Shock ........................................................................................................................................ 104

C

Te

Vaktaal ..................................................................................................................................... 105

3

Toezicht houden en blessurepreventie INTRODUCTIE

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Als medewerker sport en recreatie ga je graag met mensen om. Je vindt het leuk om sporters of gasten op een plezierige en veilige manier bezig te houden. Je bent alert op signalen of bijzonderheden die de sfeer of de veiligheid tijdens de sportieve en recreatieve activiteiten belemmeren.

Je zorgt ervoor dat je sporters of gasten tevreden zijn en blijven. Het verloop van de activiteiten, en het gebruik van materialen, middelen en de accommodatie, worden door jou in de gaten gehouden. Ook stimuleer je positief gedrag bij je sporters of gasten. Op ongepast en ongewenst gedrag spreek je ze aan.

Te

Overzicht houden

Overzicht houden.

C

Het jeugdteam dat jij traint, is bezig met de training. Het veld ziet er prima uit, op de kuil aan de kopse kant van het veld na, maar daar heb jij een pylon bij gezet. Je hebt de sporters een warming-up-opdracht gegeven die zich over het gehele veld afspeelt. Je zet ondertussen een aantal zaken klaar voor de kern van de training. Je weet precies waar je sporters zijn. Je laat een aantal keer weten dat je ze in de gaten hebt. Je roept een paar aanmoedigingen over het veld en je corrigeert een sporter die zich niet aan de opdracht houdt.

4

Introductie

Een van de sporters komt nog even een praatje met je maken. Je kijkt hem niet aan, omdat je het veld in de gaten wilt houden. Ondertussen heb je gezien dat een sporter zijn veters staat te strikken. Er lopen er dus nog achttien op het veld. De sfeer is goed. Je hoort gelach en je ziet allemaal lachende gezichten. Je hebt alles in de gaten.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Veiligheid en een goede sfeer heeft topprioriteit. Maar bij sportieve en recreatieve activiteiten kan het altijd gebeuren dat iemand een blessure oploopt. Daarom ben je alert op de sfeer, de veiligheid en het voorkomen van blessures. Mochten er toch blessures ontstaan, dan ben je als medewerker sport en recreatie in staat om passende maatregelen te nemen.

In dit thema gaan we in op jouw rol als toezichthouder. Wat houdt toezicht houden allemaal in? Hoe houd je goed toezicht? Welke maatregelen neem je om de veiligheid te garanderen en een goede sfeer te behouden? Maar ook: wat moet je doen als er toch een ongeluk gebeurt?

Leerdoelen 1.

Je hebt basiskennis van toezicht houden op gedrag en veiligheid van sporters en gasten.

2.

Je hebt basiskennis van toezicht houden op het gebruik van accommodatie, materialen en middelen bij sportieve en recreatieve activiteiten.

3.

Je bereidt je eigen toezichthoudende werkzaamheden voor en voert je werkzaamheden effectief en efficiënt uit.

4.

Je houdt effectief en efficiënt toezicht op het gebruik van accommodatie, materialen en middelen en neemt zo nodig passende (preventieve) maatregelen.

5.

Je houdt effectief en efficiënt toezicht op het verloop van sportieve en recreatieve activiteiten. Zo nodig neem je passende (preventieve) maatregelen.

6.

Je bent gastheer, observeert gericht het gedrag van sporters en gasten en bewaakt de sfeer tijdens de activiteiten. Zo nodig neem je passende (preventieve) maatregelen.

7.

Je hebt basiskennis van EHBO en reanimatie en past deze zo nodig op passende wijze toe.

8.

Je werkt volgens procedures en richtlijnen van de organisatie en schakelt zo nodig hulp in bij vragen, problemen of bijzonderheden en rapporteert aan je leidinggevende.

Opdracht 1 Voorbereiden

C

Te

Bekijk de leerdoelen hierboven. Je ziet wat je moet kunnen en kennen voor het thema ‘Toezicht houden en blessurepreventie’. En je ziet waarop je beoordeeld wordt tijdens de theorie- en praktijktoets. a. Welk leerdoel lijkt jou uitdagend? Waarom?

5

Toezicht houden en blessurepreventie

b. Waar zie je tegenop? Leg uit waarom.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

c. Welke ervaring heb je al met deze leerdoelen?

d. Geef van elk leerdoel een voorbeeld van een situatie waarin je dat leerdoel tegenkomt in je werk als medewerker sport en recreatie.

Opdracht 2 Praktijkvoorbeeld ‘Sporten tegen wintersportblessures’ Sporten tegen wintersportblessure

Een weekje skiën, snowboarden of langlaufen, veel Nederlanders verheugen zich daar ieder jaar weer op. Heb jij ook wintersportplannen? Bereid je dan goed voor, want met een ongetraind lichaam is de kans op blessures groot.

Ieder jaar loopt ongeveer vijf procent van de wintersporters een blessure op. Mannen hebben vaker letsel aan hoofd, schouder, romp en knieën. Bij vrouwen zijn het vooral knieën, onderarmen en handen die getroffen worden. Blessures ontstaan doordat we tijdens de wintersport spieren gebruiken die de rest van het jaar nauwelijks worden aangesproken. Door die spieren voor de vakantie te trainen, verklein je de kans op een blessure.

C

Te

Een goede voorbereiding bestaat uit vier stappen: zorgen voor een goede conditie, specifieke spiergroepen trainen, een warming-up voordat je de piste opgaat en een cooling-down aan het eind van de dag.

6

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Introductie

Voetbal warming-up.

Een goede conditie bouw je op door regelmatig te sporten. Met fietsen, hardlopen of zwemmen verbeter je je uithoudingsvermogen en de bloedsomloop en train je de grote spiergroepen en de skeletspieren. Om een goede basisconditie op te bouwen, is enkele uren sporten per week voldoende.

Train daarnaast de spieren die je gebruikt bij het skiën, snowboarden of langlaufen. Als je naar de sportschool gaat, kun je om een gerichte training vragen. Maar je kunt ook eenvoudig thuis aan de slag. Besteed een paar keer per dag tijd aan kniebuigingen, tenen optrekken, traplopen, op je tenen lopen en springoefeningen. Daarmee maak je je spieren soepeler en sterker.

Doe tijdens de wintersport elke ochtend voor je eerste afdaling een goede warming-up van het hele lichaam. Sluit de dag af met een cooling-down.

Bron: http://365.unive.nl/vrije-tijd/sporten-tegen-wintersportblessures/, bewerkt.

C

Te

Bespreek het praktijkvoorbeeld en de volgende vragen met een klasgenoot. a. Bespreek de woorden die je niet begrijpt of zoek ze op. b. Waarom denk je dat dit praktijkvoorbeeld bij dit thema gekozen is?

Vragen over het praktijkvoorbeeld:

7

Toezicht houden en blessurepreventie

c. Welke redenen voor een sportblessure worden in het praktijkvoorbeeld genoemd?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

d. Vul je lijstje aan met andere mogelijke oorzaken van een blessure.

e. Welke maatregelen kun je nemen om blessures te voorkomen?

f. Wat hebben sportkleding en sportschoenen met blessurepreventie te maken?

g. Toezicht houden is meer dan ‘blessures voorkomen’. Wat houdt toezicht houden allemaal in?

Te

h. Bespreek je antwoorden op de vragen met een klasgenoot. Bespreek de overeenkomsten en verschillen tussen jullie antwoorden.

C

i. Je gaat samen met een klasgenoot tijdens een (bewegings)situatie toezicht houden. Dit kan een situatie in je vrijetijd, tijdens een les of tijdens een pauze zijn: Waarop gaan jullie tijdens het toezicht houden allemaal letten?

8

Introductie

j. Evalueer het toezicht houden. Wat heb je van het toezicht houden geleerd?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

k. Wat leer je van dit praktijkvoorbeeld?

l. Wat wil je van het thema ‘Toezicht houden en blessurepreventie’ leren?

Opdracht 3 Pool lifeguard

Bekijk het filmpje bij deze opdracht.

Filmpje - Pool lifeguard

Bij deze opdracht werk je samen met twee klasgenoten.

C

Te

Bekijk nu eerst het filmpje over Chris, een dagje pool lifeguard. Dit is een Engelstalig filmpje; let dus goed op! Heb in ieder geval pen en papier bij de hand om aantekeningen te maken. Zet het filmpje stil als je een woord niet goed begrijpt en kijk nog een keer. a. Noteer alle werkzaamheden die je de pool lifeguards in het filmpje ziet doen. Welke werkzaamheden zou een pool lifeguard nog meer moeten doen?

9

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden en blessurepreventie

b. Chris legt uit waarom het werk als pool lifeguard boeiend is. Hij heeft het over een aantal aspecten. Noem minimaal vier aspecten.

c. Chris vertelt onder andere dat de manier van communiceren heel belangrijk is. Beschrijf waarom dit is.

d. Waarom is het belangrijk dat je je gasten goed informeert?

C

Te

e. Waarover informeert Chris zijn gasten in het filmpje?

10

Introductie

f. Welke vaardigheden heb je nodig als pool lifeguard?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

g. Chris legt uit op welke manier je moet reageren op mensen die de regels overtreden. Hoe kun je het best reageren?

h. Er lopen meerdere pool lifeguards rond in dit zwemcentrum. Op welke manieren communiceren zij met elkaar?

In het filmpje gebruikt Chris een ‘ezelsbruggetje' om het werk van een pool lifeguard te omschrijven: • P (preventie) • A (administratie) • P (public relations) • E (educatie) • R (redden). i. Wat wordt met deze termen bedoeld? Leg dit uit met eigen woorden.

Preventie:

Administratie:

Public relations: Educatie: Redden:

Te

Stel je de volgende situatie voor:

C

De hele dag worden er sportieve en recreatieve activiteiten in je school georganiseerd. Het is een instuif. Jullie organiseren dit voor vijftig basisschoolkinderen van groep 7 en groep 8. De leraren van de klassen komen mee. Er zijn zelfs enkele ouders die vrijwillig meehelpen. j. Beschrijf in het kort hoe deze instuif er volgens jullie uit moet zien.

11

Toezicht houden en blessurepreventie

k. Hoe wordt er tijdens deze dag toezicht gehouden? Waar moet je allemaal aan denken?

l. Werk het ‘ezelsbruggetje’ PAPER uit voor jullie instuif.

Preventie:

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Administratie:

Public relations: Educatie: Redden:

m. Welke (hulp)middelen hebben jullie daar (eventueel) voor nodig?

Opdracht 4 Nulmeting

Overleg met je docent of je de nulmeting gaat maken en wanneer.

C

Te

Nulmeting - Thema 4

12

DE MEDEWERKER SPORT EN RECREATIE ALS TOEZICHTHOUDER De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden gebeurt niet alleen bij sportieve en recreatieve activiteiten. In de stad, in de bus, met je vriendenclub, je hebt er eigenlijk altijd mee te maken. Het gebeurt eigenlijk de gehele dag door. In dagelijkse situaties ben jij je bewust van je omgeving. Je weet waar je bent, je weet wie er bij je is en je weet vaak zelfs hoeveel mensen er om je heen zijn. Andere mensen doen dit ook. Vrijwel alle mensen houden toezicht.

Toezicht houden is meer dan alleen goed om je heen kijken. Je moet weten waar en op welke manier je toezicht houdt en weten hoe je omgeving in elkaar zit. Je kunt menselijk gedrag interpreteren en daarnaar handelen. Als medewerker sport en recreatie treed je op als gastheer of gastvrouw en je moet omgaan met afwijkend en soms agressief gedrag.

Bij sportieve en recreatieve activiteiten houd je toezicht op de veiligheid van sporters of gasten en op het verantwoord gebruik van materialen en middelen en van de accommodatie. Sporters of gasten spreek je aan op ongepast en ongewenst gedrag en je stimuleert gewenst gedrag.

Daarom observeer je gestructureerd en gericht. Toezicht houden kan iedereen. Maar goed toezicht houden en ernaar handelen, dat kunnen alleen professionals.

Opdracht 1 Ervaring als toezichthouder

a. Iedereen heeft wel eens toezicht gehouden. Beschrijf een situatie waarbij jij toezicht gehouden hebt.

Te

b. Vond je het moeilijk om toezicht te houden? Wat wel en wat niet?

c. Over welke eigenschappen moet volgens jou een goede toezichthouder beschikken? Noteer er minimaal tien.

C

Eigenschappen

Cijfer

13

Toezicht houden en blessurepreventie

Cijfer

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Eigenschappen

d. Geef jezelf een cijfer (0-10) voor deze eigenschappen.

Waarnemen

Met je vijf zintuigen neem je alles om je heen in je op. Hier hoef je geen moeite voor te doen.

Je doet dit voortdurend, bewust, maar ook zonder dat je hierbij stilstaat. Wat je ook doet, waar je ook bent, altijd krijgt je indrukken binnen. Doe je je ogen dicht, dan hoor, voel, ruik en proef je nog steeds. Probeer het maar eens. Je neemt nog steeds van alles waar.

Vijf zintuigen.

Te

Als medewerker sport en recreatie gebruik je de zintuigen horen, zien en voelen het meest. Het gebruiken van je zintuigen moet je leren. Een baby zal minder zaken waarnemen dan jij, want hij weet nog niet wat alles betekent en wat hij waarneemt. Hoe meer ervaring je opdoet met waarnemen, hoe beter jij je waarneming kunt interpreteren. Oftewel: je geeft betekenis aan de informatie die er bij je binnenkomt.

C

Uit taalonderzoek blijkt dat je vaak iets anders waarneemt dan er daadwerkelijk staat. Je hersenen ‘herstellen’ wat je zintuigen doorgeven, zodat je begrijpt wat er aan de hand is. Voor het waarnemen van taal (woorden) heb je veel leeservaring nodig. Hoe meer ervaring je opdoet met taal en woorden, hoe beter jij betekenis kunt geven aan je waarneming. Het maakt bijvoorbeeld weinig uit in welke volgorde letters staan. Je herkent de woorden, zodat je de tekst gewoon kunt lezen. Je ‘vertaalt' dan onlogische woorden tot gewone woorden.

14

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

Opdracht 2 Dyslectisch? a. Lees de volgende tekst hardop voor aan een klasgenoot.

Vlogens een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn, het eigne wat blegnaijrk is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

De rset van de ltteers mgoen wllikueirg gpletaast wdoren en je knut vrelvogens gwoeon lzeen wat er saatt. odmat we neit ekle ltteer op zcih lzeen maar het wrood als gheeel. b. Kun je lezen wat hier staat? Ja / Nee c. Waarschijnlijk heb je de zinnen kunnen lezen. Hoe komt dat?

Opdracht 3 Woordkleuren

a. Kijk eens naar deze illustratie. Noem nu zo snel mogelijk de kleuren van de woorden.

C

Te

b. En? Heb je fouten gemaakt? Ja / Nee c. Hoe komt dat?

Opdracht 4 Waarnemen: gezichtsbedrog Bekijk het filmpje met een klasgenoot.

15

Toezicht houden en blessurepreventie

Filmpje - Gezichtsbedrog In het filmpje zie je een aantal vormen van gezichtsbedrog. Bespreek met elkaar de volgende vragen: a. Beantwoord of bespreek met elkaar de vragen die in het filmpje worden gesteld.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Hebben jullie alle vragen goed? Ja / Nee c. Hoe ontstaan volgens jullie deze vormen van gezichtsbedrog?

d. Vergelijk je antwoorden met die van een klasgenoot en bespreek de eventuele verschillen.

Selectief waarnemen

Aan alles wat je zintuigen waarnemen, geef je je eigen betekenis. Je selecteert als het ware de informatie die je binnenkrijgt. Iedereen neemt zijn omgeving op zijn eigen manier waar.

C

Te

Als een heel stadion naar dezelfde voetbalwedstrijd kijkt, ziet het hele stadion dezelfde wedstrijd.

Maar niet iedereen ‘ziet' hetzelfde. We nemen allemaal verschillend waar. Niet iedereen kijkt voortdurend naar dezelfde speler. Niet iedereen ruikt dat er kroketten gebakken worden. Niet iedereen hoort de coach schreeuwen naar zijn ploeg. Bij iedereen komen er andere indrukken binnen. Niet iedereen neemt alles waar. Je neemt namelijk onvolledig of gericht waar. Je let op iets anders dan een andere toeschouwer. Ook geef je er vaak een andere betekenis aan.

Soms neem je zelfs onjuist waar. Wat zweetdruppels op de hoofden van de spelers lijken te zijn, blijkt bijvoorbeeld het water uit een spons.

16

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

Selectief waarnemen: welke wedstrijd heb jij gezien?

Doordat je selectief waarneemt, kun je fouten maken. Er zijn drie menselijke waarnemingsfouten: • verschillend waarnemen • onvolledig waarnemen • onjuist waarnemen.

Iedereen neemt zijn omgeving op zijn eigen manier waar. Ook kun je niet alles tegelijk waarnemen. Onze zintuigen ontvangen voortdurend heel veel informatie. Van een klein gedeelte van alle informatie ben jij je bewust. Onze zintuigen filteren. Alleen wat voor jou van belang is, neem je op dat moment waar. Je waarneming is dus selectief.

Opdracht 5 Selectief waarnemen

Bekijk het filmpje samen met een klasgenoot. Kijk niet het hele filmpje. Stop met kijken op het moment dat de zin “Did you notice the 21 changes?” in beeld komt.

Filmpje - Did you notice the 21 changes?

C

Te

a. Schrijf allebei precies op wat je gezien hebt tot de zin “Did you notice the 21 changes?” in beeld kwam.

Beantwoord daarna de volgende vragen:

17

Toezicht houden en blessurepreventie

b. Hoe verschillend hebben jullie het filmpje waargenomen?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Kijk nu het filmpje helemaal af. Beantwoord de volgende vragen: c. Zijn de verschillen jullie opgevallen?

d. Welke verschillen hebben jullie niet gezien?

e. Hoe komt het dat jullie zo verschillend waarnemen?

f. Vergelijk je antwoorden met een ander groepje klasgenoten en bespreek de eventuele verschillen.

Opdracht 6 Jouw eigen werkelijkheid

Doordat je selectief naar de wereld om je heen kijkt, beleef je in feite jouw eigen werkelijkheid.

Maar in hoeverre komt die overeen met de werkelijkheid zoals anderen die ervaren? Dat ga je onderzoeken in deze opdracht.

Te

Bij deze opdracht werk je samen met twee of drie klasgenoten. Zorg dat je pen en papier bij je hebt. a. Ga naar buiten en observeer met elkaar een situatie die zich daar afspeelt. Dat mag van alles zijn. Bijvoorbeeld een groepje pratende studenten, verkeer dat voorbijrijdt, eenden in de vijver enzovoort.

Kijk zonder te praten twee minuten naar deze situatie.

C

Tip: stel een timer in op je telefoon. b. Draai je hierna om en schrijf op wat je gezien hebt.

18

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

Ga terug naar de klas en lees om beurten jullie observatie voor. Je hebt allemaal naar dezelfde situatie gekeken. c. Hebben jullie allemaal hetzelfde gezien? Ja / Nee d. Wat valt je op?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

e. Welke conclusie kun je uit deze oefening trekken?

Observeren

Je kunt dit selectieve waarnemen beïnvloeden door gericht waar te nemen. Je gaat met een vooropgezet plan aan de slag. Je hebt een doel. Dit noem je observeren.

Door te observeren signaleer je handelingen en gedragingen. Je verzamelt informatie en die gebruik je. Je neemt, vaak met meerdere zintuigen tegelijk, je omgeving en het gedrag van anderen waar. Je kijkt goed naar je omgeving en/of het gedrag van anderen. Je bent gericht aan het waarnemen. Je let echt op.

Door goed en gericht op gedrag te letten, kun je bij je sporters of gasten achter veel dingen komen. Je merkt of ze tevreden of ontevreden zijn. Je ziet wat hun sportniveau is. Kunnen ze bijvoorbeeld echt zwemmen? Hebben ze het naar hun zin of juist niet? Hier kun je dus achter komen door bewust te observeren.

C

Te

In veel beroepen moet je beroepshalve heel goed kunnen observeren. Bijvoorbeeld als hulpverlener, docent, trainer-coach en gastheer. Als medewerker sport en recreatie observeer je ook voortdurend. Je hebt een plan en observeert. Je kijkt gericht naar je sporters of gasten, de beweegsituatie, je collega's, de accommodatie en het gebruik van de materialen en je reageert daarop.

19

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden en blessurepreventie

De medewerker sport en recreatie is ook een goede observator.

Niet alleen tijdens je werk, de stage en op school heb je profijt van goed observeren. Ook in je privésituatie is goed observeren belangrijk. Je bent constant op zoek naar informatie die voor jou van belang is. Informatie die jou helpt goed te functioneren. Dit kan zijn om je veilig te voelen of om je heel ‘chill' en ontspannen te voelen. Of juist om iets spannends te ontdekken.

Belangrijk is dat je de informatie die via de zintuigen tot je komt goed interpreteert, de goede betekenis geeft.

Goed interpreteren wat je waarneemt, is belangrijk. Je kijkt heel goed naar het (sport)gedrag van je sporters of gasten. Het interpreteren van informatie of gedrag kan van levensbelang zijn. De EHBO'er die een hartaanval niet op de juiste manier interpreteert, kan zo zelfs slachtoffers maken. Interpreteren van informatie of gedrag gaat overigens niet altijd goed.

Opdracht 7 Waarnemen of observeren

C

Te

Leg in je eigen woorden het verschil uit tussen waarnemen en observeren.

Opdracht 8 Observeren Ook in je privésituatie is goed observeren belangrijk. Je bent constant op zoek naar informatie die voor jou van belang is. Beantwoord de volgende vragen:

20

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

a. Waar let jij op als je in je vrije tijd door een winkelstraat loopt?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Waarom let je juist hierop?

c. Hoe kijk jij naar andere mensen? Op welke eigenschappen of uiterlijkheden let jij?

Observeer je klasgenoten en beantwoord de volgende vragen: d. Welke eigenschappen of uiterlijkheden vallen jullie op aan elkaar?

e. Waarom vallen juist deze eigenschappen of uiterlijkheden jullie op?

Neem nu met de klas drie bekende sporters in gedachten (dus niet op een plaatje) en beantwoord de volgende vragen: f. Welke eigenschappen of uiterlijkheden vallen jullie op aan deze sporter?

Te

Naam:

C

Naam:

Naam:

21

Toezicht houden en blessurepreventie

g. Waarom letten jullie juist op deze eigenschappen?

Mimiek en lichaamstaal

C

Te

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Mensen brengen informatie over op vele manieren. Praten is een manier om informatie over te brengen, maar het blijkt dat je veel meer ziet aan de houding of gezichtsuitdrukking van mensen. Je kunt van de gezichten van je sporters of gasten aflezen of ze het naar hun zin hebben. Er wordt gelachen of ze zijn juist heel geconcentreerd een wedstrijd aan het spelen.

Je ziet veel aan de mimiek van je sporters of gasten als ze met het sporten of recreëren bezig zijn. Andersom werkt het ook. Je ziet aan mensen wanneer ze bijvoorbeeld verveeld of bang zijn. Denk maar eens aan het kindje dat zijn zwemles echt niet leuk vindt. Zijn hele gezicht zegt: dit is niet leuk.

Herken je de gezichtsuitdrukkingen?

22

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

De kracht van je houding, je lichaamstaal, is enorm groot. Je gebruikt lichaamstaal om bijvoorbeeld een uitspraak te benadrukken. Als je zegt dat je boos bent, moet je je boosheid ook met je lichaam uitdrukken. Uit onderzoek blijkt dat we meer op lichaamstaal letten dan op de woorden die mensen op dat moment gebruiken. Met je lichaam breng je een betere boodschap over dan met woorden.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Lichaamstaal is een ander woord voor de manier waarop je gevoelens of emoties met de uitdrukking van je hele lichaam laat zien.

Lichaamstaal.

Lichaamstaal is cultureel gebonden. Wat voor jou een bepaalde betekenis heeft, kan voor een ander iets volledig anders betekenen. In Europa steken we als we gaan liften een duim omhoog.

In Arabische landen sta je dan erg lang langs de weg. Daar staat de duim omhoog voor ‘het boze oog', en dat betekent ellende.

C

Te

Heb dus als medewerker sport en recreatie kennis van mimiek en lichaamstaal. Je kunt daarmee gedrag van je sporters of gasten ‘lezen'. Maar het helpt jou ook. De juiste mimiek en lichaamstaal ondersteunen jouw optreden in bepaalde situaties. Heb je veel zelfvertrouwen en een sterke uitstraling, dan luisteren je sporters of gasten eerder naar je. Ze nemen eerder dingen van je aan. Je kunt zelfs vervelende situaties met je uitstraling voorkomen.

23

Toezicht houden en blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Opdracht 9 Mimiek en lichaamstaal interpreteren

Bekijk met een klasgenoot de acht gezichtsuitdrukkingen. Beantwoord nu de volgende vragen: a. Bespreek met elkaar de gezichtsuitdrukkingen.

C

Te

b. Hebben jullie de uitdrukkingen anders geïnterpreteerd? Ja / Nee c. Hoe komen deze eventuele verschillen, waar heeft dit mee te maken?

24

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

Opdracht 10 Zelfvertrouwen a. Zoek op internet naar tips waarmee je je zelfvertrouwen kunt vergroten. Schrijf er ten minste drie op.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Probeer de tips in voorkomende situaties toe te passen. Beschrijf de situatie waarin je de tips hebt toegepast en geef aan of de tips geholpen hebben.

Observatieplan

Als medewerker sport en recreatie zorg je ervoor dat het sportklimaat voor iedereen prettig en veilig blijft. Of jou dat lukt, hangt af van de kennis en ervaring die jij over het gedrag van mensen hebt. Het is dus gewenst dat je weet hoe je moet kijken en waarop je moet letten.

Daarom is het belangrijk dat je van tevoren goed nadenkt over waarom je observeert, wat je wilt observeren en hoe je dat gaat doen. Met andere woorden: je moet een observatieplan hebben.

Je moet een observatieplan hebben om: • informatie te verkrijgen • te weten te komen waarom mensen iets doen • te weten waarop je moet letten • regels toe te kunnen passen.

In een observatieplan worden een aantal zaken omschreven: hoe, wat en waarom je observeert.

Dit geeft duidelijkheid. Niet alleen voor jou, maar ook voor collega's met wie je eventueel samenwerkt. Een observatieplan wordt bij veel beroepen gebruikt. In de psychiatrie heeft de hulpverlener altijd een observatieplan, zo kan hij gericht kijken. Daar kan hij vervolgens zijn hulpplan op afstemmen. De EHBO'er volgt een aantal stappen bij zijn lichamelijke onderzoek.

Ook de toezichthouder in het zwembad heeft een observatieplan: het toezichtplan.

C

Te

Inhoud observatieplan: • Wie observeer je?

• Wat observeer je?

• Waarom observeer je?

• Welke situatie observeer je?

• Hoe observeer je?

• Hoe verwerk je de gegevens?

25

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden en blessurepreventie

Observeren volgens plan.

Opdracht 11 Observatieplan

Bekijk op school of op je werk of stage iemand een half uur lang. Daarbij gebruik je in ieder geval deze vragen: • Welke voorbereidingen om te kunnen observeren heb je getroffen?

• Wie observeer je?

• Wat observeer je?

• Welk gedrag observeer je?

• Waarom observeer je dit gedrag?

• In welke situatie observeer je?

• Hoe observeer je?

• Maak zelf nog twee vragen voor deze observatie.

C

Te

Verwerk de observatievragen tot een verslag.

26

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

Opdracht 12 Werken met een observatieformulier In deze opdracht voer je een observatie uit.

Bekijk het filmpje.

Filmpje - Peutergym

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Voorbereiding Lees de volgende vragen en bekijk het filmpje. Kies één kind dat je gaat observeren. a. Welk kind heb je gekozen?

b. Bedenk een doel. Wat wil je met je observatie te weten komen? Mijn doel van de observatie:

c. Maak een lijstje met aandachtspunten waarop je kunt turven. Let er daarbij op dat je de aandachtspunten concreet maakt. Dus bijvoorbeeld niet: ‘Is afgeleid’, maar: ‘Kijkt om zich heen.’

Uitvoering Streep op je formulier steeds aan wanneer iets voorkomt. Je mag de film zo vaak herhalen als je wilt. d. Zijn jou nog dingen opgevallen die niet op het lijstje stonden? Ja / Nee e. Welke?

Evalueren Streep op je formulier steeds aan wanneer iets voorkomt. Je mag de film zo vaak herhalen als je wilt. f. Hoe vond je deze opdracht om te doen?

C

Te

g. Wat vond je makkelijk?

27

Toezicht houden en blessurepreventie

h. Wat vond je moeilijk?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Je kunt de uitwerking van deze opdracht in je portfolio opnemen. Maak hierover dan afspraken met je docent.

Observatiemiddelen

Bij het observeren zijn je zintuigen je belangrijkste hulpmiddel. Afhankelijk van de situatie zul je een of meerdere zintuigen tegelijk gebruiken. Je kijkt bijvoorbeeld naar gedragingen van sporters of gasten. Je let daarbij vooral op lichaamstaal en mimiek. Daarnaast is luisteren een zeer goede bron om informatie te verkrijgen. Hoe praat iemand, hard of juist zacht? Op welke toon praat iemand, agressief of juist heel aardig?

Te

Naast je zintuigen kun je ook van hulpmiddelen gebruikmaken om te observeren: • vragen Je kunt tijdens je observatie aan je sporters of gasten vragen of het klopt wat jij ziet.

Belangrijk is de manier waarop je dit doet. Je moet op een goede en prettige manier informatie verkrijgen.

• empathie of inlevingsvermogen Een belangrijk, maar ook zeer subjectief iets: empathie of inlevingsvermogen. Je probeert je te verplaatsen in de ander om je zo te kunnen inleven in zijn situatie en zijn gevoelens.

Dit kan in bepaalde situaties helpen om het gedrag te interpreteren. Grijp je wel of juist niet in? Is de manier hoe iemand reageert een grapje of is hij echt boos? Je moet openstaan voor het gedrag van de ander. Dit is best moeilijk. Je moet hier veel ervaring mee opdoen.

• beschrijven of noteren Vaak is het handig tijdens een observatie dingen te noteren. Bij het toezicht houden in een zwembad is er bijvoorbeeld een logboek aanwezig. Hierin worden gebeurtenissen genoteerd die tijdens het toezicht houden zijn gebeurd. Hierin wordt ook genoteerd hoe er is gehandeld.

• ABC-methode De ABC-methode is geschikt als je geïnteresseerd bent in één bepaalde gebeurtenis of gedraging. Telkens wanneer de gebeurtenis of gedraging zich voordoet, beschrijf je het op de volgende manier: – A = aanleiding – B = behaviour (gedrag) – C = consequentie.

C

Je noteert de aanleiding voor het gedrag (A). Daarna beschrijf je heel nauwkeurig wat je ziet (het gedrag = B). Het laatst geef je aan wat het gevolg is van het gedrag (C).

• turven, tellen of een observatielijst Je kunt letterlijk tellen of turven hoe vaak je iets ziet. Bijvoorbeeld hoeveel rondjes iemand loopt. Als je op heel veel zaken tegelijk wil letten, kun je vooraf een lijst maken: de observatielijst.

28

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

• camera's In veel bedrijven en voor veel beroepen worden tegenwoordig camera's gebruikt. Zo kan er meer tegelijkertijd geobserveerd worden. De camera's zijn een hulpmiddel naast de gewone, menselijke observatoren. Camera’s gebruiken mag niet zomaar. Er zijn privacyregels die je moet respecteren!

De iPad als hulpmiddel bij de gymles.

• drenkelingdetectiesysteem In zwembaden zijn er systemen die een mogelijke drenkeling herkennen. Dit zijn onder andere camera's die onder water letten op hoelang iemand niet beweegt. Als een van de zwemmers onder water een aantal seconden niet meer beweegt, gaat een alarm af, zodat je kunt handelen.

Afbeeldingscode mist ook: iets met 'Drenkelingdetectie'

Modern observatiehulpmiddel: drenkelingdetectie.

C

Te

• afspraken Een aantal zaken van tevoren vastleggen (bijvoorbeeld in een toezichtplan) brengt duidelijkheid voor alle observatoren. Je weet wat je moet doen en vaak ook hoe je moet observeren. Dit helpt bij het inslijpen van het planmatig observeren. Jij en je collega's raken beter op elkaar ingespeeld.

• collega's Hier geldt het principe: twee (drie, vier enzovoort) zien meer dan een. Ook kunnen je collega's je direct helpen mocht dit nodig zijn.

• kennis en ervaring Als je zaken al meerdere keren hebt meegemaakt, heb je daar ervaring mee. Je weet op dat moment waarop je moet letten en vaak zelfs ook hoe je moet reageren.

29

Toezicht houden en blessurepreventie

Opdracht 13 Observatiemiddelen Bij deze opdracht werk je samen met twee of drie klasgenoten. Gebruik een A3-papier of flip-over. Neem nu het volgende in gedachten: jullie hebben een bedrijf dat observatiemiddelen verkoopt. Dit zijn observatiemiddelen die je kunt gebruiken bij het toezicht houden in sporten recreatiebedrijven.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Maak met je tweetal of drietal een affiche waarmee jullie deze observatiemiddelen aan sporten recreatiebedrijven kunnen verkopen. Het moet duidelijk zijn: • welke observatiemiddelen jullie verkopen • waarvoor deze observatiemiddelen te gebruiken zijn • waarom iemand niet zonder kan • hoe duur deze middelen zijn.

Je kunt eventueel ook een poster maken. Gebruik hierbij stappenplan Poster maken.

Stappenplan Poster maken

Observatiemethoden

Grofweg kun je onderscheid maken in vier verschillende observatiemethoden: • gestructureerd of ongestructureerd • participerend of niet-participerend.

Jij als medewerker sport en recreatie observeert beroepsmatig. Je observeert met een van tevoren bepaald doel. Je observeert vooral het gedrag van andere mensen. Met daarbij bijvoorbeeld in je achterhoofd: hoe blijft de sport- en recreatiesituatie veilig voor mij, mijn collega's en de sporters of gasten? Je let op bepaalde gedragingen die de (beweeg)situatie eventueel onveilig maken. Dit is gestructureerd observeren.

Ook kun je zonder een van tevoren bepaald doel observeren. Je zit op een terras een kop koffie te drinken. Je kijkt lekker om je heen en je ziet iedereen op het terras genieten. De serveerster loopt langs. Er wordt wat besteld. Er fietst een fietser voorbij. Je bent eigenlijk alles om je heen aan het observeren. Dit is ongestructureerd observeren.

C

Te

Bij participerend observeren ben je betrokken bij de situatie. Je doet mee, je bent onderdeel van de situatie. Je kunt dan zeer bepalend zijn voor het gedrag van sporters of gasten. Door mee te doen, beïnvloed je het gedrag van je sporters of gasten. Vaak is dit een bewuste keuze.

30

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

Participerend observeren bij een spiegelmuur.

Bij niet-participerend observeren ben je juist zo min mogelijk of helemaal geen deel van de situatie. Je probeert zo veel mogelijk afstand van de situatie te houden. Je bent dan als het ware een toeschouwer. Dit doe je om de situatie zo min mogelijk te beïnvloeden en zo goed mogelijk te observeren.

Het is belangrijk dat jij als medewerker sport en recreatie aanvoelt wanneer jij participerend of juist niet-participerend moet observeren. Dit zal per situatie verschillen. Het kan zelfs zo zijn dat jij gedurende twee uur toezicht houden bij een sportdag voor basisschoolkinderen het ene moment meedoet en een halfuur later juist niet. Je kijkt naar waar de situatie om vraagt.

Opdracht 14 Observatiemethoden

a. Beschrijf een voorbeeld uit de sport of recreatie waarbij er sprake is van: • Participerend observeren:

Te

• Niet-participerend observeren:

C

• Gestructureerd observeren:

31

Toezicht houden en blessurepreventie

• Niet-gestructureerd observeren:

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Geef ook aan waarom je vindt dat de betreffende observatiemethode goed of niet-goed gekozen is. c. Bespreek de voorbeelden met een klasgenoot. Zijn jullie het met elkaar eens? Waarover wel of niet?

Opdracht 15 Het schoolplein

Bij deze opdracht werk je samen met een klasgenoot.

Jullie gaan samen observeren op een schoolplein. Lees voorafgaande de informatie in Verdiepingsstof - Sociale onveiligheid op het schoolplein.

Sociale onveiligheid op het schoolplein Voorbereiding

a. Bedenk een doel. Wat wil je met je observatie te weten komen?

Mijn doel van de observatie:

Te

b. Maak een observatielijst waarop je kunt turven. Let er daarbij op dat je de aandachtspunten concreet maakt. Dus bijvoorbeeld niet: ‘Is afgeleid’, maar: ‘Kijkt om zich heen.’ c. Maak ook een ABC-lijst voor je observatie. d. Bedenk of je voor participerend of niet-participerend observeren kiest. Geef aan waarom je deze keuze maakt.

C

Uitvoering Maak een afspraak over het observeren op een schoolplein. Verdeel de taken. Wie gaat turven en wie werkt met de ABC-lijst?

32

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

e. Wat zijn jullie ervaringen met het werken met deze lijsten?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

f. Zijn jou nog dingen opgevallen die niet op het lijstje stonden? Ja / Nee Namelijk: g. Welke?

Evalueren

h. Hoe vond je deze opdracht om te doen?

i. Wat vond je makkelijk?

j. Wat vond je moeilijk?

Je kunt de uitwerking van deze opdracht in je portfolio opnemen. Maak hierover dan afspraken met je docent. Geef bij de uitwerking aan welke bijdrage jij aan het resultaat van deze opdracht hebt geleverd.

Valkuilen bij observeren

C

Te

Goed observeren doe je nauwkeurig en zo objectief mogelijk. Dit is haast onmogelijk, want bij observeren speelt vaak je eigen gevoel mee. Je hebt vaak een eigen idee of een eigen mening over de situatie. Je vindt iets of je denkt dat je iets ziet. Je ziet je eigen waarheid in een situatie.

Je registreert dan niet meer de echte feiten. Je bent op dat moment subjectief. Je eigen mening, je eigen idee of je eigen waarheid krijgen dan de overhand.

Toch is het mogelijk om meer objectief te blijven als je van tevoren weet welke valkuilen er zijn. Als je observeert, wees je dan bewust van deze valkuilen en zorg ervoor dat je er niet intrapt. Een aantal valkuilen op een rijtje:

33

Toezicht houden en blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

• emoties Als je boos bent of wordt tijdens het observeren, vertroebelt dit je observatievermogen. Of je hebt medelijden met iemand. Of je bent juist bang voor iemand. Alle mogelijke emoties beïnvloeden jouw observatie.

• selffulfilling prophecy Mensen hebben de neiging anderen te behandelen zoals zij denken dat ze zijn of zullen reageren. Jij denkt iets over iemand en daar handel je ook naar. Het rare is dat iemand vaak reageert op de manier die jij had verwacht. Dat benadrukt dus weer jouw idee dat je over hem had. Selffulfilling prophecy is eigenlijk een gedachtekringetje waar je niet snel uitkomt.

• vooroordelen: halo- en horn-effect Aan mensen die bepaalde goede eigenschappen bezitten, wordt vaak ook een andere goede eigenschap toegeschreven (halo-effect). Zelfs als er helemaal geen aanwijzing voor is dat de betreffende persoon die eigenschap heeft. Iemand is heel charmant, dus heel aardig.

Maar is dat wel zo?

Het tegenovergestelde is ook het geval. Iemand met een negatieve eigenschap, zal dus ook andere negatieve eigenschappen bezitten ... (horn-effect).

• eerste indruk (persoonlijkheid) Iemand komt een kamer binnen en direct heb je een indruk van hem. Dit is vaak zeer bepalend voor vervolgsituaties, zoals bij een gesprek. Komt er iemand met een sterke uitstraling de kamer binnen, dan zal het gesprek anders starten dan met een minder indrukwekkend iemand. Is dit terecht?

• interesses Of je het nu wilt of niet: als je iets leuk vindt, doe je vaak onbewust meer je best.

• te weinig of te veel informatie Bij weinig informatie kun je je geen goed beeld vormen over een situatie. Bij te veel informatie is het moeilijk de informatie te filteren. In beide gevallen zal je observatie onvolledig zijn.

• eerder opgedane ervaringen Er ontstaat een opstootje tijdens het toezicht houden. Je denkt: dit heb ik eerder meegemaakt en je handelt daar ook naar. Dit blijkt hier helaas niet de goede manier te zijn.

• je lichamelijke gesteldheid Je staat toezicht te houden bij een sporttoernooi. Toch ben je er niet goed bij, je bent vermoeid. Gisteravond is het erg laat geworden. Of je bent geblesseerd aan je enkel, dat leidt af en toe de aandacht af. Beide situaties zijn bepalend bij het observeren.

Opdracht 16 Valkuilen bij observeren

C

Te

Beschrijf minimaal vijf praktijkvoorbeelden van ‘observaties met valkuilen'. Denk hierbij vooral aan je eigen ervaringen. Doe dit op een A3-papier of flip-overpapier. Plak dit A3-papier op een muur. Je klasgenoten doen dit ook. a. Herkennen jullie veel dezelfde valkuilen? Wat komt het meeste voor? Is er een top drie?

34

De medewerker sport en recreatie als toezichthouder

b. Herkennen jullie verschillende valkuilen?

C

Te

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

c. Hoe kun je deze valkuilen voorkomen of oplossen?

35

TOEZICHT HOUDEN Toezicht houden

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Als medewerker sport en recreatie ben je veel meer dan alleen observator. Observeren is maar een onderdeel. Je bent iemand die waakt over de veiligheid van jezelf, je collega's en je sporters of gasten. Je hebt verstand van de accommodatie waarin je werkt. Ook weet je hoe de materialen en middelen die je nodig hebt, moeten worden gebruikt. Je let op de sfeer tijdens de sportieve of recreatieve activiteit en op het vaardigheidsniveau van je sporters of gasten.

Je houdt de accommodatie opgeruimd en hygiënisch. Je observeert en interpreteert het gedrag van mensen. Je weet waarop je moet letten. Je zorgt ervoor dat ongepast of ongewenst gedrag niet getolereerd wordt. Je verleent eerste hulp. Je houdt eigenlijk toezicht op alle aspecten binnen je werk. O ja, en je bent ook nog gastheer! Daarom let je ook op de tevredenheid van je sporters of gasten.

Toezichthouder en gastheer.

Opdracht 1 Toezicht houden

Te

Bij deze opdracht werk je samen met drie klasgenoten.

Filmpje - Recreatief zwemmen

C

a. Je ziet allerlei verschillende gasten in het zwembad. Welke?

Doelgroep

36

Kenmerken

Tips voor toezicht houden

Toezicht houden

Doelgroep

Kenmerken

Tips voor toezicht houden

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Noteer van elke doelgroep zo veel mogelijk kenmerken die van belang zijn bij toezicht houden. c. Bespreek en noteer met je klasgenoten wat de gevolgen van deze kenmerken voor het toezicht houden zijn. Waar moet je speciaal op letten? Welke tips kun je geven? d. Maak een poster en verwerk hierop de tips voor het houden van toezicht. Gebruik je creativiteit! Ondersteun de woorden op de poster met tekeningen en/of afbeeldingen.

Gebruik stappenplan Poster maken.

Stappenplan Poster maken

Je kunt de uitwerking van deze opdracht in je portfolio opnemen. Maak hierover dan afspraken met je docent. Geef bij de uitwerking aan welke bijdrage jij aan het resultaat van deze opdracht hebt geleverd.

De gastheer

Een belangrijk onderdeel van toezicht houden is gastheerschap. Je bent het visitekaartje van het sport- en recreatiebedrijf. Je ontvangt en begeleidt sporters en gasten.

Tijdens de activiteit ben je ook je eigen visitekaartje. Mensen komen terug als ze tevreden zijn en jou prettig en vakkundig vinden. Ook na de activiteit ben jij het gezicht dat je sporters of gasten zien. Zolang je gasten in het bedrijf zijn, ben je gastheer. Je bepaalt dus het imago van jezelf en het bedrijf.

C

Te

Er zijn een aantal aandachtspunten voor goed gastheerschap: • Wees representatief.

Een representatieve medewerker sport en recreatie is een goede vertegenwoordiger van zijn bedrijf en zichzelf. Je bent het beeld dat sporters of gasten van het bedrijf krijgen en hebben. Bij een enthousiaste gastheer komen ze graag terug.

Representatief zijn heeft te maken met meerdere aspecten. Je hebt kleren aan die passen bij je functie en de werkzaamheden die je verricht. Tijdens de sportieve en recreatieve activiteit draag je sportkleding. In de horeca draag je de kleding van een gastheer.

Uiteraard communiceer je op een prettige, vakkundige en correcte manier met je sporters of gasten. Je hebt een open houding en je sporters of gasten voelen zich welkom en ervaren dat je verstand van zaken hebt.

• Heb inlevingsvermogen.

Een ander woord voor inlevingsvermogen is empathie. Iemand die empathisch is, kan zich goed in de gevoelens van anderen plaatsen. Dit geeft je een voorsprong in veel situaties.

Sporters of gasten nemen meer van je aan als zij het gevoel hebben dat je hen begrijpt. Ze

37

Toezicht houden en blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

zullen ook meer aan je vertellen als jij je empathisch toont. Daardoor zul je meer over je sporters of gasten te weten komen. Wat vinden ze leuk en wat minder leuk? Hoe is hun privésituatie? Je kennis over je sporters of gasten gaat dan verder dan alleen hun naam of klantnummer. Dat je meer van ze wilt weten vinden ze vaak prettig. Je toont interesse en bent empathisch.

• Neem initiatief en wees behulpzaam.

Je hebt in je werk geen problemen, maar uitdagingen. Mochten je sporters of gasten wat vragen, probeer ze dan echt te helpen. Je ziet wat er moet gebeuren en je handelt hier ook naar. Je neemt dus initiatief en bent behulpzaam.

Opdracht 2 Gastheerschap

Weblink - Coggle

a. Maak een mindmap over goed gastheerschap. Geef in de mindmap ook aan wat jouw sterke en minder sterke punten als gastheer zijn. b. Bespreek je mindmap met een klasgenoot of iemand die jou goed kent. Herkent hij jouw sterke en minder sterke punten?

c. Vul je mindmap aan met de feedback die je gekregen hebt.

Aanspreken op gedrag

C

Te

Toezien op veiligheid heeft alles te maken met het naleven van regels die zijn opgesteld om die veiligheid te waarborgen. Daarom let je erop dat de omgeving veilig te gebruiken is, dat materialen en middelen op de juiste manier worden gebruikt en regelmatig worden gecontroleerd. Maar veiligheid heeft ook een sociaal aspect. Daarbij hoort het creëren van een veilig klimaat voor sporters en gasten. In een veilig klimaat voelen je sporters en gasten zich welkom en gerespecteerd. Als toezichthouder mag je verwachten dat iedereen respect toont en op een fatsoenlijke manier met elkaar omgaat. Dat zijn de omgangsregels waaraan jij, je collega’s en de bezoekers zich aan horen te houden.

38

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden

Ongewenst gedrag.

Regelmatig gebeurt het dat sporters of gasten zich niet aan de regels houden. Je hebt dan te maken met ongewenst gedrag. Voorbeelden van ongewenst gedrag zijn: • het overtreden van (huis)regels, zoals roken, eten of drinken op plaatsen waar dat niet is toegestaan • het niet opvolgen van aanwijzingen en instructies bij activiteiten • het beledigen, uitschelden of kleineren van anderen • racistisch gedrag • seksuele intimidatie • agressief gedrag • dronkenschap of onder invloed zijn van drugs • moedwillige ongehoorzaamheid.

C

Te

Ongewenst gedag kun je niet tolereren. Als je het ziet gebeuren, zul je er dus iets van moeten zeggen. Je benadert de persoon die het ongewenste gedrag vertoont aan de hand van de volgende stappen: • Toon inzicht. Je geeft aan dat je weet wat er aan de hand is. Bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat u hier aan het roken bent.'

• Geef de regel aan. Je zegt waarom de sporter of gast dit gedrag niet mag vertonen.

Bijvoorbeeld: ‘Het is verboden om in deze ruimte te roken.’

• Geef ruimte voor een reactie. Geef de sporter of gast de gelegenheid te reageren.

• Bied een alternatief. Je geeft de sporter of gast de kans om iets anders te doen. Bijvoorbeeld: ‘U kunt het beste even naar buiten gaan.’ Of: ‘De rokersruimte is links om de hoek.’

• Toon begrip. Je geeft aan dat je begrip hebt voor de sporter of gast. Bijvoorbeeld: ‘Ik snap dat het vervelend voor u is.’

• Geef argumenten. Leg uit waarom de sporter of gast zich aan de regels moet houden.

Bijvoorbeeld: ‘Roken mag gewoon niet binnen. Bovendien stoort u daar anderen mee.’

• Vraag om medewerking. Vraag de sporter of gast mee te werken.

39

Toezicht houden en blessurepreventie

Tips!

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Ook de volgende tips kunnen je helpen om mensen succesvol aan te spreken op ongewenst gedrag: • Benoem concreet gedrag. Dus niet: ‘Wat doet u nou?!’, maar: ‘Ik zie dat u geen veiligheidsvest draagt.’

• Kom niet meteen met verwijten, want dat roept meteen verzet op. Dus niet: ‘U had beter op moeten letten’, maar liever: ‘Heeft u misschien iets in de instructie gemist?’

• Praat vanuit de ik-vorm. De ‘ik-boodschap’. Een ander kan nooit in discussie gaan over wat jij vindt of voelt. Bijvoorbeeld: ‘Ik vind het heel vervelend dat u niet meewerkt.’

• Benoem de consequenties. Bijvoorbeeld: ‘Als u geen zwemvest aandoet, kunt u niet meevaren.’

• Het klinkt misschien gek, maar het is ook goed om je sporters of gasten aan te spreken op gewenst gedrag. Dit betekent dat je gewenst gedrag positief benoemt. Bijvoorbeeld: ‘Ik zie dat je alle ballen verzameld hebt. Super, goed gedaan!’ Op die manier stimuleer je gewenst gedrag en draag je bij aan een positieve sfeer.

Opdracht 3 Gewenst gedrag

Waarom is het belangrijk om ook gewenst gedrag te benoemen?

Opdracht 4 Aanspreken op gedrag

Het kan gebeuren dat sporters of gasten zich niet houden aan de regels tijdens de uitvoering van een activiteit. Of dat er ruzie ontstaat. a. Je hebt vast al eens een ruzie meegemaakt. Beschrijf de situatie en geef vervolgens aan welke stappen je volgt wanneer je de ruziemaker aanspreekt op ongewenst gedrag.

Te

Situatie:

C

Stappen:

40

Toezicht houden

b. Wat was het resultaat van je aanpak?

c. Bespreek de situatie en je aanpak met een klasgenoot en vraag feedback. Verwerk de feedback in je antwoord.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Opdracht 5 Rollenspel aanspreken

Bij deze opdracht werk je samen met twee klasgenoten.

Je oefent in een rollenspel het aanspreken op ongewenst gedrag. Hiervoor neemt één klasgenoot de rol van vervelende gast op zich. De ander is de medewerker sport en recreatie. De derde klasgenoot observeert en maakt aantekeningen.

Gebruik hierbij Werkmodel Een rollenspel doen en Stappenplan Een rollenspel doen.

Stappenplan Een rollenspel doen

a. Werkmodel Een rollenspel doen Naam observator: Naam student: S

i

t

u

Wat

Hoe

t

i

valt

je

maakt

hij

Wat

Wat

Te

a

zijn

-

o

op

s

aan

gebruik

hij

m

goed

van

in

c

de

kwam

r

i

de

er

j

v

i

n

g

:

lichaamshouding?

non-verbale

verbeterpunten,

feedback

h

rol

communicatie

van

volgens

uit

de

coach?

jou?

groep?

C

Welke

deed

e

41

Toezicht houden en blessurepreventie

Voorbereiden b. Omschrijf in het kort de situatie. Waaruit bestaat het ongewenste gedrag?

Uitvoeren

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

c. Speel het rollenspel. Neem het spel serieus en probeer je zo goed mogelijk in te leven in de situatie. De observator kijkt goed en maakt aantekeningen.

Terugkijken

d. Hoe verliep het rollenspel?

e. Is het jou gelukt om het ongewenste gedrag te beëindigen? Wat vond je moeilijk? Wat vond je makkelijk?

Moeilijk:

Makkelijk:

f. Welke opmerkingen had de observator voor jullie?

Te

g. Wat is volgens jou het belangrijkst bij het aanspreken op ongewenst gedrag?

h. Vul na afloop voor jezelf de tabel in.

C

Feedback

Ik toonde inzicht.

Ik heb de regel aangegeven.

Ik heb ruimte gegeven voor een reactie.

42

Toezicht houden

Feedback

Ik heb alternatieven geboden.

Ik heb begrip getoond.

Ik heb argumenten gegeven.

Ik heb om medewerking gevraagd.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Tops: Tips:

De-escalerende technieken

Mensen zijn eerder geneigd iets aan te nemen of zich open op te stellen als je ze kalm en duidelijk aanspreekt. En als je ruimte toont voor hun emoties. Door zelf kalm te blijven kun je in de meeste situaties al voorkomen dat het uit de hand loopt.

Toch red je het daar niet altijd mee. Vooral bij angst en agressie kunnen emoties of spanningen hoog oplopen. Je wilt te allen tijde voorkomen dat een situatie uit de hand loopt en escaleert.

Er zijn gelukkig technieken die je hierbij kunnen helpen en de spanning kunnen verminderen.

Je noemt dat de-escalerende technieken. Iedere situatie is verschillend en niet iedere techniek zal even goed bij je passen. Wel kun je stellen dat als je basishouding rustig en respectvol is, je de meeste situaties met vertrouwen tegemoet kunt treden.

Te

Voorbeelden van de-escalerende technieken zijn: • ombuigtechnieken Hierbij vraag je wat de ander dwarszit. Je luistert en toont begrip voor iemands emoties.

Hierdoor kan de ander stoom afblazen.

• humor Met een grap kun je soms het spanningsveld verbreken. Je moet hierbij wel goed de situatie inschatten. Als het verkeerd uitpakt en iemand voelt zich juist uitgelachen, ben je nog verder van huis.

• onverwachte actie Het kan helpen om onverwacht iets geks te doen of te wijzen op iets in de omgeving. Op deze manier leid je de aandacht af en kan er even ontspanning komen.

Opdracht 6 De-escalerende technieken

C

a. Wat is het doel van de-escalerende technieken?

43

Toezicht houden en blessurepreventie

b. Hoe kun je een extreem angstig meisje, dat weigert in de kano te stappen, het beste benaderen?

Ik maak een geintje en zeg dat zelfs de grootste bakvissen kunnen zwemmen.

Ik toon begrip voor de emotie van het meisje en vraag waarom ze zo bang is om in te stappen.

Ik maak haar duidelijk dat ik toch echt wil dat ze nu in die kano stapt.

Ik zeg dat ze nergens bang voor hoeft te zijn.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

c. Lees de door jou geschetste situatie over ‘Aanspreken op gedrag’ er nog eens op na. Of kies eventueel een andere situatie.

Situatie:

Welke de-escalerende technieken zijn toegepast of had je kunnen toepassen?

Waarom deze?

De accommodatie en materialen

C

Te

Alleen als je kennis hebt van de accommodatie en de sport- en recreatiematerialen kun je professioneel toezicht houden. Je kent het bedrijf en je weet waar alles te vinden is. Wie zit waar? Waar vind ik de verschillende accommodaties en materialen? Kortom: de plattegrond van je bedrijf zit in je hoofd en je kunt ook anderen de weg wijzen: • Waar zijn de nooduitgangen?

• Waar is de EHBO-ruimte?

• Welke sport- en recreatieruimten zijn er en waar zitten deze?

• Waar en hoe zijn de materialen opgeborgen?

• Waar is de horeca te vinden?

• Waar zijn de horecazaken opgeborgen?

• Wat zijn de vluchtwegen?

• Waar is de receptie?

• Waar zitten de leidinggevenden?

• Waar zijn je collega's?

• Welke attributen zitten in de grond of aan het plafond?

• Waar zijn de trappen en liften te vinden?

• Waar zijn de schoonmaakmiddelen opgeborgen?

44

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden

Plattegrond.

Als je de plattegrond van de accommodatie goed kent, kun je inschatten of de accommodatie onveilige situaties met zich meebrengt. Bijvoorbeeld: • muurtjes waar je niet langs of doorheen kunt kijken • ruiten die spiegelen als de zon erin schijnt • een schuifwand die dicht staat, waardoor je een andere zaal niet ziet • deuren die niet open kunnen • in een zwembad: water dat spiegelt, waar je dus niet doorheen kunt kijken • een sportveld dat glad is door de regen, of waar kuilen in zitten • bomen die een doorkijk verhinderen.

Te

Er zijn grote verschillen in de soorten accommodaties. Een fitnessbedrijf is op een andere manier ingericht dan een zwembad. Een voetbalterrein is weer anders dan een buitensportbedrijf of recreatiecentrum. In welk soort bedrijf je ook toezicht houdt, zorg dat je het bedrijf en de plattegrond goed kent!

C

Ook de sport- en recreatiematerialen ken je op je duimpje. Je weet hoe deze werken en je kunt zo nodig kleine reparaties verrichten. Je weet hoe je deze materialen veilig bij sport- en recreatieactiviteiten moet gebruiken. Ook weet je hoe en waar je de materialen moet opbergen.

Rondslingerend materiaal kan namelijk leiden tot gevaarlijke situaties. Dit bemoeilijkt het toezicht houden in de accommodatie. Het devies luidt dan ook: opruimen!

45

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden en blessurepreventie

Opgeruimd werkt veilig en prettig.

Door alle kennis die je hebt van het bedrijf en de gebruikte materialen bevorder je de veiligheid van jezelf, je collega's en je sporters of gasten. Omdat je weet wat onveilig is, weet je ook wat veilig is. Je weet waarop je moet letten. Dit alles zorgt ervoor dat je op een veilige en efficiënte manier toezicht kunt houden.

Opdracht 7 Kapot. Wat nu?

Stel, je hebt zojuist geassisteerd bij een groep scholieren die ging kanovaren. Ze zijn allemaal weer terug en jij gaat de materialen opruimen. Terwijl je opruimt, zie je dat er een peddel kapot is. Er is een stuk van het blad afgebroken. Een van de zwemvesten mist een riempje. Wat moet je doen? Meerdere antwoorden zijn mogelijk.

De kapotte spullen terugzetten bij de rest en er een sticker 'kapot' op plakken.

De kapotte spullen apart zetten.

Een notitie maken in het logboek wat er stuk is.

Vragen om nieuwe materialen.

De kapotte spullen direct repareren.

Schade melden bij mijn leidinggevende.

Te

Opdracht 8 De accommodatie en materialen

C

Bij deze opdracht werk je samen met twee klasgenoten. Neem pen en papier mee. Loop met je groepje door het sport- en spelgedeelte van je school. Dit doen jullie als een toezichthouder van deze accommodatie. Beantwoord de volgende vragen: a. Teken een plattegrond van het sport- en spelgedeelte en maakt daarbij een legenda (lijst met uitleg van de gebruikte symbolen).

46

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden

b. Waar zien jullie als toezichthouders situaties waar je extra op moet letten?

c. Zijn er zaken die jullie als toezichthouders graag anders zouden inrichten of organiseren om beter toezicht te kunnen houden? Beschrijf deze.

Te

d. Zijn er zaken met het materiaal die jullie als toezichthouders anders zouden willen? Beschrijf deze.

C

e. Bespreek/vergelijk jullie antwoorden met andere groepen. Verwerk de feedback die je krijgt in je antwoorden.

Je kunt de uitwerking van deze opdracht in je portfolio opnemen. Maak hierover dan afspraken met je docent. Geef bij de uitwerking aan welke bijdrage jij aan het resultaat van deze opdracht hebt geleverd.

47

Toezicht houden en blessurepreventie

Opdracht 9 Een controle uitvoeren Bij deze opdracht ga je een speeltuintje in de buurt controleren.

Een speeltuintje hoort schoon, veilig en goed toegankelijk te zijn. Je maakt foto's van zaken die volgens jullie niet in orde zijn.

Voorbereiding

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

a. Maak van tevoren een lijstje van punten waarop je gaat controleren. Let daarbij niet alleen op de toestellen zelf, maar ook op de directe omgeving. Je mag internet gebruiken om eventuele controlepunten op te zoeken.

Controlelijst speeltuintje: Controlepunt

Bevinding

Uitvoering

b. Voer de controle uit. Vergeet niet je lijstje mee te nemen en natuurlijk een camera of mobiele telefoon waarmee je foto's kunt maken.

Controleer de speeltuin goed. Maak foto's van zaken die volgens jou niet in orde zijn.

Evalueren

c. Bekijk samen met een klasgenoot de foto's die je gemaakt hebt.

Te

Wat heb je opgemerkt? Wat vindt je klasgenoot ervan? d. Wat is de totale score voor het speeltuintje volgens jullie? voldoende / onvoldoende

Huisregels

C

Huisregels bepalen wat er wel en niet mag. In huisregels staat bijvoorbeeld dat er na een bepaald tijdstip geen geluidsoverlast mag zijn, of dat er voor bepaalde activiteiten een minimumleeftijd is. Een vaste huisregel is dat sporters en gasten altijd de aanwijzingen van de medewerkers moeten opvolgen.

48

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden

Huisregels.

Opdracht 10 Huisregels

a. Zoek op internet naar de huisregels van vijf bedrijven uit de sport- en recreatiesector. Noteer deze of maak een foto.

Huisregels Bedrijf 1:

Huisregels Bedrijf 2:

Huisregels Bedrijf 3:

Huisregels Bedrijf 4:

Huisregels Bedrijf 5:

C

Te

b. Welke overeenkomsten en verschillen zijn er?

c. Zijn er bedrijven waarvan je vindt dat de huisregels niet compleet zijn? Vul de regels dan aan.

49

Toezicht houden en blessurepreventie

d. Zijn er bedrijven waarvan je vindt dat er huisregels zijn die moeilijk te handhaven of hanteren zijn? Zo ja, welke regels dan?

e. Als je huisregels moet opstellen voor de sport- of recreatieruimten op jouw school, hoe zouden deze dan luiden? Maak hiervan een poster.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Gebruik stappenplan Poster maken.

Stappenplan Poster maken

Het toezichtplan

Als medewerker sport en recreatie ben je op de hoogte van wetten en regels die gelden bij het toezicht houden. Dit heeft te maken met de verantwoordelijke taak die je hebt als toezichthouder. Deze wetten en regels hebben vooral te maken met de kwaliteit (de hoedanigheid van toezicht houden) en de kwantiteit (hoeveel toezichthouders).

Je treedt preventief op ter voorkoming van calamiteiten. Mocht er wel wat gebeuren, dan kun je handelen, eventueel hulp verlenen en anderen inschakelen om je te helpen. Veel maatregelen en afspraken die te maken hebben met toezicht houden, zijn terug te vinden in het toezichtplan.

Vooral in zwembaden is het toezichtplan uitgebreid. In het toezichtplan staan de procedures en richtlijnen voor het toezicht houden.

De volgende zaken staan in ieder geval in het toezichtplan: • het calamiteitenplan • het nood- en ontruimingsplan • plattegrond en legenda van de accommodatie • welke doelgroepen er wanneer zijn • hoeveel toezichthouders per doelgroep, per zaal of zwembassin • hoe calamiteiten gerapporteerd worden • het logboek • regels die gelden voor de accommodatie.

Te

Het toezichtplan beschrijft de manier waarop er in een sport- en recreatiebedrijf toezicht gehouden wordt. Dit is in het belang van je sporters of gasten, maar dient ook als verantwoording naar en van het bestuur, het management en de overige medewerkers van het bedrijf.

C

Er zijn voor het toezicht houden een aantal regels voor wat betreft de kwantiteit (de hoeveelheid toezichthouders) en de kwaliteit van de toezichthouders (waar moet de toezichthouder en het toezicht houden minimaal aan voldoen). Elke accommodatie is anders, dus per accommodatie gelden andere regels.

Opdracht 11 Hulp inschakelen Bij een noodsituatie moet je de hulpdiensten inschakelen.

50

Toezicht houden

a. Welke hulpdiensten zijn er?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Hoe schakel je deze hulpdiensten in?

c. Kijk naar de volgende noodsituaties. Welke hulpdienst schakel je in?

Bij een barbecue van de sportvereniging is de houten aanbouw van het clubgebouw in brand gevlogen.

Een van de gasten heeft een hartaanval gehad en is bewusteloos.

Twee gasten hebben ruzie gekregen en zijn in een gevecht geraakt. Ze willen niet stoppen met vechten.

Een van de kinderen is tijdens een recreatieactiviteit uit een hoog klimrek gevallen. Ze heeft een hoofdwond en is erg suf.

Te

Door een overstroming van de rivier op de camping staat de elektriciteitscentrale van de camping onder water.

Opdracht 12 Veiligheid

C

a. Waar in jouw stagebedrijf of school vind je een plattegrond met vluchtroutes en aanwijzingen in geval van calamiteiten?

51

Toezicht houden en blessurepreventie

b. Maak er een foto van.

Ga na hoe in jouw stagebedrijf of school de bedrijfshulpverlening geregeld is. Vraag of je het bhv-plan mag inzien. c. Wie moet je alarmeren als er brand ontstaat?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

d. Wat moet je doen als een sporter of gast tijdens een activiteit bewusteloos raakt?

e. Welk telefoonnummer bel je in acute noodsituaties?

Het toezichtplan in het zwembad

Naast de huisregels die iedere accommodatie opgesteld heeft, zijn er ook algemeen geldende regels en wetten waaraan een bedrijf zich moet houden. Omdat deze voor het zwembad het meest nauwkeurig zijn uitgewerkt, gebruiken we die hier als voorbeeld.

C

Te

Voor elk zwembad geldt het Besluit hygiëne en veiligheid voor badinrichtingen en zwemgelegenheden (Bhvbz). Kwalitatief en kwantitatief moet er altijd voldoende toezicht zijn.

52

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden

Voldoende toezicht?

De regels voor de kwantiteit van het toezicht houden zijn: • Bij elk bassin moet minimaal één toezichthouder zijn (met minimaal één vervanger).

• Er moet overzicht zijn over het gehele bassin (patrouilleren/stilstaan).

• Extra toezichthouders zijn nodig bij: – bijzondere doelgroepen – grote groepen – attracties (ook springplank) – diverse situaties (slecht zicht water, lichtinval, ...)

• Minder toezicht kan bij: – heel weinig zwemmers, bepaalde roosteruren – bassins onder 1,40 meter (kunnen staan) • Bij verhuur van het zwembad moet het toezicht worden overgedragen (schriftelijk doen).

• Bij sleutelverhuur: de totale accommodatie zonder personeel overdragen, is af te raden.

C

Te

De regels voor kwaliteit bij het toezicht houden: • De toezichthouder moet de algemeen geldende wetten en regels en het toezichtplan kennen.

De toezichthouder houdt ook toezicht op algemeen geldende normen en waarden.

• Er is minimaal één EHBO'er op zaal.

• Er is per bassin minimaal één toezichthouder van 21 jaar (of iemand met het overwicht van een 21-jarige).

• De toezichthouder moet recentelijk hebben aangetoond het zwemmend redden te beheersen.

• De toezichthouder moet over middelen voor EHBO en reanimatie beschikken.

• De toezichthouder volgt de kwaliteit die hoort bij de wensen en behoeften van de sporters of gasten.

• Er is voldoende rust voor de toezichthouders.

• Er mogen eigen of persoonlijke bedrijfsregels opgesteld worden.

• Er mag een drenkelingendetectiesysteem gebruikt worden.

Bron: Aqua Leisure Host, Toezichthouder van de NPZ/NRZ.

53

Toezicht houden en blessurepreventie

Opdracht 13 Wetten en regels Beantwoord de volgende vragen: a. Maak een lijst van vijf algemene wetten die gelden voor toezicht houden.

1.

2.

3.

4.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

5.

b. Maak een lijst met vijf algemene regels die gelden voor toezicht houden.

1.

2.

3.

4.

5.

c. Maak een lijst met welke wetten of regels jij heel belangrijk vindt bij toezicht houden.

d. Maak een lijst met vijf regels die gelden voor toezicht houden voor: Toezichthouder

Regels

Een outdoorinstructeur

1.

2.

3.

4.

5.

Te

Een toezichthouder in een 1. zwembad 2.

3.

4.

5.

C

Een voetbalcoach

54

1.

2.

3.

4.

5.

Toezicht houden

Toezichthouder

Regels

Een medewerker sport en 1. recreatie op een camping 2.

3.

4.

5.

Opdracht 14 Animatie Toezicht houden

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Filmpje - Toezicht houden

Lees de volgende vragen en bekijk daarna het filmpje. Houd pen en papier bij de hand. a. Welke kwalitatieve eisen van toezicht houden komen in het filmpje aan bod?

b. Welke kwantitatieve eisen van toezicht houden komen in het filmpje aan bod?

c. Er worden ook eisen gesteld aan jou als toezicht houder. Welke?

Aanwezig ja/nee?

Wat kun je doen?

Te

Eisen

C

d. Aan welke eisen kun je (nog) niet voldoen en wat moet je doen om hieraan wel te kunnen voldoen? e. Wat zijn veelvoorkomende gevaarlijke situaties in een zwembad?

55

Toezicht houden en blessurepreventie

f. Wat verstaan we onder de ‘10-20 regel’? Waarom is deze regel belangrijk?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

g. Wat kun je doen om voldoende geconcentreerd te blijven tijdens het toezicht houden?

C

Te

Je kunt de uitwerking van deze opdracht in je portfolio opnemen. Maak hierover dan afspraken met je docent.

56

TOEZICHT HOUDEN IN DE PRAKTIJK Toezicht houden in de praktijk

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Je hebt gelezen dat toezicht houden per accommodatie verschilt. In een zwembad let je op andere zaken dan in een sporthal of theater. Wel zijn er altijd een aantal zaken gelijk. Je past consequent de richtlijnen en afspraken toe die in het toezichtplan staan. Ook bereid je het toezicht voor, je voert het uit en je evalueert. De planningscyclus geldt dus ook voor toezicht houden.

De planningscyclus toezicht houden

De planningscyclus geldt ook voor toezicht houden.

Planningscyclus Toezicht houden Voorbereiding Wat is de activiteit?

Beschrijving activiteit of deel daarvan

Wie doen er mee?

Aantal deelnemers? Wat is de beginsituatie van de doelgroep?

Waar let je op voor aanvang?

Controle materialen, controle ruimte, controle groep

Wat zijn de aandachtspunten bij het toezicht Potentiële gevaren, gastheerschap, welke houden en het gastheerschap? materialen zijn nodig voor het toezicht houden?

Kun je het alleen aan of is assistentie nodig?

Welke afspraken maak je met collega’s?

Wat houdt de activiteit in?

Wat zijn de spelregels? Welke aanpassingen kun je doen?

Te

Hoeveel personen zijn nodig voor toezicht?

Wat kun je mogelijk verwachten van deze groep?

Inspelen op groep, contact maken, aanspreken, uitleggen, begrenzen

C

Hoe te handelen bij incidenten/calamiteiten? Calamiteiten, ontruiming, bhv, EHBO Wat zijn je werkzaamheden?

Wat moet je doen? Welke afspraken zijn gemaakt? Waar ga je extra op letten tijdens het observeren? Hoe geef je invulling aan gastheerschap?

57

Toezicht houden en blessurepreventie

Uitvoering Observeren, controleren of alles goed en veilig verloopt

Wees gastheer of gastvrouw

Geef informatie, communiceer, maak contact, wees representatief, bewaak en stimuleer de sfeer

Spreek sporters of gasten aan

Corrigeren, (preventieve) maatregelen nemen

Houd collega's op de hoogte

Communiceren, raad vragen, overleggen

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Houd toezicht

Na de activiteit

Laat de ruimte netjes achter.

Alles terugzetten zoals het stond.

Controleer gebruikte materialen.

Is alles nog aanwezig? Is er iets kapot?

Evalueer de activiteit.

Nabespreking met alle betrokkenen

Maak een verslag van het toezicht houden en Verslag van het toezicht houden de evaluatie.

Door een goede voorbereiding weet je waar je aan toe bent en je bent op elkaar ingespeeld.

Je kunt op elkaar rekenen. Iedereen weet wat er moet gebeuren. Je kunt zelfs tijdig maatregelen nemen om mogelijke risico's of escalatie van problemen te voorkomen. Preventieve maatregelen dus. Voorbeelden van passende en preventieve maatregelen: • materialen op de plek waar ze horen • borden met aanwijzingen (bijvoorbeeld bij een springplank) • weten welke groepen sporters of gasten binnen zijn (jeugd, ouderen enzovoort) • weten hoeveel sporters of gasten binnen zijn • Zijn er doelgroepen binnen die problemen kunnen geven of deze al eens hebben gegeven?

• afspraken maken en hebben met je collega's • het toezichtplan kennen • weten hoe de accommodatie in elkaar zit • afspraken hebben om alert te blijven (pauze, positiewisselingen, opvang voor elkaar) • lopen via een vaste route • speciale delen van de accommodatie kennen (berging, materiaalhokken) • Welke delen van de accommodatie kunnen meer gevaar opleveren?

• schoonmaken.

Te

Opdracht 1 Sportmiddag

C

Lees het volgende voorbeeld uit de praktijk en beantwoord de vragen.

Karim, Johan en Suze zijn het toezichtteam voor de woensdagmiddag. Zij houden toezicht bij de vrije sportmiddag in de sporthal van de gemeente. Alle sport- en spelmaterialen staan al klaar. Dit hadden ze al afgesproken. Voordat de kinderen komen, hebben Karim, Johan en Suze een kort overleg. Hoeveel kinderen komen er, welke kinderen komen er, is de EHBO-kist

58

Toezicht houden in de praktijk

nog compleet, waar is de sporthalbeheerder, doen de oortjes het goed, weten ze de afspraken nog en wie gaat waar staan? Ze zorgen er samen voor dat er aan de voorbereiding niets ontbreekt.

De kinderen komen binnen. Suze staat bij de ingang en begroet de kinderen. Karim staat bij de ingang van de sporthal en Johan is al in de sporthal. Als alle kinderen zich aan het omkleden zijn, komt Suze ook in de sporthal. Ze gaat niet bij Johan staan, maar kiest een andere plek in de zaal. Ze kan Johan wel goed zien, zodat ze contact kunnen zoeken.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Als alle kinderen zijn omgekleed, kunnen ze in de zaal. Karim komt ook in de zaal staan. Hij loopt rond. Na twee uur sporten en spelen gaan de kinderen zich weer omkleden. Karim gaat bij de uitgang van de kleedkamer staan en let erop dat alle kinderen de sporthal verlaten. Suze en Johan zijn al aan het opruimen. Als alle kinderen weg zijn, komt Karim eventueel nog helpen opruimen.

Ze bespreken de middag nog even na. Hoe is alles verlopen en moeten ze nog dingen aanpassen voor volgende week? Zo nodig passen ze de voorbereiding aan. Er zijn geen incidenten geweest, ze rapporteren in het logboek dat er niets is gebeurd. Het was een sportieve en gezellige middag!

Karim, Suze en Johan komen na het toezicht houden ook nog even bij elkaar om te evalueren.

Ze bespreken hoe alles is verlopen. Ging alles volgens plan, waren de afspraken goed en hebben we ons aan de afspraken gehouden? Moeten er nog zaken anders de volgende woensdagmiddag? Ze evalueren zichzelf en de activiteit. Zo is de voorbereiding voor de week daarop eigenlijk al aan de gang.

a. Wordt de planningscyclus voor Toezicht houden toegepast? Leg met voorbeelden uit waarom je dit vindt.

Voorbereiden

Uitvoeren

Na de activiteit

Voorbeeld(en):

Voorbeeld(en):

Voorbeeld(en):

Te

b. Welke preventieve maatregelen herken je in het voorbeeld?

C

c. Heb je nog tips voor Karim, Johan en Suze?

59

Toezicht houden en blessurepreventie

Opdracht 2 Toezicht bij vrij zwemmen Vrij zwemmen op woensdagmiddag Pascal, Roel, Rachelle en Moutaz houden toezicht op de vrijzwemmiddag in het zwembad. Ze weten dat er zeker honderd kinderen verwacht worden.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

In het toezichtplan staat op papier hoe ze toezicht moeten houden. Alle vier de toezichthouders zijn hiervan op de hoogte. Ze kennen en hebben het toezichtplan. Pascal staat bij de glijbaan en aan de kopse kant van het wedstrijdbad. Moutaz en Rachelle lopen rond. Allebei een andere kant op. Roel staat aan de andere kant van het wedstrijdbad, zo kan hij het ondiepe bad en het wedstrijdbad in de gaten houden. In de eigen kantine zit Paul, die aan zijn eerste werkweek begonnen is. Hij kan eventueel assisteren of vervangen als het nodig is.

Alle vier hebben ze een deel van de accommodatie dat ze in de gaten houden. Ieder heeft een eigen zone. Dit is niet alleen het water, ook het perron hoort bij hun zone. Moutaz en Rachelle lopen ook langs de douches en de kleedkamers, zo is hun route. Wel zorgen ze er altijd voor dat er in ieder geval drie man op de zwemzaal aanwezig zijn. Ook zorgen ze ervoor dat zij elkaar steeds kunnen zien. Zo hebben ze altijd oogcontact met elkaar.

Tijdens het toezicht houden ‘scannen' Pascal, Roel, Rachelle en Moutaz constant hun zone.

Ze bekijken hun zone (het perron, het water en de bodem) van links naar rechts. Daarna ‘scannen' ze hun zone nog een keer van rechts naar links. Als laatste nog een keer de bodem van links naar rechts. Zo houden ze hun eigen zone constant in de gaten. Dit moet in 20 seconden.

a. Jij bent Paul en moet kunnen vervangen of assisteren. Zet voor jezelf op een rijtje hoe jij in dit team zou werken: Hoe zou jij je voorbereiden?

Te

Wat vind jij belangrijk bij de voorbereiding?

C

Wat zou je nog aanvullend willen afspreken bij het toezicht houden?

Onderbouw je antwoord.

60

Toezicht houden in de praktijk

Welke (toezicht)hulpmiddelen zou jij willen hebben?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Hoe zou jij na afloop van het vrij zwemmen willen evalueren?

Waarover zou jij het hebben in de evaluatie?

b. Vul de Planningscyclus Toezicht houden in voor het vrij zwemmen op woensdagmiddag.

Planningscyclus Toezicht houden Voorbereiding Wat is de activiteit?

Wie doen er mee?

Waar let je op voor aanvang?

Wat zijn de aandachtspunten bij het toezicht houden en het gastheerschap?

Hoeveel personen zijn nodig voor toezicht?

Wat houdt de activiteit in?

Te

Wat kun je mogelijk verwachten van deze groep?

C

Hoe te handelen bij incidenten/calamiteiten?

Wat zijn je werkzaamheden?

61

Toezicht houden en blessurepreventie

Uitvoering Houd toezicht.

Wees gastheer of gastvrouw.

Spreek sporters of gasten aan.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Houd collega's op de hoogte.

Na de activiteit

Laat de ruimte netjes achter.

Controleer gebruikte materialen.

Evalueer de activiteit.

Maak een verslag van het toezicht houden en de evaluatie.

Je kunt de uitwerking van deze opdracht in je portfolio opnemen. Maak hierover dan afspraken met je docent.

Manieren van toezicht houden

Je stapt goed voorbereid de sport- en recreatieaccommodatie binnen. Je hebt de kleedkamers en de route naar de zaal ook gecontroleerd. Dat is zo afgesproken. Je hebt je oortje in, zodat je je collega's kunt bereiken. Je weet wat er in het toezichtplan staat. Je weet waarop je moet letten. Je weet waar en wat mogelijke risico's zijn. En dan …. kun je aan het werk.

C

Te

Toezicht houden kan op verschillende manieren: • vanaf een vaste plek toezicht houden Je blijft op één positie. Vaak doe je dit vanaf een verhoogde positie. Zoals de toezichthouder in een zwembad of de scheidsrechter bij tennis.

• patrouilleren Volgens een (afgesproken) route loop je door de accommodatie, de zaal of het veld.

• combinatie van patrouilleren en vanaf een vaste plek toezicht houden Op afgesproken tijden wissel je van functie. Een deel van het toezicht houden doe je vanaf je vaste plek. Daarnaast loop je ook door de accommodatie. Deze manier van toezicht houden gebeurt vooral bij het toezicht houden met een team.

62

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden in de praktijk

Toezicht houden vanaf een vaste en verhoogde plek.

Opdracht 3 Manieren van toezicht houden

Zoek op internet een filmpje van de volgende manieren van toezicht houden: • toezicht houden vanaf een vaste plek • patrouillerend toezicht houden. a. Waarom heb je deze filmpjes gekozen?

b. Vind jij dat er in deze filmpjes op een ‘goede' manier toezicht wordt gehouden?

C

Te

c. Heb je nog tips voor de toezichthouders?

63

Toezicht houden en blessurepreventie

Tip! Zoek bij deze opdracht niet alleen filmpjes over toezicht houden bij beweegsituaties. Kijk ook bij andere beroepen, zoals in het onderwijs, bij de brandweer, de politie of boswachters.

Toezicht houden met een team

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

In de meeste gevallen zul je toezicht houden met een team. Dit is verstandig, omdat je met een team meer ziet dan alleen. Daarnaast heb je met een team bij onveilige situaties meer mogelijkheden. Je hebt rugdekking van elkaar, mocht er iets gebeuren. Bovendien is het ook leuker om met een team te werken.

C

Te

Om met een team effectief toezicht te houden, zijn afspraken leidend. Je moet als team weten welke instructies en/of procedures gelden in het sport- en recreatiebedrijf. Daarbij moet je denken aan: • Allemaal het toezichtplan kennen.

• Weten welke toezichthulpmiddelen jullie gebruiken en waar deze zijn: – reddingslijnen – EHBO – borden met afspraken.

• Dezelfde afspraken hebben: – Waar ga je staan of patrouilleren?

– Wie heeft wanneer pauze?

– Hoe gaat het wisselen?

– Wie doet wat bij een ongeval?

– Iedereen geeft aan wanneer hij ergens anders heenloopt.

– Wie geeft rugdekking?

• Goed communiceren, hoe je contact met elkaar houdt: – Waar praat je over tijdens het toezicht houden?

– Waar praat je juist niet over tijdens het toezicht houden?

– Op welke manier praat je?

– Welke tekens gebruik je?

• Welke communicatiemiddelen je gebruikt: – handsignalen – fluit – oortjes – telefoon – borden met regels.

• goed samenwerken: – Altijd op elkaar kunnen rekenen.

– Kunnen handelen met elkaar als een team: bij een grote of kleine calamiteit.

– Eventueel levensreddende handelingen kunnen verrichten.

Opdracht 4 Risico’s bij een grote activiteit Bij deze opdracht werk je samen met drie klasgenoten.

64

Toezicht houden in de praktijk

Jullie gaan je voorbereiden op het voorkomen van incidenten of ongevallen bij een grote of risicovolle activiteit. a. Zoek een grote activiteit uit. Bijvoorbeeld uit de eigen ervaring, van internet of vraag je praktijkbegeleider naar het draaiboek voor een activiteit. activiteit:

b. Wat zijn de (belangrijkste) risico’s op incidenten of ongevallen?

Beheersmaatregelen

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Risico’s 1.

2.

3.

4.

5.

c. Welke beheersmaatregelen willen jullie nemen? d. Welke afspraken gaan jullie met jullie team maken? Denk hierbij aan de taakverdeling, communicatie, concentratie en wijze van samenwerken.

e. Welke toezichtmaterialen hebben jullie nodig?

Potentiële gevaren

C

Te

Je hebt je goed voorbereid, je kent de afspraken en je kunt op je team rekenen. En nog zijn er zaken die gevaar op kunnen leveren. Dit zijn situaties die te voorkomen zijn. Als je deze zaken van tevoren herkent, kun je potentiële gevaren zelfs voorkomen: • sporters, gasten, doelgroepen – grote drukte in een bepaald deel van de accommodatie – het aantal sporters of gasten (te veel?)

– veel van één doelgroep (zoals jongeren, ouderen, mensen met een beperking) – niet willen luisteren naar aanwijzingen en/of agressief gedrag – onoplettendheid (bijvoorbeeld op elkaar springen) – overschatting van zichzelf (Dat kan ik wel ...)

– de sportvaardigheid van sporters of gasten – onder invloed zijn van drugs, alcohol.

• de activiteiten

65

Toezicht houden en blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

– gevaarlijkere activiteiten, zoals klimmen, zwemmen, boogschieten en dergelijke • de toezichthouder zelf – vermoeidheid – niet voorbereid zijn – geen zin hebben – onoplettendheid – aandacht aan de verkeerde punten geven – mogelijke risico's niet kennen – niet weten welke doelgroepen er binnen zijn of komen – op de verkeerde positie staan – afgeleid worden – niet weten hoe te handelen – afspraken niet nakomen.

• de accommodatie en materialen – een kapotte klimgordel – kuilen in het veld – een te gladde vloer – rondslingerende materialen – en dergelijke

Te

Rondslingerende ballen, een potentieel gevaar.

C

• attracties – grote opblaasattracties (minder zicht op de rest van de accommodatie) – een glijbaan – een springplank in een zwembad – golfslagbaden.

• buiten toezicht houden – zonlicht (kan verblinden, maar let ook op zonnebrand) – temperatuur en regen – onweer

66

Toezicht houden in de praktijk

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

– grootte van het terrein – bomen en struiken (kunnen het zicht blokkeren).

Weet hoeveel personen binnen zijn en welke doelgroep binnen is.

Een aantal zaken die van belang zijn bij het houden van toezicht: • Weet welke doelgroep er binnenkomt.

• Weet hoeveel personen er ongeveer binnenkomen.

• Heb en ken het toezichtplan.

• Weet als team wat de afspraken zijn.

• Ken je eigen gebied (zone).

• Zorg voor rugdekking.

• ‘Scan’ je eigen zone.

• Zorg dat je snel bij een calamiteit kunt zijn.

Opdracht 5 Potentiële gevaren

Te

Bij deze opdracht werk je samen met twee klasgenoten. Jullie hebben ieder een A3-papier of een vel van de flip-over en een pen of stift.

Neem een sport- en recreatiebedrijf in gedachten of zoek een bedrijf op internet.

C

Iedereen uit je groepje krijgt twee van de zes onderwerpen toegewezen: • sporters, gasten, doelgroepen • de activiteiten • de toezichthouder zelf • de accommodatie en materialen • attracties • buiten toezicht houden.

67

Toezicht houden en blessurepreventie

a. Noteer zo veel mogelijk potentiële gevaren die bij jullie onderwerp voor kunnen komen.

Onderwerp

Potentieel gevaren

Preventieve oplossing

Sporters, gasten, doelgroepen De activiteiten

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

De toezichthouder zelf

De accommodatie en materialen Attracties

Buiten toezicht houden

b. Hang de A3-papieren op en bespreek deze met je groepje. Vul de lijsten waar nodig aan. c. Geef voor alle potentiële gevaren oplossingen ter preventie.

Opdracht 6 Interview

Je doet onderzoek naar potentiële gevaren bij activiteiten. Benader hiervoor een sport- of recreatiebedrijf. Maak een afspraak om iemand binnen het bedrijf te mogen interviewen. Leg uit dat je deze opdracht uitvoert voor school in het kader van toezicht en veiligheid.

Vertel ook hoelang het interview ongeveer gaat duren (maximaal 30 minuten). Vraag of je foto’s mag maken voor je verslag.

Na afloop maak je een verslag.

Te

Voorbereiding Bereid je interview voor door vooraf een vragenlijst op te stellen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de lijst met potentiële gevaren.

C

Zorg dat je zo veel mogelijk informatie verzamelt over bijvoorbeeld: • huisregels • wet- en regelgeving • potentiële gevaren • manieren van toezicht houden • werkafspraken en communicatiemiddelen • het toezichtplan • het calamiteitenplan.

68

Toezicht houden in de praktijk

Uitvoering Bezoek het bedrijf en voer het interview uit.

Tip: als je het gesprek opneemt op je telefoon, hoef je niet zo veel te schrijven tijdens het gesprek. Wees er dan wel zeker van dat je voldoende ruimte op je telefoon hebt.

Evaluatie Werk het interview uit in een verslag. Zorg dat je verslag ten minste één A4’tje beslaat. Let erop dat je verslag er verzorgd uitziet.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Op het voorblad zet je je naam, klas en de datum van je interview. Vermeld ook de naam van het bedrijf waar je geweest bent en met wie je daar gesproken hebt.

C

Te

Je kunt de uitwerking van deze opdracht in je portfolio opnemen. Maak hierover dan afspraken met je docent.

69

BLESSUREPREVENTIE Blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Als je sport en beweegt, ben je gezond bezig. Maar sporten heeft ook een keerzijde: de sportblessure. Al dat sporten levert jaarlijks 5,4 miljoen sportblessures op bij 4,1 miljoen sporters. Bij 2,8 miljoen sporters is het zo ernstig dat ze medische hulp nodig hebben (bron: www.veiligheid.nl / 2018). Op de website www.veiligheid.nl staat informatie over veiligheid, sportblessures en het voorkomen ervan.

Weblink - Veiligheid

Goede begeleiding en goed toezicht helpen om blessures of ongevallen te voorkomen.

Te

Als medewerker sport en recreatie kun je door een goede begeleiding en een goed advies de kans op blessures en ongevallen verminderen. Je houdt toezicht en bent tijdens de bewegingsactiviteit voortdurend alert op het voorkomen van blessures. Je moet daarom kennis hebben van blessurepreventie en de oorzaken van sportblessures. Kennis van sportkleding en sportschoenen is eveneens van belang.

Opdracht 1 Blessures

C

a. Je hebt vast wel eens een blessure gehad. Wat voor blessure was dat?

70

Blessurepreventie

b. Hoe is deze blessure toen behandeld?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

c. Hoelang heb je last gehad van deze blessure?

d. Wat heb je allemaal gedaan om van de blessure af te komen?

e. Wat heb je allemaal gedaan om niet weer opnieuw geblesseerd te raken?

Blessures

Mensen hechten veel waarde aan een goede gezondheid. Behalve gezonder eten, gaan veel mensen bewegen en sporten om de gezondheid te bevorderen. Maar bewegen en sporten hebben helaas ook een nadeel: de blessure.

Sommige blessures doen zich direct voor (acuut), andere blessures ontstaan geleidelijk en houden lange tijd aan (chronisch). Botbreuken, enkelverzwikkingen, spierkneuzingen en de zweepslag zijn voorbeelden van veelvoorkomende acute blessures. De peesontsteking, de tenniselleboog en de springersknie zijn voorbeelden van veelvoorkomende chronische blessures.

Lees meer in Verdiepingsstof - Handelen bij sportblessures.

Te

Verdiepingsstof - Handelen bij sportblessures

C

Veelvoorkomende oorzaken van blessures zijn: • contact met andere sporters of gasten • omstandigheden als slechte ondergrond en slecht weer • slecht materiaal, slechte kleding, slechte schoenen • slechte conditie • slechte techniek.

71

Toezicht houden en blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Door rechtstreeks contact met tegen- of medespelers kun je geblesseerd raken. Het zijn dan factoren van buitenaf (ook wel uitwendige factoren genoemd) die de blessure veroorzaken.

Vooral bij teamsporten komt dit veel voor. Ook uitwendige factoren als een gladde ondergrond, kuilen in een wegdek en het weer kunnen een blessure veroorzaken. Dit zijn allemaal omstandigheden waarop je sporters of gasten geen invloed hebben. Je sporters of gasten hebben dan gewoon pech dat ze geblesseerd raken.

Geblesseerd.

Slecht materiaal of onvoldoende bescherming kan ook tot een blessure leiden. Denk maar eens aan het fietsen met slechte remmen, skeeleren zonder polsbeschermers, skiën met slecht afgestelde ski's en snowboarden zonder helm. Ook verkeerde of versleten schoenen kunnen de oorzaak van een blessure zijn. Sporten en bewegen in een fitnessruimte, op een voetbalveld, op een hockeyveld of in het bos: iedere situatie vraagt ander schoeisel. Het komt ook voor dat een slechte conditie of slechte techniek de oorzaak van een blessure is. Dit kun je geen pech noemen, want je kunt deze blessures gemakkelijk voorkomen.

Opdracht 2 Acute en chronische blessure

Te

Geef in eigen woorden een omschrijving van de volgende begrippen: Blessure: Acuut:

C

Chronisch:

Opdracht 3 Oorzaken Zoek eventueel informatie op internet op.

72

Blessurepreventie

a. Wat zijn de meest voorkomende blessures bij sport- en bewegingsactiviteiten?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Wat zijn veelvoorkomende oorzaken van het oplopen van een blessure?

c. Vergelijk je antwoorden met die van een klasgenoot. Vul je antwoorden eventueel aan.

Opdracht 4 Sportblessures

Ga naar de website en kies je favoriete sport.

Weblink - Voorkom blessures

a. Wat zijn de meest voorkomende blessures bij je favoriete sport?

b. Wat zijn de meest voorkomende oorzaken?

c. Wat kun je doen om dergelijke blessures te voorkomen?

Te

d. Bespreek je antwoorden met een klasgenoot. e. Kies nu samen nog een andere sport. Beschrijf ook hier wat de meest voorkomende blessures en wat de oorzaken zijn. Schrijf ook op hoe je deze blessures het beste kunt voorkomen.

C

Sport:

73

Toezicht houden en blessurepreventie

Meest voorkomende blessures bij deze sport: Oorzaken:

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Te voorkomen door:

Blessures op het werk

We zien dat er ook op het werk blessures ontstaan, bij eenvoudige houdingen en bewegingen, zoals zitten en tillen. Ook deze blessures zijn gemakkelijk te voorkomen. Veel rugklachten ontstaan door verkeerd zitten of tillen. Een werknemer mag overigens, volgens de arbo-voorschriften, zonder hulpmiddelen niet meer dan 23 kilo in één keer tillen.

Tips!

Zitten

Tillen

Zorg voor ondersteuning van billen, bovenbenen, lendenen, rug en voeten.

Til zo veel mogelijk met twee personen.

Steun de bovenbenen zo veel mogelijk op de Probeer zo veel mogelijk gebruik te maken van zitting. hulpmiddelen als een steekwagen of een heftruck.

De voorste rand van de zitting mag de knieholten niet raken.

Ga zo dicht mogelijk bij het te tillen voorwerp staan.

De hoogte van het zitgedeelte moet Zak door de knieën, til vanuit je knieën, laat je overeenkomen met de lengte van de beenspieren het werk doen. onderbenen (het kniegewricht maakt dan een hoek van 90 graden).

Schouderspieren worden ontlast door armsteunen die op de juiste hoogte zijn afgesteld.

Adem goed in voordat je tilt.

C

Te

Zit altijd rechtop - ga zo ver mogelijk achter Gebruik altijd twee handen. op de zitting zitten - zet je voeten stevig op de grond.

74

Blessurepreventie

Zitten

Tillen

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Bij het zitten aan een bureau of tafel: • Draai niet tijdens het tillen, doe dit pas na • Zorg ervoor dat het werkblad iets boven de het tillen. elleboog zit.

• Til zware voorwerpen niet hoger dan je • Schuif je stoel zo aan dat je rechtop, met je middel. Als je een voorwerp iets hoger moet rug tegen de achterkant, kunt blijven zitten. neerleggen, gebruik dan veilige hulpmiddelen als een hefwagentje of een trapje.

Tillen

Goed tillen.

Verkeerd tillen.

Te

Zitten

Goed zitten.

C

Verkeerd zitten.

Opdracht 5 Blessures op school Bij deze opdracht werk je samen met een klasgenoot.

75

Toezicht houden en blessurepreventie

Observeer je klasgenoot op school een aantal keren tijdens het zitten en tijdens het tillen. a. Schrijf op wat je van zijn/haar zithouding en tiltechniek vindt.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Welke tips geef jij je klasgenoot voor de zithouding en de tiltechniek?

c. Bespreek jullie antwoorden.

Voorkomen van blessures

Blessures voorkomen is beter dan ervan te moeten genezen. Op een veilige manier sporten en bewegen in een veilige omgeving is een van de belangrijkste opdrachten voor jou als medewerker sport en bewegen. Je bent dus heel belangrijk bij blessurepreventie. Het voorkomen van blessures begint al met een goede voorbereiding van de sportieve of recreatieve activiteit.

Denk tijdens de voorbereiding specifiek na over de veiligheid van je sporters of gasten en hoe je blessures kunt voorkomen.

Ook tijdens de sportieve of recreatieve activiteit heb je een belangrijke opdracht: toezicht houden. Je observeert je sporters of gasten tijdens de uitvoering van de activiteit. Ook nu denk je voortdurend aan de veiligheid en aan het voorkomen van blessures.

C

Te

Maatregelen die je kunt nemen om blessures te voorkomen: • Zorg voor een goede voorbereiding van de activiteit.

• Observeer tijdens de activiteit: – Gedragen de sporters of gasten zich behoorlijke en is de sfeer goed?

– Worden de regels goed nageleefd?

– Is de activiteit uitvoerbaar?

– Wordt de activiteit (technisch) goed uitgevoerd?

• Zorg ervoor dat de sporters of gasten de juiste kleding en schoenen dragen.

• Zorg voor een goede warming-up en cooling-down.

• Pas de activiteit aan het niveau van de sporters of gasten aan.

• Zorg als scheidsrechter dat de regels worden toegepast en beïnvloed waar nodig de sfeer.

• Corrigeer onsportief of onveilig gedrag en pas eventueel de regels aan.

76

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Blessurepreventie

Toezicht houden of observeren is dus belangrijk om blessures te voorkomen. Als medewerker sport en recreatie kijk je naar de sfeer en het gedrag van je sporters of gasten. Is er een positieve en sportieve sfeer? Gaan je sporters of gasten correct met elkaar om of ontstaan er irritaties?

Worden de (spel)regels goed nageleefd of moet je als scheidsrechter streng optreden en zelfs de regels aanpassen?

Ook kijk je als medewerker sport en recreatie naar de uitvoerbaarheid van de activiteit en de uitvoering. Is de activiteit niet te moeilijk of te zwaar? Past de activiteit bij het (sport)niveau van je sporters of gasten? Voeren je sporters of gasten de activiteiten correct uit?

De eigen verantwoordelijkheid van je sporters of gasten is eigenlijk nog groter dan de verantwoordelijkheid van de medewerker sport en recreatie. Iedereen heeft allereerst zelf de zorg voor het eigen lichaam, de juiste leefstijl en goede leefgewoonten. Ook ben je zelf verantwoordelijk voor een optimale conditie en luister je goed naar eventuele negatieve signalen die het lichaam afgeeft. Het dragen van de juiste sportkleding en sportschoenen hoort ook bij de eigen verantwoordelijkheid.

Te

Opdracht 6 Maatregelen

C

Toezicht houden of observeren is een van de belangrijke maatregelen om blessures te voorkomen. a. Welke algemene maatregelen neem je nog meer om blessures te voorkomen?

77

Toezicht houden en blessurepreventie

b. Geef bij elke maatregel een praktijkvoorbeeld waaruit blijkt dat de maatregel belangrijk is bij het voorkomen van blessures.

Opdracht 7 Voorkomen is beter dan genezen

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Bij deze opdracht werk je samen met een groepje van vier klasgenoten.

Bekijk de filmpjes om inspiratie op te doen.

Filmpje - Beachvolleybal Filmpje - Fitness Filmpje - Mountainbiken Filmpje - Badminton

Werk de vragen hierna voor iedere situatie uit. a. Welke maatregelen neem je om blessures te voorkomen? b. Welke tips geef je je sporters of gasten voordat ze aan de bewegingsactiviteit beginnen? c. Wat doe je als medewerker sport en recreatie tijdens de bewegingsactiviteit om blessures te voorkomen?

Situatie

Maatregelen

Tips

Medewerker

Beachvolleybal Fitness

Mountainbiken Badminton

Opdracht 8 Observatievragen

C

Te

a. Welke vragen stel je jezelf tijdens het observeren van een sportieve of recreatieve activiteit om te voorkomen dat er blessures ontstaan?

78

Blessurepreventie

Voorbeeld 1 Tijdens het voetbaltoernooi op de camping gaat het er fanatiek aan toe. Er staat dan ook iets op het spel. Het is namelijk de halve finale. Leroy is de scheidsrechter en hij heeft al twee keer het spel moeten stilleggen voor een blessurebehandeling. Gelukkig nog niets ernstigs. Leroy is er niet gerust op dat dit zo blijft en roept beide aanvoerders bij zich. Hij bespreekt zijn zorgen en maakt een afspraak: er worden geen slidings meer gemaakt!

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Voorbeeld 2

Vandaag is een beginnersgroep aanwezig in het fitnesscentrum. Ze hebben zojuist uitleg gekregen van Hanou. Nu mogen de fitnessers zelf de oefeningen uitproberen. Maar Hanou moet meteen bij het bankdrukken al ingrijpen. De mannen proberen veel te zware gewichten omhoog te drukken. ‘Dat kan niet de bedoeling zijn. Eerst moeten jullie leren hoe je de oefening correct uitvoert. Dat doe je met een lichter gewicht. Daarmee voorkom je een rugblessure!'

b. Lees nu beide voorbeelden. Welke vragen hebben Leroy en Hanou zichzelf gesteld tijdens de observatie van het voetballen en fitnessen?

Leroy: Vraag

Antwoord

Maatregel

Hanou: Vraag

Antwoord

Maatregel

Te

c. Wat was hun antwoord op de betreffende vraag en welke maatregel hebben ze genomen? d. Is het probleem daarmee opgelost en zijn ze klaar met toezicht houden? Zo nee, welke observatievragen stellen ze zich bij het vervolg?

Eerste hulp bij ongelukken

C

Hoe veilig je de situatie ook maakt, hoe goed je ook alle veiligheidsregels opvolgt, een ongeluk kan altijd gebeuren. Daarom is het belangrijk dat je weet wat je moet doen als zich een ongeluk voordoet.

79

Toezicht houden en blessurepreventie

Eerste hulp bij ongelukken wordt afgekort als EHBO. Om goed eerste hulp te kunnen verlenen is basiskennis van EHBO noodzakelijk. Iedereen kan hiervoor een cursus volgen. Met een EHBO-diploma op zak kun je helpen bij ongevallen. Toch kun je ook zonder EHBO-diploma wel bepaalde dingen doen als zich in jouw omgeving een ongeval voordoet. Sterker nog, je bent volgens de wet zelfs verplicht om iemand in nood te helpen. Al was het maar door hulp in te schakelen. Ook dat valt onder eerste hulp verlenen. Laat je iemand aan zijn lot over, dan ben je daarvoor strafbaar.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Opdracht 9 EHBO

Wie mag eerste hulp verlenen?

Iedereen moet eerste hulp verlenen als een ander in nood is.

Alleen mensen met een EHBO-diploma mogen eerste hulp verlenen.

Iedereen mag alle levensreddende handelingen uitvoeren in noodsituaties.

Stappen bij eerste hulp

Hoewel iedere ongevalssituatie anders is, is de benadering wel gelijk. Deze verloopt altijd volgens een aantal vaste stappen. Dit zijn de vijf belangrijke stappen: 1. Let op gevaar.

2. Ga na wat er is gebeurd en wat het slachtoffer mankeert.

3. Stel het slachtoffer gerust en zorg voor beschutting.

4. Zorg voor professionele hulp.

5. Help het slachtoffer op de plaats waar hij ligt of zit.

Stap 1: let op gevaar

Hierbij let je op veiligheid. Daarbij kijk je eerst naar je eigen veiligheid. Dat is niet egoïstisch maar noodzakelijk. Het is niet de bedoeling dat je zelf ook slachtoffer wordt. Dus je bekijkt of de situatie veilig genoeg is om het slachtoffer te benaderen.

C

Te

Daarna kijk je of er nog gevaar is in de directe omgeving voor omstanders. Als laatste beoordeel je de veiligheid voor het slachtoffer. Een gewond slachtoffer mag je niet verplaatsen. Je zou hiermee het letsel erger kunnen maken. Verplaatsen mag alleen als er in de directe omgeving nog gevaar is, bijvoorbeeld als het slachtoffer zich dicht bij een brand bevindt.

80

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Blessurepreventie

Let op gevaar.

Opdracht 10 Safety first

In welke volgorde zorg je voor veiligheid? eerst het slachtoffer, dan de omstanders, dan ik eerst ik, dan de omstanders, dan het slachtoffer eerst het slachtoffer, dan ik, dan de omstanders

Stap 2: ga na wat er is gebeurd en wat het slachtoffer mankeert

Te

Dit zijn twee vragen die je stelt en dat doe je bewust ook in die volgorde. Eerst wil je weten wat er gebeurd is. Dit geeft je namelijk al informatie over wat er mogelijk met het slachtoffer aan de hand is. Stel, je treft iemand op de grond aan en je weet nog niets over de ernst en het soort letsel. Je weet alleen wel dat deze persoon van een hoogte gevallen is. Bij het inschatten van letsel hoef je dus niet te denken aan brandwonden of verstikking bijvoorbeeld. Je kunt wel inschatten dat je eerder moet denken aan botbreuken of wervelletsel. De kans is groot dat een slachtoffer niet zelf kan vertellen wat er gebeurd is of wat hem mankeert. Wanneer andere mensen aanwezig waren bij het ongeval, kunnen zij meer informatie geven.

Opdracht 11 Vragen stellen

C

Waarom vraag je eerst naar wat er gebeurd is en niet meteen naar wat het slachtoffer mankeert?

81

Toezicht houden en blessurepreventie

Opdracht 12 Wel of geen spoed? a. Geef aan of er wel of niet sprake is van spoed.

Wel / Niet Wel / Niet

Iemand is gezwikt en heeft een dikke enkel.

Wel / Niet

Iemand is gevallen en zijn been ligt in een heel vreemde houding.

Wel / Niet

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Iemand ligt op de grond en ademt niet.

Iemand heeft lichte brandwonden opgelopen.

b. Leg je antwoorden uit.

Stap 3: stel het slachtoffer gerust en zorg voor beschutting

Een slachtoffer kan veel pijn hebben, angstig zijn of in paniek zijn. Benader het slachtoffer daarom altijd rustig en probeer iemand gerust te stellen. Vertel wie je bent en dat je kennis hebt van EHBO. Je kunt bijvoorbeeld ook zeggen dat er hulp onderweg is of dat de situatie onder controle is (als dat tenminste ook echt zo is). Ook zorg je voor beschutting met bijvoorbeeld een jas of deken.

Opdracht 13 Geruststellen

Wat kun je beter NIET tegen een slachtoffer zeggen?

Wees maar niet bang, ik blijf bij u tot de hulpdiensten er zijn.

U ligt hier veilig, de ambulance is onderweg.

U heeft, hoop ik, toch wel een goede levensverzekering?

Stap 4: zorg voor professionele hulp

C

Te

Afhankelijk van de ernst van de situatie is het belangrijk om gauw hulpdiensten in te schakelen, dus een ambulance, politie of de brandweer. Wanneer je 112 belt, krijg je iemand van de centrale meldkamer aan de telefoon. Die gaat ervoor zorgen dat de juiste hulpdienst onderweg gaat.

Daarvoor stelt de medewerker van de meldkamer je een aantal vragen. Zo wil hij onder andere weten: • wie jij bent (je naam) • wat er gebeurd is • hoeveel slachtoffers er zijn • wat het slachtoffer mankeert • de precieze locatie • op welk nummer je te bereiken bent.

82

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Blessurepreventie

Zorg voor professionele hulp.

Je kunt ook iemand anders vragen om 112 te bellen. Dat doe je als je zelf als eerste bij het slachtoffer bent. Een slachtoffer laat je niet alleen. Dus als iemand anders 112 kan bellen, zodat je zelf bij het slachtoffer kunt blijven, dan kies je daarvoor.

Alleen bij noodgevallen schakel je 112 in. Er is dan sprake van spoedeisende eerste hulp. Bij lichte verwondingen kan de EHBO’er of bhv'er ook zelf eerste hulp verlenen. Bijvoorbeeld bij kneuzingen of verstuikingen, schaafwonden of lichte brandwonden. In die gevallen spreek je van niet-spoedeisende eerste hulp. Vaak is het raadzaam om iemand wel langs de dokter of huisartsenpost te sturen, of met hem daarnaartoe te gaan. Het kan ook zijn dat er andere hulp nodig is, bijvoorbeeld van een tandarts.

Opdracht 14 112 bellen

C

Te

Stel, je loopt de school uit en voor je neus wordt een scooterrijder aangereden. De automobilist rijdt door, de scooterrijder ligt op de grond en is duidelijk gewond. a. Waarom zou je iemand anders laten bellen als je dat ook zelf kunt doen?

b. Waarom moet je de vragen van een centralist allemaal beantwoorden?

83

Toezicht houden en blessurepreventie

c. 112 wordt gebeld. Welke informatie wordt doorgegeven?

Stap 5: help het slachtoffer op de plaats waar hij ligt of zit

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Zoals je al hebt gelezen, laat je het slachtoffer liggen of zitten op de plek waar je hem of haar aantrof. Tenzij dat te onveilig is. Je weet nog niet precies wat er met het slachtoffer aan de hand is. Als er sprake is van letsel aan rug of nek en je zou iemand proberen te verplaatsen, dan maak je het letsel alleen maar erger. Iemand kan daardoor bijvoorbeeld blijvend invalide raken.

Opdracht 15 Een slachtoffer verplaatsen

Wanneer mag je een slachtoffer verplaatsen?

Je mag een slachtoffer in geen geval verplaatsen.

Je mag een slachtoffer verplaatsen als je ziet dat hij niets gebroken heeft.

Je mag een slachtoffer alleen verplaatsen als er (nog) gevaar dreigt in de directe omgeving.

Opdracht 16 Handelen bij ongelukken

Helaas, er gebeuren veel ongelukken in de sport- en recreatiesector. Natuurlijk wil je die zo veel mogelijk voorkomen, maar wat doe je als er toch iets gebeurt? Hoe reageer jij in de situaties in de opdracht hierna?

Er is tijdens de zeskamp een opblaasbare stormbaan omgewaaid. Iemand heeft deze niet goed vastgezet en nu liggen er kinderen onder. a. Wat doe je?

C

Te

Tijdens een volleybalwedstrijd is een sporter verkeerd terechtgekomen en heeft zijn enkel verzwikt. Hij heeft enorm veel pijn en kan er niet op staan. b. Wat doe je?

Tijdens een voetbalwedstrijd met jongeren wordt een speler enorm hard getackeld. Het slachtoffer kan niet meer lopen. Je vermoedt een gebroken enkel.

84

Blessurepreventie

c. Wat doe je?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Tijdens de yoga-activiteit verrekt een wat oudere deelnemer een rugspier. De betreffende mevrouw kan bijna niet meer recht staan. d. Wat doe je?

Vanaf de kant van de recreatieplas zie je dat een aantal kano’s met tieners is omgeslagen. Alle gasten hebben als het goed is wel een zwemvest aan, maar dat kun je vanaf hier niet zien. e. Wat doe je?

Je bent met een groep kinderen van 8+ naar het strand gegaan om daar beachsoccer te spelen.

Bij vertrek tel je alle deelnemers en je mist een kind. Er is een jongetje zoek en niemand weet waar hij is. f. Wat doe je?

Opdracht 17 Paintball

Te

Je begeleidt samen met een collega een spel paintball. Tijdens het spel wil een meisje van 18 jaar snel wegduiken, maar ze struikelt over een boomstam. Ze blijft liggen en pakt haar enkel vast, die erg veel pijn doet. a. Wat ga je als eerste doen? Welke hulp ga nu als eerste inschakelen?

C

b. Noteer de vijf stappen en geef aan wat je achtereenvolgens gaat doen.

Stappen

Wat doe je?

1.

85

Toezicht houden en blessurepreventie

Stappen

Wat doe je?

2.

3.

4.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

5.

Opdracht 18 Valpartij De situatie

Te

Roy doet mee aan een mountainbiketocht in de bossen. Hij komt ongelukkig ten val. Hij komt met zijn ribbenkast op een boomstronk terecht. De klap bezorgt hem wat pijn en hij komt wat adem te kort. Toch wil hij meteen weer verder.

C

De begeleiding verbiedt hem dat. Hij moet heel voorzichtig in de auto gaan zitten. Zo vervoert een van de begeleiders hem naar het ziekenhuis. In het ziekenhuis worden foto's gemaakt.

Roy mag pas weer fietsen als duidelijk is dat er niets aan de hand is.

86

Blessurepreventie

a. Wat zijn de risico's van zo'n valpartij voor de ribben?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Welke organen kunnen beschadigd raken? Wat zijn de risico's daarvan?

c. Is de beslissing van de begeleiding een verstandige beslissing? Waarom wel/niet?

d. Wat zou jij doen als jij in dit geval een van de begeleiders was?

e. Welk advies zou je andere begeleiders in deze situatie geven? Schrijf dat advies op.

f. Bespreek de geschetste situatie en je antwoorden met een klasgenoot. Zijn jullie het met elkaar eens?

Reanimatie

Te

Sommige ongevallen zijn zo levensbedreigend dat acuut gestart moet worden met levensreddende handelingen.

C

Als het hart het bloed niet meer door het lichaam pompt, spreek je van een circulatiestilstand.

Er ontstaat dan binnen enkele seconden een zuurstoftekort. De hersenen kunnen maar heel kort zonder zuurstof. Als de circulatie niet binnen vijf minuten weer op gang gebracht is, is de kans groot dat er onherstelbare schade ontstaat.

Het weer op gang brengen van de circulatie heet reanimeren. Hoe eerder gestart wordt met reanimeren, hoe groter de kans om het hart weer op gang te krijgen. In sommige situaties moet je zelfs één minuut reanimeren voordat je 112 belt. Dat is zo bij: • letsels door een ongeval • verdrinking

87

Toezicht houden en blessurepreventie

• verstikking • overdosis medicatie of alcohol • een kind jonger dan acht jaar.

Opdracht 19 Reanimeren

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

a. Hoe snel moet je starten met reanimeren wanneer iemand een hartstilstand heeft? binnen vijf minuten zo snel mogelijk binnen tien minuten b. Waarom moet je soms eerst één minuut reanimeren voordat je 112 belt?

Eerstehulpbenadering

Als een slachtoffer bewusteloos is, controleer je als eerste of er sprake is van een circulatiestilstand. Hierbij volg je een paar stappen: • Je kijkt of het slachtoffer reageert op aanspreken en schudden.

• Je controleert of het slachtoffer ademt of niet normaal ademt.

• Is dat niet het geval, dan ga je uit van een circulatiestilstand. Je belt 112 en start met het geven van borstcompressies, gevolgd door twee keer beademen.

Opdracht 20 Eerstehulpbenadering

Wat doe je als eerste als je een slachtoffer bewusteloos op de grond aantreft?

Meteen 112 bellen.

Kijken of het slachtoffer nog ademt.

Het slachtoffer aanspreken om te zien of hij reageert.

Direct beginnen met reanimatie.

Te

Borstcompressies en beademing

C

Reanimatie voer je uit door het geven van borstcompressies. Hierbij plaats je beide handen op het borstbeen van het slachtoffer en je drukt in een snel tempo dertig keer achter elkaar de borstkas op en neer. Hierna controleer je opnieuw of er ademhaling is. Is dat niet het geval, dan start je met twee keer mond-op-mondbeademing of mond-op-neusbeademing.

88

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Blessurepreventie

Borstcompressies en beademing.

Opdracht 21 Borstcompressie en beademing Bekijk het filmpje.

Filmpje - Borstcompressie

a. Hoe houd je je handen om borstcompressies te geven?

b. Hoe ver moet je het borstbeen indrukken?

C

Te

c. Hoe voer je mond-op-mondbeademing uit?

Een AED gebruiken Een AED is een extra hulpmiddel bij de reanimatie. Het is dus geen vervanger voor het handmatig reanimeren en beademen. Met dit apparaat kun je een elektrische schok aan het hart toedienen als er sprake is van levensbedreigende hartritmestoornissen. In de AED is een programma

89

Toezicht houden en blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

ingebouwd dat jou via gesproken tekst precies vertelt wat je moet doen. Een ingebouwde computer analyseert het hartritme van het slachtoffer en bepaalt automatisch of het noodzakelijk is een stroomstoot toe te dienen. In een ingebouwd display kun je de gesproken opdracht ook aflezen. De AED sluit je aan door het plakken van twee zelfklevende elektroden op de borstkas van het slachtoffer.

AED.

Opdracht 22 De AED a. Wat is een AED?

Te

b. Kun je de AED gebruiken in plaats van reanimatie en beademing? Ja / Nee c. Leg je antwoord uit.

Wie mag reanimeren?

C

In principe mag iedereen reanimeren in een noodgeval. Dat geldt ook voor het gebruik van de AED, een hulpmiddel bij reanimatie. Die regel geldt vooral voor de passantenhulpverlening.

Dat wil zeggen: bij ongevallen buiten op straat of in de privésfeer.

Binnen een professionele werkomgeving zijn bhv'ers aangesteld, die beschikken over de juiste kennis en vaardigheden om eerste hulp te verlenen. Zorg er dus voor dat je weet wie dat zijn op jouw werkplek. Zo kun je zo nodig meteen de juiste hulpverleners inschakelen.

90

Blessurepreventie

Opdracht 23 Reanimeren a. Mag iedereen reanimeren?

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

b. Zou je zonder EHBO-diploma gaan reanimeren als er op je werk een ongeluk gebeurt? Ja / Nee c. Leg je antwoord uit.

De verbanddoos of EHBO-koffer

Een verbanddoos is onmisbaar in een bedrijf. Om goed eerste hulp te kunnen verlenen, is het belangrijk dat je over een goede verbanddoos beschikt. In ieder bedrijf hoort deze dan ook aanwezig te zijn op een goed vindbare en zichtbare plek.

Te

De verbanddoos moet op een goed bereikbare plek aanwezig zijn.

C

Wat er in de verbanddoos zit, verschilt een beetje per doos. De basisinhoud is hetzelfde, maar afhankelijk van de plek of situatie zijn er verbanddozen voor: • thuis • op het werk • in de auto • sporten • op vakantie.

91

Toezicht houden en blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Op vakantie neem je het minimale mee in een klein reisetuitje, terwijl in de sportschool een uitgebreide verbanddoos staat met alle middelen om bijvoorbeeld blessures te behandelen.

Verbandkoffer.

EHBO-reisetuitje.

C

Te

De verbanddoos bevat alle materialen waarmee je eerste hulp kunt verlenen. Er zitten verschillende soorten verbandmaterialen in waarmee je wonden kunt afdekken, druk kunt geven bij zwelling of steun kunt geven aan ledematen. Ook tref je middelen aan om wonden te kunnen ontsmetten, een schaartje om pleisters of verband af te knippen en speciale middelen voor brandwonden.

92

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Blessurepreventie

De inhoud van de verbandkoffer.

Opdracht 24 Verbanddoos

a. Waarom zijn er verschillende soorten verbanddozen?

b. Zoek op internet op welke basismaterialen er ten minste in een verbanddoos moeten zitten.

Je kunt bijvoorbeeld zoeken met de woorden 'verplichte inhoud EHBO-koffer'. Schrijf deze materialen op. In de verbanddoos zit ten minste:

Te

Opdracht 25 De EHBO-materialen

Bij deze opdracht werk je samen met een klasgenoot.

C

Neem een verbanddoos. Bekijk met elkaar de inhoud van de verbanddoos. a. Is de inhoud compleet? Zo nee, geef aan wat er ontbreekt.

93

Toezicht houden en blessurepreventie

b. Leg bij elkaar welke materialen bedoeld zijn voor: oppervlakkige (schaaf)wonden:

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

een verzwikking of verstuiking:

een brandwond:

een flinke, bloedende wond:

c. Maak een foto en schrijf erbij waar de materialen voor bedoeld zijn.

Letsels

C

Te

Als medewerker sport en recreatie kun je in aanraking komen met ongevallen waarbij er sprake is van letsel. Er zijn allerlei soorten letsel mogelijk. De meestvoorkomende letsels zijn: • actieve bloedingen • beten en steken van insecten • blaren • brandwonden • elektriciteitsletsel • hyperventilatie • kneuzing/verstuiking • letsels aan spieren/pezen • oogletsels • shock • zonnebrand • beroerte • bijtwonden • botbreuken • chemischebrandwonden • flauwte • kleine wonden • letsels aan neus/oor • ontwrichting

94

Blessurepreventie

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

• oververhitting • vergiftiging.

C

Te

Ook al hoef je niet precies te weten hoe je al deze letsels moet behandelen, toch is het wel nuttig dat je kunt herkennen wat er mogelijk aan de hand is. En wat je in die situaties het beste kunt doen. Daarom volgt hier een korte beschrijving van de meest voorkomende letsels.

Waarschuw altijd een bhv’er om de situatie te beoordelen. Dat hoeft natuurlijk niet als de situatie niet ernstig is. Een pleister plakken kun je best zelf.

95

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

C

Te

Toezicht houden en blessurepreventie

Opdracht 26 Een pleister plakken

96

Blessurepreventie

Bij deze opdracht werk je samen met een klasgenoot.

Op de pleisterkaart zie je hoe je een pleister moet plakken. Knip en plak voor elkaar een pleister: • over de vingertop • over een vingergewricht.

Maak een foto van het resultaat.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Een wond ontsmetten Als je een wond zelf moet behandelen, is het belangrijk dat de wond schoon is. Een wond bevat namelijk ziektekiemen die het genezingsproces in de weg staan. Je kunt een wond goed schoonmaken met kraanwater. Daarna kun je een wondje ontsmetten met een gaasje met ontsmettingsmiddel, zoals jodium of sterilon.

Is het een wond waarmee iemand naar de dokter moet, dan ontsmet je niet. Gaasjes die je op een wond legt, moeten steriel zijn. Dan weet je zeker dat ander vuil of bacteriën niet in de wond terechtkomen.

Opdracht 27 Ontsmetten

a. Waarom moet je een wond ontsmetten voordat je een pleister plakt of wondverband aanlegt?

b. Wat is steriel?

Kneuzingen, verstuikingen en botbreuken

C

Te

Bij een kneuzing is het weefsel tussen de huid en het bot beschadigd. Er is geen wond te zien, maar wel een zwelling. De huid verkleurt van rood naar blauw. Een verstuiking of verzwikking is eigenlijk hetzelfde, maar dan bij de gewrichten. Koelen helpt de pijn te verminderen en zwelling tegen te gaan. Je kunt hiervoor zogenoemde coolpacks gebruiken. Heb je die niet bij de hand, dan houd je er een natte, liefst ijskoude doek tegenaan. Je kunt ook ijsblokjes in een washandje doen. Ook helpt het om bij een verstuiking het lichaamsdeel omhoog te houden.

97

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Toezicht houden en blessurepreventie

Kneuzing.

C

Te

Wanneer iemand een arm of been breekt, kun je dat vaak zien omdat het lichaamsdeel een onnatuurlijke stand heeft. Bij een open botbreuk steekt het bot naar buiten. Maar niet altijd is een botbreuk van buitenaf te zien. Bij twijfel wordt in het ziekenhuis een röntgenfoto gemaakt.

Belangrijk bij botbreuken is dat de breuk onbeweeglijk gehouden wordt. Een mitella voor een arm, of een dekenrol voor een been, is een hulpmiddel daarvoor. Als je vermoedt dat het slachtoffer een gebroken rug of nek heeft, mag je hem niet verplaatsen, maar schakel je meteen een ambulance in.

98

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Blessurepreventie

Botbreuk.

Opdracht 28 Au, mijn enkel!

Stel, je begeleidt een wandeltocht door het bos. Een van je gasten verstapt zich in een kuil en grijpt naar zijn enkel. Het doet zeer, hij kan er niet op staan. Je doet zijn schoen en sok uit. De enkel is behoorlijk gezwollen. a. Wat is er aan de hand?

C

Te

b. Wat moet je doen?

Een blessure behandelen Een blessure kun je behandelen door de ICE-regel toe te passen.

99

Toezicht houden en blessurepreventie

I: De letter I staat voor immobiliseren. Dat betekent: niet bewegen. Je moet ervoor zorgen dat de deelnemer het geblesseerde lichaamsdeel niet beweegt.

C: De letter C staat voor compressie. Dat betekent: druk. Je legt een drukverband aan, zodat het geblesseerde lichaamsdeel niet dik wordt.

E: De letter E staat voor elevatie. Dat betekent: hoogte. Zorg ervoor dat het geblesseerde lichaamsdeel hoog komt te liggen. Leg bijvoorbeeld een geblesseerde enkel op een stoel.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Helpt dit niet voldoende, schakel dan een dokter of ambulance in.

Compressie: drukverband aanleggen.

Opdracht 29 De ICE-regel

C

Te

Leg in je eigen woorden uit wat je doet als je de ICE-regel toepast. Geef ook aan bij welke blessures je de ICE-regel toepast.

100

Blessurepreventie

Brandwonden Brandwonden ontstaan door contact met hitte. Je kunt je verbranden aan vuur, maar ook aan hete vloeistoffen, zoals hete olie of kokend water. Door te lang in de zon te zijn, kun je zonnebrand oplopen.

Brandwonden worden ingedeeld in eerste-, tweede- en derdegraads verbrandingen. De diepte van de verbranding en de grootte van de wond bepalen de ernst.

C

Te

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Spoel brandwonden ten minste tien minuten met lauw stromend water. Is de temperatuur van het koelwater te laag, dan zou er bij het spoelen onderkoeling kunnen optreden. Onthoud de regel ‘Eerst water, de rest komt later.’ Denk erom dat je nooit ingebrande kleding lostrekt uit een brandwond.

101

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

C

Te

Toezicht houden en blessurepreventie

102

Blessurepreventie

Opdracht 30 Een brandwond Bij deze opdracht werk je samen met een klasgenoot.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Wat moet je doen als: a. Iemand in brand staat?

b. Iemand kokend water over zijn hand krijgt?

c. Iemand een tweedegraads brandwond heeft opgelopen?

d. Waarom mag je een brandwond niet koelen met koud water?

Onderkoeling of oververhitting

Je lichaam doet zijn best om een constante lichaamstemperatuur te bewaren, zodat het optimaal kan functioneren. Toch gebeurt het soms dat de temperatuur te hoog oploopt.

Bijvoorbeeld bij grote en langdurige inspanning, bij een hoge omgevingstemperatuur of een combinatie van beide. Het lichaam raakt dan oververhit. Dat kan leiden tot spierkramp, hoofdpijn, misselijkheid en zelfs tot shock en stilstand van de bloedsomloop. Rusten, zweten, koelen en water drinken helpen om de temperatuur omlaag te krijgen.

C

Te

Omgekeerd kan er onderkoeling optreden. Bij onderkoeling is het lichaam niet langer in staat om de eigen lichaamstemperatuur vast te houden. Een onderkoeld slachtoffer rilt en ziet bleek, ademt eerst snel en dan langzaam en oppervlakkig. Ook wordt hij wat suffig. Als de onderkoeling nog dieper wordt, stopt het rillen, worden de spieren stijf, neemt de hartslag af en zie je blauwe lippen, oren, vingers of tenen.

Het is belangrijk om het slachtoffer zo snel mogelijk naar een warmere omgeving te brengen, of hem te omwikkelen met een deken. Je kunt ook iets warms laten drinken, maar niet bij diepe onderkoeling.

103

Toezicht houden en blessurepreventie

Opdracht 31 Te warm of te koud Is er in de volgende situaties sprake van onderkoeling of oververhitting?

Slachtoffer:

Onderkoeling Oververhitting Geen van beide

Rilt, is bleek en suffig Is rood, zweet en heeft hoofdpijn Heeft blauwe lippen en stijve spieren

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Is actief, dorstig en heeft een normale hartslag

Shock

Bij shock is de druk in de bloedvaten te laag om de belangrijkste lichaamsfuncties in stand te houden. Het gevolg is dat er te weinig zuurstof kan komen bij het hart, de hersenen en andere belangrijke organen. De oorzaken en ernst van shock kunnen verschillen, maar het is altijd een levensbedreigende situatie. Kenmerken van shock zijn: • bleke, koude, klamme/zweterige huid • ingevallen gezicht, spitse neus • misselijk/ziek gevoel, zieke indruk • dorst • zwak • snelle hartslag, oppervlakkige ademhaling en geeuwen • onrustig, angstig • suf/verminderd bewustzijn • bewusteloosheid • pijn op de borst (hart krijgt niet genoeg zuurstof).

Waarschuw meteen een bhv’er of bel 112 als je een slachtoffer in shock aantreft. Alleen professionele hulpdiensten kunnen shock behandelen. Als het slachtoffer bloedt, probeer je het bloedverlies te stelpen door de wond dicht te drukken.

Opdracht 32 In shock

C

Te

Waarom moet je professionele hulp inschakelen bij shock?

104

VAKTAAL ABC-methode Methode om te observeren (A = aanleiding - B = behaviour (gedrag) - C = consequentie).

Acute blessure Een letsel of verwonding die zich direct voordoet.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

AED Een apparaat dat je kunt gebruiken om de circulatie weer op gang te brengen.

Arbo Arbeidsomstandigheden.

BHV BedrijfsHulpVerlening.

Blessure Een letsel, een verwonding.

Borstcompressies Het snel achter elkaar drukken op het borstbeen om de circulatie weer op gang te brengen.

Chronische blessure Een letsel of verwonding die langere tijd aanhoudt.

Circulatiestilstand Het bloed wordt niet meer door het hart door het lichaam gepompt.

Coolpack Een ‘ijsverpakking’ om een zwelling tegen te gaan.

De-escalerende technieken Technieken die je kunt toepassen om een situatie niet uit de hand te laten lopen.

EHBO Eerste Hulp Bij Ongevallen.

Te

Empathie De kunde of vaardigheid om je te verplaatsen in de situatie en gevoelens van anderen.

C

Gestructureerd observeren Gericht observeren met een vooraf bedacht observatieplan.

Halo-effect Iemand met positieve eigenschappen zal ook over een andere positieve eigenschap beschikken.

Horn-effect Iemand met negatieve eigenschappen zal ook over een andere negatieve eigenschap beschikken.

105

Huisregels Regels die in een accommodatie opgesteld zijn en waaraan sporters of gasten zich moeten houden.

ICE-regel Regel voor het behandelen van een blessure: I = Immobiliseren (niet bewegen) C = Compressie (druk geven) E = Elevatie (omhoog leggen)

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Ik-boodschap Verbale communicatie in de ‘ik-vorm’.

Inlevingsvermogen (empathie) De kunde of vaardigheid om je te verplaatsen in de situatie en gevoelens van anderen.

Interpreteren Informatie die via de zintuigen tot je komt de goede betekenis geven.

Letsel Een beschadiging op of in het lichaam door een ongeval.

Lichaamstaal De manier waarop je gevoelens of emoties met de uitdrukking van je hele lichaam laat zien.

Mimiek De manier waarop je gevoelens of emoties met je gezicht laat zien.

Mitella Een driekante doek die dichtgeknoopt om de nek gehangen wordt om de onderarm, hand of pols bij een blessure of een verwonding rust te geven en te ondersteunen.

Niet-spoedeisende eerste hulp Letsel of verwonding waarvoor je niet 112 hoeft te bellen.

Objectief Je eigen mening, je eigen idee of je eigen waarheid krijgt niet de overhand bij het geven van betekenis aan informatie.

Te

Observatielijst Lijst met observatiepunten waarop je kunt tellen of turven.

Observatieplan Nadenken over waarom je observeert, wat je wilt observeren en hoe je dat gaat doen.

C

Observeren Bewust, met een (gericht) plan waarnemen.

Participerend observeren Observeren terwijl je als begeleider zelf met de activiteit meedoet.

106

Patrouilleren Volgens een (afgesproken) route loop je door de accommodatie, de zaal of het veld.

Preventieve maatregelen Tijdig maatregelen nemen om mogelijke risico's of escalatie van problemen te voorkomen.

Reanimeren Het weer op gang brengen van de circulatie.

k op st yr en ig ht be Co Bo eld nc om n ep og t be n ro iet ep d so efi nd nit er ief w . ijs

Representatief Je vertegenwoordigt het bedrijf. Je bent het visitekaartje.

Röntgenfoto Een inwendige afbeelding van het lichaam.

Selectief waarnemen Iedereen neemt de omgeving op zijn eigen manier waar, doordat je op andere dingen let of er een andere betekenis aan geeft.

Selffulfilling prophecy Een situatie wordt beïnvloed door jouw gedachtekringetje. Hetgeen je verwacht komt dan ook uit.

Steriel Vrij van bacteriën.

Subjectief Je eigen mening, je eigen idee of je eigen waarheid de overhand laten krijgen bij het geven van betekenis aan informatie.

Waarnemen De verzamelnaam voor het gebruik van je zintuigen: zien, horen, voelen, ruiken en proeven.

C

Te

Zintuigen Onderdelen van je lichaam waarmee je kunt waarnemen (zien, horen, voelen, ruiken en proeven).

107