Oorsake van die Probleme in die Polisiediens Brig Fanie Bouwer (Wes-Kaap) Ter inleiding Ek wil van meet af sê dat daar by my nie ’n eensydige, subjektiewe veroordeling van die SAPD is nie. Hierdie is ook nie ’n in-diepte ontleding van al die probleme nie, maar sal ek probeer om slegs sekere kern oorsake uit te wys. Ons en die gemeenskappe wíl almal steeds ’n goeie polisiediens hê. En ek was immers selfs ’n paar dekades deel van hierdie organisasie gewees – beide in die SAP en die SAPD. Waarneembare positiewe aspekte
Let wel: dit is nie meer net geïsoleerde insidente nie, maar duidelike onaanvaarbare, waarneembare gedragspatrone wat ontwikkel het. En die tragiese is: dit gebeur vanaf konstabels, reg deur tot heel bo by die (nuwerwetse) generaals. Wie sou ooit in sy stoutste verwagtinge kon dink dat dÍt sou gebeur? ’n Kardinale vraag is: Hoe het dit dan gebeur dat kriminele aktiwiteite nie net deesdae op laagste vlakke plaasvind nie, maar reg bo tot by die hoogste hiërargie? Deel daarvan is kortliks hierbo aangeraak, maar dalk is dit ’n storie vir ’n ander dag, wat ’n veel dieper ontleding verg.
Ek is terdeë bewus daarvan dat daar hier en daar nog steeds baie goeie polisiewerk gedoen word. Soos bv. die baie puik ondersoeke wat deur die Valke en ander plaaslike speurders by polisiestasies gedoen word; sekere polisiestasies wat nog goed deur bevelvoerders in partykeer moeilike omstandighede met bekwaamheid en integriteit bestuur word. Die Engelssprekendes verwys daarna as die sg. “pockets of excellence”. Dis is goed dat mens ook daarvan moet kennis neem.
Soos ons almal weet, is die misdadige gedrag en ander kaperjolle só aanhoudend en wydverspreid, dermate so dat ek, jy en die Suid-Afrikaanse gemeenskappe alreeds geruime tyd besig om al hoe meer vertroue in die polisie te verloor en lede van die gemeenskap is selfs deesdae bang vir hulle. En dít is ’n gegewe. Dit word bevestig deur verskeie studies wat reeds hieromtrent gedoen is deur geloofwaardige instansies en navorsers.
Wat het andersins verkeerd geloop?
Daar is heelwat dinge wat mens hier kan lys; van die totale verlies aan institusionele geheue; regstellende aksie (wat selfs nou skaamteloos in blote diskriminasie gemanifesteer het); gebrekkige of onvoldoende opleiding (kollegerekrute én die volgehoue, gevorderde opleiding soos speurder- en offisierskursusse, en ander); aanvanklike rekrute-keuring wat op ’n tydstip oorboord gegooi was, maar later toe effe briek aangedraai is; die feit dat die polisie destyds deur politici (jy weet wie) en hulle trawante gekaap was om hulle eie “kriminele agterente” te red; aanstellings van onbevoegde oud-MK lede vir “dienste gelewer” vóór 1990 teen die vorige regering en top-aanstellings soos Jacki Selebi, Riah Phiyega, Bheki Cele en die huidige nasionale kommissaris ( Khehla Sitole) wat nou deur d.s. Cele (nou minister) oordonder word.
Die kriminele gedrag en ander kaperjolle, wat swak dissipline en wangedrag binne die geledere van die polisie insluit, en wat al om die ander dag in die media gerapporteer word, is egter die gevolg van dinge wat verkeerd geloop het, nie net tussen die hoë bestuurshiërargie op sigself nie, maar ook wat betref toesig en bestuur van ander offisiere en lede van hierdie groot organisasie ondertoe. Die tweede kwessie wat meesal uit die oog verloor word, is die huidige strukture waarbinne hulle funksioneer. Meer oor lg. hieronder. Dit alles manifesteer dan in swak polisiëring en ander probleme op stasievlak, daar waar die tekkie die teerblad slaan. En dit raak ons – die gemeenskap - dan almal. Die vraag is nou: Gaan dit mettertyd soos die jare aanstap elke jaar se nuwe rekrute beïnvloed, totdat hulle ook almal gekontamineer is in die werksomgewing en dan maar soos die res, of party van hulle eerder, begin maak?
Algemene probleme
Meeste van bg., indien nie almal, was aangestel met ’n politieke doel – nie om misdaad beter te beveg of om ’n bekwame(r) polisiediens daar te stel nie. Lg. kwessies het dus aan die agterspeen gesuig, SA beleef nog steeds die negatiewe gevolge daarvan.
NONGQAI VOL 12 NO 2 FEBRUARY 2021
(Continued on page 46)
45
