Programm tal-Festa tal-Madonna tal-Karmnu, Il-Belt Valletta 2020

Programm tal-Festi Solenni

Madonna tal-Karmnu Valletta 2020

Dan il-Ktieb huwa maħruġ mill-Komunità Karmelitana u l-Għaqda Festa Madonna talKarmnu - Valletta Bord Editorjali: P. Alex Scerri O. Carm, Christian Pace, Carl Farrugia, Yendrick Cioffi Qari tal-Provi: Carl Farrugia

Ritratti: George Farrugia, Christian Pace, Carl Farrugia, Ian Noel Pace Ġbir ta’ Riklami: Ryan Catania

Website: www.karmelitanivalletta.org Facebook: Festa Madonna tal-Karmnu Valletta Carmelite Priory - Valletta Issettjat; Carl Farrugia Stampat:

Werrej

Messaġġ mill-President ta’ Malta Dr George Vella.....................................2 Messaġġ tal-Arċisqof ta’ Malta Mons.Charles J. Scicluna.........................3

Napprezzaw Dak Li Għadda, Ngħixu L-Preżent, u Nħarsu ’L

Quddiem Lejn Futur Aħjar...................................................................................4 Minkejja li dis-sena l-festa mhux tas-soltu Nimxu Warajk Kull

Fejn Teħodna, Verġni Marija................................................................................5

Grazzi Madonna tal-Karmnu!!............................................................................6

“Nidħlu bil-Hena fil-Palazz tas-Sultan”........................................................7

Ħomlu. Stinkaw. Talbu. Wettqu. Is-Santwarju tal-Karmnu jsir

Bażilika Minuri.......................................................................................................19

Iċ-Ċelebrazzjonijiet tal-100 sena mill-għoti tat-titlu ta’ Bażilika...........25 Programm tal-Festi Solenni Madonna tal-Karmnu 2020....................27 Sena Speċjali f’Ċirkostanzi Straordinarji! Għaqda Festa Madonna

tal‑Karmnu, Valletta.............................................................................................29

Fejn ġiet mistiedna l-Bażilika matul is-snin..............................................32

Ri-interpretazzjoni tat-titlu Bażilikali wara il-Konċilju Vatikan II.........34 Restawr ta’ Statwi u Niċeċ fl-Akwati tal-Bażilika tal-Madonna

tal-Karmelu fil-Belt Valletta..............................................................................37 Sena Speċjali li fakkret il-150 anniversarju mill-proklamazzjoni

ta’ San Ġużepp bħala Patrun tal-Knisja Universali.................................40 36, St. Paul Street, Valletta

Restawr tal-Istatwa tal-Madonna tal-Karmnu mill-Kumpanija

Atelier del Restauro.............................................................................................42

Attivitajiet tas-Sena 2019 – 2020...................................................................44

Mill-Ħajja fis-Santwarju.....................................................................................48

Faċċata tal-Qoxra ta’ Quddiem: Il-Kwadru Inkurunat talMadonna tal-Karmnu flimkien mal-Umbrellun u s-Salib tal-Kleru

Valletta 2020

Ritratt tal-Qoxra ta’ Wara: L-Innu lill-Madonna tal-Karmnu li ndaqq fl-1895 lejliet u nhar il-Festa.

1

Messaġġ mill-President ta’ Malta Dr George Vella Dr George Vella

President ta’ Malta

Għeżież Beltin

Grazzi ta’ din l-opportunità li permezz ta’ dawn il-kelmtejn ser inkun qed naqsam magħkom il-ħsibijiet tiegħi f’dan l-anniversarju tant importanti għall-komunità Beltija, kif ukoll għall-kumplament tal-pajjiż.

Huma ħafna dawk li bħali jiftakru ċ-ċelebrazzjonijiet fl1995, propju f’għeluq il-mitt sena minn meta l-Papa LEO XIII eleva s-Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu tal-Patrijiet Karmelitani tal-Belt Valletta għal Bażilika Minuri.

Meta din il-knisja rat il-bidu tagħha fl-1570, ftit kienu dawk li immaġinaw li din ser tkompli tikber u tisbieħ biex propju fl-1895 tiġi mogħtija t-titlu ta’ Bażilika Minuri. Matul iż-żmien dan il-post ma baqax biss Santwarju ta’ talb u devozzjoni lejn ilMadonna, iżda sar ukoll Santwarju tal-arti sagra u pitturi varji. Il-ħsara u t-tifrik li ġabet magħha t-Tieni Gwerra Dinija ħasdet ukoll l-istorja twila ta’ din il-Bażilika Minuri, fejn din intlaqtet u ġarrbet ħsara konsiderevoli. Il-ħsara kienet tali li fl-1958 beda l-proġett tal-bini tal-knisja l-ġdida.

F’dawn is-snin kollha li ilha mibnija l-knisja kienu eluf dawk il-Maltin u barranin li żaruha u fl-atmosfera unika ċċelebraw bosta avvenimenti ta’ ferħ bħal magħmudija ta’ tarbija jew l-għaqda

2

bejn tnejn minn nies fis-sagrament taż-żwieġ. Ma nistax ma nsemmix il-brijju u l-għaqda li ġġib magħha l-festa tal-Madonna tal-Karmnu u l-armar sabiħ li jkompli jżejjen din il-Bażilika Minuri.

Dan kollhu ma seta’ qatt isir mingħajr l-impenn kostanti u x-xogħol tal-Patrijiet li fiċ-ċokon tagħhom komplew isebbħu u jippreservaw dan il-ġojjell talPatrimonju Malti.

Nemmen għalhekk, li l-Patrijiet Karmelitani u n-numru kbir ta’ volontiera ma jaqta’ xejn minn żmien nofs isSeklu Sittax lil hawn, għandhom jiġu mfakkra u ċċelebrati wisq aktar mill-binja nnfisha. Tajjeb li napprezzaw kemm l-impenn kostanti ta’ dawn in-nies kien strumentali biex illum aħna ngawdu dan it-teżor arkitettoniku u artistiku.

Qabel nagħlaq nixtieq f’ismi u f’isem marti nirringrazzja lill-Komunità Karmelitana tal-mod kif għal snin twal laqgħuna fosthom fis-santwarju tal-Madonna tal-Karmnu l-Belt Valletta.

Nagħlaq dawn il-kelmtejn billi nifraħ lill-Komunità Karmelitana talli kompliet tkattar il-ħolma ta’ missirijietna u baqgħet forza soċjo-reliġjuża kruċjali biex il-Belt Valletta tkompli tkun belt sinjura kif kienet fil-passat, kif inhi llum u kif irriduha li tkun fil-futur.

Festa Madonna tal-Karmnu

Messaġġ tal-Arċisqof ta’ Malta Mons. Charles J. Scicluna Mons. Charles J. Scicluna Arċisqof ta’ Malta

It-titlu ta’ Bażilika minuri tgħaqqad knisja partikolari mal-knejjes ta’ Ruma u huwa sinjal konkret li għandu jfakkarna li aħna familja waħda b’ragħaj suprem li huwa l-Papa. Sidtna Marija kellha mħabba kbira għad-dixxipli kollha ta’ Ġesù.

Nistgħu nimmaġinaw kemm kienet tħares b’għożża lejn Pietru li binha għażel bħala l-blata. Anke meta Pietru ċaħad lil binha Ġesù u nfexx f’bikja qawwija ta’ ndiema, wieħed jista’ jimmaġina li Marija kienet hemm tkompli l-ħarsa kollha ħniena ta’ binha Ġesù. Kienet żgur hemmhekk meta l-Ispirtu s-Santu niżel b’qawwa fuq l-appostli u Pietru ħareġ ixandar il-qawmien ta’ Ġesù ta’ Nazaret u s-salvazzjoni li wieħed isib biss fih.

Mis-santwarju tagħha l-Madonna tal-Karmnu tistieden lill-Maltin kollha biex ikunu qrib binha Ġesù. Nawgura li dan l-anniversarju sabiħ ikun ukoll opportunità fejn is-santwarju għażiż talMadonna tal-Karmnu fil-Belt Valletta, jiskopri missjoni ta’ interċessjoni għall-Knisja, għallisqfijiet u b’mod speċjali għall-qdusija tiegħu l-Papa.

Il-125 sena minn meta s-Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu fil-Belt Valletta ġie mgħolli għaddinjità ta’ Bażilika Minuri, għandu jkun għalina okkażjoni biex nifhmu li din id-dinjità hija wkoll sejħa biex fost it-talb li joħroġ mill-qalb ta’ tant devoti li jżuru din il-knisja monumentali, ikun hemm interċessjoni kontinwa għall-qdusija tiegħu l-Papa.

Valletta 2020

Nitolbu wkoll biex bl-interessjoni ta’ Sidtna Marija l-Ordni Karmelitan ikun imżejjen b’vokazzjonijiet qaddisa għall-ħajja reliġjuża u li permezz tatTerzjarji tal-labtu għażiż tal-Karmnu, il-preżenza tiegħu fid-dinja, tkun ħmira li tħalli frott ta’ qdusija.

Bil-qalb nagħti lil kulħadd il-barka pastorali tiegħi.

3

Napprezzaw Dak Li Għadda, Ngħixu l-Preżent, u Nħarsu ’l Quddiem Lejn Futur Aħjar Patri Joseph Saliba O. Carm Pirjol Provinċjali

L-okkażjoni li qed niċċelebraw toffrilna waqfa biex napprezzaw dak li kien il-bidu tal-preżenza tagħna fil-Belt, Valletta. Kien żmien meta l-Ordni tal-Kavallieri ta’ S. Ġwann, wara r-rebħa tal-Assedju l-Kbir tal-1565, twebblu biex jibnu belt ġdida fuq l-Għolja Xiberras.

Il-ħabrieki Pirjol talkunvent tal-Lunzjata, irRabat, P. Ġwann Vella, li dak iż-żmien kien ukoll Vigarju tal-Provinċjal talProvinċja ta’ Sqallija, kien ilu jħammem fejn ser jibni kunvent qalb in-nies biex iwassal aktar mill-qrib il-kariżma Karmelitana u d-devozzjoni lejn Ommna Marija tal-Karmnu.

L-okkażjoni tal-bini tal-Belt kienet opportunità li ma tilifhiex. Huwa kien minn tal-ewwel li talab biċċa art ħalli jibni kunvent fil-Belt u ngħata biċċa art fuq ix-xaqliba tal-punent. Dan sar b’kuntratt fl-1570 u fl-istess sena, P. Ġwann beda x-xogħol tal-bini tal-knisja taħt it-tmexxija tal-perit famuż, Ġlormu Cassar. Fil-bidu nbniet kappella żgħira ddedikata lil-Lunzjata u wara li nbniet il-knisja, li ġiet iddedikata lill-Madonna tal-Karmnu.

Il-mixja minn ambjent ta’ kważi eremitaġġ għal bini ta’ kunvent fil-qalba tan-nies żgur kienet qabża fl-istil tal-ħajja mendikanti li kienu qed jgħixu l-patrijiet tagħna dak iż-żmien. Din il-viċinanza man-nies għaġnet fihom l-imħabba għall-ħidma fl-għalqa tal-Mulej, mhux biss lil dawk li kienu jgħixu qribhom, imma wkoll madwar Malta kollha.

Il-ħerqa li jwasslu l-ħajja tagħhom ta’ talb, ta’

4

fraternità u ta’ servizz kienu jagħmluha b’ħeġġa kbira bit-tixrid tad-devozzjoni lejn il-Madonna tal-Karmnu, bid-devozzjoni tal-Labtu Mqaddes u bit-tagħlim li kienu jwasslu dwarhom.

L-imħabba, il-ħeġġa u l-ħerqa tal-Karmelitani matul issekli li għaddew, kebbset rabta kbira bejnhom u l-membri tal-Poplu ta’ Alla.

Il-preżenza tagħhom fil-Belt Valletta ħalliet impatt qawwi li kompla jinfirex mhux biss mal-kumplament tal-gżira Maltija, imma wkoll f’dik Għawdxija u barra minn xtutna.

Il-ġrajja tal-inkurunazzjoni tal-kwadru titulari tal-Madonna tal-Karmnu tal-Belt, kienet ġrajja li ħalliet impatt kbir mhux biss fil-Karmelitani, imma wkoll fost tant nies li żaruh, talbu fih u taw ħajjithom għas-servizz tal-Poplu ta’ Alla fih.

U l-esperjenza ta’ Santwarju – Bażilika kompla saħħaħ din l-esperjenza kollha.

Illum dan is-Santwarju huwa tempju ħaj taddevozzjoni kbira lejn il-Madonna li għexu u nisslu fi ħdan uliedhom missirijietna. Imma huwa wkoll tempju ħaj tad-devozzjoni ħajja li għadha tidwi filqlub ta’ ħafna.

Nawgura li t-tifkira tal-preżenza Karmelitana llum ġġib ‘l quddiem il-valur tat-talb u tal-għaqda ma’ Alla fix-xebħ u fil-mixja ta’ Oħtna u Ommna Marija tal-Karmelu.

Festa Madonna tal-Karmnu

Minkejja li dis-sena l-festa mhux tas-soltu Nimxu Warajk Kull Fejn Teħodna, Verġni Marija Patri Alex M. Scerri O. Carm Pirjol u Rettur tas-Santwarju

Issa verament huwa l-mument li f’kull ħin ta’ ħajjitna ngħidu dak li nirrepetu fis-Salm talQuddiesa tas-16 ta’ Lulju “Nimxu warajk kull fejn teħodna Verġni Marija”.

Illum nixtieq nistaqsi lilna lkoll devoti tal-Madonna tal-Karmnu: x’nifhmu meta ngħidu din it-talba u nirrepetuha fis-salm talfesta? Fejn trid teħodna Marija u għalfejn ngħidulha nimxu warajk?

Li wieħed jimxi wara xi ħadd ifisser li hu qed jerħi d-destin tiegħu u jafda lil dak jew dik il-persuna li qed jimxi warajha... inti ma timxix wara xi ħadd li ma tafdax jew m’intix żgur li tista’ tieħdu bis-serjetà!!!

Aħna l-Karmelitani minn dejjem ħarisna lejn ilVerġni Marija bħala dik li fuqha rridu nfasslu l-ħajja tagħna kollha kemm hi, hi li dejjem intelqet u għamlet għal kollox ir-rieda ta’ Alla f’ħajjitha... mhux ta’ b’xejn allura li jekk aħna nimxu warajha hi żgur se twassalna u teħodna biex inkunu nistgħu nagħmlu dejjem ir-rieda ta’ Alla f’ħajjitna.

F’dan iż-żmien li lkoll għexna u għadna qed ngħixu minħabba din il-pandemija li laqgħtet lid-dinja kollha, dawn il-kelmiet inisslu fina wkoll sens ta’ talba ħierġa minn qalbna biex tkun il-Verġni Marija, il-Ġmiel tal-Karmelu, li tmexxina lkoll minn dawn il-mumenti ta’ mard, solitudni u ansjetajiet li seta’ u jista’ jkollna f’dawn iż-żmenijiet.

Valletta 2020

Kellna sena li suppost, aħna l-Karmelitani Beltin ridna nfakkru u niċċelebraw il-125 sena tal-għoti tal-Bażilika Minuri kif ukoll l-450 sena tal-Karmelitani fil-Belt Valletta. Imma kif ngħidu: il-bniedem jipproponi u Alla jiddisponi! Dan ma jfissirx li m’aħniex grati lejn ta’ qabilna, lejn dawk li kitbu l-istorja ta’ dan isSantwarju. Jixraq li nroddu ħajr lilhom għal dak kollu li sawru u għamlu matul dawn is-snin kollha.

Din is-sena l-festa talMadonna tal-Karmnu ser tkun ċċelebrata b’mod differenti u bir-restrizzjonijiet kollha li hemm minħabba din il-pandemija. Imma l-imħabba li hemm f’qalbna l-ebda pandemija jew restrizzjoni oħra ma se tnaqqas mid-devozzjoni li aħna għandna lejn din l-Omm tal-Karmelu!

Għaldaqstant, inħeġġeġ ħafna lil kull devot Karmelitan biex tassew jiċċelebra b’imħabba kbira l-festa tant għażiża tas16 ta’ Lulju, ikunu xi jkunu ċ-ċirkustanzi li fihom ngħixu għax kif dejjem għidna u qalu ta’ qabilna s-16 ta’ Lulju ma jeħodulna ħadd u huwa mmarkat ġo qalbna, miktub b’ittri tad-deheb fil-ħajja kollha tagħna.

Minn qalbi nixtieq inwassal dan il-messaġġ lilkom ilkoll li ser tingħaqdu magħna b’mod jew ieħor biex niċċelebraw il-festa tant devota u għażiża tal-Madonna tal-Karmnu, li tkun mument li fih inroddu ħajr lil Alla ta’ dak kollu li jagħmel magħna permezz u bl-interċessjoni materna tagħHa. Viva l-Madonna tal-Karmnu

5

Grazzi Madonna tal-Karmnu!!

Alfred Zammit

Sindku tal-Belt Valletta

Huwa ta’ unur u pjaċir kbir għalija li għal sena oħra ġejt mistieden nikteb kelmtejn fil-Programm tal-Festa talMadonna tal-Karmnu fil-Belt Valletta bħala Sindku tal-Belt Kapitali Maltija.

Bla dubju ta’ xejn dan huwa żmien staordinarju li għexna u li qed ngħixu fih, fejn esperjenzajna flimkien maddinja kollha pandemija li qatt ma rajna bħala.

Fi ftit xhur rajna dlamijiet u inċertezzi kbar, rajna ħajjitna titlef kull skop u inċertezza kbira, rajna quddiemna mard, imwiet u familji u nies vulnerabbli f’diffikulta kbira.

Rajna pajjizna, l-Ewropa u dinja għarkupptejha.

Iżda rajna ukoll DAWL, DAWL u TAMA mnebbħa mill-ħarsien ta’ Ommna Marija taħt it-titlu talKarmelu.

Kienu bosta li talbu għall-interċessjoni tagħha fejn għalkemm is-Santwarju ma kienx miftuħ bħallknejjes kollha, bosta kienu dawk li rrikorrew għallħarsien u talbu għall-intercessjoni tagħha. Anke permezz tal-media soċjali fejn permezz ta’ xbihat ta’ din l-Omm ħanina ħafna kienu dawk li qawwew qalbhom.

Illum qed ngħixu żmien ta’ tama u kuraġġ fejn bdejna niġu lura għan-normalità grazzi għal Ommna Marija, u nispera li bħala insara nibqgħu rikonoxxenti lejn Ommna Marija u Alla l-Imbierek dejjem u mhux biss fil-bżonn!

Ta’ min isemmi l-ħidma kontinwa tal-Pirjol Fr. Alex Scerri O. Carm u l-komunità Karmelita talBelt kollha fejn baqgħu jwasslu l-messaġġ ta’ Sidna Ġesù Kristu anke f’dan iż-żmien hekk diffiċli b’bosta mezzi, fejn assistew ukoll lill-anzjani u

6

l-persuni l-aktar vulnerabbli fill-komunità, fejn ħadmu id f’id miegħi bħala Sindku fejn żgurajna li dawn in-nies ma jkunu nieqsa minn xejn, kif ukoll provdejna ikliet kuljum imwassla fi djarhom.

Aħna bħala Gvern Lokali wkoll komplejna bil-ħidma tagħna u assistejna lill-Komunità Karmelitana f’bosta proġetti u attivitajiet, fosthom il-proġett tar-restawr u dwal ġodda talKoppla, liema proġett sar millGHRC b’appoġġ mill-Kunsill Lokali, kif ukoll assistejna filwirja li fakkret il-125 Sena mill-għoti tal-Bażilika Minuri Karmelitana fil-Belt Valletta.

Titlu li ngħata mill-Papa Ljun XIII, nhar it 13 ta’ Mejju 1895 b’turija għall-ħidma biex tixxerred id-devozzjoni lejn Ommna Marija taħt it-titlu tal-Karmelu fejn bosta Maltin u Beltin urew iddevozzjoni tagħhom permezz ta’ ex voto li tpoġġew fis-Santwarju.

Għalkemm minħabba ċirkostanzi li ġew fuqna din is-sena l-festi esterni, mhux ser jiġu ċċelebrati kif kien isir fis-snin oħra. Minn qalbi nirringrazzja lillKumitat u membri tal-Għaqda Festa Madonna talKarmnu fejn baqgħu għaddejjin bil-ħidma fejjieda tagħhom anke waqt il-pandemija tal-COVID-19, fejn permezz tal-ħidma tagħhom kienu ta’ sostenn u kuraġġ kif ukoll taw żvog lil bosta żgħażagħ Beltin. Kuraġġ ħbieb sena oħra tasal!

Nagħlaq billi nirringrazja lill-Pirjol u l-komunità Karmelitana tal-Belt Valletta, lill-Kumitat u diversi sezzjonijiet fi ħdan l-Għaqda Festa Madonna talKarmnu kif ukoll insellem lil ħuti Beltin Karmelitani u lid-devoti Beltin u Maltin ta’ din l-Omm hekk ħanina.

Grazzi Madonna, Ħarisna Madonna.

Viva il-Madonna tal-Karmnu.

Festa Madonna tal-Karmnu

“Nidħlu bil-Hena fil-Palazz tas-Sultan” P. Ivan Scicluna, Karmelitan

Daħla Fl-okkażjoni tal-125 sena minn meta fil-15 ta’ Mejju 1895 il-Papa Ljun XIII ta d-dinjità ta’ Bażilika Minuri lis-Santwarju tal-Madonna talKarmnu fil-Belt Valletta, il-komunità Karmelitana li tmexxi s-Santwarju ħatret sottokumitat biex f’isimha jorganizza xi attivitajiet biex titfakkar din il-ġrajja storika. L-iskop ta’ dan l-anniversarju huwa li l-Insara li ninġabru regolarment f’dan isSantwarju biex niċċelebraw il-misteru ta’ Kristu, u biex nikbru fi mħabbitna lejn Ommna Marija, nirriflettu fuq it-tifsira li t-titlu ta’ bażilika għandu jkollu għal ħajjitna bħala Nsara u Karmelitani llum.

Waħda mill-ewwel inizjattivi li ħa s-sottokumitat kienet li jagħżel motto u jħejji logo li jiġbru fihom it-tema u s-sinifikat ta’ dan l-anniversarju biex iservu ta’ ispirazzjoni għal kull min jiffrekwenta s-Santwarju. Il-motto li ngħażel, li jidher fil-qiegħ tal-logo, kif ukoll fit-titlu ta’ dan l-artiklu, huwa: “Nidħlu bil-hena fil-palazz tas-Sultan”.

Minn fejn ġie dan il-motto, u għaliex ingħażel? Kif Logo tal-125 sena ddisinjat minn Fabio Borg inhu xieraq, l-ispirazzjoni għal dan il-motto ġiet mill-Bibbja, mill-Kelma t’Alla, eżattament mis-Salm 45,16[I], li jgħid hekk: ewlenin. Ħa narawh biċċa biċċa:

• It-titlu tas-Salm 45 Mhux dejjem ċar għalina llum ċar x’ifissru t-titli li nsibu fil-bidu ta’ ħafna mis-salmi. Normalment Ħa nagħtu daqqa t’għajn lis-Salm 45 ħalli hekk jinkludu tagħrif mużikali tekniku u istruzzjonijiet nifhmu aħjar it-tifsira ta’ dan il-vers fil-kuntest għall-kant tas-salm, kif ukoll ismijiet ta’ persuni tiegħu, u mbagħad naraw ir-raġunijiet għalxiex u riferenzi għal ċirkustanzi storiċi li magħhom hu nebbaħ il-motto ta’ dan l-anniversarju, u kif assoċjat is-salm. It-titlu tas-Salm 45 jgħid hekk: jista’ jispirana u jdawwalna fl-għajxien tal-ħajja Nisranija tagħna.

“Għall-mexxej tal-kor. Fuq ‘Il-Ġilji’. Ta’ wlied Koraħ. Maskil. Għanja ta’ mħabba”.

Is-Salm 45[II] Is-Salm 45 huwa fl-istess waqt salm “regali” u In-nota “Għall-mexxej tal-kor” fit-titli tas-salmi “nuzzjali”: “regali” għax jitkellem dwar is-sultan, nsibuha qabel it-tagħrif mużikali tekniku u u “nuzzjali” għax jitkellem ukoll dwar it-tieġ tas- l-istruzzjonijiet għall-kant tas-salm. Probabbli sultan. It-titlu[III] nnifsu tas-salm isejjaħlu “Għanja din in-nota kellha l-iskop li tispeċifika li t-tagħrif ta’ mħabba”. Xi studjużi jaħsbu li oriġinarjament u l-istruzzjonijiet għall-kant tas-salm huma dan is-salm kien għanja profana li nkitbet fl- indirizzati lid-direttur tal-kor. Il-frażi “Fuq ‘Ilokkażjoni tat-tieġ ta’ sultan Iżraelit li żżewweġ Ġilji’” aktarx tindika l-melodija ta’ xi għanja oħra prinċipessa barranija. Il-Bibbja ta’ Ġerusalemm li fuqha kien jitkanta dan is-salm. “Ta’ wlied tgħidilna f’nota għas-Salm 45 li s-sultan li f’ġieħu Koraħ” probabbli turi l-ġabra ta’ salmi[V] li għaliha nkiteb dan is-salm seta’ kien jew Salamun, jew jappartjeni dan is-salm, jew inkella min kienu Aħab, jew Ġerobogħam II[IV]. Nistgħu ngħidu dawk li kkomponewh. Ulied Koraħ kienu familja li s-Salm 45 jikkonsisti f’titlu u erba’ partijiet ta’ Leviti[VI] li l-membri tagħha kienu jiffurmaw “Jittieħdu b’għajat ta’ ferħ u hena; jidħlu fil-palazz tas-sultan”.

Valletta 2020

7

wieħed mill-korijiet mużikali tat-tempju. Il-kelma “Maskil”[VII] fit-titlu mhux magħruf b’ċertezza xi tfisser. L-aħħar frażi tat-titlu, “Għanja ta’ mħabba,” tħabbar is-suġġett tas-salm.

l-Knisja tapplika wkoll dan is-salm għar-rapport li jeżisti bejn Ġesù u Ommu Marija[VIII], kif ukoll bejn Ġesù u l-qaddisin verġni. Il-Verġni Marija b’mod għal kollox speċjali, imma wkoll il-qaddisin verġni, huma fil-fatt xbieha tal-Knisja verġni u għarusa ta’ Kristu.

• L-ewwel parti tas-Salm 45: il-vers 2 L-ewwel parti tas-salm hi daħla qasira fejn issalmista jistqarr li jħossu mqanqal biex jgħanni Fl-istorja tal-ispiritwalità Nisranija mbagħad għanja lis-sultan bl-istess ħila ta’ kittieb tas- naraw li s-Salm 45 jintuża wkoll bħala mudell sengħa. tal-mixja spiritwali ta’ kull Nisrani, għax bħala membru tal-Knisja kull Nisrani singolu huwa wkoll spiritwalment “għarusa” ta’ Ġesù. San Ġwann de • It-tieni parti tas-Salm 45: versi 3 sa 10 Fit-tieni parti s-salmista jgħaddi biex ifaħħar il- Ávila (1499-1569), saċerdot Spanjol u duttur ġmiel tal-persuna tas-sultan-għarus, il-ħlewwa ta’ tal-Knisja universali, kiteb trattat spiritwali sħiħ, kliemu, il-qlubija u t-trijonf tiegħu bħala gwerrier li jismu Audi, filia[IX], dwar biss żewġ versi mis-Salm jwerwer l-għedewwa tiegħu, l-istabbiltà tas-saltna 45, il-versi 11 u 12. F’dan it-trattat San Ġwann de tiegħu, l-impenn tiegħu favur il-ġustizzja, il-ħatra Ávila japplika dawn il-versi għall-mixja spiritwali tiegħu minn Alla, l-għana ta’ lbiesu u tal-palazzi individwali ta’ kull ruħ Nisranija, dejjem inkwantu tiegħu, u n-nisel irjali tan-nisa tiegħu. Fl-aħħar kull Nisrani huwa membru tal-Knisja li, kif jgħid iltat-tieni parti (fil-vers 10) l-attenzjoni tmur fuq is- qaddis fil-bidu tat-trattat, għaliha jirreferu l-ewwel sultana mlibbsa lbies għani, “imżejna b’deheb ta’ nett dawn il-versi.

Ofir”. Dan id-dettall jintroduċina għat-tielet parti tas-salm li tindirizza u tfaħħar lis-sultana-għarusa. L-oriġini u s-sinifikat tal-kelma “bażilika” Biex nifhmu għala ttieħdet l-ispirazzjoni mis• It-tielet parti tas-Salm 45: versi 11 sa 16 Salm 45,16 għall-motto se nkomplu billi naraw Hawn is-salmista jistieden is-sultana-għarusa tinsa minn fejn ġejja l-kelma “bażilika”. Din il-kelma kulma ħalliet warajha – pajjiżha u dar missierha – mhux dejjem kienet tindika knisja mgħollija għal biex issa ssir mart is-sultan u tagħtih ġieħ bħala ċerta dinjità u mżejna b’ċerti privileġġi mill-Papa. sidha. Imbagħad jiddeskrivi x-xena tas-sultana Fil-fatt kienet teżisti ħafna qabel it-twelid talliebsa għat-tieġ, kollha ġmiel, waqt li f’atmosfera Kristjaneżmu. Oriġinarjament hija mnissla millta’ ċelebrazzjoni, “b’għajjat ta’ ferħ u hena,” aġġettiv Grieg basilikè[X], li hu l-ġens femminil jeskortawha proċessjonalment lejn il-palazz irjali tal-aġġettiv maskil basilejos, li jfisser “irjali”. Minbiex iwassluha s’għand is-sultan flimkien max- naħa tiegħu l-aġġettiv basilikè ġej min-nom Grieg xebbiet li jiffurmaw is-segwitu tagħha. basileus, li jfisser “re”, “sultan”.

• I r-raba’ u l-aħħar parti tas-Salm 45: versi 17 sa 18 Il-ġmiel tas-sultana jawgura futur sabiħ liddinastija tas-sultan, għax jawgura nisel li għad jitla’ warajh fuq it-tron, kif tgħid ir-raba u l-aħħar parti tas-salm (vers 17). Is-salmista jagħlaq billi jgħid lis-sultan li se jibqa’ jfakkar ismu minn ġenerazzjoni għall-oħra, u li għad jibqa’ mfaħħar għal dejjem mill-popli (vers 18; aktarx awgurju li s-suċċessuri tas-sultan fuq it-tron jibqgħu jkunu minn fost id-dixxendenti tiegħu).

Fost diversi ħwejjeġ assoċjati mas-sultan, u allura kkwalifikati bħala “rjali”, insibu l-binjiet li kien jagħmel użu minnhom: palazzi, residenzi, qrati, ċentri ta’ amministrazzjoni u spazji fejn kien jilqa’ l-uffiċċjali u s-sudditi tiegħu. Fost l-oħrajn l-aġġettiv basilikè nsibuh użat biex jikkwalifika żewġ tipi partikulari ta’ binjiet klassiċi Griegi li jikkonċernawna f’dan l-artiklu, stoà u awlè, b’mod li jirriżultaw l-espressjonijiet basilikè stoà u basilikè awlè. Dawn l-espressjonijiet huma l-għeruq li minnhom hi mnissla l-kelma “bażilika” kif nifhmuha llum, kemm bħala stil ta’ arkitettura Minkejja li l-monarkija fost il-poplu ta’ Iżrael sagra, kif ukoll, fl-ambitu ekkleżjastiku, bħala spiċċat meta nqerdu s-saltniet ta’ Iżrael u Ġuda titlu kanoniku mogħti mill-Papa lil knejjes ta’ rispettivament mill-imperi tal-Assirja u tal- ċerta importanza, anke jekk dawn ma jkollhomx Babilonja, din l-għanja xorta waħda nżammet fil- struttura arkitettonika propjament bażilikali.

Ktieb tas-Salmi, imma bdiet tiġi applikata f’sens teoloġiku u simboliku għall-Messija, is-Sultan li Il-kelma stoà tfisser “passaġġ”, jew “portiku”, jew kellu jiġi, u ż-żwieġ tiegħu ma’ Iżrael imxebbah “kolonnat”. Oriġinarjament din kienet tkun passaġġ ma’ għarusa. Fit-tradizzjoni Nisranija s-Salm 45 tawwali msaqqaf għall-użu tal-pubbliku. Is-saqaf beda jiġi applikat għal Ġesù Kristu u r-rabta intima kien iserraħ naħa minnhom fuq ħajt, u n-naħa tiegħu mal-Knisja, l-għarusa tiegħu. Xi drabi l-oħra, u spiss ukoll fin-nofs, fuq ringieli ta’ kolonni.

8

Festa Madonna tal-Karmnu

Il-kelma awlè tfisser “bitħa” jew “wesgħa”. Din setgħet tkun sew imsaqqfa, sew le. Ikkwalifikata bl-aġġettiv basilikè tindika sala rjali fejn is-sultan jilqa’ l-uffiċċjali u s-sudditi tiegħu. Normalment kienet tkun imdawra b’kolonnat, jiġifieri bi stoà, sabiex il-kolonni jwieżnu s-saqaf tal-istruttura.

Bħall-basilikè stoà, is-sens tal-espressjoni basilikè awlè spiss jimplika mhux biss is-sala tat-tron, imma l-kumpless kollu fejn jgħix u mnejn imexxi s-sultan[XI].

Stoà ta’ Attalos f’Ateni.

Dawn il-kolonnati ħafna drabi kont issibhom filpjazez u s-swieq ewlenin tal-ibliet Griegi. Taħthom wieħed seta’ jippassiġġa jew joqgħod għall-kenn mill-elementi tan-natura. Fil-bidu, normalment kienu jkunu maqtugħin għalihom, imma mbagħad bdew jinbnew ukoll bħala parti minn binjiet oħra, bis-saqaf jistrieħ sew fuq il-binja, kif ukoll fuq ringieli ta’ kolonni.

F’Ateni tal-qedem kien hemm diversi minn dawn il-kolonnati. Spiss kienu jservu bħala postijiet fejn jinġabru u jiltaqgħu n-nies. Il-filosfu magħruf Żeno, biex inġibu eżempju, kien jgħallem ilfilosofija tiegħu fl-iStoà Poikìle, li tfisser “ilkolonnat impitter”, u propju minn din il-binja, minn din l-istoà, id-dixxipli tiegħu ħadu l-isem ta’ “Stojċi”. Waħda mill-binjiet pubbliċi l-aktar qodma u magħrufa f’Ateni kienet l-iStoà Basilejos (“il-portiku rjali”), li kienet isservi bħala s-sede tal-hekk imsejjaħ arkon basileus (il-maġistrat irjali), wieħed mill-uffiċċjali l-aktar għolja tal-belt li kien responsabbli mill-kwistjonijiet reliġjużi u mil-liġijiet. L-arkon basileus aktarx kien fdal miżżmien meta Ateni kienet għadha monarkija, qabel ma daħlet is-sistema ta’ tmexxija demokratika. FliStoà Basilejos kienet esebita kopja tal-liġijiet ta’ Ateni. Kien hawn li l-filosfu Sokrate ġie akkużat b’impjetà (nuqqas ta’ twemmin fl-allat tal-istat).

F’uħud minn dawn il-kolonnati pubbliċi kien ikun hemm ukoll spazji għal ħwienet tan-negozju. Minn dan kollu li għedna naraw li dawn il-kolonnati kienu jservu għal attivitajiet ta’ ħafna xorta, sew uffiċċjali, pubbliċi u kummerċjali. Stoà basilikè tfisser speċifikament “portiku” jew “kolonnat irjali”, jiġifieri li jifforma parti minn palazz ta’ sultan. Biż-żmien però din l-espressjoni ġiet sinonima għall-palazz kollu fejn kien jgħix u mnejn kien imexxi s-sultan, u mhux biss għal xi kolonnat li kien jifforma parti minnu.

Valletta 2020

L-istil arkitettoniku tal-kolonnati u l-wesgħat irjali Griegi ġie addottat mir-Rumani, li fosthom il-kelma basilikè ġiet latinizzata bħala basilica.

Oriġinarjament fil-lingwa Latina l-kelma basilica hija nom b’tifsira tixbah l-espressjonijiet Griegi basilikè stoà u basilikè awlè: binja pubblika, jew parti minn palazz, li sservi fejn tiltaqa’ qorti tal-ġustizzja jew isiru attivitajiet oħra pubbliċi, uffiċċjali, kummerċjali u l-bqija. Din il-binja kienet taqdi r-rwol ta’ ċentru ċiviku, kif insejħulu llum, u kont issibha qrib il-forum (il-pjazza) fil-qalba ta’ kull belt Rumana.

Il-pjanta arkitettonika tal-bażilika Rumana kienet bejn wieħed u ieħor ibbażata fuq dik tal-basilikè stoà u l-basilikè awlè Griegi. Kienu jeżistu diversi varjazzjonijiet tal-bażilika Rumana li mhux il-każ noqogħdu niddeskrivuhom hawn. Karatteristiċi komuni tagħhom però kienu l-forma rettangolari, b’korsija ċentrali, spiss b’passaġġi fuq kull naħa mifrudin mill-ispazju ċentrali b’kolonnati interni.

F’naħa minnhom, ġieli n-naħa l-wiesgħa, u ġieli d-dejqa, jew anke f’żewġ naħat opposti skont ilkaż, ġeneralment kien ikun hemm apside (arzella), u fl-apside (jew f’waħda minnhom fejn kien ikun hemm iżjed minn waħda) kien ikun hemm pjattaforma baxxa fejn kien joqgħod il-maġistrat u xi uffiċċjali oħra. Id-dħul, bħall-apside, ġieli kien ikun min-naħa l-wiesgħa u ġieli mid-dejqa.

Il-Bażilika ta’ Massenzju u Kostantinu fil-Forum Romanum, Ruma.

9

Minn dawn il-karatteristiċi naraw li kemm l-istil arkitettoniku kif ukoll l-iskop tal-bażilika Rumana ma kinux daqstant differenti minn dawk ta’ istrutturi simili fil-Greċja. Iktar ’il quddiem, meta minn repubblika Ruma saret imperjali, il-bażiliċi bdew jinbnew mhux biss fiċ-ċentri tal-ibliet Rumani, imma wkoll bħala parti mill-kumplessi talpalazzi tal-imperatur u anke tal-aristokratiċi bħala spazji fejn jilqgħu udjenzi kbar u fejn jittrattaw mad-dipendenti tagħhom. Dawn huma magħrufa bħala “bażiliċi palatini”[XII].

tal-Papa, ġew mibnija l-bażiliċi ta’ San Pietru filVatikan, San Pawl Barra s-Swar, u Santa Marija Maġġuri.

It-tip ta’ bażilika ċivili Rumana li aktarx influwenzat l-aktar il-bażiliċi Nsara ma kinitx il-bażilika użata bħala tribunal, imma t-tip ta’ bażilika msejħa “palatina” li ġa semmejna, fejn l-imperatur kien jidher quddiem il-poplu fil-fond tal-apside. FilBażilika Nisranija però l-maestà ta’ Alla ħadet post dik tal-imperatur. Fl-apside ewlenija ta’ diversi bażiliċi Nsara antiki għadna sal-lum fil-fatt nistgħu Fi tmiem il-persekuzjonijiet tal-Insara fl-Imperu ingawdu mużajċi l-ġmiel tagħhom li juru lil Ġesù Ruman, meta l-Knisja ngħatat il-libertà mill- intronizzat fil-glorja. imperatur Kostantinu bl-Editt ta’ Milan fis-sena 313 w.K., l-istruttura tal-bażilika Rumana ġiet Il-bażilika Nisranija kienet tkun dejjem ta’ forma addottata b’xi varjazzjonijiet bħala l-istruttura rettangolari, b’korsija ċentrali u navata jew tnejn arkitettonika preferita għall-ispazji liturġiċi tal- fuq kull naħa separati minn xulxin b’ringieli ta’ Knisja. Għaliex ingħażel mudell ta’ binja ċivili kolonni. L-apside u l-bieb ewlieni kienu jkunu għall-bini tal-knejjes minflok il-mudell tipiku li faċċata ta’ xulxin fiż-żewġ naħat id-dojoq tarkien jintuża għall-bini tat-tempji tal-allat Griegi rettangolu. L-assi prinċipali għalhekk kienet u Rumani? L-ewwel nett, liturġikament dan ma tkun dik lonġitudinali, maħsuba biex tiffaċilita kienx possibbli minħabba differenzi sostanzjali l-purċissjonijiet liturġiċi bis-sehem tal-kleru u bejn il-kult Nisrani u dak pagan. Il-kult Nisrani l-lajċi. Fejn qabel kien ikun hemm it-tron taljikkonsisti prinċipalment fis-smigħ komunitarju imperatur, fl-apside, beda jitqiegħed l-altar tal-Kelma t’Alla u t-tisħib tal-poplu t’Alla fl-Ikla fuq pjattaforma mnejn kien jippresjedi l-kleru.

Ewkaristika, u dan jitlob spazju liturġiku wiesa’ Nistgħu ngħidu li sal-ewwel nofs tas-seklu 20, biex jilqa’ fih lill-komunità. Il-kult Nisrani hu meta l-arkitetti bdew jesperimentaw b’ideat u essenzjalment komunitarju, tant li fit-Tieni Talba forom ġodda, il-pjanta bażilikali baqgħet l-istil Ewkaristika, pereżempju, wara l-konsagrazzjoni arkitettoniku l-aktar komuni fil-bini tal-knejjes u qabel nitqarbnu, nitolbu lill-Missier li l-Ispirtu fid-denominazzjonijiet Insara kollha tal-punent, s-Santu jgħaqqad f’ġisem wieħed lilna li nieħdu hekk li l-istil Romaniku u Gotiku tal-Medjuevu, sehem mill-Ġisem u d-Demm ta’ Kristu. It-tempju u ħafna drabi l-knejjes Barokki, ma kinux ħlief pagan Grieg u Ruman, b’differenza mill-bażilika elaborazzjonijiet tal-istess tifsila bażika talNisranija, ma kienx jinbena biex jilqa’ fih poplu bażilika Nisranija antika. sħiħ, imma biss biex fih tinżamm l-istatwa tal-alla li lilu t-tempju kien ikun iddedikat. Il-parti l-kbira Kien biss fis-seklu 18 li t-terminu “bażilika” ħa tar-ritwali mbagħad kienet issir fuq u madwar altar sens kanoniku bħala titlu speċjali mogħti millf’wesgħa ’l barra mit-tempju, taħt is-sema miftuħ u Papa lil knejjes partikulari. In-normi u l-kriterji l-ħarsa tal-allat. It-tieni, ma kienx jixraq li l-knejjes Insara jkunu jixbhu lit-tempji pagani, jew li b’xi mod ifakkru fihom jew ikunu assoċjati magħhom.

L-għażla tal-istruttura bażilikali għall-knejjes Insara kellha wkoll l-għan għalhekk li titbiegħed mill-kulti pagani, u toħloq diskontinwità bejn ilkulti pagani u l-kult Nisrani[XIII].

L-inizjattiva għall-bini ta’ bażiliċi Nsara kbar u imponenti, l-ewwel f’Ruma, u mbagħad fi bnadi oħra tal-Imperu Ruman, bħall-Art Imqaddsa, ġiet mill-imperatur Kostantinu nnifsu, kif ukoll minn xi membri oħra tal-familja tiegħu, bħal ommu Sant’Elena. L-ewwel bażilika Nisranija wisq probabbli hija dik magħrufa bħala ta’ San Ġwann Lateran, il-knisja katidrali tal-Papa bħala l-isqof ta’ Ruma. Din inbniet fuq propjetà mogħtija millimperatur Kostantinu stess. Wara, fuq inizjattiva

10

Bażilika ta’ San Pawl Barra l-Ħitan, Ruma.

Festa Madonna tal-Karmnu

jrid ifakkarna fid-Dar vera ta’ Alla f’sens teoloġiku u spiritwali. L-istedina li jagħmlilna l-motto tal125 Sena Bażilika hija biex nidħlu bl-entużjażjmu fid-Dar ta’ Alla kemm f’sens materjali, u aktar u aktar f’sens spiritwali, sabiex flimkien, bħala komunità li temmen, niltaqgħu ma’ Ġesù, nagħrfuh u nakklamawh bħala l-Mexxej tagħna, ngħammru f’komunjoni miegħu, u, kif tgħidilna r-Regola Karmelitana, nimpenjaw ruħna biex ngħixu f’lealtà lejh u naqduh fedelment b’qalb safja u kuxjenza tajba. Ħalli nagħtu daqqa t’għajn lid-diversi sfumaturi ta’ din it-tixbiha, u naraw fiex tissarraf fil-konkret fil-ħajja tagħna l-istedina li qiegħda ssirilna biex “nidħlu bil-hena fil-palazz tas-Sultan”.

• “…ħdan il-Missier” (Ġw 14,2) Il-palazz, jew dar, li fiha mistednin nidħlu Dettall tal-kwadru mirakoluż tal-Madonna tal-Karmnu ħerqanin, hija l-ewwel nett Alla l-Missier innifsu. meqjum fis-Santwarju-Bażilika tal-Karmnu fil-Belt Valletta, Hu fil-Missier li jgħammar is-Sultan tagħna Ġesù, inkurunat mill-Kapitlu Vatikan fl-1881. kif jgħidilna San Ġwann fil-prologu tal-Evanġelju aġġornati li jiggwidaw kif u lil liema knejjes għandu tiegħu: “l-Iben il-waħdieni ta’ Alla (…) hu fi ħdan jingħata dan it-titlu fi żminijietna ġew aġġornati il-Missier (Ġw 1,18). fid-dokument Domus ecclesiae[XIV], maħruġ millKongregazzjoni tal-Kult Divin u d-Dixxiplina tas- Il-ħdan patern ta’ Alla hu d-dar fejn dan il-Missier Sagramenti nhar id-9 ta’ Novembru, 1989. ħanin jistenna wkoll lilna wliedu nerġgħu lura, aħna li spiss nitbiegħdu minnu bħall-iben il-ħali Ir-raġuni għall-għażla tal-motto tal-125 Sena tal-parabbola (ara Lq 15,11-32). ’Il bogħod minn Bażilika din id-dar, minn ħdan il-Missier, nisfgħu bil-ġuħ Dak kollu li għedna dwar is-Salm 45 u l-oriġini tat- u mneżża’ mid-dinjità tagħna, filwaqt li f’dar terminu “bażilika” juri ċar il-ħsieb wara l-għażla Missierna hemm “ħobż bix-xaba’” (Lq 15,17). Meta tal-motto li jistedinna biex “nidħlu bil-hena fil- nerġgħu lura f’dar il-Missier, huwa jiffesteġġja palazz tas-Sultan”. L-ewwel nett, “is-Sultan” r-ritorn tagħna u jroddilna mill-ġdid id-dinjità li għalih jirreferi l-motto huwa Alla, u b’mod tagħna bħala wliedu. partikulari, il-Mulej Ġesù[XV], “Sultan tas-slaten u Sid tas-sidien” (Apk 19,16). Fil-Kotba Mqaddsa Ħdan il-Missier hu d-dar tal-Missier fejn Ġesù huma bosta r-referenzi għar-regalità ta’ Alla, jgħidilna li hemm ħafna postijiet. Hu d-dar fejn kemm fit-Testment il-Qadim kif ukoll fil-Ġdid. Fit- Ġesù mar iħejjilna biex noqogħdu, u mnejn għad Testment il-Ġdid imbagħad Ġesù kemm-il darba jerġa’ jiġi biex jeħodna ħalli nkunu miegħu fejn hu ppreżentat bħala sultan, għalkemm b’mod jinsab hu. Biex ikun possibbli għalina li nidħlu fi li m’għandu xejn x’jaqsam mas-slaten li aħna ħdan il-Missier, Ġesù nnifsu sar għalina t-Triq li mdorrijin bihom f’din id-dinja. tieħu hemm fejn il-ferħ tagħna jkun sħiħ (ara Ġw 14,1-6; 15,11; 17,24). Jalla ċ-ċelebrazzjoni tal-125 “Il-palazz tas-Sultan” ifakkarna fl-għeruq mnejn Sena Bażilika ssaħħaħ id-deċiżjoni tagħna li nimxu ġejja l-kelma “bażilika”: “id-dar tas-sultan”. Huma f’din it-Triq, ħalli naslu fejn Ġesù fid-dar vera u l-għeruq tal-kelma “bażilika” li wassluna biex definittiva tagħna fi ħdan il-Missier. nispiraw ruħna mis-Salm 45,16, li kif ġa għedna, biż-żmien ħa konnotazzjonijiet messjaniċi kemm • “Hu tkellem fuq it-tempju tal-ġisem tiegħu…” fit-tradizzjoni Lhudija kif ukoll f’dik Nisranija. “Il(Ġw 2,21) palazz tas-Sultan” huwa tixbiha għanja mimlija Il-palazz tas-Sultan huwa wkoll Ġesù nnifsu, għax sfumaturi, bħal priżma li tifred raġġ ta’ dawl f’firxa daqskemm hu veru li Ġesù hu fi ħdan il-Missier, ta’ lwien. Fil-kuntest tagħna “l-palazz tas-Sultan” daqshekk ieħor il-Missier hu fi ħdan l-Iben. Ġesù jirreferi għad-Dar ta’ Alla, l-ewwel nett f’sens jirreferi għall-Missier bħala Dak li jgħammar fih, teoloġiku u spiritwali, imbagħad ukoll f’sens u jistqarr lid-dixxipli tiegħu: “Jiena fil-Missier u materjali. Din it-tixbiha nsibuha rrappreżentata l-Missier huwa fija” (ara Ġw 14,10). Ġesù jindika viżwalment fil-logo tal-125 Sena Bażilika mid- ’l Ġismu bħala t-Tempju[XVI] l-ġdid ta’ Alla. Bildisinn stilizzat tal-koppla tal-Bażilika tagħna. Il- misteru tal-Inkarnazzjoni tal-Verb, magħmul bażilika tal-ġebel però mhix ħlief sinjal estern li bniedem f’Ġesù, il-persuna ta’ Ġesù tissupera u

Valletta 2020

11

tieħu post it-tempju fiżiku ta’ Ġerusalemm bħala Madalena de’ Pazzi, fl-erbatax-il waħda minn l-imkien pereċċellenza fejn jgħammar Alla, u bħala sensiela ta’ estażi magħrufin bħala L-Erbgħin Jum, s-sinjal effikaċi u definittiv tal-preżenza t’Alla tikkontempla wkoll ’il-Verġni Marija bħala (Ġw 2,21). Ladarba l-Verb sar bniedem, il-Missier ifittex persuni li jadurawh mhux sempliċiment Tempju mill-isbaħ; u deherli li kien dak li f’xi tempju fiżiku li hu biss dell u xbieha, imma jissejjaħ it-Tempju ta’ Salamun; jiġifieri li fl-Ispirtu u l-Verità, jiġifieri f’Ibnu Ġesù (ara Ġw l-Verġni Marija kienet dan it-Tempju, irrid 4,23). L-anniversarju li qegħdin niċċelebraw irid ngħid it-Tempju tal-veru Salamun: Ġesù. iwassalna biex nistaqsu: aħna minn fost dawk inU deherli li bdejt nifhem li l-art ta’ dan itnies li jfittex il-Missier: dawk li jadurawh fl-Ispirtu Tempju kienet l-umiltà ta’ din il-Verġni, u l-Verità?… l-aktar meta qalet, “Hawn jien il-qaddejja tal-Mulej” (Lq 1,38). U l-erba’ ħitan kienu l-erba’ Virtujiet Kardinali li kienu fiha, • “u dehret l-Arka tal-Patt… Mara, liebsa irrid ngħid il-Ġustizzja, il-Qawwa, il-Qies x-xemx…” (Apok 11,19.12,1) u l-Għaqal. U l-aktar li ħaddmithom kien M’hemmx dubju li t-tixbiha tad-dar ta’ Alla, talwaqt il-Passjoni tal-Iben tagħha Ġesù (…) palazz tas-Sultan, tgħodd perfettament ukoll għal Imbagħad it-tribuna ta’ dan it-Tempju Marija. Billi Marija hija l-Omm li nisslet u tat liddeherli li kienet ħsiebha merfugħ ’il fuq, u dinja l-Iben t’Alla magħmul bniedem, hija ġarritu d-dehen imdawwal tagħha, irrid ngħid talfi ħdanha, bħal f’tabernaklu, għal disa’ xhur. Fuq [XVII] Verġni Marija. Kien hemm ukoll l-Altar, u kollox però, kif jgħid Santu Wistin , ġarritu fhimt li dan kien ir-rieda tal-istess Verġni. spiritwalment f’moħħha u f’qalbha tul ħajjitha U t-Terħa ta’ dan l-Altar kienet il-verġinità kollha. Marija mhix biss waħda mill-isfumaturi l-aktar safja tagħha. U ċ-Ċiborju fejn jinsab tat-tixbiha tas-sultana li tittieħed għand is-Sultan Ġesù: il-qalb tal-Verġni. Quddiem dan b’għajat ta’ ferħ u hena biex tkun l-għarusa l-Altar rajt seba’ Msiebaħ mixgħula, li fhimt tiegħu[XVIII], imma hija wkoll il-palazz innifsu tasli kienu s-seba’ doni tal-Ispirtu s-Santu, li Sultan. kienu lkoll fiha b’mod perfett. U fuq dan l-Altar kien hemm tnax-il Gandlier mill Mhux possibbli nidħlu f’wisq dettall, imma isbaħ, li fhimt li kienu t-tnax-il Frotta talgħallinqas irridu ngħidu li ċerti dettalji li jagħtina Ispirtu li kienu f’din il-Verġni[XX].

San Luqa fir-rakkonti tat-tħabbira tal-Mulej lil Marija (ara Lq 1,26-28) u taż-żjara ta’ Marija lil Eliżabetta (ara Lq 1, 39-45), kif ukoll xi dettalji Iċ-ċelebrazzjoni tal-125 Sena Bażilika hija li nsibu fid-dehra tal-mara liebsa x-xemx fl- stedina biex bil-ħeġġa u bil-hena mmorru Apokalissi (Apok 11,19-12,1), huma intenzjonati niltaqgħu ma’ Alla anke f’Marija, bħal qaribtha li joħolqu paralleliżmu ċar bejn l-Arka tal-Patt Eliżabetta, u bħal binha Ġwanni l-Battista, li qabeż il-Qadim bħala l-għamara ta’ Alla, u Marija bħala bil-ferħ fil-ġuf xħin ħass qribu l-preżenza ta’ Ġesù l-Arka tal-Patt il-Ġdid, l-għamara l-ġdida ta’ Alla, fi ħdan Marija. Il-Bażilika tagħna hija ddedikata paralleliżmu li kull min hu midħla tal-Iskrittura lil Alla f’ġieħ l-Imqaddsa Verġni Marija tal-Għolja jarah ċar. Kif l-Arka tal-Patt il-Qadim, maħduma tal-Karmelu, u dan għandu jinċentivana aktar biex, minn materjali prezzjużi, kellha fiha t-twavel tal- kif jgħallmuna l-Missirijiet tal-Knisja u l-Konċilju Liġi ta’ Alla, hekk Marija, l-Arka tal-Patt il-ġdid, Vatikan II, inħarsu lejn Marija, l-Arka tal-Patt ilimsawra bla ebda nuqqas u mimlija bil-grazzja, Ġdid, bħala xbieha u mudell kemm tal-Knisja iġġor fi ħdanha lil Ġesù, il-Verb Divin magħmul kollettivament u kemm ta’ kull wieħed u waħda bniedem, li hu l-Kelma ħajja ta’ Alla u l-Liġi tal-Patt minna singolarment. Bħal Marija, kif se naraw, il-Ġdid. Mhux ta’ b’xejn li San Franġisk t’Assisi, fit- aħna msejħin biex ikunu l-għamara ta’ Alla. Din idtislima tiegħu lill-Verġni Mqaddsa Marija jgħidilha dimensjoni Marjana għandha tkun partikularment hekk: għal qalbna bħala Karmelitani, li nġibu l-isem Sliem għalik, o Sinjura qaddisa, u Sultana, tal-Ordni tal-Aħwa ta’ Marija, u bħala membri talomm imqaddsa ta’ Alla, xebba li sirt Knisja! komunità li tiċċelebra l-fidi Nisranija tagħha fisMagħżula mill-Missier l-aktar qaddis tas- Santwarju-Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu. sema, u minnu kkonsagrata, flimkien ma’ Ibnu l-Għażiż u l-aktar Qaddis, u mal-Ispirtu • “Ma tafux li intom tempju ta’ Alla?…”(1Cor s-Santu, id-Difensur. Fik kien hemm u hemm 3,16) il-milja tal-grazzja u ta’ kull ġid. Sliem għalik, Il-palazz tas-Sultan huwa wkoll il-Knisja, li hi palazz tiegħu; sliem għalik, tabernaklu l-għaqda tagħna l-Insara flimkien fl-Ispirtu ta’ tiegħu; sliem għalik, dar tiegħu...[XIX] Ġesù, u li tagħha Marija, l-Arka tal-Patt il-Ġdid, hija Il-mistika Karmelitana ta’ Firenze, Santa Marija xbieha. Bil-magħmudija aħna l-Insara tlaqqamna

12

Festa Madonna tal-Karmnu

f’Ġesù bħal fergħa fiz-zokk ta’ dielja (ara Ġw 15,111), u hekk sirna membri tal-Ġisem tiegħu li hu l-Knisja (ara 1Cor 12,12-13.27). Imseħbin f’Ġesù, li kif ġa rajna hu t-Tempju definittiv u l-Għamara pereċċellenza tal-preżenza ta’ Alla, aħna lkoll flimkien, bħala Knisja, insiru l-post fejn jgħammar Alla, u s-sinjal tal-preżenza t’Alla fid-dinja u fissoċjetà tal-bnedmin matul iż-żminijiet.

San Pawl jgħidilna: “intom il-bini ta’ Alla” (1Kor 3,9) mibnijin fuq il-pedament waħdieni li hu Ġesù Kristu” (1Kor 3,11), u jkompli: “Ma tafux li intom tempju ta’ Alla, u li l-Ispirtu ta’ Alla jgħammar fikom? (…) qaddis hu t-tempju ta’ Alla, li huwa intom” (1Kor 3,16-17). Fl-Ittra lill-Efesin l-Appostlu tal-ġnus jgħidilna li aħna “mibnija lkoll fuq is-sisien tal-appostli u tal-profeti, fejn Kristu hu l-ġebla tax-xewka. Fih il-bini kollu jintrabat sewwa, jitla’ f’tempju qaddis fil-Mulej; fih, intom ukoll flIspirtu, tinbnew flimkien f’dar fejn jgħammar Alla” (Ef 2,19-22). L-istess ħsieb insibuh ukoll fl-Ewwel Ittra ta’ San Pietru: “Ersqu, mela, lejh (Ġesù), li hu dik il-ġebla ħajja li kienet imwarrba mill-bennejja, imma magħżula minn Alla bħala ġebla għażiża. U intom ukoll, bħal ġebel ħaj, inbnew f’dar spiritwali” (1Pt 2,4-5); u fl-Ittra lil-Lhud: “id-dar ta’ Alla hi aħna” (Lhud 3,6).

L-anniversarju tal-125 sena Bażilika huwa stedina biex nagħrfu s-sejħa tagħna bħala Nsara li nkunu parti integrali mid-dar ħajja ta’ Alla li hi l-Knisja, u nfittxu li ngħixu din is-sejħa b’mod iżjed sinċier.

Huwa stedina biex naħdmu iżjed għall-għaqda ta’ bejnietna fil-Knisja, ħalli nkunu tassew binja marbuta sewwa, b’saħħitha u sabiħa, li tkun tempju jixraq lil Alla. L-impenn għall-komunjoni hu indispensabbli fil-ħajja tal-Knisja. Mingħajru lanqas biss inkunu Nsara, u lanqas ma nistgħu nipperswadu lid-dinja temmen f’Ġesù, kif jagħtina x’nifhmu Ġesù meta jgħidilna: “Minn dan jagħraf kulħadd li intom dixxipli tiegħi, jiġifieri, jekk ikollkom l-imħabba bejnietkom” (Ġw 12,35), u meta qabel iħalli din id-dinja biex imur għand ilMissier jitlob hekk: “nitolbok li jkunu lkoll ħaġa waħda. Kif inti fija, Missier, u jiena fik, ħa jkunu huma wkoll ħaġa waħda fina, biex hekk id-dinja temmen li inti bgħattni” (Ġw 17,21).

Dan l-anniversarju huwa wkoll stedina lil min għal xi raġuni jew oħra jinsab eżistenzjalment fit-truf tal-Knisja jew barra minnha, u ’l bogħod mis-sagramenti, sabiex jidħol aktar ’il ġewwa, jew jidħol lura mill-ġdid (skont il-każ) fit-tempju ħaj ta’ Alla, fil-komunjoni tal-Knisja, billi jissieħeb b’mod aktar sħiħ u ħerqan fil-ħajja tal-komunità li temmen, tiċċelebra u tgħix il-misteru ta’ Ġesù Kristu.

Valletta 2020

Il-Madonna mal-Qaddisin Karmelitani.

Ikona mpittra mis-Sorijiet Karmelitani ta’ Ravenna.

• “Jew ma tafux li ġisimkom hu tempju ta’ l-Ispirtu s-Santu?…” (1Cor 2,16) Aħna l-imgħammdin mhux biss niffurmaw id-dar vera u ħajja ta’ Alla meta bħal ġebel ħaj nibnew u nintrabtu flimkien fil-Knisja, imma – dejjem għax mseħbin fil-Knisja – kull wieħed u waħda minna hu jew hi wkoll tempju ħaj ta’ Alla anke singolarment.

Ladarba aħna mlaqqmin f’Ġesù u sirna membri tal-Ġisem tiegħu, aħna nipparteċipaw ukoll filkwalitajiet li huma intrinsikament ta’ Ġesù, u għalhekk dak li għedna għal Ġesù b’xi mod jgħodd għalina wkoll, jiġifieri li daqskemm hu veru li aħna ngħammru f’Alla, daqstant ieħor Alla jgħammar fina.

San Pawl, huwa u jċanfar lill-Insara ta’ Korintu minħabba l-imġieba żienja u laxka ta’ xi wħud minnhom jgħidilhom: “Ma tafux li l-iġsma tagħkom huma membri ta’ Kristu? (…) Jew ma tafux li ġisimkom hu tempju tal-Ispirtu s-Santu, li jinsab jgħammar fikom, li għandkom minn Alla?”

(1Cor 6,15.19). Għalkemm f’kuntest differenti, Ġesù jesprimi l-istess ħsieb fl-Evanġelju skont San

13

Ġwann meta jgħid: “Jekk xi ħadd iħobbni, iħares kelmti, u Missieri jħobbu, u aħna niġu u ngħammru għandu” (Ġw 14,23). Fl-Ewwel Ittra ta’ San Ġwann imbagħad insibu: “Kull min jistqarr li Ġesù hu l-Iben ta’ Alla, Alla jgħammar fih u hu f’Alla (…) Alla hu mħabba, u min jgħammar fl-imħabba jgħammar f’Alla u Alla fih” (1Ġw 4,15-16).

Fid-dawl tal-għamara ta’ Alla f’kull wieħed u waħda minna, il-motto tal-125 Sena Bażilika jqanqalna biex b’determinazzjoni nimpenjaw ruħna wkoll sabiex nidħlu niltaqgħu ma’ Alla anke fil-qalb tagħna, fil-ġewwieni tagħna, filħajja personali u individwali tagħna. L-enfasi fuq id-dimensjoni interjuri, spiritwali, tal-ħajja Nisranija hija karatteristika partikulari tal-ħajja Karmelitana, kif kienet fil-ħajja ta’ Marija, Patruna u Mudell tagħna, li kienet tgħożż l-esperjenzi li kienet taqsam ma’ Ġesù u taħseb fuqhom bejnha u bejn ruħha (ara Lq 2,19.51). Din id-dimensjoni interjuri tal-għamara ta’ Alla ġewwa fina kienet ħafna għal qalb il-qaddisin, il-mistiċi u l-għalliema spiritwali tal-Karmelu, bħal Santa Tereża ta’ Ġesù, San Ġwann tas-Salib, Santa Marija Madalena de’ Pazzi, u Santa Eliżabetta tat-Trinità. Bir-riflessjoni li għamlu u ħallewlna bil-miktub fuq l-esperjenza tagħhom stess, dawn l-esperti tal-ħajja spiritwali jixħtulna dawl fuq il-vjaġġ ’il ġewwa li jeħtiġilna nagħmlu biex insibu lil Alla u ningħaqdu miegħu ġo fina stess.

Partikularment elokwenti hi t-tixbiha li tuża u tiżviluppa Santa Tereża ta’ Ġesù fil-ktieb tagħha Kastell Ġewwieni, fejn tistedinna

nħarsu lejn ruħna bħala kastell magħmul kollu kemm hu minn djamant wieħed, jew minn kristall l-aktar ċar, li fih ħafna appartamenti, bħalma fis-sema hemm ħafna għamajjar (…) imma fin-nofs tagħhom kollha, fiċ-ċentru tiegħu, hemm l-għamara ewlenija li hija dik li fiha jseħħu l-ħwejjeġ l-aktar sigrieti bejn Alla u r-ruħ[XXI].

Santa Tereża ta’ Ġesù xxebbaħ lil Alla, li dejjem jgħammar fil-fond nett tal-bniedem, ma’ “dik ixxemx kollha dija, li tinsab fiċ-ċentru tar-ruħ”[XXII].

F’talba profonda mill-isbaħ, Santa Marija Maddalena de’ Pazzi titlob lill-Ispirtu s-Santu biex dak li għamel f’Marija bil-qawwa tal-grazzja u tannatura fl-Inkarnazzjoni tal-Verb, jagħmlu wkoll fiha u f’ħutha s-sorijiet permezz tal-grazzja[XXIII].

Għalkemm bil-grazzja tas-sagramenti Alla jgħammar b’mod partikulari fin-Nisrani, ma rridux ninsew ukoll li billi kull bniedem hu maħluq xbieha

14

ta’ Alla, kif jgħidilna l-Ktieb tal-Ġenesi (1,26-27; 5,1.3; 9,6), allura Alla jgħammar f’kull persuna.

Din il-verità għandha tqanqalna biex bħala Nsara u Karmelitani nirrispettaw id-dinjità ta’ kull persuna, inħobbu l-proxxmu tagħna, u nimpenjaw ruħna soċjalment bl-għemil favur dawk kollha li jgħixu f’qagħdiet li ma jixirqux lill-bniedem.

• “Imma, tgħid, tassew li Alla se jibqa’ jgħix fuq l-art mal-bnedmin?” (2Kron 6,18) Dakinhar li s-sultan Salamun inawgura t-tempju ta’ Ġerusalemm flimkien mal-kapijiet tal-poplu, mal-Leviti u mal-ġemgħa ta’ Iżrael, meta l-Arka tal-Patt tqiegħdet fis-santwarju, Salamun stagħġeb li Alla, “li lanqas is-smewwiet u s-smewwiet tassmewwiet” ma jesgħuh, għoġbu jgħammar “fuq l-art mal-bnedmin” f’“id-daqsxejn ta’ tempju” li bena hu (2Kron 6,18). L-atteġġjament tas-sultan Salamun quddiem il-preżenza ta’ Alla fit-tempju jurina kif għandu jkun l-atteġġjament tagħna quddiem il-preżenza ta’ Alla fil-knejjes tagħna.

Sentejn ilu, fl-4 t’April 2018, bħala Familja Karmelitana fil-Belt u f’Malta kellna x-xorti li ngħixu l-ġrajja storika u sabiħa tad-dedikazzjoni tas-Santwarju-Bażilika tagħna minn Mons. Arċisqof Charles J. Scicluna b’rit liturġiku mill-isbaħ, solenni u sinifikattiv ħafna. Ir-rit tad-dedikazzjoni hu maħsub biex l-ewwel nett jiċċelebra u juri r-realtà u l-qdusija tal-Knisja ħajja, li hija aħna, imma wkoll biex joffri esklussivament għall-qima ta’ Alla l-ispazju liturġiku fejn il-komunità Nisranija tinġabar biex tiċċelebra l-misteru tal-għemil li bih il-Missier fdiena b’Ibnu Ġesù fl-Ispirtu s-Santu. Irrit juri l-ġieħ, id-dinjità u l-qdusija li jixirqu lil dan il-bini li jservi fl-istess waqt kemm bħala d-dar ta’ Alla kif ukoll tal-komunità ta’ dawk li jemmnu[XXIV].

Sfortunatament, l-imġiba ta’ ħafna Kattoliċi Maltin fil-knejjes tagħna llum ma tirriflettix għarfien konvint, apprezzament profond u sens ta’ stagħġib quddiem il-preżenza ta’ Alla. Sar għandna wisq kunfidenza mal-ħwejjeġ qaddisa. Aktarx dan juri nuqqas ta’ fidi, jew almenu ta’ sensittività; nuqqas ta’ ħila li niddistingwu spazju mogħti esklussivament għall-kult ta’ Alla minn kwalunkwe spazju ieħor.

Spiss wisq fil-knejjes tagħna nitkellmu bejnietna bla bżonn ġenwin, ġieli anke fi gruppi u b’leħen għoli qisna qegħdin f’xi pjazza jew każin. Spiss inħallu s-sound tal-mobiles mixgħul anke waqt ilquddies, l-adorazzjonijiet u ċelebrazzjonijiet oħra, u saħansitra nwieġbu telefonati f’nofs ċelebrazzjoni bla ma mqar nindenjaw ruħna noħorġu millknisja, u bla ma nħabblu rasna li nkunu qegħdin intellfu l-konċentrazzjoni ta’ ħaddieħor f’mumenti l-aktar importanti u qaddisa, bħal waqt li Alla jkun qiegħed ikellem lill-poplu tiegħu fix-xandir

Festa Madonna tal-Karmnu

ġranet ta’ devozzjoni speċjali lejn il-Madonna talKarmnu, bħall-Erbgħat ta’ matul is-sena, l-Erbgħat tal-Udjenza, nhar ta’ Sibt, fil-festi u t-tifkiriet talMadonna, u fin-novena u l-ġranet tal-festa fixxahar ta’ Lulju. Fl-aħħar nett, dan l-anniversarju jista’ jkun ukoll okkażjoni biex naħsbu kif nistgħu ntejbu l-kwalità taċ-ċelebrazzjonijiet liturġiċi fisSantwarju tagħna b’mod li jkunu iżjed effettivi Ħafna lanqas jagħtu kas tal-preżenza sostanzjali ta’ pastoralment, ħaġa li l-awtoritajiet tal-Knisja Ġesù Ewkaristija fuq l-altar jew fit-tabernaklu, u jistennew mill-knejjes li għandhom id-dinjità ta’ jgħaddu minn quddiemu bla ma jagħmlu reverenza, bażilika[XXVI]. jew ukoll jagħtuh daharhom. Ħafna jidħlu l-knisja bla ma jinżlu ftit ħin għarkopptejhom (dejjem jekk “il-Knisja kienet qiegħda titlob lil Alla għalih is-saħħa tippermetti) quddiem Ġesù Ewkaristija, bil-ħerqa” (Atti 12,5) u bla ma jsellmulu b’dik li qabel konna nsejħulha Il-Ktieb tal-Atti tal-Appostli jirrakkonta li meta “viżta” jew “żjara”. Tara bosta li malli jidħlu l-knisja s-sultan Erodi medd idu fuq Pietru u tefgħu il-ħabs, l-ewwel ma jagħmlu jsellmu u jkellmu n-nies li il-knisja ewlenija ta’ Ġerusalemm waqfet bil-ħrara jkun hemm, mhux lil Ġesù Ewkaristija, jew inkella miegħu permezz tat-talb (Atti 12,1-5). Dan irjintefgħu bil-qiegħda jgħaddu l-ħin bil-mobile. rakkont huwa espressjoni mill-isbaħ tar-rabta ta’ komunjoni bejn il-komunità Nisranija u l-mexxejja Huwa veru li Alla jinsab kullimkien, imma ebda tagħha, partikularment mas-suċċessur ta’ Pietru, mkien mhu riżervat biss għall-qima ta’ Alla bil- il-Papa, maħtur biex ikun għas-servizz tal-għaqda mod kif suppost ikunu l-knejjes tagħna. Barra fl-imħabba fi ħdan il-Knisja Universali. minn hekk, il-preżenza ta’ Ġesù fit-tabernaklu hija l-għola forma ta’ preżenza ta’ Ġesù, għax hi preżenza Id-dokument Domus Ecclesiae (nru 4) jgħid li meta sostanzjali. Tassew li Alla jinsab kullimkien, u l-Papa jagħti t-titlu ta’ Bażilika Minuri lil xi knisja nistgħu niltaqgħu miegħu kullimkien, imma ta’ ċerta importanza fil-ħajja pastorali u liturġika l-knejjes għandhom ikunu bħal oażi fejn wieħed jkun qiegħed juri r-rabta ta’ dik il-knisja maljista’ jistejqer daqsxejn mill-aljenazzjonijiet u Knisja Rumana u miegħu nnifsu. Ir-rwol u s-sejħa l-istorbju tal-ħajja biex jiltaqa’ ma’ Alla fil-“ħoss ta’ ta’ bażilika minuri huwa propju li tkun sinjal skiet idamdam”[XXV], f’epoka u f’soċjetà li, minħabba li jfakkar u jippromwovi l-valur tal-komunjoni li ma tantx għandhom ħsieb ta’ Alla, sfaw qishom bejn knisja lokali u r-Ragħaj ewlieni tal-Knisja Universali. Biex jenfasizza dan il-valur il-logo taldeżert eżistenzjali u kultant anke litterali.

125 Sena Bażilika jinkludi żewġ simboli Papali u L-anniversarju tal-125 sena Bażilika għandu bażilikali karatteristiċi: l-umbrellun[XXVII] u s-salib jservina biex niġġeddu fl-għarfien u l-apprezzament bi tliet żbarri. Ir-rabta mal-Papa però ma tiqafx tal-qdusija tas-Santwarju tagħna, u biex nimpenjaw fis-simboli esterni. Kif jgħid Domus Ecclesiae, ruħna u ngħinu ’l xulxin biex inġibu lis-Santwarju trid tesprimi ruħha konkretament u attivament r-rispett kollu li jixraqlu bħala l-għamara ta’ Alla b’inizjattivi liturġiċi, kateketiċi u pastorali. fostna. Dan ifisser li rridu nagħmlu sforz akbar biex inħarsu s-skiet fis-Santwarju, filwaqt li kemm Fost id-dmirijiet propji ta’ bażilika, minn barra jista’ jkun nirriservawh biss għat-talb liturġiku u attenzjoni partikulari għaċ-ċelebrazzjonijiet personali. Dan l-isforz jitlob l-ewwel nett mis- liturġiċi, id-dokument Domus Ecclesiae (nri saċerdoti u r-reliġjużi li li jnisslu fil-poplu r-rispett 7,13,14) jħeġġeġ ukoll li jsiru korsijiet ta’ katekeżi lejn id-dar ta’ Alla bil-katekeżi, imma fuq kollox bl- (mixja ta’ formazzjoni Nisranija) għall-poplu eżempju tagħhom. Bl-imġieba eżemplari tagħna fil- t’Alla, partikularment dwar it-tagħlim li nsibu Bażilika nistgħu inkunu mezz ta’ evanġelizzazzjoni fid-dokumenti li l-Papa u l-kollaboraturi tiegħu għall-ħafna barranin u turisti mhux Insara li fil-Kurja Rumana joħorġu minn żmien il-żmien. jżuruha. Ikun faqar kbir jekk il-Bażilika tagħna Il-katekeżi organizzata mill-bażiliċi mistennija tkun sempliċiment attrazzjoni turistika flok post tagħti tiffoka b’mod speċjali fuq dokumenti Papali qaddis li jlaqqa’ lill-bnedmin ma’ Alla. jew tas-Santa Sede li jitkellmu dwar il-liturġija (DE nru12). L-istess dokument jgħid ukoll li biex tidher L-anniversarju li qegħdin infakkru huwa sejħa ċara r-rabta ta’ komunjoni bejn bażilika minuri u għalina biex nagħmlu aktar sforz ħalli ma nfallux s-Sede Rumana ta’ Pietru għandhom jiġu ċċelebrati il-quddiesa tal-Ħadd flimkien ma’ ħutna l-oħra li b’ċerta kura l-festa tal-Katedra ta’ San Pietru fitjemmnu, jekk mhux għal raġuni vera gravi, u biex 22 ta’ Frar, is-solennità tal-Appostli San Pietru inżuru aktar spiss is-Santwarju, speċjalment fil- u San Pawl fid-29 ta’ Ġunju, u l-anniversarju taltal-Kelma, jew waqt li l-misteru tal-fidwa jkun preżenti fuq l-altar. Spirtu ta’ fidi u mħabba, u attitudni ċivili u edukata, jitolbu minna li s-sound tal-mobile nagħmluh dejjem silent meta nidħlu fi knisja, jew, jekk inkunu qegħdin nistennew xi telefonata vera urġenti, bħal meta jkollna ’l xi ħadd marid jew l-isptar, almenu nagħmluh jivvibra.

Valletta 2020

15

elezzjoni tal-Papa jew inkella tal-inawgurazzjoni u l-ħajja kollha ta’ dawk li jiltaqgħu ma’ Ġesù. Dawk tal-pontifikat tiegħu (nru 15). li jħallu lilU jsalvahom, jinħelsu mid-dnub, minniket, mill-vojt ġewwieni, mill-iżolament. Ma’ Ġesù L-anniversarju tal-125 Sena Bażilika huwa Kristu dejjem jitwieled u jerġa’ jitwieled mill-ġdid okkażjoni f’waqtha biex nagħrfu li aħna m’aħniex il-ferħ”[XXVIII]. waħedna, imma filwaqt li għandna identità u karatteristiċi li jiddistingwuna bħala Familja Referenzi Karmelitana fil-Belt, aħna niffurmaw ukoll parti [I] Fit-traduzzjoni Griega tat-Tesment il-Qadim imsejħa “tasminn Familja akbar li hi l-għaqda tad-dixxipli Sebgħin”, jew “is-Septwaġinta”, u wkoll fit-traduzzjoni Latina talmagħrufa bħala “l-Vulgata”, dan is-salm hu nnumerat bħala ta’ Ġesù mxerrdin mal-erba’ rjiħat tad-dinja, Bibbja l-44 wieħed, għax f’dawn il-verżjonijiet xi salmi huma nnumerati f’komunjoni mal-Papa, il-Vigarju ta’ Ġesù fuq l-art. differenti minn kif jinsabu fil-Bibbja Ebrajka. Ħafna traduzzjonijiet Bażilika Minuri “Karmelitana” Ma setax jonqos li l-logo jesprimi wkoll l-identità, is-sejħa u l-missjoni Karmelitana tas-SantwarjuBażilika tagħna billi jinkludi verżjoni stilizzata tal-arma tal-Ordni Karmelitan. Dan juri l-impenn tal-Familja Karmelitana fil-Belt Valletta, iffurmata mir-reliġjużi, sekulari professi fit-Terz Ordni u lajċi oħra, li, bix-xhieda u l-inizjattivi liturġiċi, kateketiċi u pastorali tagħha, tippromwovi l-imħabba lejn il-Patruna tagħna, l-Imqaddsa Verġni Marija tal-Għolja tal-Karmelu, li għallġieħ tagħha hu mwaqqaf l-Ordni tal-Karmelu. Iddimensjoni Marjana tal-ispirtu tal-Karmelu tiġbor fiha l-valuri kollha tal-kariżma u l-ispiritwalità Karmelitana, li huma t-tfittxija u l-familjarità ma’ Alla fit-talb, fil-ħajja fraterna, u fil-qadi tal-Knisja u tal-bnedmin fuq l-eżempju ta’ Ommna Marija u tal-Profeta Elija. Fl-għajxien tal-valuri tal-kariżma Karmelitana jgħinna wkoll l-eżempju ta’ ħutna l-qaddisin Karmelitani li waslu qabilna sal-quċċata tal-Karmel li hu Sidna Ġesù Kristu.

Konklużjoni: “Nidħlu bil-hena…”

Rajna li fis-Salm 45,15-16, mnejn il-motto hu ispirat, is-salmista jiddeskrivi s-sultana titwassal għat-tieġ ma’ sħabha fil-palazz tas-sultan “b’għajjat ta’ ferħ u hena”. Għedna li t-tradizzjoni Nisranija tara fis-sultan xbieha ta’ Ġesù, u fis-sultana xbieha tal-Knisja, l-għarusa li Ġesù “ħabb (…) u ta ħajtu għaliha (…) biex iqaddisha u jnaddafha bil-ħasil tal-ilma u l-kelma u biex iressaqha quddiemu, din il-Knisja, sabiħa, bla tebgħa, bla tikmix, bla għajb, u b’xejn minn dan, imma qaddisa u bla tmaqdir minn ħadd” (Ef 5,25-27). Is-sultana tas-Salm 45 hija wkoll xbieha ta’ kull wieħed u kull waħda minna, il-membri tal-Knisja. Jalla l-komunità Nisranija u Karmelitana tas-Santwarju-Bażilika tagħna, kif ukoll kull wieħed u waħda minna, ngħożżu u napprezzaw dak li dan is-Sultan u Għarus hekk nobbli għamel magħna, u nibżgħu għall-qdusija, għall-ġmiel u d-dinjità tal-grazzja li żejjinna bihom bil-fidwa li wettaq għalina, li biha għamilna denji li nkunu “l-Għarusa” u “l-Għamara” tiegħu, biex ikun jista’ “jitgħaxxaq” bina.

Jalla l-għerusija tagħna ma’ Ġesù, kif ukoll l-għamara tiegħu fina u tagħna fih, u l-għamara tagħna flimkien miegħu fi ħdan il-Missier, tkun l-għajn tal-ferħ sħiħ tagħna, dak “il-ferħ talVanġelu,” li kif jgħid il-Papa Franġisku, “jimla l-qalb

16

moderni jimxu man-numerazzjoni Ebrajka, kif se nagħmlu aħna f’dan l-artiklu, filwaqt li jġibu n-numerazzjoni “tas-Sebgħin” filparentesi.

[II] Din is-sezzjoni hija bbażata prinċipalment fuq in-noti għasSalm 45 li nsibu f’The New American Bible, Revised Edition, ippubblikata fl-2011 u aċċessibbli fuq l-internet fis-sit tal-United States Conference of Catholic Bishops (2020). Ara l-introduzzjoni ġenerali għall-Ktieb tas-Salmi : http://www.usccb.org/bible/ scripture.cfm?bk=Psalms&ch= u s-Salm 45 bin-noti tiegħu: http://www.usccb.org/bible/ psalms/45 . Għejjun oħra huma John L. McKenzie S.J., Psalms, in Dictionary of the Bible, New York – Londan, 1965, 702-706; John S. Kselman S.S. – Michael L. Barré S.S., Psalms, in The New Jerome Biblical Commentary, edited by Raymond E. Brown S.S. – Joseph A. Fitzmyer S.J. – Roland E. Murphy O.Carm., Bangalore 2000, 523527, 533; [III] Ħafna mis-salmi għandhom titlu fil-bidu. Fil-Bibbja Ebrajka t-titlu hu magħdud bħala l-ewwel vers tas-salm. Filwaqt li xi traduzzjonijiet, bħall-Bibbja Ebrajka, jgħoddu wkoll it-titlu bħala l-ewwel vers tas-salm, oħrajn le. Dan jispjega n-numerazzjoni differenti tal-versi tas-salmi li nsibu fi traduzzjonijiet differenti talBibbja. F’dan l-artiklu se nimxu mal-Bibbja Ebrajka li tgħodd it-titlu bħala l-ewwel vers tas-salm.

[IV] Ara La Bibbia dei Gerusalemme, test bibliku minn La Sacra Bibbia tal-Conferenza Episcopale Italiana, 1971, noti u kummenti ta’ La Bible de Jerusalem, 1984, edizzjoni Taljana minn F. Viattoni u oħrajn, Bologna 1998, 1166. Dwar is-slaten Salamun u Aħab nafu li t-tnejn iżżewġu prinċipessi barranin. Dwar in-nisa ta’ Salamun ara 1Slat 11,1-3. Aħab iżżewweġ lil Ġeżabel, bint Etbagħal, sultan Feniċju (1Slat 16,31). Ġerobogħam II huwa msemmi għallprosperità ekonomika li kkaratterizzat is-saltna twila tiegħu (ara 2Slat 14,23-29).

[V] Il-Ktieb tas-Salmi jiġbor fih diversi kollezzjonijiet ta’ salmi.

[VI] Membri tat-tribù ta’ Levi li kienu jgħinu lill-qassisin fil-liturġija u ż-żamma tat-tempju ta’ Ġerusalemm.

[VII] Il-kelma “maskil” li nsibu fit-titli ta’ xi salmi hi kelma Ebrajka li m’għandha xejn x’taqsam mal-kelma “maskil” bil-Malti, li tirreferi għall-ġeneru oppost tal-femminil.

[VIII] Tant hu hekk li l-liturġija tuża siltiet minnu fis-salm responsorjali tal-quddiesa tal-jum tas-solennità ta’ Sidtna Marija mtellgħa s-sema bir-ruħ u l-ġisem.

[IX] “Isma’ binti”. San Ġwann de Ávila oriġinarjament indirizza dan it-trattat spiritwali lil waħda mid-dixxipli tiegħu, Doña Sancha Carrillo. Hu l-opra l-aktar magħrufa u importanti fost ilkitbiet li ħallielna l-“Maestro Ávila”, kif kienu jsibuh fi żmienu.

Baqa’ jirrevedih u jorqmu ħajtu kollha, sakemm miet. Mhuwiex biss wirt imprezzabbli ta’ direzzjoni spiritwali għall-Knisja, imma wkoll wieħed mill-aqwa eżemplari tal-letteratura Spanjola b’mod ġenerali tas-seklu 16, “is-seklu tad-deheb” Spanjol.

[X] Il-kliem Grieg qiegħed jinkiteb bl-alfabett Malti u kif jinħass bilMalti.

[XI] L-istess bħall-espressjoni Ingliża “royal court”.

[XII] “Bażilika palatina” għax tifforma parti minn palazz.

[XIII] Kien biss xi sitt sekli wara, meta l-memorja tal-kulti pagani kienet għabet għal kollox mill-memorja kollettiva popolari, li kien hemm xi każi fejn tempji Griegi u Rumani antiki ġew mibdula fi knejjes Insara.

[XIV] “Id-Dar tal-Knisja”.

[XV] Fi qbil mal-interpretazzjoni Nisranija tas-Salm 45,16 mnejn il-motto hu ispirat.

[XVI] Tajjeb ngħidu hawnhekk li fil-Lvant Nofsani d-divinità kienet meqjusa li tgħammar fit-tempju tagħha bħal sultan fil-palazz tiegħu, u kif sultan tal-art kien ikun moqdi mill-uffiċċjali u l-qaddejja tiegħu,

Festa Madonna tal-Karmnu

hekk id-divinità kienet tkun moqdija mill-qassisin. Din l-idea tidher wara ċerti prattiċi kultwali li nafu li kienu jsiru fit-tempju ta’ Ġerusalemm. Interessanti wkoll li l-kelma Ebrajka għas-santwarju, ħêkāl, ġejja minn kelma Akkadika u Sumerjana li tfisser “dar kbira”, u li fl-Akkadiku aktar kienet tintuża għal palazz milli għal tempju. Ittempju nsibuh imsejjaħ ukoll sempliċiment bħala “d-dar tal-Mulej”.

Ara McKenzie, Temple, f’Dictionary of the Bible, 872-878, u John J. Castelot – Aelred Cody O.S.B., Religious Institutions of Israel, f’The New Jerome, 1254.

[XVII] Ara t-tieni lezzjoni tal-Uffiċċju tal-Qari tat-Tifkira talPreżentazzjoni ta’ Marija fil-Liturġija tas-Sigħat, iv, Kummissjoni Liturġika għall-Provinċja Ekkleżjastika Maltija, Malta 1994, 15081509.

[XVIII] Kif rajna aħna u nikkummentaw is-Salm 45.

[XIX] San Franġisk t’Assisi, Tislima lill-Verġni Mqaddsa Marija, f’IlKitbiet ta’ San Franġisk u Santa Klara, editjat minn Ġorġ Aquilina O.F.M., traduzzjoni ta’ Ġużepp B. Xuereb O.F.M. – Marjanu Vella O.F.M. – M. Immakulata Bellizzi O.S.C., Malta 1986, 159.

[XX] Santa Marija Maddalena de’ Pazzi, I quaranta giorni, in Tutte le opere […] dai manoscritti oriġinali, edited by Ermanno del SS. Sacramento, i, Firenze 1960.

[XXI] Tereża ta’ Ġesù, Kastell Ġewwieni 1,1,1 : Il-Kitba ta’ Santa Tereża ta’ Ġesù, maqlub għall-Malti minn Anġeliku Busuttil O.C.D., ii, Malta 1991, 199, 200.

[XXII] Ibid., 1,2,3, 204.

[XXIII] Ara t-tieni lezzjoni tal-Uffiċċju tal-Qari tal-festa ta’ Santa Marija Maddalena de’Pazzi, fil-Liturġija tas-Sigħat, ii, 1584.

Valletta 2020

[XXIV] Fil-Programm tal-Festa tal-Madonna tal-Karmnu tal-Belt Valletta 2018 deher artiklu li jiddeskrivi fid-dettall ir-rit taddedikazzjoni tal-knejjes.

[XXV] Ara 1Slat 19,12. Din il-frażi normalment insibuha tradotta bil-Malti bħala “żiffa ħelwa”, imma “ħoss ta’ skiet idamdam” hi aktar qrib l-oriġinal Ebrajk. Hi espressjoni letterarja paradossali millisbaħ li timplika l-alterità, l-indefinibbiltà u l-elużività ta’ Alla, li jibqa’ dejjem lil hinn mill-ħakma u l-kontroll tal-bniedem.

[XXVI] Id-dokument ġa msemmi qabel Domus Ecclesiae, maħruġ fl-1989 mill-Kongregazzjoni għall-Kult Divin u d-Dixxiplina tasSagramenti biex jirregola l-għoti tat-titlu ta’ Bażilika Minuri, filparagrafu nru 7 jgħid li biex knisja tirċievi din id-dinjità “trid tispikka bħala ċentru ta’ liturġija attiva u pastorali, speċjalment permezz taċ-ċelebrazzjonijiet tal-Ewkaristija l-Aktar Qaddisa, talpenitenza, u tas-sagramenti l-oħra, ċelebrazzjonijiet li għandhom ikunu eżemplari kemm fil-preparazzjoni li ssir għalihom, kif ukoll fleżekuzzjoni tagħhom skont in-normi liturġiċi u bil-parteċipazzjoni attiva tal-poplu t’Alla”.

[XXVII] Wieħed mill-insinji bażilikali li wieħed isib f’ħafna bażiliċi u li spiss jinkludu wkoll it-tintinablu u l-altar papali bil-baldakkin fuqu. It-tifsira ta’ dawn l-insinji nsibuha f’artiklu ieħor f’dan ilktejjeb.

[XXVIII] Papa Franġisku, Eżortazzjoni Appostolika Evangelii gaudium (24 ta’ Novembru 2013), 1.

17

Ħolmu. Stinkaw. Talbu. Wettqu. IsSantwarju tal-Karmnu jsir Bażilika Minuri Yendrick Cioffi

Is-Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu minn dejjem kien imżejjen mhux biss bi xbiehat devoti li ġibdu lejhom id-devozzjoni tal-poplu Malti u Għawdxi u b’opri meraviljużi tal-arti, iżda anke b’Patrijiet Karmelitani li dejjem ħabbew dan is-Santwarju u ħadmu biex jagħtuh id-dinjità li jixraqlu. Ħadmu biex fl-1881 ġiet inkurunata x-xbieha devota tal-Madonna tal-Karmnu, stinkaw biex fl-1895 dan is-Santwarju ngħata d-dinjità ta’ Bażilika Minuri. Irsistew biex imlewh bl-isbaħ opri tal-arti. Ġabru l-flus biex jinbena Santwarju ġdid meta dak antik intlaqat mill-bombi tat-Tieni Gwerra Dinjija. Komplew jaħdmu biex żejnu s-Santwarju l-ġdid u fiż-żmienna raw li jitlesta minn kollox u għalhekk żejnuh b’pavimentar mill-isbaħ talirħam u kkonsagrawh kollu kemm hu lil Alla.

Magħhom ħadmu missirijietna li dejjem għożżew id-devozzjoni lejn il-Madonna tal-Karmnu.

Dan l-artiklu, sommarju ta’ dak li kitbu żewġ Patrijiet li ħabbew lil dan is-Santwarju, Patri Lawrenz Sammut O.Carm u Patri Valentin Borg Gusman O.Carm, dwar il-ġrajja li waslet biex isSantwarju tal-Madonna tal-Karmnu sar Bażilika, 125 sena ilu, niddedikah lil dawn il-Patrijiet ħajjin u mejtin u lil missirijietna li magħhom ħadmu id f’id u għaddew lilna l-imħabba lejn il-Madonna talKarmnu u s-Santwarju Bażilika lilha ddedikat.

14-il sena wara l-Inkurunazzjoni ... ħolma biex tal-Karmnu ssir Bażilika Mhuwiex fil-kompitu ta’ dan l-artiklu li jidħol fid-dettall ta’ xi tfisser Bażilika. Dak jagħmluh artikli oħra f’din il-pubblikazzjoni. L-għan ta’ dan l-artiklu huwa li jfakkar fl-istorja li waslet biex isSantwarju tal-Karmnu sar Bażilika Minuri u anke l-festi kbar li ġew iċċelebrati f’Lulju ta’ 125 sena ilu kif jirrakkontaw il-gazzetti lokali ta’ dak iż-żmien.

Kien biss ftit tas-snin wara l-inkurunazzjoni solenni tax-xbieha tal-Madonna tal-Karmnu li nibtet ixxewqa fost il-Patrijiet Karmelitani li s-Santwarju fil-qalba tal-Belt Kapitali jingħata d-dinjità ta’ Bażilika Minuri. Raw li s-Santwarju tal-Karmnu kellu l-kwalitajiet kollha meħtieġa u xammru l-kmiem biex it-talba waslet quddiem il-Papa Ljun XIII, Papa devot tal-Madonna tal-Karmnu.

18

Il-Provinċjal tal-Ordni Karmelitan Luigi Malfatti li fl-għodwa tal-14 ta’ Lulju qara d-Digriet Pontifiċju

Apparti li talbu lill-Ġeneral tal-Ordni Karmelitan biex iwassalha quddiem is-Santa Sede x-xewqa tagħhom, talbu wkoll l-għajnuna tal-Isqof ta’ Malta Monsinjur Pietru Pace u s-Sur Mikiel Anġ Mizzi.

Skont Patri Lawrenz, dan Sammut kien “mir-Rabat t’Għawdex u ħabib tal-Komunità Karmelitana u devot tal-Madonna tal-Karmnu, li dak iż-żmien kien Ruma bħala Kavallier tal-Papa.[I]

Is-Supplika Fl-arkivju tal-Kunvent wieħed għadu jista’ jsib kopja manuskritta tas-supplika li l-Patrijiet bagħtu lill-Papa. Patri Valentin Borg Gusman jagħti traduzzjoni ta’ din is-supplika:

Il-Knisja tal-Madonna tal-Karmnu tal-Belt Valletta, Malta, hija waħda mill-iktar knejjes li jolqtuk minħabba d-daqs u l-bini tagħha. Ukoll għax mgħammra b’għadd ta’ rqim u opri talarti.[II] Ilha ħafna li nbniet.[III] L-aqwa preġju tagħha huwa s-Santwarju, jiġifieri dik il-parti madwar l-artal maġġur, għaliex hemm ix-xbieha Mirakoluża tal-Madonna tal-Karmnu.[IV] In-nies tal-Belt u ta’ kull rokna ta’ Malta għandhom devozzjoni kbira lejn din ix-Xbieha, għax ilha minn żmien twil tagħmel magħhom mirakli u taqlgħalhom grazzji kbar.[V] Xhieda ta’ dan huma l-ex voti li hemm imdendlin mal-ħitan tasSantwarju, l-iffullar bla heda tan-nies quddiem

Festa Madonna tal-Karmnu

Inkurunata b’digriet tal-Kapitlu Vatikan.[XIII] Flaħħar jagħti tagħrif tal-ogħla foħrija tal-Karmelu Malti għall-appostolat tiegħu bil-kelma u bleżempju.[XIV]

Mhux ta’ b’xejn, jgħid ukoll Patri Valetin Borg Gusman, li l-Ġeneral tal-Ordni Karmelitan ħassu fid-dmir li jibgħat irodd ħajr lill-Isqof Pace talkoperazzjoni tiegħu. [XV]

Lura għat-talba, il-Patrijiet kienu bagħtu s-supplika tagħhom lill-Ġeneral tal-Ordni biex jippreżentaha hu lill-Papa. L-istess Ġeneral ukoll għamel rakkomandazzjoni. [XVI] Jisħaq li dak kollu mniżżel Papa Ljun XIII fis-supplika huwa minnu, għax ra b’għajnejh dak [XVII] din ix-Xbieha u fuq kollox, l-Inkurunazzjoni mitkub. solenni tagħha, b’digriet tal-Kapitlu Vatikan.[VI] Jidher li l-Kavallier Mikiel Anġ Mizzi ma naqasx Is-supplika titkellem ukoll dwar id-dekor u l-ġmiel milli jagħti daqqa ta’ id anke għax il-Ġeneral, f’ittra ta’ kult imwettaq fis-Santwarju kemm mid-devoti minn tiegħi, ifaħħar l-enerġija u l-ħidma ta’ Mizzi li jmorru fiha kuljum u anke mill-Patrijiet li li wasslu biex is-Santwarju tal-Karmnu ngħata d-dinjità ta’ Bażilika Minuri u jisħaq li dan għandu jamministrawha: jitqies bħala benefattur kbir tal-Ordni, speċjalment [XVIII] Dawn joqogħdu l-ħin kollu għall-qrar, iwettqu tal-Kunvent tal-Belt. l-ministeru tal-Kelma t’Alla bil-priedki tagħhom, u jiċċelebraw il-funzjonijiet sagri bl-akbar dekor Il-Bolla u r-Reskritt tal-Pivileġġ u b’imġiba edifikanti, ħwejjeġ ta’ fejda spiritwali Wieħed mit-teżori li wieħed isib fil-Kunvent talBelt żgur li hija l-bolla Bażilikali li permezz tagħha għall-poplu ta’ Malta.[VII] l-Papa Ljun XIII għolla għad-dinjità ta’ Bażilika Fl-aħħarnett, is-Supplika tgħid għaliex il-Patrijiet Minuri lis-Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu fitqegħdin jitolbu lill-Qdusija Tiegħu l-Papa jagħti 13 ta’ Mejju tal-1895. lill-knisja tagħhom it-titli u l-unuri ta’ Bażilika Id-digriet, “in supremo sacro Pricipatis culmine,” Minuri: jiddikjara li minn dakinhar ‘il quddiem, isġie Hija x-xewqa tagħhom li jaraw tikber dejjem Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu tal-Belt, [XIX] mgħolli għad-dinjità ta’ Bażilika Minuri u li din iżjed il-glorja t’Alla, il-qima lejn il-Madonna talKarmnu, u l-ġid spiritwali ta’ dawk li jemmnu.[VIII] id-dinjità tiġbor fiha mhux biss it-titlu ta’ Bażilika “Basilica nuncupari”, imma ukoll l-istatus tagħha: X’kiteb l-Isqof Pietru Pace? Il-Ġeneral u Mikiel “atque uti talis haberi. ” Għalhekk fil-funzjonijiet solenni li jsiru fil-pubbliku u fil-purċissjonijiet Anġ jagħtu daqqa ta’ id Bażilikali, l-istess bħallL-Isqof Pietru Pace wkoll jagħmel supplika lill- jista’ jintuża l-Umbrellum [XX] Papa Ljun XIII u t-talba tiegħu ġġib id-data tas- Bażiliċi Minuri ta’ Ruma. Flimkien mal-privilegġ 17 ta’ Dicembru 1889[IX]. L-Isqof jikkonferma dak tal-umbrellun, ingħataw lill-istess maqdes, ilminn kollu li niżżlu l-Patrijiet fis-Supplika u jżid, li min- privileġġi l-oħra kollha li tgawdi kull waħda [XXI] dawk il-Bażiliċi mingħajr ebda differenza. naħa tiegħu, huwa jirrakkomanda b’qalbu kollha l-għotja tal-privileġġ. [X] Id-digriet, li jagħmel ukoll referenza għadL-Isqof mhux biss jirrakkomanda l-privileġġ, imma devozzjoni kbira li l-Maltin u l-Għawdxin ġab ukoll ir-raġunijiet li għalihom kellu jingħata. għandhom lejn ix-xbieha Inkurunata tal-Madonna L-ewwelnett isemmi l-arti li hemm fil-maqdes, tal-Karmnu jiddikjara li l-privileġġi mogħtija lillinklużi l-edilizja, l-ex voti u t-tagħmir sagru għall- Bażilika tal-Karmnu, ma jistgħu qatt u għall-ebda awtorità, jiġu rrevokati jew funzjonijiet u l-kult divin.[XI] Wara, jiddeskrivi bl- raġuni u mill-ebda [XXII] inkella mibdula .

Jgħid li kull attentat kontrihom akbar tifħir, il-konkorrenza tal-Beltin u ta’ Malta minn xi awtorità jew dinjità, anke jekk stess talkollha f’dan is-Santwarju.[XII] Isejjes imbagħad Ordinarju, Kardinal jew Nunzju, huwa invalidu. it-tielet raġuni fuq id-devozzjoni kbira lejn ix- [XXIII] Għalhekk kull min jazzarda jeħodha kontra Xbieha tal-Madonna tal-Karmnu li hemm f’dan d-digriet tat-twaqqif, tad-dinjità u tal-konċessjoni, is-Santwarju hekk li, fl-1881, stħaqqilha li tkun

Valletta 2020

19

Dan kien ifisser ukoll spejjeż li għal dak iż-żmien ma kinux żgħar u fi kliem il-Ġeneral kienu xierqa għallprivileġġ li nkiseb. [XXXI] B’kollox, dawn kienu jlaħħqu s-somma ta’ erbat elef u tlieta u għoxrin lira.

Id-Digriet tal-Għoti tal-Bażilika

ikompli jgħid id-digriet, jiġbed fuqu l-korla ta’ Alla u tal-Qaddisin tiegħu, l-Appostli San Pietru u San Pawl.[XXIV]

Fid-9 ta’ Lulju, tal-istess sena, inħareġ ukoll Reskritt mill-Vatikan li huwa parti integrali millBolla[XXV] u li l-għan tiegħu kien li jneħħi kull dubju dwar il-privileġġi mogħtija mill-Papa lill-Bażilka tal-Papa. Dan id-dokument Pontifiċju huwa ffirmat mill-Prefett, il-Kardinal A. Bianchi u mibgħut lillProvinċjal[XXVI].

Jagħti dan it-tagħrif: • L-Umbrellun Bażilikali jrid ikun mirqum b’sitt armi: tal-Qdusija Tiegħu l-Papa Ljun XIII, tal-Ordni Karmelitan, tal-Eminenza Tiegħu l-Kardinal Protettur tal-Ordni (Vincenzo Vannutelli), tal-Pirjol Ġenerali tal-Ordni (Luigi M. Galli), tal-Isqof ta’ Malta (Pietro Pace), u tal-Belt ta’ Malta.[XXVII] • Ir-reffiegħ tal-Umbrellun Bażilikali jrid ikun liebes suttana sewda tal-ħarir damaskat, bit-tixmiriet ta’ lewn il-kannella, bħallMazzier tan-Nadur.[XXVIII] • Minflok l-artal maġġur jista’ jitqiegħed ieħor ta’ għamla orjentali, jiġifieri jħares lejn in-nies. Jorqmuh erba’ kolonni li fuqhom jitwaqqaf il-baldakkin jew ċelu, jigifieri t-Tribuna, l-istess bħall-erba’ Bażiliċi Minuri ta’ Ruma, għaliex bħalhom is-Santwarju talKarmnu ġie ddikjarat Bażilika.[XXIX]

Lura għall-wasla tal-bolla u l-insinji Bażilika, fil’Portafoglio Maltese’ jitniżżel kif Mizzi wasal Malta abbord il-bastiment ’Carola.’ Kienu bosta dawk li marru jilqgħuh u hekk kif il-vapur deher fil-bokka tal-Port il-Kbir, telqet lanċa ppakkjata bin-nies biex tagħtih merħba. Kif rabat mal-moll, tkompli tgħid il-gazzetta, kien hemm ħafna nies li telgħu abbord iċapċpu u jgħajtu bil-ferħ.

Magħhom kien hemm il-Pirjol Patri Bert Grech.

Mizzi tah il-bolla oriġinali u anke r-reskritt flimkien ma’ bolla legali tal-bolla.

L-umbrellun u t-Tintinnablu ġew fdati f’idejn uħud minn dawn li nġabru li waslulhom b’mod ”trijonfali” sas-Santwarju Karmelitan.

Min-naħa tiegħu, Mikiel Anġ Mizzi baqa’ sejjer dritt għall-Palazz tal-Arċisqof u l-gazzetta ‘Il Portafoglio Maltese,’ tikteb li l-Isqof Pietru Pace feraħ immens bl-aħbar tal-wasla ta’ Mizzi u qallu: “mhux biss nhar it-Tlieta nassistu mit-tron għall-Quddiesa Solenni tal-festa tal-Karmnu, imma wkoll nhar ilĦadd għall-qari tal-Bolla Appostolika. [XXXII] It-Tribuna u l-Artal Papali Hawn ta’ min niefqu ftit mir-rakkont tal-ġrajja biex infakkru li apparti l-privileġġ tal-insinji Bażilikali, il-Papa Ljun XIII ta lill-Karmelitani il-privileġġ talArtal Papali, uniku f’Malta għal dak iż-żmien.

Patri Valentin Borg Gusman jikkwota ittra talĠeneral tal-Ordni li bagħat lill-Provinċjal Malti biex jikkonfermalu li ngħata wkoll dan il-privileġġ.

[XXXIII] Minnufih bdiet il-ħidma biex jinbidel l-artal maġġur. Tellgħu tribuna proviżorja u ma damux ma ordnaw waħda tal-irħam, biċ-ċelu tal-bronz indurat bid-deheb.[XXXIV]

Fuq il-parir ta’ persuni kompetenti, huma għażlu l-abbozz ippreżentat mid-Ditta Lo Turcota Messina Jibdew il-festi! Jaslu Malta l-Umbrellun, it- u fis-7 ta’ Marzu 1898, għamlu magħha l-kuntratt Tintinnablu u d-Dokumenti quddiem in-Nutar Carlo Micallef de Caro.[XXXV] IlFatt importanti u li ta’ min wieħed isemmi huwa missier Francesco u ż-żewg uliedu, Isidoro u Mario li kemm il-Bolla u r-Reskritt u anke l-ewwel Antonio, intrabtu li jwettqu huma x-xogħol tatTintinnablu u umbrellun waslu Malta direttament tribuna u tal-Artal Papali. minn Ruma u wassalhom il-Kav. Anġ Mizzi. Dan huwa kkonfermat kemm mill-ittra tal-Ġeneral tal- Għal tmiem Settembru tas-sena ta’ wara (1899), Ordni Karmelitan u anke mill-istess Mizzi li jikteb ix-xogħol kien lest hekk, li fis-6 t’Ottubru ta’ dik isil-gazzetta ‘Il Portafoglio Maltese.’[XXX] Dan wasslu sena, l-Artal Papali kien ikkonsagrat minn Mons.

Malta fit-12 ta’ Lulju tal-1895.

Salvatore Gaffiero, Delegat tal-Isqof Mons. Antonio

20

Festa Madonna tal-Karmnu

Matul it-Te Deum il-knejjes kollha tal-Belt daqqew bil-kbir. Kif spiċċa, in-nies, li ppakkjaw kull rokna tas-Santwarju u anke ta’ Triq it-Teatru, infexxet f’ċapċipa li jtarrax, filwaqt li serbut twil ta’ musketterija beda jfaqqa’ waħda f’waħda.

Il-briju u l-entużjażmu tal-poplu kompla żdied x’ħin l-Isqof deher ħiereġ mill-Bażilika. Saħansitra xi wħud riedu jneħħu ż-żwiemel minn malkarozzella u jiġbdu huma lill-Isqof. Imma hu ma ħallihomx, anke għax kien hemm ħafna nies.

Għalhekk għażel li jmur bil-mixi sal-Palazz fost dimostrazzjoni ta’ applawsi u għajjat ta’ ferħ ta’ eluf ta’ ilħna.[XL] Fuq il-bibien tal-Bażilika kienet twaħħlet skrizzjoni li kienet talba ta’ radd il-ħajr għal din l-okkażjoni unika.

Festi kbira fil-bqija tal-ġranet Il-festa tal-Madonna tal-Karmnu tal-Belt minn Buhagiar, Amministratur Appostoliku tad-Djoċesi dejjem kienet waħda magħrufa għall-armar, iċta’ Malta u Isqof ta’ Ruspa.[XXXVI] ċelebrazzjonijiet u l-eluf ta’ devoti li tiġbed lejha iżda dik is-sena kienet waħda speċjali u dan Patri Valentin ikompli jgħid li mid-dehra d-Ditta Lo jixhduh il-gazzetti, b’mod partikolari il-gazzetti Turco naqset f’xi ħaġa li biha ntrabtet fil-kuntratt, ”Public Opinion” u ”The Malta Times and United għaliex, fl-14 ta’ Novembru 1899, il-Patrijiet Service Gazette.” iddeċidew li jirrexindu l-kuntratt.[XXXVII] Tliet gimgħat wara, fl-4 ta’ Diċembru, huma ddelegaw Impossibbli nsemmu kollox fi spazju limitat. Se lill-Pirjol, Patri Bert Grech, biex jagħmel kuntratt nsemmi biss il-punti ewlenin. ieħor mas-Sur Federico Bonetti, ħalli jieħu hu x-xogħol tal-irħam tal-erba’ kolonni tat-Tribuna Nibdew bil-festi interni. L-Isqof Pietru Pace kien u tal-kapitelli tagħhom, bil-prezz ta’ £100 (mitt reġa’ assista mit-tron għall-Quddiesa tal-festa taslira sterlina).[XXXVIII] Iċ-ċelu mbaghad tat-Tribuna 16 ta’ Lulju.[XLI] Kien hu wkoll li ta l-barka wara li u l-ornamenti tal-bronz ta’ mal-kolonni ġew fdati daħlet lura l-purċissjoni bil-vara tal-Madonna talf’idejn ċertu Piju Cellini.[XXXIX] Karmnu. [XLII] It-Tintinnablu li nġab fl-1895

L-inawgurazzjoni tal-Bażilika Lura għaċ-ċelebrazzjonijiet li saru 125 sena ilu.

Jekk il-15 ta’ Lulju tal-1881 tniżżel b’ittri taddeheb fl-istorja tal-Karmelitani Beltin, dak tal-14 ta’ Lulju tal-1895 mhux b’inqas. Dakinhar kien jum l-inawgurazzjoni tal-Bażilika Minuri, fil-qalba talBelt Kapitali.

Dik is-sena, kien mexxa l-Għasar Solenni ta’ Lejlet u Nhar il-Festa u l-Quddiesa Solenni tal-festa, ilProvinċjal tal-Patrijiet Franġiskani Minuri, il-W.R.P. Ġwann Evanġelista Spiteri. [XLIII]

Kif ħa postu fuq it-tron, imħejji għall-okkażjoni, ilProvincjal, il-W.R.P. Maj. Luigi Malfatti, qara l-Bolla Appostolika tat-twaqqif tal-Bażilika u r-Reskritt.

Wara ġie intonat it-Te Deum b’radd il-ħajr lil Alla.

Wara l-Isqof ta lin-nies il-Barka Sagramentali.

Fil-funzjonijiet ta’ lejliet u nhar il-Festa, l-orkestra tmexxiet minn Dr. Paolo u Antonio Nani li għasSantwarju Bażilika tal-Karmnu kitbu fost l-isbaħ mużika.

Tnejn mill-aktar paniġeristi magħrufa ta’ dak iż-żmien kienu d-Dumnikan, il-W.R. Lettur P. Vincenzo Giovanni Cremona, u r-Rev Dun Carmelo Kien għall-ħabta tal-4:00pm meta l-Patrijiet Schembri tal-Kolleġġjata ta’ San Pawl tal-Valletta.

Karmelitani, lebsin il-kappa l-bajda, marru jilqgħu [XLIV] Għalhekk il-Patrijiet għażlu lilhom għalllill-Eċċ. Tiegħu Monsinjur Pietru Pace u wassluh paniġierċi ta’ nhar il-festa tal-Madonna talbil-mixi mill-Palazz tiegħu sas-Santwarju. L-Isqof Karmnu. Id-Dumnikan għamel dak ta’ filgħodu bitkien liebes l-ilbies Pontifikali u kien assistit mill- Taljan, u l-ieħor niseġ il-paniġierku waranofsinhar, Mons. Vigarju Ġenerali u minn Kanonku Kapitulari. bil-Malti. [XLV]

Valletta 2020

21

Festi esterni kbar u mhux fil-Belt biss Jekk il-festa kienet kbira fil-Bażilika l-ġdida, l-istess fit-toroq tal-Belt Valletta u lilhinn. Fil-fatt, nhar is-Sibt 13 ta’ Lulju, mix-xatt ta’ Tas-Sliema għal Ta’ Xbiex,[XLVI] kienet saret it-tiġrija taż-żwiemel li għaliha attendew eluf.

Aktar gazzetti jsemmu l-mixegħla u t-tiżjin li kien hemm fit-toroq tal-Belt, l-aktar f’Misraħ San Ġorġ. Min kiteb li l-Belt kollha ”chienet donna ħuġġieġa uaħda bil-luminazzjoni”[XLVII], u min kiteb, li ”Splendida oltre ogni dire riusci la generale illuminazione”[XLVIII]. Il-gazzetta “The Daily Chronicle” tikteb hekk: “On all hands the opinion was expressed that the street and other Il-libsa tar-reffiegħa tal-Umbrellun Bażilikali decorations this year were more elaborate than ever. Palace Square was brilliantly illuminated, the mit-toroq li għadha tgħaddi minnhom illum: many coloured glasses and transparencies being Punent, Arċsqof, Merkanti, San Ġwann, Rjali most effective”.[XLIX] (Repubblika) u Teatru.

Il-gazzetta ”La Stilla Levantina” tgħid li “fl-aħħar erbat ijiem qabel il-festa, ma kontx tara ħlief baned jiġru mat-toroq tal-Belt bl-istandardi”.[L]

Il-gazzetta “Il Portafoglio Maltese,” tiddeskrivi din ilpurċissjoni bħala “popolare” u “imponentissima”.[LVI]

Lanqas l-armar ma naqas. Biss biss insemmu l-istatwa tal-Papa Ljun XIII li qiegħed jagħti lillKarmelitani l-Bolla Appostolika tal-Bażilika. Din l-istatwa nħadmet fl-1895 mill-artist magħruf Karlu Darmanin u dik is-sena kienet tqiegħdet fi Triq Zekka.[LVII] Dan ifisser li l-istess statwa li Is-Soċ. Fil. Naz. La Valette daqqet f’Misraħ San Ġorġ għadha tintrama sal-lum fit-toroq tal-Belt Valletta, kemm fl-14 ta’ Lulju u kemm l-għada. Saħansitra, din is-sena qed tagħlaq 125 sena. fil-15 ta’ Lulju, akkumpanjat kor ta’ tfal orfni li kantaw innu tal-Madonna tal-Karmnu, miktub Għeluq mill-Karmelitan P. Franco Carbonaro, u mmużikat Permezz ta’ dan l-artiklu, għal darb’oħra qed mis-Surmast ta’ dik il-Banda: Il-Kav. Vincenzo inġeddu l-istorja sabiħa li wasslet biex is-Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu ngħata dinjità Carabott.[LII] ta’ Bażilika Minuri. Xtaqna li dan l-anniversarju L-istess innu ndaqq l-għada nhar il-Festa, taħt it- jkun iċċelebrat bil-kbir, l-istess kif sar 125 sena tmexxija tas-Sur Benedetto Perez, bil-mużika tas- ilu u 25 sena ilu meta kien iċċelebrat l-ewwel Sur Gaetano Grech, is-Surmast tal-banda “Duke of ċentinarju tal-Bażilika. Sfortunatament, anke jekk il-programm kien imħejji kollu, minħabba Edinburgh”.[LIII] l-pandemija tal-COVID-19, dan ma kienx possibbli.

Dan l-innu nkiteb għall-okkażjoni tat-twaqqif talNixtieq minn qalbi nirringrazzja lill-Pirjol u lil Bażilika, kif jidher ċar minn din l-istrofa: sħabi membri tal-Kumitat Organizzattiv 125 Sena “Ratto arriva sull’ali del vento Bażilika li kien inkarigat mill-festi speċjali li kellna A Valetta la santa parola niċċelebraw din is-sena. Minn dan kollu, ilħaqna ‘Del Carmelo la Chiesa, oh portento” organizzajna biss il-Wirja “125 Sena Bażilika, Leon Papa Bazilica fé”.[LIV] Nisġa ta’ Storja u Devozzjoni,” li saret fi Frar u li fakkret dan l-anniversarju tant għal qalbna. Kienet Il-logħob tan-nar ma jonqosx. Jissemma b’mod wirja tassew dinjituża li żaruha diversi dilettanti partikolari l-ġigġifogu li beda fl-10.00p.m fuq il- u dinjitarji, fosthom il-President tar-Repubblika l-Eċċ. Tiegħu George Vella flimkien mas-Sinjura għolja ta’ Triq l-Ifran.[LV] tiegħu.

Fl-aħħarnett il-purċissjoni. Mit-tagħrif mogħti filgazzetti 125 sena ilu l-Purċissjoni kienet tgħaddi Għal Mejju kellna programm sħiħ ta’ ċelebrazzjonijiet li kellhom jitħassru. Fost dawn insemmu l-fatt Fil-fatt tissemma l-banda tal-Militar, u tmien baned oħra lokali: “Duke of York” (Birgu), “San Giorgio” (Bormla), “La Vincitrice” (Isla) “Sant’ Andrea” (Luqa), “Armonia” (Msida), “San Giorgio” (Qormi), “San Gaetano” (Hamrun), u “La Vallette” (Valletta).[LI]

22

Festa Madonna tal-Karmnu

li l-vara għażiża tal-Madonna tal-Karmnu kellha tqatta’ aktar minn ġimgħa għall-qima tad-devoti fil-Bażilika ta’ Sidtna Marija ta’ Porto Salvo u San Duminku. Minn qalbi nirringrazzja lill-Kappillan u Pirjol, Patri Michael Camilleri O.Carm li kien ħejja programm sabiħ għal dik il-ġimgħa.

Nhar l-10 ta’ Mejju filgħodu, kellu jsir pelegrinaġġ kbir bil-vara tal-Madonna tal-Karmnu mill-istess knisja tad-Dumnikani sas-Santwarju Bażilika talKarmnu. Dan kellu jkun akkumpanjat mis-Soċ. Fil. Naz. La Valette u anke mis-Soċ. Fil. King’s Own, iżżewġ baned tal-Belt Valletta li laqgħu l-istedina blakbar ferħ. Kellhom jieħdu sehem ukoll l-għaqdiet kollha tal-festi Beltin. Il-programm kellu jkompli wkoll fil-ġranet ta’ wara b’kunċert, velja Marjana u anke Pontifikal Solenni nhar it-13 ta’ Mejju minn Monsinjur Arċisqof Charles Scicluna.

F’Lulju wkoll kellhom isiru ċelebrazzjonijiet kbar.

Fost dawn insemmu l-fatt li għan-Novena kienu se jiġu mistiedna l-Bażiliċi kollha ta’ Malta u Għawdex, b’dawk Maltin kienu se jkunu mistiedna wkoll biex jakkumpanjaw fil-purċissjoni tas-16 ta’ Lulju.

Dan apparti l-festi esterni u anke armar ġdid li l-Għaqda Festa Madonna tal-Karmnu kienet qed tħejji għal din is-sena speċjali.

Sfortunatament minn dan mhu se jsir xejn. Iżda minn dan kollu nemmen li ħareġ il-pożittiv ukoll.

Is-Santwarju Bażilika kellu jagħlaq il-bibien tiegħu għal diversi ġimgħat. Kienet għafsa ta’ qalb għalina lkoll. Kellna għatx kbir biex naraw is-Santwarju Bażilika miftuħ mill-ġdid u għad għandna dak l-għatx biex kollox jirritorna għan-normal biex nimlew mill-ġdid kull rokna ta’ dan is-Santwarju għażiż!

J’Alla dan l-għatx li ħassejna biex niftħu beraħ ilbibien tal-Bażilika tagħna jibqa’ magħna kuljum għall-bqija ta’ ħajjitna u nibqgħu mħeġġa kif kienu missirijietna għat-tempju ta’ Alla.

J’Alla, kull meta nirfsu l-għatba tas-Santwarju Bażilika, ngħixu vera l-motto ta’ dawn il-festi: “Nidħlu bil-Hena fil-Palazz tas-Sultan.”

Referenzi

[I] Is-Santwarju tal-Karmnu, p. 137 [II] AKV. Acta Conventus & Ordinis, La supplica dei Padri per la Basilica: “ La chiesa...è in Valletta, una delle piu notevoli, e cospicue tanto per la capacità e struttura, quanto per la ricchezza degli ornati, e opere d’arte che la decorano”.

[III] Ibid.: “é una delle piu antiche e note nella Storia dell’Isola.”

[IV] Ib. “Quello pero che costituisce il pregio principale della madesima si è il celebratissimo Santuario ivi esistente “ab antiquo”...

Vi si venera infatti con straordinaria devozione, e splendidezza di culto la taumaturga Immagine della Vergine SS. Del Carmelo.

[V] Ib. “…, a cui (Santuario) fan capo I fedeli tutti della grande Città non meno, che della intiera Isola. Vi si venera infatti...la taumaturga

Valletta 2020

Immagine della Vergine SS. Del Carmelo, che da piu remoti tempi ha prodigato insigni favori e grazie sengnalatissime ai buoni Maltesi.”

[VI] Ib. “…, di chef anno fede gli innumerevoli voti appesi alle pareti del Sacro Tempio, il continuo affollarsi dei fedeli dinnanzi al venerato Simulacro, e quello che è di piu , la solenni Incoronazzione, che or sono pochi anni, decretata dal Primo Capitolo Vaticano, venne eseguita con tale e tanta pompa a tale e tanta devotissima esultanza di tutto il popolo del’ Isola, che altra simile non ne rammentano le storie di Malta.”

[VII] Lb. “La ricordata Chiesa poi, come per lo passato, cosi pure al presente è ufficiata con tutto quel decoro, e splendore di culto, che si addice ad una primaria Chiesa, mentre frequentata come è da quotidiano e numeroso concorso, di fedeli, è con ogni lodebole premura servita da uno cospicua Comunità di Sacerdoti Carmelitani, che ivi attendono incessantemente alle Confessione, alle Predicazione, ed alle Sagre funzione celebrata sempre con tutto il decoro, e con grandissima edificazione, e spirituale vantaggio del buon popolo Maltese”.

[VIII] Ib. “Per la qual cosa gli Umili Oratori anumato dal desiderio di promuovere sempre piu la maggior Gloria di Dio, e la venerazione della Madre SS. Del Carmelo, come pure la devozione, ed il bene spirituale de’ fedeli, pregano la Santità Vostra, poichè si degni di accordare alla di loro menzionata Chiesa, il Titolo, e gli onori di Basilica minore a maggior decoro della Casa di Dio, e piu splendido incremento del Sacro Culto, cui gli Oratori si dedicano con ogni indefessa cura”.

[IX] Ib., “Datum Melitae 17 Dec. 1889.”

[X] AKV, Miscellanea, (s.n) “Quum hujus Dioceseos Frates Carmelitae antiqua observantiae enixe a S.V. efflagitaverint ut B.V. de Monte Carmelo Sanctuarium ipsorum coenobio hac in urbe adnexum, Basilicao Minoris titulo et honoribus donaretur, libenti perjucunduque animo pro petita gratia commendo...”

[XI] “Quod templum de quo in precibus sit vere omni decore praefulgens, sive ars, qua edificium extructum, ac innumberabilia votive munera quibus a fidelibus ditatum est spectentur, sive ad sacras functiones aliaque ad divinium cultum pertinentia attendatur.” (Ittra tas-sbatax ta’ Dicembru 1889).

[XII] Ib., Quod totius Insulae fidelium civium praesertim Vallettensium cultus et veneration erga Sanctuarium illud, plumaris jam ab hinc saeculis ipsis per Patres transmissa, omnium exsuperat cogitationem. Quo fit ut, cum omni ex Insula die noctoque frequens sit ad illam sacram aedem fidelium concurses, uberrimi exinde salutis fructus, singulis dere horis, collingantur,magisque in dies pietates in Virginemm Deiparam augeantur.”

[XIII] Ib., “Quod ipisius Virginis imago quae ibi colitur, tantum exspiret devotionem, ut ommnes qui illam semel wiserint ad se mirabitur trahat: idque causa fuit cur anno 1881 Revmum Capitulum Vaticanum decrevit ipsam dignam esse quae coronetur, quod splendidissimo quidem ritu, universe populo paludente, factum est.”

[XIV] Ib., “Tandem quod numerosa Carmelitarum familia, quae in hac Dioecesi tota est ut Religionem tum verbo tum exemplo in animis fidelium firmet, pietatem in Deum Deiparaeque cultum foveat, Sedique Apostolicaw debito obsequio ac devotione piorum corda magis magisque onstringat de hac insula sit optime merita.”

[XV] AKV, ms. Cit., “Ho scritto al me.o Monsig. Vescovo ringraziandolo per la cooperazione avuta, e Voi co.i Padri farete lo stesso. Melius est abundare.”

[XVI] AKV, Acta Conv, & Ord. Supplica: “Ideo precibus Oratorum humillimas meas preces partier adnecto, enixe rogans S. V. ut begnine dignetur titulum et honores Basilicae Minoris concedere praedictae Ecclesiae”.

[XVII] Ib., “Bme Pater, Cum ea quae Oratores exponut in hoc supplici libello quaque versus sint, ut egomet novi de visu…”

[XVIII] Ib., “Al d.o. Cav. Mizzi e dovuto il pronto e felice esito di si’ importante negozio. E incredibile con quale e quanta energia ed accorgimento ha saputo condurre e portare a termine le cose...

Potente dunque, e dovete considerare il d.o. Cavaliere come grande Benefattore e Benemerito dell’ Ordine, specialmente del Conv. Di Valletta”.

[XIX] “…dictam Beatae Mariae Virginis a Carmelo Ecclesiam in Basilicam minorem Apostolica Auctoritate perpetuo erigimus.”

(Ara n. 25) [XX] Ib., “…ut in publicis solemnibus functionibis ac processionibus Conopeum, vulgo “Padiglione”, ad instar Basilicarum monorum de Urbe geri ac respective praeferri”.

[XXI] Ib., “…nec non omnibus et singulis privilegiis, gratis, indultis,

23

atque honoribus quibus aliae Ecclesiae simili Basilica minoris titulo decoratae fruntur…, sine ulla differentia.”

[XXII] Ib., “Decernentes praesentes nullo umquam temper ex quocimque capite, vel oraetextu…. Illas sub quibusvis similum vel dissimilium gratiarum revocationibus, limitationibus, derogationibus, aut allis contrariis dispositionibus comprehendi.”

[XXIII] Ib., “… per quoscumque ludices ordinaries, vel Delegatos quavis aucturitate fulgentes, vel dignitate fulgentes, etiam causarum Palatti Apostolici Auditores, ac S.R.E. Cardinales, etiam de latere Legatos, Vice Legatos et Ap(osto)Licaw Sedis Nuncios....irritum quoque et inane si secum super his a quaquam quavis auctioritate scienter, vel ignoranter contingerit attentari.”

[XXIV] Ib., “Nulli ergo omnino hominum liceat paginam Nostrae…. erectionis, elationis concessionis indulti, Decreti...infringere...

Si quis autem hoc attentare praesumpserit indignationem Omnipotentis Dei ac Beaturoum Petri et Pauli Apostolorum ejus se noverit incursurum.”

[XXV] Ib. [XXVI] Ib., “Alla Signora Vostra molto Reverenda come Provinciale dei Padre Carmelitani in malta…, mentre con distinta stima mi professo di V.S. Molto Reverenda – Dalla Dataria Ap(osto)lica, li 9 Luglio 1895 – Devotissimo Servitore A. Card. Bianchi pref”.

[XXVII] Ib., “1. Che il Pagiglione debba essere ornato con sei stemmi, cioè: di Sua Santità Leone Papa XIII, dell’ Ordine Carmelitano, dell’Eminentissimo Cardinale Protettore dell’Ordine, del Priore Generale Dell’Ordine, Dell’Arcivescovo Vescovo di Malta, Della Città di Malta.”

[XXVIII] Ib., “2. Che la persona destinata a portare l’ombrello Basilicale abbia li suo vestito talare, di seta nera damascata, con le rivolte cannella, fattor alla foggia di quello del Mazziere del Nadur”.

[XXIX] Ib., 3. Che all’attuale Altare Maggore, possa essere sostituito un altro do forma orientale, cioè rivolto al popolo, ornato di quattro colonne sormontate da un Baldacchino, come lo hanno le quattro Basiliche minore di Roma, a forma delle quali è stato eretto in Basilica il summenzionato insigne santuario.”

[XXX] AKV, Miscellanea, “Il Cav. Mizzi, che parti ieri, porta seco la Bolla di ereziona e Basilica, e piu un Rescritto di ampliamento, e di dichiarazione dei alcuni punti. Porta seco anche il Padiglione e Tintinnabolo con accessori. Tutto è in piena e perfetta regola” (L-ittra hija indirizzata lill-Provincja ta’ Malta). Mizzi: “La Bolla Apostolica, unitament al il Padiglione o Ombrello...il tintinabbolo..., e finalmente il lavoro dello stemma.”

[XXXI] Ib., “Il Sig. Cav. Mizzi vi presenterà la nota delle spese, che non sono poche, ma per quello che è ottenuto, possono sembrar anche decenti”.

[XXXII] Dan it-tagħrif meħud kollu minn fuq il-gazzetta “Il Portafoglio Maltese”, tal-15 u t-18 ta’ Lulju 1895.

[XXXIII] Ib. [XXXIV] Ib., Grech, o.c., p. 16; “Il Portafoglio Maltese”, tal-15 u t-18 ta’ Lulju 1895.

[XXXV] AKV, Lib. Prop. IV, p. 139: “2 Marzo 1898: Avendo I Padro Vocali di questo Vndo Convento scelto, dietro parare di persone competenti, l’ Archetipo della Tribuna dei Signori Lo Turco”. – Kopja awtentika tal-kuntratt tinsab f’ AKV, Miscellanea, taħt l-isem ta’ Kuntratt tal-Erezzjoni tat-Tribuna”, u fil-Gabreo B, pp. 284286. Il-kontraenti, min-naħa tal-Patrijiet, kienu l-Pirjol tal-Belt, P. Bert Grech, u l-Majjistru P. Elizew Zarb. Ix-xhieda mbagħar kienu s-Saċerdot Dun Gius. Francalanza u s-Sur Ed. Gouder.

[XXXVI] Cfr. Sammut, p. 141: Grech, p. 16.

[XXXVII] AKV, Lib. Prop. IV, p. 163: ”Il M.R.P. Mro. Provle Eliseo Zarb, convocata capitolarmente la Vnda Comunità, le fe conoscere essere espediente rescindere il contratto già fatto coi Signori Lo Turco pei lavori della Tribuna. La Comunità annui di buon grado, abilitando il Provle ed il Priore per rescindere detto contratto”.

[XXXVIII] Ib., p. 165: “Radunatasi la Vnda Comunità capitolarmente, assieme al P. Priore Alberto Grech, delegò a pieni voti il surriferito P. Priore a stipulare il contratto con il Signor Federico Bonetti per fare le quatro colonne e rispettive capitelli di marmo per la Tribuna al prezzo di Ls. 100 (cento).” Żgur li kien għad baqa’ xi xogħol ieħor ta’ rħam xi jsir fit-Tribuna, għaliex fil-5 t’ Ottubru 1904, ilPirjol oppropona lill-Komunità “se volesse ordinare dal marmista Sig. Russo gli ultimi pezzi in marmo della Tribuna”. U l-Komunità “vedendone la necessità, a pieni voti aunnui” (lb., p. 218) [XXXIX] Cfr. Sammut, pp. 70.141; Grech, p. 16. Jekk dan Cellini huwa l-istess wieħed li ddisinja bacir kbir tal-fidda biex jintuża għall-ħasil tal-idejn fil-quddies solenni li jsir fil-Karmnu, mela ma kienx jismu Pietru Pawl, kif jgħid Sammut (p. 70), imma Piju (Cfr. Lib. Prop IV, p. 247).

24

[XL] Tagħrif mehud kollu minn “Il Portafoglio Maltese”, fil-ħarġiet tal-15 u t-18 ta’ Lulju 1895.

[XLI] “Pub. Opinion”, ib.: “On Tuesday morning His Grace the Archbishop will assist at the High Mass as “Presbyter Assistens” from under the throne especially erected for the occasion”; “Il Portafoglio Maltese” (18.7.1895): “Martedi mattina Monsignor Arcivescovo assistette dal Tron alla Gran Messa”.

[XLII] “Il Portafoglio”, ib.: “Entrata nella Basilica la divota e solenne Processione, Mons. Arcivescovo imparti la trina Sagramentale Benedizione, colla quale ebbe termine all’interno del Tempio la gran Festa, che rimarrà memorabile negli religiosi dell’Isola nostra”.

[XLIII] “Pub Opin”, ib: “Monday July 15… Solemn Vespers will be sung by the Very Rev. Father Giovanni, provincial of the Minor Observants…Tuesday July 16…Solemn High Mass will be sung by the Very Rev. Father Provincial Giovanni, M.O….Solemn Vespers by the Very Rev. Father Prov. Giovanni, M.O.”; “Il Portafoglio” (18.7.95); “Martedi mattina Monsignor Arcivescovo assiste dal Trono alla Gran Messa celebrate dal M. Rev. Padre Guardiano dei Minori Osservanti, coll’assistenza della Communità del Suo Ordine”.

[XLIV] Dun Car. Schembri huwa dak li wara kien sar Kan. ta’ San Pawl, Direttur tal-istitut ta’ San Gakbu, u ukoll Monsinjur. Cfr. Mons.

Dun Paul Gaunci, “Chelmtejn ta Hasra” (Valletta, 1927); Mons.

Luigi Farrugia, A Mons. Carmelo Can. Schembri (Malta 1927). Dan ifaħħar lil Schembri bhala predikatur: “Don Carmelo Schembri ….si segnalo come oratore sacro non solo in dialetto maltese, ma andhe nella lingua italiana…Come predicatore, Egli fece il giro dei pergami di tutte le parrocchie, non esclso quello della Concattedrale ove predico la Santa Quaresima” (p. 17).

[XLV] “Pub, Opin.” Ib.: “The Orchestra will be under the skilful bapton of Professor Dr. Paolo and Antonio Nani”; “Il Portafoglio”, ib.: “Tutte le funzione sacre…furono accompagnate dalla bella e melodiosa musica dei valenti Maestri Dr. Paolo ed Antonio Nani”.

[XLVI] “The Malta Stand.”, ib.: “The usual horse races in connection with this festival took place from the Marina of Sliema last Saturday evening. Notwithstanding the intense heat, the couse from Sliema to Ta’ Xbiex point was crowded by thousands of all classes. The different events were well comtested, and no accident, it is marvellous to say, happened to mar the proceedings”., Cfr. Pub. Opin., Ib.: “li Stil. Lev.” (20.7.’95), p.2.

[XLVII] “Li Stil, Lev.”, ib.

[XLVIII] “Il Portafoglio”, ib.

[XLIX] July 18th 1895, p.5.

[L] Fil-harga ta’ l-20 ta’ Lulju 1895, Il Festa tal Carmnui, p. 2.

[LI] Cfr. “Pub. Opin.”, ib.: “The Malta Times & Un. Serv. Gaz.” (12.7.1895), ib.: “The daily Malt. Cron”, ib; “Li Stil. Lev.”, ib.

[LII] “Pub Opin.” Ib.: “Sunday, July 14 5-7p.m.: “La Vallette’ Band on St. George’s Square….A Hymn to Our Lady of Mount Carmel will be sung on St. Geoge’s Square, Valletta by the Boys of the Valletta Orphanage, on Monday….The Hymn is written by Father F. Carbonaro, O. C. , and set to music by Chev. V. Carabott Director of the “La Vallette” Band, by whom the hymn will be played”: “Li Stil. Lev”, ib.: L’Innu cantat mit-tfal maghmul mil-Cav. V. Carabott”: “The Daily Malt. Chron.” Ib.: “In the centre of St. Georges’s Square, the familiar platform with its emblematic figures looked very well, especially so, when it was occupied by the “La Vallette’ Band, which played choice selections”. Dan l-Innu mhux dak li nkiteb u ndaqq fl1875, u li minnu jitkellem il-Kan. Cialo (o.c. p. 14), imma iehor gdid miktub apposta ghall-okkazzjoni tat-twaqqif tal-Bazilika.

[LIII] “ Pub.Opin.”, ib.: “On Tuesday afternoon, during the procession, the same Hymn will be sung with full orchestral accompaniment, under the direction of Signor Benedetto Perez, on the same square. The music is by Mr. Geatano Grech, Director of the “Duke of Edinburgh;s Own” Band. It will be sung by the boys of the orphan Asylum”: “Il Portafoglio” (18.7.95): “Piacque moltissimo il seguente Inno compost dal Padre Franco V. Carbonaro, Carmelitano, e musicato per la circostanza dal Maestro G. Grech.”

[LIV] Din u l-istrofi l-ohra kollha ta’ l-Innu jinsabu fuq “Il Portafoglio Maltese” (18.7.95).

[LV] Ib. [LVI] “ Il Portafoglio”, ib.: “…imponentissima riusci la popolare Processione, la quale traverse la strada Ponente, Vescovo, Mercanti, San Giovanni (Piazza), Raele, Piazza S. Giorgio e via Teatro, che erano tutte stipate dalla popolazione accorso dale Quattro città, dalla Campagna ed anche dal Gozo”.

[LVII] Il Portafoglio (18.7.95): “In strada Zekka poi si ammirava una bella Statua in platica, lavoro del Signor Darmanin, raffigurante il Somme Pontefico nell’atto di porgere ai Carmelitani la Bolla Apostoloca della Basilica”.

Festa Madonna tal-Karmnu

Iċ-Ċelebrazzjonijiet tal-100 sena mill-għoti tat-titlu ta’ Bażilika Carl Farrugia

Is-sena 1995 kienet is-sena li fis-Santwarju Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu saru diversi ċelebrazzjonijiet sabiex jiċċelebraw il-100 sena mill-għoti tat-titlu ta’ Bażilika Minuri propju permezz ta’ digriet mill-Papa Ljun XIII fit-13 ta’ Mejju 1985.

Il-Komunità Karmelitana ħassitha fid-dmir li tiċċelebra dan l-anniversarju importanti ħafna għaliha u għalhekk ħejjiet diversi ċelebrazzjoni kemm fil-ġurnata tad-digriet kif ukoll matul iljiem tal-Festa f’ġieħ il-Madonna tal-Karmnu kif se naraw f’dan l-artiklu.

13 ta’ Mejju 1995 Fit-13 ta’ Mejju 1995 ħareġ timbru postali kommemorattiv ta’ Malta li kien jinkludi l-Bażilika.

Wara nofsinhar kien organizzat carcade millpartitarji Karmelitani fejn daru diversi bliet u rħula f’Malta, b’mod partikolari Birkirkara u l-Isla fejn dawn ukoll Bażiliċi.

Fis-6.30pm ta’ filgħaxija saret quddiesa solenni mmexxi mill-Provinċjal P. Robert Farrugia O. Carm preżenti kien hemm il-Prim Ministru Dr Eddie Fenech Adami flimkien mal-mara tiegħu, is-Sur Jimmy Magro f’isem il-Partit Laburista u s-Sindku tal-Belt Valletta, s-Sur Hector Bruno.

Wara l-quddies sar marċ mill-Banda San Ġorġ ta’ Bormla.

Il-marċ li sar fit-13 ta’ Mejju 1995

Valletta 2020

Is-Santwarju ppakkjat waqt il-quddiesa fit-13 ta’ Mejju 1995

Ċelebrazzjonijiet waqt il-Festa tal-Madonna tal-Karmnu Fis-27 ta’ Ġunju 1995 ttellgħet Akkademju MużikoLetterarja bis-sehem tal-kor u orkestra fejn sar diskors dwar il-ġrajja tal-għoti tal-Bażilika minn P. Valentin Borg Gusman O. Carm. Preżenti għal din is-serata kien hemm il-President ta’ Malta Dr. Ugo Mifsud Bonnici li wara l-Akkademja flimkien malProvinċjal Patri Robert Farrugia O.Carm. kixef u inawgura x-xogħol ta’ skultura li sar fil-kor li kien ilu għaddej tliet snin milll-iskultur Joe D’Amato.

Fit-30 ta’ Ġunju fid-6.30pm saret Quddiesa kkonċelebrata fil-Kolleġġjata ta’ San Pawl Nawfragu u l-komunità Karmelitana tal-Belt Valletta u ppreseduta mill-Arċipriet tal-Kolleġġjata Kan. Alfred Camilleri. Hekk kif spiċċat il-quddiesa sar pellegrinaġġ bl-istatwa devota tal-Madonna talKarmnu mill-Kolleġġjata għall-Bażilika bis-sehem tal-banda San Ġorġ ta’ Bormla bil-kor Tota Pulchra li beda mill-knisja ta’ San Pawl baqa’ nieżel sa Triq San Duminku, wara dar għal Triq il-Merkani u għal San Kristofru. Wara telgħa Triq ir-Repubblika għal Pjazza San Ġorġ u lura lejn il-Bażilika fejn sar il-kanta tas-Salve Regina, Flos Carmeli u barka Sagramentali.

Fit-3 ta’ Lulju li kienet l-ewwel ġurnata tanNovena kien f’idejn iż-Żgħażagħ Karmelitani taħt it-tmexxija ta’ Patri Victor Schembri O. Carm. Wara rużarju meditat miż-żgħażagħ saret quddiesa animata mill-istess żgħażagħ u wara ttelgħet

25

L-Akkademju Mużiko-Letterarja

Lejliet il-Festa fit-8.30 a.m. saret il-quddiesa tat-tifkira tal-inkurunazzjoni tal-inkwatru talMadonna tal-Karmnu. Filwaqt li fid-9.30 a.m. sar għall-ewwel darba l-marċ ta’ filgħodu bis-sehem tal-Banda Spinola ta’ San Ġiljan li beda minn Triq ir-Repubblika ħdejn il-Wembley Store niżel Triq it-Teatru għal Triq Zekka spiċċa ħdejn is-Sur ta’ Marsamxett. Filgħaxija saret quddiesa mmexxija mill-Pirjol P. Martin Schembri u wara l-Għasar Solenni ċċelebrat mill-Provinċjali P. Robert Farrugia.

F’Jum is-Sittax ta’ Lulju s-Santwarju beda bilfeature play miż-żgħażagħ Karmelitani dwar quddies fil-ħamsa ta’ filgħodu bil-quddiesa tasl-għoti tal-bażilika. sebgħa ġie ikkonċelebrata minn Mons. Arċisqof Paul Giglio, Terzjarju Karmelitan, Nunzju L-għada kien Jum it-Terzjarji fejn saret il-Vestizzjoni Appostoliku għall-Eġittu flimkien mal-Provinċjali, u l-Professjoni Solenni tat-Terzarji Karmelitani Retturi u Kappillani tal-Knejjes tal-Belt Valletta. mmexxija minn Patri Valentin Borg Gusman Wara tat-8.00a.m. sar il-Pontifikal Solenni mmexxi O.Carm, Direttur lokali tat-Terzarji Karmelitani. minn Mons. Arċisqof Ġużeppi Mercica, Arċisqof ta’ Malta bil-panġierku minsuġ minn Patri Feliċjan Il-ġranet tan-novena bejn il-5 ta’ Lulju u d-9 ta’ Bezzina O.Carm. Saru wkoll il-quddies tal-10 flLulju saru mill-komunitajiet Karmelitani tal- Oratorju u tal-11.30a.m.

Parroċċi ta’ Santa Venera, Fleur-de-Lys, Balluta, l-Imdina kif ukoll tal-kunvent ta’ Santa Venera.

Fil-5.00 p.m. sar l-Għasar Solenni mmexxi millIt-Tnejn l-10 ta’ Lulju saret quddiesa Solenni mill-Ġeneral tal-Ordni Karmelitan P. John Malley flimkien mal-Provinċja Karmelitana Tereżjana u dwar Karmelitani tal-Belt, Lunzjata tar-Rabat u d-Dar tal-Formazzjoni fejn kienu mistednin irreliġjużi nisa.

It-Tlieta 11 ta’ Lulju l-quddiesa kienet millkomunità Karmelitana tal-Fgura.

L-Erbgħa 12 ta’ Lulju saret it-translazzjoni solenni bir-relikwija tal-Madonna tal-Karmnu millOratorju sas-Santwarju mmexxija mill-Provinċjal P. Robert Farrugia O.Carm. Filgħaxija wara l-quddies sar marċ fejn iżżanżnet statwa tal-Madonna tal-Karmnu għall-barra maħduma minn Aaron Camilleri Cauchi imħallsa mill-familja Vassallo li kienet ntramat Triq it-Teatru kantuniera ma’ Triq il-Punent.

Il-Ħamis 13 ta’ Lulju l-ewwel jum tat-tridu saret quddiesa mill-Kapitlu tal-Kolleġġjata Bażilika ta’ Sant’Elena ta’ Birkirkara filwaqt li l-għada kien imiss lill-Kapitlu tal-Kolleġġjata Bażilika ta’ Marija Bambina tal-Isla.

26

Pirjol tas-Santwarju P. Martin Schembri O.Carmu fis-6.00 p.m. quddiesa mill-Provinċjal P. Robert Farrugia O.Carm. Għall-ħabta tas-7.00 p.m. ħarġet il-Purċissjoni bl-istatwa artistika tal-Madonna tal-Karmnu mmexxija minn Mons. Arċisqof Paul Giglio, Terzjarju Karmelitan, Nunzju Appostoliku għall-Eġittu.

Saret lapida kommemorattiva fis-Santwarju bi kliem ta’ Patri Valentin Guzman O. Carm maħduma milll-marmist Ronnie Pisani.

Il-Pellegrinaġġ mill-Kolleġġjata ta’ San Pawl

Festa Madonna tal-Karmnu

PROGRAMM (Ristrett) tal-Festi Solenni li l-Provinċja Karmelitana Maltija se tiċċelebra f’ġieħ Il-Madonna Tal-Karmnu fis-Santwarju Bażilika Tagħha fil-Belt Valletta 15 u 16 ta’ Lulju 2020 450 sena Karmelitani fil-Belt Valletta 125 sena mill-Għoti tal-Bażilika Minuri L-Erbgħa, 15 ta’ Lulju

Jum it-Tifkira tal-Inkurunazzjoni 10.00am Quddiesa Konventwali f’għeluq il-139 sena tal-Ewwel Inkurunazzjoni f’dawn il-Gżejjer, taxXbieha Mirakoluża tal-Madonna tal-Karmnu, immexxija mill-Pirjol Patri Alex M. Scerri O. Carm, Rettur tas-Santwarju u l-komunità Karmelitana. Jipprietka Patri Victor Paul Farrugia O. Carm.

6.00pm Rużarju u Kurunella.

6.30pm Ċelebrazzjoni tal-Ewwel Għasar tat-Tifkira Solenni tal-Madonna tal-Karmnu. Ċelebrant ilWisq Rev. Patri Joseph Saliba O. Carm, Provincjal tal-Karmelitani.

Il-Ħamis, 16 ta’ Lulju

Jum it-Tifkira Solenni tal-Imqaddsa Verġni Marija tal-Għolja tal-Karmelu 8.00am Ċelebrazzjoni Solenni tat-Tifħir ta’ Sbiħ il-Jum, immexxija mir-Rev. Pirjol Patri Alex M. Scerri O. Carm, Rettur tas-Santwarju.

10.00am Quddiesa Solenni Prelatizja mmexxija mill-Wisq Rev. Patri Joseph Saliba O. Carm Provinċjal tal-Karmelitani. Jinseġ il-paniġierku l-Kanonku Dun Joe Zammit.

6.00pm It-Tieni Għasar tat-Tifkira Solenni tal-Madonna tal-Karmnu. Imexxi ċ-ċelebrazzjoni r-Rev. Pirjol Patri Alex M. Scerri O. Carm, Rettur tas-Santwarju 6.30pm Quddiesa Kantata mill-Eċċ. Tiegħu Mons. Arċisqof Charles J. Scicluna, Arċisqof Metropolita ta’ Malta 7:30pm Pellegrinaġġ ta’ talb u ringrazzjament bil-vara devota tal-Madonna tal-Karmnu bis-sehem tas-Soċ. Fil. Naz. La Valette u l-Kor Notre Dame. Din is-sena t-talb jibqa’ għaddej sad-dħul lura fis-Santwarju. Il-pellegrinaġġ jgħaddi minn dawn it-toroq: Teatru, Punent, Arċisqof, Merkanti, Pjazza San Ġwann, Repubblika, Teatru sas-Santwarju. Quddiem il-Kon Katidral ta’ San Ġwann issir ċelebrazzjoni Marjana bis-sehem tal-Parroċċi Beltin. Kulħadd huwa mħeġġeġ iġib miegħu xemgħa li se titbierek u tittieħed lura fi djarna. Mad-dħul tal-pellegrinaġġ titkanta l-antifona u tingħata l-Barka Sagramentali

NIMXU WARAJK KULL FEJN TEĦODNA VERĠNI MARIJA

Valletta Valletta 2020 2020

27 27

Digital & Offset Printers

36, St. Paul Street, Valletta Tel:2122 8138 2122 4607 Mobile: 9987 0603 E-mail: emibonnici@gmail.com

28

96 Years of PrintingFestaService Madonna tal-Karmnu

Sena Speċjali f’Ċirkostanzi Straordinarji!

Għaqda Festa Madonna tal-Karmnu, Valletta John Farrugia

Segretarju Għaqda Festa Madonna tal-Karmnu

Għaddiet sena oħra u reġa’ wasal Lulju, ix-xahar tal-Madonna tal-Karmnu . Din is-sena f’ċirkostanzi differenti minn tas-soltu, sfortunatamnet m’aħniex se niċċelebraw il-festa bħas-soltu. Din is-sena kellha tkun sena speċjali li fiha konna se niċċelebraw 450 sena minn mindu l-Karmelitani daħlu fil-Belt Valletta, 125 sena minn mindu s-Santwarju tagħna ġie mgħolli għad-dinjità ta’ Bażilika u 5 snin mittwaqqif tas-Sezzjoni Żgħażagħ Karmelitani Beltin.

Wara l-laqgħa Ġenerali li saret il-Ħadd 29 ta’ Settembri 2019 il-Kumitat flimkien mal-voluntiera tal-Għaqda xammar il-kmiem u beda jaħdem b’risq il-festa ta’ din is-sena . Din is-sena xi membri millKumitat kienu involuti f’kumitat li sar apposta biex niċċelebraw l-anniversarji speċjali, biex b’hekk l-għaqda wkoll ikollha shem f’dawn l-attivitajiet.

F’dan il-Kumitat speċjali ġew ippjanati l-festi speċjali li kellhom isiru f’Mejju kif wkoll attivitajiet oħra tul din is-sena, u l-Festa f’Lulju.

Covid-19 laqtet il-gżejjer Maltin, u ġew imposti restrizzjonijiet għar-raġunijiet ta’ saħħa u prekawzjoni . Infatti kellhom jingħalqu wkoll għal xi ġimgħat il-Maħżen u ċ-Ċentru. Grazzi għal qalb kbira tal-voluntiera tagħna xorta baqa’ għaddej saħansitra xi xogħol tal-maħżen fid-djar tagħhom .

Għalkemm il-festa ma tistax tiġi organizzata bħasL-Attivitajiet għal fundraising komplew bħassoltu xorta waħda f’Lulju xogħol fuq armar ġdid u snin ta’ qabel, Pasta Night f’Ottubru, Party taltkomplija fuq armar li diġà għandna xorta tlesta Milied f’Diċembru u ikla fiċ-Ċentru fi Frar. F’Marzu biex ikun lest għal meta s-sitwazzjoni tiġi lura reġgħu ġew organizzati l-Eżerċizzi tar-Randan għan-normal u nerġgħu niċċelebraw il-festa tant minn Patri Ramon Farrugia O.F.M. Attivitajiet oħra għażiża għalina. ġew organizzati mis-Sezzjoni Żgħażagħ.

Sfortunament.minn nofs Marzu ’l quddiem kollox kellu jieqaf ħesrem hekk kif il-Pandemija tal-

Valletta 2020

Tul dan iż-żmien peress li ma stajniex norganizzaw attivitajiet ħriġna b’ideat oħrajn biex nagħmlu fundraising u fl-istess ħin nferrħu n-nies. F’Jum l-Omm għamilna bukketti tal-fjuri u min talbna morna bihom għand l-ommijiet.

Kif tennejt qabel sar xogħol kbir fil-maħżen tul din is-sena, kemm xogħol ta’ manutenzjoni fuq il-bini kif ukoll xogħol fuq l-armar. Dan ix-xogħol beda f’Awwissu wara li l-armar tal-festa kien stivat u f’postu. Fost dan ix-xogħol kien hemm: • Roof compound tas-soqfa tal-Maħzen • Żewġ twieqi • Xkaffar ġdid għall-Palk tal-Banda • Xkaffar ġdid għall-Labardi • Inxtraw xi magni li bihom jista’ jinħadem xogħol fl-injam

29

• Sar manutenzjoni fuq il-Bieb tal-Maħżen • Saru Covers ġodda għall-istatwi u labardi • Inxtara trakk ġdid biex inġorru l-armar wara li t-trakk l-antik kien spiċċa biż-żmien

Fost ix-xogħol fuq armar ġdid jew restawr kien hemm: • Manutenzjoni ta’ xi arbli tal-bejt tal-Kunvent u l-blokkok rispettivi tagħhom • Saru diversi bnadar ġodda • Tkomplija ta’ sfumar ta’ bnadar ta’ Marsamxett • Saru kuruni ġodda tal-liedna għall-arbli ta’ Mattia Preti • Manutenzjoni fuq 3 Pavaljuni fi Triq il-Punent • Tkomplija ta’ sett bandalori ġodda għat-triq tal-Kunvent (tnejn ħjata u tnejn oħra lesti millisfumar) • Induratura tal-iskultura tal-pedistall tal-marċ • Tkomplija tal-isfumar tal-Pavaljuni fi Triq Żekka l-Arċisqof • Skultura tal-Pedistall l-Kbir u Statwa ġdida • Pedistall ġdid u irħamat għall-Anġlu ta’ Karlu kommemorattiva fl-okkażżjoni tal-125 sena Darmanin Bazilka • Restawr tad-disinji tad-dawl fi Triq it-Treatru • Tlestija tal-aħħar Pittura tal-bandalori ta’ • Restawr fuq Sett Pavaljuni antiki fi Triq San quddiem il-Qorti Ġwann • Tlestija tar-restawr tal-istatwi ta’ Pjazza • Restawr fuq Sett Pavaljuni antiki fi Triq San Reġina, bi tlestija tal-aħħar żewġ Papiet Mark • Tlestija tal-aħħar żewġ kolonni tal-anġli ta’ • Induratura tal-iskultura tal-pedistalli fi Pjazza Darmanin ta’ Strada Rjali San Ġorġ • Emblemi tal-kuruni tal-Liedna fi Strada Rjali • Tlestija tal-ġmiemel tal-Pavaljuni ta’ Triq L-Għaqda tul din is-sena ħadet sehem wkoll Merkanti • Lieda u kuruni ġodda bl-emblemi fi triq f’diversi Wirjiet organizzati minn Għaqdiet oħrajn.

F’Ottubru ħadna sehem f’Wirja ta’ Standardi ta’ każini u Għaqdiet organizzati mis-Soċjetà Filarmonika Nazzjonali La Vallette u wara f’Jum il-Fondazzjoni tal-istess Soċjetà u ħadna sehem filKorteo li sar. F’Novembru ħadna sehem f’Wirja li ttellgħet mill-Għaqda Mużikali Santa Liena f’Wirja Marjana fl-okażżjoni tal-75 sena mill-Pellegrinaġġ li sar minn Birkirkara sa Bormla bl-istatwa talImmakulata Kunċizzjoni.

Fi Frar fil-Kunvent tal-Karmelitani fil-Belt itellgħet l-Wirja Nisġa ta’ Storja u Devozzjoni li tfakkar 125 sena minn meta s-Santwarju tal-Karmnu ġie mgħolli għad-dinjita ta’ Bażilika. L-Għaqda ħadet sehem bl-istatwa ta’ Papa Ljun XXIII li kienet saret għal dik l-okkażjoni, Żewġ Anġli mis-Sett ta’ Darmanin bl-emblema Bażilikali u l-istatwa tal-Madonna tal-Karmnu tal-Marċ li saret flokkażżjoni tal-100 sena Bażilika.

BDEJNA B’SAĦĦITNA……KELLNA NIEQFU……

30

Festa Madonna tal-Karmnu

Sezzjoni Żgħażagħ Karmelitani Beltin Wara l-festa li għaddiet is-Sezzjoni Żgħażagħ Karmelitani Beltin bdejna mingħajr telf ta’ żmien.

Din is-sena kienet ser tkun sena speċjali peress li din is-sezzjoni kienet ser tiċċelebra l-5 sena mit-twaqqif tagħha. Saret il-formazzjoni tassezzjoni peress li kien hemm xi tibdil fil-karigi b’approvazzjoni tal-kumitat ċentrali u mill-ewwel bdejna naħdmu biex niġbru fondi u nħarsu ’l quddiem.

B’koperazzjoni kbira bejnietna u l-appoġġ talkumitat ċentrali u xi individwi oħra ppjanajna diversi attivitajiet. Wara li l-ewwel attività talkumitat ċentrali kien BBQ wara l-festa fejn ħadna ħsieb l-entertainment kollu waqt din l-attività.

Bdejna wkoll b’wirja ta’ statwetti fil-kunvent u book fair fejn il-konkorenza kienet waħda sabiħa ħafna. Għat-tfal Karmelitani ta’ età żgħira wkoll organizzajna żewġ attivitajiet li kienu film show fil-Fgura u ħarġa fil-park tal-familja u party talmezzi virtwali. Bdejna ukoll perezz tal-Facebook Milied tat-tfal. nagħmlu programm ta’ Marċi brijjużi kull nhar t’Erbgħa u l-Ħadd filgħodu biex inżommu kuntatt Hekk kif wara l-festa s-Sezzjoni bdiet taħdem fuq mal-membri u l-Karmelitani Beltin. Iċ-Chairman proġett ambizzjuż u bdejna niltaqgħu spiss naħdmu baqa’ jieħu ħsieb li l-proġett tagħna jibqa’ sejjer u fuqu fejn kien għaddej b’ritmu mgħaġġel għax jitlesta xorta u ta’ dan is-sezzjoni tirringrazzjah talridna li dan jitlesta sal-festa. Erġajna ppreparajna impenn tiegħu. Bgħatna messaġġi ta’ kuraġġ ukoll il-pageant tal-Milied u l-early breakfast fejn l-ikel permezz tal-Facebook waqt dan il-mument diffiċili kollhu kien preparat mis-sezzjoni u l-attendenza u nispera li dan jgħaddi ma jdumx biex nerġgħu kienet waħda kbira. nkomplu bil-ħidma b’risq il-festa u biex nerġgħu nagħtu qima lil dik li tant inhobbu, il-Madonna talKellna ħafna attivitajiet preparati u inizjattivi Karmnu. ġodda imma kellna nieqfu…….. kulħadd jaf għaliex, għax Malta kollha kellha tieqaf minħabba din ilKonklużjoni pandemija. L-aktar ħaġa li dejqitna kienet li ma Din is-sena żgur se nibqgħu niftakruha, sena nistgħux niltaqgħu għalkemm bdejna nużaw ilspeċjali b’diversi anniversarji importanti imma li għexnihom f’ċikustanzi differenti mis-soltu.

Għalkemm din is-sena mhux se naraw l-armar isebbaħ Beltna, mhux se nattendu għan-Novena u l-funzjonijiet oħra, mhux se nisimgħu d-daqq talBaned, Lulju xorta ħa jfakkarna fil-Patruna għażiża tagħna u s-16 ta’ Lulju xorta ħa jkun il-Jum tagħHa, li ħa niċċelebrawh kif nistgħu. Grazzi lill-Voluntiera kollha tal-ħidma li għamlu tul is-sena. Nittamaw li ma ndumux ma nerġgħu nintaqgħu u nkomplu naħdmu flimkien biex nagħtu ġieħ lill-Madonna tal-Karmnu, jalla s-sena d-dieħla niċċelebraw flimkien kif konna nagħmlu qabel.

F’isem il-Kumitat u s-sezzjonijiet fi ħdan l-Għaqda nawġura l-Festa t-tajba lill-Membri, lill-Voluntiera u lid-devoti kollha!

Viva s-16 ta’ Lulju! Viva l-Madonna tal-Karmnu!

Valletta 2020

31

Fejn ġiet mistiedna l-Bażilika matul is-snin Carl Farrugia

Din is-sena qed niċċelebraw il-125 sena minn meta s-Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu ngħata t-titlu ta’ Bażilika Minuri mill-Papa Ljun XIII fil-13 ta’ Mejju 1895. Din kienet l-ewwel darba li knisja f’Malta ngħata dan it-titlu bil-privileġġi kollha.

1917 Solennità tal-Ġisem u d-Demm tal-Mulej. Purċissjoni li toħroġ mill-Kon-Katidral ta’ San Ġwann, Valletta

Il-Bażiliċi Maltin u Għawdxin Il-Bażilika u t-Tintinnablu tal-Karmnu tal-Belt bdew jintużaw mill-knejjes meta dawn bdew jingħataw din id-dinjità. Huma kien qed jużaw dawk talKarmnu tal-Belt. Meta l-Isla saret Bażilika Minuri fl-1921, kienu jissellfu t-Tintinnablu u l-Umbrellun Bażilikali tal-Karmnu tal-Belt. Fil-fatt dakinhar itTintinnablu refgħu Fra Rafel Mamo O.Carm li dak iż-żmien kien għadu sekulari u hu jgħid li dakinhar stess ħass is-sejħa.

2000 Fil-50 anniversarju tal-għotja tal-Bażilika lillKolleġġjata ta’ Sant’Elena ta’ Birkirkara

t-titlu ta’ Bażilika Minuri dawk aktar żdiedu. Fl1921 il-komunità ġiet mistiedna f’Birkirkara fiċ-Ċentinarju ta’ Sant’Elena u ġiet mogħtija l-preċedenza bħala Santwarju Bażilika.

Festi oħra li ħadet sehem fihom l-Komunità Karmelitana kienu l-Festa ta’ San Ġwann Battista fix-Xewkija, Għawdex fl-24 ta’ Ġunju, 1947. IlKomunità kienet ukoll ħadet sehem fil-Festa tasIt-Tintinnablu u l-Umbrellun Bażilikali sselfu wkoll Salvatur f’Ħal Lija, fil-Festa tal-Qalb Imqaddsa ta’ lill-Bażilika ta’ San Ġorġ, tar-Rabat Għawdex li Ġesù u fil-Parroċċa ta’ San Gejtanu tal-Ħamrun. Flsaret Bażilika fl-1958 kif ukoll ta’ lil dik San Pietru 1951, fis-700 sena tad-dehra u l-għotja tal-Labtu u San Pawl fin-Nadur, Għawdex li ngħatat fl-1967. tal-Karmnu mill-Madonna lil San Xmun Stock, Meta l-knisja ta’ Sant’Elena ta’ Birkirkara saret l-Umrellun flimkien mat-Tintinnablu ħadu sehem Bażilika fl-1950, il-Kanoku Dun Vinċenz Saliba fil-purċissjoni tal-Karmnu li toħroġ mill-knisja talġie l-Karmnu l-Belt biex jitlob lill-Pirjol ta’ dak iżPatrijiet Karmelitani Skalzi ta’ Birkirkara. żmien biex jieħu l-qisien u l-għamla tal-qafas talinjam tal-istess Umbrellun Bażilikali.

Darba oħra kienet ħadet sehem fil-Festa talMadonna tal-Karmnu tal-Gżira kif ukoll fil-Festa Parteċipazzjoni f’festi oħra tal-Madonna tal-Karmnu fiż-Żurrieq. Hawnhekk Il-Komunità tal-Madonna tal-Karmnu tal-Belt malli ħareġ l-Umbrellun, il-partitarji Karmelitani kienet tiġi mistiedna tmexxi festi u solennitajiet taż-Żurrieq infexxew f’ċapċipa enormi u devota. kemm-il darba imma meta s-Santwarju ngħata

32

Festa Madonna tal-Karmnu

Fis-sena 2007 fl-40 sena mill-għotja t-titlu tal-Bażilika mogħti lin-Nadur il-Bażilika u t-Tintinnablu ttieħdu fil-Knisja ta’ San Pietru u San Pawl fin-Nadur.

Il-Bażilika u t-Tintinnablu kienu mistiedna wkoll darbtejn fil-Fgura fis-sena 2010 u fi Frar tal-2015 meta l-Paroċċa għalqet 50 sena.

Fis-sena 2016 it-Tintinnablu u l-Umbrellun ħadu sehem fil-Purċissjoni ta’ San Duminku fl-okkażjoni tal-200 sena minn meta l-Parroċċa tal-Porto Salvo saret Bażilika filwaqt li fl-2017 ħadu sehem filpurċissjoni ta’ San Ġużepp tal-Imsida f’għeluq mill-150 sena Parroċċa.

2007 L-umbrellun u t-tintinablu tal-Karmnu armati fil-knisja tan-Nadur

Fis-sena 2000, fil-50 anniversarju tal-għotja tal-Bażilika lill-Kolleġġjata ta’ Sant’Elena ta’ Birkirkara, l-Umbrellun Bażilikali u t-Tintinnablu kienu ħadu sehem fil-Purċissjoni ta’ Sant’Elena li dakinhar kienet saret filgħaxija.

2015 L-umbrellun u t-tintinablu tal-Karmnu jieħdu sehem fil-Purċissjoni tal-Fgura fil-50 sena tal-Parroċċa

Valletta 2020

L-Umbrellun Bażilikali u t-Tintinnablu kienu jieħdu sehem ukoll fil-festi ta’ San Pawl Nawfragu tal-Kolleġġjata tal-Belt u anki fil-Purċissjonijiet ta’ Korpus u tal-Madonna ta’ Caraffa tal-Kon-Katidral ta’ San Ġwann il-Belt.

2016 fil-Purċissjoni ta’ San Duminku fl-okkażjoni tal-200 sena minn meta l-Parroċċa tal-Porto Salvo saret Bażilika

33

Ri-interpretazzjoni tat-titlu bażilikali wara l-Konċilju Vatikan II Rev. Dr Nicholas Joseph Doublet Arkivista Djoċesan

“In supremo sacro Pricipatis culmine”- Kien permezz ta’ dan id-digriet, li nhar it-13 ta’ Mejju 1895, Il-Papa Ljun XIII laqa’ is-supplika talKomunità Karmelitana Maltija, sabiex is-Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu tal-Belt Valletta, jiġi mgħolli ghad-dinjità ta’ Bazilika Minuri. Dan ġie imbagħad ikkonfermat permezz tal-Bolla Appostolika l-Bolla Appostolika tad-9 ta’ Lulju talistess sena. Imma x’għandu jfisser dan kollu illum għall-komunità li għadha titlob f’dan il-post?

Għalkemm diskors fuq l-insinji bażilikali, speċifikament it-tintinabilum u l-umbrellun, x’aktarx illum jista’ jidher wieħed anakronistiku, fil-verità, bir-riforma mitluba mid-dokument talPapa Pawlu VI fuq l-għoti tat-titlu bażilikali, iddigriet Domus Dei tal-1968, f’liema riforma naraw passaġġ ċar minn diskors fuq privileġġ għal dak ta’ servizz, jagħmilha possibli, anke neċessarju li nikkunsidraw it-tradizzjonalment msejħa privileġġi bażilikali, taħt lenti ġdid, dak nettament liturġiku u pastorali.

Jekk nagħtu ħarsa ħafifa lejn it-tradizzjoni f’dan ir-rigward, naraw li t-titlu nnifsu, bażilika. meħud mill-ambjent grieg pagan, jirreferi għall-binja rjali, riservata għall-amministrazzjoni ta’ atti pubbliċi, ta’ struttura stabbilita imponenti. Huwa f’dan issens ta’ stil arkitettoniku, li mhux biss jgħaddi fid-dinja rumana, użata għall-amministrazzjoni tal-ġustizzja, imma anke mgħammda għall-użu liturġiku kristjan. B’differenza mit-tempju talpagani, li kellu bżonn biss ċella żgħira bl-istatwa tad-divinità, il-komunità nisranija kellha bżonn swali kbar fejn il-komunità, l-ekklesja, setgħet tinġabar għal-kult kristjan. Għalhekk il-bażilika terġa’ tikseb il-funzjoni oriġinarja tagħha, jiġifieri il-post fejn ir-Re tar-Rejiet jilqa’ f’udjenza lillpoplu tiegħu, il-post fejn tiġi ċċelebrata l-liturġija, jiġifieri l-qima pubblika lil Alla. Tintuża wkoll sabiex jinbnew knejjes fuq l-oqbra tal-martri.

Maż-żmien il-kelma bażilika, għal post tal-kult tat postha għal dak ta’ knisja, bħala l-post tal-kult tannisrani Intant lilna jinteressana l-użu tat-titlu bażilika f’sens differenti, dak kanoniku. Sas-seklu tmintax, nibtet ċerta differenzazzjoni bejn il-knejjes ta’

34

It-Tribuna Bażilikali fis-Santwarju tal-Madonna tal-Karmnu

Ruma. Il-Knejjes prinċipali, marbuta mal-Kappella Papali, bdew jissejħu bażiliċi maġġuri, mentri knejjes oħrajn, li kellhom ukoll kapitlu, magħrufa bħala knejjes insinji, bdew jissejħu bażiliċi minuri. Kienu meqjusa insinji minħabba numru ta’ privileġġi li kienu jgawdu. Dawn il-privileġġi jdaħħluna fis-suġġett, l-użu tat-tintinnabulum - qanpiena ċkejkna proċessjonali, u talumbrellun, imsejjaħ canopaum, papilio, magnum umbraculum, tabernaculum, jew bit-taljan, ombrellino jew ombrellone. It-Tintinnabulum; storikament din il-qanpiena kienet takkumpanja l-purċissjoni pontifiċja u tindika lill-fidili l-wasla ta’ tali purċissjoni. Minn naħa l-oħra, l-Umbrellun, jaf x’aktarx il-bidu tiegħu lil forma ta’ umbrellu li kienet tintuża biex tagħti lill-Papa fil-purċissjoni stazzjonali, u ġġib il-kuluri tradizzjonali ta’ Ruma.

Hemm differenza bejn dik tal-Bażiliċi maġġuri u dawk minuri fir-rikezza tad-drapp użat.

Dawn huma s-sinjali tradizzjonali tal-bażilika. Ilkleru tagħhom, peress li x’aktarx il-bażilika kien tinkorpora kolleġġjata, kellu d-dritt ukoll li jibes l-abiti korali. Kolleġġjata tfisser grupp ta’ saċerdoti marbuta ma’ dik il-knisja partikulari biex jaqsmu ħajja komuni u ta’ talb flimkien. Il-passaġġ tażżmien ħalla l-marka tiegħu anke fuq dan l-iskop oriġinali tal-kapitli kattedrali jew kolleġġjali.

L-ewwel darba li jiġi dokumentat l-użu tal-insinji marbuta mal-bażiliċi, jmur lura għas-7 ta’ Ottubru 1391, u dan fl-okkażjoni tal-kanonizazzjoni ta’ Santa Briġida. It-titlu nnifsu baqa’ riżervat għall-

Festa Madonna tal-Karmnu

poplu miġbur x’inhu l-iskop tal-preżenza tiegħu fil-knisja. Hawn jinġabar f’merħla waħda f’dan ilpellegrinaġġ lejn id-dar tal-Missier. Il-ħoss ħlejju tal-qanpiena ċkejkna jrid ifakkru li hawn qiegħed biex jerfa’ qalbu lejn Alla. Ċentru ta’ qima Ewkaristika u ta’ tiġdid tal-qima lejn l-Ewkaristija.

Hija responsabbiltà tal-kleru ta’ knisja bażilikali li jara li l-Liturġija, speċjalment il-Quddiesa, tiġi iċċelebrata bl-ikbar dinjità.

L-Umbrellun Bażilikali armat fil-jiem tal-Festa

Il-Kant liturġiku - Id-Digriet Domus Dei espressament jitlob li l-Bażilika jkollha kor tajjeb, peress li l-kant liturġiku hwa parti essenzjali miċċelebrazzjoni solenni tar-Rit Ruman.

Nistaqsu lilna infusna, kemm qed nikkuraw il-kant liturġiku, b’mod partikulari il-Kant Gregorjan u polifoniku?

knejjes fil-belt ta’ Ruma. Irridu nistennew salaħħar tas-seklu tmintax biex naraw it-titlu applikat għall-knisja ’il barra minn din il-Belt. L-ewwel bażilika minuri barra il-belt ta’ Ruma hija dik ta’ San Nikola ta’ Tolentino, kreata minn Piju VI fl1783 bid-digriet Supremus ille. Il-Papa ta’ warajh, Id-Digriet jitlob ukoll li l-quddiesa regolarment tiġi Piju VII imbagħad waqqaf l-ewwel bażilika ’il fuq ċċelebrata bil-lingwa tar-Rit Rumana, li tibqa dik latina. Din hija ukoll mhux biss applikazzjoni tasmill-Alpi, il-katidral ta’ Notre Dame f’Pariġi.

Sacrostantum Concilium, imma wkoll fil-każ talIt-twaqqif tal-bażilika ta’ San Ġakbu f’Kaltaġirone funzjoni ġdida mogħtija lill-Bażiliċi, espressjoni huwa ta’ interess partikulari, għax għall-ewwel oħra tal-universalità tal-Knisja Kattolika preżenti darba jispjega liem huma l-insinji propji bażilikali. b’mod konkret fil-qalba tal-Knisja lokali.

Il-privileġġi bażilikali jiġu ffissati permezz tadDigriet mill-Kongregazzjoni tar-Riti, Lucerina Ċelebrazzjoni ta› festi marbuta b›mod partikulari tal-1836, u dan iseħħ fuq talba tal-kanonċi tal- mas-Sede Petrina, il-Kattedra ta› San Pietru, San katedral ta’ Luċera. Il-Bażilika kellha d-dritt iġġib Pietru u Pawlu, u l-anniversarju tal-elezzjoni tall-istemma tal-Papa renjanti fuq il-faċċata, kif ukoll Papa. il-privileġġi ġa msemmija. Ċentru penitenzjali li fiha, bħal f’santwarju, jiġi Mar-riforma wara l-Konċilju Vatikan II, iseħħ assigurat servizz kostanti ta’ qrar. Piju V kien qal passaġġ minn lingwaġġ ta’ privileġġi, għal dak ta’ - Agħtina konfessuri tajbin u jseħħ fir-riforma talqadi liturġiku u pastorali. Dan iseħħ permezz ta’ Knisja. Mat-titlu bażilikali, hemm marbuta numru Domus Dei (1968) u Domus Ecclesiae (1989). Il- ta’ indulġenzi. Tradizzjonalment il-Bażilika Minuri Bażilika hija issa meqjusa bħala knisja marbuta setgħet tgawdi mill-indulġenzi li tgawdi l-Bażilika b’mod partikulari mal-Kattedra ta’ Pietru, sinjal Maġġuri li magħha tkun affiljata. L-akkwist talieħor viżibli tal-preżena ta’ Pietru fil-Knejjes lokali. indulġenzi hu neċessarjament akkumpanjat missagrament tal-Qrar. Il-Bażilika għalhekk għandha Allura kif se naqraw l-użu ta’ dawn l-insinji fid- issir fid-djoċesi post privileġġjat tal-ministeru taldawl tas-sinifikat il-ġdid mogħti għat-titlu ta’ ħniena ta’ Alla. Ma’ din il-funzjoni hemm marbut Bażilika. Fid-dawl tal-Lumen Gentium, id-digriet l-uffiċċju tal-Penitenzier, li jfakkar fl-oriġini Domus Dei jispjega l-funzjoni tal-bażilika fi tliet kapitulari tal-knejjes bażilikali. punt, dik li fid-djoċesi knisja bażilikali tkun: Ċentru kateketiku - din il-funzjoni titwieled misĊentru liturġiku fejn il-liturġija tiġi ċċelebrata b’ sinifikat ġdid li jiġi marbut mat-titlu bażilikali, mod solenni u għalhekk issir ta’ mudell formattiv sinifikat li jwelled funzjoni, dik li twassal il-vuċi talgħall-knejjes l-oħra. B’mod figurattiv dan nistgħu Maġisteru Petrin fid-djoċesi. Dan nistgħu norbtuh norbtuh mal-użu tat-tintinabulum. Il-qanpiena mal-użu tal-umbrellun li jġib il-kuluri ta’ Ruma. hija l-istrument li jsejjaħ lin-nisrani għat-talb. Din Ruma qegħda hawn, preżenti fil-qalba tal-Knisja il-qanpiena ċkejna li tiftaħ il-purċissjoni liturġika, lokali. Insinja ġdida bażilikali introdotta miru li timmarka l-wasla tas-Sultan il-Kbir, b’mod riforma hija li l-bażiliċi jġibu fl-istemmi tagħhom, partikulari waqt il-Konsagrazzjoni, trid tfakkar lill- jew fuq stendard, iċ-ċwievet tal-ministeru petrin.

Valletta 2020

35

Il-kleru tal-bażilika għadu għalhekk ifitex li jkun disponibbli għall-predikazzjoni u għandu jipprovdi programmi ta’ katekeżi li jiffurmaw il-merħla. IdDigriet Domus Dei jagħmel mill-bażiliċi ċentru privileġġjat għad-disseminazzjoni tal-Maġisteru Petrin. Għal darb’ oħra għadna rabta ma l-uffiċċju li kien jaqdi tradizzjonalment il-kanonku teologu fil-knejjes kolleġġjali.

inkluż il-lawdi u l-għasar. Jagħti wkoll struzzjoni ta’ kif għandha tiġi milqugħa b’mod solenni ilkreazzjoni ta’ bażilika.

Konklużjoni Għalhekk naraw li dak li forsi ħafna ħasbu li biss użu anakronistiku ta’ insinji meħuda mill-korti papali, jista, u fil-fatt ġie mill-Knisja ri-interpretata b’tali mod li bażilika tista’ verament tkun ċentru Id-Digriet Domus Ecclesiae, li nħareġ wara r-riforma ta’ qadi liturġiku u pastorali fil-qalba tal-Knisja kurjali permess tal-Pastor Bonus, ma jbiddel xejn Lokali, espressjoni oħra viżibbli tal-Kattoliċità talKnisja u tas-servizz Petrin, ta’ dak li hu l-qaddej sostanzjali mill-funzjoni riformata tal-bażilika. tal-qaddejja ta’ Alla, fil-qadi tal-aħwa kollha.

Fil-qasam liturġiku jinsisti li fil-bażiliċi il-liturġija kollha għandha tiġi ċċelebrata b’mod solenni,

36

Festa Madonna tal-Karmnu

Restawr ta’ Statwi u Niċeċ fl-Akwati tal-Bażilka tal-Madonna tal-Karmelu fil-Belt Valletta Denis A. Darmanin

“Is-sidien tad-djar li jinsabu fuq il-kantunieri talart għandhom jimpenjaw ruħhom li jwaqqfu xi forma ta’ fattur dekorattiv permanenti f’dawn ilkantunieri. Li jonqsu milli jikkonformaw magħhom u jinvolvi t-twaqqigħ tad-dar b’detriment tas-sid” (Liber Conciliorum MS 92 f. 133)

L-introduzzjoni ta’ statwi u niċeċ tal-ibliet u l-irħula tagħna taf l-oriġini tagħha mill-Belt Valletta. Matul il-kostruzzjoni ta’ din il-belt ġdida, l-Ordni ta’ San Ġwann kienet waqqfet uffiċċju magħruf bħala l-Officio delle Case li impona regolamenti rigorużi ta’ ppjanar u disinn li kellhom jiġu segwiti missidien tal-propjetà fil-Belt Valletta.

Waħda minn dawn ir-regolamenti imponiet ilħtieġa fuq sidien ta’ artijiet li fil-kantunieri talbinjiet tagħhom, joħolqu xi forma ta’ elementi arkitettoniċi dekorattivi, bħal pilastri ġganti sempliċi jew artikolati, stemmi jew armi eraldici u xbiegħat reliġjużi. Dan ir-regolament kellu l-għan li jtejjeb l-estetika tal-Belt Valletta. Sal-lum x’uħud mill-binjiet oriġinali għadhom wieqfa bil-pilastri fil-kantunieri li żiedu ħafna l-effett arkitettoniku ġenerali. Għalkemm ftit intilfu matul it-tieni L-Istatwa tal-Madonna tal-Karmnu li tinsab fi gwerra dinjija, il-biċċa l-kbira għadhom magħna Triq it-Teatru ma’ Triq Zekka llum. Raġuni oħra kienet li peress li t-toroq kienu pjuttost mudlama bil-lejl, id-devoti kienu jixgħelu jistrieħu fuq mensola jew fuq pedestall mallampi taż-żejt quddiem dawn l-istatwi u jagħtu ftit kantuniera tal-bini, filwaqt li oħrajn huma niċeċ tal-injam bi gwarniċi dekorattivi. Ħafna minnhom dawl minn dawn il-kantunieri. huma ddedikati lill-Madonna taħt it-titlu ta’ Monte Minn ġewwa l-Belt Valletta din il-prattika ddaħħlet Carmelo. ukoll fi bliet u rħula oħra, u għalkemm numru ta’ binjiet reġgħu nbnew matul is-snin, l-aktar fl- Minħabba t-temp, il-fattibilità tal-materjal innifsu aħħar tas-seklu 19 u kmieni fis-seklu 20, baqgħat u l-mogħdija taż-żmien, kif ukoll li ġew miżbugħa b’saħħitha ħafna. Ħafna minnhom huma statwi regolarment imma sfortunatament mhux dejjem reliġjużi fuq pedestall barokk u ornat, wieqfa professjonalment, dawn l-istatwi u niċeċ kellhom fuq il-kantuniera. Fejn it-toroq kienu dojoq jew bżonn xi forma ta’ trattament ta’ konservazzjoni ma setgħux jitpoġġew statwi fil-kantuniera, ġew u restawr. Madankollu, kull intervent ma setax introdotti niċeċ tal-injam, li għandhom pittura jitwettaq mingħajr riċerka professjonali biex jiġi sagra inkwadrata jew stampata mqiegħda wara ddeterminat id-disinn u kulur oriġinali tagħhom qabel kull intervent modern. ħġieġa.

Fil-parti ta’ Marsamxett fil-viċinanza tal-Bażilika tal-Madonna tal-Karmnu, hemm numru sabiħ ta’ dawn l-istatwi u n-niċeċ. Xi wħud huma statwi li

Valletta 2020

Ix-xogħol fuq dawn il-karatteristiċi artistiċi jirrikjeda riċerka minn qabel u investigazzjonijiet minn konservaturi kwalifikati peress li prattika

37

Probabbilment l-eqdem statwa minn dawn l-erbgħa hija dik ta’ San Ġużepp iħaddan lit-tarbija Ġesù, li ġiet ikkummissjonata mill-Fratellanza ta’ San Ġużepp fil-bidu tas-seklu 17. Hi skolpita fil-ġebla Maltija, mingħajr kwalunkwe kulur u tinsab fuq pedestall imżejjen fil-kantuniera ma’ Triq il-Punent. Skont plakka tal-ġebel filviċin mal-ħajt tal-Kunvent tal-Karmelitani u li hi mittiekla ħafna, l-istatwa ġiet imbierka mill-Isqof Alpheran de Bussan (1728-1757). Plakka oħra Din it-tip ta’ riċerka u restawr hu proċess li mal-pedestall tiddikjara li fl-1921, Mons. Mauro jiswa l-flus u li ma jistax jiġi eżegwit sew minn xi Caruana ta indulġenzi lil dawk li jitolbu quddiem individwu jew organizzazzjoni reliġjuża. Kien hawn din l-istatwa. Kemm l-istatwa kif ukoll il-pedestall li l-gvern ċentrali ta’ Malta intervjeniena permezz ġew restawrati kif suppost u l-pedestall biss ġie tal-Korporazzjoni għar-Riġenerazzjoni tal-Port il- miżbugħ, peress li l-istatwa kienet tal-ġebla mhux Kbir (Grand Harbour Regeneration Corporation), miżbugħa. biex jinstabu fondi biex dawn il-monumenti prezzjużi jiġu rrestawrati. Il-finanzjament inkiseb Ir-raba’ statwa tinsab fl-istess triq iżda permezz tal-Programm Operattiv I – Fondi djagonalment faċċata dik ta’ San Ġużepp, waħedha Strutturali u tà Investiment Ewropej 2014-2020, li fuq mensola fil-kantuniera tal-bini ta’ St. Paul’s huwa parzjalment iffinanzjat mill-Fond Ewropew Modern Building, li nbena fl-1908. L-oriġini u t-titlu ta’ din l-istatwa mhumiex ċert. Huwa maħsub li għall-Iżvilupp Reġjonali. l-istatwa oriġinarjament kienet fl-istess kantuniera L-offerta għar-restawr ta’ erbatax-il statwa u niċeċ ma’ Palazzo Britto, il-binja li oriġinaljament inbniet bħala parti mir-Riġenerazzjoni taż-Żona ta’ Isfel fi żmien l-Ordni ta’ San Ġwann u li matul is-seklu tal-Belt Valletta, intrebħet minn kuntrattur lokali u 19 kien serva bħala l-Beverly Hotel. Huwa wkoll x-xogħol fuq l-ewwel statwi beda f’Mejju tal-2019. possibbli li l-istatwa jista’ jkollha xi konnessjoni mal-Berġa ta’ Alamagne, li ġiet imwaqqa’ madwar Fost dawn, hemm erba’ statwi tal-ġebel u tliet niċeċ l-1840, u li minflokha nbena l-Pro-Katidral Anglikan li jinsabu fil-viċinanza tal-Bażilika tal-Madonna tal- ta’ San Pawl. Jista’ jkun il-każ li oriġinarjament din Karmnu. L-erba’ statwi huma kollha fuq kantunieri l-istatwa kienet tirrappreżenta lill-Madonna taċdifferenti fi Triq it-Teatru l-Qadim. L-istatwa tal- Ċintura, li hija meqjuma fil-knisja Agostinjana filMadonna tal-Karmnu tinsab fil-kantuniera tal- viċin. F’xi żmien, kuruni tal-metall tqiegħdu fuq knisja ma’ Triq iż-Żekka u tispikka għax tikkonsisti l-irjus tal-Verġni Marija u tat-tarbija Ġesù, waqt li minn baldakkin minqux u pedestall li juri l-emblema tal-Ordni Karmelitan skolpita fil-ġebla tal-franka.

L-istatwa hija attribwita lil Salvu Dimech fl-1855 u qabel kienet fl-istess kantuniera tal-ewwel knisja ddedikat lill-Madonna tal-Lunzjata, mibnija minn Glormu Cassar fl-1572 u kompluta fl-1608. Din l-istruttura kienet ħadet post waħda preċedenti li issa tinsab ġewwa l-kunvent. Għalkemm saru diversi testijiet biex jistabbilixxu l-kulur oriġinali tal-istatwa, dejjem irriżulta li s-saff ta’ żebgħa l-aktar fond kien abjad. reċenti wriet li l-kuluri oriġinali jistgħu għadhom jeżistu taħt is-saffi eżistenti taż-żebgħa. Kien hemm każijiet fejn il-kuluri oriġinali ta’ ċerti niċeċ kienu għadhom esposti imma ħafna mill-istatwi tal-ġebel kellhom passati numerużi ta’ żebgħa differenti jew iż-żebgħa mibruxa kompletament sal-ġebla. L-injam u elementi dekorattivi tal-metall li għandhom miżbugħin kienu wkoll jeħtieġu interventi speċifiċi u speċjalizzati.

Fuq il-kantuniera opposta tispikka l-istatwa majestuża ta’ Sant’Elija, il-qaddis patrun talKomunità Karmelitana ta’ Malta. Fuq il-pedestall dekorattiv eżatt taħt l-istatwa hemm cartouche b’estratt bibliku u d-data 1823, filwaqt li aktar l-isfel hemm plakka tal-irħam mil-Isqof Mons.

Pietro Pace ddatata 1890. Għalkemm ilu miżbugħ abjad għal għexieren ta’ snin, wara l-proċess ta’ restawr u konservazzjoni, l-istatwa ġiet miżbugħa bil-kuluri oriġinali bħal dawk mikxufa taħt ilpassati taż-żebgħa li ngħatat matul is-snin.

38

L-istatwa ta’ Sant’Elija wara r-restawr

Festa Madonna tal-Karmnu

fjuri kienu tpoġġew f’waħda minn idejhom. B’hekk l-istatwa saret tissimbolizza l-purità u tixbah lill-Madonna tal-Ġilju. Madankollu, ħafna nies anzjani mil-lokal kienu jafu din l-istatwa bħala Maria Regina u kien deċiż li aħjar li jinżamm dan it-titlu. Għalkemm matul is-snin l-istatwa kienet miżbugħa bajda, testijiet polikromiċi wrew traċċi ta’ lwien differenti ta’ żebgħa kannella, li setgħu jattribwixxu li oriġinarjament, l-istatwa kienet miżbugħa bil-kuluri tal-Karmelitani, kannella ċar u skur. Għalldaqstant, din l-istatwa reġgħat ġiet misbugħa b’dawn il-kuluri.

Kif semmejt qabel, hemm tliet niċeċ fil-viċinanza talbażilika. L-eqreb tikkonsisti fi stampa inkwadrata bil-ħġieġ li turi lill-Madonna tal-Karmnu, mqiegħda fi gwarniċ jew niċċa ikbar u dekorattiva, maħduma fl-injam u mwaħħla mal-faċċata ta’ bini fi Triq Żekka qrib il-kantuniera ta’ Triq l-Arċisqof.

Għalkemm imżejna arkitettonikament u miżbugħa b’kulur blu b’xi tirqim kannella, in-niċċa ilha esposta għal-elementi u l-umdità u kienu meħtieġa tiswijiet urġenti. Tneħħiet u ttieħed fil-ħanut talkuntrattur, iżżarmat, tqaxritilha ħafna miż-żebgħa u sar analiżi xieraq tas-saffi taż-żebgħa sottostanti sabiex jiġi evalwat jekk iż-żebgħa oriġinali għadhiex teżisti. Ħafna mill-injam instab li kien immermer u kellu bżonn jinbidel u ntuża l-injam tal-aħmar. Ladarba l-istampa tal-inkwadru ġiet imnaddfa, in-niċċa kollha ġiet miżbugħa mill-ġdid b’mod leali tal-kuluri oriġinali tagħha u mqiegħda lura fil-lok oriġinali ta’ fejn kienet. Il-parti tal-ħajt ta’ madwar in-niċċa ġie wkoll imnaddaf, imkaħħal u miżbugħ.

L-istatwa ta’ San Ġużepp wara r-restawr

żgħira tal-Madonna tal-Karmnu mqiegħda f’niċċa mħaffra fil-ħajt u mdawra bi gwarniċ, li kellha bieba b’qafas tal-aluminju u mistrieħha fuq xkaffa tal-ġebel. Bħala parti mill-proċess ta’ restawr, ittieqa tal-aluminju tneħħiet u wara’ li n-niċċa u l-istatwa ġew restawrati u miżbugħa, ħġieġa opak ġiet mwaħħal mal-bokka tan-niċċa, u dan agħmilha aktar xierqa, protetta u li tagħti viżibilità aktar ċara. L-istatwa ta’ San Korradu ma kinitx inkluża peress li kienet ġiet restawrata fis-snin ta’ qabel.

Biex nikkonkludi, dawn ma kinux l-uniċi statwarji u niċeċ f’din il-parti tal-Belt, iżda kien hemm seba’ oħra li ġew restawrati taħt din l-iskema mill-GHRC. Il-lokalitajiet tagħhom varjaw u jinsabu fi Triq l-Ajkla, fi Triq San Duminku, Triq San Ġużepp, Triq iż-Żekka, il-Fossa u saħansitra jinkludu r-rilokazzjoni tal-istatwa miksura u tant ddeterjorata tal-Madonna tar-Rużarju, li wara xogħol ta’ tiswija estensiv fuqha u fuq ilpedestall, nġiebet lura għal post oriġinali tagħha.

It-tieni hija niċċa speċi ta’ kaxxa tal-injam u Dawn l-istatwi u n-niċeċ kollha ġew restawrati metall dekorattivi imwaħħla mal-faċċata ta’ professjonalment u huma ġojjell fil-kuruna tal-belt bini fi Triq tal-Karmnu, li fuq ġewwa għandha kapitali tagħna. stampa inkwadrata tal-Madonna tal-Karmnu. Ilparti tal-injam tan-niċċa għandha dekorazzjoni Ħajr: arkitettonika sempliċi u miżbugħa blu. Hemm ukoll Grand Harbour Regeneration Project. żona madwar in-niċċa fejn il-ħajt kien ukoll mogħti Perit Ruben Abela. b’kulur blu. Bħal ta’ qabel, din in-niċċa tneħħiet u ttieħdet fil-ħanut tal-kuntrattur fejn kien possibbli Referenzi: li jsir restawr xieraq. Ħafna mill-partijiet tal-injam Niċeċ u Statwi fil-Belt Valletta, Victor Scerri, 1998, Kunsil iddeterjoraw u tneħħew u ġew sostitwiti b’injam Lokali Valletta.

Statues, Niches, Small Churches, Public tal-aħmar. Il-parti tal-metall ukoll ġiet imnaddfa, Valletta, Fountains, Public Clocks, Monuments & Marble Tablets, trattata u miżbugħa mill-ġdid, filwaqt li ngħatat Michael Galea, 2011, Allied Publications. attenzjoni simili għall-inkwatru. In-niċċa kollha A City by an Order, De Giorgio, Roger, 1986, Progress Press ġiet miżbugħa mill-ġdid bil-kulur blu bħal ma Co. Ltd. kienet u l-ħajt ta’ madwara ġie mnaddaf, imkaħħal A taste of Maltese Folklore, Traditions and Heritage. Camilleri.

J. C. 2015, BDL Publishing. u miżbugħ b’żebgħa tal-ilma lewn il-ġebla.

Encounters with Valletta – A Baroque City through the Ages, It-tielet niċċa hija ddedikata lill-Madonna talKarmnu, u tinsab fil-kantuniera ta’ Triq Santa Luċija ma’ Triq il-Punent, eżatt taħt statwa ddedikata lil San Korradu. Din in-niċċa tikkonsisti fi statwa

Valletta 2020

edited by Giovanni Bonello, Petra Caruana Dingli and Denis de Lucca, 2018, International Institute for Baroque Studies at the University of Malta.

Valletta: Malta Hospitaller City and other essays, Victor Mallia-Milanes, 2019, MidSea Books.

Arkivju tal Grand Harbour Regeneration Project.

39

Sena Speċjali li fakkret il-150 anniversarju mill-Proklamazzjoni ta’ San Ġużepp bħala Patrun tal-Knisja Universali Joe Cioffi

Rettur tal-Arcikonfraternità ta’ San Ġużepp

Wara li l-Arcikonfraternità ta‘ San Ġużepp fetħet is-sena anniversarja tal-150 sena millProklamazzjoni tal-Patroċinju ta’ San Ġużepp, filfesta tad-19 ta‘ Marzu 2019, il-fratellanza kompliet matul is-sena kollha tfakkar lil San Ġużepp billi kull 19 tax-xahar saret quddiesa minn diversi saċerdoti b’katekeżi fuq il-qaddis.

Barra minn dan f’Ottubru sar ukoll irtir fid-dar talirtiri l-Lunzjata tar-Rabat, li l-kelliem prinċipali kien is-Sur Andrew Borg, kittieb ta‘ diversi kotba fuq San Ġuzepp u fratell tal-Arcikonfraternità tarRabat tal-Imdina. Dan irnexxa ħafna u kulħadd kien tal-fehma li għandu jibqa’ jsir kull sena.

Imma kien propju f’Ottubru tas-sena li għaddiet li beda jinħema programm Nazzjonali bilkollaborazzjoni tal-Arċikonfraternità ta’ San Ġużepp tar-Rabat tal-Imdina u l-fratellanzi u l-għaqdiet kollha Ġużeppini.

Fl-ewwel laqgħa ntwera l-ħsieb li ssir Festa Nazzjonali u urejt ix-xewqa li jsiru żewġ affarijiet.

L-ewwel nett, li f’isem il-frattellanzi kollha ta’ Malta nitolbu lill-Arċisqof biex jiddikjara s-sena 2020 bħala Sena Gużeppina u t-tieni li din il-festa Nazzjonali ma kellha ssir imkien jekk mhux il-Belt, fis-Santwarju tagħna.

Bqajna niltaqgħu u norganizzaw l-ewwel festa, dik tad-19 ta’ Jannar bħala ftuħ tas-sena Ġużeppina Nazzjonali. Stedinna lill fratellanzi kollha ta’ Malta u Ghawdex u magħhom l-għaqdiet tal-baned u tannar.

Minħabba s-sitwazzjoni nċerta li kien għaddej minnha l-pajjiz, il-ġurnata kienet posposta indefinittivament mill-Arċisqof, imma wara l-Milied is-sitwazzjoni kkalmat u l-Arċisqof reġa’ tagħna l-permess biex nagħmlu kollox kif ippjanat fid-19 ta’ Jannar filgħodu.

Inħarġet l-istatwa ta‘ San Ġużepp tas-Santwarju tagħna u l-Knisja ġiet ippreparata biex kull Kulħadd qabel u l-ftehim kien li r-Rettur tar-Rabat fratellanza jkollha post riservat għall-membri u jiena bħala rettur tal-Belt kellna mmorru għand tagħha. Kienu se jiġu ‘il fuq minn 20 fratellanza l-Arċisqof b’petizzjoni ppreparata ms-Sur Andrew u għaqdiet oħra kollha bl-istandart tagħhom, li Borg u ffirmata mir-retturi ta‘ Malta kollha, xi nġiebu l-knisja il-ġurnata ta’ qabel. ħaġa li għamilna fl-aħħar ta’ Ottubru fil-kurja talArċisqof.

Is-Santwarju tagħna kien fih għaxqa bil-linef u l-purtiera tas-Santwarju l-ħamra tal-bellus, fjuri Id-deċizjoni l-oħra kienet li jsiru żewġ festi sbieħ, bl-altari kollha armati u fuq kollox blNazzjonali. Il-ftuħ tas-sena Ġużeppina kellu jsir fis- istendarti tal-fratellanzi kollha ta‘ Malta u Għawdex.

Santwarju tal-Karmnu l-Belt li fiha jsir pontifikal Peress li l-knisja kollha kienet riservata, kel;na solenni mill-Arċisqof u wara purċissjoni li fiha wkoll nikru 300 siġġu ieħor biex nakkomodaw iljieħdu sehem il-fratellanzi kollha ta’ Malta bl- folla kbira li konna qed nistennew u li fil-fatt ġiet. istatwa ta‘ San Ġużepp tagħna, u wara li jgħaddu l-festi rispettivi ta’ kull fratellanza, isir l-għeluq Fl-aħħar sebaħ il-jum tal-Ħadd 19 ta’ Jannar. b’festa oħra nazzjonali f’Settembu b’San Ġużepp Il-qniepen tas-Santwarju minn kmieni bdew inkurunat fir-Rabat u l-Imdina. isemmgħu leħinhom. It-toroq tal-Belt kienu mżejna b’armar miġjub minn diversi fratellanzi u

40

Festa Madonna tal-Karmnu

Triq it-Teatru, Triq Merkanti sa fejn il-Knisja talVitorja, Triq Nofsinhar, Triq ir-Repubblika u lura min Triq it-Teatru. Kienet xi ħaġa li l-Belt qatt ma rat bħalha.

Matul it-triq reffiegħa minn diversi fratellanzi kellhom iċ-ċans li jerfgħu fil-vara tagħna u malli San Ġużepp wasal fi Triq ir-Repubblika nħarqet kaxxa min fuq il-Każin tas-Soċ. Fil. Naz. La Valetta.

Il-President u l-kumitat ta’ La Vallette, il-President u l-Kumitat tal-Banda King’s Own, flimkien masSindku tal-Belt Valletta, ippreżentaw ukoll bukketti ta’ fjuri lil San Ġużepp. għqdiet tal-armr Ġużeppini. L-arja ta‘ festa kienet tinħass sew fil-Belt.

Bdew jaslu l-fratelli min kull rokna ta’ Malta u Għawdex u grazzji għall-organizzazzjoni tan-nies tagħna, kulhadd kien jaf x’se jaghmel u fejn se joqgħod u meta kulħadd ħa postu, is-Santwarju kellu dehra li qatt ma ra bħalha, dawk il-muzzetti koħol li mlew kull rokna tiegħu.

Wasal Mons. Arċisqof, Chares Jude Scicluna u ġie milqugħ minni u mir-Rettur tar-Rabat u l-Pirjol tas-Santwarju Patri Alex Scerri O.Carm, li għal din l-okkażjoni libes ir-rukkett u l-muzzetta kaħla anke għax hu wkoll fratell ta’ San Ġużepp.

Malli l-purċissjoni daħlet fis-Santwarju indaqq l-innu ta’ San Ġużepp u ngħatat il-Barka birRelikwa ta’ San Ġużepp. Kulħadd kellu kliem ta’ tifħir għal mod kif kollox kien organizzat u kulħadd kien kuntent li kollox mar sew.

L-Arċikonfraternità kompliet bil-preparamenti għal-festa tad-19 ta‘ Marzu u għal din is-sena speċjali tħejja programm sabiħ ħafna. San Ġużepp din is-sena ntrama taħt il-Mant tal-Madonna talKarmnu li kulħadd qal kemm xeraqlu u fis-17 ta‘ Marzu bdiet il-festa bil-ħruġ min-niċċa.

Flok is-soltu Tridu, din is-sena kellna Novena li saret minn P. Victor Paul Farrugia O.Carm u li għaliha kienu mistiedna l-Kappillani tal-parroċċi ta’ San Ġużepp u oħrajn.

Kellha ssir tranżulazzjoni Solenni lejlet il-festa Mal-wasla tiegħu l-Arċisqof deher li kien ferħan u pontifikal mill-Isqof Pawlu Darmanin, Isqof bl-attendenza stupenda li kien hemm u waqaf għal Emeritu ta’ Garissa fil-Kenja, bil-Paniġierku minn ħin jammira l-istatwa artistika ta’ San Ġużepp, Patri Joe Buttigieg O.F.M. Cap. xogħol fl-injam ta’ Mastru Nazju Portelli fl-1690.

Il-purċissjoni kellha tkun akkumpanjata millFil-pontifikal ikkonċelebraw diversi saċerdoti, Fratellanza tagħna, dik Ġużeppina ta’ Ħal Qormi u diretturi tal-fratellanzi u kappillani. Fil-bidu jiena anke dik ta’ San Vinċens Ferreri tal-Belt. Il-banda għamilt kelmtejn ta‘ merħba lill-Arċisqof u fl-aħħar Madonna ta’ Pompei ta’ Marsaxlokk ukoll kellha ir-Rettur tar-Rabat is-Sur Anthony Casha għamillu takkumpnaja l-purċissjoni. preżentazzjoni ta’ somma flus miġbura millfratellanzi biex tingħata lil xi għaqda filantropika. Imma l-bniedem jipproponi u Alla jiddisponi. Ilfesta waslet biss sat-tielet jum tan-novena għaliex Xi haga li giet improvizzata mill-Arċisqof kien li fl- faqqet l-imxija tal-Covid-19 u fuq direttivi talaħħar tal-pontifikal qabel il-barka, niżel quddiem awtorità tas-saħħa u dawk ekkeżjastiċi, kollox l-istatwa ta’ San Guzepp u għarkopptejh għamel kellu jieqaf bħala prekawzjoni. talb tas-sena Ġużeppina f’isem Malta u l-fratellanzi kollha. Ħasra imma almenu saret il-Festa Nazzjonali ta‘ Jannar u għandna r-ritratti storiċi ta‘ San Ġużepp Wara bdiet ħierġa l-purcissjoni spettakolari fejn taħt il-mant li se jibqgħu għall-ġenerazzjonijiet li kull fratellanza mxiet wara l-istendart tagħha. Il- ġejjin. fratellanzi tal-Belt u tar-Rabat, bħala organizzaturi mxew flimkien fl-aħħar tal-purcissjoni.

Nitolbu lil San Ġużepp, Patrun tal-Knisja Universali u protettur tal-Ordni Karmelitan, biex iħarisna L-għaqdiet tal-baned ingħaqdu f’mass band u minn dan il-virus qerried. San Ġużepp ta’ Qalb ferrħet il-purċissjoni bl-innijiet Ġużeppini. Follol safja. Itlob Għalina. kbar ta’ nies ħonqu t-toroq tal-purċissjoni li kienu,

Valletta 2020

41

Restawr tal-Istatwa tal-Madonna tal-Karmnu mill-Kumpanija Atelier del Restauro

1

4

7

42

2

3

5

6

8

9

Festa Madonna tal-Karmnu

10

11

13 1. Waqt it-testijiet preliminari fuq l-istatwa 2. Dettal, nofsu mnaddaf (ix-xellug) 3., 4. Waqt it-tneħħija tal-porporina żejta fuq iddekorazzjonijiet indurati 5,8. Waqt it-tindif tad-dekorazzjonijiet indurati u t-tneħħija tal-poporina 6. Sieq nofsha mnaddfa 7,9. Waqt it-tneħħija tas-saffi ħoxnin ta’ żebgħa miżbugħa matul is-snin permezz ta’ xfafar millwiċċ

Restawr tal-Oratorju

Apparti ir-Restawr tal-Vara, sar xogħol ieħor matul din is-sena fl-Oratorju: -Tibdil tas-saqaf li kien ikkundannat int hu dieħel fis-sagristija.

-Tibdil tas-sistema tad-dawl kollha kollha talOratorju li jinkludi Switch board ġdida tibdil ta’ wires u dawl.

-Kisi tal-ħitan -Bdil ta’ katusa biex ma jibqax jidħol ilma fil-ħajt talġenb tal-Oratorju.

-Bħalissa qed isir Stillarju u Labtu ġdid għall-vara.

-Waħda min-niċċeċ li hemm fl-Oratorju qed tiġi restawrata.

-Din is-sena bdejna digitalizzazzjoni tal-Arkivju biex nippreservaw l-istorja tagħna.

Fil-jiem li ġejjin għandu jitkompla r-restawr talOratorju biex fl-aħħar l-Oratorju jieħu l-istat li jixraqlu.

Valletta 2020

12

14

10. Il-Bambin nofsu mnaddaf 11. Waqt ix-xogħol fuq il-libsa tal-Madonna 12. Waqt l-integrazzjoni pittorali tal-wiċċ talMadonna 13. Waqt it-tqegħid tal-induratur permezz tatteknika tal-induratura bl-ilma u l-applikazzjoni ta’ folja tad-deheb doppja ta’ 23.75k 14. Waqt l-applikazzjoni tal-verniċ fuq l-istatwa biex jipprepara l-istatwa għall-integrazzjoni pittorali

43

Attivitajiet tas-Sena 2019 – 2020

10 ta’ Awwissu: L-Isqof Malti Giovanni Cefai MSSP fil-Peru għamel żjara fis-Santwarju.

29 ta’ Settembru sal-4 ta’ Ottubru Il-kwadru pelleġrin tal-Madonna Ta’ Pinu kien fisSantwarju.

Mill-4 sas-6 ta’ Ottubru: Fin-Notte Bianca ġiet orġanizzata wirja ta’statwetti, tradizzjonijiet Maltin u bejgħ ta’ kotba.

44

13 ta’ Ottubru: Saret Quddiesa organizzata millFondazzjoni Papa Ġwanni Pawlu II mill- E.T. Mons George Bugeja Isqof ta’ Tripli fil-Libja.

Festa Madonna tal-Karmnu

Mill-4 sa d-19 ta’ Ottubru: L-Għaqda Festi Esterni talMadonna tal-Karmnu tieħu sehem f’Wirja ta Standarti ta’ Għaqdiet u Soċjetajiet Mużikali. 20 ta’ Ottubru Korteo bl-Istandardi tal-Għaqdiet u Soċjetajiet Mużikali malBanda tas-Soċjetà Filarmonika Nazzjonali La Valette bis-sehem ukoll tal-Istandard tal-Festi Esterni tal-Madonna tal-Karmnu.

7 sal-10 ta’ Novembru: Fil-Każin tal-Għaqda Mużikali Sant’Elena saret wirja Marjana flokkażjoni tal-75 Aniversarju min meta l-Istatwa tal-Kunċizzjoni marret lura Bormla. L- Għaqda Festi Esterni tal-Madonna talKarmnu ħadet sehem bl-Istatwa tal-Madonna tal-Karmnu tal-Marċ.

17 ta’ Novembru: Quddiesa b’suffraġġju għallmembri mejtin tas-Soċjetà Filarmonika Nazzjonali La Valette.

Valletta 2020

45

23 ta’ Diċembru: Kunċert tal-Milied bis-sehem talKor Vox Dulcis Chorale u diversi solisti. Immexxi minn Mro John Anthony Fsadni.

18 ta’ Jannar: Il-Kanonku Dun David Cilia żar is-Santwarju qabel ħa il-pusses bħala Arċipriet tal-Kolleġjata ta San Pawl Nawfragu.

Barra s-Santwarju kien hemm tistennieh il-Banda tas-Soċjetà Filarmonika Nazzjonali La Valette.

19 ta’ Jannar: Ftuħ tal-Festi fl-Okkażjoni tal-150 sena talProklamazzjoni ta San Ġużepp Patrun tal- Knisja Universali.

Pontifikal immexxi min Mons. Arċisqof Charles J Scicluna u wara saret purċissjoni madwar il-Belt Valletta bl-istatwa ta’ San Ġużepp bis-sehem tal-Għaqdi Ġużeppini ta’ Malta u Għawdex.

46

Festa Madonna tal-Karmnu

Mill-1 sa 15 ta’ Frar : Wirja dwar l-istorja tal-Bażilika – Nisġa ta’ Storja u Devozzjoni.

Valletta 2020

47

Mill-Ħajja fis-Santwarju Ġew ippreżentati lill-Madonna tal-Karmnu: Gregory Vella, Jade Marie Grech, Adam Camilleri, Thomas Cilia Navarro, Andrew James Cilia Navarro, Marisa Abela.

Żwieġ:

Neil Blundell ma’ Corinne Cassar, Paul Pace ma’ Samantha Mula, Ryan Schembri ma’ Amaryllis Agius, Simon Pulis ma’ Ilona Camilleri.

Ħallew din il-ħajja:

Alfred Abela, Anthony Falzon, Josephine Cassar, Carmelo Borg, Catherine Caruana, Alfred Borg, Imelda Farrugia, Victor Bonello, Maria Scicluna, Joseph Vassallo, M’Violetta Zammit, Alfred Aquilina, Anthony Mckay, Joan Gingell, Leo Mifsud, Paul Saliba, Josephine Borg, Carmelo Galea, Maria Fenech, Giuzeppe Zammit Marmara, Victor Mackay, M’Assunta (Miriam) Pace, Herman Scerri, Joseph Bartolo.

B'tifkira għażiża ta' Miriam Pace, devota kbira tal-Madonna tal-Karmnu u l-Labtu tagħha!

Grazzi Miriam tal-eżempji sbieħ tiegħek.

Ma ninsewk qatt!

48

Festa Madonna tal-Karmnu

12, St Helen Square Birkirkara Tel: 2144 9514 Mob: 7748 0377