Markant Magazine december 2021 by Vrouwennet-vzw

markant

MAGAZINE · NR.4 2021

FEESTELIJKE MODE Schitter in glitter DOSSIER BELEGGEN ‘Was ik maar eerder begonnen’ DOE DE TEST Hoe goed kan jij grenzen stellen? JANE GOODALL vecht nog altijd voor mens en dier GEBAK MET GROENTEN Zin in een zoete witloftaart

Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het IGVM

‘Gelijkheid is een zaak van vrouwen én mannen’ HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG

‘Hoe kan ik zelf bepalen wie wat van mij erft?’ U leest het in onze gratis gids! Een testament zorgt ervoor dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld. Het geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Stel het opmaken van een testament dus niet uit. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten, testament en schenken.

✁ Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Voornaam

Mevrouw Naam

Straat Postcode

Nummer

Bus

Gemeente

Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

MA_4_21

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel.

VOORWOORD

Voluit leven

‘Bewust leven betekent ook waken over ‘de traagheid’’

ij het schrijven van dit voorwoord worden wij overspoeld met berichten over een aanstormende vierde golf. De poorten naar het ‘gewone leven’ zijn net weer geopend. Het maatschappelijk leven voelt nu als een vulkaanuitbarsting. Gelukkig lijkt dit weerzien zich ook te transformeren tot een weer-zien: bewust(er) kiezen uit het overaanbod in plaats van ‘fomo’ (fear of missing out, red.), nagenieten en tijd nemen om ervaringen te verwerken. Vele jonge mensen kampten met een parentale burn-out door het thuiswerken, veel oudere mensen verschrompelden door gebrek aan menselijk contact. De digitale maatschappij bleek een zwakke ersatz voor het sociaal en emotioneel welbevinden. Al doende leert men. Deze pandemie toonde dat een mensenleven eigenlijk maar even knipperen met de ogen is, dat je dus zo ‘vol en bewust’ moet proberen in het leven te staan. Bewust leven betekent ook waken over ‘de traagheid’. Voorspellingen en algoritmes van virologen, politici en media drukken telkens weer opspringende blijdschap over ‘Het is voorbij!’ de kop in. Angst is een verlammende emotie in deze tijd en zorgt voor stress. Wij mogen daar niet aan toegeven. Als je te veel denkt aan wat zou kunnen komen, vergeet je voluit te leven. Je verliest de ontvankelijkheid voor wat onverwacht op je pad kan komen. Herinneringen voor later maak je immers nu. Naast het leven komt in de decembermaand ook de natuur tot verstilling en vertraging. Er is meer tijd voor het warm beleven van vriendschap. Vrienden delen zowel de fijne als de ongemakkelijke dingen en elkaars kleine kantjes. Weer mogen connecteren na anderhalf jaar te leven in een gesloten en geïsoleerde wereld, daar hebben onze markante afdelingen met succes enthousiast op ingezet. Het was echt feest! Feesten is dat laagje glans, het zich samen verbonden weten in het verleden, maar het ook samen mogen dromen over de toekomst. Moge 2022 naast dat glanzende genot van eindelijk weer feesten ons ook vooral opnieuw ‘verbinden’.

Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Markant vzw www.markantvzw.be Volg ons op

Inhoud DECEMBER 2021

4 GESPOT

Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig

6 LIESBET STEVENS

over de weg naar gelijkheid tussen mannen en vrouwen

Dossier beleggen

13 CIJFERS

die ertoe doen

14 DOE HET ZELF

Grenzen stellen kan je leren

18 MARKANTE ZAAK

Carla Eysermans is de vrouw achter Ringhouse Estate

20 BELANGRIJK nieuws

24 DOSSIER

Beleggen voor later

30 LEVENSVERHAAL Natuuronderzoeker Jane Goodall

34 DURF TE VRAGEN

Actrice Hilde De Baerdemaeker

36 FOCUS OP

Duinendomein Ter Helme

39 COLUMN Lut Geypens

40 UIT DE COMFORTZONE

Kleren huren, hoe gaat dat?

Liesbet Stevens: ‘#MeToo heeft slachtoffers een stem gegeven’

42 MODE

Terug naar de dansvloer

45 MODE-INTERVIEW

Marie Van Loo breit en danst

Illustratrice Shamisa Debroey: ‘Tekenen is voor mij iets zeer geruststellends’

46 BAKKEN

met Vegamuze

49 BRUNCHEN

met Hare Majesteit Koningin Mathilde

50 FILM

Spencer en Madres paralelas

52 CULTUUR

Illustratrice Shamisa Debroey

54 CULTUURTIPS 56 TOERISME

Naar de Vaucluse

60 PELGRIMEREN 63 COLUMN

Ann-Marie Cordia

64 COLOFON

Wie is er klaar voor een feestje?

GESPOT

NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS Bloemenpracht bij Markant Sint-Gillis Waas Greta Heirbaut-Vercauteren was bij Markant Sint-Gillis Waas vele, vele jaren de drijvende kracht achter ‘het clubke’. Om de 14 dagen konden de leden kaarten, Rummikub of Scrabble spelen en vooral: bloemschikken. Greta bracht telkens een voorbeeld en materiaal mee en zorgde ervoor dat iedereen met een mooi bloemstuk naar huis ging. Nu zij beslist heeft om ermee te stoppen, hebben wij haar tijdens onze afsluiter letterlijk in de bloemetjes gezet. De vier ex-voorzitsters zorgden voor een leuke verrassingsact. Bedankt voor alles, Greta!

TEAM ‘STAPPEN MET MARKANT’

OMG! Van Eyck was here! Zo heette de bijzondere wandeling die Team Stappen met Markant – opgericht door Riet Willems en Edith Goes – heeft gedaan op 3 oktober in Gent. Er was een acteur, verkleed als Jan Van Eyck, die op drie plaatsen verscheen. Hij vroeg de wandelaars zijn schilderij af te werken…

GELUKKIGE VERJAARDAG, MARKANT MACHLINES!

Markant Machlines bestaat 35 jaar en dat moest gevierd worden. Dit is het huidige vrijwilligersteam. Marthe Borms-Van Eetvelt, de dame in het groene jurkje die nu voorzitster is, is al teamlid sinds het ontstaan van Machlines.

GESPOT

Markant Meulebeke op de catwalk Markant Meulebeke heeft een zeer succesvolle modeshow georganiseerd. Ze betrokken hier de lokale handelaars en Markante Zaken bij en verkochten 350 tickets. Een lekker drankje kon je coronaveilig nuttigen in de tuin van een lokale zomerbar. Op de foto’s zie je Katelijne Vervaeke van Breiboetiek Marielijne (1), Sunny Beel van Boudoir Lingerie (2), Els Vande Sompele van Couture Els (3) en Els Devriese van Linel Lingerie (4). 2

WIJ WILLEN JOU IN ONS MAGAZINE!

Heb je ook iets leuks meegemaakt met jouw afdeling? Mail dan een foto en alle informatie naar redactie@markantvzw.be

ZOEK DE ZONKANT IN MARKANT EERNEGEM-BEKEGEM-ICHTEGEM

Dinsdagavond 28 september 2021 vond de startavond van Markant Eernegem-Bekegem-Ichtegem plaats in zaal Het Kruispunt in Eernegem. We startten de avond met een optreden van het theaterduo Kleine Prettige Stoornis met Katrijn Govaert en Priskilla Deck die hun voorstelling Lijf speelden. Daarna werd uitvoerig afscheid genomen van Ann Adriaens als voorzitter, die wel nog in het bestuur blijft. De avond werd afgesloten met een mooie receptie. Het motto? Zoek de zonkant. ■

■

Gelijkheid tussen vrouwen en mannen? Daar zijn we nog lang niet. Want ook al leven we in een land dat er prat op gaat mensenrechten te respecteren, er is nog erg veel werk aan de winkel. Toch betekent dit niet dat er geen lichtpunten zijn. Dat leerden we uit ons gesprek met Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor Gelijkheid voor Vrouwen en Mannen. Tekst Nathalie Dirix | Foto’s Ellen Goegebuer | Make-up Vanessa Bossuyt

COVERINTERVIEW

‘Het worden boeiende tijden voor vrouwen én mannen’

at zijn volgens jou de belangrijkste mijlpalen richting gelijkheid voor mannen en vrouwen van de afgelopen jaren?

Meisjes en jongens hebben veel meer keuze dan vroeger. Maar meisjes en jonge vrouwen merken wél dat zij veel vaker dan mannen met seksueel grensoverschrijdend gedrag of seksuele intimidatie geconfronteerd worden. Zeker in de publieke ruimte of op het internet.”

“De switch van een kostwinners- naar een tweeverdienerssamenleving is een enorme stap vooruit. Die geeft vrouwen meer economische onafhankelijkheid. Een andere positieve evolutie is dat er strenger opgetreden wordt tegen geweld tegen vrouwen. Vroeger zag men dat als iets waar je zelf verantwoordelijk voor was of binnenshuis maar moest oplossen. Vandaag bestaat er geen twijfel: je privédomein is geen vrijplaats voor geweld. Op seksueel vlak zie je nog een positieve beweging: seks zonder toestemming is niet oké.” “Het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw over haar vruchtbaarheid heeft haar positie versterkt. Desondanks zie je dat vrouwen op de werkvloer of in een echtscheidingssituatie nog te vaak de dupe van ongelijkheid zijn.”

Hoe staat het met de keuze aan rolmodellen die vrouwen en mannen hebben?

“Je ziet dat het palmares van rolmodellen voor vrouwen de voorbije jaren veel uitgebreider is geworden dan dat van mannen. Wil je vandaag als vrouw carrière maken? Een leven als huisvrouw? Het kan allebei. Voor mannen zijn de stereotiepe denkbeelden nog altijd veel eenzijdiger. Van hen wordt vooral verwacht dat ze strak in het pak zitten en de kostwinner zijn.” Een organisatie als vzw Zijn probeert dat te veranderen.

“Zij strijden in de eerste plaats tegen familiaal en seksueel geweld. Willen we de spiraal van geweld doorbreken, dan moeten we niet alleen op de slachtoffers maar ook op de daders focussen, is hun uitgangspunt. Want geweld tegen vrouwen kan je niet oplossen zonder met de meestal mannelijke daders aan de slag te gaan. In veel gevallen is geweld het resultaat van een samenloop van allerlei problemen en de oplopende frustraties die daardoor ontstaan. Totaal verkeerd, natuurlijk. Maar je kan deze mannen wel leren dat ze door gevoelens en problemen bespreekbaar te maken, gewelddadige situaties voor kunnen zijn.” “Neem het voorbeeld van een koppel dat al een hele tijd ruziet. De man wil een time-out en maakt aanstalten om alleen te gaan wandelen om de situatie te kalmeren. De vrouw reageert door de deur te blokkeren. Waarop hij haar veel te ruw wegduwt en zij een pijnlijke val maakt. Behandelprogramma’s voor daders van

Hoe schat jij de impact van de #MeToo-beweging in?

“#MeToo maakte duidelijk dat seksueel grensoverschrijdend gedrag wereldwijd een structureel probleem is. Het treft nog veel te veel mensen en komt voor in alle lagen van de bevolking. Het knappe aan #MeToo is dat het slachtoffers een stem gegeven heeft. Mensen die seksueel onrecht aangedaan werd, beschikken eindelijk over een woordenschat waarmee ze kunnen uitdrukken wat ze meemaakten.” “Door #MeToo kwam ook de foute stereotypering aan het licht. Daders van gewelddadig seksueel gedrag zijn niet altijd oudere mannen die een jong meisje in het wilde weg aanranden. Ze bestaan, maar veel vaker zijn het mannen uit de directe omgeving van het slachtoffer. Seksueel geweld zit in heel wat gevallen erg dichtbij. En niet enkel seks zonder toestemming is problematisch. Seksuele intimidatie is dat ook. Opnieuw zijn het vooral vrouwen die daar de dupe van zijn, of mannen die wat afwijken van de stereotiepe mannelijke uiterlijkheden.”

Wie is Liesbet Stevens? • geboren in 1972 in Leuven. • professor seksueel strafrecht, doceert aan het Interfacultair Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen aan de KU Leuven. • werkt sinds 2014 als adjunct-directeur van het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen in Brussel. • moeder van vier kinderen.

Zou #MeToo 20 jaar geleden zo’n weerklank hebben gehad?

▲

“De digitalisering en de maatschappelijke evolutie naar meer gendergelijkheid hebben de impact van #MeToo zonder meer kracht bijgezet. Dat #MeToo zo’n golf van bewustwording creëerde, heeft volgens mij veel te maken met het gelijkheids ideaal waarmee jongeren vandaag opgevoed worden. Je geslacht lijkt je niet meer te beperken in je studie- of beroepskeuzes.

COVERINTERVIEW

partnergeweld leren ons dat zulke uit de hand gelopen situaties vermeden kunnen worden. Maar dan moeten partners openlijk met elkaar leren praten over wat ze wel en niet willen.” “Uiteraard is er een groep daders – hun aantal wordt geschat op zo’n 20 procent – bij wie dit niet werkt. Bij mensen die geweld gebruiken om hun eigenwaarde op te krikken of iemand te controleren, lukt deze benadering veelal niet. Zij hebben heel andere motieven dan de situationele daders, die men op 80 procent schat.”

je kinderen spreekt over hun lichaam. Maak hen al op jonge leeftijd vertrouwd met de idee dat het helemaal oké is om aan te geven wat je lichamelijk leuk vindt en wat niet. Je kan niet jong genoeg beginnen dit soort assertiviteit te ontwikkelen: zo wordt het aangeven van je grenzen iets heel natuurlijks.”

De juiste woorden vinden om uit te drukken wat we willen of net niet willen. Is dat dé remedie tegen geweld?

“Te gek, eigenlijk. Alsof we onze jongvolwassenen op hun eentje het bos insturen en zeggen: ‘See you on the other side.’ Op plaatsen waar jongeren samenkomen – denk aan jeugdbewegingen, hogescholen en universiteiten – zouden we veel meer moeten inzetten op het bespreekbaar maken van gevoelens en seksualiteit.”

Dikwijls stopt de openheid naar onze kinderen rond hun zestiende of als ze op kot gaan – net wanneer ze beginnen te experimenteren met relaties.

“Woorden zijn belangrijk. Maar ook mensen met wie je dingen kunt bespreken. Onlangs had ik daarover een gesprek met mijn zoon van 16. Hij maakte me duidelijk dat het voor jongens echt niet evident is met leeftijds- of klasgenoten over hun gevoelens te praten. Ik liet hem weten dat hij daarvoor ook bij mij terechtkon (lacht). Maar het zegt iets over hoe moeilijk het voor jongens is om het over hun kwetsbaarheden te hebben. Eigenlijk zou het stilstaan bij en verwoorden van je gevoelens een basisvaardigheid moeten zijn voor jongens en meisjes – net zoals het leren van deel- en maaltafels.” Hoe kunnen we daar als samenleving ons steentje aan bijdragen?

‘Voor mannen zijn stereotiepe denkbeelden nog altijd veel eenzijdiger’

Als ouder vraagt het een inspanning om de dialoog met je kinderen gaande te houden.

“Klopt. Sinds corona zag ik mijn kinderen veel vaker. Een positief effect van de lockdown is dat we nu ’s avonds samen eten. Die tijd samen aan tafel ben ik heel kostbaar gaan vinden. Al was het maar om een gesprek te openen en te vragen hoe het met de ander gaat. Alfons Vansteenwegen, psycholoog en auteur van Liefde is een werkwoord gaf al aan dat we 15 minuten per dag tijd zouden moeten maken voor een gesprek met onze partner. Dit lijkt mij een prima uitgangspunt voor iedereen binnen je gezin.”

“We kijken vaak naar jonge mensen en naar scholen om stereotypen te doorbreken. Maar het is een zaak van ons allemaal. Ook ouders of de oudere generatie zouden ermee aan de slag moeten. Als ouder is dat niet zo evident, want waar kan je terecht voor advies? De tip die ik vaders en moeders zou willen geven, is: praat met je kinderen. Over alles. Over relaties, liefde, seks, gevoelens, het nieuws, de politiek, maatschappelijke evoluties... Doe je kinderen beseffen hoe sommige van hun woorden of daden een ander kunnen kwetsen. Maak ze duidelijk hoe ze deze kwetsuren door oprechte excuses kunnen zalven. Maar geef tegelijkertijd aan dat vrijblijvende excuses geen effect hebben. Je wil oprecht tonen dat je je kwetsende gedrag niet zal herhalen. De cruciale rol van het gezin is een van mijn stokpaardjes, omdat ik ervan overtuigd ben dat gezinnen microsamenlevingen zijn. Daar worden de kiemen voor de maatschappij van morgen gelegd. Daarom is het zo belangrijk dat je van jongs af aan met

Onlangs schreef je een boek Hoe legaal te flirten. Wat bracht je daartoe?

“Met de #MeToo-beweging kwamen er heel wat vragen rond de sociale interacties tussen vrouwen en mannen naar boven. Wat is grensoverschrijdend gedrag? Wat kan er moreel? Wat niet? Mogen we nog flirten? Hoe dan? Aan de hand van concrete situaties geef ik antwoorden op deze vragen, om zo duidelijk te maken dat wederzijdse toestemming het uitgangspunt is.” Wil dat zeggen dat we nu, vooraleer we seks met iemand hebben, onze toestemming naar elkaar toe op papier moeten zetten? Sommigen zijn daar bang voor.

▲

“Gelukkig kan je ook zonder expliciete woorden communiceren.

rood

TUSSENTITEL 2

■

COVERINTERVIEW

erg vernietigend werken. Het fenomeen neemt toe ondanks een algemene tendens naar meer gendergelijkheid. We moeten aandachtig blijven, want er zijn dynamieken die de vooruitgang die we hebben gemaakt, kunnen terugdraaien.”

Maak je aanstalten tot seks en stel je vast dat de andere persoon niet meedoet, dan is dat het signaal om te stoppen. Helaas is er nog het stereotiepe beeld dat jongens seks leuk vinden en meisjes het stilzwijgend toelaten. Dat is natuurlijk nonsens. Zowel jongens als meisjes zijn seksuele wezens. Als je seks met iemand wil en die reageert niet, weet dan dat er iets mis is. Bespreek het. Want als je dat niet doet, dan ligt de weg open om de andere heel erg te kwetsen.”

Voor alle duidelijkheid, het doorsturen van zulke beelden, al zijn ze van derden, is wettelijk verboden?

“De zaak-Eveline (waarbij een man onder de nepnaam ‘Eveline’ naaktbeelden van enkele mannelijke BV’s lospeuterde en vervolgens verspreidde zonder toestemming, red.) leerde ons dat veel mensen in Vlaanderen dachten dat dit soort beeldmateriaal doorsturen oké was. Maar het is zonder meer een misdrijf. Wat moet je doen als je dit soort beelden ongevraagd ontvangt? Je verwijdert ze en laat de persoon die ze jou stuurde, weten dat je dit niet meer wenst te krijgen. Voor beleidsmakers is er nog veel werk om mensen daarrond te sensibiliseren.”

Het belang van open communicatie doet me denken aan de basisprincipes van geweldloze communicatie: je eigen wensen formuleren is even belangrijk als luisteren naar die van de andere.

‘Elke vrouw die door het glazen plafond gaat, maakt barstjes voor andere vrouwen’

“Je gevoelens verwoorden en opkomen voor wat jij wil, is essentieel. Of zoals de titel van het boek Brave meisjes komen in de hemel, brutale overal het zo kernachtig samenvat: meegaand zijn en de belangen van iemand anders steeds voorrang geven wordt meisjes en vrouwen nog te veel aangeleerd en is ronduit gevaarlijk. Het kan een broeihaard van frustraties en bron van escalerend geweld worden.” “Dikwijls herkennen vrouwen de etappes van partnergeweld niet. Maar een partner die begint met je te controleren of te isoleren, is een ongezonde situatie. Zit je in zo’n relatie, moet je het bespreekbaar maken, best met professionele hulp. Vaak is de situatie al zo ver gevorderd dat het haast niet meer mogelijk is er op eigen kracht uit te komen.”

Hoe is jouw engagement voor meer gelijkheid ontstaan?

“Legaal flirten kan je vergelijken met voorzichtig rijden in het verkeer. Je snelheid in 5 seconden van 0 naar 150 km opvoeren, is not done. De persoon met wie je seks wil, moet de kans krijgen duidelijk te maken of die het geflirt leuk vindt of om een stapje terug te zetten. Zeker in het begin wil je elkaar de ruimte geven om te ontdekken wat de ander fijn vindt. En waar hun grenzen liggen.”

“Zolang ik me kan herinneren, was ik me er erg bewust van dat meisjes anders behandeld worden dan jongens. Ik heb me daar altijd tegen verzet. Ik voelde me als jonge vrouw veel meer aangesproken door het levensloopplan van een man dan dat van een vrouw. Ik wou een leuke baan en dacht dat kinderen krijgen mijn mogelijkheden heel erg zou beperken. Vandaag ben ik moeder van vier kinderen, maar ik heb lang getwijfeld of ik kinderen wou.” “Na mijn studies kreeg ik de kans om een project rond geweld tegen vrouwen en kinderen te doen. Sindsdien heeft dat onderwerp me niet meer losgelaten. Mijn passie voor strafrecht is alleen maar groter geworden met de jaren. Het is een domein met erg grote verwachtingen die niet altijd ingelost kunnen worden. Ik ben me ervan bewust dat we nog veel werk hebben. Dat schrikt me niet af. Integendeel. Als ik zie hoe het Instituut waar ik deel van uitmaak aan de kar trekt, dan ben ik daar best trots op.”

De laatste tijd is wraakporno erg in trek. Waarover gaat het?

Hoe ben jij met de jaren geëvolueerd?

Kan je een paar vuistregels uit je boek meegeven?

▲

“Ik denk dat ik altijd al redelijk assertief was (lacht). Met de tijd werd ik het nog meer. Nu, begrijp me niet verkeerd. Assertiviteit is een groeiproces. Het beeld dat ik niet wil meegeven, is dat mensen die hun eerste stapjes in seksualiteit zetten, meteen zelf-

“Je kan van wraakporno spreken wanneer er erotisch getinte beelden van iemand zonder toestemming getoond of verspreid worden. Vaak plaatst de dader beelden van een ex-lief online, om die persoon te kwetsen. Voor de betrokkene kan wraakporno

COVERINTERVIEW

verzekerd zouden moeten zijn. Het is al doende dat je vertrouwen krijgt en de woorden vindt waarmee je kan uitdrukken wie je bent en wat je wil.” Je eigen stem vinden vraagt tijd?

“Ja, maar onderschat niet dat dit individuele proces zich afspeelt in een maatschappelijke context met nog veel ongelijkheid. Vrouwen die erin slagen hun eigen stem te vinden, hebben flink wat watertjes doorzwommen. De opvattingen over hoe vrouwen zich horen te gedragen, blijven beperkend. Vandaag zie je gelukkig veel vrouwelijk aanstormend talent. Maar tegelijkertijd leven we nog in een realiteit waar mannen als groep over veel meer macht beschikken dan vrouwen. We zijn er echt nog niet.” Vrouwen die hun stem laten horen, worden vaak als bitches bestempeld. Hoe komt dat?

Met welke ongelijkheid heb jij het vooral moeilijk?

“Men denkt snel dat de gelijkheid tussen vrouwen en mannen een feit is en dat niets de klok kan terugdraaien. Dat klopt niet. In de privésfeer is er nog veel ongelijkheid. Daarmee zeg ik niet dat je binnen een relatie moet tellen hoe vaak jij of je partner de vaat doet. Maar je moet praten over de keuzes die je als partners binnen een relatie of gezinssituatie maakt. En dat je de impact daarvan allebei onder ogen ziet. Want, let’s face it, vrouwen die bijvoorbeeld ervoor kiezen deeltijds voor de kinderen te zorgen, draaien daar al te vaak financieel voor op. Denk aan een echtscheiding of het moment waarop ze pensioengerechtigd zijn.”

“Het is nog maar recent dat vrouwen in experten- of leidinggevende rollen geen uitzondering meer zijn. We hebben niet echt veel rolmodellen van sterke vrouwen. Met de tijd zullen we meer voorbeelden krijgen van verschillende types vrouwen in verantwoordelijke functies. Dat zal helpen om dat beeld van ‘de bitch’ bij te stellen. Trouwens: het beeld van de machoman die aan de top van een organisatie staat en op een directieve manier zegt wat iedereen moet doen, is gelukkig passé. Daar is een duidelijke evolutie. Onderzoek toont aan dat mannen die te maken hebben met vrouwen in leidinggevende rollen, veel minder in stereotiepe beelden over vrouwen denken. Dit stemt me hoopvol (lacht).”

Wat wordt de komende jaren jouw focus?

“Er beweegt veel. Denk maar aan de Zorgcentra na Seksueel Geweld die er komen. Of aan het nieuwe seksuele strafrecht. De pensioenkloof en de combinatie arbeid & gezin blijven punten om op in te zetten. Op Belgisch en Europees niveau komt er schot in de zaak. Maar de concrete vertaalslag naar de praktijk blijft de grote uitdaging. Wat me erg bezighoudt, is de gezondheid van vrouwen. Voor bepaalde aandoeningen die eigen zijn aan vrouwen is er veel te weinig aandacht. Verder is er de non-binaire evolutie. Die daagt ons uit na te denken over wat het nu betekent om man of vrouw te zijn. Het worden boeiende tijden. Voor vrouwen én mannen.” ■

Wie kan jou inspireren?

“Ik leer elke dag bij, van studenten of personen in mijn omgeving. Of ik rolmodellen had? Dan denk ik aan Liliane Versluys, een feministische advocate uit Leuven. En een vrouwelijke prof aan de universiteit. Ik had het geluk hen op jonge leeftijd te ontmoeten. Zij waren voor mij het levende bewijs dat je als vrouw je ambities kunt waarmaken. Want elke vrouw die door het glazen plafond gaat, maakt barstjes voor andere vrouwen.” En dat doe jij op jouw manier ook.

“What you can’t see, you can’t be. Daar geloof ik heel sterk in. Je moet zien hoe anderen iets doen om te kunnen geloven dat jij het ook kan. Natuurlijk moeten we ons er bewust van zijn dat wij op onze beurt rolmodellen voor andere vrouwen kunnen en moeten zijn. In ons groeiproces staan we steeds op de schouders van de anderen die ons voorgingen. Het is alvast een rol die ik omarm. Ik probeer vrouwen – en mannen – in mijn omgeving zo goed mogelijk bij te staan. Want gelijkheid is een zaak van zowel vrouwen als mannen.”

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be.

CIJFERS

0 sprekers

vrouwelijke

Beleggen niets voor vrouwen? Daar denken de vrouwen in ons dossier over beleggen op p. 24 helemaal anders over. En toch is het een hardnekkig fabeltje dat “wij” niet weten wat met ons geld te doen. De hoeveelheid vrouwelijke sprekers op het eerste congres van de Vlaamse Federatie van Beleggers (VFB) is daarom veelzeggend: op bijna twintig sprekers en zowat evenveel analisten en moderators, goed voor een programma dat negen uur duurde, waren nul vrouwen uitgenodigd. Nul. In De Tijd spreekt redacteur Ellen Vermogen zich uit tegen zo veel genderongelijkheid. Bedrijven hebben er nochtans alle baat bij hun boardrooms te vervrouwelijken, klinkt het.

Red 30 dierenlevens

186 MILJOEN EURO

Als je een maand lang geen dieren of dierlijke producten eet, spaar je daarmee maar liefst 30 dierenlevens uit. Dat blijkt uit een berekening van Try Vegan, de actie die ons wil aanzetten om een plantaardige levensstijl uit te proberen. Belgen eten in hun leven gemiddeld 1.800 dieren en ook de consumptie van eieren en zuivel eist dierenlevens. Door een maand over te schakelen op een plantaardig dieet kan je al heel wat dierenleed besparen. In 2020 werden in ons land alleen al 11 miljoen varkens en 800.000 runderen geslacht, blijkt verder uit cijfers van de Belgische overheid. Pluimvee spant de kroon: om gevogelte op ons bord te toveren, gingen 300 miljoen dieren naar de slachtbank. Dit jaar schreven meer dan 10.000 mensen zich in voor Try Vegan. De actie liep van 1 tot 30 november.

23 uur me-time

De pandemie heeft ons binnengehouden, achter onze computer gekluisterd. Uit onderzoek bij duizend Belgen blijkt hoe groot de druk is om bereikbaar te blijven, zelfs in onze vrije tijd. Drie op de tien Belgen geeft aan meer nood te hebben aan offline ontspanning. Gelukkig nemen we die ontspanning ook, zij het dat vrouwen minder me-time hebben dan mannen: wij nemen 23 uur per week, mannen 30 uur per week. Hoe we de tijd voor onszelf invullen, is voor iedereen anders. Sommigen halen de legostenen boven. Drie op de tien volwassenen die met lego spelen ter ontspanning, ontdekten de blokken tijdens de lockdown of bouwden er vaker mee dan anders, zo laat Lego weten. Al zit de aanblik van Kürt Rogiers, een van de presentatoren van het VTM-programma Lego masters, daar iets voor tussen? ■

104 MANNEN GEVELD DOOR BORSTKANKER In 2018 ontdekten artsen een tumor in de borst van 104 mannen en 10.905 vrouwen. Gemiddeld sterven er 7 patiënten per dag aan de ziekte. Nergens krijgen meer vrouwen, relatief gezien tenminste, vaker borstkanker dan in België: de ziekte treft een op de acht vrouwen. Maar ook mannen blijven dus niet van deze vorm van kanker gespaard. De cijfers maken deel uit van het nieuwe boek van Think Pink, de nationale borstkankerorganisatie, Alles over leven met en na borstkanker. Daarin bundelde de organisatie betrouwbare gezondheidsinformatie en getuigenissen voor een breed publiek.

Tekst Sarah Vandoorne 15

Illustraties Azam Ishaq, Eucalyp, Kirill Ulitin via The Noun Project

De Spaanse Costa Blanca, thuishaven van Benidorm en omliggende dorpen als Calpe en Torrevieja, is na de pandemie opnieuw immens populair bij huizenjagers. In de eerste helft van dit jaar alleen al kochten Belgen voor 186 miljoen euro aan vastgoed aan de kustlijn in het zuidoosten van Spanje. Gemiddeld betalen we 217.776 euro voor zo’n tweede verblijf. Daarmee spenderen we meer dan andere nationaliteiten, die gemiddeld 50.000 euro minder neertellen. Dit alles blijkt uit cijfers die de Spaanse vastgoedkoepel Provia opvroeg bij de notarissen aan de Costa Blanca.

DOE HET ZELF

Op tijd ‘nee’ kunnen Grenzen aangeven helpt je mentaal en emotioneel in balans te blijven. De theorie kennen we meestal wel, maar in de praktijk zijn we soms bang dat de ander boos zal worden en voelen we ons schuldig of egoïstisch als we ‘nee’ zeggen. Relatie-expert Nedra Glover Tawwab legt in haar boek Gezonde grenzen uit hoe dat komt en hoe het beter kan. Tekst Geertrui Nees WAT ZIJN GRENZEN? Een grens maakt duidelijk hoe anderen je moeten behandelen. Je geeft op een assertieve manier aan wat jouw behoeften zijn. Het is als het ware een stukje handleiding dat je de ander meegeeft. Gezonde grenzen maken dat je je veilig, geliefd, kalm en gerespecteerd voelt. De Amerikaanse Nedra Glover Tawwab legt uit dat je op drie niveaus grenzen kan stellen. Poreuze grenzen zijn zwak en half slachtig uitgedrukt en dus (onbedoeld) schadelijk. Het gaat bijvoorbeeld om geen nee kunnen zeggen, het de ander steeds maar naar zijn/haar zin willen maken of pleasen, maar ook om een verlammende angst om afgewezen te worden… Rigide grenzen zijn het andere uiterste. Je trekt muren rond jezelf op om anderen buiten te houden en op deze manier jezelf te beschermen. Enkele voorbeelden: je vermijdt kwetsbaarheid, hebt hoge verwachtingen van anderen en legt strikte regels op.

DOE HET ZELF

zeggen is gezond Gezonde grenzen kan je pas stellen als je jezelf voldoende kent. Je bent je bewust van je emotionele, mentale en fysieke capaciteiten en kan deze op een heldere manier overbrengen. Enkele voorbeelden: duidelijk zijn over je waarden, ontspannen nee kunnen zeggen of horen, een gezonde kwetsbaarheid tonen naar mensen die je vertrouwen hebben verdiend. Op de volgende bladzijde staat een zelfevaluatievragenlijst om meer inzicht te krijgen in jouw grenzen.

WAAROM IS HET STELLEN VAN GRENZEN ZO BELANGRIJK? Als we geen grenzen stellen, kan dit leiden tot burn-out, angststoornissen, depressie en verschillende persoonlijkheidsstoornissen. Je kan geen gezonde relatie met iemand aangaan zonder duidelijk te maken wat voor jou aanvaardbaar of onaanvaardbaar is. Als je dat niet proactief nastreeft in je relaties, kan je er zeker van zijn dat de ander zijn grenzen zal aangeven en dat je dus gedwongen bent uitsluitend zijn/haar grenzen in acht te nemen. Wanneer je duidelijk bent over je verwachtingen, door uitspraken te doen als “Ik wil graag dat je…”, kom je te weten wie wel en wie niet bereid is om je behoeften en je wensen te respecteren. Op die manier vermijd je wrok, woede en frustratie.

HOE STEL JE GRENZEN VAST EN MAAK JE ZE DUIDELIJK?

WELKE STAPPEN ZIJN DAARVOOR NODIG? STAP 1

Als je een grens wil aangeven, is het belangrijk dat je dit met de nodige assertiviteit doet. Dat wil zeggen dat je je gevoelens openlijk overbrengt zonder de ander aan te vallen. Je gaat geen eisen stellen, maar dwingt de ander wel om je te horen. Haal een keer diep adem. Wees helder en zo eerlijk mogelijk. Let ook op de toon waarmee je spreekt: ga niet schreeuwen, maar ook niet fluisteren. Gebruik duidelijke en begrijpbare taal, geen (vak)jargon of moeilijke woorden dus.

STAP 3

Hier komt het lastigste deel: grenzen stellen brengt een ongemakkelijk gevoel met zich mee. Dat is vaak de reden waarom we het stellen van grenzen uit de weg gaan. Schuldgevoel, angst, verdriet of berouw zullen opborrelen. Deze gevoelens ontstaan door wat je is bijgebracht over het opkomen voor wat je nodig hebt of wil. We zijn grootgebracht met ideeën als: braaf zijn, niet moeilijk doen, je ten dienste stellen van de ander, deugdzaam

‘Schuldgevoel, angst, verdriet of berouw zullen opborrelen. Daar moet je doorheen’

STAP 2

Spreek je behoefte of je verzoek meteen uit of zeg nee. Geef niet enkel aan wat je niet aanstaat, maar vraag om wat je wel nodig hebt. Omschrijf je verwachtingen. Stap 1 en 2 kan je in de volgende voorbeeldsituaties combineren. Stel, een vriendin vraagt je om mee te gaan naar een feestje, maar je hebt geen zin: “Bedankt voor de uitnodiging, maar ik sla een keertje over.” Je man begint er telkens over dat je aangekomen bent. “Ik vind het vervelend wanneer je over mijn gewicht praat. Ik wil dat je daarmee stopt.”

zijn... Het is dus niet zo vreemd dat grenzen stellen twijfel en negatieve emoties oproept. Wat moet je doen als je deze emoties ervaart? Merk je gevoelens op, maar geef ze niet te veel gewicht, want dan blijven ze duren. Wat je aandacht geeft groeit, dus ga gewoon door, ondanks je slechte gevoel.

STAP 4

Mensen zullen niet altijd reageren zoals jij dat wil op je gestelde grens. Misschien zijn ze het niet gewend van jou dat je zo specifiek uitkomt voor je behoeftes en moeten zij dus ook nog door het proces van gewenning. Besef dat er een heel palet aan reacties mogelijk is. Mensen kunnen zich verzetten of je negeren wanneer je een grens aangeeft, ze kunnen in de v erdediging schieten… Maar ze kun-

▲

Grenzen stellen is niet eenvoudig. Vaak zijn we bang voor de reactie van de ander en hebben we in het verleden niet echt een succeservaring gehad om op te teren. Weet dat grenzen stellen een proces is dat uit twee stappen bestaat: meedelen en handelen. Als je je behoefte uitspreekt, is het belangrijk om expliciet mee te delen wat je verwacht zodat de ander jouw vraag niet verkeerd kan interpreteren. Assertiviteit is key! Daarna ga je deze

behoefte bekrachtigen door je gedrag. Je moet je zelf gedragen naar deze grens en deze handhaven. Belangrijk is om desnoods je grenzen te blijven herhalen naar de ander toe.

DOE HET ZELF

Welk type grenzensteller

nen ook je grenzen aanvaarden. Gun hen tijd om zich aan te passen aan je (nieuwe) grenzen. Misschien heb je bepaald gedrag in het verleden getolereerd en moet de ander er even van bekomen dat je nu nee zegt. Blijf daarom je grenzen waar nodig herhalen – de kans is groot dat je dat moet doen – maar ga jezelf niet verantwoorden. “Nee” is een volwaardig antwoord. Blijf vasthouden aan je grens en duld geen overschrijdingen, bijvoorbeeld omdat je geen zin hebt om ruzie te maken, want dan ben je terug bij af. Als grenzen stellen nieuw is voor jou en de ander, geef elkaar dan ruimte om te wennen aan de veranderde normen in jullie relatie..

Volgens Nedra Glover Tawwab heb je zwakke, rigide en gezonde grenzenstellers. Zwakke grenzenstellers slagen er niet in om grenzen te stellen – zij kunnen geen nee zeggen. De rigide grenzenstellers zijn het tegenovergestelde en houden juist koste wat kost vast aan erg strenge principes. In het midden vind je de gezonde grenzenstellers, die wel nee kunnen zeggen. Ze doen dat op een beleefde manier, zonder zich schuldig te voelen. Benieuwd wat voor grenzensteller jij bent? Vul dan deze zelfevaluatievragenlijst in.

1. Ik zeg ja tegen iemand wanneer ik nee wil zeggen. A Ja, dat doe ik vaak. B Ik zeg nee en leg mensen uit waarom ik nee zeg, zodat ze me het niet nogmaals vragen. C Ik zeg gewoonlijk nee zonder me te verontschuldigen of eromheen te draaien. 2. Ik heb het gevoel dat ik mensen die dicht bij me staan, constant moet redden en problemen voor hen moet oplossen. A Nee, ik raak niet betrokken bij de moeilijkheden van anderen. B Ja, vaak. C Nee, ik ken mijn beperkingen en sta hen bij voor zover en wanneer ik dat kan.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

3. Ik raak regelmatig verwikkeld in zinloos geruzie en gediscussieer. A Ja. B Nee, dat gebeurt mij niet. C Nee, ik probeer mensen op afstand te houden.

4. Ik leen geld aan vrienden en familie, omdat ik medelijden met ze heb, me schuldig voel, me verplicht voel of voor dreigementen zwicht. A Ja. B Nee, ik leen alleen geld als duidelijk is afgesproken wanneer het wordt terugbetaald. C Nee, ik vertrouw mensen niet en/of ik houd elke cent die ik verdien voor mezelf. 5. Ik neem regelmatig werk of werkstress mee naar huis. A Ja. B Nee, ik neem nooit werk mee naar huis en ik ga me daar ook niet soepel in opstellen. Wanneer ik naar huis ga, doe ik de deur achter me dicht en kan het me niet schelen wat er daar verder gebeurt. C Nee, ik zet notificaties van het werk uit en negeer telefoontjes, appjes of e-mails. Ik probeer echt aandacht voor mijn vrienden/ gezin/ mezelf te hebben zodra ik thuis ben. Er zijn bepaalde situaties waarin ik me misschien iets flexibeler opstel (in nood- gevallen of tijdens een groot project), maar dan zorg ik ervoor daar niet te lang in te worden meegezogen. 6. Ik denk dat ik te veel tijd op sociale media doorbreng. A Ja. B Nee, ik vind het leuk om nu en dan op sociale media rond te neuzen, maar ik verlies mezelf er niet in. C Ik log op specifieke dagen en tijdstippen in op mijn social mediaaccount voor mijn werk. Daarna log ik uit op de app op mijn telefoon.

DOE HET ZELF

ben jij? Vul de vragenlijst in 7. Ik voel me schuldig wanneer ik nee zeg tegen iemand. A Ja. B Nee. C Nee, het kan me niet schelen wat mensen vinden. Ik ben geërgerd/ boos/ gefrustreerd wanneer ze me om dingen vragen. 8. Ik laat me strikken voor activiteiten of verplichtingen die ik niet wil doen/aangaan. A Ja. B Nee. C Nee, mensen weten dat ze me zulke dingen niet moeten vragen. 9. Ik vertrouw mensen niet. A Dat klopt. B Dat klopt niet voor alle mensen. C Nee, ik vertrouw iedereen, en soms kom ik daardoor in de problemen. 10. Ik deel te snel te veel persoonlijke informatie met mensen. A Ja. B Nee. C Ik vertrouw mensen niet genoeg om persoonlijke informatie met hen te delen. 11. Ik kan nee van mensen te horen krijgen en dat niet persoonlijk opvatten. A Ja. B Nee, ik heb de neiging dat persoonlijk op te vatten. C Ik vraag mensen gewoonlijk niet om hulp. Ze doen dat dan toch niet op de juiste manier, of ik kan hen niet vertrouwen.

12. Ik kom niet voor mezelf op wanneer ik slecht word behandeld. A Klopt. B Nee, ik verbreek het contact, ik scheld ze de huid vol of ik spreek kwaad over hen. C Nee, ik ben in staat mensen te zeggen wat hun gedrag bij mij teweegbrengt. 13. Ik voel me schuldig als ik tijd aan mezelf besteed. A Nee, ik weet dat ik voor mezelf moet zorgen als ik voor anderen wil kunnen zorgen. ‘Uit een lege kan kun je niet schenken.’ B Ja. C Nee, mijn eigen behoeften gaan voor die van ieder ander. 14. Ik verontschuldig me voor dingen die niet mijn fout zijn. A Nee, dingen zijn maar zelden mijn fout. B Ja. C Nee, ik verontschuldig me wanneer ik iets gedaan heb waarvoor ik verantwoordelijk ben en weet dat ik iemand heb gekwetst. 15. Ik voel me versnipperd en gestrest, omdat ik duizend dingen te doen heb en tijd tekortkom. A Ja. B Eerlijk gezegd heb ik niet veel om handen. Het is stilletjes in mijn leven, omdat ik niet zoveel vrienden en verplichtingen heb. C Nee, ik heb geleerd om nee te zeggen, dingen uit te besteden, te delegeren of hulp te vragen om te voorkomen dat ik me versnipperd of gestrest voel.

16. Ik zeg niets wanneer ik iets belangrijks heb mee te delen. A Ja. B Nee, ik weet dat mijn ideeën en input even belangrijk zijn als die van ieder ander. C Nee, sterker nog, vaak gebeurt het dat ik anderen op het werk het zwijgen opleg of hun niet de kans geef zich uit te spreken.

ANTWOORDEN Tel op hoeveel keer poreus, rigide of gezond je hebt. Mogelijk hanteer je op het ene vlak meer poreuze grenzen dan in het andere domein en laat je je op het werk nooit doen terwijl je tegen vrienden zelden nee durft te zeggen. Auteur Nedra Glover Tawwab geeft in haar boek nog heel wat praktische oefeningen. ■ 1. A. Poreus, B. Rigide, C. Gezond 2. A. Rigide, B. Poreus, C. Gezond 3. A. Poreus, B. Gezond, C. Rigide 4. A. Poreus, B. Gezond, C. Rigide 5. A. Poreus, B. Rigide, C. Gezond 6. A. Poreus, B. Gezond, C. Rigide 7. A. Poreus, B. Gezond, C. Rigide 8. A. Poreus, B. Gezond, C. Rigide 9. A. Rigide, B. Gezond, C. Poreus 10. A. Poreus, B. Gezond, C. Rigide 11. A. Gezond, B. Poreus, C. Rigide 12. A. Poreus, B. Rigide, C. Gezond 13. A. Gezond, B. Poreus, C. Rigide 14. A. Rigide, B. Poreus, C. Gezond 15. A. Poreus, B. Rigide, C. Gezond 16. A. Poreus, B. Gezond, C. Rigide

MARKANTE ZAAKVOERDER

‘Als ‘oudere’ ondernemer kan ik jongere starters inspireren’ Tekst Geertrui Nees | Foto Sarah Van Looy Carla Eysermans, 53 jaar uit Antwerpen • Gehuwd met Michel Adriaens, mama van Dennis (22) en Enya (19) en plusmama van Caroline (41) en Stephanie (39) • Zaakvoerder van Ringhouse Estate

Hoe ben je met je zaak begonnen?

“In 2015 lieten wij met een architectenbureau uit Athene een vakantiehuis bouwen op Kreta, op een heuvel bij de zee. Er stond een verwaarloosde olijfboomgaard. Mijn groene vingers zijn in actie geschoten en enkele jaren later plantten we op een tweede heuvel extra olijfbomen. Zo evolueerde een uit de hand gelopen hobby tot een kleine business. Ik verkoop nu kwaliteitsvolle extra vierge olijfolie uit eigen boomgaard via onze webshop.” Wat is het leukste aan je job?

“We hebben een heel fijn contact met de lokale bevolking. Zij zorgen voor de pluk, het onderhoud van de boomgaard, de persing, enzovoort. Ik vind het het een meerwaarde dat we op een intense en menselijke manier met hen samenwerken. Ondernemen is steeds innoveren en dat houdt het boeiend. Zo lanceren we naast de huidige 5 liter-blikken kleinere flessen olijfolie. We werken al volledig biologisch, maar willen hiervoor een certificaat behalen. Vanaf 2023 hopen we onze Shorebirds te verhuren: vakantievilla’s in dezelfde stijl als Ringhouse.” Is er al een dieptepunt geweest?

“Eén jaar na de bouw van ons huis werd het domein getroffen door een zware bosbrand die in totaal 30.000 m2 in as legde. Onze woning heeft gelukkig amper schade opgelopen en de olijfboomgaard bleef gespaard. Toen we daar aankwamen, was het wel schrikken, want onze heuvel was volledig zwart. Maar al bij al hebben we dus veel geluk gehad.” Waarom ben je lid geworden van Artemis?

“Ik ben maar net lid, maar Artemis trok me vooral aan omwille van het interessante netwerk. Ik ben vaak in Kreta, maar waar ik kan, woon ik graag de activiteiten bij. Dat lijken me steeds interessante bezoeken of lezingen waar ik boeiende mensen kan leren kennen. Ik vind het ook waardevol als ‘oudere’ ondernemer jongere starters te kunnen inspireren en ondersteunen.” Vind je het belangrijk lokaal te winkelen?

“Zeker! We kiezen er voor het productieproces van onze olijfolie bewust voor om zo lokaal mogelijk te werken. Ik had bijvoorbeeld glazen flesjes uit China kunnen kopen, maar dat strookte niet met onze filosofie om een lokaal product te maken. Ik werk liever samen met de lokale glaskunstenaar.” Deel je als Markante Zaak een voordeel uit voor leden?

“De leden van Markant krijgen een korting van 10 procent op onze nieuwe flesjes olijfolie.” www.ringhouse.estate ■

Altijd versterking binnen handbereik!

INTERVIEW

rood

TUSSENTITEL 2

Met de extra diensten van KBC gaat je zaak écht vooruit.

Extra handige tools, aan jou de keuze welke je inschakelt.

Ontdek hoe je nog efficiënter onderneemt op kbc.be/ondernemen/extradiensten 21

■

ARTEMIS

INTERVIEW ARTEMIS

ARTEMIS

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW LIANTIS

Nieuw: rouwverlof voor zelfstandigen Sinds 25 juli 2021 hebben werknemers recht op 10 dagen rouwverlof. Voordien waren dat 3 dagen. Binnenkort krijgen ook zelfstandigen het recht op rouwverlof toegekend. Tekst Karlien Kerremans HET ROUWVERLOF VOOR ZELFSTANDIGEN: WAT IS HET? Zelfstandigen zullen recht hebben op tien dagen betaald verlof als ze tijdelijk hun beroepsactiviteit volledig onderbreken door het overlijden van een kind of partner. Het rouwverlof komt er voor zelfstandige ondernemers van wie de echtgenoot of echtgenote, samenwonende partner of een natuurlijk kind, adoptiekind of pleegkind komt te overlijden. Ook als het gaat om een natuurlijk kind, adoptiekind of pleegkind van de partner, zullen zelfstandigen recht hebben op tien dagen betaald verlof.

VOOR WELKE ZELFSTANDIGEN? Foto Istock

Zelfstandigen kunnen het rouwverlof aanvragen als zij zowel de twee kwartalen voorafgaand aan het kwartaal van overlijden, als het kwartaal van overlijden van de naaste, als de kwartalen waarin de beroepsactiviteit onderbroken wordt, de volgende bijdragen verschuldigd zijn:

WANNEER AANVRAGEN EN OPNEMEN?

• Bijdragen in hoofdberoep (inclusief primostarters). • Bijdragen als meewerkende echtgenoot (maxistatuut). • Bijdragen in bijberoep, als de wettelijke voorlopige bijdrage meer is of gelijk aan de minimumbijdrage in hoofdberoep. Zelfstandigen in een bijberoep kunnen de uitkeringen rouwverlof enkel aanvragen als ze geen aanspraak kunnen maken op een gelijkaardige uitkering als loontrekkende of ambtenaar. • Bijdragen als zelfstandige met gelijkstelling bijberoep (‘artikel 37’), als de wettelijke voorlopige bijdrage meer is of gelijk aan de minimumbijdrage van het hoofdberoep. • Bijdragen als 65-plusser zonder pensioen, als de wettelijke voorlopige bijdrage meer is of gelijk aan de minimumbijdrage van het hoofdberoep.

Zelfstandigen kunnen het rouwverlof aaneensluitend of gespreid (per volledige dag) opnemen vanaf de dag van het overlijden tot het einde van het vierde kwartaal na het overlijden. Dat is meteen ook de uiterste termijn om de aanvraag in te dienen. Momenteel kan het rouwverlof nog niet aangevraagd worden doordat de wetgeving nog niet in voege is. De modaliteiten zijn dus nog niet gekend. Vanaf hierover meer duidelijkheid is, zullen de sociale verzekeringsfondsen informatie kunnen verschaffen over de praktische regeling en de uitwerking van het rouwverlof voor zelfstandigen. ■ Meer weten? Surf naar www.liantis.be.

De zelfstandige moet bovendien in orde zijn met de sociale bijdragen van de twee kwartalen voorafgaand aan het kwartaal van overlijden van de naaste.

‘Beleggen moeilijk? Helemaal niet’ Aandelen kopen en verkopen kan je leren, zo bewijzen deze drie vrouwen. Maar hoe begin je daar precies aan zonder ervaring? Drie vrouwen vertellen over hun traject. Tekst Selma Franssen | Illustratie Flore Deman

DOSSIER BELEGGEN

LINDA VANCAUWENBERGHE (66), GEPENSIONEERD

k beleg al sinds mijn studententijd: ik heb bedrijfseconomie gestudeerd. Economie en financiën hebben me altijd geboeid en het is mijn werk geworden. Tijdens mijn loopbaan ben ik onder meer bedrijfsanalist geweest bij Deloitte en later algemeen directeur van een beroepsfederatie. Ik gaf juridisch-fiscale en economische adviezen. Mijn man en twee zonen zijn eveneens economisten, ook zij belegden al van jongs af aan. De mentaliteit is helaas nog vaak dat er op feestjes tegen mijn man wordt gesproken over beleggen en andere geldzaken, terwijl ik daar net zo graag over praat (lacht).” “Eerst belegde ik vooral om te leren en uit te proberen, later om winst te maken. Het is interessant om te zien hoe een bedrijf evolueert en hoe zich dit vertaalt in de beurskoers. Toen Markant Invest een infobijeenkomst organiseerde, sprak dat me meteen aan. We startten in april 2019 in Gent een beleggersclub, Ladies Ganda Invest, met acht leden, en sloten ons aan bij de Vlaamse Federatie van Beleggers (VFB). VFB zorgde voor een begeleider met veel inzicht en ervaring, die ons nog altijd coacht.” “Voor mij blijft beleggen interessant: bij elke bijeenkomst met onze beleggingsclub leer ik iets nieuws. Ik heb het nieuws altijd met een economische blik gelezen en volg verschillende beurs analyses, lees De Tijd en volg Kanaal Z… Maar nu ik met pen sioen ben, zijn er allerlei andere dingen die ik wil doen, waardoor beleggen soms op de achtergrond raakt. Dankzij de beleggingsclub word ik aangespoord ermee bezig te blijven, meer analisten te volgen en als een spons alle info op te zuigen. We inspireren elkaar. Iedereen doet elke keer de moeite om een bedrijf of aandeel op te zoeken. Er is een dynamische interactie. Na elke vergadering denk ik: wow, wat was dat interessant.” “We beleggen niet fictief en hebben een echte portefeuille die wordt beoordeeld en besproken. We lopen echt risico, maar nu staan we er erg goed voor. Onze aandelen en ETF’s (Exchange Traded Fund, beleggingsfonds waarin alle aandelen van een index zijn opgenomen in een identieke verhouding, red.) kennen samen een gemiddeld rendement van 30 procent. Door samen te zitten kunnen wij betere resultaten voorleggen dan sommige vermogensbeheerders. En we hebben er plezier in! Strijken we de winst op? Nee. Momenteel verkopen we niets: we hebben goede aandelen van bedrijven met een degelijk management die in waarde zullen groeien.” “Bij beleggen komt emotie kijken: als de beurskoersen erg fluctueren of er berichten in de media verschijnen over een op handen zijnde crash, ben je geneigd snel te verkopen. In onze beleggingsclub hebben we dat even gehad toen de pandemie losbarstte – gelukkig hebben we onze kalmte bewaard. We hebben bijgekocht en de waarde van onze portefeuille is gestegen. Als

‘Gelukkig hebben we onze kalmte bewaard tijdens de pandemie’

▲

we verkocht hadden, hadden we met verlies gezeten. Mijn advies is altijd nuchter te reageren, paniek is een slechte raadgever. Baseer je op cijfers, op een fundamentele en technische analyse van het bedrijf wanneer je koopt of verkoopt, niet op emotie. Hetzelfde geldt wanneer een rush op bepaalde aandelen ontstaat: wees kritisch en volg zeker niet elke hype.” “Als broker (financiële instelling waar beleggers in financiële producten kunnen handelen, red.) kozen we met de beleggingsclub voor Bolero van KBC. Deze gratis app is zeer gebruiksvriendelijk, geeft veel informatie en analyses en ook opleidingen zijn mogelijk. Je hebt een ruime keuze aan aandelen en ETF’s die je direct kan aankopen. Privé gebruik ik Bolero en Keytrade.” “Als je weinig tijd hebt om je met beleggen bezig te houden, kan je via je bank in fondsen beleggen. Als je kennis hebt of bereid bent te leren, dan is het efficiënter en leuker om het zelf te doen. Mijn advies: zoek gelijkgestemden, bijvoorbeeld via Markant Invest, en begin een club met andere enthousiastelingen zodat je elkaar een extra duwtje in de rug kan geven.”

DOSSIER BELEGGEN

NATHALIE DEROO (56), ARTS

eleggen was iets wat mijn ouders deden, maar daar praatten ze eigenlijk niet over met hun kinderen. Ik vond dat wel interessant, maar wist er niet veel over. Toen twee jaar geleden via Markant Invest nieuwe beleggersclubs opgericht werden, had ik opnieuw naar de bank kunnen stappen en me laten adviseren, maar ik wilde weten hoe het werkte om zelf onderlegde keuzes te kunnen maken. Dus sloot ik me aan bij de nieuwe beleggersclub van Markant in Gent. Deze bestaat uit twee soorten leden: zij die er al mee bezig waren en complete beginners, zoals ik (lacht). Er is echt een nieuwe wereld voor me opengegaan!” “De eerste bijeenkomsten van de beleggersclub waren een opleiding om de financiële termen te leren kennen. Ook kregen we een handleiding om te leren hoe je een bedrijf financieel kan beoordelen. Het is belangrijk om je de terminologie van de bedrijfswereld eigen te maken. Dat helpt je om de prognoses van analisten te begrijpen en hun visies tegen elkaar af te wegen.” “Na een viertal vergaderingen zij we effectief gestart met beleggen. We deden een basisinleg en sindsdien stort elk lid maandelijks 50 euro op de rekening waarmee we collectief beleggen. We komen elke maand samen en worden nog steeds begeleid door een ervaren expert: die heeft net wat meer toegang tot bedrijfsen beursinformatie, onder meer via betalende websites. Om te weten te komen hoe duurzaam bedrijven zijn, kijken we op de gratis website Sustainalytics. Andere gegevens bekijken we op Marketscreener en als lid van het Vlaams Beleggersfonds heb je daar ook toegang tot bedrijfsgegevens en -ratings. De leden dragen nu ook zelf interessante aandelen aan die we samen bespreken. Bij een meerderheid van stemmen kopen we aan.” “Ik zie de beleggersclub als een maandelijks uitje, we zijn echt een leuke groep. Het fijne is dat je er input van anderen krijgt, want niet iedereen heeft dezelfde achtergrond: dat is een meerwaarde als we een bedrijf beoordelen. Verschillende beroepsgroepen zijn vertegenwoordigd in onze club, waardoor we als groep kennis hebben van verschillende sectoren en bedrijven en hoe die zich zullen ontwikkelen.” “Is beleggen moeilijk? Helemaal niet: het uitvoeren via Bolero is twee keer niets. Kiezen waarin je gaat beleggen is moeilijker, zeker als je een mooi rendement wil halen. Het meeste risico loop je als je indi-

‘Er is een wereld voor me opengegaan’ viduele aandelen van bedrijven koopt. Dan moet je goed weten waar je mee bezig bent. In plaats van te starten met individuele aandelen, kan je starten met ETF’s en holdings (vennootschappen met als enige activiteit het aanhouden van aandelen van andere ondernemingen, red.). Dan beleg je sowieso in diverse aandelen, waardoor je risico gespreid is. Wie begint, raad ik vooral aan om enkel te beleggen met geld dat je de komende jaren niet nodig hebt, zodat je een dip in de markt zonder veel zorgen kan uitzitten totdat de markt zich herstelt.” “Inmiddels ben ik ook buiten de club voor mezelf gaan beleggen. Ik doe het vooral omdat het leuk is en om bij te leren, ik beleg niet met een specifiek financieel doel. Het is bij mij vooral interesse: waar kan ik winst halen, in welke bedrijven geloof ik, kloppen de analyses die ik maak? Mijn enthousiasme is aanstekelijk: toen de beleggersclub vanwege de pandemie tijdelijk via Zoom plaatsvond, heeft mijn man meegekeken. Sindsdien belegt hij ook en zijn de bedrijfsanalyses en aandelenkoersen een vast onderwerp van gesprek geworden bij ons thuis (lacht).”

DOSSIER BELEGGEN

MAGDA KUFREJ (36), SENIOR CONSULTANT

k raad vrouwen aan te beginnen met beleggen zodra ze achttien worden. We hebben te maken met het glazen plafond, een loonkloof én een pensioenkloof van gemiddeld 30 procent – terwijl onze levensverwachting hoger ligt dan die van mannen. Beleggen is een manier om je toekomstige zelf comfortabel te laten leven. Hoe eerder je start, hoe groter het rendement na verloop van tijd, zelfs als je met kleine bedragen begint. Ik begon er twee jaar geleden mee, maar zou willen dat ik het eerder had gedaan. Ik kom uit Polen en verhuisde tien jaar geleden naar België, waar ik bij de Europese instellingen werkte. Ik had een goed inkomen en zoals zovelen zette ik mijn geld op een spaarrekening, denkend dat ik ooit een appartement zou kopen. Na zeven jaar nam ik ontslag. Dankzij mijn spaargeld kon ik de tijd nemen om een carrièreswitch voor te bereiden, maar net toen ik klaar was om de arbeidsmarkt te betreden, sloeg de pandemie toe. Het was een moeilijke tijd om werk te vinden en ik zocht andere manieren om mijn financiën te verbeteren.” “Zo raakte ik geïnteresseerd in beleggen en stuitte ik op de FIREbeweging. FIRE staat voor ‘Financial Independence, Retire Early’. Je beheert je geld zo dat je financieel onafhankelijk kan zijn. Het idee dat ik genoeg middelen en zekerheid zou hebben om ontslag te nemen of van baan te veranderen als ik dat zou willen, sprak me aan. De eerste stap van FIRE is inzicht krijgen in je financiële situatie, hoeveel je uitgeeft en hoeveel je verdient. Dan leg je een financiële buffer aan, meestal ter grootte van drie tot zes keer je maandelijkse uitgaven voor levensonderhoud. Vervolgens maak je een plan dat toewerkt naar vervroegd pensioen, waarvan beleggen het belangrijkste onderdeel is. Toen ik begon, was de markt net gecrasht: een goed moment om te investeren. Ik belegde de helft van mijn spaargeld. De meeste mensen van de FIRE-beweging richten zich op indexbeleggen, het kopen van ETF’s die de hele wereld bestrijken, zodat ze een enorme diversificatie in hun portefeuille hebben en kunnen profiteren van opkomende markten en industrieën. Ik ook, maar de helft van mijn beleggingen is in ETF’s waarin ik geloof omdat ze toekomstgerichte, duurzame bedrijven volgen. Omdat ik beleg voor de lange termijn koop ik aan, maar verkoop ik niet.” “Vanwege de lage kosten en gebruiksvriendelijkheid beleg ik via de Degiro-app. Om je aan te melden moet je een scan van je ID voorleggen, een beleggingsrekening openen via Degiro en deze rekening aangeven bij de Nationale Bank in België. Belastingen kunnen wat ingewikkeld zijn, maar Degiro levert veel data die je nodig hebt. Je kan ook vragen stellen in de Facebookgroep ‘Financial Independence Belgium’ of deelnemen aan hun meetups. Groepsleden geven graag raad aan nieuwkomers.”

‘Hoe jonger je start, hoe groter het rendement zal zijn’

▲

“Inmiddels heb ik een nieuwe baan als consultant. Elke maand investeer ik 40 procent van mijn inkomen. Een appartement kopen in Brussel lijkt me niet meer zo’n goed idee. Kopen is nu duur en huren relatief goedkoop – een hypotheek voor 20 jaar afsluiten schrikt me af. Dus geef ik de voorkeur aan huren en beleggen in ETF’s. Elk jaar accumuleren mijn beleggingen en volgens mijn berekeningen kan ik over 20 jaar de magische drempel van 4 procent bereiken. Dit betekent dat ik met 4 procent van mijn totale investering mijn levensonderhoud voor een jaar kan dekken en met pensioen kan. Als je maar 4 procent per jaar opneemt, blijft je portefeuille duurzaam en zal die zich in de loop van de tijd regenereren. Na mijn pensioen wil ik mijn tijd besteden aan projecten die ik belangrijk vind, zoals Work Ally (www.workally.eu), mijn bedrijf dat loopbaanadvies geeft aan vrouwen, vrijwilligerswerk doen bij een hondenopvang... Ik zou kunnen reizen en in verschillende landen wonen.” “Mijn belangrijkste raad? Begin vandaag, lees je in en wees niet bang. Begin klein zodat je vertrouwd kan raken met beleggen, leer gaandeweg en ontwikkel een strategie die voor jou werkt. Als je die hebt gevonden, houd die dan vol.”

DOSSIER BELEGGEN

‘Vrouwen laten zich minder leiden door emotie’ Véronique Goossens is hoofdeconoom bij Belfius. Daarvoor werkte ze meer dan twintig jaar in de journalistiek, onder meer voor Kanaal Z. In haar boek De geldmakers vertelt ze de geschiedenis van de Nationale Bank van België. Tekst Selma Franssen

Neemt de interesse in beleggen toe?

“Uit cijfers van de financiële waakhond FSMA blijkt dat in de eerste drie maanden van dit jaar het aantal unieke beleggers in België meer dan verdubbeld is tegenover begin 2019. Tijdens de pandemie zijn veel mensen tot het besef gekomen dat hun spaargeld de afgelopen tien jaar 15 tot 20 procent aan waarde heeft verloren. Het leven is duurder geworden, terwijl de spaarrente al lange tijd erg laag staat. Bovendien daalde de beurs door de coronacrisis en herstelde daarna weer, onder meer dankzij expansief monetair beleid van de Europese Centrale Bank. Heel wat Belgen beseften dat dit een goed moment was om in te stappen. Velen deden dat voor het eerst: het aantal nieuwe beleggers ligt dit jaar de helft hoger dan begin 2019.” Zijn er onder hen ook meer vrouwen?

“Helaas is hier weinig onderzoek naar gedaan, maar in Nederland zou één op de zeven beleggers vrouw zijn, in België zou het om 35 procent gaan. Dat er meer vrouwen beleggen is logisch als je bedenkt dat vrouwen vandaag veel onafhankelijker zijn dan pakweg twintig jaar geleden. Bovendien is de beurs in het algemeen toegankelijker geworden dankzij beleggingsapps en de veelheid informatie die je online kan vinden.” ‘Vrouwen beleggen beter dan mannen’ kopten een aantal kranten vorig jaar. Klopt dat?

“Vrouwen beleggen in elk geval volgens andere patronen dan mannen. Wanneer mannen een aandeel stevig zien vooruitgaan, reageren ze op die trend, terwijl vrouwen zulke ontwikkelingen eerder rustig aankijken. Ze nemen minder risico en laten zich minder leiden door emotie. Vrouwen beleggen ook vaker voor de lange termijn en spreiden hun portefeuille beter, terwijl mannen meer kopen en verkopen. De verschillen in resultaat zijn echter niet bijzonder groot: vrouwen zouden gemiddeld nauwelijks een half procent beter presteren dan mannen. Dat duurzame aandelen populair zijn, kan overigens wel deels verklaard worden door de toename aan vrouwelijke beleggers. Negen op

DOSSIER BELEGGEN

die je belangrijk vindt en waar je je geld in wil steken, zoals bedrijven die werken rond duurzaamheid of medicijnontwikkeling. Je kan ook zelf aan de slag gaan. Als je veel wil handelen, is het belangrijk een broker te kiezen met lage transactiekosten. Zorg voor een goede spreiding, door te starten met een tiental aandelen in verschillende sectoren en regio’s. Als een bepaalde markt het moeilijk heeft terwijl een andere het goed doet, dan houden die elkaar in balans. Een andere manier om je risico’s meteen gespreid te hebben is het kopen van holdings. We hebben een aantal knappe holdings in België, maar vaak zijn deze duur. Investeren in ETF’s, dat zijn fondsen die een index spiegelen, is een goedkopere optie om je eieren niet allemaal in een mandje te leggen.”

de tien vrouwen geeft aan duurzaamheid belangrijk te vinden wanneer ze geld investeren.’ Kan beleggen een manier zijn om je pensioen te verbeteren?

“Zonder meer. Ik heb in eerste instantie belegd om mijn kinderen te laten studeren. Toen ik nog twintig jaar werken voor de boeg had, begon ik voor mijn eigen pen sioen te beleggen. Door elke maand een klein bedrag te investeren en eventuele dividenden te herbeleggen, krijg je op termijn een mooi samengesteld rendement. Het voordeel van beleggen tegenover een woning kopen is dat de drempel lager is. Je kan elke maand een klein bedrag inzetten en je kan een deel van je aandelen weer verkopen als dat nodig is.”

‘De beurs is toegankelijker geworden dankzij apps’

Hoe kijkt u naar mensen die beleggen om extra vroeg met pensioen te gaan, de zogenoemde FIRE-beweging, die staat voor Financial Independence, Retire Early?

Heeft het eigenlijk nog zin om in niet-duurzame fondsen of bedrijven te beleggen?

“Zeker als het om klimaat gaat, wordt er steeds meer beleid ontplooid dat bedrijven afstraft als ze niet duurzaam bezig zijn. Denk aan maatregelen om CO2-uitstoot tegen te gaan. Het zal voor banken ook duurder worden om aan zulke bedrijven te lenen, omdat toezichthouders banken op de vingers tikken als hun kredietportefeuilles grotendeels bestaan uit niet-duurzame bedrijven. De druk op niet-duurzame bedrijven neemt dus van verschillende kanten toe, waardoor het minder interessant is om daarin te investeren. In de toekomst zal dat ook gaan gelden voor sociale aspecten en diversiteit. Het is bijvoorbeeld al meermaals wetenschappelijk bewezen dat bedrijven met een divers personeelsbestand én topmanagement beter presteren. Daar zal meer aandacht voor komen, niet alleen via Belgische en Europese regelgeving die quota oplegt voor raden van bestuur, ook de markt zal dat gaan eisen.” ■

“De arbeidsmarkt krimpt door de vergrijzing: er zijn steeds meer gepensioneerden die dankzij een hogere levensverwachting meer jaren pensioen ontvangen, terwijl minder mensen de arbeidsmarkt betreden. Overheden proberen daarom meer mensen aan het werk te krijgen en hen langer te laten doorwerken, om zo het pensioensysteem betaalbaar te houden. Macro-economisch gezien is het dus jammer als mensen met talent en skills vroegtijdig uitstromen, maar wanneer zij dat doen om bij te dragen aan projecten die de samenleving beter maken, kan dat ook waardevol zijn.” “De vraag is dus: gaan de mensen die beleggen om zo vroeg mogelijk op pensioen te gaan onder een palmboom liggen, of dragen ze bij aan de samenleving? Ik begrijp waar de interesse vandaan komt – heel wat jongeren kijken anders naar de arbeidsmarkt en willen absoluut niet werken zoals hun ouders dat doen. Sommigen beleggen om tijdens hun loopbaan een sabbatical te kunnen nemen, waarin ze zorgtaken op zich nemen of op reis gaan.” Wat is uw advies voor wie wil starten met beleggen?

“Heb je weinig tijd, dan kan je aankloppen bij je bank, die fondsen samenstelt en voor jou beheert. Je kan fondsen kiezen op basis van hoeveel risico je wil nemen, of op basis van thema’s

LEVENSVERHAAL

JANE GOODALL BLIJFT VECHTEN VOOR EEN BETERE WERELD

Foto Vincent Calmel

‘Ik geef gewoon niet op’

De Engelse antropologe en biologe Jane Goodall (87) is het bekendst van haar werk rond chimpansees. Jarenlang bestudeerde ze deze dieren in Tanzania. Het is dankzij haar dat we hun gedrag beter begrijpen – en weten dat ze heel erg dicht bij ons, mensen, liggen. Dit is – een stukje – van haar levensverhaal. Bewerking Ann-Marie Cordia

LEVENSVERHAAL

leefgebied van de chimpansees afgelegen en ruig was en dat er gevaarlijke dieren zouden zijn – en dat de chimpansees zelf vier keer sterker waren dan mensen. O, wat verlangde ik ernaar om een avontuur te ondernemen zoals Leakey voor ogen had. Hij zei dat hij op zoek was naar iemand die leergierig was, een open blik had, alsook liefde voor dieren en eindeloos geduld.” “Leakey geloofde dat inzicht in het gedrag van onze naaste verwanten in het wild kon helpen om de menselijke evolutie te duiden. Hij zocht iemand die dit wilde onderzoeken. Hij geloofde dat er zo’n zes miljoen jaar geleden een gemeenschappelijke voorouder was, een aapachtig mensachtig wezen. Als moderne chimpansees – waarmee we haast 99 procent van ons dna delen – en moderne mensen identiek of vergelijkbaar gedrag vertonen, redeneerde hij, dan vertoonden onze gemeenschappelijke voorouders dit gedrag misschien ook. Dan zou het mogelijk zijn dat dit gedrag aanwezig was tijdens onze afzonderlijke evoluties. Met die informatie meende hij beter het gedrag van onze voorouders uit de steentijd te kunnen doorgronden. Ik had geen idee dat hij mij hiervoor in gedachten had, en ik kon het haast niet geloven toen hij vroeg of ik deze taak op me wilde nemen (lacht). De Britse regering weigerde eerst toestemming, zij was geschokt bij de gedachte dat een jonge blanke vrouw het oerwoud in zou gaan. Maar Leakey hield vol en ze stemde toe, zolang ik met een ‘Europese’ metgezel zou gaan. Louis wilde iemand die me op de achtergrond steunde, zonder geweiengekletter, en be-

sloot dat mama perfect zou zijn. Zij was niet moeilijk over te halen, ze hield van een uitdaging. Zonder haar was de hele expeditie niet mogelijk geweest.” “Er waren veel momenten van teleurstelling en wanhoop. Elke dag beklom ik voor zonsopgang de steile heuvels van Gombe op zoek naar chimpansees en turend door mijn verrekijker ving ik er heel soms een glimp van op. Na eindeloos kruipen door het woud, uitgeput en vol schrammen van het struikgewas, kwam ik eindelijk een groep chimpansees tegen. Mijn hart bonkte in mijn keel, ze gunden me één blik, en voor ik iets kon waarnemen waren ze ervandoor.”

‘Alleen door mensen te helpen konden we chimpansees helpen’

“We hadden geld voor zes maanden onderzoek, maar de chimpansees liepen gewoon voor me weg. Weken werden maanden, al wist ik dat ik op de lange duur het vertrouwen van de chimpansees zou kunnen winnen. De enige vraag was: had ik genoeg tijd? Als het me niet lukte, zou ik Leakey in de steek laten, terwijl hij me vertrouwde, en de droom zou eindigen. Maar vooral zou ik deze fascinerende wezens nooit echt kunnen doorgronden, noch wat ze ons konden vertellen over de menselijke evolutie, waar Leakey een beeld van hoopte te krijgen.” “David Greybeard, een erg knappe chimpansee met opvallend wit haar op zijn kin, was uiteindelijk de eerste die me ver-

▲

ls kind was ik vaak ziek – mijn oom, een arts, noemde me een zorgenkindje. Ik las de verhalen van Tarzan en Doctor Dolittle en deed het heel goed op school, maar toen ik op mijn achttiende afstudeerde, was er geen geld voor de universiteit. Ik moest een baan zoeken, dus volgde ik een secretaresseopleiding. Doodsaai. Maar mama had gezegd dat ik hard moest werken, alle kansen moest grijpen, en niet opgeven. Ze zei ook altijd: ‘Als je iets doet, doe het dan goed.’ Volgens mij is dat de hoeksteen van mijn leven geweest. Je wilt het niet doen, je wilt het achter de rug hebben, maar als je het dan toch gaat doen, maak er dan het beste van.” “Op een gegeven moment nodigde een schoolvriendin me uit om de boerderij van haar familie in Kenia te bezoeken. Tijdens dat bezoek hoorde ik over dr. Louis Leakey, de beroemde paleoantropoloog, die zijn leven lang had gezocht naar fossiele overblijfselen van onze eerste voorouders in Afrika. Hij was toen conservator van het Coryndon Museum, nu het Nairobi National Museum. Als ik in dieren geïnteresseerd was, moest ik Leakey opzoeken. Ik denk dat hij onder de indruk was van mijn kennis van Afrikaanse dieren, want ik had alles gelezen wat over dat onderwerp voorhanden was. En kijk, twee dagen voor onze kennismaking had zijn secretaresse opeens de benen genomen, hij had er een nodig. Zo zie je maar, dat die doodsaaie secretaresseopleiding toch zijn vruchten heeft afgeworpen (lacht).” “Eerst heb ik drie maanden geholpen bij een opgraving in de Olduvaikloof in Tanzania. Louis begon te praten over een groep chimpansees die in de bossen langs de oostelijke oever van het Tanganyikameer in Tanzania leefde, dat destijds Tanganyika heette en nog een Britse kolonie was. Hij vertelde dat het

LEVENSVERHAAL

Jane Goodall met chimpansee Wounda, een wees. Het dier werd toen net vrijgelaten op Tchindzoulou Island. Foto: Brice Ngomo

trouwde. Ik heb de dieren inderdaad namen gegeven – later werd me verteld dat het wetenschappelijker zou zijn om nummers te gebruiken – maar eerlijk, ik had het anders toch gedaan. David Greybeard was erg kalm en ik denk dat zijn acceptatie de andere apen er uiteindelijk van overtuigde dat ik toch niet zo gevaarlijk was. Ik zag de chimpansee grasstengels als gereedschap gebruiken om termieten uit een termietenheuvel te vissen – hun

aarden nest. Later zag ik hoe hij bladeren van een twijgje trok om het voor dat doel geschikt te maken. Destijds was de westerse wetenschap er nog van overtuigd dat alleen mensen in staat waren om gereedschap te maken. Het was de belangrijkste reden voor de tweedeling tussen mens en dier. We werden gedefinieerd als ‘de mens, de gereedschapsmaker’.” “Tegenwoordig weten we dat dieren echt veel intelligenter zijn dan mensen vroeger dachten. Chimpansees en andere mensapen kunnen vierhonderd of meer woorden Amerikaanse gebarentaal leren, complexe problemen op een computer uitwerken en ze

‘Waarom ben ik in hemelsnaam hoopvol, denk ik soms. Deels omdat ik koppig ben’

houden van schilderen en tekenen, net als sommige andere dieren, zoals varkens. Maar dat moment, met David Greybeard en zijn gebruik van gereedschap, heeft alles veranderd. Ook voor mij persoonlijk. National Geographic wilde mijn research bekostigen toen de eerste beurs afliep, en ze stuurden Hugo (van Lawick, een Nederlander, red.) om alles te filmen. Ik was niet echt op zoek naar een partner, maar Hugo kwam naar de rimboe en daar zaten we dan met zijn tweeën. Allebei redelijk aantrekkelijk. Allebei dol op dieren. Allebei natuurliefhebbers. Het was overduidelijk dat het zo moest zijn. (Ze zijn gescheiden in 1974. Later trouwde ze met Derek Bryceson, de directeur van Tanzanian Parks, maar ze verloor hem nog geen vijf jaar later aan kanker, red.)” “In 1977 heb ik het Jane Goodall Institute (JGI) opgericht, om chimpansees en andere primaten te beschermen. Ik heb veel geleerd over de problemen waarmee de apen werden geconfronteerd, maar ik heb ook geleerd met welke ellende de bevolking in en rondom hun leefgebieden te kampen had. Verlammende armoede, gebrek aan goed onderwijs en gezondheidszorg, en verarming van het land door bevolkingsgroei. Toen ik in 1960 naar Gombe ging, maakte het deel uit van de grote equatoriale gordel van bossen die zich over Afrika uitstrekte. Tegen 1990 was het een kleine oase van bos geworden, te midden van volledig kale heuvels. Er woonden meer mensen dan het land kon onderhouden, te arm om voedsel van elders te kopen, worstelend om te overleven. De bomen waren gekapt om voedsel te verbouwen of houtskool te maken. Ik leerde veel over de vernietiging van hun leefomgeving in het bos en over het begin van de handel in bushmeat, de commerciële jacht op dieren voor voedsel en het doden van moeders om hun jonkies als huisdier of voor amusement te verkopen. Ik besefte hoe precair de situatie is

LEVENSVERHAAL

van veel Afrikaanse mensen in en rond de leefgebieden van chimpansees. De verschrikkelijke armoede, het gebrek aan gezondheids- en onderwijsfaciliteiten en de verarming van de grond...” “De problematiek van chimpansees is onlosmakelijk verbonden met die van mensen. Alleen door de mensen te helpen konden we de chimpansee helpen. Om een begin te maken verdiepte ik me in de situatie van de dorpen rond Gombe. Er was geen adequate infrastructuur voor gezondheidszorg, geen stromend water of elektriciteit. Meisjes moesten na de basisschool thuis helpen of op het land en ze werden jong uitgehuwelijkt, soms als ze pas dertien jaar oud waren. Oudere mannen hadden vaak vier vrouwen en een groot aantal kinderen. In 1994 startten we met het Jane Goodall Institute (JGI) met Tacare. In die tijd was het een heel nieuwe benadering van natuurbehoud. George Strunden, het brein achter het programma, stelde een klein team van zeven plaatselijke Tanzanianen samen. Ze gingen naar twaalf dorpen en vroegen hoe hij hen kon helpen. De mensen wilden meer voedsel verbouwen en betere klinieken en scholen, dus daar zijn we begonnen, in nauwe samenwerking met Tanzaniaanse overheidsfunctionarissen. De eerste jaren spraken we niet eens over het redden van chimpansees.” “We hebben ook microkredietbanken opgericht, om microleningen te verstrekken. De eerste ontvangers waren bijna allemaal vrouwen. Intussen wordt de Tacare-methode ook toegepast in de zes andere Afrikaanse landen waar jgi actief is, met als resultaat dat de chimpansees en hun bossen, en ook andere wilde dieren, beschermd worden door de mensen die daar wonen. De toekomst ligt in hun handen.” “Het is ook niet alleen zo dat we deel uitmaken van de natuur en er afhankelijk van zijn. We hebben de natuur echt

nódig. Door ecosystemen te beschermen, door steeds meer delen van de wereld opnieuw te laten verwilderen waken we over ons eigen welzijn. Onderzoek bevestigt dat, en ik vind deze kwestie ongelooflijk belangrijk. Ik heb tijd in de natuur nodig. Al is het maar om onder een boom te zitten of te wandelen in deze bossen of te luisteren naar zingende vogels. Het geeft rust in deze dwaze wereld!” “De problemen waarmee de planeet kampt, zijn gigantisch. En als ik ze zorgvuldig analyseer, lijken ze soms schier onmogelijk op te lossen. Soms denk ik: waarom ben ik in hemelsnaam hoopvol? Maar ik ben het. Deels omdat ik koppig ben. Ik geef gewoon niet op. En deels omdat we niet precies kunnen voorspellen wat de toekomst ons zal brengen. Dat kunnen we gewoon niet. Niemand weet hoe het allemaal zal lopen.” ■

Het boek van hoop van - Levenslessen voor een mooiere toekomst van Jane Goodall en Douglas Abrams is uitgegeven bij HarperCollins.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

In haar eerste dagen in Gombe bracht Jane Goodall uren door met haar verrekijker, op zoek naar chimpansees in het bos. Foto Hugo van Lawick

DURF TE VRAGEN

‘Wie lol trapt, heeft voor mij gewonnen’ 36

DURF TE VRAGEN

Actrice Hilde De Baerdemaeker bracht net het boek Nog 9 minuten uit met Evi Hanssen en Jutta Borms, over de heilzaamheid van mediteren. Tekst Isabelle Bral | Foto Kurt Stallaert Hilde in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

“Een reisticket naar het begin: de oerknal. Het hoe, wat en wanneer vanop de eerste rij meemaken. Met een gordel om vanuit een veilige raket of zo? Dank u.”

Welk boek uit je kindertijd is je bijgebleven?

“Een boek over een jongetje dat in een rivier valt en als hij boven water komt, zijn alle andere mensen dood. Hij gaat op zoek naar overlevenden en vindt er een paar die ook onder water waren op dat moment. Ik herinner me het verhaal heel filmisch en gedetailleerd. Bij deze een oproep aan alle Markant-lezers, want ik heb geen idee van titel of auteur. Nu begin ik zelfs te twijfelen of ik dit misschien gedroomd heb. Help!” Ben je een goede verliezer?

“Euh, ja, eigenlijk wel, denk ik. Voor mij draait het om het spelen van het spel, niet zozeer om het resultaat ervan. Wie lol trapt, heeft voor mij gewonnen.” Wat was tot dusver de grootste uitdaging in je leven?

“Het ouderschap. Het loslaten van je kinderen in de grote, ‘boze’ wereld. Bewust een supporter proberen zijn vanop de zijlijn en hén laten voelen wat leuk is en wat net niet. Ze zelf de oplossingen laten uitzoeken zonder hen te veel te bemoederen, dat is echt een uitdaging. Ik wil ze zo graag tegen pijn en verdriet behoeden, maar dan denk ik vaak aan een goede raad van een goede vriend: ‘Ga nooit tussen uw kind en zijn ervaring staan’.” Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

“Dat is gelukkig geëvolueerd met de jaren. Van zwijger naar roeper naar iemand die nu probeert te voelen wat er echt speelt aan beide kanten. Dat durven te voelen en benoemen. Misschien niet in het heetst van de strijd, maar na een korte time-out. Ruzies duren niet lang meer. ‘Verbindend communiceren’ heet dat met een chic woord. Het bracht veel rust bij ons.” Welke app doe je na een nachtje sla-

pen het eerst open?

“Spotify voor onze snoozemeditatie ‘Nog 9 minuten’. Snoozen, eens goed uitrekken en ik kan ertegenaan.”

Naar wie of wat steek je je middenvinger mentaal op?

“Naar de oneindige stroom aan informatie waarin we allemaal meegezogen worden. Ik kies er heel bewust voor om enkel nog naar het nieuws te luisteren op de radio, eemaal per dag. Meer dan genoeg.” Van welk liedje krijg je kippenvel?

Ik wil blijven spelen, blijven leren, blijven voelen. Verder leven als eeuwige student.” Waarvoor ben je allergisch?

“Veel gedoe om niets. Ik relativeer graag en veel. En soms kan ik echt niet goed meer tegen luxeproblemen-drama-shizzle; dat zal ik proberen te vermijden.” Is het leven een geschenk voor jou?

“Elke dag. Ik pak het zelf graag wat extra in met een strik eromheen.” Zie je het glas halfvol of halfleeg?

‘Ik luister bewust maar één keer per dag naar het radionieuws’

“Van welk liedje krijg ik géén kippenvel? (lacht) Muziek komt sowieso altijd echt binnen bij mij. Patrick Hamiltons pianomuziek kan me echt ontroeren.”

Welk dierbaar moment wil je graag opnieuw ervaren?

“Hmm, misschien iets bewuster mijn bevalling meemaken? Ik was er niet helemaal bij door een cocktail van pijnstilling en hormonen. Ook het laatste gesprek met mijn vader zou ik weer willen hebben…” Waarin vind je troost?

“In bijzonder veel. Troost is overal, als je wilt. Natuur en schoonheid, klef en cliché misschien, maar heel waar.” Naar wie kijk je op?

“Naar mensen die hun fouten durven toe te geven en er iets uit leren.” Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?

“Naast mijn spiegel hangt een foto van mezelf als klein kindje dat lief recht in de lens kijkt. Als ik in die spiegel kijk, kijk ik ook altijd even naar mijn kleine ik en zie ik in mijn spiegelbeeld de gelijkenis, die ogen. Die herkenning maakt me heel blij en dan durf ik weleens te lachen, knipogen of een kusje naar mijn spiegelbeeld te gooien.” Wat wil je professioneel nog?

“Vooral kunnen doen wat ik graag doe.

“Halfvol, sowieso. Iedere dag opnieuw dankbaar zijn voor wat er wel is… Niet altijd evident, maar je kan je daar wel in trainen. Bewust je gedachten observeren, mediteren en mindful zijn helpt.” Welke citaat is op je lijf geschreven?

“‘Piekeren is de verkeerde kant op fantaseren.’ Je zorgen maken over van alles en nog wat, iedereen doet het. Maar het heeft zo weinig zin. Problemen waaraan je iets kan doen, los ik graag op. En waar ik niets aan kan veranderen? Dat probeer ik te aanvaarden. Het onderscheid tussen die twee maken is de kunst.” Met welke woorden zouden je beste vrienden je omschrijven?

“Zorgzaam, liefdevol, speels, geboren voor het geluk, beetje héél emotioneel – ik heb het hen gevraagd.” ■ WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven van Nog negen minuten. Mail naar redactie@markantvzw.be.

ACHTERGROND

‘Het DNA van Ter Helme opende in 1974 in Oostduinkerke de deuren voor vakantiegangers, in de eerste plaats om kinderen van zelfstandigen vakanties aan te bieden. Samen met enkele betrokkenen b likken we terug op hoe het begon. ‘Mensen kwamen altijd terug voor de familiale sfeer.’ Tekst AnnMarie Cordia

eerste uur. ste van het y, receptioni us Do n ie tr Ka

akantie bestond in de jaren vijftig niet zoals we dat vandaag kennen, toerisme was iets voor de happy few”, vertelt Kaat Peeters. Ze werd in 2009 voorzitter van Ter Helme, op vraag van toenmalig voorzitter Regine Geûens. “Vakantie moest nog aangemoedigd worden, en dat deed men eerst voor de loontrekkenden, vanuit de vakbonden en mutualiteiten. Ook CMBV, Christelijke Middenstands- en Burgervrouwen, nu Markant, begon met het aanbieden van vakanties voor kinderen en vrouwen. De middenstand, dat waren de kleine zelfstandigen, terwijl de burgervrouwen de echtgenotes waren van de vrije beroepers: de notarissen, de dokters en en de advocaten. Deze vrouwen bleven thuis om de telefoon te beantwoorden en werkten mee in de praktijk van hun echtgenoot. Ze hadden in die tijd geen statuut of sociale bescherming. Een van de prioriteiten van CMBV was haar leden te helpen bij de opvoeding van hun kinderen. De beweging wilde, naast vakantiemogelijkheden voor kinderen van zelfstandigen, ook een plek bieden aan jonge moeders waar zij tot rust konden komen. Later werden er ook gezinsvakanties gepromoot. Zo ontstond het sociaal toerisme.” De eerste kindervakanties werden georganiseerd in het binnenland, in huize St. Bartel in Goeferdinge en in het vakantiehuis de Providentie in Waasmunster. Wat later kon CMBV gebouwen huren aan zee, in Middelkerke. Ook in Heist aan zee werden gebouwen gehuurd van de zusters. Zij konden het geld goed gebruiken maar hadden de inkomsten niet meer nodig toen het vrij onderwijs subsidies kreeg. Vanaf 1960 gaven ze er de voorkeur aan hun rust te nemen in de zomer, waarna de kindervakanties in De Panne en Wenduine werden verdergezet. De kinderen sliepen in villa’s met namen als ‘Sneeuwwitje’, maar die zouden afgebroken worden. Dus begon CMBV met NCMV, het Nationaal Christelijk Middenstandsverbond, nu Unizo, te dromen van een eigen gebouw. Zo stichtten ze samen, met ADMB erbij, nu Liantis, in 1961 de vzw Vakantie voor Allen om sterker te staan

in de strijd voor subsidies. Elke organisatie bouwde eigen vakantiehuizen: Ter Helme is het laatst overblijvende. In 1969 werden de gronden aangekocht in Oostduinkerke, het vakantiedomein ging open in 1974. Katrien Dousy ging er in 1975 als 19-jarige aan de slag als receptioniste. Ze werd gestuurd vanuit de nationale leiding van CMBV. “Via het parochieblad wist ik dat ze iemand zochten voor de receptie. Tijdens mijn sollicitatiegesprek in Brussel had mevrouw Brouckaert (de allereerste voorzitter van CMBV, Marie-Jozef Brouckaert, red.) me niets gevraagd over mijn opleiding onthaal. We hadden enkel gepraat over mijn engagement als hoofdleidster bij de speelpleinwerking bij VKSJ. Maar ik was vrijwel meteen aangenomen.” “Er was amper schrijfgerief dat eerste jaar, maar het was een groot avontuur. Ik deed van alles. Zowel het klassieke receptionistenwerk als het afsluiten van de bar – tot de laatste ging slapen (lacht). Die beginperiode had zijn charme. Voor de kinderen waren er altijd goede monitrices, en families kwamen elk jaar terug omdat ze het zo fijn vonden – zelfs al waren de kamers niet helemaal af of hadden er het jaar

Chef-kok Rik Baert en hulp kok Eddy De Vos. 38

ACHTERGROND

Ter Helme blijft’ dat we naar de zee komen, logeren mijn man en ik er en we hebben er ons huwelijksjubileum gevierd. Ik ben er destijds wat ingetuimeld. Ik zat al in de raad van Kinderen kwamen gr aag op ka bestuur van CMBV mp. toen voorzitter Regine Geûens mij en enkele anderen vroeg of we niets wilden organiseren voor jonge moeders met jonge kinderen, om er eens tussenuit te zijn en de kroost achter te laten voor een paar dagen. Een weekend ‘Verwen jezelf ’ was dat. Andere vrouwen konden zich net moeilijker vrijmaken in het weekend, dus deden we een midweek. Me-time is nu iets evidents, toen was dat bijna ‘not done’. Je trok als vrouw niet zomaar de deur thuis dicht (lacht). Vooraf kenden de vrouwen elkaar meestal niet. Ze kwamen uit de vier windstreken, maar werden vaak vriendinnen. Ze waren erg enthousiast. Soms gingen de vakantiegangers gewoon zwemmen in het zwemparadijs, maar ik organiseerde ook kleine activiteiten. Een modeshow of een quiz, bijvoorbeeld, of we luisterden naar een klassiek concert en hielden achteraf een bespreking. Ik stelde altijd een programma op, je was nooit verplicht om mee te doen, maar de activiteiten waren altijd populair.” Lieve speelde een grote rol in de vernieuwing van het interieur. “Ook daar ben ik wat ingerold. Een opleiding volgde ik daar nooit voor, maar ik had er altijd een grote interesse in. Je leert het al doende. Trendy kleuren laat je beter links liggen. We hebben bijvoorbeeld gekozen voor greige en blauw, wat natuurlijk aan de zee refereert. Verder moet het materiaal tegen een stootje kunnen. Jaren geleden kocht ik bijvoorbeeld stoelen die er vandaag nog staan. Verder is de toegankelijkheid ontzettend belangrijk: ook met een rolstoel moet je hier je plan kunnen trekken.” “We hebben altijd een heel divers publiek aangesproken, van families over vriendengroepen tot sportclubs… De ene week is er een symposium aan de gang of komt hier een harmonie oefenen, terwijl het volgende weekend iemand zijn 70ste verjaardag viert. Sommige vaste klanten komen sinds jaar en dag naar Ter Helme voor hun kerstdiner. Alles kan hier.” 25 procent van de omzet komt nog van zeeklassen, 50 procent van families en 25 procent van groepen in de brede zin van het woord.

voordien emmers op hun kamer gestaan, want we hebben last gehad van waterinsijpeling. Het is soms behelpen geweest, maar mensen kwamen echt voor de huiselijke sfeer.” Als kinderen verloren liepen op het strand, vertelden ze dat ze ‘bij Katrien Ter Helme’ bleven, dan kwamen ze altijd wel weer terecht, want iedereen kende Katrien. “Ik maakte altijd met iedereen een praatje en sprak iedereen aan die Ter Helme binnenstapte. Dat vond ik belangrijk.” Een enkele keer moest ze de politie bellen, vanwege jongeren die hun roes kwamen uitslapen in de duinen. “Je moet vooral rustig blijven, maar je moet wel je verantwoordelijkheid nemen. Je doet wat je moet doen.” “In al die jaren is het werk geëvolueerd. Ik ben begonnen op een typmachine en deed de boekhouding op carbonpapier, later heb ik de eerste elektronische IBM-typmachine weten binnen te komen. Vaak was ik meer in Ter Helme dan thuis. De chef-kok, Rik Baert, zijn vrouw Rita en de conciërge waren als familie. Het was mijn leven. Eind 1986 ben ik gestopt en ben ik een kledingwinkel voor kinderen gestart. Ook na al die jaren spring ik nog altijd binnen als ik naar zee ga; ik wil altijd weten hoe het gaat. Mijn ziel hangt er nog rond.” “Het was een heel familiale sfeer,” herinnert ook Trui Colpaert zich. Ze werkte in de tweede helft van de jaren tachtig deels voor (toenmalig) CMBV en deels voor Ter Helme. “Van juni tot half september werd ik gedetacheerd naar Ter Helme, omdat er toch niet zo veel werk was in de zomer voor CMBV. Dus gingen we in ‘ons’ vakantiehuis werken. Dat was een leuke afwisseling. Het was een levendige boel, met alle kinderen die op vakantie kwamen in de zomer. Ik herinner me ook dat er elk jaar in september een groot kamp was voor kinderen met een handicap. Ik bleef er die maanden ook slapen, dus had ik een beperkt sociaal leven.” “Ik was een manusje-van-alles en deed onder meer administratie maar ook onthaal van gasten – en als het moest, heb ik weleens een appartement schoongemaakt. Mijn voornaamste taak was voor animatie zorgen voor twee vakantiehuizen, waaronder dus Ter Helme. Dan deed ik zaken als een aperitiefconcert, een leuke quiz of een begeleide wandeling. We trokken al eens in de vroege morgen naar de vismijn in Nieuwpoort om de aankomst van de boten mee te maken. In het begin had ik daar helemaal niet veel ervaring mee, maar ik kreeg er altijd positieve reacties op.” Ook voor Lieve Heps, voormalig hoofdredacteur van Markant Magazine, werd Ter Helme een soort tweede thuis. “Elke keer

‘Het was een levendige boel, met alle kinderen’

▲

ACHTERGROND

Daaruit bestaat het doelpubliek anno s i u h 2021, vertelt voorzich t voelden n klein zitter Kaat Peeters. lme. e H r Groot e e T in “Vakantie promoten is niet meer nodig, maar sommige groepen ervaren hierbij nog drempels – daarvoor blijft het sociaal toerisme bestaan. Ook ons sociaal engagement blijft. We ontvangen nog steeds groepen zoals de MSLiga en mensen met een mentale of fysieke beperking.” In de periode van het sociaal toerisme kon Ter Helme rekenen op heel wat subsidies. “Ook dankzij de inzet van Regine Geûens, de vorige directeur, en tijdens mijn mandaat dankzij Ward Poppe, nu erebestuurder in Ter Helme. Mevrouw Geûens zorgde er ook voor dat het probleem met de waterinsijpeling en de wandelende duin werd opgelost. De strijd tegen het zand blijft ook nu een constante zorg. Toen ik begon in 2009, had ik het geluk dat Ter Helme financieel gezond was. Mijn grootste uitdaging is de professionalisering geweest, om in de markt te blijven, ook naar alle stakeholders toe. Intussen staan we onafhankelijk van Markant maar door onze roots blijven we verbonden en lid van die grote familie met Unizo en Liantis erbij. We hebben een raad van bestuur met veel expertise. Met de directeur Katrien Dewulf vorm ik een goede tandem. Zij draagt de operationele verantwoordelijkheid en stuurt een team van 22 zeer geëngageerde medewerkers aan. Een horeca- en hotelbedrijf runnen is een harde stiel. Ook al onze bestuurders zijn een klankbord voor Katrien.” Kaat heeft een vrijwilligersmandaat, als algemeen voorzitter, en er is nog altijd een team van vrijwilligers. “Na twintig jaar in het bedrijfsleven wilde ik iets teruggeven aan de maatschappij.” De afgelopen tien jaar is er telkens opnieuw geïnvesteerd. “Van de coronaperiode hebben we gebruikgemaakt om verder te automatiseren en te digitaliseren. Al deze investeringen moeten we wel terugverdienen, daarom willen we langer openblijven tijdens het jaar, dus ook tijdens de wintermaanden. Vandaar dat we in 2020 een rebranding doorvoerden. We zijn niet meer enkel een vakantiedomein, maar een duinendomein.” Uiteindelijk richt Ter Helme zich nu op iedereen. Of je nu als gezin wil komen uitwaaien aan zee, van een weekend van cultuur wil komen genieten, als bedrijf wil komen brainstormen met je team of een sportief event houden met je vereniging. “We willen een ontmoetingsplaats zijn met overnachtingsmogelijkheden, restaurants en veel andere faciliteiten waar je kan genieten, brainstormen, leren, spelen en gezellig samenzijn. We maken met mensen het verschil. Het gastvrij zijn – met de gastvrouw, in het restaurant, bijvoorbeeld – zit in het DNA van Ter Helme. En dat blijft.” ■

rood

TUSSENTITEL 2

WIN WIN WIN

Markant Magazine mag een weekend weggeven in Ter Helme! Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be. Met de wind in de haren de Vlaamse kust verkennen? Smeer je kuiten alvast in voor ons fietsen wandelarrangement. Je kiest uit liefst 600 kilometer fietsen wandelplezier. Een walhalla. Wanneer? • Elke weekend op aanvraag, m.u.v. het hoogseizoen. • Verblijf van 2 nachten voor 2 personen. Wat? • 600 km fietsen wandelplezier aan de Vlaamse Kust • 2 nachten met ontbijtbuffet • 2 driegangendiners in het à-la-carterestaurant • Aangepast diner voor de kinderen • Informatiepakket met fietsen wandelkaart • Gratis fietsenstalling • Fietsen ter plaatse te huur

COLUMN

Poppetje

e volgen een creatieve midweek met een tiental personen. De meesten zijn inmiddels oude bekenden, maar eentje is nieuw voor mij. Een fijn uitgedost poppetje: slank, donkerblauwe aangezette ogen, een bestudeerd wilde krullenbos, strak lederen rokje, hakjes en juwelen. Eerste indruk – ik weet dat die vaak onterecht is, maar hij is er niettemin: verwend vrouwtje met rijke man. Aan het ontbijt op dag drie krijgt ze een ‘hiep hiep hoera’ voor haar verjaardag. Groot is mijn verbazing als ze vertelt dat ze graag zou trakteren, maar dat haar financiële situatie dit niet toelaat. ’s Avonds, aan de lange tafel waar we verzamelen voor het diner, hoor ik haar levensverhaal. Die eerste indruk, dat is wat ze jarenlang is geweest, onder andere dat. Vrouw van een advocaat, die wilde dat ze thuisbleef na haar tweede kind en zijn administratie verzorgde, wat ze vier jaar deed. Daarna wilde ze aan de slag in het onderwijs. Met haar licentiaatsdiploma belandde ze in het basisonderwijs, waar ze zich moest bijscholen om in het vierde leerjaar te mogen lesgeven. Later werd ze directeur in een andere basisschool. Nog later werd ze ziek (de details van dat verhaal kregen we niet mee), bleef ze een tijd thuis, keerde ze weer terug naar haar vorige job, maar werd uiteindelijk met vervroegd pensioen gestuurd. Ondertussen strandde haar huwelijk met de advocaat en startte ze een nieuwe relatie met Walter, een jonggepensioneerde militair met een royaal inkomen. Ze trok bij hem in en voelde zich rijk in alle betekenissen van het woord. Haar eigen kostbare inboedel schonk ze royaal weg. Het huis waaruit ze vertrok, was een mooi herenhuis dat zij en de advocaat jarenlang hadden gehuurd. Walter was de man van haar leven, dacht ze, alles liep gesmeerd tussen hen. Ze hadden een comfortabel en goed leven samen, dacht ze. Tot hij op een ochtend, terloops, in de badkamer tussen het scheren door, liet vallen dat hij geen gevoelens meer had voor haar. Zij was in shock en niet van plan om de relatie zomaar op te geven. Een maand wilde hij nog aanzien, daarna liet hij weten dat het onherroepelijk gedaan was. Daar stond ze, 61, een pensi-

Lut Geypens (63) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

oen van 1.500 euro en verder have noch goed. Ze vond een tijdelijk onderkomen bij een vriendin. Van Walter heeft ze, ondanks herhaaldelijk aandringen, nooit een uitleg gekregen. Achteraf bleek dat hij al zes maanden een andere relatie had. Sinds kort huurt ze een goedkoop appartement. Haar huisraad heeft ze in de uitverkoop gekocht. “En nu moet ik elke euro vijfmaal omdraaien”, zucht ze, duidelijk verongelijkt om wat haar allemaal is aangedaan. Ik heb met haar te doen als ik haar verhaal hoor. Toch kan ik een paar kritische oprispingen niet wegslikken. Waarom schonk ze haar rijke inboedel weg? Getuigt het niet van een zekere arrogantie en naïviteit als je denkt de rest van je leven alles te krijgen van je nieuwe liefde? Zijn huis, inboedel, zijn luxueuze leven en zijn geld. Bekijk het eens vanuit het standpunt van Walter. Waarom zou hij, als hij op een andere vrouw verliefd is, haar dat nog allemaal gunnen? Ze hadden elkaar tenslotte geen eeuwige trouw beloofd. Hoe kan een verstandig ogende, in gedachten geëmancipeerde vrouw, zich zo afhankelijk opstellen? En al zeker na een mislukt huwelijk? Zijn vrouwen – althans sommige – anno 2021 nog te weinig bezig met financieel voor zichzelf te zorgen, nog te veel op zoek naar de man die hen veiligstelt? Of is het een generatieprobleem dat er stilaan uitgroeit? Ik mag het hopen. Ik besluit om mezelf op een drankje te trakteren voor Poppetjes verjaardag. Ik hoop dat ze de kracht vindt om van haar eigen waarde uit te gaan, en die niet van een milde schenker te laten afhangen. Daar toast ik op! ■

Zijn sommige vrouwen anno 2021 nog te veel op zoek naar een man die hen veiligstelt?

UIT DE COMFORTZONE

Dingdong, daar belt de kledingbib! Elk nummer treedt een redactielid van Markant Magazine uit haar comfortzone. Deze keer huurt Sarah Vandoorne kleding bij een kledingbibliotheek. Foto’s Frederik Galle

ijna een jaar geleden was het zover. Ik had er genoeg van. Mijn kleerkasten puilden uit, het ene na het andere rapport verscheen over de schade die fast fashion – denk aan grote ketens zoals Zara en H&M – aanricht en ik nam me voor om duurzaam door het leven te gaan. Kan tellen als nieuwjaarswens. Wilde ik vanaf nu een nieuwe outfit voor kerst, oudejaarsavond of een andere speciale gelegenheid, dan ging ik die niet zomaar aanschaffen. Waarom een kledingstuk bezitten als je het toch maar één keer wil dragen? Zie daar, de filosofie van kleding huren via een online kledingbibliotheek, wat een pak duurzamer is dan kleding kopen en ze dan amper aandoen. In het buitenland is het concept al een tijdje ingeburgerd – in de Verenigde Staten kan je ontwerpen van modegiganten een weekje de jouwe maken via Rent The Runway, maar bij ons kwam het tot nu toe niet erg van de grond. Pioniers als Les Rebelles D’Anvers en (speciaal voor de allerkleinsten) Tale Me en Happy Kiddo deden inmiddels de boeken toe. Rest nog het Brusselse Jukebox en het Antwerpse Dressr. Uiteindelijk is het al zomer als ik deze laatste uittest, na een gesprek met onderneemster Caroline Baeten. Hoewel ze op en top Antwerps is en ik in Gent woon, is haar verhuurplatform dat in principe niet: vanuit elke uithoek van België kan je kleding huren via het portaal. Handig, zo’n online garderobe. Of niet?

Dingdong, enkele dagen later is mijn nieuwe garderobe aangekomen. Voor minstens 25 dagen zijn ze de mijne en als ik er helemaal wild van ben, kan ik ze langer blijven huren of zelfs aankopen voor een voordelige prijs – al lijkt dat laatste, gezien mijn expliciete keuze voor lenen in plaats van bezitten, hier niet aan de orde. Alvast deze geruststelling: de items zijn groot genoeg. Daar zat ik namelijk mee in op voorhand. Als ik iemand moet zeggen (of ergens moet aanklikken) wat mijn maat is, ga ik spontaan voor ‘M’, terwijl ik eigenlijk zou moeten weten – maar blijf ontkennen – dat het lichaam van deze prille dertiger stilaan naar ‘L’ neigt. ‘Groot genoeg’ wil evenwel niet zeggen dat de kleding als gegoten zit. Zeker het playsuit vind ik vreemd qua pasvorm. Het decolleté is een stuk dieper dan ik dacht, dat ook. Mijn lief lijkt het niet erg te vinden, maar ik ben niet van plan hiermee buiten te komen. Ook de ‘exclusieve’ jumpsuit zit niet helemaal goed, maar dat kan ik enkel op mijn lichaamsbouw steken: perfect aan de poep, maar wat te groot aan de schouders. Nu, liever zo dan omgekeerd! Op Instagram kreeg ik alvast veel complimenten, dus zo slecht zal het toch ook niet zitten. (Bij deze, ‘echte’ influencers, een tip: ga naar Dressr of een andere kledingbib en huur de kleding waar je zo graag mee pronkt op sociale media in plaats

EXCLUSIEF First things first, want zo gaat dat online: registreren. Een kledingabonnement kost tussen de 39 en 79 euro per maand, afhankelijk van welke formule je kiest. Bij je eerste maand, een ‘testmaand’, gaat er tien euro van de prijs. De formule die ik kies, laat me toe om maximaal drie items in een keer te huren. Maar ik kan er ook voor kiezen om één ‘exclusiever’ (lees: duurder) item in te slaan. En dat woordje spreekt natuurlijk wel aan. Zo kom ik aan een winkelmandje – net alsof ik in een echte webshop ben beland – van twee items, een playsuit en een ‘exclusieve’ jumpsuit.

UIT DE COMFORTZONE INTERVIEW BOEK

dit artikel gekomen ben, weet ik weer waarom ik de naam van het merk van ‘mijn’ jumpsuit nog niet genoemd heb. ’t Is van mij voor kerst en daarna laat ik weten welke het was en mogen jullie het lenen, deal? Zalig kerstfeest alvast, en laat het smaken!

van ze te kopen. Of te krijgen.) Waar ik verder te weinig bij stilstond, is de stof van de jumpsuit. Honderd procent denim, lees ik, gemaakt uit stofoverschotten – extra punten dus voor duurzaamheid. Alleen gaat het hier niet om vederlichte jeansstof, maar dikke, donkere denim. Meer een winteroutfit dan iets anders. Had ik al vermeld dat ik mijn testmaand in de zomer gedaan heb? Caroline had me gezegd dat je binnen de vijf dagen kleding kunt inruilen als de maat niet goed zit, maar eerlijk, dat ben ik rats vergeten doen. De Belgische zomer is natuurlijk wat ze is. Herinner je je die druiligere augustusmaand nog? Tussen de regenbuien door beslis ik om alsnog de jumpsuit te dragen tijdens die ene dag waarop ik op kantoor verwacht word. Van aan de receptie tot achter mijn bureau kreeg ik het ene compliment na het andere. (Oké, toegegeven, het waren er drie in totaal. Vond ik ook al mooi.) Als repliek stak ik automatisch van wal over Dressr. Zo won ik meer zieltjes voor een platform waar ik qua concept wel achtersta, maar waarvan ik niet 100 procent weet of het wel degelijk iets voor mij persoonlijk is. Sommigen vroegen zich af hoe het zat met vlekken. In principe zijn gebruikssporen normaal, maar bij echte beschadigingen wordt er wel verwacht dat je de stuks (met korting) overkoopt.

Zelf kleding huren? Alle info via www.dressr.be ■

HET VERDICT Mijn verdict hangt samen met het feit dat ik gewoonweg geen online shopper ben. Nog voor het begrip duurzaamheid zo populair was, was ik al geen fan van Zalando en co. Hoezo, je huis als paskamer gebruiken? Ik ben mogelijk toch meer het type dat zich liever met raad en daad laat bijstaan – en twee maten wil om uit te proberen, jullie weten intussen welke dat zijn. Daar ligt wat mij betreft ook de zwakte van een online kledingbibliotheek. Pakketjes passen in de woonkamer terwijl je lichaamsbouw niet de meest evidente paspop is, is niet aan mij besteed. Kleding huren als je zeker bent dat je er werkelijk mee staat, lijkt me een betere tussenweg. Daarvoor moet de eerste kledingbib in mijn eigen stad nog neerstrijken, vrees ik, want een omweg maken lijkt me iets te veel gevraagd. Mijn abonnement bij Dressr zet ik even op pauze. Ik neem me voor om datzelfde jumpsuit wel nog eens te lenen, bij een gelegenheid, voor kerst en nieuw bijvoorbeeld. Tenminste, als het nog in stock is tegen dan, want doordat je je kleding langer kunt houden dan die 25 dagen, ben je nooit zeker of je een kledingstuk op het juiste moment vastkrijgt. Ook dat is duurzaamheid: als iets echt helemaal je ding is, kan je het zo lang huren als je wil en vermijd je zo pakketjes over en weer. Ga ik in theorie wel mee akkoord, denk ik, maar in de praktijk is het stiekem toch wat jammer. Nu ik aan het einde van

MODE

Partyproof uitgedost Ook zo’n zin om dit jaar echt te feesten, desnoods in je eigen living? Dan is het tijd om een vestimentair tandje bij te steken. Haal die elegante jurk of dat blitse broekpak boven en haal een pittige pump of kekke sneaker uit de kast. Ja, er mag best wat kleur, glitter en schitter aan te pas komen. Tekst Lut Clincke

SCHITTER MET GLITTER!

Niets uitbundiger dan een flinke dosis glamour en glitter. Denk glanzend satijn en metaalkleurige stoffen in zilver, goud of rood koper. We kijken niet op een parel of paillet meer of minder. Als accent of all the way. Van een blingbling tasje en oorringen tot een galajurk waarmee je alle blikken steelt. De vergelijking met de uitbundige roaring twenties is nooit veraf. 1. Opvallende oorringen van Elke Peeters. www.elkepeeters.com 2. Zilverkleurige top en goudkleurige fluwelen broek van Mayerline. www.mayerline.be 3. Compact feesttasje met hoog glamourgehalte, van Chanel. www.chanel.com 4. Glitter ten voeten uit: pittige, zilverkleurige laarsjes van Hampton Bays. www.hamptonbays.be 5.Jurk met rugdecolleté in zwart en goudkleurig reliëfmotief, van Selected Femme. www.selected.com

MODE

CATCHY KLEUREN Een kleurige feestoutfit brengt wat leven in de brouwerij tussen al die zwarte smokings en zwarte jurkjes. Een klassieker is de vuurrode jurk. En voor wie het echt mag knallen, zijn er zijden jurken in uitbundige kleurenclashes. 6. Rode ceintuur, ideaal om een zwart jurkje te pimpen, van Pinko. www.pinko.com 7. Een felrode jurk als blikvanger, van Her. www.her.be 8. Wijnrode jurk met plissé rokgedeelte en semitransparante mouwen, van Max Mara. www.maxmara.com 9. Zijden avondjurken uit de couturecollectie van Natan, voor wie wil uitpakken. www.natan.be 10. Juwelenfabrikant FreyWille brengt dit seizoen een hommage aan de Oostenrijkse schilder Gustav Klimt, onder meer met deze druppelvormige oorringen in veelkleurig email. www.freywille.com

MODE

CHIC EN KLASSIEK Voor wie het liever tijdloos en discreet houdt, is er het zwarte jurkje, een stijlvolle evergreen. Voor elk figuur en elk type is er een geknipt model. Je kan het Chanelgewijs combineren met parels of er kleurige accessoires aan toevoegen. Zoals een ceintuur, schoenen en een jasje in een opvallende kleur. Al valt er ook iets te zeggen voor stijlvolle zwart-witcontrasten. ■ 11. Mouwloze jurk met opstaande kraag, van Gigue. www.gigue.com 12. Zwarte jurk met gemarmerd motief, van Attic and Barn. www.atticandbarn.it 13. Vrouwelijk stoer: witte top en zwarte rok in lederlook, van Caroline Biss. www.carolinebiss.com 14. Mooie accessoires vormen de finishing touch van elke feestoutfit, zoals deze back sling pumps en bijhorende handtas, versierd met parels, van Marina Rinaldi. www.marinarinaldi.com

12 13

#IKKOOPBELGISCH

‘Breien brengt rust én geeft energie’ Marie Van Loo (25) richtte twee jaar geleden haar breigoedlabel Knitwear Atelier Blush op. Met een diploma textielontwerp op zak twijfelde ze tussen twee passies om haar toekomst uit te bouwen: dans of textiel. Het werd een compromis: ze combineert haar breiatelier met een job in de danswereld. Tekst Lut Clincke

k heb Steiner-onderwijs gevolgd, daar heb ik mijn creatieve zelf ontdekt. Na mijn humaniora heb ik textielontwerp gestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Gent. In mijn laatste jaar heb ik voor breien als specialisatie gekozen. Na mijn studies was ik een beetje uitgekeken op textiel en ben ik weer beginnen te dansen, een passie die ik al jaren beoefen. Twee jaar geleden begon het weer te kriebelen om te breien en heb ik mijn twee passies gecombineerd: ik werk in een balletwinkel en geef nog dansles en in bijberoep brei ik op mijn breimachine. Breien brengt mij tot rust en het geeft mij ook veel energie. Het is een heel creatief gebeuren: vertrekkende van een draad, creëer je iets nieuws. Ik doe alles zelf, van het ontwerp tot de uitvoering, de fotoshoots en de administratie. De optie om in bijberoep een bedrijf op te richten, laat je toe om op je eigen ritme te groeien en zelf te bepalen in welke richting je wil evolueren.”

DUURZAAM ONDERNEMEN “Ik hou van het ondernemerschap, het heeft zoveel facetten, met het resultaat dat je elke dag bijleert. En je hebt de vrijheid om je eigen keuzes te maken. Zo heb ik ervoor gekozen om heel duurzaam te werken, wat voor mij een evidente keuze is. Als ondernemer moet je je verantwoordelijkheid opnemen en consequent handelen. Zo werk ik samen met een Italiaanse leverancier die duurzame garens maakt op basis van alpacawol en milieuvriendelijke kleurstoffen en verwerk ik alles in mijn atelier in Gent. Ik ben gestart met sjaals en heb mijn aanbod uitgebreid met truien, debardeurs, cardigans en hoofdbanden. Naast mijn standaardcollectie kunnen klanten zelf de kleurencombinaties en het model bepalen. Ik bied de keuze uit 25 kleuren, wat het mogelijk maakt om heel originele combinaties te maken. Mijn klanten kiezen heel bewust voor een stuk dat ze dan ook lang dragen. Soms maak ik ook grote sjaals voor bruidjes of voor een feest, in

de kleuren van de feestoutfit. Mijn cliënteel is heel divers, maar ze delen liefde voor kwaliteit en originaliteit. Ik merk dat de consument steeds meer aandacht heeft voor het duurzame en het artisanale aspect. Het feit dat alles hier in eigen atelier gemaakt wordt, is dus een troef.” “Naast mijn online verkoop, ben ik ook begonnen met samen te werken met lokale boetieks. Ik creëer specifieke stukken in kleurencombinaties die passen bij hun aanbod en bij hun cliënteel zodat elke boetiek een ander aanbod heeft. Die persoonlijke service wordt sterk gewaardeerd. De samenwerking met deze boetieks houdt mij ook creatief heel scherp. Het is fijn om telkens nieuwe combinaties uit te proberen. In de toekomst wil ik verder gaan in die richting.” ■

www.knitwearatelierblush.be

Foto: Toos Vergote

KOKEN

Het recept van Eveline Versluys Gebak met groenten, dat is Eveline Versluys’ specialiteit. Haar pseudoniem is niet voor niets Vegamuze. Recent bracht ze haar eerste boek uit met maar liefst 45 recepten voor taarten, koekjes en toetjes. Tekst Brigitte Vermeulen

Wat een blikvanger voor een feest tafel, deze glühwein-chocoladetulband met… witlof. Hoe kom je op zo’n smaakcombinatie?

der? En zo is het allemaal begonnen. Bakken met groenten is niet alleen interessant voor groenteliefhebbers die eens iets anders willen proberen, maar ook voor ouders die zoeken naar leuke recepten om hun kroost wat meer groenten te laten eten.” “Mijn neefjes zijn doorgaans niet de meest avontuurlijke eters, maar de brownies met champignons hebben ze tot de laatste kruimel opgesmikkeld.”

“Ik ben zelf superfan van glühwein. Voor mij roept die het beeld op van kerst, feestdagen en gezellig samen rond de vuurkorf zitten… Ik wilde al lang deze smaak verwerken in een gebakje. In de aanloop naar mijn boek Gebak met groenten heb ik verschillende opties uitgeprobeerd. Na heel wat mislukte experimenten, kwam deze als winnaar uit de bus: het aromatische van de glühwein, het intense van de pure chocolade en de smeuïgheid van het witlof gaan wonderwel samen.”

Jij verwerkt niet alleen groenten in je gebak, alle recepten zijn bovendien volledig plantaardig. Je maakt kaastaart zonder kaas en cake zonder eieren: dat lijkt een onmogelijke opdracht?

Is de bittere smaak van witlof een onderdeel van deze tulbandcake of gaan de fijne stukjes witlof op in het geheel?

“In dit gebak is witlof een geheime groente, verstopt in de cake. Je hakt het witlof eerst fijn en stooft het aan tot het karamelliseert. Pas dan meng je de gebakken stukjes met het beslag van de cake. Als je niet weet dat er witlof in zit, zal je het in dit geval niet proeven. Witlof draagt in dit recept vooral bij aan een smeuïg resultaat.” De rode draad in jouw werk is gebak met groenten. Vanwaar het idee om groenten te verwerken in desserts?

“Veel mensen fronsen inderdaad de wenkbrauwen: hoe moet ik nu een lekkere cake bakken zonder eieren of boter? Maar dat gaat makkelijker dan je denkt: je vervangt boter door plantaardige boter of olie, melk kan je eenvoudig vervangen door een van de vele plantaardige drinks die tegenwoordig overal vlot te verkrijgen zijn. Zelfs eitjes zijn simpel te vervangen door wat men een lijnzaadei noemt: gemalen lijnzaad mengen met een beetje water, even laten weken en klaar. Zo krijg je zelfs een extra portie omega 3 binnen. Het magische effect van groenten zorgt dan weer voor een heel smeuïg gebak.”

‘Als je cake kan maken met wortel, waarom niet met courgette, rode biet of zelfs knolselder?’

Als ik denk aan bakken, breekt het zweet me al uit. Alles minutieus afwegen, opkloppen, de juiste temperatuur.

“Alle recepten in het boek zijn zeer toegankelijk, ook voor wie nog niet gewoon is om plantaardig te bakken. Het is zelfs makkelijker zonder ei: je hoeft niks te scheiden, op te kloppen enz. Ik krijg soms de vraag: hoeveel weegt een theelepel? Als ik je daarmee kan geruststellen: dat luistert niet zo nauw. Bakken is bedoeld om je plezier te geven, geen stress.”

▲

“Als student was ik verzot op carrotcake. In plaats van altijd cake te kopen leek het me met mijn beperkt budgetje een interessante zet om carrotcake te leren bakken. Toen ontdekte ik dat de klassieke carrotcake eigenlijk heel veel suiker bevat – en heel weinig wortel. Ik begon zelf te experimenteren met het gebruiken van meer wortel. Aangezien wortel van zichzelf al erg zoet is, heb je dus minder suiker nodig. En toen kwam de bedenking: als je cake kan maken met wortel, waarom ook niet met courgette, rode biet of zelfs knolsel-

KOKEN

VOOR DE GARNERING

• 50 ml cointreau (optioneel) of 50 ml extra sinaasappelsap • sap van 1 sinaasappel • 150 g pure chocolade • gekonfijte sinaasappelschil en gedroogde veenbessen (cranberry’s), om te garneren

ZO MAAK JE HET

1. Verwarm de oven voor op 170 °C en vet een ronde tulbandvorm in met plantaardige boter. 2. Giet voor de glühwein de wijn in een steelpannetje, samen met de specerijen, het sinaasappelsap en de -rasp. Verwarm de wijn zodat de specerijen hun aroma kunnen afgeven. Laat volledig afkoelen. 3. Laat in een pannetje een klontje plantaardige boter smelten en stoof het fijngehakte witlof totdat het geslonken is. 4. Doe in een kom alle droge ingrediënten voor de tulband en meng deze met de afgekoelde glühwein en het gestoofde witlof. Roer als laatste de olie erdoor en schep het beslag in de tulbandvorm. Je zal merken dat het beslag heel vloeibaar is, maar maak je geen zorgen, dat komt allemaal goed in de oven! 5. Zet de tulbandvorm 45-60 minuten in de oven, totdat een cakenaald er schoon uit komt. Dit is opnieuw heel erg afhankelijk van de oven; dus controleer zeker al eens na 45 min. 6. Laat de tulband afkoelen voor dat je hem uit de vorm haalt. 7. Voor de afwerking: doe de cointreau en het sinaasappelsap in een steelpannetje en voeg de chocolade toe. Breng aan de kook en roer op laag vuur totdat de chocolade gesmolten is en je een glossy chocoladesaus hebt. 8. Drizzle deze saus over de tulband en garneer verder met wat gekonfijte sinaasappel en gedroogde veenbessen. ■

GLÜHWEINCHOCOLADETULBAND MET WITLOF VOOR 8 - 10 PERSONEN

• klontje plantaardige boter + extra, om in te vetten • 350 ml rode wijn • 1 tl kaneelpoeder • 1/2 tl gemberpoeder • 1/2 tl nootmuskaat • 1/4 tl kruidnagel • sap en geraspte schil van 1 sinaasappel • 1 dikke witlofstronk (ca. 140 g), fijngehakt • 250 g bloem • 150 g bruine suiker • 60 g cacaopoeder • 1 tl bakpoeder • 1 tl baking soda • 100 ml neutrale olie

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven van Vegamuze. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

INSPIREREND INTERVIEW

Royale brunch

et werd een warme ontmoeting tussen de onderneemsters en koningin Mathilde: tijdens de tafelgesprekken luisterde ze uitgebreid naar hun ervaringen. Er viel dan ook een hoop te zeggen over ondernemen in het afgelopen jaar. Eerst was er de brexit, onmiddellijk gevolgd door de ongeziene impact van Covid-19. En de opdracht om duurzaamheid een plaats te geven binnen ondernemingen, liep ondertussen onverminderd verder. Uitzonderlijk moeilijke en uitdagende omstandigheden voor ondernemers dus. Onder meer onderneemsters Leen Gysen en Femke Helon getuigden over hun concrete ervaringen met deze crisissen en de wendbaarheid die ze getoond hebben. Algemeen voorzitter van Markant vzw Gudrun Verschuere: “Wij hoorden tijdens deze brunch ondernemende en ambitieuze vrouwen getuigen hoe ondernemen passie is, maar ook vallen en opstaan. Drie woorden kwamen daarbij telkens weer naar voren: ‘wendbaar, veerkrachtig en veelzijdig’. Alle aanwezige onderneemsters hebben getoond over deze eigenschappen te beschikken. Het zijn fantastische rolmodellen.” ■

Dit najaar organiseerde Markant vzw met haar professioneel netwerk Artemis een inspiratiebrunch. Het thema: creativiteit en veerkracht in moeilijke omstandigheden. De eregast: Hare Majesteit de Koningin. Zij bood elf onderneemsters een luisterend oor en stak hen een hart onder de riem. Tekst Sofie Vereyken Foto’s Inge Wachtelaer

Links: ontvangst koningin door Gudrun Verschuere. Rechts: Onderneemster van het jaar Femke Helon deelt haar ervaringen. Onder: inspiratiebrunch en tafelgesprekken.

FILM

Intiem en indringend

De bijzondere biopic Spencer, over prinses Diana, en het spannende drama Madres paralelas, over ‘parallelle moeders’, waren twee uitblinkers op de voorbije 21ste editie van het Filmfestival van Gent. De personages van Kristen Stewart, Penélope Cruz en Milena Smit kruipen stuk voor stuk onder je huid. Tekst Pierre Raemdonck

SPENCER Slechts weinig leden van het Britse koningshuis konden rekenen op zo veel publiciteit als prinses Diana. Na haar tragische dood is haar leven veelvuldig verfilmd, maar het intimistische drama Spencer van regisseur Pablo Larraín slaagt er als eerste in een inkijkje te geven in wie Diana echt was. Larraín weerstond de verleiding om een chronologische biografie af te leveren met talloze data en personages. In plaats daarvan volgen we Diana tijdens de kerstperiode in Sandringham House, het landhuis van de Queen. Het huwelijk tussen Charles en Diana is dan al over zijn hoogtepunt heen. Geheel alleen komt Diana na lang zoeken met de wagen aan op het enorme domein. Hoewel de voorbereidingen voor een groot familiefeest volop bezig zijn, is de ontvangst allerminst hartelijk. Haar echtgenoot Charles wisselt slechts formaliteiten met haar uit, alsof zijn vrouw een bediende is. Prinses Diana heeft het er ondertussen vooral moeilijk mee dat ze weinig tijd krijgt voor echte contacten met familie, of om gewoon een moeder te

zijn voor haar k inderen. Het door Kristen Stewart gespeelde personage toont op schitterende wijze een vrouw die een grondige hekel heeft aan alle etiquetteregels van het koningshuis. Door haar ingetogen vertolking zie je hoe Diana opbloeit wanneer ze met haar kinderen op het grote domein rondspookt of een onverwachte uitstap maakt. De behoefte om te ontsnappen uit een gevangenis van zo veel tradities, komt ook naar voren in de ontwapenende gesprekken die ze heeft met de kok van het domein. De vele weidse blikken van het koningsdomein staan in schril contrast met de beperkte vrijheid die Diana krijgt van haar aangetrouwde familie. Spencer is een sterk gevoelsmatig miniportret van een moderne vrouw die hopeloos vecht tegen de sociale klasse waarin ze leeft. Regisseur: Pablo Larraín Componist: Jonny Greenwood Met: Kristen Stewart, Sean Harris, Sally Hawkins, Timothy Spall en Jack Nielen In de zalen vanaf 15 december

MADRES PARALELAS Als er één regisseur is die al jarenlang sterke vrouwelijke personages cast, is dat zonder twijfel de Spanjaard Pedro Almodóvar. (Denk maar aan Volver en Julieta.) Deze keer zijn dat Janis en Teresa, twee vrouwen die op hetzelfde moment bevallen na een ongewenste zwangerschap. Een gedeelde ingrijpende ervaring, waaruit een vriendschap tussen de twee groeit. In het begin lijken beide baby’s het goed te stellen, tot Janis na een periode van twijfel besluit om een DNA-test te laten doen. Haar baby blijkt niet haar eigen kind te zijn.

Wat volgt is een thriller over moederschap die erin slaagt weg te blijven van de clichés van het thrillergenre, dankzij intelligente dialogen, scènes die je als kijker op het verkeerde been zetten en een integere omgang met de gevoeligheid van het thema moederschap. De manier waarop beide vrouwen worstelen met de vraag wie nu hun echte baby is, wordt geloofwaardig en inhoudsvol gebracht door hoofdrolspeelsters Penélope Cruz en Milena Smit, die alle facetten van hun talent tonen. Beide personages worden echt tot leven gebracht op het scherm, zoals alleen Almodóvar dat kan. De zachte mix van een meeslepend verhaal en een goede dosis spanning maken van Madres paralelas een zeldzaamheid in de hedendaagse cinema. Regisseur: Pedro Almodóvar Met: Penélope Cruz, Milena Smit, Rossy de Palma, Aitana Sánchez-Gijón en Daniela Santiago In de zalen vanaf 1 december ■

INTERVIEW

De duinen, met zicht op volgend jaar. “citaat” Eindejaarscadeau

Top tip!

Boek nu al voor 2022.

Schenk een Ter Helme cadeaubon!

Ook in 2022 ben je weer meer dan welkom in Ter Helme. Het wordt opnieuw een jaar boordevol leuke arrangementen, keilekker eten en uren vol ontspanning en spelplezier! Kan je niet wachten? Neem alvast een kijkje op onze website en boek snel jouw eerste vakantie! Ben je nog op zoek naar een reuzetof kerstcadeau? Verras jouw mama, papa, meter of peter met een cadeaubon voor Ter Helme!

Jouw domein in de duinen.

Kinderlaan 49-51 8670 Oostduinkerke België

T 058 23 45 02 terhelme@terhelme.be■ terhelme.be

CULTUUR

‘Tekenaar is best een eenzaam beroep’ De allerbeste uitvinding van de hele wereld, zo heet het nieuwste boek van Shamisa Debroey. ‘Tekenen is voor mij iets zeer geruststellends’, vertelt de illustratrice en schrijfster. ‘Het maakt me blij en kalmeert me.’ Tekst Lauren Van Zeebroeck Foto Jeroom Vanderbeke

hamisa Debroey is een bezige bij – naast de boeken die ze schrijft, werkt ze ook als programmator in de Singel in Antwerpen. Als ik pols naar hoe ze het coronajaar heeft ervaren, moet ze lachen. “Het is gelukt, maar aan welke prijs en op welke manier? Vanachter mijn computer, ik heb maar met een handvol mensen contact gehad. Ik ben blij met het seizoen dat nu gestart is, maar je voelt

te trekken. Maar ik heb toffe ideeën en ik kijk er naar uit om dingen gedaan te krijgen.” Shamisa heeft haar werk als illustratrice altijd gecombineerd met een job in de cultuursector. “Ik vind het belangrijk dat ik jonge artiesten kan steunen en mensen kan samenbrengen rond een kunstwerk. Daarnaast vind ik deze job heel complementair met mijn job als illustratrice. Tekenaar is best een eenzaam beroep.” “Ik heb altijd al getekend. Als tiener schreef ik mijn gedachten neer op papier en vaak was daar een illustratie bij. Ook muziek is voor mij een manier om mezelf te uiten – ik heb lang altsaxofoon gespeeld. Maar op mijn zeventiende besefte ik dat ik geen professioneel muzikant zou worden. Ik hou heel erg van kunst, maar vooral van kunst creëren. Tekenen is mijn passie, dus heb ik besloten daar mijn beroep van te maken.” Haar eindwerk aan LUCA School of Arts in Brussel – de graphic novel Verdwaald – is semiautobiografisch en gaat over haar familie. Shamisa werd voornamelijk g ro o t g e b r a c h t door haar grootouders. Haar vader verliet hen op jonge leeftijd en haar moeder had een veeleisende job. “Ik heb mijn gezinssituatie altijd verbonden met mijn tekeningen. Tekenen is voor mij iets zeer geruststellends: het maakt me blij en kalmeert me. Dus ik ben beginnen tekenen over de persoon met wie ik wil praten, in mijn geval mijn

‘Er komen nieuwe soorten verhalen die iets vertellen over kinderen vandaag’ wel dat de crisis de mensen moe gemaakt heeft. Het is als kunsthuis niet eenvoudig er bovenuit te steken en mensen naar jou

v ader – de man die ik niet ken. Ik kon niet wachten met dit verhaal te vertellen. Alles hierover zit ook in dit werk, dus is dit verhaal voor mij verder ook afgerond. Het uitgeven van dit boek heeft mij heel erg geholpen in mijn verwerkingsproces.”

FAMILIEBAND Recent heeft Shamisa ook een kinderboek, De allerbeste uitvinding van de hele wereld, uitgebracht. Het gaat opnieuw over een familieband, deze keer over Lola en haar kleine broertje Lander. Lola is een uitvinder met veel zelfvertrouwen die een oplossing voor alle problemen kan uitvinden. Maar ze kan geen antwoord vinden voor het probleem van haar broer – hij voelt zich namelijk heel ongelukkig. Dus gaan ze samen op zoek naar de juiste uitvinding om hem weer gelukkig te maken. “Ik heb zelf een kleine broer, het personage Lander is qua persoonlijkheid gebaseerd op hem, maar niet qua uiterlijk. Maar de dynamiek tussen Lola en Lander is dezelfde die ik heb met mijn broer: dat de grote zus denkt dat ze het altijd beter weet dan de kleine broer. Ik denk dat dit heel herkenbaar is voor veel broers en zussen. Ik krijg regelmatig foto’s doorgestuurd van broertjes en zusjes die samen mijn boek aan het lezen zijn en elkaar plagen omdat ze elkaar herkennen in de personages. Dat vind ik echt geweldig. Want als inspiratie ben ik bij mezelf begonnen, omdat ik vind dat echte verhalen de meest universele verhalen zijn. Ik zie dat kleine dingen vaak heel groot zijn en erg herkenbaar zijn bij andere mensen. Dat komt ook terug in mijn boek: niet alles moet altijd groots aangepakt of opgelost worden. Soms liggen de antwoorden voor je en is empathie ook heel belangrijk. Zelfs de slimste mensen op aarde kunnen iets leren van iemand anders.”

CULTUUR

keling te weerspiegelen – het toffe is dat zo’n boek niet meer het label diversiteitsboek moet krijgen; het is gewoon een kinderboek met een leuk personage dat veel krullen heeft. Ik denk ook dat kinderen boeken op die manier lezen: misschien kopen ouders ze met een reden, maar kinderen houden van boeken omdat ze mooi, grappig en avontuurlijk zijn, niet omdat er kindjes van kleur inzitten.”

TED-TALK

Als kind was Shamisa verknocht aan de boeken van Roald Dahl. “Ik vind dat zijn werk voor zowel kinderen als volwassenen zo mooi en herkenbaar is. Zijn tekenaar, Quentin Blake, is nog altijd een van mijn grote tekenaarsidolen. Als tiener hield ik dan weer meer van beeldenboeken en tegenwoordig lees ik opnieuw veel meer echte leesboeken. Ik ben meer beginnen te lezen omdat ik ook wilde onderzoeken hoe ik een betere schrijver zou kunnen worden. Ik heb er daarnaast werk van gemaakt om veel auteurs van kleur te lezen. Dat was omdat ik merkte dat ik eigenlijk nooit schrijvers van kleur las, terwijl ik er zelf wel een ben.” De personages in het boek zijn kindjes van kleur: een bewuste keuze. “De diversiteit in het kinderboekenlandschap is erg

verbeterd in vergelijking met toen ik klein was, omdat er internationaal een hele grote beweging is ontstaan die zich daarvoor inzet. Als je nu een boek opendoet, zie je een grotere diversiteit aan personages. Ik vind dat België wat achteraanloopt in die ontwikkeling, maar voel wel dat dit een heel avontuurlijk nieuw veld aan het worden is. Er zijn nieuwe kansen voor auteurs van kleur, er komen nieuwe soorten verhalen die iets vertellen over kinderen van vandaag. Als je nu naar school gaat, zit je in een klas met heel veel soorten kinderen. Diversiteit gaat verder dan enkel huidskleur, er zijn ook kinderen met een beperking. Of denk aan queer zijn: veel kinderen groeien nu op met het idee dat het oké is om te houden van wie je houdt. Het boekenlandschap begint die ontwik-

Of ze als kind die diversiteit in kinderboeken heeft gemist, vraag ik haar. “Ik heb ooit eens een hele mooie TED-talk van de Nigeriaanse schrijver Chimamanda Ngozi Adichie gezien en daarin beschrijft ze het perfect: eigenlijk heb ik dat toen ik klein was niet gemist. Het is pas wanneer je opgroeit en snapt dat je nooit helden hebt gezien die eruitzien zoals jij, dat je snapt dat je nooit gereflecteerd bent geweest. Dat heeft ook wel gevolgen: je dromen reiken maar zo ver als je je kunt inbeelden. Een kinderboek waarbij alles mogelijk is voor iedereen, laat toe dat iedereen alles kan worden wat ze maar willen. En ik voel dat ik een boek heb gemaakt dat daarbij past.” ■

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven van De allerbeste uitvinding van de wereld. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

CULTUURTIPS BOEK

oude Oost-Europese traditie, maar dan met een hedendaagse twist. Hun voorstellingen zijn over de hele wereld te zien. Op 18 december strijkt het gezelschap neer in cultureel centrum De Factorij in Zaventem. www.ccdefactorij.be KLASSIEK

Voormoeders

Vrouwen spelen vaak een bijrol in de familiegeschiedens, en de vrouwelijke variant van een voorvader – ‘voormoeder’ – veroverde pas sinds kort een plaats in het woordenboek. Toch bestaan er voldoende bronnen om het leven van onze voormoeders te reconstrueren: familieverhalen, archiefdocumenten, erfstukken, DNA … Historica Maite De Beukeleer, genetisch genealoog Maarten Larmuseau en historica Lise Hellemans nemen je mee op hun zoektocht naar enkele gewone voormoeders, die allen op hun eigen manier juist buitengewoon blijken te zijn. Ze vertrekken met enkel een foto van een missiezuster zonder naam, een volksverhaal over een vermeende heks, of een vage herinnering aan een tante die kant verkocht tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het boek bevat ook tips voor wie zelf in zijn of haar vrouwelijke familiegeschiedenis wil duiken. WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be THEATERSHOW

Meer dan feitjes

Missie 2021 is een theatershow over het meest spraakmakende wetenschapsnieuws van 2021. Wat moet je op wetenschappelijk vlak onthouden van 2021? Waarom is wetenschap het mooiste vak op aarde? Hoe werkt het precies? En waarom gaat het soms zo traag? Hetty Helsmoortel doet het allemaal helder en entertainend uit

de doeken tijdens een gloednieuwe theatershow die volledig in het teken staat van de wetenschap. Een voorstelling op het scherpst van de snee, die veel verder gaat dan de opsomming van een aantal feitjes. Want wetenschap is vooral wondermooi, ontroerend en zit tjokvol menselijkheid. Alleen is die binnenkant uiterst zelden zichtbaar voor het grote publiek. Zak dus onderuit in je theaterstoel en raak verwonderd, overweldigd en geïnspireerd door de meest spraakmakende gebeurtenissen van het voorbije jaar. Helsmoortel speelt over het hele land, van Aartselaar tot Zele. Check de site voor alle data. www.hettyhelsmoortel.be

Jong trio

Drie jonge Belgische muzikanten, violiste Alice Van Leuven (De Twintigers, Klara), cellist Paul Heyman en pianist Wouter Valvekens hebben elkaar gevonden in het Trio Aries, vanuit hun passie voor kamermuziek en meer bepaald het pianotrio. Zij kregen elk een brede opleiding, als solist en als kamermuzikant. Op 18 december spelen ze in cultureel centrum De Ververij in Ronse Josef Suk, Franz Schubert en Felix Mendelssohn. www.trioaries.com KALENDER

SPROOKJESBALLET

Op de groei

De Notenkraker

De Notenkraker is een prachtige klassieke uitvoering die jong en oud weet te beroeren, met virtuoze danspartijen en muziek van Tsjaikovski, live uitgevoerd door een groot orkest. Het sprookjesverhaal De Notenkraker wordt uitgevoerd door het Charkov City Opera & Ballet. Dit opera- en ballethuis uit de voormalige Sovjetunie en Oekraïne maakt nieuwe ensceneringen van bekende grote opera’s en balletten, deels in de

Over een originele scheurkalender gesproken. Gedurende 365 dagen nemen deze bijna 40 verschillende experts je mee op een inspirerende reis, waarbij ze kennis, tips, oefeningen en inspiratie aanbieden. Ze delen hun inzichten en content via een QR-code op de scheurkalender die zo multimediaal en interactief is en een inspiratiebron om zelf actief aan de slag te gaan. Voor iedereen die zin heeft in persoonlijke groei in 2022. ■ WIN WIN WIN Markant Magazine mag vijf exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be

ALLE EVENTS ZIJN ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO

Kom op adem in de Ardennen

Onze wandeltochten leiden je langs adembenemende landschappen en pittoreske dorpen. Geniet ook van cultureel erfgoed, prachtige kastelen of proef van lokale specialiteiten. In de Ardennen vind je alles om even te ontsnappen! Zoek je een daguitstap of liever een weekendje weg? Gezellig met zijn tweetjes, in groep of met je gezin? In ons ruime aanbod vindt iedereen wat hij zoekt! Zin om eropuit te trekken? Download onze nieuwe wandelbrochures op visitwallonia.be/wandelen

REIZEN

Roadtrippen in de Vaucluse Avignon is niet het enige wat de Vaucluse te bieden heeft. Deze pausenstad bereik je gemakkelijk binnen vijf uur met de tgv, maar voor wie de streek wil verkennen, is een huurauto het gemakkelijkst. Een verslag van een vierdaagse roadtrip in het hart van de Provence. Tekst Lut Geypens

DAG 1: AVIGNON

De periode tussen 1309 en 1376 is de enige in de kerkelijke geschiedenis waarin de paus niet in Rome zetelde. Zeven opeenvolgende Franse pausen hielden rijkelijk hof in Avignon en drukten hun stempel op de stad en haar omgeving. Het imposante Pausenpaleis in het centrum van Avignon getuigt van de macht van de kerkvaders. Het interieur werd grotendeels gestript in de loop van de geschiedenis, op enkele originele muurschilderingen na, maar met tablet en koptelefoon krijg je een mooie evocatie van het leven destijds. Momenteel wordt gewerkt aan een reconstructie van de tuinen, zij het met andere planten dan destijds omwille van de klimaatverandering. Op de sfeervolle pleintjes in de schaduw van de kathedraal is het aangenaam slenteren. Ook een bezoek aan de overdekte markt Les halles d’Avignon met typisch Provençaalse lekkernijen is een aanrader, een regelrecht feest voor de zintuigen. Liefhebbers van innovatief theater kunnen elk jaar in juli hun hart ophalen aan het beroemde theaterfestival van Avignon. Op

De tuinen bij de Saint-André-abdij in Villeneuve-lès-Avignon.

verschillende plaatsen in de stad, waaronder het binnenplein van het Pausenpaleis, tonen internationale – vaak ook Belgische – gezelschappen hun nieuwste creaties. Uiteraard is een bezoek aan de bezongen Pont d’Avignon een must, al was het maar voor het fantastische zicht op de Rhône. Gratis dansen kan er helaas niet meer, vanwege betalende toegang.

Het pausenpaleis in Avignon.

DAG 2: PAUSENLAND Aan de overzijde van de Rhône vind je het minder bekende Villeneuve-lès-Avignon. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, is dit een middeleeuws stadje met ook hier voornamelijk kerkelijke sporen. De abdij Saint-André is vooral interessant vanwege het achterliggende verhaal en de heerlijke tuinen.Ze werd gesticht door een vrouwelijke kluizenaar, bewoond door benedictijner monniken tot aan de Franse Revolutie, en kwam in het begin van de 20ste eeuw in het privébezit van de kunstenares Elsa Koeberlé, die er met haar vrouwelijke partner een verborgen maar excentriek leven leidde.

REIZEN

Druivenoogst in Châteauneuf-du-Pape.

DAG 3: EEN HETE ARENA EN VERFRISSEND WATER

Zij legde er de eerste tuin aan, haar erfgename Roseline Bacou de tweede. De huidige eigenaars stellen deze terrastuinen maar wat graag open voor bezoekers. Getuige daarvan zijn de uitnodigende ligstoelen op de plekjes met de mooiste vergezichten. Nog in Villeneuve kan je la Chartreuse bezoeken, waar je een boeiende inkijk krijgt in het solitaire bestaan van de Kartuizermonniken. Vlakbij ligt Maison Bronzini, een olijfoliemolen uit 1358, die in 2016 werd omgevormd tot een hedendaags complex met restaurant, tea room, shop, olieproeverij… en vooral: een typisch Provençaals terras met schaduwrijke platanen en lieflijk meubilair waar het heerlijk toeven is. Een genoegen dat zeker deel moet uitmaken van je slow trip doorheen de Vaucluse.

EINDELOZE WIJNGAARDEN Wie van wijn houdt, kan niet om Châteauneuf-du-Pape heen, waar het gegeerde druivennat als sinds de Romeinse tijd wordt verbouwd. Vanaf het kasteel van de pausen, nu grotendeels een ruïne, kijk je uit over de eindeloze wijngaarden. In het dorpje vind je nog de authentieke wijnkelders. De wijnen vallen onder de AOC (Appellation d’Origine Contrôlée), wat betekent dat ze aan strenge voorwaarden moeten voldoen, zoals: manuele pluk, tweemaal sorteren, een productie van maximum 35 liter per hectare. Er zijn 13 druivensoorten toegestaan, waarvan grenache en syrah de meest gebruikte zijn. Is Châteauneuf-du-Pape zijn hoogstaand imago waard? Hopelijk weet ik het over een jaar of 10, wanneer ik mijn dure fles zal ontkurken.

▲

Ook de Romeinen hebben hun sporen nagelaten in de Vaucluse, en niet de minste. In de 1ste eeuw voor Christus bouwden ze in Orange het imposante antieke theater dat een van de grootste en best bewaarde uit het Romeinse rijk is. Onder het motto ‘Geef het volk brood en spelen’ zorgden de gezaghebbers ervoor dat zowat iedereen gratis naar het theater kon. Wel waren er verschillende ingangen en gescheiden plaatsen voor de diverse bevolkingsgroepen. Een rondleiding met koptelefoon – in het Nederlands – doet je dit roemrijke verleden herbeleven alsof je er middenin zit. Echt een aanrader. L’Isle-sur-la-Sorgue is wat de naam zegt: dit stadje van ca. 20.000 inwoners ligt als een eiland tussen twee armen van de Sorgue. In het stadje vind je een netwerk van kanalen, wat zorgt voor een pittoreske aanblik en een gunstig microklimaat. In tegenstelling tot vele dorpen in de regio zoekt men hier een gezonde combinatie van toerisme en aantrekkelijke leefomstandigheden voor jonge gezinnen. De stad is bekend omwille van haar meer dan 300 antiekwinkels. Tweemaal per jaar, in april en rond Allerheiligen, loopt hier een antiekbeurs, vergelijkbaar met die van Londen en Parijs. Er is veel aandacht voor lokale economie, boetiekwinkels schieten als paddenstoelen uit de grond. Er zijn maar liefst vijf musea. Loop zeker eens binnen in Villa Datris. Elk jaar tussen maart en november loopt hier een gratis thematentoonstelling met gekende en nieuwe beeldende kunste-

REIZEN

Een feest voor neus en ogen.

die hier volgens de overlevering een liederlijk leven leidde. In Mara’s ‘verblijf voor de vrienden’ werden twee gastenkamers uitgebouwd, zijn atelier is momenteel een vakantiehuis. Les Millesroches is een heel bijzondere plek waar natuur, kunst en architectuur naadloos samenkomen. Helemaal zen tuffen we terug naar Avignon. Maar vergis je niet, het verkeer in de stad kan druk zijn en de tgv wacht niet. Met een klap schieten we weer in ons stresspatroon. Gelukkig hebben we in de trein genoeg tijd om onze heerlijke vierdaagse in dit betoverende stukje Frankrijk te herbeleven. ■

naars, die daarna integraal naar Parijs verhuist. In de tuin van de fraaie villa kan je ongestoord kuieren of relaxen in de nabijheid van kunst.

PETRARCATUIN De Sorgue ontspringt aan de voet van een hoge rots in Fontainede-Vaucluse. Het is er heerlijk wandelen langs het koele, kraakheldere water. Op zomerse dagen kan het hier erg druk zijn, maar er is een plek waar je zeker rust vindt: de Petrarcatuin, een stukje paradijs aan de oever van de prille rivier, waar de beroemde Italiaanse renaissancedichter verbleef tussen 1337 en 1353. “Ik denk dat er op aarde nauwelijks een plekje te vinden is dat zo mooi gelegen is als dit”, schreef hij, en dat zou je ook vandaag nog kunnen zeggen. Op de plaats waar Francesco Petrarca woonde is nu een klein museum aan hem gewijd.

Het uitzicht vanaf Les Millesroches.

DAG 4: GORDES Vanuit Fontaine-de-Vaucluse slingert de weg door een weergaloos berglandschap naar Gordes, een hoog gelegen postkaartdorpje in de Monts de Vaucluse met schitterende vergezichten. Hier bezoeken we een onverwachte parel: B&B Les Millesroches, het voormalige huis van de Belgische kunstschilder Pol Mara (1920-1998), waar het Parijse echtpaar Rochereau onlangs een uniek gastenverblijf uitbouwde. Als je een vaste uitvalsbasis zoekt voor je verblijf in de Vaucluse, kunnen we dit adres warm aanbevelen. Het huis werd gerenoveerd met groot respect voor de oorspronkelijke jaren 70-architectuur en voor zijn beroemde bewoner,

REIZEN

PRAKTISCH

Erheen met de tgv van Brussel naar Avignon in ca. 5 uur

LOGEREN

• Au Coeur d’Avignon, verborgen parel in een middeleeuws steegje • L’Atelier (Villeneuve-lès-Avignon), authentiek 16de-eeuws hotel in een voormalige zijdefabriek • La Sommellerie (Châteauneuf-du-Pape), hotel-restaurant met een uitgebreide wijnkaart en zeer verfijnde keuken • La Figuière (Fontaine-de-Vaucluse), eenvoudige gastenkamers, maar voortreffelijke keuken en een prachtig terras

TAFELEN

• La Fourchette (Avignon) • La Cuisine d’Aglaé (Gordes)

MEER INFO

www.avignon-tourisme.com www.grandavignon.fr www.provenceguide.com

Gerust in je vertrouwde omgeving. Met een traplift van Comfortlift geniet je nog jaren van je volledige woning en je vertrouwde omgeving. Op een veilige en comfortabele manier kan je elk moment samen koesteren. Comfortlift biedt je opnieuw toekomstperspectief en de zekerheid dat je nog een hele tijd in je huis kan blijven wonen.

Bel voor gratis prijsofferte

■

0800 20 950

comfortlift.be

PELGRIMEREN

DE LANGE WEG NAAR VREDE. ONTMOETINGEN IN EN ROND KRAKAU

22 – 27 MEI 2022

Krakau: een stad vol flair en elegantie, vrolijke studenten, nieuwsgierige toeristen, trendy bars en hippe ondernemers en dat alles in een decor dat bol staat van traditie en folklore. De schemer van de geschiedenis lijkt verdwenen… De fiets krijgt er veel ruimte en dat proberen we graag uit om een eerste exploratie van deze kleurrijke stad te ondernemen. We plannen een ‘Joodse dag’ in het oude Kazimierz, waar we een voorzichtige confrontatie aangaan met het zware verleden van deze stad en haar inwoners. Hoewel Krakau wonderlijk goed gespaard bleef van oorlogsvernielingen en naoorlogse vernieuwingen, zijn de sporen van oorlog en gruwel én de zoektocht naar vrede alom aanwezig. We brengen je midden in het decor van Schindlers’ list en laten je ook de beslotenheid van het ghetto ervaren. Bij het bezoek aan Auschwitz en Birkenau krijgen we de volle confrontatie met de gruwel van verdrukking en oorlog. Een beklijvende ervaring die we niet uit de weg mogen gaan. Uiteraard ontdekken we de stad en haar omgeving ook als toerist. We duiken onder de grond en ontdekken de zoutmijnen van Wieliczka. We bezoeken de schitterende Wavel en wie weet ontmoeten we er de draak! Er is tijd om de sfeer op te snuiven en te genieten

van de veelzijdigheid van deze stad aan het water! Alle clichés over Polen en zijn inwoners worden doorgeprikt. Deze plek is er een om nooit meer te vergeten.

PRAKTISCH Vliegtuigreis met 6-daags verblijf in Krakau. Minimaal 20 en maximaal 30 deelnemers. Programma en inschrijvingsdocument op aanvraag bij Trui Colpaert 09 231 89 07 - trui.colpaert@gmail.com Carmen De Vos 09 386 46 82 - carmen.de.vos1@gmail.com

STAPPEN LANGS LE SENTIER CATHARE IN ZUID FRANKRIJK: ALLEMAAL ANDERS!?

10 – 20 JULI 2022

Toen de Katharen in de Languedoc halfweg de 12de eeuw wat ‘aanhang’ kregen, voelde de middeleeuwse kerk zich bedreigd. Een proces van pogingen om het goede volk tot inkeer te brengen faalde systematisch. Dan volgt de zwartste bladzijde uit de geschiedenis van dit mooie zuiden: de kathaarse beweging werd tot de laatste man uitgeroeid. Omdat ze anders waren. Zouden we ‘anders zijn’ vandaag ook als een bedreiging zien? In een zonovergoten landschap van wijngaarden, olijfbomen, geurige kruiden en ‘garrigue’ (vegetatie die vooral bestaat uit grassen en lage planten), liggen de ruïnes van eenzame burchten als arendsnesten op rotskammen. Het zijn de laatste vluchtplaatsen van het mystieke middeleeuwse volk der Katharen. Tijdens deze tocht wandelen we in hun voetsporen van dorp naar burcht naar gehucht, van de wijngaarden van Corbières tot in het magische Montségur aan de voet van de Pyreneeën. Deze tocht is vooral een inspirerende voettocht: 8 dagen stappen door een ruig en onherbergzaam gebied met stevige dagtochten van 15 tot 28 kilometer. Stappen langs deze weg die je op een wandelkaart vindt, laat ook sporen na in de geografie van je hart. Het wordt een tocht van eenvoud, verinnerlijking én verrast worden door de herkenning in het anders zijn.

De bijzondere mix van ingrediënten geeft de tocht een apart accent: de natuur, het ongewone culturele erfgoed, de spirituele insteek, een heerlijke keuken: ze maken elke dag weer anders!

PRAKTISCH We reizen met de bus naar Zuid Frankrijk en stappen 8 etappes langs le Sentier Cathare. Je bagage wordt vervoerd, je rugzak met picknick is je dagelijkse last. Maximaal 30 deelnemers. Programma en inschrijvingsdocument op aanvraag bij Trui Colpaert 09 231 89 07 - trui.colpaert@gmail.com Carmen De Vos 09 386 46 82 - carmen.de.vos1@gmail.com ■

18 - 20 mei 2022

Laatste plaatsen!

Niet perfect? Perfect!

Op Koninklijke Tour

naar Nederland

30 maart 2022 – 18u30 (Gent)

Boeiende stadswandelingen in de koninkl�ke steden Den Haag en Delft, f�ne tochtjes per boot, een gezonde dosis kunst & cultuur, een heerl�ke high tea en als kers op de taart een bezoek met workshop in het porseleinatelier Royal Delft: het wordt weer een Markante Midweek!

Leg jij de lat vaak (te) hoog? Is jouw bijnaam ‘miss perfect’? Staat ‘fouten (durven) maken’ niet in jouw woordenboek? Maar word je daar niet bepaald gelukkig(er) van? Hoog tijd om op markante wijze de schoonheid van imperfectie te ontdekken en te leren genieten van het onvolmaakte. Dit kan allemaal tijdens ons event ‘Niet perfect? Perfect!’.

Speciaal voor Markant-dames en vriendinnen vanaf 55 jaar.

#kintsugi #embrace-your-voice #bosbad #storytelling

www.markantvzw.be/markantemidweek of info via info@markantvzw.be of 02 286 93 46

www.markantvzw.be/zin-spirit

Eerlijk is heerlijk!

SCAN EN WIN Deze goed gevulde ontbijtmand ter waarde van 40 euro kan jij gratis thuisgestuurd krijgen! Het enige dat je hoeft te doen is vóór 15 januari 2022 deze QR-code scannen. De winnaar krijgt persoonlijk bericht.

G R AT IS t.w.v. 40 euro

Maak gratis een culinaire wereldreis aan jouw ontbijttafel Biologisch, fair en vooral… lekker! Dat zijn de producten in deze ontbijtmand. Samengesteld door Trias, een Belgische NGO die over de hele wereld familiale boeren en ondernemers helpt hun dromen kansen te geven. Zo krijgen zij een steuntje in de rug om een menswaardig leven op te bouwen. Wist je dat Trias al meer dan 50 jaar actief is ■ in 14 landen?

Doen! 63

online

Mexico

Madagaskar

REISBEURS MARKANT

Op reis

OP REIS MET MARKANT-NATIONAAL

Namibie

Kirgizie

We kunnen in 2022 weer volop de wereld gaan verkennen. Staat jouw koffer al klaar? Bij Markant zijn we graag jouw compagnon de route met een mooi aanbod van groepsreizen.

Na de succesformule van vorig jaar organiseren we opnieuw een online reisbeurs waar al onze bestemmingen voor 2022 worden voorgesteld door onze reisbegeleiders. Schuif gezellig mee aan vanachter je laptop en maak in vogelvlucht kennis met onze reisprogramma’s.

Litouwen

Elke presentatie duurt ongeveer een half uurtje. Je kiest zelf voor welke bestemmingen je wenst in te schrijven. .

India

Turkije Bhutan Lissabon en Alentejo

p reis

Op reis

WANNEER? Zondag 28 november (reeds voorbij) Meer informatie over de gepresenteerde reizen vind je online

Zondag 12 december tussen 10u en 18u

Kroatie en Montenegro Donderdag 16 december tussen 18u en 22u

Noorwegen

Hoe deelnemen? Surf naar www.markantvzw.be/reizen voor het volledige programma en schrijf je online in voor de sessie(s) naar keuze. Daags voordien ontvang je de Zoom-link waarmee je de sessie kan volgen.

India - Ladakh

nieuw

Wenen

Volg nu ook onze facebookpagina Markante Reizen zodat je altijd mee bent met de laatste reisnieuwtjes.

Helsinki

Frankrijk

COLUMN

Grenzen

es avonden op rij kan ik niet werken. Niet voor mijzelf maar zeker ook niet voor hier thuis, sorry.” Ziedaar een van mijn eerste, voorzichtige stappen in het stellen van grenzen. De chef eindredactie van de krant waar ik freelance voor werk, had gemaild met de vraag of ik er nog een vrijdag kon bijnemen, terwijl ik die week al van zondag tot en met donderdag werkte, elke dag van 15 uur tot 23 uur. Nee zeggen valt me altijd zwaar. Ik voel me altijd eerst wat schuldig – vinden ze nog iemand op tijd? – want ik weet hoe vervelend het is om op eindredactie met te weinig mensen te zijn voor te veel werk, en vervolgens bang. Als ik te vaak nee zeg, zullen ze me uiteindelijk helemaal niet meer vragen, en dan kan ik mijn auto niet meer betalen, laat staan de lening voor ons huis… In gedachten lig ik al half in de goot. Maar nadat ik deze zomer het boek Gezonde grenzen had gelezen en de bijhorende vragenlijst had ingevuld, had ik me dus voorgenomen vaker nee te zeggen. De zelfevaluatietest had zwart op wit aangetoond wat ik al wist: mijn grenzen zijn poreus. (Er zijn ook mensen met rigide grenzen, dat wil je evenmin.) De eerste keren dat je je grens aangeeft, ga je je ongemakkelijk voelen, schrijft de auteur, en dat is normaal, want anderen zijn het mogelijk niet gewend van je. Toch moet je volharden. En zeg vooral geen sorry! Euh, ja, sorry, dat heb ik toch gedaan. Anders voelde zo’n ‘nee’ te hard. En ik heb mijn gezin er ook nog eens bijgesleurd als gemakkelijk excuus. Bij deze, bedankt, lieve schatten van me. Hoe slagen mensen zonder kinderen er trouwens ooit in om ‘nee’ te zeggen? Ik had het erover met een vriendin die van de dokter verplicht een paar maanden op rust was gestuurd. Zij is single en heeft geen kinderen. Omdat ze graag en veel werkt en omdat er niemand is die thuis wacht, blijft ze vaak gaan. Bazen hebben soms niet liever, maar eigenlijk moeten we juist deze mensen wat vaker beschermen tegen zichzelf. Natuurlijk moet je je eigen grenzen leren aangeven, maar we moeten misschien allemaal oog leren hebben voor de grenzen van een ander. Ik stond er bij stil toen ik het interview las met Liesbet Stevens, al had zij het over vrijen. “Maak je aanstalten tot seks en stel je vast dat de andere persoon niet meedoet, dan is dat het signaal

Hoofdredacteur van Markant Magazine Ann-Marie Cordia (44) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

om te stoppen. Helaas is er nog het stereotiepe beeld dat jongens seks leuk vinden en meisjes het stilzwijgend toelaten.” Het is niet omdat iemand geen ‘nee’ zegt dat het een volmondige ‘ja’ is. Wat me herinnerde aan hoe vrouwen vroeger maar weinig het initiatief namen voor seks. Een man initieerde en probeerde, wij zeiden ja of nee. En wat werden we vooral van jongs af klaargestoomd om ‘nee’ te zeggen, indien nodig. Nee zeggen is belangrijk! Zeg op tijd stop! Hij moet je grenzen respecteren. En dat is helemaal waar. Maar ‘ja’ zeggen is ook een kunst. Deze week mailde de chef eindredactie opnieuw. Of ik er nog een zondag kon bijnemen? Ik begon te beseffen dat ik ook in een soort passieve dynamiek zit. Hij vraagt, ik antwoord met ‘ja, dat lukt’ of ‘nee, sorry, dat gaat niet’. Ik verwoord mijn grens nog altijd niet klaar en duidelijk, terwijl ik die in mijn hoofd wel al heb afgebakend. Naast geen zes dagen op rij wil ik ook twee dagen weekend, dus wil ik nooit vrijdag én zondag werken – alstublieft. Hoe moeilijk kan het zijn om dat uit te spreken? In een poging tot happy end voor deze column, heb ik dat dan toch maar gezegd. “Oké”, stuurde hij terug. Niet eens met een punt erachter. Zo simpel is het. En toch is het dat nog altijd niet, voor mij. Zolang ik niet duidelijk maak wat precies mijn grens is, kan een ander ze niet respecteren. Dat weet ik. En als je je wensen niet uitspreekt, kan je ze niet waarmaken. Dus ja, ik denk dat ik weet wat mijn voornemen wordt voor het nieuwe jaar. ■

Foto: Mr. Frank

Ik denk dat ik weet wat mijn voornemen wordt voor 2022

COLOFON

Colofon

COVERFOTO Fotografie: Ellen Goegebeur Make-up: Vanessa Bossuyt OPLAGE 30.000 exemplaren RECLAMEREGIE Valentine Outters Publicarto NV Klapstraat 16 9831 Sint-Martens-Latem

MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN MARKANT, BEST PITTIG EN ARTEMIS en verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni

Markant vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

ALGEMEEN VOORZITTER MARKANT VZW Gudrun Verschuere

Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantvzw.be/markant/magazine

V.U. Diane Devriendt MARKANT-SECRETARIAAT Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@markantvzw.be www.markantvzw.be

Winnaars septembernummer

Karola’s Kitchen van Karolien Olaerts Sofie Minjauw, Lieve Van Steen-Heps en Martine Devos New Female Leader van Caroline Glasbergen Adelheid De Vos, Femke Helon en Myriam Van Den Branden Wilde rituelen van Caitlin O’Connel Lut De Corster, Mady Soenen-Vion en An Debbaut Het vrouwelijk oog wil ook wat van Jitske Jasperse Nadine Migom-Thienpont, Ingrid Verheyden en Tina De Ploey Duotickets van Floral Fashion Greet De Witte, Annie Meers, Chantal Adins, Irène Grosemans en Martine Steyaert Duotickets van Red Sandra Herlinde Bottu, Els Werbrouck, Monique De Zuttere, Lucienne Stubbe en Lief Vorsselmans Reis naar de sterren van Angelique Van Ombergen Jeannine Van Gool, Lutgard Besard en Carine Simons Cursus Start to Drone Lieve Corthout-Brouwers

ABONNEMENTEN • 47 euro voor het sociaal-cultureel netwerk Markant en Best Pittig • 150 euro voor Artemis, het professionele netwerk Lid worden kan via www.markantvzw.be HOOFDREDACTIE Ann-Marie Cordia annmarie.cordia@markantvzw.be ARTDIRECTION Bird’s Eye Design BVBA REDACTIERAAD Isabelle Bral, N athalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Brigitte Vermeulen en Lauren Van Z eebroeck

Markant is lid van

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Vanessa Bossuyt, Isabelle Bral, Lut Clincke, Trui Colpaert Jael Cox, Jozefien Daelemans, Flore Deman, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Frederik Galle, Lut Geypens, Ellen Goegebeur, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Pierre Raemdonck, Rebecca Schoeters, Sarah Vandoorne, Sarah Van Looy, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere

Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

NEEN, we zijn nog lang niet klaar … en we willen dat nu eens van de daken schreeuwen

Al meer dan dertig jaar zorgen wij voor kinderen met kanker. Sommige van onze projecten lopen al bijna even lang en toch blijven ze nog altijd actueel en nodig, elke dag, in gans Vlaanderen. Maar er zijn ook nieuwe uitdagingen, gekoppeld aan nieuwe therapieën of aan onze leefwereld van vandaag, wij evolueren mee met de noden van onze kinderen en gezinnen en proberen die in te vullen. We beseffen echter wel dat we meer moeten vertellen over onszelf en niet discreet in de coulissen blijven, zoals we bijna altijd deden. We moeten jullie – onze enige bron van inkomsten - meer informeren over wat we doen met die centen. We organiseren immers geen grootscheepse crowdfunding of sms-acties, we komen liever niet met spectaculaire verhalen in de krant of op tv, we maken geen misbaar, we doen het gewoon…elke keer weer, in stilte. Daarom willen we toch nog even vertellen waar we voor staan en beginnen graag met de jongste projecten… SuperKrachtig-Lekker – enkele jaren geleden opgezet door een bezorgde mama is het nieuwste project onder de Kinderkankerfonds paraplu. Men beseft het misschien niet, maar chemo beïnvloedt ook bij kinderen de eetlust en smaak en dat leidt dikwijls tot ondervoeding bij onze patiëntjes. KKF wil dat probleem op een wetenschappelijke manier in kaart brengen en er tegelijkertijd wat aan doen. We organiseren kookmomenten met de kinderen waar lekkere voedzame dingen spelenderwijs worden klaargemaakt. We investeren in betere eet-beleving zodat onze kinderen weer “goesting” krijgen en naast hun therapie toch ook de nodige bouwstenen aangereikt krijgen. We willen daarom op de kinderkankerafdeling ook investeren in een gezellige ruimte met een leuke grote keuken waar de ouders elkaar ook

kunnen ontmoeten en waar vooral onze kinderen hun voedingspatroon kunnen bijtimmeren en er zich nog bij amuseren ook. Residentie Koester – is van start gegaan in november 2020 in de buurt van het Gentse UZ. We bieden er overnachtingsmogelijkheid in moderne, huiselijke appartementen aan families met een kind in ambulante behandeling die – om verschillende redenen - niet tussen twee behandelingen naar huis kunnen. Een warme, gezellige en comfortabele “thuis” dicht bij het ziekenhuis. Sinds november bijna doorlopend bezet. Studio Nona – ontstaan uit een idee van zeer betrokken ouders. Hoe houd je dat kind, dat maanden thuis is in behandeling of palliatief, nog bezig? Hoe zorgen we even voor afwisseling of een hoogtepunt ? Wij zorgen met professionele mensen voor aangepaste ontspanning op maat van het kind, bij dat kind thuis… Zo hebben de ouders even vrij en doorbreken we de sleur. En dan zijn er nog al die andere acties en projecten, de thuiszorg en het extra personeel, het wetenschappelijk werk dat we sponsoren of de artsen in opleiding waarvoor we de kosten dragen. De Belgische of Europese onderzoeksprojecten waar we aan deelnemen… je kan het allemaal nalezen op onze website : www.kinderkankerfonds.be. Daarvoor hebben we jouw hulp nog altijd nodig!

Meer info voor jou, je bedrijf of je organisatie via: www.kinderkankerfonds.be – 09.4300110 Wil je ons meteen helpen? BE31 2850 3053 8255 Giften vanaf € 40 zijn ﬁscaal aftrekbaar

Straal van binnenuit Premiumkwaliteit voedingssupplementen door vrouwen voor vrouwen www.sheplus.com

KRIJG 25% KORTING op alle She+ producten in onze webshop met de promocode* markant25

U kunt ook onze producten bij onze exclusieve verkooppunten verkrijgen. Vind uw dichtstbijzijnde verkooppunt op: www.sheplus.com/nl/zoek-verkooppunt/ * Actie geldig tot 31 december 2021, zolang de voorraad strekt.

Markant Magazine december 2021

Articles inside

UIT DE COMFORTZONE

COLUMN

LEVENSVERHAAL

LIESBET STEVENS

CIJFERS

DURF TE VRAGEN

DOSSIER

BELANGRIJK

FOCUS OP

MARKANTE ZAAK