22
Geschiedenis van alledag
DOOR SIEM VAN EETEN
Gemeentearchieven uit de Franse Tijd geven verrassend inkijkje in lokale samenleving De Franse Tijd (1810-1813) heeft in ons collectieve geheugen veelal een negatieve klank gekregen. Meestal denken we bij deze periode aan de verplichte registratie van achternamen en aan de loting voor de dienstplicht, met als droevig gevolg dat veel Nederlanders in 1812 tijdens de Russische veldtocht van Napoleon zijn omgekomen. In deze tijd werd echter ook de grondslag gelegd voor ons huidige openbaar bestuur, in het bijzonder de vorming van gemeenten. De gemeentearchieven geven een verrassende inkijk in de toenmalige gang van zaken. Keizer Napoleon, geschilderd door Jacques-Louis David, 1812.
H
et nieuwe bestuurssysteem was piramidaal. Dat hield in dat de lagere overheden moesten uitvoeren wat er boven hen besloten was. Meestal kwamen deze besluiten uit het departement dat boven de gemeente stond. In het geval van Overijssel was dat het Departement der Monden van de IJssel, met aan het hoofd prefect Petrus Hofstede. In de gemeenten was de leiding toevertrouwd aan de maire (burgemeester) en de leden van de gemeenteraad. De raadsleden werden niet verkozen, maar op voordracht van de maire aangewezen door de prefect.
Meten is weten
In het nieuwe bestuurssysteem werden voor het eerst op grootschalige wijze allerlei gegevens over de bevolking, de economie en bedrijvigheid geregistreerd. Alles moest worden geteld, genoteerd en gemeld aan de prefect, die dat dan weer doorzond naar de hogere bestuurslaag, waarbij uiteindelijk Parijs ĂŠĂŠn groot overzicht kreeg van hetgeen het Keizerrijk
De eerste en enige terechtstelling met de guillotine te Amsterdam, op de Nieuwmarkt, 15 Juni 1812. (Stadsarchief Amsterdam)
