KRINGLOOP IN DE GEMEENTE; WAT IS ER MOGELIJK? TEKST: RONALD VAN DEN HEERIK & DAAN MIDDELKAMP BEELD: VALENTIJN BRANDT / NATIONALE BEELDBANK
Nu het begrip circulaire ambachtscentra bij steeds meer gemeenten ingeburgerd is, wordt steeds vaker de vraag gesteld in hoeverre kringloopbedrijven hierbij een rol kunnen spelen. Dit vormde aanleiding voor NVRD en de Branchevereniging Kringloopbedrijven Nederland (BKN) om gezamenlijk te inventariseren op welke wijze gemeenten en kringloop met elkaar samenwerken en hoe deze samenwerking er in de toekomst uit kan zien. In maart is een enquête uitgevoerd, waaraan 65 gemeenten en 15 kringloopbedrijven deelnamen. Zo’n 85% van de respondenten gaf aan dat er een overeenkomst bestaat tussen gemeenten en kringloopbedrijf; ze streven veelal dezelfde doelstellingen na. De taal die men spreekt wil echter nog wel eens verschillen. Bij gemeenten gaat het om het realiseren van beleidsambities, terwijl kringloopbedrijven praktischere doelstellingen hebben. Eén ding is echter volstrekt duidelijk; zowel gemeenten als kringloop streven naar een circulaire economie die op een sociale manier tot stand moet komen en zijn in beginsel goede partners. Is daarmee een goede samenwerking een vanzelfsprekendheid? Nee, lang niet altijd. Men kent elkaar niet goed genoeg. Onbekend maakt onbemind. Maar hoe beter de partijen elkaar kennen, hoe vanzelfsprekender de samenwerking in de praktijk vaak blijkt. Vaak gehoord van gemeenten is dat zij worstelen met de verschillende verschijningsvormen van kringloopbedrijven. Commercieel of non-profit? Gericht op re-integratie of werkend met vrijwilligers? Met wie wil je waarover als gemeente wel afspraken maken, met wie niet? Als dat al niet moeilijk genoeg is hebben gemeenten ook vaak te maken met een politieke context. Uit meerdere gesprekken bleek dat er bij gemeenteambtenaren behoefte is aan een soort handreiking; een
objectief afwegingskader. Keurmerken kunnen hier ten dele in voorzien. Zo is er het Keurmerk Kringloopbedrijven, waarmee non-profit kringloopbedrijven, aangesloten bij BKN, zichzelf spelregels opleggen ten aanzien van professionele bedrijfsvoering en transparantie. Maar een keurmerk regelt niet alles. TERUGKERENDE ELEMENTEN Terugkerende elementen in contracten tussen gemeenten en kringloopbedrijven (soms lopen contracten overigens via het afvalbedrijf) zijn afspraken over het inzamelen van grof huisvuil, herbruikbare goederen, AEEA, textiel, het afvoeren van niet verkoopbare goederen via de milieustraat en/of het hebben van een voorziening voor herbruikbare goederen op de milieustraat. Uit interviews blijkt dat het in de meeste gevallen belangrijk is om terug te kunnen vallen op een goede, zakelijke, overeenkomst. Hoewel er in toenemende mate aandacht is voor de circulaire prestaties van kringloopbedrijven (meer aandacht voor hergebruik, upcycling, reparatie), is in veel gevallen de rol die het kringloopbedrijf kan vervullen in het afvalbeheer, de belangrijkste grondslag voor een overeenkomst. (Denk aan: verbetering van de service op de inzameling van afval, het verminderen van bijplaatsingen van huisraad, stijgende scheidingspercentages voor grondstoffen en minder restafval).
De dienstverlening van kringloopbedrijven draagt op die manier bij aan de vermindering van de gemeentelijke lasten voor de verwerking van afval. De meeste gemeenten stellen hier een inzamelvergoeding of een vergoeding per inwoner voor de kringloop tegenover. Daarnaast worden kringloopwinkels vaak aangewezen als inzamelpunt voor AEEA en textiel, waarbij de opbrengsten voor de kringloop zijn. De huishoudelijke producten worden, al dan niet gerepareerd of geupcycled, verkocht in de winkel. Opvallend is hoe vaak zowel gemeenten als kringloopbedrijven aangeven dat de samenwerking op de milieustraat, al dan niet in de vorm van een circulair ambachtscentrum, verbeterd kan worden. Van groot belang bij dit alles is, vinden gemeenten (en veel kringloopbedrijven zelf), dat de kringloopbedrijven een heldere massabalans bijhouden en regelmatig communiceren over hun circulaire (en sociale) prestaties, zowel naar gemeente zelf, als naar de inwoners. HANDREIKING VOOR MAATWERK NVRD en BKN hebben zich de ambitie gesteld om tot een ‘handreiking samenwerking gemeenten en kringloopbedrijven te komen’. Hiermee wordt invulling gegeven aan de behoefte van gemeenten om op basis van een objectief afwegingskader tot maatwerk te komen ten aanzien van samenwerking met kringloopbedrijven.
GRAM #05 juni 2020 | 31
