Ondernemend Friesland editie 5 2021 by OF BV

De Young Potentials van Miedema! EUROPEAN SOLAR: DE VRAGEN VAN MORGEN OP AVONTUUR IN PORTUGAL!

DUURZAAM ONDERNEMEN

N0 05

2021 www.of.nl

Succesvol ondernemer én goede werkgever? Wij helpen u graag!

De economie groeit, maar u laat uw hoofd niet op hol brengen en neemt weloverwogen beslissingen. Vertrouwen in de nabije toekomst is immers goed, maar zekerheid voor de lange termijn is nóg beter. Wij willen u daarbij graag helpen. Breedpad 21 - 8442 AA Heerenveen - (0513) 61 44 44 info@kuiperverzekeringen.nl - www.kuiperverzekeringen.nl

Aanrotzooien Het was ergens in 1982 en 1983 dat ik enkele keren per jaar naar Parijs ging. Om kunstenaar te worden. Of vooral: om mij kunstenaar te vóélen. Ik trad daarbij in de voetsporen van Cobra, de grotendeels Nederlandse schildersgroep die in de jaren zestig in een café in Parijs was opgericht. Meest beroemde vertegenwoordiger: Karel Appel, die in het kleinburgerlijke Nederland van die tijd zo maar beroemd kon worden met de uitspraak ‘ik rotzooi maar wat aan’. Het heeft hem geen windeieren gelegd. Ik keek daar tegenop. Aanrotzooien en daar een inkomen mee verdienen; dat leek mij vrij ideaal.

Helaas, mijn timing was niet best. Want Parijs was in ’82 niet meer het artistieke Walhalla van weleer. De boekenwinkel waar James Joyce vaak kwam bleek inmiddels een topattractie vol zwaarbepakte backpackers en de beroemde galeries uit de jaren zestig waren elitaire kunsthandels geworden. Een binnenwandelende romanticus met portfolio uit Nederland werd hier met zichtbaar vermoeide beleefdheid ontvangen.

Ik was overigens niet op zoek naar rijkdom of zelfs inkomen. Ik zocht vrijheid. Als dienstweigeraar zat ik in Leeuwarden anderhalf jaar lang postzegels te plakken bij de Belastingdienst. In een gebouw waar de ramen niet open konden. De 23 jaarlijkse verlofdagen waren meestal al in mei op. Ik móést ademruimte hebben. En dus kocht ik in juni of oktober een treinkaartje Parijs, meldde me in de vroege ochtend vanuit een telefooncel op station Leeuwarden ziek, hing snel weer op wanneer de omroeper luidruchtig de trein vanuit Amsterdam aankondigde en ik vertrok richting de stad van mijn dromen. Onder mijn arm: een map met de foto’s van de schilderijen waar ik graag beroemd mee wilde worden. Wat ik zocht was onbestemd; vrijheid en artistieke inspiratie. En het bohemien-leven. Veel gelukzoekers waren daar de afgelopen eeuw aan ten onder gegaan (drank), maar soms leverde dat huwelijk tussen kale materiële armoede en creatieve rijkdom ook meesterwerken op. Picasso maakte in Parijs zijn beste werk. Zo ook James Joyce. En ook Henry Miller had in Parijs jaren op een houtje gebeten. En er uiteindelijk in 1931 het meesterwerk ‘De Kreeftskeerkring’ geschreven.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Een grote deceptie? Nee. De vele dagen die ik mijmerend en rondzwervend doorbracht tussen het Pantheon en de Notre Dame zijn van grote betekenis voor me geweest. Het Hotel du Commerce – toen een kot waar sinds de tijd van Henry Miller niets meer aan was gedaan – voldeed aan al mijn verwachtingen. En het dagelijkse loopje naar de kruidenier in het Quartier Latin, precies door het smalle straatje waar niemand minder dan president Mitterand zijn woning had, was een prettige routine. De multiculturele mierenhoop die Parijs was gaf mij de kans om onder te dompelen. Het gaf mij de tijd om na te denken. Over wie ik was, of wilde zijn. Artistiek beschouwd presteerde ik in Parijs helemaal niets. Zelfs aanrotzooien bleek een brug te ver. Maar ik was er wél. En dat was genoeg.

Menno Bakker HOOFDREDACTEUR

Meer lezen of reageren? linkedin.com/in/bakkermenno of op https://twitter.com/OF_nl

OF 2021-05

Colofon

Raethuis Accountants viert jubileum met nieuwe medewerker

Uitgeverij Ondernemend Friesland BV

Raethuis Accountants uit Heerenveen bestaat op 1 december alweer tien jaar. In het jubileumjaar is Raethuis Accountants uitgebreid. Onijdes Wijma is sinds 1 september werkzaam en zal met ingang van 1 januari toetreden als vennoot van het kantoor.

Hoofdredactie Menno Bakker Bladmanagement Ed Klijnman Coverfoto Ed Klijnman Advertentie exploitatie en administratie Ondernemend Friesland BV Tussendiepen 21 9206 AA Drachten Telefoon 0512-366326 Jasper van der Sluis 06-46033589 Gerrit Landman 06-18882116

26 ‘ Het is veel leuker om voorop te lopen’Friese Rabobanken en de weg naar de circulaire economie

Redactie NARVIC-media, met: Casper Ferwerda, Menno Bakker, Wiebrand de Boer, Tine van Knijff-van Hijum, Thea van der Schaaf, Klasina van der Werf, Willem Walda, Ingrid van Damme en Amanda de Vries

nieuwsberichten@of.nl

Vormgeving VDS Crossmedia Drukker Scholma Druk ISSN 1383-9314 © De uitgever kan op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van informatie. Uitgever aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor de schade, van welk aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebasseerd zijn op informatie uit deze uitgave. Uit deze u itgave mag na toestemming van de uitgever met bronvermelding geciteerd worden.

Arnold Grootveld, Happy Whale: “Elektrisch varen is net als zeilen”

Elektrisch varen heeft de toekomst volgens directeur Arnold Grootveld van verhuurbedrijf Happy Whale (standplaats Offingawier). Grootveld verhuurt elektrische sloepen in Friesland en heeft honderd boten in de vloot. Elektrisch varen is een ervaring die volgens hem heel dichtbij zeilen komt. De directeur van Happy Whale is zelf fervent wind- en kitesurfer, maar inmiddels ook verknocht aan de elektrische sloep.

www.of.nl

OF 2021-05

Eén huwelijk; twee bedrijven

Leren én transformeren Het komt niet vaak voor dat we in Ondernemend Friesland een ondernemersechtpaar interviewen. En zeker niet wanneer dit resulteert in één artikel, dat in kort bestek het verhaal van twee totaal verschillende bedrijven vertelt. In dit geval de bedrijven ‘Leren bij Marleen’ en ‘Frisia Invest’. Het eerste bedrijf biedt ondersteuning bij ‘leren leren’-trajecten voor scholieren van de basisschool tot en met het mbo en hbo.

46 Zorg en welzijn in Noord-Nederland gezamenlijk innoveren

‘ Dit vergt lef en moed van professionals, management, bestuur en toezicht, De kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg en welzijn op lange termijn vallen bij ongewijzigd beleid niet te waarborgen. De arbeidsmarktprognoses in deze sector liegen er niet om. NoordNederland koerst, zoals het nu gaat, af op een personeelstekort van 20.000 medewerkers in 2030. Daarnaast spelen vergrijzing en ontgroening een grote rol in onze regio waar 1 op de 5 werkenden werkt in zorg en welzijn.

Coronacrisis vertraagt trend duurzaam ondernemen niet

Verduurzamen? Volop projecten door Friese adviseurs Heeft de coronacrisis de energietransitie vertraagd? Of zijn we nog op de goede weg om de klimaatdoelstellingen die (inter)nationaal zijn afgesproken te kunnen behalen? OF vroeg een aantal Friese ondernemers hoe zij daarover denken. Hun antwoorden stemmen zeker positief.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

RON HAANS FITNESSCENTRUM OPENT VESTIGING IN WOLVEGA Tegendraads ondernemen, noemt hij het zelf: de opening van een vestiging in Wolvega van zijn Noord-Nederlandse fitnessketen het afgelopen jaar. Ron Haans is inmiddels een niet meer weg te denken naam in de Noordelijke sportwereld. Terwijl de branche het lastiger had dan ooit, keek Ron Haans vooruit en opende prachtige clubs in Wolvega en Hasselt, een megaclub in Emmen en een kleinschalig sportcentrum in Bad Nieuweschans. “We kregen nauwelijks overheidssteun, maar hebben de afgelopen ruim 25 jaar een financieel gezonde organisatie opgebouwd”, zegt hij. Zelf sportte de nuchtere Winschoter ooit op olympisch niveau. En ondernemen doet hij met minstens zoveel power. Het resulteert in een keten van - voorlopig - veertien sportcentra die hij runt vanuit zijn eigen visie: betaalbaar fitnessen, buitensporten en sporten in groepsverband, op een manier die bij ieders persoonlijke doelstelling past: van lekker ontspannen tot intensief om snel doelen te bereiken: “De combinatie van bewegen, voedingsadvies en medische begeleiding door fysiotherapeuten - ook bijvoorbeeld voor mensen met long covid - die voor iedereen bereikbaar is. En dat in een sportcentrum dat persoonlijk en lokaal maatschappelijk betrokken is”, licht Haans zijn visie toe. Naast de nieuwe vestigingen runt Ron Haans sportcentra in Winschoten, Groningen (2), Hoogezand, Veendam, Stadskanaal, Weener (D), Bedum, Finsterwolde en Assen. Ook Haans’ keten werd zakelijk stevig geraakt door de coronacrisis: “Dan kun je achteroverleunen en klagen. Maar persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat elke situatie - hoe vervelend ook - kansen biedt. Die heb ik aangegrepen. Ook wij lagen maandenlang stil. Die tijd heb ik gebruikt om uitvoerig aan zelfreflectie te doen. Wat wil ik nou eigenlijk met mijn onderneming? En waar liggen onze kansen? Dat resulteerde in de uitdrukkelijke visie dat wij marktleider in Noord-Nederland willen worden met een fijnmazig net van sportclubs in vele plaatsen en wijken.”

SNAKEWARE STEUNT LOTTE VAN BEEK Digital agency Snakeware uit Sneek gaat de Olympische droom van schaatsster Lotte van Beek ondersteunen. Met de hulp van Snakeware als fondsenwerver en digitale partner wordt de ‘Road to Beijing’ van de Zwolse langebaanschaatsster ingezet. Begin 2020 moest Lotte van Beek het schaatsseizoen beëindigen vanwege longproblemen. Opgeven is echter geen optie voor topsporter Van Beek en inmiddels werkt ze alweer toe naar haar derde Olympische Spelen, zonder de ondersteuning van een commercieel team. En dat is zowel organisatorisch als financieel een enorme uitdaging. Snakeware heeft zich daarom als partner en fondsenwerver aan Lotte verbonden om haar ‘Road to Beijing’ te ondersteunen. Toine Dinkelberg, CDO Snakeware: “Het doorzettingsvermogen van Lotte om na haar tegenslagen alsnog voor goud te gaan in Beijing en wederom een Olympische campagne te starten, spreekt ons enorm aan. Lotte gaat voor goud op de 1.500 meter in Beijing.” Het internetbedrijf uit Sneek start voor Lotte een fondswervingscampagne om de voor de Olympische campagne benodigde € 15.000 bij elkaar te brengen. Ate van der Meer, CCO van Snakeware: “Wij zijn altijd op zoek naar uitzonderlijke talenten en die bieden we volop kansen. Als je het trackrecord van Lotte bekijkt, dan zie je dat ze al veel heeft gewonnen. Dat ze ondanks haar astma en terugslag er nu toch weer voor gaat, kenmerkt de echte ‘die hard’ talenten. Toen we hoorden dat zij de Olympische campagne zonder commercieel team doet, hebben wij ons direct gemeld. Ook wij gaan altijd voor goud en steunen Lotte op weg naar Beijing in 2022.” Over talent gesproken: Snakeware was al als adviseur en digital partner verbonden aan TalentNED, een initiatief dat zich richt op duurzame talentontwikkeling van jonge Nederlandse sporters. “Talentontwikkeling is bij Snakeware belangrijk”, aldus Dinkelberg. “Om talenten aan je te binden en te laten excelleren, is meer nodig dan alleen een goed salaris. Uitdagingen, opleidingsmogelijkheden, ambitieuze collega’s en projecten voor mooie opdrachtgevers zorgen ervoor dat talenten zich kunnen blijven ontwikkelen. Vandaar dat Snakeware in 2019 al digital partner werd van het talententeam van TalentNED.”

Jan Johan ten Hove

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Meer informatie over de Olympische droom van Lotte van Beek is te vinden op www.lottevanbeek.nl

OF 2021-05

Dé Electric PTO, dé elektrische aandrijving voor je voertuig! Er zijn veel manieren waarop jij je vrachtwagen of wagenpark kan vergroenen. De Electric PTO is anders. Wij gaan voor een oplossing die groen, gemakkelijk en praktisch is! Een oplossing die écht werkt in de praktijk. Maatschappelijk verantwoord ondernemen zonder rendement te verliezen. Ofwel: ‘groen’ zonder concessies te doen. De Electric PTO werkt gemakkelijk, is energiezuinig en geluidsarm. Creëer je eigen mogelijkheden. Creëer je eigen rendement. Daar wil je mee werken!

Transportwei 1, 8501 ZR Joure

e: info@wierdahybrid.nl

t: +31 (0)513 412741

i: www.wierdahybrid.nl

OOSTSTELLINGWERF: PRACHTIGE OPSTEKER Prachtige opsteker voor de gemeente Ooststellingwerf. De gemeente is namelijk recent verkozen tot MKB vriendelijkste gemeente van Friesland. MKB-Nederland maakte onlangs de uitslag van de landelijke verkiezing bekend. Ooststellingwerf eindigde landelijk op plaats 19, daarmee als hoogste van alle Friese gemeenten en na de stad Groningen de nummer twee van Noord-Nederland. MKB-Nederland organiseert elke twee jaar de verkiezing MKB vriendelijkste gemeente. Ondernemers in het midden- en kleinbedrijf waarderen aan de hand van vragenlijsten hun gemeente. De verkiezing ging over 2020 en bevatte deze keer extra vragen over hoe de gemeenten omgingen met de effecten van corona onder hun ondernemers. Wethouder Marcel Bos van de gemeente Ooststellingwerf is ontzettend trots op deze waardering. “In een jaar waarin corona belangrijk was, deze waardering krijgen vanuit het MKB maakt me heel blij. We hebben hier als organisatie hard voor gewerkt, samen met de ondernemers.”

GOOGLE AWARD NAAR HET BROUWDOK, HARLINGEN

Gemeente Ooststellingwerf werkt onder andere binnen het programma ‘Een prachtig en krachtig winkelgebied Oosterwolde’ nauw samen ondernemers en vastgoedeigenaren om het winkelgebied in Oosterwolde te ontwikkelen tot een sterke regionale koopvoorziening. Ook zijn veel vrije bedrijfslocaties ingevuld en zijn mooie ontwikkelingen te zien in Haulerwijk en Appelscha. Het mag blijken dat deze regio in Noord-Nederland goed in beeld is en blijft groeien.

Prachtig nieuws uit Harlingen. ‘Het Brouwdok’ heeft daar eind juli een Googleaward in de wacht gesleept. Google reikte deze award voor het eerst uit. Twaalf stuks om precies te zijn, met de naam ‘Golden Pin Awards’. Het bedrijf reikte de award uit aan ondernemers in het hele land. Voor de provincie Friesland ging de award naar brouwerij en proeflokaal “Het Brouwdok”. Google reikte de awards uit aan ondernemers die tijdens de moeilijke coronaperiode door creativiteit en de slimme inzet van digitale middelen hun dienstverlening wisten te continueren en hiervoor op hun online Bedrijfsprofiel in Google Maps en Google Zoeken van klanten hoge review scores ontvingen. Eigenaar Gerard Ypenga van Het Brouwdok is blij verrast met de award. “Wij hebben ons best gedaan om tijdens corona zowel onze klanten als andere ondernemers in de omgeving te blijven helpen”, aldus eigenaar Gerard Ypenga. “Voor onze verbouwing tijdens corona gebruikten we verf en materialen van lokale ondernemers. Daarnaast zijn we een soort crowdfunding gestart: Kratfunding, en stapten we over naar bezorgen. Met ons “Red de Vloot” bier hebben we geld opgehaald ter ondersteuning van de Harlinger bruine vloot. In het hoogseizoen varen zij op het wad met hun historische zeilschepen wat voor extra reuring, toerisme en dus klandizie bij het proeflokaal zorgt. We zijn in de corona periode nog meer gaan beseffen dat een samenleving een lokaal netwerk nodig heeft. Het is fijn dat we daarvoor waardering van onze klanten en een groot bedrijf als Google krijgen.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

NIEUWE NISSAN QASHQAI DE ULTIEME CROSSOVER MET MILD-HYBRID POWER

Edisonstraat 1 - Franeker - T. (0515) 422 055 Leo Twijnstrastraat 2 - Leeuwarden - T. (058) 266 62 55 Edisonstraat 1 - Sneek - T. (0517) 395 665

Plan vandaag nog jouw proefrit op

www.haaimahylkema.nl/nissan JOUW DEALER IN DE REGIO!

Cadeautje van Holland Casino Iedere Holland Casino-vestiging heeft een donatie box die bestemd is voor een lokaal of regionaal goed doel. De vestiging Holland Casino, vestiging Leeuwarden heeft onlangs een donatiecheque overhandigd aan de Nierpatiënten Vereniging Friesland. Dit met een opgehaald bedrag van €4.131,-. Gasten kunnen bij alle Holland Casino’s tijdens hun bezoek vrijblijvend een donatie doen aan een lokaal of regionaal goed doel. Het opgehaalde geld in Leeuwarden was dit jaar dus bestemd voor de Nierpatiënten Vereniging Friesland en zal worden besteed aan dialysefietsen in het Medisch Centrum Leeuwarden en de locatie in Heerenveen. Nierpatiënten Vereniging Friesland is een regionale vereniging van en voor alle nierpatiënten in Friesland. Het doel van de vereniging is onder andere het behartigen van de collectieve belangen van nierpatiënten, gericht op het bewerkstelligen van een optimale kwaliteit van behandeling, een optimale levenskwaliteit en participatie in de samenleving. Het is bekend dat dialyse patiënten weinig bewegen en dat bewegingsstimulering van deze groep aanzienlijke gezondheidswinst kan opleveren.

Dialysepatiënten liggen of zitten drie keer in de week vier uren aan de dialysemachine. Sommige dialysepatiënten hebben complicaties tijdens de dialysebehandeling, zoals een lage bloeddruk, kramp of onrustige benen. Door te bewegen tijden de dialyse, kunnen deze klachten verminderen of zelfs voorkomen worden wat bijdraagt aan een verbetering van de kwaliteit van de behandeling. Fietsen tijdens de dialyse is een goede mogelijkheid patiënten de nodige beweging te geven. Uit wetenschappelijke onderzoeken is gebleken dat meer afvalstoffen uitgespoeld worden wanneer iemand fietst tijdens de dialyse. Sinds mei beschikt het dialysecentrum in het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL) en locatie Heerenveen daarom over twee Motomed Letto bedfietsen. Het voordeel van deze fiets is dat hier ook ondersteuning op zit, zodat de patiënten die minder kracht in de benen hebben ook de mogelijkheid hebben om te fietsen. De opgehaalde donatie van de gasten van Holland Casino Leeuwarden wordt gebruikt voor de aanschaf van extra dialysefietsen, zodat het MCL meer leden van de Nierpatiënten vereniging een veel aangenamer verblijf en behandeling kan geven.

‘ NIET VERANTWOORDELIJK VOOR STANK IN HUIS’ Een leuk idee van SC Cambuur: seizoenkaarthouders kregen enkele dagen voor de eerste competitiewedstrijd tegen FC Groningen een geurtje toegestuurd. ‘De geur van het Cambuur Stadion’, aldus een begeleidende brief. ‘Om alvast het gevoel op te roepen met de herkenbare geur van het Cambuur Stadion; de geur van bier, (kunst) gras en zweet.’ De nabrander vonden wij eigenlijk het leukst: “PS De club is niet verantwoordelijk voor de stank in huis.” Wij kunnen melden dat onze hoofdredacteur het geurtje inmiddels op de wangen draagt. En hij heeft stellig de indruk dat hij op straat en bij de AH ‘een bepaalde aantrekkingskracht’ lijkt uit te stralen. Mocht dit verhaal nog een staartje krijgen; u verneemt het in een van onze volgende edities.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Uw partner voor al uw projecten op het gebied van grond en water.

Lytse Sûdein 8 8624 TT Uitwellingerga Tel.: 0515 - 55 95 89 E-mail: info@atsmabv.nl

Samen maken we onze leefomgeving toekomstbestendig Wij zijn een advies- en ingenieursbureau met grensverleggende experts die dagelijks werken aan een toekomstbestendige leefomgeving. Waar wij veilig en gezond kunnen leren, werken, spelen, wonen en groeien.

Alynia Architecten Harlingen BV Zuiderhaven 73 Postbus 187 8860 AD Harlingen

wsp.com/nl

T (0517) 413 333 E info@alynia-architecten.nl I ww.alynia-architecten.nl

www.atsmabv.nl

EKWADRAAT: VESTIGING IN UTRECHT Adviesbureau Ekwadraat uit Leeuwarden opende per 1 september een kantoor in Utrecht, vlakbij Utrecht Centraal. Vanaf de nieuwe locatie zal het energieadviesbureau ondernemers en overheden in het midden en westen van het land helpen bij de energietransitie. De komende 30 jaar wacht ons land een belangrijke taak om de klimaatdoelstellingen te realiseren. Ondernemers en de overheden moeten geholpen worden om aan deze doelstelling te voldoen. Ekwadraat zal met haar kennis van de energietransitie, de ondernemers en overheden helpen bij onafhankelijk advies. Cor van de Haar, Algemeen directeur van Ekwadraat Advies: “Naast de klimaatdoelstellingen is een stad als Utrecht uitermate geschikt om de volgende vestiging te open, hier zijn veel mensen die ook hun steentje willen bijdragen aan de energietransitie en graag werkzaam willen zijn voor een bedrijf als Ekwadraat. Voor ons nieuwe kantoor zijn we zeker op zoek naar ambitieuze collega’s die intrinsiek gemotiveerd zijn om een bijdrage hieraan te leveren.”

Nieuwe directeur bij FRL

Al 18 jaar zet Ekwadraat Advies zich in om de energietransitie in Nederland te versnellen. Het bedrijf werd opgericht in Leeuwarden en is een onafhankelijk energieadvies bureau, dat zich richt op energiebesparing en duurzame energieproductie. Het bedrijf begeleidt bedrijven en projectontwikkelaars bij het realiseren van projecten o.a. op het gebied energiebesparing, zonne-energie, vergisting, aardwarmte en biomassa gestookte installaties. Door een integrale aanpak kan het bedrijf klanten begeleiden van idee tot realisatie.

Op 27 augustus nam directeur Lucas Kikkert na 28 jaar officieel afscheid van bezorgdienst FRL. Het werd tijd voor zijn pensioen. Per 1 augustus heeft collega Klaas Halma daarom zijn functie als algemeen directeur overgenomen. En die is daar blij mee: “Ik ben er trots op dat ik het werk van Lucas Kikkert mag voortzetten en zie voor FRL een mooie toekomst in een bewegende markt.”

De laatste jaren is het bureau zich ook meer gaan richten op opdrachten en klanten buiten Noord-Nederland. Cor van de Haar: “We zien onze opdrachten in Midden- en Zuid-Nederland toenemen, om dichter bij deze en toekomstige klanten gevestigd te zijn, maken wij nu de stap om een kantoor te openen dat centraal in Nederland ligt.” Het team van Ekwadraat telt samen met haar zusterorganisaties zo’n 65 man, die allemaal vanuit Leeuwarden of Groningen werken. “Een aantal van deze collega’s zullen ook vanuit Utrecht gaan werken, aangevuld met nieuwe medior en senior-adviseurs. Op onze website is hierover meer te vinden voor geïnteresseerden”, aldus Cor van de Haar

Lucas Kikkert was al vanaf de oprichting van FRL betrokken bij de ontwikkeling en groei van het bedrijf, met name op financieel gebied. Vanaf 1 januari 2006 ging hij aan de slag als financieel directeur en ruim tien jaar later, op 1 juli 2016 werd hij benoemd tot algemeen directeur. De pensionaris is trots op wat er is bereikt: “FRL slaagt erin om goede, persoonlijke langdurige contacten op te zetten en te continueren met opdrachtgevers, zoals Sandd, Axender, NDC Mediagroep en Packs Special Care. Deze partijen hebben bijgedragen aan een stabiele groei van het bedrijf. In de afgelopen 28 jaar is FRL uitgegroeid tot een betrouwbare partij op het gebied van bezorging en logistiek. Wij zijn door de doorlopende digitale ontwikkelingen in staat om uitstekende logistieke oplossingen te bieden voor onze bestaande- en potentiële klantenkring.” Nieuwe directeur Klaas Halma is sinds 2001 verbonden aan FRL; het jaar waarin hij begon met inpakken van reclamefolders en het sorteren van post. Hij werkte zich op via verschillende interne functies, zoals chauffeur, planner en logistiek manager. De kansen voor FRL liggen met name op het gebied van pakket- en palletdistributie en opslag van goederen voor derden. Klaas: “FRL is een sterk merk in Noord-Nederland en ik heb als taak om samen met onze mensen het bedrijf nog beter te positioneren op de markt van bezorging en logistiek. Waarbij onze mensen en partners centraal staan.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Uw partner in duurzame mobiliteit maatwerkoplossingen voor duurzaam transport

www.dem.nl - info@dem.nl - 058-288 24 55

REFRESH COMMERCE BLIJFT GROEIEN

VLIEGENDE START VOOR ‘SAMEN-VERDUURZAMEN’ OP BEDRIJVENTERREIN HEERENVEEN-ZUID

Vorig jaar op 1 september begonnen Robin Dijkstra (19) en Tjerk Pieter de Vries (22) samen met e-commerce, het verkopen van allerlei diverse producten via internet. De naam: Refresh Commerce. Dit deden ze vanuit hun kantoor op de Doorvaart 2a in Dokkum. Naast e-commerce doen ze ook de marketing voor een aantal bedrijven uit Dokkum en omgeving. De groei zit er goed in.

‘Samen-verduurzamen’ is een integrale aanpak voor het verduurzamen van bedrijventerreinen en werd ontwikkeld door Marlies Ballemans van Energie voor MKB en David Peter Kuiper van DAK2. De vernieuwende aanpak helpt bedrijven en gemeenten om klimaatdoelen te behalen en richt zich vooral op CO2-reductie, klimaatadaptatie, biodiversiteit en collectiviteit. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van producten en diensten van lokale partners en bedrijven.

Na enkele maanden kon de voorraad niet meer in het kantoor staan waar alles begon. Het magazijn verhuisde eind 2020 naar een kleine opslag elders. Vanuit hier is het bedrijf blijven groeien en zijn er diverse webshops gestart. Inmiddels is Refresh Commerce eigenaar van Plantviseur, Elixer Water, Senzua en nog enkele andere shops. Door deze groei zijn ze in afgelopen maand verhuist naar alweer een nieuwe loods met genoeg ruimte om door te blijven groeien.

Het karakteristieke Bedrijventerrein Heerenveen-Zuid is de eerste locatie waar de aanpak geïmplementeerd wordt. Omdat draagvlak vanuit de ondernemers cruciaal is voor het slagen van het project, zijn er behoeftepeilingen en visie-sessies met de ondernemers op het bedrijventerrein georganiseerd. Uit de gesprekken is gebleken dat de ondernemers graag verder willen verduurzamen. De eerste opdrachten voor energie- en groenadvies zijn door de ondernemers intussen al verleend.

Naast de e-commerce verzorgen de jonge ondernemers ook nog de online marketing voor diverse bedrijven. “Ons succes met de webshops viel op en anderen vroegen ons dan ook om hen te helpen met online marketing”, volgens Robin. Inmiddels zijn er al diverse klanten die tevreden gebruik maken van de diensten van beide here

Samen-verduurzamen wordt mede mogelijk gemaakt en met speciale aandacht gevolgd door gemeente Heerenveen en de provincie. Met de aanpak ligt er een blauwdruk die eenvoudig vertaald kan worden naar andere bedrijventerreinen.

JUBILEUM VOOR FABRYK DESIGN In juli bestond Fabryk Design bestaat 5 jaar. Fabryk Design is specialist in wand- en woondecoraties. Duurzaam produceren én verzenden staat bij het bedrijf hoog in het vaandel. “We werken met lokale ondernemers en al ons productiemateriaal komt uit Nederland”, aldus een bericht van het bedrijf. “Onze collecties zijn divers, ieder seizoen lanceren we een tuincollectie, on-the-wall collectie, kinderkamer accessoires en muurcirkels en kussens. Daarnaast is er een giftshop gevuld met unieke en persoonlijke cadeaus.” Het bedrijf was online al erg proactief, maar heeft dat door de coronacrisis verder opgevoerd. Fabryk Design heeft inmiddels dan ook al een vaste schare fans van 20.000 volgers op Facebook, 22.000 volgers op Instagram en vele bezoekers op Pinterest.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Laten we samen de we aarde een Laten samen stukdegroener maken aarde een stuk groener maken • Belastingzaken voor ondernemer en particulier • Samenstellen jaarstukken • Salarisadministraties • Bedrijfsadvisering

Ds. Feitsmawei 1a • 9108 NE Broeksterwâld Tel (0511) 421297

Kies voor zonne-energie Kies voor Awizon Awizon 18 jaar expert op het gebied van Kiesis ruim voor zonne-energie advisering, levering en montage van zonne-energie Kies voor Awizon systemen. U bent bij ons verzekerd van: Awizon is ruim 18 jaar expert op het gebied van - De levering van kwalitatief hoogwaardige advisering, levering en montage van zonne-energie zonnepanelen en omvormers. systemen. U bent bij ons verzekerd van: - Maatwerk advies aan huis. - De levering van kwalitatief hoogwaardige - Advisering over het hoogst mogelijke rendement. zonnepanelen en omvormers. - Montage door ervaren, vakkundige monteurs. - Maatwerk advies aan huis. - Uitstekende service en garantievoorwaarden. - Advisering over het hoogst mogelijke rendement. - Montage door ervaren, vakkundige monteurs. - Uitstekende service en garantievoorwaarden. besparing op uw energie lasten

binnen ± 7/8 jaar uw woning terug wordt meer verdiend* waard besparing op binnen uw energie ± 7/8 jaar uw woning lasten terug wordt meer * √ Persoonlijke service verdiend √ Kwaliteit & Garantie waard

√ Ruim 18 jaar ervaring

√ Gedegen & eerlijk advies

√ Persoonlijke service √ Ruim 18 jaar ervaring

√ Kwaliteit & Garantie √ Gedegen & eerlijk advies

Meander 3 | Surhuisterveen (0512) 36 30 31 | info@awizon.nl

Meander 3 | Surhuisterveen Kijk voor meer informatie op: www.awizon.nl

(0512) 36 30 31 | info@awizon.nl

www.rosieradministraties.nl info@rosieradministraties.nl

NULLAST Periodieke keuringen volgens Nen-normen van: - Elektrische gereedschappen NEN 3140 - Trappen en ladders NEN 2484 - Rolsteigers NEN 2718 Reparatie en onderhoud van - elektrische gereedschappen - tuinmachines Kalibratie, onderhoud en reparatie van lasers

Wytze Veenstra Houtdraaiersstraat 6b 8601 VG Sneek info@nullast.nl 0515 - 42 69 23 06 - 10 07 32 52

...wij laten de zon al ruim 18 jaar niet voor niets opgaan! Kijk voorhoudend meer met informatie op: www.awizon.nl *Rekening de BTW teruggaaf voor particulieren

...wij laten de zon al ruim 18 jaar niet voor niets opgaan! *Rekening houdend met de BTW teruggaaf voor particulieren

W W W. N U L L A S T. N L

ROC Friese Poort aan de slag met circulaire economie “We zijn het schooljaar begonnen met tien docenten”, vertelt Roeland Westra van Centrum Duurzaam van ROC Friese Poort. Deze docenten gaan als interne deskundigen voor Centrum Duurzaam aan de slag met de energietransitie en de circulaire economie. Elke docent vertaalt deze samen met bedrijven naar levensecht onderwijs.” “Wij zijn betrokken bij het project RIF Gas 2.0”, aldus Roger Kuypers van locatie Emmeloord. Het doel van RIF Gas 2.0 is om de energietransitie te versnellen door het opleiden van jongeren in duurzame technieken. “We ontwikkelen onderwijsmateriaal voor een technisch leersysteem binnen de opleiding Smart Industry.”

SMART Centrum Duurzaam focust zich ook op Smart Energy en Smart Building. Een interne deskundige vertaalt SMART-ontwikkelingen naar levensecht onderwijs. “Zo geven we nieuwe duurzame ontwikkelingen direct een plek binnen het onderwijsprogramma”, aldus Iede Lodema.

Virtual Reality

SASKIA IJSZENGA INTERIM-MANAGER BIJ GROENLEVEN

“Met 3D BIM-modellen passen wij Virtual Reality toe binnen de bouwopleiding”, vertelt Theo van der Veen. Virtual Reality geeft studenten een beeld van de opdracht die ze uitvoeren in de praktijk en koppelen aan de theorie. “In een project met Friso Bouwgroep brachten studenten een bezoek aan de bouwplaats en volgen ze het bouwproces via een webcam. We ondersteunen de praktijkopdrachten met 3D BIM modellen.”

Saskia IJszenga is per 1 september gestart als interim-manager bij GroenLeven en verantwoordelijk voor marketing, communicatie, PR en sponsoring. Zij is in deze rol ook MT-lid. GroenLeven is marktleider in grootschalige zonne-energie in Nederland. IJszenga: “Bij GroenLeven maken ze zich oprecht zorgen over klimaatverandering. Daarom werken zij elke dag gepassioneerd aan hun missie: de wereld voorzien van schone energie. Samen met overheden, netbeheerders, bedrijven, het onderwijs en innovatieve ondernemers creëren we zonne-energiebronnen op daken, kassen, parkeerplaatsen, vuilstorten, industrieterreinen, boven fruit en water. ‘Dubbelfunctie’ noemen we dat. Zo geven deze plekken duurzame energie terug aan de wereld.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Buro Schaaf de one-stop-partner voor deelfietsen. WAAROM SAMENWERKEN MET ONS? Onmiddellijk inzetbaar Een totaaloplossing, met vervoersmiddelen, hard- en software in één pakket. Future-proof & schaalbaar Klein beginnen om te groeien? Ons platform is schaalbaar, past zich naadloos aan jouw IT-omgeving aan en kan meerdere partijen samenbrengen. n

f oplade

Inductie

All-in-one oplossing (Deel)fietsen, (deel)auto's en je beveiligde parking op maat, bestuurbaar vanuit één app. Gebruiksvriendelijk & veilig Een glashelder dashboard dat op een veilige manier data genereert. Zo krijg je waardevolle info over het gebruik en regel je een feilloze exploitatie. Specificaties - Licht en snel (tot 25 km/u) - Laad snel en draadloos: 100% in 2-3 uur - 1 parkeerplaats = 5 e-bikes - Bereik: 50 tot 70 km - Personaliseren in eigen kleur en huisstijl - Permanente track-and-trace

er fiets € 180,- p ud* f a n a v r Te huu nderho nd incl o per maa d ks, 36 mn van 5 stu is s a b p o *

Meer info op www.buroschaaf.nl

Circulair Friesland op het World Circular Economy Forum

Kooi is Friese Onderneming van het Jaar 2021 Kooi uit Drachten is uitgeroepen tot Friese Onderneming van het Jaar 2021. In Heerenveen vond begin september de finale plaats. Commissaris van de Koning Arno Brok overhandigde de prijs aan Pieter Kooi en Marco Banning.

John Vernooij heeft als voorzitter namens Vereniging Circulair Friesland (VCF) gesproken tijdens het World Circular Economy Forum (WCEF) en verteld over de circulaire economie in Friesland en NoordNederland. “Ik ben er trots op dat wij, als circulaire regio van Nederland, ons mochten presenteren tussen al die bedrijven die voorop lopen. Een geweldige kans om.” VCF valt met haar regionale unieke aanpak wereldwijd op met de inspirerende samenwerking tussen ondernemers, overheden en onderwijs in de provincie Friesland.

De jury roemt het bedrijf omdat het lef heeft getoond om na drie jaar opnieuw deel te nemen en daarbij te laten zien dat de sterk groeiende onderneming zich verder heeft geprofessionaliseerd. Zoals de jury aangaf: van de ondernemer Pieter Kooi in 2018 nu naar de onderneming Kooi. Hiermee heeft Kooi de ijzersterke positie gecreëerd om de komende jaren de kansen op de internationale markt te pakken en vanuit Drachten de wereld te veroveren.

WCEF presenteerde ’s werelds toonaangevende oplossingen voor de circulaire economie met bedrijfsleiders, beleidsmakers en experts van over de hele wereld. Het WCEF2021 werd voor het eerst georganiseerd in Noord-Amerika en bracht nieuwe inzichten in de circulaire wereld, het cruciale belang van de circulaire economie om klimaatverandering te bestrijden, gebruik van grondstoffen te verminderen en biodiversiteit te beschermen.

De andere twee finalisten waren FibreMax uit Joure en Machandel uit Haulerwijk. De jury bezocht gedurende één dag de finalisten en had bedrijfsinformatie uit de Business Maturity scan, een financiële- en een vitaliteitsscan. Uit een longlist van ruim zeventig bedrijven nomineerde de werkgroep zes ondernemingen. Tijdens de halve finale gingen drie bedrijven door naar de finale. Deze finalisten presenteerden zich tweemaal aan de jury en zijn intensief door de juryleden bevraagd.

Uniek

Bij de finale in Heerenveen waren ruim tweehonderd ondernemers en bestuurders aanwezig.

De projecten en samenwerkingen die door VCF en haar leden zijn gestart trekken internationale aandacht en de regionale aanpak is dermate uniek dat de vereniging onderdeel was van de wereldwijde bijeenkomst WCEF2021. Inmiddels groeit het aantal samenwerkingen en draait het programma SPARK the Movement voor circulariteit in het onderwijs. De Friese overheden committeren zich aan volledig circulair inkopen en met verschillende CIRCO-tracks maakt VCF circulair ondernemen concreet. De circulaire aanbesteding van het nieuwe brugbedieningscentrum door de provincie Fryslân is het verbluffende icoonproject It Swettehûs, dat wordt gebouwd door Bouwgroep Dijkstra Draisma.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Miedema stimuleert en omarmt Young Potentials “Wij gaan met het Young Potentials Programma voor een win-win situatie.” Gerda van der Singel (34), zelf 14 jaar geleden als Young Potential binnengekomen bij Miedema uit Leeuwarden, is sinds 1 januari van dit jaar algemeen directeur. Zij deed bij deze gelegenheid de toezegging dat talentvolle jonge werknemers mogelijkheden zouden krijgen om door te groeien binnen het inmiddels meer dan een eeuw oude familiebedrijf. (zie voor alle activiteiten van de onderneming de kaders verderop in dit artikel, red.) Zij heeft haar belofte gestand gedaan door begin dit jaar een Young Potentials Programma op te starten met vijf getalenteerde personeelsleden, die de ambitie hebben om hun horizon te verbreden. Door middel van een viertal vragen voelden wij de leden van de Young Potentials groep samen met de directrice aan de tand.

OF 2021-05

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Wat houdt het Young Potentials Programma in? Gerda van der Singel:“In december 2020 heeft het personeel een uitnodiging ontvangen om desgewenst deel te nemen aan het Young Potentials Programma. Dat programma heeft als onderliggende doelstelling om jong talent binnen het bedrijf te stimuleren om te onderzoeken op welk vlak hun ambities en competenties liggen. Miedema is duurzaam in de ‘breedste’ zin van het woord: niet alleen is er aandacht voor energiebesparing, duurzame materialen en efficiënte productieprocessen, maar ook - en juist - voor langdurige inzetbaarheid van medewerkers. Dit Young Potentials programma stimuleert die gewenste langdurige inzetbaarheid door focus op (door)ontwikkeling.“ Laurens Tjallingii: “Voor het Young Potentials Programma moesten wij een idee indienen voor een afdelings-overstijgend project.

Met projectdoelstelling, aanpak en financiële onderbouwing. Waarna we ons projectvoorstel moesten ‘pitchen’. Uiteindelijk moest de projectgroep een keuze maken voor een van de ingediende projecten.“

Welk project is uiteindelijk gekozen om verder uit te werken en waarom? Renate Jansen:“Er is gekozen voor: ‘Doorlooptijdverkorting van het afhaalcentrum’. De concrete doelstelling van het project is om de maximale terreintijd van onze business to business klanten te verkorten tot maximaal 15 minuten. We hebben gekozen voor dit project omdat het duidelijke raakvlakken heeft met de andere ingediende projecten en bedrijfsprocessen.“ Jorrit Bergsma: “ Vervolgens is eerst door ons geïnventariseerd hoe het proces tot in detail in elkaar steekt en waar we welke knelpunten

tegenkomen. Om daarna in kaart te brengen welke (eventueel afdelings-overstijgende) maatregelen er nodig zijn om die knelpunten op te lossen en op welke termijn en tegen welke kosten deze gerealiseerd kunnen worden. Het doel is een moderne shop, waar de klant warm wordt ontvangen en snel wordt bediend.“ Arjo Kramer: “Aangezien digitalisering en automatisering niet meer weg te denken zijn uit deze wereld, willen wij mogelijkheden zoals click en collect integreren in ons proces.”

Wat is de opzet en werkwijze van de Young Potentials groep? Lute Smid:“De leden van de projectgroep doen de werkzaamheden aan het gekozen project naast hun reguliere werk. Er worden wekelijks bijeenkomsten gehouden waarin de voortgang door ons samen wordt besproken, de ‘things to do’ worden vastgesteld en er

Arjo Kramer, 24 jaar, transportplanner, opleiding MBO Manager Transport en Logistiek. Zit als enige transportplanner een beetje ‘op zijn eigen eilandje’, voelt zich daar best ‘senang’, maar wil graag zijn horizon verbreden en ziet binnen de logistieke afdeling wel verbeterpotentieel. Pitch: Implementatie van een scansysteem voor de logistieke afdeling.

Renate Jansen, 28 jaar, managementassistente, volgt hbo-opleiding technische bedrijfskunde. Heeft als managementassistente te maken met de volledige breedte van het bedrijf en wil in de toekomst doorgroeien naar een managementfunctie. Pitch: Doorlooptijd van het afhaalcentrum verbeteren.

OF 2021-05

Lute Smid, 29 jaar, werkvoorbereider op het bedrijfsbureau, opleiding HBO Bouwkunde en Associate degree Bedrijfseconomie. Ambitie ligt bij de productie, maar wil graag een bedrijfsbreed kijkje daarbuiten. Pitch: Bedrijfsbreed Faalkosten productieafdeling reduceren.

Laurens Tjallingii, 30 jaar, verkoper binnendienst, opleiding MBO Manager Transport en Logistiek. Ziet zichzelf in de toekomst graag op de stoel van hoofd verkoop. Pitch: Follow up van offertes verbeteren.

Jorrit Bergsma, 31 jaar, verkoper binnen- en buitendienst, opleiding MBO Verkoop binnendienst plus MBO Accountmanagement. Wil graag van verkoop binnendienst naar de buitendienst en op termijn richting leidinggevende verkoop. Pitch: Optimaliseren van voorraadbeheer, locatiebeheer.

een werkverdeling wordt gemaakt. Ieder projectlid heeft een persoonlijke coach, veelal een ervaren afdelingshoofd of manager, bij wie we terecht kunnen met vragen, of met wie we kunnen ‘sparren’ over het project.“ Renate:“En daarnaast worden wij begeleid door Ariënne Knol van Kenneth Smit als

externe coach. In dit traject ligt de focus op persoonlijke ontwikkeling en samenwerking.“

Wat zijn de verwachtingen? Gerda van der Singel:“We hebben ervaringsdeskundigen aan het werk binnen het Young Potentials Programma, dus zij kennen het klappen van de zweep binnen

het bedrijf als geen ander. Ze weten precies wat er goed en fout gaat en kennen de medewerkers, waardoor er ook sneller draagvlak voor de te nemen verbeteracties ontstaat. En ze leren en passant om verder te kijken dan hun eigen afdeling en ontdekken waar hun eigen competenties liggen. Kortom: Win-Win.“

Historie In 1917 begon Andries Miedema een mast-, pomp-, blokmakerij en draaierij, Miedema Houtwaren, te Leeuwarden. Na twee overnames in respectievelijk 1986 en 1993, sluiten Miedema en Timmermans elkaar in 1996 ‘in de armen’, hetgeen in 2003 uiteindelijk resulteert in een fusie. Miedema verhuist in mei 1996 naar de locatie aan de Uranusweg. In 2012 worden de activiteiten opgesplitst in Miedema Bouwmaterialen, Miedema Houtindustrie en Miedema Nautic, waar in 2019 Miedema Projecten aan toe wordt gevoegd.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Voor al je financiën de klantvriendelijkste adviseur van Friesland

s Award Winnaar Friese Advie ard 2021, aar van de Advies Aw

ciewinn AdviesNet is de provin beste financieel advieskantoren van een verkiezing voor dede race om de meest klantvriendelijke het land. En we zijn in worden. van heel Nederland te

Zoek jij een betaalbare aansprakelijkheids- of arbeidsongeschiktheidsverzekering? Of wil je jouw financiële bedrijfsrisico’s glashelder in beeld krijgen? Praat dan eens met AdviesNet. Wij zijn uitgeroepen tot meest klantvriendelijke advieskantoor van Friesland. En dat merk je zodra je bij ons binnenloopt. Bij AdviesNet nemen we de tijd om jou als ondernemer persoonlijk te leren kennen. Wij willen weten wat jouw dromen en jouw doelen zijn – zakelijk en privé. Want als we je echt goed kennen, kunnen we een echt goed financieel advies geven. Een advies dat klopt bij jouw leven en jouw zakelijke ambities. Maak eens kennis! Loop even binnen of bel voor een afspraak. H YPOTH EK EN

VERZE K E RINGEN

FI NA NCI ËLE PLA NNI NG

Stationsweg 60, 9201 GP Drachten | 0512 549 500 | www.adviesnet.nl | info@adviesnet.nl

REGI O BA NK

Column

Buitensluiten en brainstormen Toen ik als boerendochter met een beugelbekkie naar de middelbare school in Hoogezand ging, voelde ik me buitengesloten. Iedereen had zoveel meer wereldwijsheid dan ik. Toen ik aan mijn eerste baan begon, wérd ik buitengesloten. Ik kreeg 15% leeftijdskorting op mijn loon omdat ik niet tot de standaard groep schoolverlaters ouder dan 23 jaar behoorde. Ik was toen 21, bijna 22 en deed hetzelfde werk. Toen ik de overstap maakte naar een bank, moest de regiodirecteur akkoord geven op de aanstelling van een vrouw als zakelijk accountmanager. Want iedereen in die rol was man en was dit wel verstandig? Ik voelde me nergens zo maar welkom, om wie ik was en wat ik kon. Ik moest me eerst dubbel bewijzen. Pas toen ik salsa ging dansen in een groep met een grote mate van diversiteit in persoonlijkheden, veranderde dat gevoel. Op de dansvloer was het verschil tussen mannen en vrouwen heel natuurlijk: ik kon vrouw zijn, hoefde dat niet te verstoppen. Aan de bar voerden we levendige gesprekken, zonder acht te slaan op het verschil. Ik voelde me eindelijk ergens thuis. Maar in mijn zakelijk leven heeft dat dus best wel even geduurd. En soms ga ik daardoor nóg kansen uit de weg. Daar sta ik overigens niet alleen in. Er is een groep mensen die zich niet welkom voelt in onze Nederlandse multiculturele samenleving. Volgens hen is het slecht gesteld in Nederland en discrimineren we veelal onbewust. Ik baalde aanvankelijk van die kwalificatie. Ik werd er zelfs boos om. Ik, die zich juist thuis voelt in een groep Groningers, Cubanen, Antillianen, Fransen en Friezen! Zou mijn thuisgevoel gebaseerd zijn op schone schijn? Ik ben me van geen kwaad bewust. Maar daar zit dus de crux. De neurowetenschap stelt dat slechts 3% van onze beslissingen bewust worden genomen. Maar hoe verander je dan iets voor mij en anderen die zich soms buitengesloten voelen? Voor degene die wel anders willen, maar niet weten hoe? Om die discussie te voeden, hierbij alvast een proefballonnetje. Volgens wetenschappelijk onderzoek is ons brein onder invloed van taal. Het artikel van Japke-d (columnist NRC, red.) “De 12 dingen die je beter niet tegen een vrouw kunt zeggen” inspireerde me om creatief na te denken over ons taalgebruik. En hoe we dit breder aan kunnen vliegen om diversiteit in het algemeen te helpen. Misschien kunnen we met een divers gezelschap een app ontwikkelen waarmee je vandaag dus van Dwingelandje naar Doorzetter swiped. Morgen vragen we niet meer “Hoe gaat het met je Bedrijfje’ maar ‘Hoe gaat het als zelfstandige?’ En overmorgen? Dan is jouw woord aan de beurt. ‘Wie gaat dit betalen?’ hoor ik je denken. Ik zie een groot marktaandeel weggelegd voor de bedrijven die diversiteit een oprecht warm hart toedragen en praktisch aan de slag willen. Zij laten deze app verplicht installeren op elk bedrijfsmobieltje, inclusief standaard wekelijkse pushnotificaties. Zo kunnen we dus ten minste 52 woorden en zinnen in een jaar dissen, die de beeldvorming negatief beïnvloeden. En na twee jaar schrijven we de Dikke van Dale aan met een verzoek om de betekenis van 104 woorden te wijzigen Moet je eens kijken hoe snel het dan zou kunnen gaan. Samen! Sandra Arkesteijn is zelfstandig marketingprofessional. www.linkedin.com/in/arkesteijn L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Collega Marian de Vries was op het moment van de foto niet aanwezig en collega Neline Kooistra ontbreekt op de foto wegens zwangerschapsverlof.

Tien jaar Raethuis: het andere accountantskantoor

Raethuis Accountants viert jubileum met nieuwe medewerker Raethuis Accountants uit Heerenveen bestaat op 1 december alweer tien jaar. In het jubileumjaar is Raethuis Accountants uitgebreid. Onijdes Wijma is sinds 1 september werkzaam en zal met ingang van 1 januari toetreden als vennoot van het kantoor. Het beeld van de klassieke boekhouder in pak met das gaat voor de Raethuis Accountants niet op. Zij vinden een informele aanpak fijner. Dijkstra en De Jong bezoeken de klant in spijkerbroek. “We zijn altijd laagdrempelig geweest”, zegt Rients, “We zitten naast de ondernemer. Als je iemand kent, bouw je een vertrouwensrelatie op. Je maakt samen een reis waar je hobbels tegenkomt. Wij zijn er om die hobbels weg te nemen.”

OF 2021-05

Onijdes Wijma past naadloos in dat plaatje. Het persoonlijk contact vindt ook hij belangrijk. Onijdes komt graag bij de klanten over de vloer. “Alleen dan kun je een goede relatie opbouwen. Ik wil graag weten wat de klant drijft en zien wat er bij de klant gebeurt. Op die manier leer je je klanten goed kennen en kan je ontdekken waar de knelpunten en kansen in het bedrijf liggen. Het is een persoonsgebonden business.”

Dijkstra en De Jong begonnen tien jaar geleden met twee collega’s. Nu telt het team tien medewerkers en drie vennoten. Samen bieden ze bijna alle denkbare financiële en fiscale diensten aan, zoals advies over de omzet- en vennootschapsbelasting, het maken van financiële rapporten en het bedenken van stappenplannen voor bedrijfsopvolging. “Dit doen we voor heel verschillende ondernemers en bedrijven”, vertelt De Jong, “Onze klanten zitten in

medische hoek en de IT-wereld, maar komen bijvoorbeeld ook uit de bouw en horeca.” Nog meer kennis is er beschikbaar via een aantal vaste partners. Raethuis werkt samen met diverse specialisten in de omgeving van Heerenveen, zoals een notaris, subsidie-adviseur, salarisverwerker, financieringsadviseur en een waarderingsdeskundige voor de taxatie van onroerende goederen. Dijkstra vergelijkt

zichzelf met de huisarts. “Wij kunnen veel, maar hebben niet overal een expert voor in eigen huis. We willen ook niet alles onder één dak hebben. Een gelaagde organisatie maakt ons namelijk minder flexibel. Daarbij hebben we op deze manier weinig overheadkosten, waardoor we onze dienstverlening ook nog eens voor een scherpe prijs kunnen aanbieden.” Raethuis heeft geen secretariaat. Klanten hebben rechtstreeks contact met de

medewerkers. Daarnaast werkt Raethuis Accountants met high-end automatisering. Volgens Rein Dijkstra is weten wat er speelt de sleutel tot het succes van Raethuis Accountants. Dijkstra: “Bij het gebruik van goede systemen is er meer tijd over voor de klant. Dat is precies wat je wilt. De klant voelt zich bij ons senang. Het contact is persoonlijk, maar altijd deskundig. Je merkt dat het bij ons om service en aandacht gaat. Dat is de kracht van ons kantoor.”

Onijdes Wijma

Rein Dijkstra

Rients de Jong

Woonplaats: Drachten

Woonplaats: Heerenveen

Woonplaats: Scharnegoutum

Geboorteplaats: Drachten

Geboorteplaats: Heerenveen

Geboorteplaats: Sneek

Geboortedatum: 10 februari 1980

Geboortedatum: 19 april 1957

Geboortedatum: 7 februari 1974

Functie: MKB Adviseur @ Raethuis Accountants

Functie: Mede-eigenaar Raethuis Accountants

Vorige functies: Klantadviseur MKB - Lokaal

Vorige functies: Dealmaker Agionext, vennoot

Vorige functies: Zelfstandig interim controlling,

middelgroot accountantskantoor

Lokaal middelgroot accountantskantoor

senior MKB-adviseur Lokaal middelgroot

Hobby’s: Fietsen in de bossen op de MTB en

Accountants

accountantskantoor, Relatiebeheerder MTH

voetbal kijken (langs de lijn bij de kinderen)

Hobby’s: Aan oldtimer-auto’s sleutelen en

Hobby’s: Tennis, volleybal, bootje varen,

Lijfspreuk: Een dag niet gelachen is een dag

bijeenkomsten bezoeken

liefhebberij voor auto’s

niet geleefd!

Lijfspreuk: One risk a day.

Lijfspreuk: Als je plezier hebt in wat je doet, is

Mooiste aspect baan: Klanten verder helpen

Mooiste aspect baan: Betrokkenheid bij

er veel te bereiken!

met ondernemen en hun onderneming, de

ondernemerschap van onze klanten.

Mooiste aspect baan: Een accountant wordt vaak gelinkt aan de cijfers, maar elke klant heeft

veelzijdigheid en de afwisseling.

een interessant verhaal. Als wij in dat verhaal een waardevolle toevoeging kunnen leveren, geeft dat een kick!

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Jacob Stuiver Eigenaar: Stuiver Project- en Procesmanagement Geboortedatum: 9 oktober 1969 Woonplaats: Ouwster-Nijega Burgerlijke staat/kinderen: Gehuwd met Jelly Oenema, vader van vijf zonen en een leendochter Hobby’s: Naast werk zou ik wat meer tijd willen besteden aan hobby’s als bijvoorbeeld schaatsen

OF 2021-05

Stuiver Project- en Procesmanagement

‘ Een leefbare wereld betekent ook: je talenten kunnen benutten’ De bewoners van Muiderberg halen hun energie straks uit een warmtenet. De Friese projecten procesmanager Jacob Stuiver staat de gemeente Gooise Meren bij met de begeleiding van dit schitterende project. Stuiver: “Een project dat naadloos aansluit op onze klimaatambities. Het bijzondere is dat de Muiderbergers zelf eigenaar zijn en blijven van het warmtenet. Een proces als dit vraagt een actieve betrokkenheid van de gemeente. Het is mooi om daar een rol in te kunnen spelen.” Sinds 2019 begeleidt Jacob Stuiver projecten en processen op het gebied van leefomgeving, infrastructuur en duurzaamheid. Sinds 1998 is hij zelfstandig ondernemer, met aanvankelijk de focus op civiele techniek. In 2019 verlegde hij zijn koers naar project – en procesmanagement: “Ik vond het niet langer bevredigend om alleen maar vanuit techniek te werken. Ik kreeg steeds meer fascinatie voor de organisaties zelf. Mensen bij elkaar krijgen om samen een project van de grond te krijgen om een proces op gang te krijgen. Daar gaat mijn hart naar uit.”

Tegenstrijdige belangen Op dit moment is hij als projectmanager betrokken bij de reconstructie van de

N355. Voorheen leverde hij bijdragen aan projecten zoals Holwerd aan Zee en knooppunt Joure. Dat laatste project bracht hem ertoe om de masteropleiding ‘Project en procesmanagement in de groene leefomgeving’ te volgen. Stuiver: “Bij een groot infrastructureel project als Knooppunt Joure zijn partijen als het Rijk, de Provincie, de gemeente, de aannemer en ook nog eens de bewoners betrokken. Veel partijen met soms tegenstrijdige belangen. Daardoor gebeuren niet altijd die dingen die zouden moeten gebeuren, met het gevolg dat het maatschappelijk niet altijd voorop staat. Deze opleiding heeft mij handvaten gegeven om dit soort complexe projecten nog beter te kunnen begeleiden.”

Mondige burger In de loop der jaren zijn burgers steeds intenser betrokken geraakt bij de inrichting van de leefomgeving. En die burgers worden ook nog eens steeds mondiger. Jacob Stuiver: “Die trend zie ik heel duidelijk terug bij een project zoals het warmtenet in Muiderberg. De ontwikkeling heeft twee kanten. Het grote voordeel is dat je een breed draagvlak creëert. Nadeel is dat niet iedereen al bekend is met deze nieuwe manier van werken waardoor ontwikkelingen stroperig worden en processen vertragen. En dat terwijl snelheid zo gewild is als het om

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

klimaatdoelen gaat.” Het is dan een kwestie van vallen en opstaan, zegt Stuiver: “Met als resultaat dat we soms onrealistische doelen en termijnen stellen die bij nader inzien niet haalbaar blijken. De praktijk zal uiteindelijk uitwijzen welke route realistisch is.”

Toekomst Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een leefbare leefomgeving, dat ziet Stuiver als zijn missie. Daarbij draait het niet alleen om klimaat: ”Ik heb vijf zonen, voor wie ik een duurzame toekomst wens. Een toekomst waarin we voorzichtig en verstandig omgaan met onze aarde. Maar ook een toekomst met perspectief, een toekomst waarin onze kinderen hun talenten kunnen benutten. Eén van mijn zoons wil graag boer worden. Hij heeft al een snuffelstage gevolgd en is sindsdien niet meer bij het boerenbedrijf weg te krijgen. Ik heb hem wel al gewaarschuwd: het vak zal er over vijf jaar heel anders uitzien dan nu, en daar moet je op voorbereid zijn. Maar er moet wel ruimte zijn en blijven om zijn talenten te gebruiken in een duurzame(re) leefomgeving. We zijn er niet met de constatering dat de veestapel moet afslanken. Daar begint het verhaal pas.”

OF 2021-05

Gerard Scheper Leeftijd: 51 jaar Geboorteplaats: Heerenveen Burgerlijke staat: Gehuwd, een dochter (14 jaar) Vooropleiding: Havo, HBO Commerciële Economie Hobby’s: Hardlopen, zeilen, vakanties

Gerard Scheper van European Solar:

‘ Vragen die morgen worden gesteld, vandaag al kunnen beantwoorden’ 30

OF 2021-05

‘De wereld van European Solar is er een van de duurzame energie, maar ook van mensen’ vermeldt de intro op de website van European Solar. ‘Zonder goede mensen geen renderende oplossingen. Zonder kwalitatief hoogwaardige oplossingen geen versnelde groei in duurzame energie’. Het bedrijf is opgericht in 2016 en heeft zich in vijf jaar tijd opgewerkt tot koploper in de markt. Geen koploper zonder een opmerkelijke voorhoede. Wij legden oprichter en DGA van European Solar Gerard Scheper een aantal vragen voor.

Hoe is het allemaal begonnen? Vroeger bestond de markt uit particuliere klanten en installateurs van zonnepanelen. De installateur liet mij zien wat er technisch mogelijk was en ik hielp hem ’s avonds aan de keukentafel bij de particulier met de verkoop van de zonnepanelen. Toen er grotere projecten in beeld kwamen, merkte ik dat de vragen van agrariërs, directeuren van grotere bedrijven en projectontwikkelaars eigenlijk nauwelijks veranderden. Er kwamen wel aspecten bij op financieel, juridisch, infrastructureel, engineerings en vergunnings- en verzekeringstechnisch gebied. Daar heb ik van geleerd en er uiteindelijk mijn voordeel mee gedaan. Ik probeer altijd vandaag te anticiperen op de vragen die ik morgen kan verwachten. In mei 2016 ben ik begonnen met European Solar. We hadden blijkbaar een gat in de markt aangeboord, want European Solar maakte een exponentiële groei door en is anno 2021 internationaal koploper. Die groei werd volledig gefinancierd met eigen middelen. Anno 2021 doen we zaken in 17 landen.

stelde qua markt niet zoveel voor, zodat het zoekgebied werd uitgebreid met Duitsland, Engeland, Scandinavië, België en Italië. Ik bouwde op die manier een internationaal netwerk op, dat een solide basis vormde voor European Solar.

Wat maakt jullie bijzonder? We proberen klanten niet over te halen om ons totale concept over te nemen. Vaak hebben klanten of potentiele klanten bepaalde zaken goed voor elkaar, maar zijn er altijd wel onderdelen die beter kunnen. Zaken waarvoor wij, juist door die filosofie van anticiperen en onze inmiddels hele brede ervaring, in negen van de tien gevallen een betere oplossing in huis hebben. Dat betekent dat klanten desgewenst een beroep kunnen doen op een stukje van onze dienstverlening. Dat kan variëren van een technische berekening van een dak tot de totale projectbegeleiding.

Zonnepanelen zijn technisch eenvoudige producten en bestaan voor 95 procent uit silicium, zand. Dat is in vrijwel onbeperkte hoeveelheden aanwezig, mensen begrijpen de techniek en de zon schijnt onbeperkt. Wat voor mij als een paal boven water staat is dat er binnen twintig jaar al sprake kan zijn van 100 procent duurzaamheid. Ik verwacht dat de ‘zonnetechniek’ in de geïndustrialiseerde landen binnen die termijn een verzadigingspunt heeft bereikt. Dus ik sluit niet uit dat ik over een jaar of vijf in andere oorden ‘mijn ding’ nog eens doe, of dat ik het ‘European Solar traject’ nog eens ‘loslaat’ op de volgende duurzame oplossing die zich in die periode aandient. Voorwaarde is duurzaamheid, niet alleen omdat ik eraan verknocht ben, maar ook uit idealisme. Zodat ik aan het nageslacht kan laten zien dat ik een heel klein stukje heb bijgedragen aan die energietransitie. Waarvan akte.

Waar staan jullie over tien jaar? Dat we op zoek moeten naar duurzame oplossingen als alternatief voor fossiele brandstoffen is geen punt van discussie.

Waar komt die internationale ambitie vandaan? De ambitie om internationaal zaken te doen heeft er eigenlijk altijd wel ingezeten. Grappig genoeg zijn er Chinezen voor nodig geweest om het vuurtje aan te wakkeren. Ik kreeg van een paar Chinese partijen de vraag om voor hen afzetmarkten te zoeken. Nederland

QuickScan bedrijfsdak en rendementsberekening Geïnteresseerde ondernemers kunnen door het invullen van de naam en het adres van hun onderneming een gratis QuickScan ontvangen waarin het rendement van zonnepanelen op hun dak wordt berekend bij verschillende financieringsvormen. Zie hiervoor de URL: https://www.europeansolar.nl/scantool

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Verkenningen in Vastgoedland. 4 (VOORLOPIG SLOT) Menno Bakker op zoek naar de Heilige graal in de wereld van vastgoed.

DEEL 4: Investeren in Dear Old Blighty

OF 2021-05

een straatje in Brighton. Foto door Kai Bossom, via unsplash.

Hoofdredacteur Menno Bakker onderzoekt manieren om geld te beleggen. Op de beurzen heeft hij jarenlang goed verdiend, maar tijdens diverse crises ook weer veel verloren. En omdat stenen niet weglopen stapte Bakker dieper in de wereld van vastgoed. Hij leerde daar onder andere de wijze lessen van Robert Kyosaki (denk in activa) en volgde cursussen bij succesvolle vastgoedbeleggers. Wat hij leerde was dat zijn trainers vooral zélf goed hadden geboerd toen de huizenmarkt nog niet zo overspannen was. De nieuwe pot met goud? Die lijken de vastgoedgoeroes te hebben gevonden in het aanbieden van onlinecursussen. En zo komen er nóg veel méér goudzoekers op de toch al overspannen vastgoedmarkt. In deze slotaflevering: hoe ga je daar mee om? En wat blijkt: de oude wijze lessen van Charles Darwin leiden hem naar het Verenigd Koninkrijk.

Wie in nieuwe werelden stapt bewijst zichzelf een enorme gunst. Want hoewel alles nieuw is en jij het gevoel hebt dat je jaren achterloopt op de professionals, heb jij jezelf ook in een positie gebracht waar je een schat aan nieuwe ervaringen en inzichten opdoet. Ontzettend leerzaam. Je komt kansen tegen en bedreigingen. En valkuilen, die vooral met jezelf te maken hebben. Eén zo’n valkuil is uitstelgedrag. Een goede voorbereiding is essentieel, maar….laat het nooit een excuus zijn om niet tot concrete stappen over te hoeven gaan. Dat is uitstelgedrag. Of ik daar last van heb? Ik weet het niet. Heb tot nu toe alle ‘kansen’ tot aankoop van vastgoed aan me voorbij laten gaan. Mijn rekensommetjes kwamen gewoon niet uit. We zullen zien waar het schip strandt. Of niet.

Dealsourcers Ter voorbereiding op investeren in vastgoed gaf ik enkele honderden euro’s uit aan vastgoedcursussen. Die leerden mij veel. Onder andere dat de Nederlandse woningmarkt er niet aantrekkelijker op is geworden voor de belegger. Dat begon dit jaar al met de overdrachtsbelasting, die eventjes werd opgehoogd naar 8%. Maar het grootste probleem is de schaarste en de absolute gekte als het gaat om de prijzen. Waar een appartement vijf jaar geleden nog een ton koste, moet je er nu 130.000 voor betalen. Als het niet meer is. En zodra je iets te koop ziet staan is het weg. Nou ja, die verhalen halen wekelijks de media; die kent u inmiddels wel. Een manier om écht rendement te halen is om onder de marktprijs te kopen. Dat lukt

uiteraard niet via Funda. Eventueel kan dat wel via een ‘dealsourcer’, die jou tegen een fee van circa 3.000 euro de huizen aanbiedt, voordat ze op Funda staan. Maar ja, die markt is ook al aan de kook. En lang niet alle dealsourcers zijn betrouwbaar.

Hyena’s En dan heb je nog het opmerkelijke vak van het ‘flyeren’. Vastgoedinvesteerders gooien in hun bepaalde woonwijken huis aan huis folders in de bus, waarin ze de bewoner vragen om contact met ze te zoeken wanneer men ooit het plan heeft om de woning te verkopen. ‘Bij ons verkoopt u ineens, zonder voorbehoud en zonder dat u uw woning helemaal spik en span op Funda moet zetten’, dat is zo’n beetje de boodschap. Geen renovaties nodig en geen vermoeiende bezichtigingen, dus. Er schijnen mensen te zijn die liever een wat lager bedrag vangen dan dat ze die Funda-weg bewandelen. Echter: nu de kersverse aspirant beleggers de markt betreden nemen de folderaars toe. En daarbij komt dat vastgoedbeleggers een slecht imago hebben. Alsof het hongerige hyena’s zijn die de huizen voor de wanhopige starters wegkapen. In diverse gemeenten wordt de wetgeving dan ook minder beleggersvriendelijk. Zo bleef ik maar tegen ‘uitdagingen’ aanlopen. Het liep niet zo gesmeerd als de cursus mij van tevoren had voorgespiegeld. Maar in mijn systeem als ondernemer zit de wijze les van Charles Darwin, die zei: het zijn niet de sterkste van een soort die overleven en ook niet de intelligentste. Het zijn degene die zich het best op veranderingen aanpassen.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Over de grens Zo kwam ik op het idee om eens wat onderzoek te doen over de grens. In welk land zou ik het beste rendement kunnen halen met vastgoed, met zo weinig mogelijk risico? Na een zwerftocht door Frankrijk, Spanje, Thailand, Italië en Duitsland kwam ik in Groot-Brittannië, ‘Dear Old Blighty’, zoals de Engelsen soms liefkozend zeggen. Een interessante markt, omdat er veel verouderde panden zijn (dus mogelijkheid om waarde toe te voegen door middel van verbouwing). De prijzen liggen er lager dan in Nederland. Bovendien is het voor een belangrijk deel een huurdersmarkt. Door een expert is mij verteld dat in een stad als Leeds tachtig procent van de inwoners huurt. Ik deed een cursus en vond een coach; een Nederlander die al goede ervaringen heeft met investeren in het VK en die graag die kennis deelt, tegen betaling uiteraard. Ik heb gekozen om een tweeledige strategie nader te onderzoeken. Ten eerste: het opkopen van een aftandse woning, met als doel op te knappen en te verhuren en twee: het investeren in een kant en klaar appartement, waarbij ik me vooral richt op de Young Urban Professional als huurder. Ik graaf me diep in die twee strategieën en ik vergelijk de rendementen, afgezet tegen de risico’s. Ik mik op een jaarlijks rendement van tenminste 6 procent, maar liever méér. Zeven procent maakt mij blij. Dat is minder dan ik op dit moment op de effectenbeurs verdien, maar het geeft naar mijn overtuiging

OF 2021-05

Het is een verantwoordelijkheid om succesvol te zijn en keuzes te maken. Durf te kiezen voor de beste mix in weet wat uw succes bepaalt!

Wat bepaalt uw succes?

een nuchtere samenwerking met mensen die oplossen! Kijk ook eens op: www.polderloon.com: Payroll www.polderwerk.com: ZZP’ers

Polderkracht Klaproos 2, 1761 VS Opmeer Telefoon: 0226 212000 info@polderkracht.com PolderNoord Smidsstraat 13, 8601WB Sneek 0515 727050 info@poldernoord.com www.polderkracht.com

INVESTEER IN JEZELF EN JE BUSINESS Heb jij je voorgenomen meer te investeren in jezelf? In kwaliteit, plezier en persoonlijke ontwikkeling? Ga dan met gelijkgestemde ondernemers mee op avontuur in Portugal!

SURFRESORT PORTUGAL

BEKIJK HET PROGRAMMA IN PORTUGAL

VRUIT.NL

GA SURFEN BUSINESS YOGA SURFEN BUSINESS YOGA SURFEN BUSINESS YO YOGA SURFEN BUSINESS YOGA SURFEN BUSINESS YOGA SURFEN BUSINESS YOGA SS YOGA SURFEN BUSINESS YOGA SURFEN BUSINESS YOGA SURFEN BUSINESS YOGA

Ondernemen is verantwoordelijkheid nemen.

Over huisvesting gesproken. In de doorweekte loopgraven van de Eerste Wereldoorlog halen Britse soldaten sentimentele herinneringen op aan huis in de krant ‘Blighty’. Foto: gepubliceerd door the Imperial War Museum, onder de ‘WM Non Commercial Licence’

wel meer continuïteit. Oh ja, dan nóg iets: ik wil mijn project ook kunnen herfinancieren. Er móet dus ook de mogelijkheid zijn om ook in het VK een flink deel uiteindelijk met een hypotheek te financieren, zodat ik een hoger rendement op mijn eigen vermogen kan halen.

Kennis Hoe dit verhaal afloopt kan ik u nog niet vertellen; daarvoor zit ik er nog te veel middenin. Waar ik wel achter ben gekomen is dat ook hier de Nederlandse aanbieders van trainingen ‘beleggen in de UK’ als paddenstoelen uit de grond komen en de meesten vergeten in de rekenmodellen die ze me leren om álle kosten waar je als Nederlandse belegger in het VK-rekening

mee moet houden mee te nemen. Ook in de vastgoedsector van het VK geldt: niets is wat het in eerste oogopslag lijkt. En dus maak ik mijn eigen rekensommen, waarbij ik ontzettend streng ben voor mezelf. Dat levert inmiddels nog geen huis of appartement op. Maar wel een schat aan kennis. En wie weet: komt er in ‘Dear Old Blighty’ tóch zo maar een mooie kans langs.

Tot slot: de optelsom Ik nader het voorlopige einde van mijn verhaal. De optelsom: wie graag activa bezit en een liefde voelt voor activa die niet weglopen, wegsmelten, of verdampen kan vastgoed overwegen. Houd er rekening mee dat de gouden bergen niet bestaan en dat goede rendementen misschien in andere landen béter

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

zijn te halen dan in Nederland. Het Verenigd Koninkrijk is een zeer interessante optie. Een geheel andere markt, waar je als Nederlander rendement kunt halen, mits je de juiste wegen weet te bewandelen. Gouden bergen bestaan óók niet in het VK, maar kansen liggen er zeker. Of ik persoonlijk daadwerkelijk tot uitvoering van een van mijn strategieën kom? En daarmee mijn target van 6 tot 7 procent nettorendement ga halen? Of misschien zelfs veel meer? In het najaar zal ik het vertellen. Houd OF-edities in de gaten (dat is sowieso een goed advies). Nu al méér willen weten over beleggen in het Verenigd Koninkrijk? Stuur me gerust een mail: mennobakker@of.nl

OF 2021-05

Arnold Grootveld, Happy Whale:

“Elektrisch varen is net als zeilen” Elektrisch varen heeft de toekomst volgens directeur Arnold Grootveld van verhuurbedrijf Happy Whale (standplaats Offingawier). Grootveld verhuurt elektrische sloepen in Friesland en heeft honderd boten in de vloot. Elektrisch varen is een ervaring die volgens hem heel dichtbij zeilen komt. De directeur van Happy Whale is zelf fervent wind- en kitesurfer, maar inmiddels ook verknocht aan de elektrische sloep.

“Je ervaart helemaal geen geluid als je vaart. Je hoort alleen de kabbelende golven”, aldus Grootveld. “Toeristen kiezen sinds een aantal jaar massaal voor deze nieuwe manier van recreëren. Friesland is groeiende in duurzaamheidstoerisme. Mensen gaan van bezit naar gebruik. De elektrische sloep past naadloos in dat plaatje.”

De vraag is groot, maar bij de oprichting van Happy Whale in 2016 was er nog nauwelijks aanbod. Sloepenbouwers leverden tien tot twintig boten per jaar af. De ambitie van Happe Whale was groter. Arnold Grootveld wilde binnen twee jaar een vloot met honderd boten in de verhuur. Dat ging niet zonder slag of stoot. “We hebben nooit

concessies gedaan aan de sloep. We willen de huurklant namelijk de beleving geven alsof hij met een eigen sloep vaart. We hebben de sloepen dan ook rijk uitgerust en voorzien van een sterke motor en groot accupakket. De afgelopen jaren hebben we echter geworsteld met de betrouwbaarheid van de sloepen. Alhoewel sloepenbouw, elektrische aandrijving, accu-technologie en telematica sinds jaren in andere markten wordt toegepast, hebben we tot dit seizoen nodig gehad om de betrouwbaarheid van de sloep te verbeteren. Begin vorig seizoen waren er dagen dat tien procent van de sloepen problemen gaf, wat onacceptabel is voor een verhuurbedrijf. Nu ligt dat ver onder de één procent. Daarvoor hebben we wel een nieuwe onderhoudspartner moeten vinden en de sloepen verhuurproof moeten maken.” Happy Whale heeft geen eigen locaties. Alle boten zijn bij andere ondernemers ondergebracht. Dat maakt dat Happy Whale een groot netwerk heeft van tien verschillende vaargebieden. “De boten zijn

OF 2021-05

van ons. Wij betalen de locaties liggeld. Zij verhuren de sloepen voor ons. De locatie speelt voor ons een belangrijke rol. Het voordeel voor de ondernemer is dat deze zelf geen sloep hoeft te kopen, geen tijd aan marketing kwijt is en geen zorgen over het onderhoud heeft. Toch kan hij een extra dienst aan de klant bieden. Wij regelen de verhuur.”

twee jaar verkocht om de vloot jong en fris te houden. Daarmee ontstaat een nieuwe bedrijfstak voor Happy Whale. “Er is nu veel vraag naar elektrische sloepen. Wij maken de overstap naar elektrisch varen gemakkelijker.” www.happywhale.nl

Toen Happy Whale in 2016 van start ging, was elke locatie hen lief. Vier seizoenen later trekken ze de conclusie dat ze belangrijk willen zijn voor de locatie. “Door het aantal locaties te verminderen verdienen de bestaande locaties meer en bedienen ze meer klanten. Verder kiezen we momenteel slechts nog voor jachthavens, vakantieparken en campings. Van restaurants aan het water hebben we helemaal afscheid genomen.” De vloot moet over vijf jaar twee keer zo groot zijn. Happy Whale wil in 2026 tweehonderd boten in de verhuur hebben. De oude sloepen worden de komende

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

ko r

be t ha n

ve rt

Email info@belabela.nl www.belabela.nl

Birdaarderstraatweg 70 9101DC Dokkum, 1e etage

Zwannie van der Wal

Dé houthandel van Noardeast-Fryslân.

Houthandel Barkmeijer

Houten gevelbekleding

Deuren

Houtbewerking

Houthandel Barkmeijer is dé groothandel voor hout, plaatmateriaal, deuren en isolatie voor de professionele verwerker. Naast de handel in deze producten, bewerken wij veel hout in onze machinale afdeling.

Houthandel J. Barkmeijer & Zn. B.V.

Riddersmaweg 2 9291 NC Kollum

T 0511 45 25 25 F 0511 45 34 07

E verkoop@barkmeijerbv.nl I www.barkmeijerbv.nl

Luna

De nieuwetijdspraktijk Paranormale coaching, begeleiding en advies www.denieuwetijdspraktijk.nl

Duurzame Doeners: Get2Green Logistics Hendrik Roorda (36) is oprichter en directeur van Get2Green Logistics BV. In 2015 is hij gestart met het bedrijf waar inmiddels 38 mensen werken. Waar de sector bekendstaat om haar traditionele karakter en minimale marges vanwege het gebrek aan toegevoegde waarde, probeert Get2Green Logistics vanuit een bredere visie partnerschappen te bestendigen. Een eigen bijdrage van de Freonen fan Fossylfrij Fryslân. Welke duurzame maatregelen hebben jullie de afgelopen jaren genomen? In heel Nederland verzorgen we de inzameling en sortering van afgedankte elektronica en kunststoffen bij ruim 300 bedrijven. Vanaf het begin hebben we ervoor gekozen om dat zo duurzaam mogelijk te doen door te investeren in de schoonst mogelijke voertuigen. Daarbij maken we enkel gebruik van alternatieve brandstoffen zoals groengas en Hydrot ed Vegetable Oil (HVO 100). Belangrijk daarin zijn onze (regionale) partners IVECO/Cornelis en MAN/Wierda die ons bijstaan om ieder jaar ruim 1.000 ton CO2-uitstoot te kunnen vermijden.

Waarom hebben jullie dit gedaan? Duurzaamheid gaat veel verder dan enkel

milieu-impact. Wij vinden het belangrijk om duurzame werkgelegenheid te bieden in Fryslân en daarin ook blijvend ruimte te creëren voor sociale werkgelegenheid voor met name jongeren. Dat kunnen we mede doen vanwege het inzamelconcept dat we hebben ontwikkeld dat steunt op het ‘4 handen-principe’. Zo worden onder andere al onze chauffeurs in hun werk ondersteund door een bijrijder.

Wat heeft het opgeleverd? Ik vind dat een bedrijf naast economische waarde (in de regio) ook van maatschappelijke toegevoegde waarde moet zijn om bestaansrecht te kunnen claimen. Door ‘duurzaamheid’ niet te zien als optie maar als uitgangspunt zijn we voor veel ’traditionele

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

partijen’ in mindere mate interessant. Daar staat tegenover dat het partnerschap dat we hebben met producentencollectief Weee Nederland en circulaire kunststoffenverwerker EPS Nederland waardevast is omdat ook zij geloven in de maakbaarheid van schone en sociale uitvoeringsvormen van logistieke activiteiten in Nederland. En daar zijn we ontzettend blij mee. Op zoek naar meer duurzaamheidsinspiratie? Bezoek fossylfrij.frl, de website van de Freonen fan Fossylfrij Fryslân.

OF 2021-05

Sicco Huisman Functie: Specialist Duurzaam Ondernemen Geboren: 25-05-1978 Geboorteplaats: Heerenveen Burgerlijke staat: Gehuwd Hobby’s: Wintersport, watersport, klussen

‘ Het is veel leuker om voorop te lopen’

Friese Rabobanken en de weg naar de circulaire economie

Het was maar een klein berichtje. Op de website van Ondernemend Friesland, in mei van dit jaar. Om de voordelen en het belang van duurzaam wonen onder de aandacht te brengen besloten de Friese Rabobanken in het voorjaar 2021 om voor iedere getekende hypotheekofferte een boom te planten. Met die symbolische actie gaf de bank aan waar het wil staan in Friesland. Het bedrijf wil sparringpartner zijn, zowel voor particulieren als voor ondernemers, als het gaat om de verduurzaming van de samenleving. Dat je daarbij soms in spagaatjes kunt terechtkomen wordt daarbij voor lief genomen, aldus Sicco Huisman, die sinds begin dit jaar bij de bank actief is als specialist duurzaam ondernemen. Een gesprek.

OF 2021-05

“Onze slogan zal bij menigeen wel bekend zijn”, stelt Huisman. “’Growing a better world together’. Maar voor ons is dat eigenlijk méér dan een slogan. Het is een mission statement. Wij willen echt een stimulerende rol vervullen als het gaat om het verduurzamen van deze regio. Als financier, maar ook als sparringpartner en adviseur.” De bank richt zich daarbij zowel op particulieren als op bedrijven, zo legt Huisman uit. “Wie wil verduurzamen komt er snel achter dat hier dikwijls ook investeringen mee gemoeid zijn”, aldus Huisman. “Wij gaan dan met de klant om tafel. Bijvoorbeeld met een particulier die zijn huis wil verduurzamen met behulp van zonnepanelen of met andere maatregelen. Maar ook met een ondernemer die zijn bedrijfspand groener wil maken gaan we in gesprek. Soms voelen we drempels, ook bij ondernemers. Dan gaan we praten. In veel gevallen kan er dan méér dan iemand denkt. Zo kun je mensen over de streep trekken. Maar we forceren niet; een ondernemer moet er zelf aan toe zijn.”

Mentaliteit Volgens Huisman is de rol die de Friese Rabobanken spelen in het Friese een belangrijke. “Ja, zo onbescheiden mogen we wel zijn denk ik. Alleen al door de schaal doen we ertoe. Met ongeveer dertig procent landelijk marktaandeel zijn wij een partij die volume kan maken. Maar het is volgens mij ook onze mentaliteit die ons onderscheidt. Wij werken graag samen, midden in de regio, mét ondernemers en anderen. Zo zitten we regelmatig aan tafel met Circulair Friesland, maar ook met Freonen van Fossylfrij Fryslân, om te kijken of we gezamenlijk complete industrieterreinen kunnen verduurzamen. Daar steken we met veel enthousiasme veel energie in. En ik kom bij die bijeenkomsten vrijwel nooit andere banken tegen.” Huisman ziet overal in de regio mooie initiatieven ontstaan en vindt het lastig om er één voorbeeld uit te lichten. “Je doet al snel anderen tekort. Maar ik vind het inspirerend hoe we samen met o.a. Circulair Friesland 1 juli jongstleden de eerste CIRCO-hup in Friesland hebben gelanceerd. Hiermee kunnen vertegenwoordigers uit de maakindustrie een driedaags traject gaan doorlopen van CIRCO. Dat is een project dat wordt ondersteund vanuit het Ministerie van

Infrastructuur en Waterstaat, met als doel het circulaire denken binnen ondernemingen te versterken (zie kader, red.). Dat levert voor iedereen mooie nieuwe inzichten op. En ik ben er uiteraard ook trots op dat wij als bank zo’n bijzonder gebouw als de Energiecampus, op de voormalige vuilstortplaats in Leeuwarden West hebben mogen financieren. Een landmark dat hartstikke duurzaam is.”

Verdienmodel Met de serieuze ambities van de bank is het niet te vermijden dat er ook discussie komt. Want de van oorsprong agrarische roots van de bank zijn nog altijd terug te vinden in het klantenbestand. En met name de veehouderij wordt dikwijls aangewezen als een belangrijke veroorzaker van CO2-uitstoot. “Dat is inderdaad soms een spagaat. Maar je moet wel oog houden voor de complexiteit van de uitdaging waar we voor staan. in onze visie moet de hele samenleving die transitie naar een circulaire en schonere economie willen maken. Dat betekent dat je als samenleving méér moet willen betalen voor producten die op een duurzame manier worden geproduceerd. Binnen de agrarische wereld is er al ontzettend veel gedaan aan duurzaamheid. Veel boeren zijn met hun zonnepanelen of molens al leverancier van schone energie. Dat laatste kan helaas nog niet overal, omdat soms de aansluiting op het net ontbreekt, maar het is een goede ontwikkeling. En als het gaat om het terugdringen van stikstof en kleinschaliger boeren; dat proces gaat ook wel door. Een grote partij als Friesland Campina betaalt de boer al extra wanneer hij of zij het vee buiten laat grazen. Dergelijke ontwikkelingen worden gevoed door de tijdgeest en de wensen vanuit de samenleving. Maar per saldo moet er uiteraard ook een gunstig verdienmodel overblijven en dat vergt ook maatschappelijk

nog wel een andere manier van denken over wat de landbouw voor ons allemaal betekent.” In dat kader zie Huisman overigens een positieve trend: “Door de coronacrisis is een trend die al was ingezet in een stroomversnelling gekomen en dat is een nieuwe waardering voor de eigen regio. Wij vinden het positief dat mensen sowieso dichterbij huis kijken wat er letterlijk en figuurlijk te koop is. Er is als het ware een hernieuwd respect voor de eigen regio gekomen. Waarom aardbeien uit het buitenland halen wanneer je ze ook in Friesland kun telen, verkopen en consumeren?”

Aan de bal blijven Positieve ontwikkelingen dus. En wat is dan nog de grootste drempel bij het realiseren van een echt circulaire economie? “Nou, hobbels zijn er echt nog wel”, aldus Huisman. “Zoals ik net vertelde is de netcapaciteit een probleem; we kunnen nog lang niet overal schone energie opwekken, gewoon omdat sommige locaties nog niet aangesloten zijn op het net. Dat is zonde. Ook het denken kan bij veel ondernemers volgens mij nog wel ietsje pro-actiever. De ontwikkelingen vanuit de overheid gaan snel. Kijk maar eens wat er vanuit de EU aan groen beleid op ons afkomt. Dat is mooi, maar laat je daar als ondernemer niet door verrassen. Je kunt wachten wat op je afkomt, maar dan moet je straks geforceerd en halsoverkop allerlei verduurzaming doorvoeren. Puur omdat het moet. Maar veel inspirerender is het om zélf aan de bal te blijven, voorop te lopen en daar dan ook het applaus voor te krijgen. Als Rabobanken willen wij in dat soort processen je sparringpartner zijn.”

Over CIRCO CIRCO richt zich op het in beweging brengen van circulair denken en doen. Daarom krijgt CIRCO ondersteuning vanuit het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Als programma activeert CIRCO productiebedrijven en creatieve professionals om concreet aan de slag te gaan met circulair ontwerpen. Door producten, diensten en businessmodellen te (her)ontwerpen wordt circulair ondernemen in veel gevallen mogelijk. De sessies met de bedrijven zijn vaak meerdaags en worden tracks genoemd. Meer informatie over CIRCO: www.circonl.nl

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Marcel Borger van OrangeGas(OG):

‘ Wij zijn het schoonste en meest duurzame bedrijf van Nederland’ 42

OF 2021-05

Marcel Borger Leeftijd: 51 jaar Geboorteplaats: Heerenveen Getrouwd met: Sanne Borger-Slichting Drie kinderen: Take, Teun en Femke van respectievelijk 12, 14 en 17 jaar Opleiding: HBO Communicatie Werkervaring: Randstad, Neways Leeuwarden, Mokobouw Heerenveen (bedrijfsleider) Hobby’s: Sport (IJshockey, Fitness), ‘het leven’ (reizen, lekker eten, lachen, gezellige dingen doen)

‘Wij zijn het schoonste en meest duurzame bedrijf van Nederland’; ‘Wij willen over vijf jaar marktleider in schone brandstoffen zijn in Noordwest-Europa’. Stevige uitspraken van Marcel Borger (51), oprichter, directeur en medeaandeelhouder van OG uit Heerenveen. ”Inderdaad”, repliceert Borger. “Maar wel gebaseerd op een gezond en nuchter Fries realisme”. OG in vier vragen. Wat is OG en wat is jullie visie? OG is producent en leverancier van schone brandstoffen die uit natuurlijke grondstoffen worden gemaakt. We hebben anno 2021 een netwerk van 200 tankstations met landelijke dekking in Nederland, Duitsland en Zweden (met overnames in België en Zwitserland in de pijplijn, red.). Hierdoor is het voor zowel de particuliere als de zakelijke markt mogelijk om op betaalbare schone alternatieven voor fossiele brandstof te rijden. Zoals Bio-CNG, Waterstof, HVO 100, Bio-LNG en bij veel tankstations laadpalen voor elektrische auto’s. Groengas, tegenwoordig bekend onder de naam Bio-CNG, is de centrale pijler geweest onder ons bedrijf. Landelijk zijn er circa 180 tankstations waar Bio-CNG kan worden getankt. Bio-CNG wordt door OG zelf geproduceerd uit rioolwaterslib, afval en GFT en is een alternatief voor fossiel aardgas. Met Bio-CNG als vertrekpunt verbreden we daarnaast het assortiment van onze tankstations met alternatieven voor fossiele brandstoffen en worden er snellaadpalen geplaatst voor elektrische voertuigen.

Allemaal elektrisch? Iedereen roept: ‘We gaan elektrisch rijden’, maar ik kan je één ding vertellen: dat gaat niet gebeuren. Een mix van elektrisch rijden en alternatieve schone brandstoffen is een veel realistischer optie. Door op die manier naar mobiliteit te kijken worden de

doelstellingen om voor 2050 de transitie te maken naar niet-fossiele brandstoffen realistisch. Dus niet het ‘of-of-denken’, maar ‘en-en’. Die brug proberen wij te slaan.

Wat maakt jullie uniek? Wij doen geen water bij de wijn en focussen op schone brandstoffen. Wij rijden er zelf op, hebben er een onwrikbaar vertrouwen in en verkopen het. Ik durf te beweren dat we het schoonste en meest duurzame bedrijf van Nederland zijn. Wij zijn nuchtere Friezen met een realistisch ambitie.

Waar staan jullie over vijf jaar? We denken over drie à vier jaar de topdrie van Europa binnen te komen met een jaarlijkse omzet van 100 miljoen. Dat denken we te bereiken door een uitbreiding van het netwerk met tussen de 30 en 50 Bio-LNG stations in Duitsland. Ter verduidelijking: bioLNG (Liquefied Natural Gas, red.) is een lokaal schoon alternatief voor diesel. Daarmee benaderen we de transportwereld en daar zit een enorm omzetpotentieel. In 2018 is ABN AMRO Energy Transition Fund (ETF) toegetreden als meerderheidsaandeelhouder van OG naast Meewind en oprichter Marcel Borger. In twee jaar tijd zijn wij dankzij het vertrouwen van ETF en Meewind met 200 procent gegroeid.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Historie met zevenmijlslaarzen • OG is in 2008 opgericht door Marcel Borger, Anco Buning en Pelle Slichting • In 2009 werden de eerste vijf OG tankstations geopend, waarvan Steenwijk de primeur had. • In de jaren die volgden heeft OG een exponentiele groei doorgemaakt • In 2017 maakte OG de stap naar Duitsland waar het aantal tankstations in hoog tempo werd uitgebreid naar 50 • In 2020 werden in Duitsland 75 tankstations over • Vrijwel tegelijkertijd kreeg OG vaste voet aan de grond in Zweden met de overname van vier tankstations en een bus depot in Helsingborg • Gedurende haar bestaansperiode heeft OG het assortiment uitgebreid met laadpalen en schone alternatieven voor fossiele brandstoffen • OG heeft twee waterstof tankstations en een tiental projecten in de pijplijn.

OF 2021-05

Eén huwelijk; twee bedrijven

Leren én transformeren Foto: Jolanda Siemonsma Fotografie

Marleen Paques-Pietersma

Johan Paques

Geboren: 11 december 1988

Geboren: 11 augustus 1984

Geboorteplaats: Sneek

Geboorteplaats: Balk

Burgerlijke staat: getrouwd, 3 kinderen

Hobby’s: Ameland bezoeken, op pad gaan met

Hobby’s: zeilen, sporten, leuke dingen doen

gezin

met het gezin

www.lerenbijmarleen.nl

www.frisiainvest.nl

OF 2021-05

Het komt niet vaak voor dat we in Ondernemend Friesland een ondernemersechtpaar interviewen. En zeker niet wanneer dit resulteert in één artikel, dat in kort bestek het verhaal van twee totaal verschillende bedrijven vertelt. In dit geval de bedrijven ‘Leren bij Marleen’ en ‘Frisia Invest’. Het eerste bedrijf biedt ondersteuning bij ‘leren leren’-trajecten voor scholieren van de basisschool tot en met het mbo en hbo. Het tweede bedrijf investeert in tal van soorten vastgoed, vaak met een strategie van transformeren en vervolgens verhuren. Bindende factor tussen deze twee ondernemingen: het huwelijk tussen oprichters Marleen Paques (meisjesnaam Pietersma) en Johan Paques.

Johan van Frisia Invest (Sneek) kreeg het ondernemen met de paplepel in gegoten. Vader Ger Paques uit Balk was na de verkoop van zijn bedrijf in 1993 in vastgoed gestapt en bij tal van bezichtigingen zat zoonlief Johan op de bijrijder stoel, op weg naar iedere keer weer een andere aan- of verkoopdeal. De jongeman van amper tien jaar vond het allemaal prachtig. “Daar is denk ik ook het zaadje gepland van het handelen”, zegt Johan. “Mijn vader zag altijd overal kansen. Meestal om iets voor een prikje op de kop te tikken en vervolgens weer met wat winst door te verkopen. Zo ben ik ook. Ik kán het bijna niet laten, of het nu om een uitzonderlijk grote aanhangwagen gaat op marktplaats, of om een gereviseerde mountainbike; ik vind het leuk om het aan te kopen en weer te verkopen.”

Transformaties Die handelsgeest komt hem uiteraard bij Frisia Invest goed van pas, maar Paques benadrukt dat bij het ontwikkelen en beheren van vastgoed ook ándere talenten nodig zijn. “Wij kopen vaak objecten van grote partijen. Dat kan een pensioenfonds zijn, maar ook een gemeente. Vaak gaat het om een groot pand dat helemaal opgeknapt en getransformeerd moet worden naar een andere functie. Zoals bijvoorbeeld zorg wonen. Wij krijgen veel van dit soort projecten gegund omdat we een neus hebben voor mogelijkheden, flexibel zijn, en ook omdat we financieel snel kunnen schakelen en tegelijkertijd het geduld hebben om de soms trage vergunningentrajecten te doorlopen. Als een project eenmaal af is gaan we doorgaans niet voor de directe winst op verkoop, maar houden we het vast en verhuren we het voor langere tijd.”

Eerlijk en netjes zakendoen; het is voor Johan Paques belangrijk. “Zo zit hij in elkaar”, benadrukt echtgenote Marleen. “Neem de coronacrisis. Johan heeft wel huurders gehad die buiten hun schuld dicht moesten. Nou; dan valt er bij hem altijd over huurvermindering te praten.” Johan: “We hebben ze vijftig procent korting gegeven in de ergste maanden van de pandemie. Dat vind ik ook logisch. En: wie geeft ontvangt óók weer. Die mensen zullen het niet snel vergeten en zullen mij als verhuurder ook altijd goed behandelen.” Het mooiste van het vak? Dat is volgens Johan het vrij zijn. “Ik hoor mensen wel eens op feestjes klagen over de maandag die weer aankomt; de eerste werkdag van de week. Zo leef ik niet. Ik heb op zondag alweer zin in de werkweek, want die kan ik indelen zoals ik het zelf wil. Heerlijk!”

Leren bij Marleen Marleen kwam recent op een geheel andere manier in aanraking met het ondernemerschap. “Toen ik met zwangerschapsverlof was kwam de training ‘leren leren’ op mijn pad. Ik heb jaren als docent gewerkt en zag deze training als een uitkomst voor veel kinderen. Om daar verder mee aan de slag te gaan en kinderen te ondersteunen voelt nu als een logische volgende stap.”

leren. Dat doe ik met de training ‘Ik leer leren’. Een programma waarmee kinderen in vijf wekelijkse bijeenkomsten leren hoe ze moeten leren, hoe ze om kunnen gaan met faalangst of met concentratieproblemen en hoe ze dus verder kunnen groeien. Meest belangrijk daarbij is kinderen vrij zijn van blokkades of belemmeringen. Wie zich lekker voelt kan veel beter leren. Kinderen hebben tegenwoordig zo ongelooflijk veel keuzes en prikkels. Structuur geven en daaraan vasthouden; daar help ik kinderen verder mee.” Marleen biedt een veilige omgeving, waarbij ze goed kijkt naar de behoefte van het kind en de puber. Uiteraard worden de ouders/ verzorgers hierbij betrokken. “Ik probeer hierbij iedere keer maatwerk te bieden. Want geen kind is gelijk. Jongens zitten vaak vol energie; die kun je soms vóór een les of een training maar beter eerst drie rondjes rond het gebouw laten hardlopen. En meisjes komen soms heel volwassen en zelfverzekerd over, terwijl er onder die schil dan soms veel onzekerheid schuilt. Dat zijn allemaal dingen waarmee je aan de slag moet. De beloning is overigens groot, want het is heerlijk om enkele jaren later zo’n kind tegen te komen op straat en te zien hoe hij of zij zich heeft ontwikkeld tot een volwassene die lekker in zijn vel zit. Dat zijn óók mooie transformaties!”

Zo werd ‘Leren bij Marleen’ geboren, aldus de kersverse onderneemster. “Ik help kinderen vanaf de bovenbouw basisschool tot en met voortgezet onderwijs en het mbo en hbo met

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

ZORG EN WELZIJN IN NOORD-NEDERLAND GEZAMENLIJK INNOVEREN

‘ Dit vergt lef en moed

van professionals, management, bestuur en toezicht’

De kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg en welzijn op lange termijn vallen bij ongewijzigd beleid niet te waarborgen. De arbeidsmarktprognoses in deze sector liegen er niet om. Noord-Nederland koerst, zoals het nu gaat, af op een personeelstekort van 20.000 medewerkers in 2030. Daarnaast spelen vergrijzing en ontgroening een grote rol in onze regio waar 1 op de 5 werkenden werkt in zorg en welzijn.

OF 2021-05

Aansluiten bij ZorgpleinNoord Directeur-bestuurder Martin van Iperen somt op wat aansluiten bij ZorgpleinNoord betekent voor organisaties: • onderdeel zijn van een groot netwerk

• podium op de website met jaarlijks 1,5 miljoen

• deskundig advies van onze specialisten

bezoekers

campagnes en activiteiten

• arbeidsmarktonderzoeken

• ondersteuning bij loopbaanadviesgesprekken

• korting op vacatureplaatsingen op onze werk-

• informatiebijeenkomsten, masterclasses en

zoekende website

Waar ligt de sleutel tot een toekomstbestendige sector zorg en welzijn in Noord-Nederland? Dit vragen wij aan de kersverse directeurbestuurder Martin van Iperen van werkgeversorganisatie ZorgpleinNoord. Van Iperen: “We gaan op weg naar een wereld waarin niet de kwaal, maar de mens centraal staat. We worden meer en meer verantwoordelijk voor onze eigen gezondheid. Preventie, technische ontwikkelingen en zorgen welzijnsprofessionals helpen hierbij. Dit vraagt veel van de professionals. Anders denken over gezondheid betekent het anders inrichten van het zorglandschap.”

Personeel cruciaal Hij vervolgt: “Ik ben ervan overtuigd dat we nadrukkelijk aandacht moeten hebben voor de veranderende professionals en hun behoeften. Behoud ze voor de sector met een positief organisatieklimaat, modern werkgeverschap, vernieuwend leren en ontwikkelen. Mensen moeten kunnen blijven groeien in hun functies en de mogelijkheid hebben om te veranderen en te variëren in zorg en welzijn. Vorig jaar ging 78% van de baanveranderaars ook weer in de sector aan de slag, maar dan wel bij een andere werkgever. Dat is mooi, maar niet genoeg.”

Geleerd van de pandemie Zorg- en welzijnsorganisaties hebben tijdens de pandemie nauw samengewerkt.

• aansluiting bij landelijke en regionale imago• ledenvoordeel bij onze partners

workshops

Veel situaties waren nieuw en vooral acuut. Van Iperen: “Zo ruilden we beademingsapparatuur en personeel uit. Andere sectoren zoals de horeca sprongen bij, maar ook studenten en mensen die tijdelijk terug wilden in de zorg. Tal van voorbeelden, zoals een gepensioneerde chirurg van ruim zeventig die graag zijn oudcollega’s wilde helpen. Niets was hem te veel.” Noordelijke onderwijsinstellingen organiseerden korte opleidingen op maat, zodat mensen snel ingezet konden worden. ZorgpleinNoord wist 2.820 extra mensen te verbinden aan negentig organisaties. “De sector heeft durf, actie, creativiteit, leiderschap en maatwerk getoond. En bovenal de bereidheid van organisaties om samen te werken, elkaar te steunen en iets te gunnen.”

als organisatie mee met je personeel. Maar doe het over je organisatiegrenzen heen. Laat je eigen autonomie onderschikt zijn ten behoeve van de autonomie van degenen die zorg nodig hebben. Dit vergt lef en moed van professionals, management, bestuur en toezicht”, zo besluit Van Iperen.

ZorgpleinNoord, dé partner op het gebied van arbeidsmarktvraagstukken Van Iperen: “Een bijdrage leveren aan de leefbaarheid in Noord-Nederland, daar gaan wij voor. Dit doen we door samen met onze aangesloten organisaties, het onderwijs en de overheid te werken aan instroom, doorstroom

Van Iperen vertelt trots: “Samenwerken en oplossen stonden op dat moment hoog in het vaandel. Keihard liepen we tegen de personeelstekorten aan. De tekorten die er al jaren zijn. Des te meer werd zichtbaar dat de sector van cruciaal belang is voor onze samenleving.”

en behoud van personeel in zorg en welzijn. Met meer dan 280 aangesloten organisaties vertegenwoordigen wij ruim 85 procent van de zorg, en ongeveer de helft van de welzijnssector in Noord-Nederland. Wil je dat jouw organisatie ook profiteert van de vele voordelen? Sluit je dan aan.”

Adem mee “We zien nu dat er organisaties zijn die weer op dezelfde voet gaan werken als voor de pandemie. Onverstandig”, waarschuwt hij. “We moeten leren van de crisis en juist structureel gezamenlijk optrekken en innoveren. Zo maak je de sector sterk. Adem

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Verkoop | Aankoop | Taxatie | Vastgoedbeheer

www.jkoopmans.nl | 0512-381993

Jan Koopmans

Fetze Koopmans

Makelaarskantoor J. Koopmans is dé full-servicemakelaar uit het prachtige Beetsterzwaag. Wij helpen u graag!

Al ruim 100 jaar de veelzijdige aannemer uit Eastermar...

Grote Hornstweg 19-D, 9261 VW Eastermar telefoon: 0512 - 47 13 00 www.bouwbedrijfswart.nl swart@bouwbedrijfswart.nl

Algemene voorwaarden:

Wanneer zijn deze van toepassing? Veel bedrijven hanteren algemene voorwaarden en plaatsen deze vervolgens op hun website. Maar wat is nu de waarde daarvan? Mij is gebleken dat veel ondernemers niet goed weten hoe zij hun algemene voorwaarden van toepassing moeten verklaren. Algemene voorwaarden hebben uitsluitend nut als deze ook op juiste wijze gehanteerd worden. Dit klinkt als een open deur, maar ik zie toch geregeld gevallen waarin algemene voorwaarden niet van toepassing zijn of via de rechter vernietigbaar zijn, omdat het bedrijf deze op een verkeerde wijze hanteert. Wat zijn nu eigenlijk algemene voorwaarden? Dit zijn één of meer bedingen die zijn opgesteld om in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen, met uitzondering van bedingen die de kern van de prestaties aangegeven, zoals bijvoorbeeld een beding over de prijs.

Toepasselijk verklaren van algemene voorwaarden Algemene voorwaarden moeten net als andere contractuele bepalingen worden aanvaard om deel uit te maken van het contract. Een aanbod kan evenals de aanvaarding vormvrij gebeuren. Voorbeelden zijn een mondelinge toepasselijkheidsverklaring of een schriftelijke verwijzing naar de algemene voorwaarden op het briefpapier. Voor de toepasselijkheid van algemene voorwaarden is voldoende dat de contractspartij weet dat er algemene voorwaarden zijn en dat hij ermee instemt dat deze op de overeenkomst van toepassing zijn.

of door een buitengerechtelijke verklaring vernietigbaar zijn. De hoofdregel is dat de algemene voorwaarden vóór of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand worden gesteld c.q. bij het sluiten van een overeenkomst langs elektronische weg (internet) ter beschikking worden gesteld. Dit geldt voor al Uw contractspartijen. Het achteraf toesturen van algemene voorwaarden is zinloos. Met name kunt U dus niet vertrouwen op een enkele vermelding onderaan uw briefpapier dat er algemene voorwaarden zijn, dat deze van toepassing zijn en dat deze kosteloos op verzoek worden verstrekt.

Bij een overeenkomst die telefonisch wordt gesloten, moet melding worden gemaakt van de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden. Het is het raadzaam om de algemene voorwaarden vervolgens per e-mail of per post na te zenden.

Indien een overeenkomst via internet wordt gesloten, moet er een mogelijkheid zijn om door de algemene voorwaarden te “scrollen” met een “o.k./akkoord” en “print” button aan het einde. Een link naar de algemene voorwaarden op de homepage is niet voldoende.

Brouwer Advocatuur kan u ondersteunen bij het opstellen c.q. controleren van de algemene voorwaarden van uw onderneming. Mr. Jacqueline Brouwer is u graag van dienst en kan u vrijblijvend adviseren over uw mogelijkheden. De lezer zal begrijpen dat er bij het opstellen en juist gebruiken van algemene voorwaarden nog veel meer komt kijken. Details zijn hier belangrijk. Mocht u hulp nodig hebben, dan weet u me te vinden.

Informatieplicht Naast het aanbod en de aanvaarding van de algemene voorwaarden, moet tevens worden voldaan aan de informatieplicht. Voldoet u hier niet aan dan betekent dit dat de voorwaarden door de rechter

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Als laatste advies wijs ik U erop dat U bewijs moet hebben van het feit dat een exemplaar van de algemene voorwaarden is verzonden en dat deze door de contractspartij ook is ontvangen, zoals het tekenen voor ontvangst of verzenden met ontvangstbevestiging. Indien U dit niet kunt aantonen, zullen de algemene voorwaarden niet van toepassing zijn.

Mr. Jacqueline Brouwer van Brouwer Advocatuur is gevestigd in Bolsward.

OF 2021-05

Friezen in den Vreemde:

Bouwe de Boer

Vier maanden sabbatical in Portugal

OF volgt al bijna twintig jaar de avonturen van Friese managers en ondernemers in het buitenland. Waarom waren ze daar? Wat deden ze daar? En wat leerden ze? In deze editie: Bouwe de Boer, aanjager duurzame ontwikkeling bij de gemeente Leeuwaren en betrokken bij tal van initiatieven, waaronder de Freonen fan FossylFrij Fryslân.

OF 2021-05

Je bent in juli 2021 naar Portugal gegaan: waarom? Het was zo’n moment: kinderen de deur uit, 30 jaar gewerkt, huis afbetaald…… tijd voor meer tijd met Marije. Vier maanden sabbatical in Portugal! Op het moment dat we dit gesprek hebben ben ik overigens nog steeds in Portugal. Over twee weken ga ik op bezoek bij een project bij de stad Guarda. Frank Kroondijk uit Fryslân heeft daar 5 hectare grond gekocht om een ecodorp voor studenten te gaan bouwen. Ik ga kijken hoe ik hem kan helpen. Hierover later meer.

Wat was je doel? Ons doel was om via www.workaway.info 4 maanden in dat land te gaan klussen bij mensen die onze hulp kunnen gebruiken. Workaway is een site waar deze projecten op staan. Werken van 9 tot 13 uur voor kost en inwoning en verder heel veel andere leuke dingen beleven.

Hoe heb je de reis ervaren? Dit is echt een aanrader voor meer mensen. We hebben veel kunnen betekenen voor verschillende gezinnen, meestal met een achtergrond in Nederland of België. In een paar weken kun je echt samen het verschil

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

maken om de tuin, het huis of de gezelligheid een paar stappen vooruit te helpen. Dat geeft een geweldig gevoel en er is genoeg tijd om de omgeving te ontdekken. Een mooie combi dus van werken en rondkijken.

Wat is het meest opvallende aan het land waar je verbleef? Portugal heeft uiteraard in de zomer erg mooi weer, een prachtige kust met honderden stranden, maar ook armoede, lage prijzen en veel grond te koop in het binnenland. Er is teelt van rijst, appels, kurkbomen, eucalyptusbomen, tomaten, sinaasappels

OF 2021-05

Bouwe de Boer Bedrijf: Gemeente Leeuwarden Functie: Aanjager duurzame ontwikkeling Geboren: 2 maart 1962 Geboorteplaats: Vrouwenparochie Burgerlijke staat: woont samen met Marije, 2 kinderen Hobby’s: werk, sporten, sport-training geven, klussen, dorpsactiviteiten

en citroenen. Voor mij is het uiteraard ook interessant, dat dit land goed scoort op het gebied van schone energie. Vooral stuwmeren in het Noorden zijn de grote bron. Windmolens en zonneparken zijn sterk in opkomst.

Wat is een opmerkelijk voorbeeld van het leven, of het zakendoen, of de ethiek? Zakendoen is in Portugal oppassen. Dat hoor je vaak; er zit misschien wel een kern van waarheid in. Portugezen lijken elkaar ook niet gemakkelijk te vertrouwen. Een erf zonder

OF 2021-05

muur er omheen, of zonder een hond? Bijna niet te vinden. Wonderlijk veel gebouwen staan op instorten, er schuilen vast veel financiële drama’s achter. Moet je snel een vergunning hebben? Wat geld schuiven of een vriend zijn van de burgemeester, schijnt hier te helpen.

Is er ook iets misgegaan, of tegengevallen? Er is niks misgegaan. We hebben gereisd per trein en bus en dat neemt veel tijd. Maar het is ook een mooie manier om het

land te doorkruisen en de bevolking te spreken. Geen tegenvaller dus. De doorsnee Portugees is erg aardig en behulpzaam. Wat ik heb geleerd, is dat er in Portugal veel van bovenaf wordt geregeld. Ook de duurzame energievoorziening. Er schijnen veel deals gedaan te zijn met de chinezen na de crisis van 2008. In huizen is niet veel te zien van energiebesparing, de overheid regelt gewoon grote projecten met Europees geld en met hulp van Chinese kennis en investeringen.

Welke les neem jij als ambtenaar mee naar huis? De energie-transitie in Portugal is goed op weg. Men zit in de top 5 van Europa. Portugal heeft ook een aantal voordelen: bergen, zon, 11 miljoen mensen op twee keer zoveel oppervlakte en regelmatige wind. Verder is het een land van bossen. Veel biomassa dus. Je ziet ook hier, dat landen die afhankelijk zijn van de import van energie, veel verder zijn dan landen die eigen energie kunnen winnen zoals Nederland, dat haar aardgas heeft. Denemarken en Duitsland zijn daar, naast Portugal, ook voorbeelden van.

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

It’s our business to improve yours

Grafisch Design

Online Marketing

Webdesign

Zoekmachine optimalisatie Conversie optimalisatie Google Ads Social media adversiting Social media beheer E-mailmarketing

Logo Huistijl Reclame

Website Webshop

T: 0591 - 20 81 03 | info@wermedia.nl

www.wermedia.nl

https://okepc.nl | e-mail: info@okepc.nl | telefoon: ��-�� | online bestellen: https://okepc.nl/webwinkel

Winkel Dokkum Aalsumerpoort ��

Burgum Westersingel ��A | ��-��

▪computers▪netwerkbeheer▪reparatie▪ICT-diensten ▪cloud werkplek▪telecom▪development▪beveiliging

Projectmanagement bij duurzaam bouwen en renoveren Energie- en duurzaamheidsadvies Kennispartner voor bedrijven en overheden

www.dak2.nl

info@dak2.nl

Coronacrisis vertraagt trend duurzaam ondernemen niet

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Gerard Scheper van European Solar. Belangrijkste bedrijfsactiviteit: Consultancy & advies op het gebied van grootzakelijke zonnepanelenprojecten.

In hoeverre speelt verduurzaming en innovatie een rol in uw onderneming? Dick Tolsma van Tolsum Energie Advies: Mijn werk bestaat uit het verduurzamen van vastgoed, althans: een adviestraject waarin diverse mogelijke duurzame maatregelen worden voorgesteld en doorgerekend. Veelal wordt gebruikgemaakt van bestaande technieken die zich al hebben bewezen. Tegelijkertijd houd ik de markt sterk in de gaten waardoor innovatieve oplossingen zeker ook onderdeel van het advies kunnen zijn. Persoonlijk probeer ik mijn CO2footprint op nul te krijgen. Hierbij werkt de opgebouwde kennis over techniek en innovatie gek genoeg wel eens vertragend door nog even te wachten op ontwikkelingen. Gerard Scheper van European Solar: Uiteraard, dit is de rode draad binnen ons bedrijf. In elke relatie die we aangaan en bij elke stap die we nemen kijken we wat de bijdrage is aan de totale verduurzaming en hoe de samenwerking tot een acceleratie kan leiden van de verduurzaming. Innovatie is misschien wel onze belangrijkste pijler. In een relatief progressieve markt merk ik dat er veel conservatieve partijen actief zijn, juist daarom vinden wij onze marktpositie in de innovaties. We investeren in vele nieuwe innovatieve manieren om iedereen te informeren over de mogelijkheden van een zonnestroominstallatie. Harry Venema van Arcadis Nederland: Innovatie is voorwaardelijk voor Arcadis, zodat wij ons blijven doorontwikkelen op het gebied van het verduurzamen van de wereld waarin wij leven. Innovatie en verduurzaming concretiseren wij in onze projecten, die wij uitvoeren voor een breed scala aan opdrachtgevers. Daarbij moet het niet blijven bij het bedenken van goede ideeën op het gebied van innovatie en verduurzaming. Een idee wordt pas echt een goede innovatie als we het met onze partners ook tot realisatie kunnen brengen. De innovatie en wens tot verduurzaming werkelijkheid laten worden en daadwerkelijk realiseren. Daar gaan wij voor.

Houdt u zichzelf goed op hoogte van de meest recente duurzame ontwikkelingen? Venema (Arcadis Nederland): Omdat het verduurzamen van de wereld waarin wij leven één van de strategische pijlers van

OF 2021-05

Arcadis is blijven wij middels projectervaring, opleiding en achtergrond van onze collega’s en het bezoeken van congressen en trainingen op de hoogte van de recente ontwikkelingen. Dat kunnen we natuurlijk niet alleen bewerkstelligen. Samenwerking in de branche waarin wij actief zijn is hiervoor voorwaardelijk. Tolsma (Tolsum Energie Advies): Zoals genoemd houd ik de markt goed in de gaten. Daarbij heb ik veel contact met gerenommeerde installatiebedrijven en leveranciers. De korte lijnen vind ik prettig. Ook bij het uitwerken van complexe vraagstukken werkt het fijn wanneer ik direct gebruik kan maken van mijn eigen netwerk. Ook werk ik nauw samen met adviseurs buiten de regio. Door veel te sparren en samen te werken blijft de kwaliteit hoog. Naast deze directe lijnen vind ik social media zoals Twitter en LinkedIn een handige manier van informatie vergaren. Scheper (European Solar): Ook hiervoor proberen we tijd vrij te maken: we bezoeken beurzen over de hele wereld en we spreken met vele bedrijven die actief zijn in de duurzame markt. Het is als specialist in het ene deel van de markt lastig om op hetzelfde kennisniveau mee te kunnen praten over andere duurzame ontwikkelingen, maar in ons team is veel kennis aanwezig, ook van andere delen van de duurzame industrie om daar in ieder geval een gesprekspartner te kunnen zijn.

European Solar: ‘We hebben een tool laten ontwikkelen waarmee bedrijven op basis van hun postcode en huisadres een mooie indicatie krijgen wat hun dak oplevert.

Werkt u samen met andere ondernemers aan duurzamere oplossingen? Scheper (European Solar): We sluiten allianties met bedrijven waar we zien dat er marktpotentie is, maar waar men de weg naar de markt niet goed kent. We zien dit als een investering voor de toekomst, om zo hier onze verbindende factor ook weer in te zetten. Venema (Arcadis Nederland): Zoiets kan en mag niet alleen in je eigen onderneming plaatsvinden. De wereld is in die zin veranderd. Het gestructureerd samenwerken met onze opdrachtgevers en de partners - ontwikkelpartners, collegabureaus, onderaannemers, toeleveranciers, opleidingsinstanties, en anderen - waarmee wij onze opdrachten invullen, maakt dat we op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen. Hier spelen we actief op in om er vervolgens een volgende doorontwikkeling op te laten plaatsvinden. Dit vanuit de overtuiging dat samenwerking met andere organisaties ons allen naar de gewenste totaaloplossing brengt in projecten en programma’s. Tolsma (Tolsum Energie Advies): Ik denk dat de kracht van kwaliteit zit in samenwerking. Juist hierdoor worden de beste oplossingen bedacht. Iedereen heeft zijn of haar eigen expertise, wanneer je die bij elkaar kunt brengen zul je zien dat voor de meest complexe situaties prachtige duurzame oplossingen bedacht worden.

kennisveld een potentiële duurzame koploper zijn. Ook op innovatief gebied word ik vrijwel dagelijks geïnspireerd door mooie initiatieven, zowel kleinschalig als grootschalig. Venema (Arcadis Nederland): Ik zie ons niet als koploper op het gebied van de inhoudelijke invulling van innovatie. Binnen Arcadis is echter zeker veel expertise aanwezig. Er zijn bedrijven en andere organisaties met gedetailleerde expertise op verschillende vakgebieden actief, die onze specifieke kennis te boven gaan. Arcadis is wel een bedrijf dat de innovatie in een enthousiaste en effectieve samenwerking met andere organisaties weet te realiseren. Wij begrijpen welke expertise waar nodig is om, in samenwerking met deze gespecialiseerde bedrijven, tot een totaaloplossing voor complexe duurzame vraagstukken te komen. Arcadis is een verbindende organisatie. Wij organiseren de innoverende samenwerking die nodig is.

Op welke recent duurzaam project bent u het meest trots? Venema (Arcadis Nederland): Onlangs heeft Arcadis de opdracht verworven voor de ontmanteling van de eerste 28 gaswinlocaties in Groningen. Voordat deze worden ontmanteld gaan wij, met diverse partners,

Tolsum Energie Advies: ‘De adviezen die ik geef dragen bij aan het in stand houden van voorzieningen die de leefbaarheid én het milieu ten goede komen’

op zoek naar herontwikkelingskansen voor deze locaties. Bij voorkeur worden deze locaties herontwikkeld naar energyhubs. Dit is passend binnen de ambitie van de provincie Groningen richting energietransitie en, heel belangrijk, ook passend binnen de regionale en lokale behoefte van de omwonenden van zo’n gaswinlocatie. Wij hopen in dit project, met goedkeuring van de regio en omwonenden, op een

Dick Tolsma van Tolsum Energie Advies. Belangrijkste bedrijfsactiviteit: Energieadvies: energielabels voor bedrijfspanden en woningbouw.

Ziet u uzelf als een duurzame en innovatieve koploper? Tolsma (Tolsum Energie Advies): Uiteraard houd ik mij bezig met duurzame en innovatieve oplossingen. Al adviseer ik technieken en oplossingen die over het algemeen door anderen worden gemaakt of zijn uitgevonden. Wel zie ik mijzelf als iemand die zich vastbijt in de materie. Voor alles is een oplossing. Ik houd ervan om oplossingen te bedenken voor complexe vraagstukken. Door complexiteit op te delen in kleine stukjes creëer je overzicht. Hierdoor zie je beter waar de ‘pijn’ zit en kun je, door hoofdzaken van bijzaken te scheiden, beter de focus leggen waar het er echt toe doet. Scheper (European Solar): In ons specifieke werkveld zijn we zeker een duurzame en innovatieve koploper. Ik zie in onze regio heel veel bedrijven die op hun eigen gebied en

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Wij laten zien wie je bent

• Merk- en

Productpresentatie

• Showroom • Stand Alone®

Product Presentaties Haadwei 22 9109 NS De Falom

+31 511 421260 info@wijbengaproductpresentaties.nl www.wijbengaproductpresentaties.nl

Stienstra & van der Wal B.V. Stienstra en Van der Wal is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in Waterbouw werken. Het bedrijf heeft vooral in de drie noordelijke provincies bekendheid opgebouwd met degelijk en vakkundig uitgevoerde werken, onder andere in opdracht van provincies, gemeenten en waterschappen.

Ook voor het ﬁnancieren van duurzame activiteiten

Daarnaast weten ook vele aannemers de kwaliteiten van Stienstra & Van der Wal op juiste waarde in te schatten.

Walbeschoeiingen Steigers en vlonders Trailerhellingen Houten bruggen Remmingswerken

ROGMOLEWEI 6, IJLST TEL.: 0515 - 533 243 INFO@STIENSTRA-VANDERWAL.NL

KoHN 415.indd 2

16-03-20 15:12

FRIESLAND

Bel Jan Heida: 06 - 10 86 20 05

Arcadis Nederland: Wij begrijpen welke expertise waar nodig is om, in samenwerking met gespecialiseerde bedrijven, tot een totaaloplossing voor complexe duurzame vraagstukken te komen.

op basis van hun postcode en huisadres een mooie indicatie krijgen wat hun dak oplevert. Ruim drie jaar ontwikkeling en dit is het beste voorbeeld hoe we duurzaamheid inzichtelijk kunnen maken voor iedereen. De lezers van OF wil ik dan ook graag een gratis scan aanbieden. Hiervoor kun je naar de website: http://www.europeansolar.nl/scantool

Hoe ziet u uw bedrijf over vijf jaar? Welke ambities koestert u voor uw onderneming? Scheper (European Solar): We hopen en verwachten dat we nog steeds bezig zijn met de verduurzaming en innoveren. Tevens hoop ik dat wij dan nog steeds een bron zijn van inspiratie op het gebied van innovatie. We denken over vijf jaar volop actief te zijn in Noord-Amerika, Afrika en het Midden-Oosten, enorme groeimarkten waarin Solar nog maar in de kinderschoenen staat.

Venema (Arcadis Nederland): Ik hoop dat Arcadis over vijf jaar, na ontmanteling en herontwikkeling van de genoemde gaswinlocaties, kan zeggen dat zij een onderscheidende bijdrage heeft geleverd op het gebied van duurzame herontwikkeling van het nieuwe energiesysteem van Nederland. Hopelijk kunnen de ideeën die we in Groningen ontwikkelen en realiseren een bijdrage leveren aan de vraagstukken waar we op andere gebieden in de wereld aan werken, en daardoor invulling geven aan de grotere ambitie van Arcadis: ‘maximizing impact in a changing world’ en ‘improving quality of life’. Tolsma (Tolsum Energie Advies): Tolsum Energie Advies is hét aanspreekpunt voor het verduurzamen van vastgoed. Daarin zal steeds meer samenwerking worden gezocht met installateurs, bouwkundigen, adviseurs en leveranciers.

innovatieve manier invulling te geven aan de herontwikkeling van gaswinlocatie, met een positieve impact op de maatschappelijke en economische toekomst van Groningen. Tolsma (Tolsum Energie Advies): Er is een aantal waar ik bijzonder content mee ben. Zo mocht ik voor een gemeente adviezen uitbrengen over het verduurzamen van buitenzwembaden. Hier heb je te maken met complexe techniek en er is ook veel te halen. Voor een andere gemeente is de volledige monumentale vastgoedportefeuille voorzien van maatwerkadvies; zeer bijzonder omdat dit soort panden normaliter buiten de labelplicht vallen. Een groothandel met opslag van meer dan 14.000 m2 die volledig energieneutraal wil zijn: prachtige uitdaging, maar het kan zeker. Daarnaast ben ik bezig met een multifunctioneel centrum inclusief sporthal, theater en zwembad. Dit MFC is zeer duurzaam gebouwd, maar er is op het laatst geschrapt in de techniek waardoor het energieverbruik enorm is. Een flinke puzzel, maar daar houd ik van. Dit soort projecten liggen mij na aan het hart: maatschappelijk vastgoed. Dit staat en valt bij exploitatie. De adviezen die ik geef dragen bij aan het in stand houden van voorzieningen die de leefbaarheid én het milieu ten goede komen. Harry Venema van Arcadis Nederland. Belangrijkste bedrijfsactiviteit: Verbeteren van de leefomgeving.

Scheper (European Solar): We hebben een tool laten ontwikkelen waarmee bedrijven

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Christien Jasper en Marjan van der Feen

Noordoost-Friezen begeleiden naar werk

‘ Vaardigheden zijn belangrijker dan een papiertje’ Henk werkt al jaren voor dezelfde baas. Steeds vaker denkt hij: ‘Ik moet nog tien jaar, lukt dat wel? Kan ik nog iets anders doen? Vast niet, ik heb geen diploma’. Zijn vrouw Antsje zit al tijden zonder werk. Hoe langer ze thuiszit, hoe rustelozer ze wordt. Ze wil dolgraag werken, maar waar moet ze beginnen? Zoon Martin zit ook thuis: zijn stage ging vanwege corona niet door. Hij zit veel achter de computer: hij maakt zelf games. Maar dat weet niemand.

OF 2021-05

Noordoost-Friesland heeft mensen zoals Henk, Antsje en Martin keihard nodig: ze zijn enorm waardevol voor de regionale economie. Kortgeleden kregen twee projectplannen subsidie toegekend vanuit de Versnellingsagenda van de Regiodeal Noordoost-Fryslân. Deze projecten kunnen deze mensen helpen en de arbeidsmarkt in Noordoost-Friesland vlottrekken. Het eerste project is het Leerwerkloket NOF, het tweede is ‘Valideren van ervaring, relevant worden en blijven voor de arbeidsmarkt’. Kwartiermaker Christien Jasper – vanuit gemeente Noardeast-Fryslân gedetacheerd bij werk-leerbedrijf NEF - is de drijvende kracht achter het Leerwerkloket. Raymond Steenkamp, directeur van Libereaux, is specialist in arbeidsmobiliteit en duurzame inzetbaarheid. Hij is kwartiermaker voor het valideringsproject. Algauw ontdekten beiden de overlap tussen hun projecten. “Onze projecten versterken elkaar.” Marjan van der Feen, programmamanager bij Qop Noordoost-Fryslân, is blij dat beide projecten subsidie hebben gekregen. “Er lopen nu zo’n zestig projecten vanuit de Versnellingsagenda. We moedigen iedereen met een goed idee aan om de kans te grijpen en een project in te dienen. Luister maar naar wat Christien en Raymond vertellen: er is hier zoveel mogelijk. Ook zorgen we ervoor dat de projecten ván de regio worden, zodat het niet ophoudt als de subsidie stopt. We gaan voor de plus op de lange termijn!”

Marjan voegt toe: “Het vervangingsvraagstuk is hier enorm: we hebben te maken met vergrijzing en vertrekkende jongeren. We willen dat voor zijn, daarom jagen we vanuit QOP projecten aan. De economie trekt na de coronacrisis sneller aan dan gedacht, dus we moeten er nu bij zijn!”

Valideren van ervaring Raymond Steenkamp schuift aan. Hij onderschrijft wat beide dames vertellen en ziet kansen in Noordoost-Friesland. “Tachtig procent van de werkenden is onbewust bekwaam: mensen kunnen veel, maar denken dat hun kennis en ervaring niets waard is omdat ze niet de juiste papieren hebben. Met het valideringsproject draaien we het om: hoe kunnen we jouw competenties erkennen? We helpen mensen als Henk, Antsje en Martin om de meest efficiënte route door te lopen op weg naar (ander) werk. We valideren wat zij kunnen en leggen dat vast in een portfolio. Ook jongeren die niks met leren hebben, helpen we. Om ervoor te zorgen dat zij geen Henk worden, maar hun leven lang blijven leren op de manier die bij hen past.” Het project ‘valideren van ervaring’ wordt in samenwerking met ROC Friese Poort uitgevoerd.

Samen zorgen de projecten voor nieuw arbeidspotentieel. De kwartiermakers: “We weten dat ondernemers deze mensen nodig hebben en nodigen werkgevers van harte uit om aan te sluiten. Om hun eigen vacatures in te vullen, maar ook om samen de regio vooruit te helpen. Voor nu en voor de lange termijn. Zodat mensen én bedrijven kunnen groeien.”

Subsidie aanvragen Subsidie nodig van de Versnellingsagenda Noordoost-Fryslân? Aanvragen voor: - S ubsidie tot 5000 euro: kunnen het hele jaar rond worden ingediend - S ubsidie van 5001 tot 25.000 euro: kunnen vanaf nu ook het hele jaar rond worden ingediend. - S ubsidies vanaf 25.000 euro: kunnen drie keer per jaar worden ingediend. De volgende tender wordt opengesteld vanaf 20 september. Meer info? www.qop.nl

Raymond Steenkamp, directeur van Libereaux

Leerwerkloket Christien: “We ontwikkelen samen met ondernemers, onderwijs en overheden een beter perspectief op leren en werken, in de vorm van een Leerwerkloket bij werk-leerbedrijf NEF.” Toen Christien begon was corona nog niet aan de orde. “Nu hebben we een coronaaanvalsplan nodig, want jongeren zijn open dagen van opleidingen, stages en bbl-plekken misgelopen. Daarom richten we ons eerst op die jongeren en doen ook NHL Stenden en de ROC’s mee. Bovendien zitten we met dit loket dichtbij werkgevers: hun schreeuw om personeel zetten we om in scholingstrajecten.” Het Leerwerkloket is ook voor mensen die geen baan hebben of willen switchen en voor werkgevers die de kwaliteit van hun team willen verhogen. “Samen met onderwijsinstellingen, het bedrijfsleven en VNO-NCW MKB Noord willen we opleidingen, trainingen en certificering aanbieden.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

te!

Blijf op de hoogte! Download onze gratis app. Handig... privé en zakelijk.

Wilt u op de hoogte gehouden worden van actueel nieuws op notarieel gebied? Download via de app store onze app. Wilt u persoonlijk contact? Gratis inloopspreekuur, elke donderdag van 14.00-17.00 uur. Meesterlijk in persoonlijk advies.

NOTARISKANTOOR ELLEMERS Telefoon 0515 - 42 98 88 E-mail info@notarisellemers.nl Website notarisellemers.nl Bezoekadres Oude Koemarkt 79, Sneek

Wierda Design ontwerpt interieurs die werken! Tijden veranderen, werkpatronen veranderen en kantoren zullen daardoor blijvend anders ingericht en gebruikt worden. Het kantoor wordt de plek waar je elkaar treft, samenwerkt, overlegt, vooruit kijkt en waar je klanten ontvangt. De plek om te ontmoeten en te verbinden. Wij vinden ons ontwerp pas goed als het interieur voor je gaat werken en alle activiteiten op de juiste manier ondersteunt. En met onze ontwerpen geven we de identiteit van de organisatie letterlijk een gezicht. Zo creëren we een functionele en aantrekkelijke werkplek, die optimaal faciliteert en inspireert.

06 5155 1622 | info@wierdadesign.nl | wierdadesign.nl

Column

Werkdruk? Ga anders te werk Ervaar jij werkdruk? Realiseer je dan dat werkdruk een symptoom is van een onderliggend probleem. Wat zorgt ervoor dat jij je werk als zwaar of stressvol ervaart? Nu denk je misschien: ‘de organisatie’ of ‘het beleid’. De werkelijke vraag is: Wat kun je zelf doen om de balans te herstellen? Hoe meer mogelijkheden je hebt om zelf je taken en tijd in te delen, hoe meer werk je aankunt. Autonomie en het hebben van bevoegdheden zorgt ervoor dat je je verantwoordelijk voelt en minder het gevoel hebt dat het ‘op je afkomt’. Draai aan de knoppen van mogelijkheden die er zijn om jouw werkdruk te verlagen. Stap eropaf en bespreek het met je leidinggevende in de vorm van opties en voorstellen.

Vier V’s Een prettig werkleven draait om vier V’s: verbinding, veiligheid, vertrouwen en verantwoordelijkheid. In die volgorde. Als de V’s op orde zijn, voel je je veilig genoeg om te zeggen wat je wilt, weet je dat daarnaar wordt geluisterd, hebben teamleden genoeg vertrouwen om dingen met elkaar te delen en pakt ieder zijn verantwoordelijkheid. Verbinding maak je eenvoudig door te luisteren naar elkaar en elkaar aandacht te geven. Te aanvaarden dat ieders waarheid er kan en mag zijn. Simpelweg interesse tonen in het werk van de ander.

Behoeftes Werkdruk is de beleving van één persoon, een ander in dezelfde situatie ervaart die werkdruk misschien niet. De vraag is: welke behoeftes liggen eronder? Spreek die behoeftes uit. Wees concreet als je hulp nodig hebt: vraag je collega of hij een taak van je kan overnemen, of kan helpen bij het vinden van een oplossing. Horen alle taken bij jouw verantwoordelijkheden, of heb je zaken opgepakt omdat ‘anders niemand het doet’? Bespreek het in je team.

Ymkje de Vries is eigenaar van Kies Koers, hét NLP-instituut van Fryslân. Ze is gecertificeerd NLP Trainer, Master Coach en NLP Coaching trainer. Kijk voor meer informatie op www.kieskoers.nl.

Voor leidinggevenden is het belangrijk om de vinger aan de pols te houden: hoe gaat het met deze werknemer? Welke taken zijn al af? Prijs hem daarvoor, kijk samen wat er nog moet gebeuren. En bovenal: vier de successen!

Reageren op deze column? Mail info@kieskoers.nl

Kortom: doe iets aan je werkdruk. Maak verbinding, stap naar je collega’s en je leidinggevende, bespreek samen oplossingen. Succes!

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Infrastructuur | Fysieke leefomgeving | Duurzame ontwikkeling

Dé kracht van Stuiver Project- en Procesmanagement ligt bij het bepalen van de juiste koers voor opgaven in de fysieke leefomgeving met de focus op het verbinden van kansen, mensen en deskundigheid. Samen werken we aan een resultaat dat bijdraagt aan een leefbare wereld voor nu én in de toekomst.

Jetze Veldstraweg 81 | 8514 CN Ouwster-Nijega | stuiver@stuiver.nl | +31 (0)6-51503511

CONNECTIONCOMPANY®

Zet stress aan

uit

Zorg voor een gezonder, gelukkiger en productiever team

Stress is een natuurlijke vorm van spanning. Het kan leiden tot grote prestaties en geluk. Waarom zijn we dan vooral bezig om stress te vermijden? Het is tijd om anders naar stress te kijken, om het vóór je te laten werken. Hoe? Door beter te begrijpen hoe stress werkt, je eigen stress-systeem te ontdekken én jezelf te trainen, o.a. met nieuwe technieken en met virtual reality. Maak kennis met ons nieuwste programma: Floreren met stress Bekijk onze nieuwe website: connection-company.nl/floreren-met-stress

Column

(Zombie)-bedrijf en alimentatie in coronatijd Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek zijn er dankzij de financiële tegemoetkomingen van Vadertje Staat nog nooit zo weinig faillissementen geweest als de laatste rtjd. Dit komt mede omdat er bedrijven bij zitten die dankzij de weinig kritische overheidssteun in de lucht zijn gehouden. Een beetje oneerbiedig worden die bedrijven ook wel ‘zombiebedrijven’ genoemd. Er zijn echter ook genoeg bedrijven waar de coronamaatregelen daadwerkelijk rampzalige gevolgen hebben gehad. Het is de vraag of zij in 2022 weer hetzelfde inkomen zullen gaan genereren als vóór de crisis. Door de crisis is er veel veranderd. Zo is het bijvoorbeeld voor ons kantoor efficiënter om online cursussen te volgen. Je maakt dan geen gebruik meer van congreszalen met de bijbehorende versnaperingen die door de ingehuurde cateraars worden verzorgd. Je zal echter maar zo’n cateraar zijn én bijvoorbeeld ook nog aan je ex en kinderen de vóór de coronacrisis vastgestelde alimentatie moeten voldoen! Alimentatieberekening op basis van winst van de laatste 3 jaren? Vadertje Staat gaat ervan uit dat jij als getroffen ondernemer begin 2022 wel weer hetzelfde inkomen kan generen als voor de crisis. Maar is dat zo? De rechters hebben het laatste jaar vaak verzoeken van ondernemers om matiging van de alimentatie ingewilligd, maar alleen als er voldoende onderbouwing van de financiële gevolgen werd gegeven. Daarnaast gaan de rechters uit van een tijdelijke matiging en verwachten zij dat ondernemers binnen een jaar wel weer op het oude winstniveau zitten. Ook is de rechter, bij de vaststelling van de alimentatie, uitgegaan van de actuele cijfers van vorig jaar en niet, zoals gebruikelijk, van de winstcijfers van de laatste drie jaar.

Gedeelde smart is halve smart Als alimentatiegerechtigde is deze tijd ook niet fijn. Als je de ander houdt aan de te hoge alimentatie, gebaseerd op halleluja cijfers van vóór de crisis dan kan dit mogelijk nu tot onherstelbare problemen leiden voor het bedrijf van de ander. Beter is daarom uit te gaan van

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

“gedeelde smart is halve smart”. Bedenk daarbij ook dat, als jullie nog bij elkaar zouden zijn geweest, jullie samen ook de tering naar nering hadden moeten zetten. Van de ondernemer mag worden verwacht dat hij inzichtelijk maakt welke gelden hij uit de reserves van de onderneming kan halen en van welke overheidsmaatregelen hij gebruik kan maken en ook dat hij onderbouwd laat zien waar hij zelf de komende tijd van moet leven. Je kunt bijvoorbeeld een periode van een halfjaar afspreken om dan weer alles te bekijken aan de hand van actuele cijfers en dat, als blijkt dat toch meer alimentatie betaald had kunnen worden, de betaling daarvan alsnog wordt ingehaald. Kortom: gebruik de coronacrisis alleen om de hoogte van de te betalen alimentatie te verlagen als dat reëel is. Poog eruit te komen Bedenk ook dat iedere euro die je moet besteden aan een procedure bij de rechtbank, niet besteed kan worden aan alimentatie. Daarmee doe je niet alleen jezelf tekort, maar ook de kinderen. Stop ook niet zomaar met betalen van alimentatie. Dit kan de bereidwilligheid tot het treffen van een gezamenlijke, tijdelijke, regeling onmogelijk maken en echt het einde van je bedrijf betekenen. Kortom, probeer er als ondernemer samen met je ex eruit te komen. Lukt dit niet, denk dan eens aan mediation.

mr. Karin Rientjes is notaris en (scheidings)mediator te Sneek

OF 2021-05

Lamberink Makelaars en Adviseurs:

Oog voor de klant achter het pand 66

OF 2021-05

Christiaan de Jong Geboorteplaats: Dokkum Burgerlijke staat: Samenwonend Hobby’s: Reizen, fotografie, voetbal, Formule 1

Lamberink Makelaars en Adviseurs is een familiebedrijf dat zich inmiddels de grootste makelaar van het Noorden mag noemen. Klanten ervaren het gemak van alles onder één dak en waarderen de persoonlijke aandacht en betrokkenheid. Ondernemend Friesland sprak Christiaan de Jong - vastgoedadviseur bedrijfshuisvesting bij de vestiging in Leeuwarden – en vroeg hem onder andere naar de passie voor zijn vak. ‘’Ik maak elke dag iets mee waarvan mijn handen jeuken om er mee aan de slag te gaan.” Wat doen jullie? Wij zijn een fullservice makelaarskantoor dat haar oorsprong kent in Assen, waar directeur Harry Lamberink ruim 30 jaar geleden is begonnen. We zijn inmiddels uitgegroeid tot een bedrijf met 14 vestigingen en 90 medewerkers in Friesland, Groningen, Drenthe en de kop van Overijssel. Met een enthousiast team bieden wij volledige dienstverlening op het gebied van wonen, bedrijfshuisvesting, nieuwbouw, taxaties, hypotheken en verzekeringen. We zijn lokaal geworteld, persoonlijk en betrokken bij onze klanten. Door deze manier van werken zijn we inmiddels de grootste van het Noorden en top 10 fullservice makelaar van Nederland. Hier zijn we natuurlijk zeer trots op!

Wat maakt jullie onderscheidend? Naast onze fullservice diensten, werken wij per provincie en per vestiging met medewerkers uit de directe omgeving, hierdoor kennen wij de regio en onze klanten goed; wij spreken dezelfde taal. Zelf woon ik al jaren in Leeuwarden. Ik ben werkzaam

geweest in heel Friesland, Groningen en Drenthe, waardoor mijn opgebouwde netwerk altijd van pas komt. Ook zijn we aangesloten bij het landelijke netwerk van Dynamis, dat veel expertise heeft en waardoor we ook mensen van buiten de regio trekken. Daarnaast is er intern ook veel contact met collega’s. Als ik meer informatie nodig heb of advies over een bepaalde casus, is er altijd wel iemand die helpt en meedenkt. Alle diensten onder één dak hebben en op meerdere vlakken uitstekende kennis van zaken bieden levert zeer tevreden klanten op. Wij hebben altijd oog voor de klant achter het pand en hechten aan lange termijn relaties.

Hoe denken jullie over de huidige markt? De woningmarkt gaat heel goed, het aanbod is echter beperkt. Zodra er iets op de markt komt is het ook zo weer verkocht. Binnen het bedrijfsmatige vastgoed, waar ik verantwoordelijk voor ben zijn er veel verschillen. De bedrijfsruimten zijn gewild maar schaars, terwijl bepaalde winkelpanden,

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

ook als gevolg van de coronacrisis, langer leegstaan. In de kantorenmarkt zien we door het vele thuiswerken meer behoefte aan ruimte of andere soort ruimte. Beleggingen in vastgoed zijn zeer gewild en daarbij komt ons uitgebreide netwerk ook goed van pas. Je ziet tegenwoordig ook veel transformaties naar wonen, maar ook sale & leaseback constructies komen steeds vaker voor. De huidige coronaversoepelingen zorgen ook weer voor nieuwe kansen; ondernemers blijven gelukkig altijd creatief. Er is altijd dynamiek, en bij Lamberink denken we hier graag in mee.

Wat is het mooiste van jullie vak? Het is ontzettend veelzijdig! Je weet nooit wat een dag kan brengen, er gebeuren regelmatig onverwachte dingen en het lukt ons vrijwel altijd daar een mouw aan te passen. Ook het contact met veel verschillende mensen is erg leuk. Bovendien kun je een toegevoegde waarde bieden aan ondernemers, zodat zij zich kunnen blijven focussen op hun kernactiviteiten. Wij ontzorgen, dat is óók de kracht van Lamberink.

OF 2021-05

Futures by Design; met data meer mans Futures by Design, een Interreg B project, streeft ernaar om het MKB in de Noordzeeregio te stimuleren om data in hun bedrijfsprocessen te gebruiken. Het MKB is van groot belang voor de Friese economie, maar hun succes kan worden beperkt door onvoldoende toegang tot gegevens of het onvermogen om gegevens te analyseren. Futures by Design wil de Friese ondernemers in het MKB bij deze overgang ondersteunen. Het project biedt een gratis traject aan met als doel om duurzame groei, productiviteit en innovatie te stimuleren. Projectmedewerkers Aleid Brouwer (45), lector Betekenisvol Ondernemen aan NHL Stenden Hogeschool en Charlotte Strijbos (25) van de Provincie Fryslân geven een ‘kijkje in de keuken’ van Futures by Design.

OF 2021-05

Hoe is het project ontstaan? Aleid Brouwer: Uit onderzoeken van onder meer de Jheronimus Academy of Data Science (JADS) in ’s Hertogenbosch bleek dat circa de helft van het MKB in regionale gebieden geïnteresseerd is in digitalisering en data science, maar er weinig mee doet om uiteenlopende redenen. Denk aan koudwatervrees, ingewikkeld, geen tijd. Ondernemers beschikken vaak wel over data, zoals een klantensysteem, inkoopinformatie of een kassaregister. Doorgaans gebeurt hier weinig mee. Dat vinden wij een gemiste kans. Wanneer je die datastromen naast elkaar legt, zijn er vaak ‘quick wins’ te onderkennen. Hierdoor kun je bedrijfsprocessen optimaliseren of innovaties doorvoeren met relatief weinig moeite en geld. Futures by Design helpt bedrijven om die puzzelstukjes op elkaar aan te laten sluiten, zodat een ondernemer beter inzicht in het bedrijf krijgt.

Wat betekent dat voor het Friese MKB? Charlotte Strijbos: Ondernemers krijgen in dit project de kans om op een laagdrempelige manier aan de slag te gaan met data-science. Ze krijgen nieuwe inzichten over hun bedrijfsprocessen, die hun concurrentiepositie versterken. Door data op de juiste manier te organiseren en koppelen, speelt een ondernemer beter in op kansrijke trends in de markt. Denk aan een veranderend afnemersgedrag of internationale ontwikkelingen. Dit maakt het Friese MKB flexibeler en toekomstbestendiger, wat uiteindelijk ten gunste komt van de Friese economie.

Hoe voorkomen jullie de ‘koudwatervrees’ bij ondernemers? Aleid Brouwer: Ondernemers kunnen vanaf september kosteloos meedoen met de (digitale) workshops. In de workshops wordt kennis gemaakt met data-science en kan de ondernemer zelf aan de slag gaan met data van het bedrijf. Daarnaast bieden we ondernemers in Fryslân de mogelijkheid tot ondersteuning van studenten van NHL Stenden Hogeschool. De studenten gaan aan de slag met de tools van Futures by Design en helpen de ondernemer op weg. Hierin werken we nauw samen met Ynbusiness.

Voorbeelden van succesvolle projecten • Een bakkerij wilde weten wat de invloed van de weersomstandigheden is op zijn omzet. Het doel was om een betere inschatting te maken van de te produceren aantallen voorgebakken brood en de daarvoor benodigde personeelsinzet. Hiervoor is de ‘open data’ betreffende het weer en het kassaregister naast elkaar gelegd. Daaruit bleek een duidelijk verband tussen het weer en de omzet. Voordeel: kostenbesparingen en dus meer winst.

• Een slateler wilde weten of er een methode te realiseren is om het groeiproces van zijn kroppen sla beter af te stemmen op zijn orderportefeuille. Hiervoor zijn de datastromen van de sensoren in de kas gecombineerd met de gerobotiseerde processen. Hierdoor werd er een model gemaakt om de belangrijkste factoren in kaart te brengen die de snelheid van de groei van sla bepaalden. Voordeel: betere planning, minder verspilling, hogere winst.

Meer informatie en aanmelden: www.futuresbydesign.net Vragen? c.s.strijbos@fryslan.frl

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Van pionier naar ervaringsdeskundige

Awizon: autoriteit in zonne-energie

OF 2021-05

Awizon was achttien jaar geleden één van de pioniers in zonne-energie. Van de drie Nederlandse installatiebedrijven in zonne-energie van destijds is alleen het Feanster bedrijf nog over. Man van het eerste uur is Jan van Bruggen, technisch adviseur en salesadviseur. “Wij onderscheiden ons in kwaliteit, onze manier van installeren – door goed opgeleide monteurs - en het meedenken met de klant.” Idealisme was twee decennia geleden de drijfveer voor de oprichting van Awizon. Plus de interesse voor de techniek achter zonnepanelen. Van Bruggen: “Dat gevoel is gebleven. Inmiddels installeren we niet meer alleen zonnepanelen, maar ook accu’s en laadpalen. Dankzij onze interesse in duurzame technische ontwikkelingen kunnen wij klanten de beste oplossing bieden: wij adviseren, leveren en monteren.” De techniek staat voor niks: als iemand met belangstelling voor zonnepalen Awizon belt, zien Van Bruggen en zijn collega’s met één druk op de knop hoe de situatie ervoor staat bij deze particulier of ondernemer. “Het adres invoeren en het pand van alle kanten bekijken geeft al veel informatie. Op basis daarvan kunnen we een berekening maken. Maar de situatie ter plaatse bekijken is de beste basis. Dat doe ik dan ook graag.” Zonnepanelen kunnen altijd uit, benadrukt de gedreven adviseur. “Een ondernemer heeft tussen vijf en acht jaar zijn investering terugverdiend, afhankelijk van de regeling waarvan gebruik wordt gemaakt. Dat is dus ruim binnen de garantieperiode. Voor bedrijven zijn er regelingen zoals de ISDE en SDE++, bovendien zijn er voor zowel ondernemers als particulieren fiscale voordelen.”

‘Er zijn nog zoveel daken vrij!’ Je zou zeggen: iedereen die zonnepanelen wil, heeft ze inmiddels wel liggen. “Dat is niet zo, kijk maar om je heen: er zijn nog zoveel daken vrij!” Van Bruggen zou overal wel willen aanbellen en iedereen over de mogelijkheden vertellen. “De markt is nog lang niet verzadigd. Maar men moet er wel aan toe zijn.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Niet alleen particulieren en ondernemers bellen Awizon voor advies, ook diverse scholen in de regio lieten al zonnepanelen leggen. “De meeste scholen hebben een duurzaamheidspakket. We plaatsen dan displays waarop iedereen kan zien hoeveel stroom er opgewekt wordt en we geven desgewenst gastlessen.” We hoeven niet te raden wie dan als gastdocent mag optreden. “Dat ben ik inderdaad. Vroeger ook wel voor zaaltjes vol mensen die informatie wilden. Nu is dat anders: men weet al heel veel. Zoekt zelf van alles op. Toch is het prettig als we langs mogen komen en een opname kunnen doen: dan kunnen we meteen spijkers met koppen slaan.”

Slim laden De toekomst is slim laden, daar is men bij Awizon van overtuigd. “Energie opwekken en slim gebruiken om onze auto’s, huizen, kantoren en fabrieken van stroom te voorzien, op het moment dat dat nodig is. Ons verbruik gaat alleen maar omhoog, we moeten dat compenseren door genoeg energie op te wekken.” Van Bruggen kan zijn enthousiasme nauwelijks verbergen: het idealisme van de beginjaren is er nog steeds. “We hebben hier bij Awizon een gemotiveerd team dat datzelfde enthousiasme met plezier overbrengt aan klanten. Voor iedereen is er een geschikte oplossing met zonneenergie. Vraag er gerust naar: wij ontzorgen onze klanten volledig en leveren echt een totaalpakket.”

OF 2021-05

PRIVÉ OF ZAKELIJK GESCHIL?

www.grijmans.com • 0515 57 20 83 • Bolsward • Sneek • Harlingen

DIGITAAL METEN BOUW, INDUSTRIE, INFRA

WWW.BDM.NL - 085 079 4600

Wijbenga Productpresentaties:

Producten en merken in de spotlights zetten Sinds 1 januari is hun naam veranderd. Wijbenga Standbouw werd toen Wijbenga Productpresentaties. Een naam die de lading ook beter dekt, want het bedrijf van Yke Wijbenga en Marten Kingma uit De Falom doet meer dan standbouw. Eigenlijk doen ze bijna álles waarmee bedrijven hun producten en merken in de spotlights kunnen zetten. Het gezegde ‘onbekend maakt onbemind’ is bijna een cliché als het gaat om marketing. Maar daarmee is het niet minder waar. Gezien worden en opvallen zijn uiteraard extreem belangrijke zaken, voor wie zijn bedrijf of merk wil laten groeien. “Wij halen onze bewijsvoering uit de dagelijkse praktijk”, aldus Yke Wijbenga. “We merken dat onze opdrachtgevers zo significant meer resultaat behalen uit hun producten merkpresentaties.”

is om meerdere bedrijfsactiviteiten te hebben. Daarom zetten we nu een compleet nieuwe bedrijfstak op die zich toelegt op het maken van thuiswerkplekken op maat voor binnen én buiten ”, vertelt Marten Kingma. “Ook zijn we bezig om een kleine verhuurtak van materialen voor sportevenementen op te zetten”.

De lijst van klanten is na negentig jaar ervaring dan ook te lang om op te noemen.

Hoe verschillend al die bedrijfsactiviteiten op het oog ook mogen lijken; er is één belangrijk ding dat ze gemeen hebben. Yke Wijbenga: “Alles wat we doen is maatwerk. De wensen van de klant staan bij ons centraal.”

En vernieuwend is Wijbenga ook, want sinds kort heeft het bedrijf ook het label ‘HomeSpot’ gelanceerd. “Dé les die we van de coronacrisis hebben geleerd is dat het goed

En het mooiste van het vak? “Iets maken waar de klant profijt van heeft en blij van wordt. Als we dan na de oplevering naar huis rijden kan onze dag niet meer stuk.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

Wijbenga Productpresentaties en Wijbenga HomeSpot Opgericht in 1929, door pake Wijbenga Huidige ondernemers: Yke Wijbenga en Marten Kingma www.wijbengaproductpresentaties.nl www.wijbengahomespot.nl

OF 2021-05

‘ De verrassende uitzondering op de regel’ AdviesNet in Drachten is een betrokken financieel adviseur voor hypotheken, verzekeringen, financiële planning en bankzaken. Het advieskantoor werd onlangs uitgeroepen tot ‘’klantvriendelijkste advieskantoor van Friesland’’. Trotse Eigenaar Renee Lagerwaard maakt zich nu samen met zijn enthousiaste team op voor de halve finale van de Advies Award op 15 september. ‘’We zijn zo trots dat we provinciewinnaar zijn, daar zitten onze klanten!” Gefeliciteerd met jullie mooie prijs! Hoe word je ‘’klantvriendelijkste advieskantoor van Friesland’’? Door de verrassende uitzondering op de regel te zijn. Klanten krijgen bij ons een goed, eerlijk en oprecht advies op het gebied van hypotheken, verzekeringen, financiële planning en bankzaken. Ik heb in 2010 AdviesNet overgenomen van mijn vader Rob en ook zijn kijk op het ondernemen meegenomen. Onze AdviesNetters houden de kwaliteit van de ‘klantreizen’ altijd hoog in het vaandel. Ik kan gerust zeggen dat dit de pijler onder ons mooie bedrijf is. Wij kijken altijd naar de menselijke kant. Klantreizen maken, dus naast het geven van advies het veel breder trekken. Door met klanten een band van vertrouwen op te bouwen en die ook te behouden, zorgen we voor nachtrust bij onze klanten. Het moet gaan kriebelen, zorgen dat ze een beetje verliefd worden op AdviesNet!

Hoe kijken jullie naar de huidige markt? Ik geloof zeer in specialisme en in aanverwante diensten. Zoals budget coaching en financieel fitte werknemers bij onze zakelijke relaties. We willen klanten graag ontzorgen bij hun financiële zaken, zowel particulier als zakelijk. Sommige zaken zijn prima zelf online te regelen. Bijvoorbeeld een autoverzekering. Maar voor starters en doorstromers is hypotheekadvies nog steeds een grote behoefte. Daarnaast hebben

OF 2021-05

ondernemers over het algemeen behoefte aan advies en een stukje risicomanagement. Wij zorgen ervoor dat we precies weten wat onze toegevoegde waarde is. Dat betekent soms dat we de klant simpelweg op weg helpen en dat deze daarna zelf prima verder kan. Op die manier houden wij meer tijd over en kunnen we meer klanten bedienen. Ook denk ik dat er op het gebied van de digitale snelweg nog veel gaat veranderen. Door middel van goede, snelle en betaalbare software kunnen wij met zo weinig mogelijk uren dezelfde inspanning leveren (dus lager tarief ) en uitstekende resultaten behalen. Het is de kunst een hypotheek, verzekering of bankrekening een beetje hip te maken, zo spreek je alle doelgroepen aan. Want de kinderen van onze klanten zijn onze toekomstige klanten.

Wat maakt jullie vak zo mooi? Dat het zo verwarrend eenvoudig is om mensen op een simpele manier te verrassen. Wij doen altijd ons uiterste best een eerste vertrouwen te winnen. Financieel advies is vaak saai en niet sexy, maar door goed te luisteren kunnen we mensen écht en oprecht helpen en voelen ze zich begrepen. Dag in, dag uit met onze kernwaarden Passie en Aandacht. Voel je dat als klant niet meer? Bel mij dan, ik wil graag weten wat we kunnen verbeteren. Wij denken in mensen, niet in producten.

Renee Lagerwaard Leeftijd: 51 jaar Geboortedatum: 8 mei 1970 Geboorteplaats: Groningen Burgerlijke staat: G ehuwd met Madelon, vader van Ji Li Vooropleiding: MBO en Bachelor Klantreizen Hobby’s: Skiën, spinning, gezelligheid met vrienden en ons gezin Motto’s: ‘’Pluk de dag” & ‘’Tel je zegeningen”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

AE Systems:

Dé specialist in grondboringen voor aardwarmte De meest duurzame wijze om een pand gasloos te verwarmen is aard- of bodemwarmte. Installateurs krijgen in toenemende mate de vraag om een aardwarmtesysteem te installeren. Maar daarvoor moet er wel diep in de grond worden geboord, om bodemwarmtewisselaars te plaatsen of om grondwater op te pompen. AE Systems in Groningen is daarvoor de aangewezen partij.

OF 2021-05

Het bedrijf pionierde ermee in 2008 en heeft zich sindsdien ontwikkeld tot dé specialist in het uitvoeren van machinale grondboringen ten behoeve van duurzame aardwarmtesystemen in Nederland. Met het moderne boormaterieel boort AE Systems op elk terrein en kan het boren tot wel 250 meter diep.

Het werk van AE Systems bestaat niet alleen uit het boren van diepe gaten en het plaatsen van buizen en slangen. “Een groot deel van het werk bestaat uit onderzoek, advies, ontwerpen en berekenen. Daarbij maken wij gebruik van het computerprogramma Earth Energy Designer, dat berekent hoeveel boringen nodig zijn en hoe diep. Met als input uiteraard onze kennis en ervaring. Ook adviseren we over weten regelgeving, eveneens een belangrijk aspect als je iets gaat aanbrengen of wijzigen in de bodem.”

Oprichter en directeur van AE Systems (Aqua Energy Systems) is Sander Swierenga, die al tien jaar werkzaam was in de milieutechniek, toen hij door een bedrijf in de geothermie werd gevraagd te pionieren met aardwarmte. “Daar was en is ook bodemkennis voor nodig. Je moet kennis hebben van bodemlagen om te kunnen bepalen op welke diepte je moet boren voor welk resultaat.”

Aardbevingsgebied Een jaar of vier geleden kwam er een enorme boost, toen door de aardbevingsproblematiek het fenomeen gasloos verwarmen een grote vlucht nam. De vraag naar aardwarmte steeg mee. “Wij zijn daar in meegegaan, hebben geïnvesteerd in een tweede boorinstallatie en zijn nu dagelijks met twee teams en tien tot twaalf mensen op pad. Er is zoveel werk dat we zijn gaan samenwerken en netwerken met collega-bedrijven in het land, waarbij wij vooral kiezen voor opdrachten in het Noorden. Op dit moment zijn we relatief veel in Loppersum en andere plaatsen in het aardbevingsgebied actief, waar volop wordt herbouwd en waar bewoners en ondernemers om begrijpelijke redenen kiezen voor gasloos verwarmen.”

Open en gesloten bronnen Er zijn twee verschillende systemen waarvoor moet worden geboord: open en gesloten bronnen. “Bij open bronnen pomp je het warmere grondwater omhoog en filter je het voor gebruik in het verwarmingssysteem van het gebouw. Bij gesloten bronnen breng je een bodemwarmtewisselaar in de grond waar je water doorheen laat stromen in een gesloten circuit, waarbij de warmte van het grondwater wordt opgenomen en vervolgens de warmtepompinstallatie de warmte uit het water in het gesloten circuit afgeeft aan het verwarmingssysteem in het gebouw.”

En niet alleen in het aardbevingsgebied: ook elders in het Noorden kiezen steeds meer ondernemers en particulieren voor gasloos verwarmen en stijgt de vraag bij installateurs naar aardwarmte als meest duurzame oplossing. AE Systems draagt hier graag een steentje aan bij, met een goed en duurzaam advies over de juiste boringen. <

Kennis en ervaring opdoen Het pionieren leidde tot een eigen bedrijf, AE Systems, dat meteen een grote eerste opdracht kreeg: Campus Winschoten. “Daar moesten we honderd boringen van 120 meter diep verrichten. Daartoe moesten we meteen investeren in een goede boorinstallatie en dat hebben we gedaan. Dat leidde tot vervolgopdrachten in het hele land, met name bij onderwijsinstellingen die destijds overstapten op aardwarmte. Door goed werk te leveren kregen en krijgen we nieuw werk. Ook beschikken we over de benodigde certificaten.”

L E E S O F M A G A Z I N E O O K O N L I N E V I A W W W . O F. N L E N V O L G O N S V I A

OF 2021-05

Column

If you can dream it, you can do it! Over de haalbaarheid van de verbeelding Walt Disney is voor mij een van de meest inspirerende ondernemers aller tijden. En iedere ondernemer kan succesvoller worden met behulp van Walt’s bijzondere denkwijze. Deze denkwijze heet imagineering, en het maakt dat ondernemers hun dromen kunnen dóen. Imagineering is een samenvoeging van imagination en engineering. Het woord staat voor de bijzondere manier waarop Walt Disney met zijn creaties een entertainmentimperium opbouwde. Hoe werkte dat? Wel, Disney dacht als ondernemer altijd vanuit drie krachtige perspectieven: als dromer, realist én criticus. De dromer droomt en fantaseert. Zonder grenzen, oordeel en veroordeling. Alsof met de slag van een toverstokje werkelijk alles kan. Zich vervolgens volledig inlevend in wat deze verbeelding oproept qua ervaring. De realist verbeeldt deze dromen en fantasieën en vertaalt ze naar haalbare concepten.. Zo worden ze realistisch, haalbaar, werkbaar en uitvoerbaar. Hij stelt de praktische hoe-vragen. En hij vindt de bijhorende antwoorden. De criticus is de advocaat van de duivel. ‘Kan dit niet beter’? Moet dit niet anders? ‘Wie zit hierop

te wachten’? Hij schopt en trapt met de juiste intentie. Namelijk om de zaken nog beter voor elkaar te krijgen. Wat ik momenteel veel zie zijn ondernemers in de rol van de realist en de criticus. En natuurlijk, dat moet ook. Zeker in deze tijd. Maar doordat veel ondernemers vergeten te dromen is er in veel ondernemingen iets ernstigs aan de hand. Er ontbreekt namelijk iets essentieels. En dat is de spirit. Letterlijk ‘de geest’. Datgene wat de ondernemer, zijn medewerkers én de klanten echt inspireert. Dat wat je in je donder voelt. Wat de zaak letterlijk in beweging brengt. En: in ernstiger gevallen mist er hoop, en wordt een onderneming op die manier een hopeloos geval. Stel je eens voor. Een onderneming met hoopvolle mensen, die dagelijks met inspiratie

aan de bak gaan. Vol met dromen en ideeën. Met positieve energie en creativiteit. Wat zou dat betekenen voor je resultaten? En wat zullen je klanten ervan merken? Ik kan alleen maar positieve gevolgen bedenken. Vallen de resultaten van je onderneming qua marketing en sales tegen? Denk je dat er meer uit jezelf en je mensen te halen valt? Twijfel je wel eens over je product of concept? Gun jezelf dan in ieder geval het volgende. Bedenk eens hoe jij en je medewerkers zowel als dromer, realist en als criticus kunnen bijdragen aan de droomambitie van je onderneming. Ik waarschuw je dan voor één ding; be carefull what you wish for! Peter Scherjon is coach en oprichter van MKB Beter. www.mkbbeter.nl

Zakelijk bellen? Alles binnen bereik!

Wij zijn de specialist op het gebied van zakelijke (mobiele) telefonie, professionele camerabeveiliging en datanetwerken van Noord-Nederland. Wij ontzorgen u volledig; met optimale verbinding als resultaat. Bij ons heb je alles binnen bereik. Wij zijn de specialist op het gebied van zakelijke (mobiele) telefonie, professionele camerabeveiliging Noord-Nederland. Wij ontzorgen u volledig; Benieuwd naar watenwijdatanetwerken voor u kunnenvan betekenen? Bekijk oplossingen met optimale verbinding resultaat. Bij ons heb je alles binnen bereik. en lees verhalen van onzeals klanten op www.faber-telecom.nl. Benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Bekijk oplossingen en lees verhalen van onze klanten op www.faber-telecom.nl.

Hogedijken 26 · 9101 WV · Dokkum 0519 24 20 24 info@faber-telecom.nl www.faber-telecom.nl

KENNIS IS KUNNEN

IJZERSTERK VOOR UW BEDRIJF

BEVESTIGINGEN

VEILIGHEID

GEREEDSCHAPPEN

POSTBOXEN

GROENVOORZIENING

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl

Ondernemend Friesland editie 5 2021

Articles inside

If you can dream it, you can do it! Over de haalbaarheid van de verbeelding

AE Systems: Dé specialist in grondboringen voor aardwarmte

'De verrassende uitzondering op de regel'

Wijbenga Productpresentaties: Producten en merken in de spotlights zetten

Awizon: autoriteit in zonne-energie

Futures by Design; met data meer mans

Lamberink Makelaars en Adviseurs: Oog voor de klant achter het pand

(Zombie)-bedrijf en alimentatie in coronatijd

Werkdruk? Ga anders te werk

Noordoost-Friezen begeleiden naar werk

Verduurzamen? Volop projecten door Friese adviseurs

Friezen in den Vreemde: Bouwe de Boer Vier maanden sabbatical in Portugal

Algemene voorwaarden: Wanneer zijn deze van toepassing?

ZORG EN WELZIJN IN NOORD-NEDERLAND GEZAMENLIJK INNOVEREN ‘Dit vergt lef en moed

Eén huwelijk; twee bedrijven. Leren én transformeren

Marcel Borger van OrangeGas(OG): ‘Wij zijn het schoonste

‘Het is veel leuker om voorop te lopen’ Friese Rabobanken en de weg naar de circulaire economie

Duurzame Doeners: Get2Green Logistics

Arnold Grootveld, Happy Whale:"Elektrisch varen is net als zeilen"

Investeren in Dear Old Blighty

Gerard Scheper van European Solar: 'Vragen die morgen worden gesteld, vandaag al kunnen beantwoorden'

Stuiver Project- en Procesmanagement

Raethuis Accountants viert jubileum met nieuwe medewerker

Column: Buitensluiten en brainstormen

Miedema stimuleert en omarmt Young Potentials