OOG VOOR AFRIKA Tanzania Special by OOG VOOR AFRIKA

HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 9e jaargang l special 2020 l prijs e3,50 l www.oogvoorafrika.nl

TANZANIA SPECIAL

DE SAFARI SCHATKAMER VAN AFRIKA ˙ ZANZIBAR ˙ EILAND VAN TIJDLOZE SCHOONHEID ˙ 24 UUR IN STONE TOWN EN DAR ES SALAAM ˙ NAAR DE TOP VAN DE KILIMANJARO ˙ DE MOOISTE WILDLIFE FOTO’S ˙ TARZAN EN JANE IN TANZANIA

Karibu!

(ADVERTENTIE)

Welkom in Tanzania! De beste vakantiebestemming voor iedereen De nationale wildparken van Tanzania worden gezien als de beste op het gebied van safari’s. Maar liefst een kwart van de totale oppervlakte van Tanzania bestaat uit wildparken, met het wereldberoemde Serengeti National Park – bekend van de grote migratie − en het Selous Game Reserve, waar ongeveer 20 procent van alle zoogdieren te vinden is. Maar er is meer: wat te denken van de beklimming van de Kilimanjaro en Mount Meru of een bezoek aan de drie grote meren: Lake Victoria, Tanganyika en Nyasa. Of een vakantie op de witte stranden van het tropische eiland Zanzibar. De beste plekken in de wereld om chimpansees te zien, vind je ook in Tanzania: in het Gombe Stream National Park, bekend van Jane Goodall, en het Mahale Mountains National Park. En dan zijn er de 120 verschillende stammen, waarvan de iconische Masaï het meest tot de fotografische verbeelding spreken.

Al meer dan twintig jaar staat Tanzania op de eerste plaats van Afrikaanse vakantiebestemmingen. Inspirerend, warm en gemakkelijk.

Kijk voor alle reisinformatie, accommodaties en het downloaden van de informatieve Tanzania National Parks brochure op www.tanzaniaparks.com, de officiële website van Tanzania National Parks

TANZANIA

SPECIAL

Van de redactie

Lock Down & Open Up

Half mei kondigde de premier van Tanzania aan dat zijn land als eerste in Afrika weer opengaat voor toeristen. Om hen te laten genieten (met inachtneming van alle Covid-19 richtlijnen) van de weidse vergezichten, de natuur die nu een aantal maanden niet door mensenvoeten is betreden. Tanzania wordt gezien als het safariland par excellence, met de great migration, de Kilimanjaro, de Ngorongoro Crater die ook gezien wordt als de Hof van Eden. Voor veel mensen is Tanzania de gedroomde vakantiebestemming. Droom niet langer, maar onderzoek de opties

om op reis te gaan. En dat is wat een safari eigenlijk is: een reis door een wereld die je niet kende en die voor altijd bij je zal blijven. Ons advies voor een zo zorgeloos mogelijke reis is: boek in deze omstandigheden alleen via een touroperator. Het Covid-19 virus is (nog) onvoorspelbaar. Geniet van deze OOG VOOR AFRIKA TANZANIA special, blijf gezond, reis veilig. Marjolein Westerterp Peter Boshuijzen

Rik Felderhof Schrijvers liegen allemaal de waarheid

Tanzania 10 tips

108

24 uur in Dar es Salaam

Tarzan in Tanzania

Bestemming Tanzania Tanzania 10 tips 6 De schatkamer van Tanzania 8 Special Place Ngorongoro Crater – de levende ark van Noah 16 Zanzibar – eiland van tijdloos geluk 22 24 uur in Stone Town – een wandeling door heden en verleden 48 Expeditie Kilimanjaro 57 In de voetsporen van de Lion King 66 24 uur in Dar es Salaam 72 Fotoparadijs Tanzania 90 Africa Inside Out – het authentieke Tanzania 100

Columns Rik Felderhof – Alles goed, sir? Rik Felderhof – Patrick One & Two Rik Felderhof – Mama Daktari Ontmoetingen Jane Goodall – Geloof, hoop & liefde Portfolio Todd Gustafson – menselijke emoties in het dierenrijk Rik Felderhof Schrijvers liegen allemaal de waarheid Thuis in Afrika – Marion en Ben Sumari Tarzan in Tanzania

20 42 85

En ook Van de redactie Webshop OOG VOOR AFRIKA Stichting Twiga Neem een abonnement Colofon

32 36 80 86 108

OOGVOORAFRIKA

2 42 64 99 106

Zanzibar â&#x20AC;&#x201C; eiland van tijdloos geluk

57 66

Expeditie Kilimanjaro

In de voetsporen van de Lion King

Tanzania Voor sommigen het meest fotogenieke safariland ter wereld. In ieder geval het land van de spectaculaire dierenmigraties, van de Ngorongoro krater, die wel het achtste wereldwonder

Tien tips

wordt genoemd en de imposante Mount Kilimanjaro.

1. Jaarlijkse migratie van gnoes en zebraâ&#x20AC;&#x2122;s door de Serengeti.

Tips: BMS-Travellers

2. In de Ngorongoro krater leven geen giraffen. Dit heeft niet te maken met het feit dat de dieren de steile hellingen niet af kunnen (zoals vaak wordt beweerd) maar doordat er te weinig voedselrijke bomen in de krater zijn.

3. In het zuiden van Tanzania liggen twee indrukwekkende, ruige wildparken: Selous Game Reserve (het grootste wildreservaat van Afrika) en Ruaha Game Reserve (het meest ruige park van Tanzania).

4. Chimpansees in de nationale parken Mahale en Gombe.

5. Beklimming van Mount Kilimanjaro, de hoogste berg van Afrika.

6. Aan Lake Eyasi wonen bijzondere stammen als de Datoq en Hadzabe, die communiceren middels een kliktaal, vergelijkbaar met de Bosjesmannen uit zuidelijk Afrika.

7. Mkomazi National Park, waar Tony Fitzjohn (bekend van het boek Born Wild) zich inzet voor de bescherming van o.a. zwarte neushoorns.

8. Op Mafia Island vind je de sfeer van Zanzibar van 35 jaar geleden, voordat de grote hotels en de grote stroom van toeristen daar hun intrede deden. Geschikt voor liefhebbers van zon, zee, rust en (onder-) watersport.

9. Rock Island Restaurant op Zanzibar is een restaurant vlak voor de kust op een rots in de zee. Bij eb kun je hier naartoe lopen, bij vloed word je met een bootje gebracht.

10. Voodoo vindt haar wortels op het eiland Pemba.

Tekst: Marjolein Westerterp Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s Grigvovan, Hector Contesa, LizaFoto, Pal Teravagimov, Sergey Uryadni @Shutterstock

DE SCHATKAMER

VAN TANZANIA Verse sporen in de rode aarde, het gebrul van leeuwen. En â&#x20AC;&#x2122;s nachts bij het kampvuur de duisternis in je rug. Hou je adem in en beleef het: op safari in Tanzania.

De MasaĂŻ hoeden hun tradities. Delen in hun wijsheid maakt je een rijker mens

De hobbelige zandweg met diepe kuilen die ons zelfs af en toe door riviertjes leidt, vormt de opmars tot een paar van de mooiste wildparken van Tanzania. We gaan op safari, wat letterlijk betekent dat we op een verre reis gaan. En dat klopt: we rijden binnen in de wereld van de MasaĂŻ, het veehoedende volk in de rode en blauwe kleden, waar de man die het hoogst springt als eerste een vrouw mag kiezen; het volk dat leeft op melk, vlees en bloed. We komen ook in de wereld van de wilde dieren en bereiken uiteindelijk het natuurpark dat ook wel het achtste wereldwonder wordt genoemd: de Ngorongoro-krater. We gaan op zoek naar het mooiste uit de schatkamer van Tanzania en leven het ritme van de natuur. Het concert van de vogels die ontwaken en de dieren van de nacht die op hun moment aandacht vragen. De natuur heeft het hier nog niet verloren. Ik ben altijd geĂŻmponeerd door mensen die het vermogen hebben om anderen te inspireren en aan het denken te zetten. Maar er zijn ook plekken in Afrika die dat vermogen hebben. Tarangire Nationaal Park We rijden door eindeloze vlakten met golvend goud gras. Af en toe onderbroken door een glanzende baobab, de boom die eruitziet alsof hij ondersteboven in de aarde is gezet en die nu als straf van God zijn hulpeloze wortels naar de hemel uitstrekt. De machtige bomen vormen een ware attractie voor de talloze olifanten op zoek naar water in de dikke stam. Flarden bast krullen naar beneden, daar waar de grijze reuzen zijn langs geweest. Bavianen versperren ons pad, een zebraveulen springt met grote bange sprongen naast haar moeder, op de vlucht Âť

Alleen een tentdoek scheidt je â&#x20AC;&#x2122;s nachts van dwalende olifanten

voor het grijze monster dat wij een safaribusje noemen, maar dat voor de dieren hoog in de rangorde staat – behalve voor de olifanten. We treffen een mopperig mannetje dat alleen boos staat te wezen. Hij voert meteen een schijnaanval op ons uit. Als we onze positie bewaren en niet vluchten zodat hij ons kan opjagen, denkt hij even morrend na. Dan wandelt hij naar een onschuldige boom, die hij met veel kabaal en vertoon van kracht omduwt. Om vervolgens nog een keer de aanval op dat stomme grijze ding in te zetten. Pas als hij weg sjokt, durven we verder te rijden. In de droge periode zuigt de zinderende blauwe lucht de laatste druppels vocht uit de aarde en laat blond, knisperend gras achter. De enige bron van water is dan de zilte Tarangire-rivier, de levensader van het park. Kuddes olifanten, wildebeesten, zebra’s, buffels en antilopen verdringen zich rond de krimpende waterbronnen, leeuwen verbergen zich in de schaduw van de acacia’s. Brutale baviaantroepen schreeuwen en vechten, de baby’s klampen zich vast aan de vacht van hun moeders, de ogen groot van verwondering, het lijfje nog kaal. In de regentijd verandert het park in een oase van groen, waarin grote groepen dieren weer uitwaaieren. Wilde verhalen in Swala Verscholen tussen sierlijke bomen en gouden vlakten staat Swala Tented Camp. In de open safaritent staat de lunch klaar: zilveren bestek, fonkelende glazen en witte servetten wachten op ons. Net als drie olifanten, die op een paar meter afstand hun dorst lessen bij de waterput. In de schaduw voelen zebra’s en impala’s zich veilig, net als de bushbucks, met hun elegant gedraaide horens en grote, vochtige ogen boven hun glimmende zwarte neus. Onze verblijven voor de nacht zijn luxe safaritenten, met een eigen veranda, douche en een heerlijk bed. Als de zon is ondergegaan en de muzikanten voor het nachtconcert hebben ingezet, zitten we bij het vuur. In Afrika noemen ze het de ‘bushtelevisie’, omdat je eindeloos kunt mijmeren terwijl je in de vlammen staart, de duisternis in je rug. Het is ook de plaats waar avonturen gedeeld moeten worden: ‘Ik werd wakker en hoorde het snuiven van een leeuw. Ik lag versteend in m’n tent’, of ‘Toen kwam die neushoorn in volle vaart op ons af. De gids riep: Klim in die boom!’. Op dat moment roept iemand, uit de duisternis maakt zich de koning van de jungle los. Een mannetjesleeuw wandelt zelfverzekerd naar de drinkplaats, lest rustig zijn dorst en wandelt dan tussen de safaritenten door naar de andere kant van het kamp om vervolgens te worden opgeslokt door de duisternis. Boven ons, aan de inktzwarte hemel, gloeit een sterrenhemel als een deken van flonkerende diamanten. Natuur zoals God het bedoeld heeft. Tot de horizon en verder: alleen maar natuur. De Ngorongoro-krater: levende ark van Noah Ze zeggen altijd: als je omkijkt, kom je terug. Dus ik kijk vol weemoed om naar de tenten die in de verte verdwijnen: ik kom heel graag nog een keer terug. Maar nu rijden we langs het vruchtbare Lake Manyara dat van tijd tot tijd bevolkt wordt door duizenden flamingo’s, naar boven, naar de honderden meters hoge kraterrand. Over een pad van rode aarde rijden we de poorten van de beroemde Ngorongoro Crater Lodge binnen en stappen in een fantasiewereld met grazende buffels, walmende »

Mooie herinneringen en heimwee: Afrika raakt je. Maar wie omkijkt, komt terug

vuren en bizarre bouwwerken, met binnen de grandeur van Engelse landhuizen. We zijn beland in de wereld van Gaudí in Afrika: bizar gevormde huisjes met metershoge schoorstenen en gebouwd op palen, geïnspireerd op de West-Afrikaanse huizen, vormen het decor van een ongebreidelde droomwereld. De kamers zijn kleine amfitheaters, met wisselende lichtinval en uitzichten. Aan de houten balken deinen kroonluchters; aan een nog levende boom hangt een Arabische schommelbank. We bevinden ons op een hoogte van tweeduizend meter. Zevenhonderd meter lager ligt de verborgen wereld van de Ngorongoro Crater, met bossen waarin olifanten reiken naar verse blaadjes, bomen ruisen en grote groepen leeuwen jagen op schrikachtige zebra’s en wildebeesten. Waar nijlpaarden zich wentelen in de meertjes en hyena’s de vlakten afschuimen op zoek naar etensresten, achtergelaten door de andere roofdieren. De magie van Afrika op een oppervlakte van ongeveer honderdvijftig vierkante kilometer. Het achtste wereldwonder, en een levende ark van Noah. Laat die middag zoek ik weer de lounge op. Het is stil, het hout in de open haard knispert, langzaam verstomt de symfonie van vogelgeluiden. Ik schommel heen en terug op de schommelbank net als de tijd, net als de natuur die hier al zoveel miljoen jaar vecht met de elementen, verbrand wordt of zich juist koestert in de stralen van de zon. Even sluit ik de wereld buiten en gaat het alleen om mij en de pure schoonheid van de krater. Het is heel stil. ˙

Special PLACES 16

Ngorongoro Crater - De levende ark van Noah Over een pad van rode aarde rijden we de poorten van de beroemde Ngorongoro Crater Lodge binnen en stappen in een fantasiewereld met grazende buffels, walmende vuren en bizarre bouwwerken met de grandeur van Engelse landhuizen. Het idee erachter is dat de eerste kolonisten in Tanzania weliswaar leefden in simpele huisjes, maar hun interieur verfraaiden zoals ze dat in Europa gewend waren..

Voor de receptie grazen vijf buffels, oude mannen die de bescherming van de lodge opzoeken. Zonder hek? ‘Dit is de wildernis, mama,’ vertelt de askari, de wachter en bewaker van mijn leven me. We slapen in het romantische Treecamp. Maar zes huisjes en de lounge met het balkon boven de krater met permanent uitzicht op de wolken die elkaar achterna jagen. We zijn beland in de wereld van Gaudí in Afrika of het Masaï Versailles. Bizar gevormde huisjes, met metershoge schoorstenen en gebouwd op palen, geïnspireerd door de Westafrikaanse huizen met hoge schoorstenen, vormen het decor van een ongebreidelde droomwereld. De kamers zijn kleine amfitheaters met wisselende lichtval en uitzichten. Aan de houten balken deinen kroonluchters

en een Arabische schommelbank aan een nog levende boom. De lodges zijn een hommage aan de stijl van de Parijse opera, zware, breed uitwaaierende gordijnen, spiegels die fluwelen spreien weerkaatsen in glanzende karaffen. Het is de tot werkelijkheid gebrachte droom van de Zuidafrikaanse architecten Silvio en Lesley Rech en interieurontwerper Chris Browne. Silvio omschrijft het als een ‘Masaï-dorp met een oosterse, sprookjesachtige touch’. Drama is het sleutelwoord, kijkend naar de met grote vuren verlichte eetzalen en de art deco sculpturen. De inrichting is net zo extravagant als de krater waarmee hij verbonden is. We bevinden ons op een hoogte van tweeduizend meter, op

Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: &Beyond.com

‘Ik schommel heen en terug op de schommelbank net als de tijd’

de rand van de krater. Vanuit de luxe en overdadig ingerichte lounge in Treecamp kijken we naar de wilde wereld beneden ons. Fijn wit stof dwarrelt op boven het meer, minikraters als puistjes in een eenzaam landschap. Zeven honderd meter lager een verborgen wereld met bossen waarin olifanten reiken naar verse blaadjes, bomen ruisen en grote groepen leeuwen jagen op schrikachtige zebra’s en wildebeesten. Waar nijlpaarden zich wentelen in de meertjes en hyena’s de vlakten afschuimen op zoek naar etensresten, achtergelaten door de andere roofdieren. De magie van Afrika op een oppervlakte van ongeveer honderdvijftig vierkante kilometer. Het achtste wereldwonder en een levende ark van Noah.

Laat die middag zoek ik weer de lounge op, het is stil. Het hout in de openhaard knispert, langzaam verstomt de symfonie van vogelgeluiden. Ik schommel heen en terug op de schommelbank net als de tijd, net als de natuur die hier al zoveel miljoen jaar vecht met de elementen, verbrand wordt of zich juist koestert in de stralen van de zon. Het is heel stil. Even sluit ik de wereld buiten en gaat het alleen om mij en de pure schoonheid van de Crater. Het is de grootste perfect geïmplodeerde vulkaanschoorsteen in de wereld. De volgende ochtend ligt er een tafelkleed van wolken gedrapeerd over de kraterrand. ˙ www.ngorongorocrater.com

Magisch

TANZANIA

COLUMN Rik Felderhof

In 1998 werd Rik Felderhof verliefd op een stukje land, vlakbij Arusha in Tanzania. Hij bouwde er zijn huis en leeft er als ‘Bwana Yamaha’ tussen de Afrikanen. Een groot verschil met het leven in Nederland. Het huis op de heuvels vormde het decor voor zijn televisieserie Schrijvers op de Veranda. Vanaf diezelfde plek onder de bananenbomen, blikt Rik Felderhof in elk nummer terug op een bijzonder avontuur in Afrika.

Alles goed, sir? Ooit weleens onder een paraplu op de wc gezeten? Nou, ik wel. En dat is een bijzondere ervaring kan ik u verzekeren. Het gebeurde me op Zanzibar, waar ik logeerde in een baobabhuisje op het strand. De badkamer bevond zich in de openlucht, idyllisch geconstrueerd tegen de metersdikke stam van de baobabboom, en was voorzien van een brede badkuip, een vierpersoonsdouche met een kolossale sproeier, die met touw was vastgeknoopt aan een tak van de boom en een ovaal toilet omringd met paarse bougainville. Verse rollen toiletpapier versierd met rode bloemen uit de tuin. Okergele handdoeken met reepjes blad bijeengebonden tot zachte rollades. Een adembenemend uitzicht op een wit strand en een kabbelende diepblauwe oceaan. En dan ook nog zingende vogels in het gebladerte boven de wastafel. Ik heb me zelden zo alleen gevoeld. Elke centimeter van dit paradijs schreeuwde om een Eva. De volgende ochtend werd ik gewekt door een tropische regenbui die met kletterend geweld het bananenbladdak van de slaapkamer geselde, buiten kolkte het water over het terras, de badkuip vulde zich, de douche zag er troosteloos uit en de wc … God ja, de wc was ook buiten. En plotseling krijg je dan ook aandrang. Met opgestoken paraplu waadde ik naar het toilet. De sympathieke piramide van rolletjes toiletpapier was ingezakt en verpulverd. De bloemetjes dreven zielig rond de toiletpot. En daar zit je dan. Eenzaam en verregend. Ik besloot mezelf te troosten met een uitgebreid ontbijt. Ik bestelde verse vruchten en drie gebakken eieren die een kwartier later hard gekookt werden opgediend. Dit had ik eerder meegemaakt. Kennelijk een Afrikaanse gewoonte. Het was op een mooie ochtend in oktober 1982 dat ik nietsvermoedend de lange oprijlaan opreed van een klein wit guesthouse in het binnenland van Kenia. In het grasveld was een bord geplaatst met daarop de tekst: The best service in town. Dat had mijn argwaan moeten wekken, want in een straal van vijftig kilometer was geen huis, laat staan een dorp te bekennen. Maar fluitend vervolgde ik mijn weg, ik had trek in een lekkere lunch. In de hal van het hotel kwam een vrolijke receptionist uitbundig en langdurig mijn hand schudden. ‘Karibu Sana, Karibu Sana,’ bleef hij herhalen. ‘Hartelijk welkom.’ Wat was de man blij dat iemand zijn hotelletje kwam bezoeken, alsof ik de eerste gast sinds maanden was. Misschien klopte dat ook wel. In

het eenvoudige restaurant zaten drie gasten, waarvan er twee ober bleken te zijn. De derde gast, een oudere man, stond haastig op en begon het gras aan te harken. De twee obers trokken nerveus een wit jasje aan en wachtten af wat er ging komen. De tuinman kwam nog even terug om z’n halfvolle flesje cola op te halen. Er waaide een lichte bries door het restaurant, dat aan de tuinzijde geheel open was. Aan een van de witte muren hing een ingelijste zwart-wit foto van een man met een geweer en een vrouw in een pofbroek. Aan hun voeten lag een dode leeuw. Ze keken beiden arrogant in de lens. De man had een dun snorretje en een pijp in zijn mond, de vrouw droeg een verwaaid kapsel en een sjaaltje om haar hals. In de rechter benedenhoek stond in sierlijke vulpenletters: John en Claire, Amboseli 1953. De ober vertelde dat het echtpaar altijd in dit huis had gewoond. ‘Ze liggen hier ook begraven, onder de jacarandaboom. Hij vertrok als eerste en zij volgde hem een jaar later. Memsaab, zij hield van tuinieren. Ze was dol op bloemen. Ze heeft in haar testament bepaald dat de tuin altijd intact moet blijven. De tuinjongen, die voor haar werkte is nog steeds in de tuin. Hij is nu ongeveer vijfenzestig. U heeft hem net ontmoet. Na hun dood werd dit huis een guesthouse. Dat is het nu nog steeds, geloof ik.’ Een licht ironisch lachje krulde om zijn mond. ‘Er komen heel weinig gasten. We liggen niet op de route. Bij toeval komt men hier of als men autopech heeft. Het is nooit een keuze.’ Ik koos voor een tafeltje met uitzicht op de tuin. De tuinman was de bloemen aan het besproeien. De ober kwam met de menukaart. Hij vertelde dat zijn voornaam Raphael luidde, maar dat vond hij niet zo’n geschikte naam voor een ober. ‘Zegt u maar Ralph, dat roept wat makkelijker. “Ralph, the best service in town”,’ lachte hij. De andere ober was verdwenen. Hij had een vrije middag. Op de kaart stonden enkele simpele gerechten, die creatief door elkaar waren gehusseld waardoor het toch nog iets voorstelde. Kip met rijst. Rijst met kip. Kip met bonen. Bonen met kip.

Ik bestelde twee gebakken eieren met toast. Ober Ralph leek blij met mijn bestelling. ‘Two fried eggs, Bwana, safi.’ Na tien minuten kwam hij terug en zette een bord neer met twee gekookte, gepelde eieren. Ik keek naar mijn bord en vervolgens naar hem. ‘Als ik het goed zie, zijn dit twee gekookte eieren en ik heb toch duidelijk twee gebakken eieren besteld. Gebakken.’ ‘Yes sir, I know, but no fried eggs today, the cook said.’ Hij keek er ernstig bij, alsof het de normaalste zaak was: vandaag geen gebakken eieren. Wel gekookt. ‘Het is helemaal duidelijk, dank u wel.’ De ober was opgelucht. ‘Nice boiled eggs. I like boiled eggs. My family likes boiled eggs too. I have three children, they also like boiled eggs.’ ‘Geeft u de complimenten aan de keuken,’ zei ik. ‘Zal ik zeker doen, de kok zal blij zijn. De kok zal heel blij zijn.’ ‘Ik heb een beter idee. Wilt u vragen of de kok hier naartoe wil komen, dan kan ik kennis met hem maken. Ik wil hem graag ontmoeten, hij is verrassend creatief.’ De ober liep weg, kwam even later weer terug, keek triomfantelijk en zei: ‘I am the cook.’ Ik voelde me figurant in de Afrikaanse variant van Fawlty Towers, de Engelse televisieserie met John Cleese als de wanhopige eigenaar van een gedateerd hotelletje, waar alles mis gaat. Nou, ook hier was de voorstelling nog niet voorbij. Deze ober was, wellicht zonder dat hij het zelf in de gaten had, een groot acteur. Triomfantelijk somde hij op: ‘Ik ben de kok, de ober en de manager. En de tuinman,’ voegde hij eraan toe, ‘is de tuinman.’ Hij bleek ook nog een zuster te hebben, die hij graag wilde voorstellen. Even later kwam hij hand in hand met een jonge vrouw uit de keuken naar mijn tafeltje gelopen. Ik was sprakeloos. Nog nooit had een vrouw me zo aangekeken. ‘Ze is blind,’ zei Ralph, ‘maar ze kan heel mooi zingen.’ De tuinman die weer binnen was gekomen, beaamde het heftig knikkend, en bestelde nog een cola op mijn rekening, maar daar kwam ik pas later achter. ‘Ze gaat nu voor u zingen,’ besloot Ralph en gaf zijn zus een duwtje. Op het moment dat ze begon te zingen, hielden de vogels hun adem in. De wereld stond stil. Een hoog snerpend geluid doorkliefde de ruimte. Met haar

hoofd iets gekanteld zong ze vanuit het diepst van haar ... ja, vanuit wat? Ik wist even niet hoe te reageren. Haar stem sneed als een scheermes door m’n trommelvlies. Ralph hield zijn hoofd een beetje schuin en keek me aan met een neutrale blik. ‘Als u wilt dat ze stopt met zingen, kunt haar 500 shilling in de hand duwen.’ De prijs stond kennelijk al vast. De tuinman trommelde onbewogen met zijn vingers op het tafelblad. Na een oorverdovend lange minuut ging ik door de knieën. Er klonk applaus. Iedereen lachte en kreeg ongetwijfeld zijn deel. De volgende ochtend werd ik gewekt door een hevige onweersbui. Niet de donder en de bliksem maakten me wakker, nee, het was de regen die met bakken door het dak kletterde. Op de vloer, op mijn bed, op mijn gezicht. Overal. De dekens waren binnen een halve minuut doorweekt. Toen werd er op de deur geklopt. ‘Your tea, sir.’ Het was Ralph die de ochtendthee serveerde, zoals dat elke morgen gebeurde, onder alle omstandigheden. De Engelse traditie was diep geworteld in de Keniaanse samenleving. ‘Verder alles goed, sir?’ ‘Nee, het regent in mijn kamer.’ ‘Yes sir, het regent overal.’ Ik schoof de gordijnen opzij. Bij het houten tafeltje op het grasveld vlakbij mijn raam stond Ralph onder een versleten Burberry-paraplu en schonk onverstoorbaar uit een zilveren kannetje een kop thee in. ‘Any milk, sir?’ Met verbijstering gaapte ik hem vanachter het venster aan. Hij reageerde met een stoïcijns knikje, draaide zich om en verdween op blote voeten in de stromende regen. Dikke druppels plensden in de thee. Toen ik later die ochtend vertrok en de oprijlaan afreed, op weg naar Nairobi, zag ik de blinde zuster van Ralph in de tuin werken. Ze droeg een rieten mandje waarin ze rozen verzamelde, die ze zorgvuldig had afgeknipt. Ze zwaaide naar me. Ik stak mijn duim op, zij ook, daarna zwaaide ik zacht vloekend terug. In mijn achteruitkijkspiegel zag ik het bord met de tekst: The best service in town. www.rikfelderhof.nl

Zanzibar

Eiland van tijdloos geluk Een eiland als een ketting van aarde, water, lucht en vuur. Het magische Zanzibar is volgens de Arabieren het ‘eiland van de zwarte mensen’. Een kruispunt van de Afrikaanse, Europese, Arabische en Aziatische cultuur. ‘Zanzibar, bestaat dat echt?’ Ja, Zanzibar is het eiland van geuren en kleuren, waar Sultan Saïd prachtige baden liet bouwen voor zijn Perzische vrouw Sheherazade en handelaren in diamanten, goud, zilver, ivoor de voedingsbodem legden voor de sprookjes van Sinbad de Zeeman. De hoofdstad Stone Town is een stad die vergeten is door de tijd, waarover Livingstone met gevoel voor understanding zei: ‘Niets is wat het lijkt. Zet je zintuigen op scherp, dwaal en verdwaal door het historische labyrinth en laat je fantasieën over de Arabische 1001 nachten de vrije loop.’ Stad van wonderen Ooit was Stone Town een wereldstad met de allure van grote handelssteden als New York en Bombay, waar het beste van het beste en het mooiste van het mooiste gekocht kon worden. Hier werd het eerste huis op het Afrikaanse continent gebouwd met

elektrische verlichting en een lift. De bewoners noemden het daarom vol trots ‘het huis van de wonderen’. In die dagen liepen ezeltjes beladen met waterkruiken door de smalle straatjes van de binnenstad. Achter luiken en balkons leefden Arabische, Europese, Aziatische en Afrikaanse families in weelde. Hun verhalen werden zichtbaar in de rijk versierde houten deuren, die de toegang vormden tot de binnenwereld. Portier Yussuf, met als bijnaam Big Joe, van de koloniale Serena Inn leidt ons met een minzaam gebaar naar Chande die in een tuktuk op ons wacht. Chande heeft polio en loopt moeilijk. Maar zijn bedrijfje waarbij hij als enige met zijn tuktuk de nauwe straatjes van Stone Town mag berijden, maakt furore. In de binnenstad hangen elektriciteitsdraden als spaghettislierten langs de zwart uitgeslagen muren. Antennes dansen als voelsprieten op de daken in het ritme van de wind. Op de markt doe ik m’n ogen dicht en luister naar de stemmen, ronkende »

Tekst en foto’s: Marjolein Westerterp

24 104

‘Dit is Zanzibar zoals ik het droomde, zoals het bestond in sprookjes en dat waar wordt in het heden’ brommers, het ritselen van papier, sloffende sloﬀende slippers en krijsende transistorradio’s. Schilder van het eiland ‘Kom binnen, ik heb helaas vandaag niet zo’n goede dag.’ In een leunstoel zit een fragiele man, John DaSilva, kunsthistoricus en kunstenaar. Galant biedt hij een glas water aan dat gebracht wordt door een verlegen meisje. De vader van DaSilva was de kleermaker van de laatste drie vrouwen van de sultan. De familie komt oorspronkelijk uit het Indiase Goa, maar zocht werk en rijkdom op Zanzibar. Zijn ogen houden de mijne vast als hij vraagt waarom ik bij hem kom. Wat wordt mijn verhaal? Het zijne is zijn fascinatie voor de kunst, geschiedenis en architectuur van het eiland. ‘Dit kleine stadje was ooit een wereldstad met consulaten van alle landen. Mijn doel is de historie van Stone Town vast te leggen, ik maak met mijn tekeningen een document van de stad. Ik verkoop mijn schilderijen liever niet. De gebouwen zijn inmiddels veelal weg en dan heb ik nog de herinnering en een erfenis om door te geven. Kijk naar de deuren. Na de fundering werd eerst de deur geplaatst en pas daarna de rest van het huis. De deur was als een wens en vertelt het verhaal of de droom van de eigenaar. Hij kan door patronen in de deur vragen om vruchtbaarheid of rijkdom en status. Ik zie de deur als een symbool, de toegang tot een leven.’

Moeizaam komt hij overeind uit zijn stoel om zijn collectie ansichten prentbriefkaarten prentbriefkaarten van Zanzibar te laten zien. ‘Het is de grootste van Oost-Afrika. Kom gauw een keer terug en dan wandelen we samen door de stad. Ik wil je de geschiedenis laten voelen, zoals de oude slavenmarkt en het Emerson & Green Hotel.’ Helaas is John DaSilva op 20 maart 2013 overleden en zal ik de beloofde wandeling niet meer met hem kunnen maken. De droom van Emerson en Green In de oude stad hebben we niet veel moeite om 236 Hurumzi (het voormalige legendarische Emerson & Green) te vinden, dé plaats om op het dakterras de zon te zien ondergaan achter het woud van minaretten. We lezen, weggezakt in de kleurige kussens, de recensie van Time Magazine: ‘heaven is a hotel’. Het hotel was vroeger het paleis van een van de rijkste mannen van het Swahilische rijk en die grandeur voel je nu nog in het ‘huis op Hurumzi’. In 1883 werd de slavernij afgeschaft, maar het had nog heel wat voeten in de aarde voor de eigenaren hun slaaf wilden laten gaan. Ze hadden er toch immers voor betaald? Alleen door ze een premie te bieden, konden de slaven worden bevrijd. Het kantoor waarin de transacties werden afgerond is het huidige 126 Hurumzi. Destijds heette het pand Uhuru-Mzee, ‘bevrijd de mensen’. »

â&#x20AC;&#x2DC;De deur is als een wens en vertelt het verhaal van de eigenaarâ&#x20AC;&#x2122;

106 26

‘Antennes dansen als voelsprieten op de daken in het ritme van de wind’ Bij de plaats waar de laatste slavenmarkt van Zanzibar werd gehouden, vinden we het slavenmonument in de tuin van de Anglicaanse kerk. In een betonnen bak staan slaven van steen, geketend door de originele kettingen. Op de plaats van de ‘whipping tree’, de plek waar de ‘verse’ slaven geslagen werden om hun uithoudingsvermogen te testen, is nu een kerk gebouwd met een altaar van rood marmer dat het vergoten bloed symboliseert. Mannen met een missie Het Victoriaanse tijdperk van optimisme, avontuur en overtuiging van de superioriteit van het westen ten opzichte van de Arabische landen en het Afrikaanse continent, leverde een aantal kleurrijke ontdekkingsreizigers op. Zanzibar was het centrum van een wereldwijde handel in slaven en de thuisbasis van de beroemde ontdekkingsreizigers Livingstone, Stanley, Burton en Speke die van hieruit het ‘donkere continent’ introkken om de bron van de Nijl te ontdekken en geloof en beschaving te verspreiden. David Livingstone verliet in januari 1866 het eiland voor zijn laatste expeditie naar de binnenlanden van Afrika, op zoek naar de bronnen van de Nijl. Hij dwaalde ver van gebaande paden en was jaren ‘kwijt’, waarna er drie expedities werden uitgerust om hem te vinden. Een daarvan werd uitgevoerd door de jonge verslaggever Henry Morton Stanley. Zijn opdracht in 1869: vind Livingstone. Twee jaar later ontmoette hij in Ujiji in het westen van Tanzania

een opvallende verschijning, een oudere blanke man gekleed in rode ﬂflanellen anellen blouse, grijze broek en blauwe hoed met gouden bies. Stanley: ‘Ik liep op hem af, nam mijn helm af, boog en vroeg: Dokter Livingstone, neem ik aan?’ ‘Ja,’ antwoordde de man met een gulle lach. Livingstone is uiteindelijk bezweken aan dysenterie in het Zambiaanse dorp Chitambo. Zijn hart werd daar onder een boom begraven door zijn twee bediendes, omdat men vond dat dat toebehoorde aan Afrika. Zijn lichaam brachten ze terug naar Zanzibar en uiteindelijk naar Londen, omdat het opgevoed was in Europa. Gemakkelijk geluk Na de hectiek van Stone Town rijden we naar de noordelijkste punt van het eiland, naar Nungwi, waar nog steeds de traditionele Arabische zeilschepen, de dhows, worden gemaakt. Onderweg ossenkarren, af en toe een ezel, een brommer die bijna bezwijkt onder balen stof en langs de kant van de weg houten tribunes, de praatplek voor mannen. Als de school eind van de dag uitgaat, dwarrelen de kinderen als witblauwe vlinders de straat op. Halve autobanden beschermen de huisjes tegen een mogelijke onverlaat die met zijn auto binnen zou willen parkeren. In de verte ontwaren we wandelende takkenbosjes; het blijken meisjes die hout naar hun school dragen. De haan kraait ondanks het late »

uur en eenden drinken uit een plas op straat, gevormd door een eerdere onverwachte regenbui. Op de plaats waar de vissers zijn samengekomen om hun vangst van de dag te verkopen, bespreken de oudere mannen het leven. Elke dag opnieuw. Kinderen voetballen met een bal die gemaakt is van elastiekjes, naast de doelpaal grazen koeien. Hier geen televisie, iPads, geen luxe, maar aandacht en tijd voor elkaar. Kan geluk zo gemakkelijk zijn? Onder de yuccaboom De bladeren van de statige koningspalmen klikken tegen elkaar alsof je naar de stenen in een sjoelbak luistert. Tussen de dhows in aanbouw knoopt een man felblauwe netten. De zeilboten met de typerende driehoekige zeilen brachten vanaf de achtste eeuw Arabieren, Indiërs, Perzen en Afrikanen van het vasteland naar Zanzibar. Opzichter Haji Omar Haji kijkt me peinzend aan. ‘Het duurt twee maanden voor de boot af is. Er werken wel acht mensen aan. Voor de eilanders kost hij dan 3000 dollar. Soms kopen buitenlanders een dhow om er toeristen mee te laten varen. Dan moet-ie met mooie symbolen worden versierd en kost hij 5000 dollar.’ Naast ons bedient een jongen met een strijkstok een boor. Hij doet het met verve als was hij de eerste violist van het Concertgebouworkest. ‘Geen elektriciteit?’ ‘Nee, we zouden het gebruiken als het er was, maar het zou alles veranderen. We hebben het niet nodig. Ons leven is goed.’ Bi, de koningin van Zanzibar Ze is de koningin van het eiland, de eminence grise van de

taraabmuziek. Het gezicht van chauffeur Yusto splijt open in een brede lach als ik de bestemming van vandaag noem. Ik ga op bezoek bij Bi Kidude, wat letterlijk ‘kleintje’ betekent. Bij de uitlopers van Stone Town, rijdt Yusto een stoffige wijk in met betonnen huizen en golfplaten daken. ‘Yusto, we gaan naar Bi Kidude,’ zeg ik voor de zekerheid. Hij knikt: ‘Yes mama, Bi verwacht je.’ Op de stoep voor het huis van Bi, dat net als de traditionele huizen in Stone Town verstopt zit achter een grote deur met veel houtsnijwerk en zich daarna verdeelt in verschillende ruimtes rond een binnenplaats, zitten twee jongens. Neefjes van Bi. Ze nemen ons mee naar een vierkante kamer waar een van de kleinste vrouwen die ik ooit heb ontmoet, opstaat en me omhelst. Haar gezicht is een landkaart van rimpels, haar ogen fel en vurig. In haar mondhoek een sigaret, binnen handbereik een thermoskan koffie, aangelengd met sterke drank. Haar mond een grote glimlach. Ik heb mijn vragen goed voorbereid, maar er niet op gerekend dat deze kleine vrouw die met haar enorme stem de wereld heeft veroverd, geen Engels spreekt, alleen swahili. Yusto zal moeten helpen. Hij kijkt er serieus bij, vertaalt mijn vraag, waarna er een gezellig gesprek ontstaat en komt terug met eenlettergrepige antwoorden. ‘Ja mama, Bi houdt van muziek.’ Het duurt even voor ik hem heb ingewijd in de wereld van de journalistiek en hij begrijpt dat ik hier niet alleen ben om naar Bi te kijken. Via Yusto vertelt Bi me dat ze is begonnen met muziek maken toen ze 10 jaar oud was, dat ze de koran heeft geleerd en later als »

Quick fact anden uit Zanzibar is het grootste van de drie hoofdeil ania, Tanz e Afrik aans het de archipel voor de kust van e Ston . tatie vege isch e met een heel afwisselende trop van d elan het vast op Town in het westen kijkt uit el van de Tanzania, slechts 35 km weg . Het merende rest van de ad, hoo fdst de bevolking woont in en rond woud isch trop anta ges, het eiland bestaat uit kruidenpl lijk rede is r ctuu infra stru en uitgestrekte stranden. De ontwikkeld.

110 30

een van de eersten haar sluier heeft afgeworpen. Ze is twee keer getrouwd, heeft uit allebei de huwelijken geen kinderen gekregen. ‘Vindt ze dat erg?’ ‘Nee,’ weet Yusto. ‘Wil ze niet nog eens trouwen?’ ‘Nee,’ weet Yusto weer, ‘ze is single en leeft van dansen, zingen en drummen en zo is het goed.’ In 2005 heeft Bi de Lifetime Achievement Award gekregen voor haar bijdragen aan de vrouwenemancipatie en de WOMEX Award voor haar bijdrage aan de muziek en cultuur van Zanzibar. Hoe oud Bi is? Yusto zegt dat haar precieze geboortedatum niet bekend is, maar dat ze rond 1910 is geboren en zelf al jaren vertelt dat ze 113 jaar is. De diepe, donkere en tegelijkertijd schelle stem van Bi klinkt naar tragiek, naar lachen zonder blij te zijn. Ik kijk naar de vrouw op haar bloemensprei die rond 1920 begonnen is met optreden en de wereld bereisde om de kracht van de taraab, een mix van Arabische, Afrikaanse en Indiase muziek, uit te dragen. Van oudsher werd deze muziek gezongen op bruiloften, en de liederen gingen voornamelijk over relaties, jaloezie en ontrouw. Bi is op het eiland vooral beroemd als unyago-lerares. Unyago is de ceremonie waarbij de moeder, grootmoeder en tantes een pubermeisje inwijden in het leven van volwassen vrouw door in hurkzit alle mogelijke seksuele houdingen te laten zien. Bi is volgens de eilanders de beste. Maar Bi blijft zingen … altijd. ‘En hoe oud bent u nou echt?’ ‘Zo oud als haar tong …’ lacht Yusto. Bi, de koningin én leukste oma van het eiland, is op 17 april van 2013dit jaar gestorven. gestorven. OOGVOORAFRIKA

Met het recente overlijden van de twee iconen van Zanzibar, moeten we afscheid nemen van een zichtbaar verleden. Voile gordijnen wapperen in de tropische bries. Bolletjes licht rollen de kamer binnen en vallen uit elkaar op het Perzische tapijt. De zon spettert op het turkooizen water dat in minuscule golfj es landt golfjes op het spierwitte strand. In de verte de typisch gevormde houten dhows waarmee de vissers uitvaren. Dit is Zanzibar zoals ik het droomde, zoals het bestond in sprookjes en dat waar wordt in het heden. ˙

6 tips om te overnachten * * Serena Inn, www.serenahotels.com/serenazanzibar: koloniaal ingericht hotel in Stone Town. * 236 236 Hurumzi (voormalig Emerson & Green), een bijzonder hotel met een prachtig dakterras. Je kunt daar ook als je geen gast bent, genieten van de zonsondergang. * Matemwe Matemwe Beach Guesthouse, www.matemwebeach.com, heerlijke lodge aan het strand, in het noorden van het eiland. * Fumba Fumba Lodge, www.fumbabeachlodge.com, op een van de mooiste plekken in het zuidwesten van het eiland. * Africa Africa House Hotel, www.africahousehotel.com, dé plek om de zonsondergang te beleven. * Zanzibar Zanzibar Essque Zalu Hotel, www.essquehotels.com in het noordoosten van Zanzibar, bij Nungwi en het Mnarani Natural Aquarium. Direct aan het strand en met een prachtige poolbar.

Matej Kastelic / Shutterstock.co

Jane Goodall Geloof, hoop & liefde Op 3 april is ze 86 jaar geworden en nog steeds reist Jane Goodall onvermoeibaar de wereld rond met haar pleidooi voor een betere plek voor mens, dier en natuur. Op de spirituele wereldkaart trekt zij van het continent Hoop naar het werelddeel Liefde in haar odyssee gebaseerd op een geloof in een betere toekomst voor iedereen. De Engelse Jane Goodall werd wereldberoemd met haar onderzoek bij de chimpansees in het Gombe Stream Reserve bij Lake Tanganyika in Tanzania. Met haar studie vanaf de jaren ’60 in de vorige eeuw naar het gedrag van de primaten, heeft ze wereldwijd de aandacht gevestigd op deze bijzondere dieren. Onbestaanbaar voor die tijd gaf Jane de chimpansees die ze bestudeerde namen en maakte daarmee haar waarnemingen zeer persoonlijk. Zij opende de deur naar de fascinerende wereld van deze dieren. Voor het eerst werd duidelijk dat het wezens zijn met emoties en intelligentie, dat apen kunnen leren, dat ze gereedschap gebruiken – iets wat daarvoor alleen aan mensen werd toegeschreven. Tarzan en Jane Haar liefde en belangstelling voor dieren zat er al vroeg in. Toen Jane anderhalf was, kreeg ze een speelgoedaap. Het pluchen dier was een hommage aan Jubilee, de eerste chimpansee die in een Engelse dierentuin werd geboren. Jane: ‘Ik was dol op Jubilee, ik sleepte hem overal mee naar toe. Hij zit nu in een stoeltje in mijn ouderlijk huis in Bournemouth.’ Dieren fascineerden haar, ze kon uren voor het kippenhok zitten kijken om te zien hoe de kippen een ei legden. Dr. Doolittle en Tarzan waren haar lievelingsboeken. Ze droomde van een leven in de jungle, was verliefd op Tarzan en jaloers op die andere Jane. In 1957 werd ze door een vriendin uitgenodigd om naar Kenia te komen. Ze was eindelijk in Afrika. De bekende antropoloog Louis Leakey die in Tanzania werkzaam was, nam haar in dienst als zijn

secretaresse en vroeg haar uiteindelijk om de chimpansees van Gombe te bestuderen. Destijds het paradijs in de ogen van de avontuurlijke Jane. Ze kreeg er na een moeizame start utiendelijk contact met een mannetjeschimpansee die ze David Greybeard noemde. In haar boek Hoop voor de Toekomst beschrijft ze het eerste, voorzichtige contact. ‘Terwijl David en ik daar zaten, zag ik een rijpe, rode olienoot op de grond liggen. Ik bood hem de noot aan op mijn geopende hand. David keek me vluchtig aan en stak zijn hand uit om hem te pakken. Hij liet de noot vallen, maar hield mijn hand voorzichtig vast … Tot op de dag van vandaag herinner ik me de zachte druk van zijn vingers. We communiceerden in een taal die veel ouder was dan woorden, een taal die onze twee werelden overbrugde. Ik was diep ontroerd.’ Roots&Shoots Lang dacht Jane dat dieren beter waren dan mensen en ze was diep teleurgesteld toen ze ontdekte dat chimpansees ook wreed konden zijn. Ze ging ervan uit dat oorlog iets typisch menselijks was, tot ze in Gombe werd geconfronteerd met een aanval van een aantal mannetjes op een vrouwtjeschimpansee die zij en haar baby niet overleefden. Ze zag vrouwtjes die andere vrouwtjes aanvielen, hun baby’s roofden en die opaten. Chimpansees die oorlog voerden met naburige stammen. Net als in de wereld van de mensen. ‘Als ze het intellect hadden, zouden ze misschien net zo destructief zijn als wij.’ »

Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Jane Goodall Instituut, Attila Jandi, Stuart Clark, Andy Nelson

Doordat ze in Gombe ook te maken kreeg met de invloed van de mens op de fragiele natuur en het dierenleven in Tanzania, richtte Jane in 1991 de stichting Roots&Shoots op. ‘De macht van de jeugd reikt wereldwijd’ is het motto ervan. Het begon in Tanzania met een bescheiden actie voor een betere behandeling van kippen. Bedacht en uitgevoerd door een groepje tieners. Nu zijn er tienduizenden leden in meer dan honderd landen die – meestal kleinschalige – projecten uitvoeren waarbij het gaat om respect en compassie voor al wat leeft, waardoor de wereld een betere plek wordt voor mens en dier. ‘Roots, wortels, kruipen overal onder de grond en zorgen voor een stevige basis. Shoots, scheuten, zijn op zich zwak, maar om het licht te bereiken, kunnen ze door stenen muren heen breken. Er is uitgerekend dat als iedereen op deze planeet dezelfde levensstandaard zou hebben als wij, we vier extra planeten nodig hebben. En we hebben er niet eens één extra. Het lijkt erop alsof we de wijsheid van de oorspronkelijke volkeren die in harmonie leefden met hun omgeving, zijn kwijtgeraakt. Soms lijkt het er zelfs op alsof het ons niet eens kan schelen wat er in de toekomst met de kinderen van onze kinderen zal gebeuren. Mensen leven in een zeepbel. Het gaat mij erom dat je denkt aan het effect van keuzes die je maakt. Wat betekent mijn keuze voor het milieu, voor mensen, voor dieren. Daarover nadenken is al een stapje voorwaarts. Als je kijkt naar de mensheid op haar best … het is zo ongelooflijk wat we kunnen bereiken, intellectueel,

spiritueel en moreel. We hebben een immens potentieel om er een prachtige wereld van te maken. De zaden die ik daarvoor heb geplant, hoop ik tot wasdom te laten komen middels de kinderen van de Roots&Shoots groepen. Zij onderwijzen hun ouders. Uit Roots&Shoots komen nieuwe Janes tevoorschijn, met dezelfde passie die ik uitdraag.’ Verjaardagscadeau voor Jane Goodall Als internationaal verjaardagscadeau aan Jane Goodall wordt geld ingezameld voor een opvang van de chimpansees die momenteel nog verblijven in Tchimpounga. Er worden drie eilanden in de Kouilou River gereedgemaakt om 100 chimpansees op te vangen. Voor de 60 andere dieren uit Tchimpounga wacht een leven in vrijheid in het nabijgelegen Conkouati National Park. Op de website www.janegoodall.nl kun je dit cadeau of de adoptie van een chimpansee financieel ondersteunen. ˙

www.janegoodall.org www.janegoodall.nl www.rootsandshoots.org

Spatuletail / Shutterstock.com

Portfolio Portfolio » Portfolio » Portfolio » Portfol

OOG in OOG

Menselijke emoties in het dierenrijk Wildlife fotograaf Todd Gustafson groeide op in Tanzania waar zijn vader in de jaren ’60 een school bouwde om kinderen de kans op onderwijs te geven. Inmiddels woont hij in de Verenigde Staten, maar zijn passie gaat nog altijd uit naar de natuur en dieren van Oost-Afrika. Onlangs verscheen zijn magistrale boek: The Safari Experience, a Photographers Guide. Met trots presenteert OOG VOOR AFRIKA een paar van zijn mooiste, recente beelden. Tekst: Marjolein Westerterp

lio » Portfolio » Portfolio » Portfolio » Portfolio »

In de afgelopen twintig jaar heeft hij menig prijs gewonnen voor zijn bijzondere foto’s. Een permanente tentoonstelling van zijn werk is te vinden in de Smithsonian, Chicago’s Lincoln Park Zoo en in het Londense House of Parliament. National Geographic gebruikt zijn foto’s in hun kalenders en hij is op Nat Geo Television geweest over de grote migratie in Oost-Afrika. Wij werden verliefd op zijn foto van de cheeta-moeder met haar jong dat vol vertrouwen naar haar opkijkt. Een beeld waar je stil van wordt, dat je zelf wilt ervaren. ‘Ik probeer in mijn wildlife foto’s altijd iets weer te geven wat appeleert aan menselijke emoties,’ zegt Todd. ‘Of het nu humor, agressie of liefde is. Ik hou van beelden warin ik een emotie kan weergeven die wij herkennen.’ »

Met zijn bedrijf Gustafson Photo Safari neemt Todd fotografen mee naar de mooiste plekken in Tanzania, Costa Rica, Brazilië , India, Rwanda, Madagascar en Namibië. Meer informatie vind je op gustafsonphotosafari.net. ˙

COLUMN Rik Felderhof

Patrick One & Two ‘Waar je ook woont, God is overal. En voor God zijn alle mensen gelijk,’ preekt de dominee in zijn witte toga. Het kleine kerkje zit bomvol. Prachtig uitgedoste vrouwen met kleurige sjaals, mannen met extra gestreken overhemden en glanzend gepoetste schoenen. Meisjes in witte jurken met bloemen in het haar. Jongens in bloesjes met een stropdasje voor. Sommige hebben een colbertje aan van een oudere broer. Veel te ruim, maar dat deert niet. Ze groeien vanzelf naar de juiste maat toe. ‘God kijkt niet naar je kleding,’ galmt de dominee. ‘God kijkt niet naar je schoenen. God kijkt niet naar de kleur van je huid. Nee, God kijkt naar de kleur van je hart. Het gaat erom hoe je er van binnen uitziet.’ ‘Halleluja,’ klinkt het blij uit honderd kelen. De bedoeling was de kerkdienst buiten te houden – op het veldje naast de kerk – maar die ochtend had een grote zwerm bijen haar intrek genomen in de grote boom midden op het veld. Om het risico te vermijden dat de zwerm zich massaal zou storten op de kerkgangers – vooral op dames met parfum – had de kerkenraad besloten de dienst toch maar binnen te houden. Op een gegeven moment is de kerk vol. Echt vol. De mensen zitten op elkaar gepakt, maar elke keer wordt er toch weer een gelovige bij gepropt. Degenen die echt te laat zijn, moeten buiten zitten, op plastic stoeltjes of in het gras. Gezellig bij elkaar. Zo nu en dan loopt er eens iemand de kerk binnen of komt er iemand naar buiten. Men wandelt in en uit, heel ontspannen, alsof er binnen een receptie gaande is in plaats van een kerkdienst. Na weer enkele hartverwarmende liederen, besluit ik om de benen te gaan strekken en verlaat de kerk. Het is elf uur, de ochtendzon is al op volle sterkte, de temperatuur stijgt boven de dertig graden. Overal zitten groepjes mensen in de schaduw van struiken en frêle boompjes. Moeders met kinderen, giechelende meisjes, mannen met een bijbel. Samen naar de kerk gaan, houdt hier veel meer in dan Gods woord aanhoren. Het is een sociale gebeurtenis. Kleding wordt geshowd, nieuwtjes worden uitgewisseld, vreugde en leed worden gedeeld. De kerk is een ontmoetingsplaats. Ik zoek een plekje iets verder weg en ga in het gras zitten met mijn rug tegen de stam van een flinke boom.

‘Good morning.’ Een jongetje van een jaar of tien in een blauw overhemdje komt van achter de boom tevoorschijn. Hij strekt zijn armen voor zich uit zodat zijn zilverkleurige manchetknopen mij niet zullen ontgaan. Het zijn grote plastic knoppen met een draak als decoratie. Made in China. ‘Beautiful, very nice,’ zeg ik. Hij knikt trots en herhaalt vervolgens zijn begroeting. Hij gaat er serieus voor in de houding staan en schraapt zijn keel. ‘Good morning, Sir. It is a nice day.’ Hij spreekt de woorden uit alsof het snoepjes zijn, waarvan je zo lang mogelijk moet genieten. ‘Yes, it’s a very nice day. I like to celebrate the Sunday with all this people.’ Ik maak een armbeweging naar de gelovigen − zittend op het grasveld voor de kerk − die met hun uitbundige kleren het gazon hebben veranderd in een bloementuin. Alleen al de hoedjes van de dames trekken tientallen vlinders aan. Maar ook de felgekleurde stropdassen van de heren doen het goed bij de insecten. De bijen houden zich overigens, tegen de verwachting in, gedeisd. ‘My name is Patrick. I live in Chekereni. What is your name?’ Hij houdt zijn hoofd een beetje schuin en kijkt me afwachtend aan. ‘My name is Rick.’ ‘Just Rick?’ vraagt hij ongelovig. ‘Nothing more?’ Ik schud verontschuldigend mijn hoofd. Meer is er niet. ‘I can call you Patrick too,’ stelt hij voor. ‘That is nicer.’ ‘Okee, noem me dan maar Patrick. Patrick Two. You are Patrick One. I am Patrick Two.’ We schudden elkaar de hand en hij komt naast me zitten in het gras. ‘Weet je al wat je later wilt worden?’ vraag ik hem. Hij knikt. ‘Ik wil later dokter worden. A medical doctor.’ ‘Dat is een goede keuze,’ zeg ik, ‘een mooi beroep, mensen verzorgen.’ Hij knikt enthousiast. ‘Als u later oud bent en ziek, kan ik u beter maken.’ ‘Dank je, Patrick. Dat is dan afgesproken. We wonen tenslotte in hetzelfde dorp. Heb je broertjes en zusjes?’ ‘Wel zeven. Ik zal ze even halen.’ En weg is-ie. Even later komt hij terug met vier meisjes en drie jongens, variërend in leeftijd van drie tot

achttien jaar. Iedereen stelt zich keurig voor aan de mzungu, de blanke kennis van hun broertje. Patrick staat erbij als een ceremoniemeester, hij heeft de situatie in de hand. Hij roept op volgorde van leeftijd zijn broers en zussen naar voren. Mooie meisjes, met brutale ogen, maar verlegen lachend. Stoere jongens en toch onzeker. Ze geven een hand met afgewend gezicht. De kleine Patrick straalt van trots. Dat heeft hij toch maar even snel voor elkaar gekregen. Zomaar iedereen opgetrommeld. Hij heeft er zelfs vier uit de kerk gehaald. ‘U kent nu mijn familie,’ stelt hij lachend vast, ‘nu wil ik graag uw familie leren kennen.’ ‘Nou, dat is lastig, mijn familie woont in Holland.’ ‘Which continent?’ ‘Europa.’ ‘Daar kan ik niet naartoe. Dat zult u begrijpen.’ Hij kijkt me afwachtend aan of ik het daarmee eens ben. Ik knik dat ik het begrijp. Nu er geen haalbare mogelijkheid blijkt om mijn familie de hand te schudden, is zijn interesse in mijn aanverwanten als sneeuw voor de zon verdwenen en hij concentreert zich weer op zijn eigen familie. Hij wil het nog even over zijn vader en moeder hebben. ‘Mijn moeder heet Maria. Ze is ook de moeder van Jezus. U weet wel uit de bijbel.’ Ik knik bevestigend naar het jongetje met de grote manchetknopen en de wijze oogopslag, die zomaar een praatje komt maken in zijn mooie Engels. ‘Maria is the mother of Jesus and myself. We are brothers, so told my mother.’ ‘Your mother is a wise woman.’ ‘Yes, she is,’ reageert hij kortaf. Het is wel de bedoeling dat Patrick even zijn verhaal kan afmaken, graag zonder interrupties. ‘My mother is Maria,’ herhaalt hij nog eens om eventuele misverstanden, ontstaan door mijn onderbreking uit te sluiten. ‘It is the same name. You understand?’ Ik begrijp het. Daarna volgen er nog meer bekentenissen. ‘Mijn moeder gaat elke zondag naar de kerk om te zingen en te bidden. Ik bid ook,’ knikt Patrick enthousiast. ‘Elke dag – samen met mijn vader. Soms alleen. Ik bid voor mijn leven. Ik bid om te groeien. Ik bid voor mijn moeder en vader. Ik bid voor mijn broertjes en zusjes. En vanavond bid ik voor u, mister Patrick Two.’ Ik bedank hem en zeg dat ik het bijzonder waardeer dat hij mij in zijn gebeden wil gedenken. We nemen afscheid met een stevige handdruk.

Hij vraagt nog waar precies mijn huis woont en verdwijnt weer achter de boom. Even later zie ik de toekomstige dokter lopen over het slingerpad naar het dorp. Om de drie stappen maakt hij een sprongetje, Eén, twee, drie − hup. Een blij sprongetje. Ik vermoed dat hij erbij neuriet of zingt. Een paar weken later komt Patrick One met zijn rapport de heuvel opgelopen. ‘Kijk eens, mister Patrick Two…’ Trots laat hij zijn rapport zien. De resultaten hebben een niveau, waarvan ik als jongetje alleen maar had kunnen dromen. In afwachting van zijn beloning − een gebruik dat door kinderen wereldwijd in ere wordt gehouden – begint hij met Moja te spelen, mijn hond die net zo eigenwijs en arrogant is als Patrick. Ze rennen door de tuin, spelen verstoppertje achter de bananenpalmen en zijn met de lekke voetbal in de weer. Na een halfuur komen ze terug naar de veranda waar ik achter mijn laptop aan het werk ben. ‘We zijn moe,’ zegt Patrick en hij ploft in een van de comfortabele fauteuils. Moja loopt naar zijn drinkbak. ‘Ik heb ook dorst,’ zegt Patrick met een blik op de slobberende hond. ‘Wil je een glaasje water?’ vraag ik hem. ‘Cola is ook goed,’ zegt hij. ‘Cola is modern. I like Coca-Cola.’ ‘Dan drinken we samen een glas Coca-Cola.’ ‘Wat bent u aan het schrijven?’ vraagt hij, terwijl hij zijn colaatje met gulzige slokken naar binnen werkt. ‘Ik schrijf over mijn belevenissen in Afrika.’ ‘Schrijft u ook over mij?’ ‘Ja, ik schrijf ook over jou.’ Hij knikt. ‘Dat is goed. Vertel de mensen dat ik dokter word. Een zwarte dokter. Dat moet u er wel bijschrijven. Wij zijn zwart. En slim. Wilt u dat opschrijven?’ ‘Ja, dat zal ik zeker doen.’ Hij lacht van oor tot oor. ‘Dank u.’ Ik geef hem een gepaste beloning voor zijn prachtige rapport, een aanstaande dokter waardig. Daarna staat hij op uit de stoel en geeft me een hand. ‘Dank u wel. Ik ga nu naar de pomp om water te halen voor mijn moeder. Goodbye, mister Patrick Two.’ ‘Goodbye, Patrick One.’ ˙

www.rikfelderhof.nl

Magisch

TANZANIA

Webshop OOG VOOR AFRIKA Bestellen eerdere nummers ď&#x192;Ż OOG VOOR ZUID-AFRIKA

De Big Five issue

Ek Sien Jou

reismagazine over zuid-afrika 2e jaargang l nummer 1 - 2013 l prijs e6.95/ZAR 60

REISMAGAZINE OVER ZUID-AFRIKA 1e jaargang l nummer 1 - 2012 l losse verkoopprijs â&#x201A;Ź 6.95

2e jaargang l nummer 1 - 2013

1e jaargang l nummer 1 - 2012

Er zijn 2 tijdschriften OOG VOOR ZUID-AFRIKA verschenen Januari 2012 Januari 2013 BP

Focus op de Westkust t Kaapstad Ă gogo! t 0Q BWPOUVVS PWFS EF WFSHFUFO TOFMXFH t %F 5BGFMCFSH .PVOUBJO PG Hope t 'MPXFSQPXFS SFJ[FO OFFN KF JEFBMFO NFF t 4MBQFO CJK /FEFSMBOEFST

16 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s

extRA

boordevol voordeel

van BusH ToT BeaCH mee op lezersreis? * fotografiereis naar de Wild Coast * unieke ontmoeting met witte leeuwen * Proef zuid-afrika met Harm Jan â&#x20AC;&#x2DC;de Braaimanâ&#x20AC;&#x2122;

*O EJU OVNNFS

t ÉĽ F (PPE -JGF EF NPPJTUF MPEHFT SFTUBVSBOUT XJKOFO FO HPMGDPVSTFT t -FWFO XFSLFO FO MJFGIFCCFO JO ;VJE "GSJLB t &YDMVTJFG 3JL 'FMEFSIPG QSJOT #FSOIBSE t 4PVOE PG 4JMFODF TQJSJUVFMF QMFLLFO t4QPUMJHIU PQ EF DIFFUB t %F NFOTFO WBO .BOEFMB

â&#x20AC;˘ van Big 5 naar Big 4? Het verhaal van hoop & liefde â&#x20AC;˘ Het mysterie van de witte leeuwen van Timbavati â&#x20AC;˘ 20 nederlanders over hun zuid-afrika â&#x20AC;˘ de 10 mooiste Big 5 safariâ&#x20AC;&#x2122;s â&#x20AC;˘ van kaapstad naar Johannesburg in 5 stops â&#x20AC;˘ de 5 gezichten van de onbekende Wild Coast

En twaalf digitale edities Âť

met oog voor zuid-afrika leer je het echte zuid-afrika kennen

ď&#x192;°

OOG VOOR AFRIKA

HĂ&#x2030;T REISMAGAZINE OVER AFRIKA 3e jaargang l nummer 3 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl

ZUID-AFRIKA E ZIMBABW TANZANIA MOZAMBIQUE

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 4e jaargang l nummer 1 - 2015 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 4e jaargang l nummer 2 - 2015 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

ANA BOTSW DIĂ&#x2039; VER KAAP IĂ&#x2039; NAMIB KA FRI ZUID-A

CapE riviĂ¨ra dE kaapsE kust

Ode aan Zimbabwe

MasHatu

SpOtlight Op painted dOgS

land van gigantEn

liMpopo

dEsign Hoofdstad 2014

special â&#x20AC;˘ In de voetsporen van Nelson Mandela â&#x20AC;˘ Sossusvlei Vijftig tinten rood â&#x20AC;˘ Zanzibar Eiland van de vergeten tijd â&#x20AC;˘ De wow-factor van Plettenberg Bay â&#x20AC;˘ Rik Felderhof: thuis in Tanzania â&#x20AC;˘ Rituelen uit de Omo-vallei

01-Cover-3.indd 1

Mooiste lodGes in Zuidelijk afrika

ETOSHA NATIONAL PARK SAFARI MET EEN 4X4 CAMPER

Into the wild BOTSWANA

KAAPVERDIĂ&#x2039;

Tussen zand en steen Ontdekkingsreis door de

VAN A NAAR BETER

NOORDKAAP en NAMIBIĂ&#x2039;

10 REIZEN EN TIPS MET VOORDEEL

YOU RUN, YOU DIE :)

de SchOOnheid van iSimangaliSO

zUiD-afrika

101

OFF THE BEATEN TRACK

On a budget

fOtOwedStRiJd win een veRbliJf in Zuid-afRika

kaapstad

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 4e jaargang l nummer 3 - 2015 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl

collectorâ&#x20AC;&#x2122;s iteM & eXtra dik

WIJNTOURS ZUID-AFRIKA

Jane gOOdall gelOOf, hOOp & liefde

parEls van

4e jaargang l nummer 3 - 2015

Zuid-afRika e Zimbabw tanZania

4e jaargang l nummer 1 - 2015

HEt vErlorEn koninkrijk van MapungubwE

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 3e jaargang l nummer 2 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl

4E JAARGANG l NUMMER 2 - 2015

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 3e jaargang l nummer 1 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl

EEn lEvEn lang MandEla 20 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s EErbEtoon aan Madiba

3e jaargang l nummer 3 - 2014

Zuid-Afrika NamibiĂŤ tanzania ethiopiĂŤ Zimbabwe

3e jaargang l nummer 2 - 2014

Vijftig reistips

3e jaargang l nummer 1 - 2014

2e jaargang l nummer 2 - 2013

HĂ&#x2030;t ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 2e jaargang l nummer 2 - 2013 l prijs â&#x201A;Ź6.95 l www.oogvoorafrika.nl

Twee Hollandse avonturiers in de bush

wiJnpROeven peR tRam

N/aâ&#x20AC;&#x2122;an ku sĂŞ Droombestemming in NAMIBIĂ&#x2039;

tOwnShip tOuRS annO 2014

TRACTORGIRL

weReldkindeRen

De utlieme safari in TANZANIA

FOTOGRAFIESAFARI

OOG IN OOG MET OLIFANTEN

a Ghan s itiu Maur ka fri Zuid-a iĂŤ naMib ia tanZan

RIJDEN, FIETSEN EN LOPEN DOOR AFRIKA

Reis naar het einde van de wereld

TIJGERS THUIS IN AFRIKA

IKA ZUID-AFR TANZANIA A BOTSWAN NAMIBIĂ&#x2039;

Mauritius: beauty en de beach Verhalenwedstrijd: win een Verblijf in Zuid-afrika naMibiĂŤ de leVende woestijn 24 uur in stone town

04-09-13 16:17

DE MooISTE REIZEN EN hERINNERINgEN

ANA BoTSW IA TANZAN WE ZIMBAB KA FRI ZUID-A

24 UUR

ZIMBABWE â&#x20AC;&#x201C; DE EERSTE LIEFDE FoToSAFARI op DE choBE oog IN oog MET

SAy chEESE

BoER ZoEKT vRoUW ANNEKIM

IN DAR ES SALAAM

ACTIEVE EN AVONTUURLIJKE reiZen in afrika

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 6e jaargang l nummer 1 - 2017 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

Het grOene Hart van afriKa

de SMaaK van afriKa 2018

van afriKa expertS

UBUNTU - EEN SpIRITUELE REIS

DĂ&#x2030; ULTIEME AFRIKA BUcKETLIST

HĂ&#x2030;t ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 8e jaargang l nummer 3 - 2019 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

3 cHefS uit paternOSter

Het jaar van de wilde HOnd

andrieS bOtHa

Met een buSHcaMper

KunStenaar Met een verHaal

8 ultieMe reiStipS

10 x goED vooR EEN gLIMLAch

fietSen in gaMbia Oeganda

piKante walviSSen wild bOtSwana

KAApSTAD:

gaMbia naMibiĂ&#x2039; Oeganda Zuid-afriKa

rObben iSland vliegen in

de afriKaanSe wilderniS

IN ZoELoELAND

de MOOiSte reiZen en Herinneringen

leeg land vOl Zand

de SteMMen van

IS Ă&#x201C;NZE vRoUW IN ZAMBIA

6 DRooMLoDgES EN â&#x20AC;&#x201C;hoTELS

HĂ&#x2030;t ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 7e jaargang l nummer 1 - 2018 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

naMibiĂ&#x2039;

gOrdOn Zegt ja

ovER ZIjN TANZANIA

â&#x20AC;˘ BAOBABS EN LEMUREN IN MadaGaskar â&#x20AC;˘ IN GALOP DOOR lesotho â&#x20AC;˘ NAAR DE TOP VAN DE kiliManjaro â&#x20AC;˘ SPOTLIGHT OP DE witte haai â&#x20AC;˘ HIKEN LANGS DE wild coast â&#x20AC;˘ EXPEDITIE ethioPiĂŤ â&#x20AC;&#x201C; DE STAMMEN IN DE OMO-VALLEI

ana bOtSw Ka fri Zuid-a

Onder de ZOn

RIK FELDERhoF

BIjZoNDERE DIERENpoRTRETTEN

de MOOiSte reiZen en Herinneringen

drOOMHuiS

KIM â&#x20AC;&#x201C; hyENAMAN â&#x20AC;&#x201C; WoLhUTER

NAMIBIĂ&#x2039; - DE MooISTE LANDSchAppEN STAATSBEZoEK AAN SWAZILAND DE SMAAK vAN ZUID-AFRIKA MAAgDENcEREMoNIE

HĂ&#x2030;t ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 6e jaargang l nummer 2 - 2017 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

8e jaargang l nummer 3 - 2019

BELEEF AFRIKA NUMMER 11 IĂ&#x2039; NAMIB D LAN SWAZI IA TANZAN KA FRI ZUID-A

7e jaargang l nummer 1 - 2018

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 5e jaargang l nummer 2 - 2016 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl

6e jaargang l nummer 2 - 2017

iĂŤ ethioP o lesoth ar ask MadaGZania tan frika Zuid-a

6e jaargang l nummer 1 - 2017

5e jaargang l nummer 2 - 2016

5e jaargang l nummer 1 - 2016

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 5e jaargang l nummer 1 - 2016 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

collectorâ&#x20AC;&#x2122;s iteM nuMMer 10

afriKa ja, iK wil

72 uur in durban

vitaMine afriKa BP

OntdeK de Ziel van

KaapverdiĂ&#x2039; in de vOetSpOren van

tHe liOn King de rOugH auntieS van

eSwatini

Kenia MadagaScar Oeganda Zuid-afriKa

8e jaargang l nummer 1 - 2019

7e jaargang l nummer 3 - 2018

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 7e jaargang l nummer 3 - 2018 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl

hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 8e jaargang l nummer 1 - 2019 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl

eSwatini Kenia naMibiĂ&#x2039; tanZania ZaMbia Zuid-afriKa

afriKa in bruSSel

Het ecHte verHaal

tarZan in tanZania

vaniSHing KingS

de wOeStijnleeuwen van naMibĂ?e

fOtOwedStrijd

africa inSide Out

win een luMix fZ300 caMera

Zuid-afriKa KunSt, cultuur & cadeautipS

duurZaMe Safariâ&#x20AC;&#x2122;S in Kenia

reiStrendS 2019

StraatKunSt

MadagaScar en eSwatini

eSwatini KaapverdiĂ&#x2039; MauritiuS tanZania Zuid-afriKa

KaapStad

de verbOrgen wereld van KaraMOja Het avOntuur begint Hier van nairObi tOt KaapStad

Ode aan de

Olifant BP

riMpelS van rOerlOOS Zand

17 wOeStijntipS

BP BP

Ode aan de Safari 25 SafaritipS

OOG VOOR AFRIKA simpel in huis Âť Ga naar www.oogvoorafrika.nl > Webshop om losse nummers te bestellen Volg en like ons ook op www.facebook.com/OOGVOORZA en www.facebook.com/OOGVOORAFRIKA Een gratis digitale editie ontvangen? Meld je aan op www.oogvoorafrika.nl

U U R IN

Stone Town

Een wandeling door heden en verleden Chris Frieswijk (26) is journalist en filmmaker. Met een passie voor reizen zoekt hij naar bijzondere verhalen. In dit artikel beschrijft hij een wandeling door Stone Town, een van de best bewaarde historische steden in Oost-Afrika. Tekst en Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Chris Frieswijk

Zodra de kenmerkende klokkentoren opdoemt langs de kust van Zanzibar weet ik meteen dat we Stone Town naderen. Met de snelle en moderne Kilimanjaro IV duurt het een kleine twee uur om vanuit Dar es Salaam op het tropische eiland te komen. Zanzibar heeft veel te bieden als het gaat om bijzondere flora en fauna, zoals de unieke Zanzibarfranjeaap. Daarnaast is het eiland rijk aan ansichtkaart-waardige stranden. Toch is het de historische context die Zanzibar meer karakter geeft. Het is moeilijk niet betrokken te raken als je dwaalt door de steegjes van het historische Stone Town. Teer en uitgeleefd, maar toch robuust en vol leven. De lokale cultuur bloeit met internationale film- en muziekfestivals, maar aan

het eind van de dag zal de visser altijd tevreden zijn lijntje uitgooien vanaf de kade. De dhow en de oed: bronnen voor muzikale inspiratie Ik begin mijn wandeling vanaf de ferry terminal, gelegen op een vrij centraal punt in het stadje. Direct buiten de poort staat een UNESCO werelderfgoed bord, een titel die Stone Town in 2000 heeft gekregen. Met de zee aan mijn rechterhand loop ik de promenade op, Mizingani Road. Bij een straatkraam haal ik een kopje gemberthee, of tangawizi in het Swahili. Terwijl ik een slok neem zie ik aan de horizon de kenmerkende vissersboten, dhows, gracieus passeren. Plots hoor ik muziek uit een groot gebouw Âť

komen. Als ik me omdraai om te kijken waar het geluid vandaan komt, zie ik een groot bord met daarop de tekst Dhow Countries Music Academy. Nieuwsgierig loop ik de trap op richting de muziek. Ik word gepasseerd door jonge mensen met gitaren, violen en blaasinstrumenten in de hand. Ze kijken me stuk voor stuk aan met een vriendelijke glimlach. Op de bovenste verdieping, een open dakterras, zit een man met zijn gezicht naar de zon. Hij speelt oed, een Arabisch instrument vergelijkbaar met de Europese luit. ‘Dit is een heel oud lied,’ zegt hij zodra hij me ziet staan. ‘Het gaat over de eerste vrouwen hier op Zanzibar die zonder schaamte durfden te zingen.’ De man heet Mohammed Othman. Hij is een van de oprichters van de muziekschool.

‘We willen tradities behouden hier op het eiland, daarom leren we jongeren al veertien jaar de muzikale tradities die we kennen.’ Mohammed begint weer te spelen. De hitte van de zon en de zachte zilte zeewind smelten samen met het ritmische, repetitieve spel. De Dhow Countries Music Academy is een culturele hotspot die altijd open is voor bezoekers die eens willen komen luisteren. Op elke maandagavond is er een optreden van de huisband, die de traditionele Taraab muziek speelt. Historie in hout en stenen Ik wandel verder over de Mizingani promenade en passeer een aantal interessante historische locaties, waaronder het iconische

House of Wonders. Het is het oude paleis van de sultan van Oman, een van de vele landen die het eiland gekoloniseerd hebben. ‘Het voormalig paleis werd het ‘huis van wonderen’ genoemd omdat het de eerste plek was waar elektriciteit beschikbaar was,’ vertelt een lokale gids die met een groep collega’s voor de ingang staat. Het gebouw dat door de eeuwen heen wat aan grandeur verloren heeft, doet nu dienst als museum. Met al deze sporen van een Arabisch verleden vraag ik me af wat nu de echte Zanzibari cultuur is. De Omani waren ten slotte niet de enigen die zich vestigden op het eiland. Door de eeuwen heen zijn er naast Arabieren veel Indiërs, Perzen en Europeanen geweest die er allemaal hun stempel achterlieten. Het resultaat? Een unieke mengelmoes met van alles een beetje. Dat is Zanzibar en dat maakt het uniek. Iets dat je onder andere terug ziet in de verschillende bouwstijlen. Stone Town staat bijvoorbeeld bekend om de massief houten, hand-gekerfde deuren. Deze verdelen zich in twee soorten, de functionele Arabische en de sierlijke Indiase met veel ronde vormen. Als ik met deze kennis door de oude binnenstad wandel besef ik pas echt hoe dit eiland een kruispunt was van alle windhoeken, van de Afrikaanse, Europese, Arabische en Aziatische cultuur. Dat het eiland een gewilde, strategische vestingplaats was, blijkt als ik een kleine honderd meter verderop tegen een gigantisch fort aanloop. De Arabieren bouwden dit fort om de Portugezen buiten te houden en het heeft sindsdien veel functies gekend. Momenteel is er een markt, restaurant en het toeristenbureau.

Markten en kanga’s Voorbij het fort buig ik af naar Kenyatta Road. De zwart aangeslagen stenen van de oude Arabische gebouwen maken langzaam plaats voor wat luxueuzere hotels en winkels. Aan mijn linker zijde zie ik het huis waar Freddy Mercury geboren is in de periode van de Engelse vlag. Ik sla af naar Vugha Road en vervolgens naar Mkunazini Street en kom terecht bij de oude slavenmarkt. Daar in de tuin van de Anglicaanse kerk staan in een betonnen bak slaven van steen, geketend door de originele kettingen. Op de plaats van de ‘whipping tree’, de plek waar de ‘verse’ slaven geslagen werden om hun uithoudingsvermogen te testen, is nu een kerk gebouwd met een altaar van rood marmer dat het vergoten bloed symboliseert. Er staat ook een oud gebouwtje waarbinnen de slavenkelders te zien zijn. Kleine vochtige catacomben waar je nauwelijks rechtop kunt staan. De oude ringen waaraan de kettingen vastgemaakt werden hangen er nog. Vanuit de binnenlanden van Afrika werden de slaven te voet naar de kust gebracht, waar ze veelal richting Arabië en het Perzische rijk verscheept werden. In 1883 werd de slavernij afgeschaft, maar het had nog heel wat voeten in de aarde voor de eigenaren hun slaaf wilden laten gaan. Ze hadden er toch immers voor betaald? Alleen door ze een premie te bieden, konden de slaven worden bevrijd. Het kantoor waarin de transacties werden afgerond is het huidige 126 Hurumzi. Destijds heette het pand Uhuru-Mzee, ‘bevrijd de mensen’. Ik sta op het pleintje waar destijds de markt was en probeer me »

de taferelen van toen voor te stellen, het is een schril contrast met het rustige groene parkje dat het nu is. Vanuit hier duik ik via Market Street het doolhof in dat Stone Town heet. De wirwar aan steegjes, winkels en overdekte marktjes is heerlijk om in te verdwalen. De promenade langs het water leidde me eigenlijk om de stad heen, maar dit is het werkelijke hart van Stone Town. Ik zie de kenmerkende houten deuren. Er lopen ezels, moslims in witte gewaden en gesluierde vrouwen. Ik neem aan dat het straatbeeld in honderd jaar tijd niet bijzonder veel veranderd is. Toch is het te zien dat de bewoners zich steeds meer richten op toeristen. Er zijn veel souvenirwinkels, kruidenwinkels en kunstgaleries en mensen nodigen me maar wat graag uit om eens een kijkje te komen nemen. Als je goed zoekt tussen de obligate souvenirs kun je er prachtige spullen vinden, zoals de onwaarschijnlijke variëteit aan kanga’s, kleurrijke Afrikaanse stoffen. Vis en falafel op de Forodhani food-court De schemering zet in als ik na het dolen door de steegjes weer uitkom bij de promenade, ter hoogte van het oude fort. Met mijn souvenirs in de rugtas loop ik naar het water. Het is hier nu veel drukker dan eerder op de dag. Twee jongens lijken een serieus gesprek te hebben, een ander duikt het water in en verderop is een groep jongeren aan het voetballen op het strand. De avondzon en de laid-back uitstraling van de mensen zorgen voor een ontspannen sfeer.

Tegenover het oude fort is de Forodhani Garden, waar elke avond een grote openlucht food-court opgezet wordt. Tal van stalletjes met houtskool keukens cateren voor de vele locals en toeristen die een hapje willen eten. In het eten is wederom een gigantische culturele diversiteit terug te vinden. De zogeheten typische Zanzibar curry’s zijn niets minder dan een fusie van de Indiase en Arabische keuken. En daarnaast heb je de klassiekers uit het Midden-Oosten zoals falafel. Vandaag de dag trekken ze deze culinaire melting-pot door. ‘Come try my Zanzibar pizza!’ roept een chef me toe. Het blijkt niet meer dan een gevulde pannenkoek. Enig in z’n soort. Zodra de zon onder is, laat ik de drukte van de kraampjes achter me als ik richting mijn hotel loop. In mijn gedachten hoor ik nog het geluid van de oed van Mohammed. Ik passeer een visser die zijn dhow klaar maakt om de zee op te gaan. Ik realiseer me dat het vooral de bewogen geschiedenis is die de stad werkelijk tot een unieke plaats maakt. Een stad die vergeten is door de tijd, waarover ontdekkingsreiziger en voormalig bewoner David Livingstone met veel gevoel voor understanding zei: ‘Niets is wat het lijkt. Zet je zintuigen op scherp, dwaal en verdwaal door het historische labyrint en laat je fantasieën over de Arabische 1001 nachten de vrije loop.’ ˙

(ADVERTENTIE)

Zuidelijk Tanzania – Natuurlijke schoonheid zoals je die niet eerder hebt gezien … Een van de beste manieren om de ongeëvenaarde schoonheid van Tanzania te ervaren is een safari door een van de nationale parken.

Natuurlijk ken je van naam of uit eigen ervaring de bekende parken als Serengeti, Ngorongoro Crater, het Kilimanjaro National Park. Maar er is in Tanzania veel meer te ontdekken. We stellen je een aantal spectaculaire parken voor in het onbekendere zuiden van het land. Kitulo, Mikumi, Ruaha, Katavi en de bergketen van Udzungwa zijn onze aanraders voor een onvergetelijke safari- en natuurervaring, ongeacht of het nu je eerste of vijfde bezoek aan Tanzania is. Katavi National Park In deze nog onbekende parel, het derde park van Tanzania wat grootte betreft, heb je de natuur voor jezelf en beleef je een Afrika uit een vervlogen verleden.

Ruaha National Park Dit grootste park van Tanzania is dé perfecte safaribestemming, met een rijkdom aan wilde dieren en een ongekende natuurlijke schoonheid. Rivieren die gedomineerd worden door krokodillen meanderen door de uitgestrekte savannes en bossen waar grote groepen olifanten leven, evenals de prachtige koedoe. Udzungwa Mountains National Park Op de dichtbegroeide keten van berghellingen die ook wel bekend staat als de Eastern Arc leven twee aapsoorten die je alleen hier kunt vinden: de rode colobus en de trots van het park: de kuifmangabey.

Kitulo National Park De Serengeti voor bloemenliefhebbers. Het bergplateau in dit park heeft een ongekende rijkdom aan bloemen zoals orchideeën, lobelia’s, lelies, wilde geraniums en de felgekleurde vuurpijl. Vogels, vlinders, salamanders en kameleons leveren een kleurrijke bijdrage aan dit park dat wel de Tuin van de Goden wordt genoemd. Mikumi National Park Dit hart van een 47.000 vierkante kilometer groot wildgebied is een makkelijk toegankelijk paradijs voor wildspotters. Leeuwen beheersen het gebied en vinden hun prooi in de grote kuddes zebra’s, wildebeesten, impala’s, elanden en nijlpaarden. In het regenseizoen vullen migrerende vogels het luchtruim. Het hele jaar door biedt Mikumi je echter een onvergetelijke ervaring.

Kies daarom Tanzania en kies de

Tanzania National Parks voor de vakantie van je leven

www.tanzaniaparks.go.tz - Volg ons op Facebook/tanzaniaparks – op twitter/tzparks en Instagram. Email: info@tanzaniaparks.go.tz of dg@tanzaniaparks.go.tz of marketing@tanzaniaparks.go.tz

Het avontuur dat

Kilimanjaro heet

Wat bezielt iemand om in 6 dagen de Kilimanjaro te beklimmen? Je bent een beetje sportief, met de nadruk op beetje, inmiddels geen 18 meer, houdt van wandelen, maar moet je dan meteen de Kilimanajro beklimmen? Mieke Oxener besloot van wel. Heeft ze het dak van Afrika gehaald? Het antwoord is JA natuurlijk, maar het ging niet vanzelf. Âť Tekst: Mieke Oxener Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Frank Tofield e.a.

Het idee om de Kilimanajro te gaan beklimmen ontstond in november 2014, tijdens weer een bezoek aan Tanzania. Ja, ook ik ben bevangen door het Afrika-virus. Terug in Nederland heb ik uitgesproken dit te gaan doen, startte het trainingsprogramma en werd de groep die zou gaan klimmen geformeerd. Zes mannen, in de leeftijd van 26 tot 62 jaar, Johan, Gerald, Henk met zijn zoon Michael, Casper, Jacquo en ik, de enige vrouw in het gezelschap. Trainen, trainen en nog eens trainen. Hardlopen, fitness en wandelen, veel wandelen. Kilometers maken, ook in de heuvels van het Sauerland. Een goede voorbereiding is een must. Helaas kun je je niet voorbereiden op de hoogte, hoe je die gaat verteren ervaar je pas als je er bent. Onze klim boekten we bij een lokale touroperator. De prijsstelling was aantrekkelijk en het servicelevel uitstekend. Bobby Tours heeft veel ervaring met de Kilimanjaro klim en de gidsen met wie zij samenwerken zijn uitstekend opgeleid. Na een gedegen voorbereiding en een aantal kennismakingsbijeenkomsten is het zover: D-Day 18 oktober 2015. 17 oktober De avond voorafgaand aan de start logeren we in een lekker hotelletje zodat we in ieder geval goed slapen en nog een laatste douche kunnen nemen. We maken kennis met Ismaël onze hoofdgids die komt om onze uitrusting te controleren. Ook starten we met het slikken van Diamox om hoogteziekte tegen te gaan. In

Nederland meende men dat dit niet nodig is, Ismaël hamert erop om het wel te gebruiken. Wij lagelanders zullen anders de 6000 meter nooit bereiken zonder ziek te worden. 18 oktober Op de ochtend van de eerste dag worden we na het ontbijt opgehaald. We kopen water, vullen de rugzakken, trekken de goed ingelopen wandelschoenen aan en daar gaan we. Bij het startpunt maken we kennis met de overige gidsen en dragers, de rugzakken worden gewogen, alle paperassen ingevuld en dan begint de eerste klim: van Machame gate naar Machame Camp op 3.000 meter. Een tocht door tropisch regenwoud, met apen in de bomen en allerlei prachtige vogels. Voor de vogelaars onder ons een heerlijke dag. Aan het einde van de middag bereiken we kamp 1 waar de tenten klaar staan. Mijn onderkomen voor de komende dagen bestaat uit een koepeltentje, een 5 cm dik luchtmatrasje en een latrine als toilet. Na een voedzame maaltijd zoeken we vroeg onze tent op, omdat we ook weer voor dag en dauw op moeten. Tja, die eerste nacht… Je begint de hoogte al te voelen, je droomt veel, ligt niet echt lekker op een laagje lucht en het is koud, best koud. Minus 5 met ijs op de tent. 19 oktober In alle vroegte maken we de rugzakken klaar voor vertrek. Er gaat extra voedsel mee, energierepen en dextro, maar ook drie »

liter water. In een uur of zes wandelen we van Machame Camp naar Shira Camp op 3.900 meter. De uitzichten zijn prachtig en het tropische regenwoud maakt langzaam plaats voor een maanlandschap, stenen en cactusachtige vegetatie. Het lopen gaat langzaam en kost steeds meer energie omdat het zuurstofpercentage terugloopt, spieren en voeten doen pijn. Gelukkig heb ik geen last van blaren. Ik ben de langzaamste in de groep en mag het tempo bepalen. Dat is ook wel lastig omdat ik het gevoel heb de boel op te houden. Bij het inschrijven in het logboek elke avond in het kamp zijn Henk en ik telkens de oudsten. De gemiddelde leeftijd van alle deelnemers ligt rond de 27 tot 30 jaar. De avonden en nachten zijn koud, maar de uitzichten prachtig. Er zijn weinig wolken en we kijken tot op de savanne met Moshi aan onze voeten. 20 oktober Op dag 3 word ik gebroken wakker, alle energie is uit mijn lijf, de berg wordt steeds steiler en mijn conditie holt achteruit. Het voelt als de hele dag traplopen, maar dan met ongelijke treden. Ik ben maar klein en het klimmen over rotsen van 50-75 centimeter hoog kost elke keer veel energie. Het zuurstofpercentage daalt steeds verder. Merkwaardig is dat als je stilstaat je je weer top voelt, maar zodra je klimt holt je energielevel achteruit. Het wil niet deze dag. We klimmen naar Lava Tower op 4.630 meter. Een parmantige Chinese vrouw passeert me, ziet dat ik het moeilijk

heb en kijkt me meewarig aan. ‘Prutser,’ zie je haar denken en dat denk ik inmiddels zelf ook. Misschien toch te oud? Wat wil ik voor wie bewijzen? Ismaël heeft inmiddels mijn rugzak van me overgenomen, dat scheelt echt. Ik baal ervan dat ik de boel zo ophoud en ga helemaal verrot. Er is inmiddels een poll: haalt ze het of haalt ze het niet, het is 7 tegen 3 in mijn nadeel … Ze zullen me nog wel leren kennen. Waar we echter allemaal geen last van hebben is hoogteziekte, de Diamox doet z’n werk. Aangekomen in Barranco Camp ga ik meteen naar bed, ik kan niet meer, wil alleen nog maar slapen. Morgen de Barranco Wall, ik zie er letterlijk en figuurlijk tegenop als een berg. Johan spreekt me moet in … Wie weet voel je je morgen beter … 21 oktober En zowaar … Op dag 4 word ik na een lange nacht zo fris als een hoentje wakker. We beginnen meteen aan de Barranco Wall en ik vind het nog leuk ook. Ditmaal is Jacquo het zorgenkind. Hoogtevrees speelt hem parten. We moeten bijna 300 meter steil omhoog klimmen, niet gezekerd. Ik denk nog dat de ARBO dat in Nederland niet had toegestaan. We redden het allemaal, maar de berg wordt steiler en steiler. Toch genieten we van het uitzicht op de Karanga Vallei. Michael filmt alles met een GoPro camera, we willen namelijk na afloop een film uitbrengen. We eindigen de dag in Barafu Camp op 4.550 meter. De top van de Kili hebben we steeds in zicht. Prachtig, maar ook angstaanjagend, want hoe »

‘Dichter bij de hemel kom je niet’

Dit pakt niemand mij meer af, ik ben zo blij en trots! gaan we dit volhouden? Om 18.30 uur liggen we in ons mandje. We moeten over een paar uur weer op want dan begint de klim naar de TOP. De apotheose is aanstaande. Het wordt koud in het kamp, het kwik daalt tot minus 10 tot 15 graden en er vormt zich een laag ijs op de tent. Ik lig in mijn slaapzak met drie lagen kleding aan. Het is koud, bitter koud en bij elke inspanning die je levert voel je de energie wegstromen uit je lichaam. Het ademen wordt nu ook lastig. 22 oktober Klokslag middernacht worden we gewekt. Bivakmuts op, muts er overheen, capuchon, lampje op je voorhoofd. Thermo-ondergoed, shirts, fleecetruien en een dikke parka moeten me beschermen tegen de vrieskou. Mijn handen zijn koud en terwijl ik loop heb ik het gevoel dat ik adem door een rietje. Ik kom in een cadans en bij elke stap denk ik: ‘zo, deze hoef ik niet meer te zetten.’ De spierpijn maakt dat je je spieren niet meer zo onder controle hebt en de combinatie met de ijle lucht en hoogte zorgt dat ervoor dat ik non-stop beef en ril. Ik begin te hallucineren, denk dat ik onder een viaduct door moet. Casper denkt dat ik gek geworden ben en misschien is dat ook wel zo. Rond een uur of 6 naderen we Stella Point. Eindelijk komt de top in zicht. Ik ril van de kou en net als ik denk dat ik het niet meer volhoud, kom ik de Chinese vrouw tegen. Ze ligt kotsend op de helling met een reddingsteam naast zich. Hoogteziekte is haar

fataal geworden. Meewarig kijk ik haar aan. Hoe erg ook, ik put er enorm veel energie uit en besluit dat ik het wél ga halen. En dan komt de zon op en op het dak van Afrika vallen we elkaar huilend in de armen. We zijn allemaal op en helemaal verrot, maar wat is het de moeite waard en wat een belevenis om dat met deze mooie groep mannen te mogen doen. We beseffen dat we met deze ervaring een band voor het leven hebben gesmeed. Maar we moeten verder, de TOP wacht op ons, 5.897 meter Uhuru Peak. Op het laatste stuk voel je je als het ware omhoog geduwd. We zijn allemaal euforisch, maar ook totaal kapot. Met hulp van Ismaël kom ik vooruit, zonder hem had ik het nooit gered. Uiteindelijk zijn we rond een uur of 10 op de top. Dichter bij de hemel kom je niet. We mogen er maar een half uur blijven. Casper zwalkt op zijn benen, alsof hij stomdronken is terwijl hij het niet in de gaten heeft. Jacquo doet zijn gebedje, beloofd aan de moeder van een buurmeisje die een aantal weken geleden is overleden aan een hartstilstand. Henk en Michael, vader en zoon, wat een belevenis om dit met elkaar mee te maken, een once in a lifetime avontuur. Ik weet niet meer wat lopen is, maar ik heb het gehaald. IK HEB HET GEHAALD. Dit pakt niemand mij meer af, ik ben zo blij en trots! ˙ www.oxener-goes-africa.nl

Stichting

Twiga

Wat gebeurt er als je besmet wordt met het Afrika-virus? Het blijkt een virus dat je leven in de goede zin verandert. Het overkwam mij en bracht me op de top van de Kilimanjaro en als vrijwilliger bij de Nederlandse Stichting Twiga die in Tanzania een prachtig project runt. Eind 2013 ging ik op zoek naar een project in Afrika en stuitte bij toeval op Stichting Twiga, een kleine Nederlandse stichting die met een beperkt budget veel goed werk levert in Tanzania. Het project Sarakasi ya Vaijana in Mto wa Mbu naast Lake Manyara National Park voorziet 65 straatkinderen uit het dorp van een goede schoolopleiding en ondersteunt hen bij hun ontwikkeling. Waarom Stichting Twiga? Ik was op zoek naar een project omdat ik voor mijn dagelijks werk als HR Manager van een grote internationale staalonderneming veel energie nodig heb en ik had ontdekt dat ik die energie in Afrika opdoe. In Nederland hebben we een klok, in Afrika hebben we tijd. Heerlijk! Ik ben een netwerker en om die reden kan en wil ik veel voor Stichting Twiga betekenen. Concentreer je op een klein project, werk hard en doe je uiterste best, dan ben je ook werkelijk in staat het verschil te maken. Zo denk ik erover. Daarnaast is Tanzania een wonderschoon land, een kwart van het land is national park, groot,

grillig en met een bijzonder vriendelijke edoch wat lethargische bevolking. Pole, pole (rustig aan) is niet voor niets het meest gebruikte woord. Wat doet Stichting Twiga? Twiga helpt zo veel mogelijk kinderen om een opleiding op hun onderwijsniveau af te ronden en ze krijgen begeleiding bij hun persoonlijke ontwikkeling. Zo worden de kinderen en hun families door de Stichting ondersteund om zichzelf te helpen naar sociale en economische zelfstandigheid, zodat zij weer anderen kunnen helpen hetzelfde te bereiken. De kinderen krijgen naast de basisvoorzieningen en school les in zang en lifeskills. Het project Sarakasi ya Vaijana in Mto wa Mbu is kleinschalig en overzichtelijk. Inkomsten bestaan onder andere uit giften van sponsors en donateurs. Daarnaast betalen gasten en vrijwilligers voor hun verblijf. De kinderen die les krijgen wonen thuis voor zover ze een thuis hebben, anderen wonen bij familie of in een gastgezin.

Tekst en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Mieke Oxener

Hun verzorgers worden nauw bij ons project betrokken door werkzaamheden op het centrum en het bijwonen van de maandelijkse vergaderingen. Van de verzorgers wordt een kleine bijdrage verwacht, in geld of in natura. Niets is voor niets. Je mag dan wel arm zijn, maar dat betekent niet dat je geen onkruid kunt wieden of schoon kunt maken. De ontmoeting van twee culturen Om een land en een cultuur goed te leren kennen moet je de tijd hebben. Als ik in Tanzania ben reis ik veel met openbaar vervoer en pas ik me aan aan de lokale bevolking. Mensen lopen er makkelijk tien tot vijftien kilometer per dag en de Tanzanianen hebben mij geleerd van die wandelingen te genieten. Want niet alleen het doel, maar ook het proces is zo interessant. In een kleinschalig project zoals Sarakasi ya Vaijana kunnen we daadwerkelijk samenwerken met de plaatselijke bevolking en leren we van elkaars cultuur. Waarom doen mensen zoals ze doen? Wat is hun manier van denken? We nemen ook deel aan de sociale activiteiten in het dorpje, bijvoorbeeld door aanwezig te zijn bij belangrijke gebeurtenissen in het leven van de mensen, zoals bruiloften en begrafenissen, of gewoon door een praatje op straat. Ik merk dat dit alles mij energie geeft. Energie ook om zoveel mogelijk terug te doen voor Stichting Twiga. Ë&#x2122;

QuickFACTS Mto wa Mbu ligt tussen de beroemde wildparken van Tanzania en het terrein van Sarakasi grenst aan Lake Manyara Park. Een prima plek dus om een safari te beginnen! De vrijwilligers, waarvan de meesten uit Nederland komen, zijn heel belangrijk voor het project. In het project werkt een aantal kundige en enthousiaste lokale mensen. De vrijwilligers vormen een belangrijke aanvulling hierop. Financieel helpen: Wanneer je online aankopen doet, dan kun je Stichting Twiga hiermee direct steunen. Via www.sponsorkliks.nl kun je de webshop van jouw keuze bezoeken, zoals bijvoorbeeld Zalando, bol.com, Wehkamp, KLM, booking.com, dinnersite, thuisbezorgd.nl en vele andere! De prijzen blijven gelijk, alleen maken aangesloten organisaties een deel van het bedrag over naar Twiga. Vrijwilliger worden? Kijk ook op www.stichting-twiga.nl

In de voetsporen van

The LION KING

Het is een van de duurste films ooit geproduceerd, met een recordaantal bezoekers. The Lion King 2019 oogt levensecht, toch zijn er geen echte dieren gebruikt. Wel word je overvallen door een grote wens al die mooie plekken zelf te ontdekken.

Tekst en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Charlies Travels

Pride Rock Borana

Na het zien van de nostalgische film over de levens van de diverse beesten in het kleurrijke dierenrijk, wordt de vraag vaak gesteld: waar speelt The Lion King zich af? Het antwoord is altijd Afrika. Simba beleeft zijn avonturen in een fictief landschap dat sterk doet denken aan de Afrikaanse savanne. En hoewel de bekende, meeslepende nummers uit de film, zoals ‘The Circle of Life’, worden gezongen in Zulu, een lokale taal uit Zuid-Afrika, is OostAfrika de grote inspiratiebron geweest voor de animatoren van The Lion King. Zo spreken de dieren in de film een aardig woordje Swahili, een taal die vooral in Kenia en Tanzania wordt gesproken. ‘Simba’ betekent leeuw, ‘Mufasa’ betekent koning. ‘Pumbaa’ betekent naïeveling, een passende naam voor het niet zo snuggere wrattenzwijn dat maar al te graag ‘hakuna matata’ roept: ‘geen probleem!’. Dromerige landschappen Waar we misschien nog wel het meest bij wegzwijmelen zijn de dromerige landschappen. Van uitgestrekt savannelandschap met eenzame rotsen en acaciabomen, tot kronkelende rivieren en dichtbegroeide jungles. Dat Oost-Afrika een fantastische inspiratiebron zou zijn hadden de animatoren van The Lion King

ook door: zo verbleven zij een tijd in de Laikipia regio in Kenia. In de natuurgebieden hieromheen, zoals Borana Conservancy en Samburu National Park barst het van de rotsen zoals Pride Rock, waar baby Simba aan alle dieren van het leeuwenkoninkrijk wordt voorgesteld. Virtuele Serengeti Je zou het misschien niet zeggen, maar op het eerste shot na is alles wat je ziet puur en alleen door de computer gemaakt. Toch hebben de cameramannen het old-school aangepakt en met de camera op hun schouder de beelden geschoten. Hoe dan? Jon Favreau, de regisseur, heeft als eerste de opdracht gegeven om een virtuele Serengeti te maken. Dus is een team animatoren op het vliegtuig naar Kenia gestapt (dat de Serengeti in Tanzania ligt waren ze waarschijnlijk even vergeten). Daar hebben de beste mensen hun kont in het wild geparkeerd en zijn ze landschappen en dieren gaan bestuderen. Vervolgens hebben ze thuis de hele Lion King-wereld gecreëerd. De echte Serengeti is natuurlijk the place to be en vertolkt het droombeeld dat iedereen heeft van safari in Afrika. »

Pride Rock

Serengeti

Kilimanjaro

Lake Manyara

Kilimanjaro De Kilimanjaro in Tanzania is de hoogste berg en hét boegbeeld van Afrika. De top is 5895 meter hoog en prijkt met zijn besneeuwde kap boven het savannelandschap uit: niet alleen in The Lion King, maar ook in veel safariparken in Tanzania en Kenia. Lake Manyara National Park De honderden vogels die over een reusachtig meer vliegen is een van de bekendste shots uit The Lion King. Het landschap lijkt als twee druppels water op Lake Manyara in Tanzania.

Murchinson Falls National Park De rivier die onze dierenvrienden bezoeken en waar ze badderen doet ons denken aan de Nijl die dwars door Murchinson Falls National Park in Oeganda loopt. Of misschien is het Kazinga Channel, het kanaal dat Lake George en Lake Edward met elkaar verbindt nog beter. Grote groepen olifanten baden in het water, op de oever liggen buffels, afgewisseld door nijlpaarden. Witte en roze pelikanen schudden de waterdruppels uit hun verenkleed.

Hells Gate National Park Dit park in Kenia doet ons denken aan een van de meest hartverscheurende scènes uit de film: de rampzalige dood van koning Mufasa. In het echt vind je in dit park geen leeuwen en kun je het op de fiets verkennen.

Bwindi Impenetrable Forest Voor Simba en Nala was het niet zo ver lopen voor ze in de jungle terecht kwamen. In realiteit zou het leeuwenkoppel een paar weken uit moeten trekken om in de dichte wouden van Bwindi Impenetrable Forest (home of the gorilla’s!) in Oeganda te geraken. ˙

Amboseli National Park De savannes van Amboseli National Park in Kenia hebben met de majestueuze Kili aan de horizon misschien wel het meeste weg van het thuis van Simba en zijn vrienden.

Kijk voor meer informatie op www.charlies-travels.com

Murchinson Falls

Hells Gate NP Kenia

Amboseli

Bwindi

UU R IN

Dar es Salaam

Dat Dar es Salaam ooit een klein vissersdorp was, kan Chris Frieswijk zich moeilijk voor stellen, als hij de skyline langzaam vorm ziet krijgen vanaf het water. OOG VOOR AFRIKA vroeg hem de voormalige hoofdstad van Tanzania 24 uur lang te ontdekken en beleven. De vraag is natuurlijk: is het een go or no go? Het antwoord is al snel duidelijk. Ga naar deze bijzondere stad! Tekst en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Chris Frieswijk

Ik ben per boot vertrokken vanaf Zanzibar. Twee moderne wolkenkrabbers rijzen hoog boven de verder ingetogen stad uit. Het coming of age van een metropool. Niet voor niets wordt ‘Dar’ steeds vaker in de categorie Johannesburg en Nairobi geplaatst. Voor veel reizigers een doorreis-haven op weg naar Morogoro nationaal park of dromerig Zanzibar. Voor wie verder kijkt dan het hete asfalt ligt er een aantal mooie ervaringen te wachten. In Dar vind je alles, van een bruisend economisch en cultureel hart, tot een multiculturele bevolking en een levendige geschiedenis. Een doorleefde handelsstad omgeven met een voelbaar aura van de avontuurlijke verhalen van zeevaarders en andersoortige reizigers. Een land van zelfvertrouwen Terwijl ik de boot afloop raak ik aan de praat met Emma, een zachtaardige man die in de stad opgegroeid is. Ik vraag hem naar de typische bewoner van Dar. Ofwel, wat moet ik hier verwachten? Lachend vertelt hij dat iedereen trots is en vol ambitie. Het was Julius Nyerere, de eerste president van Tanzania na de onafhankelijkheid, die vond dat het land meer op zichzelf zou moeten vertrouwen en minder afhankelijk moest zijn van buitenlandse hulp. En hier lijkt Emma het mee eens. We nemen

afscheid aan wal en terwijl hij meteen wordt opgeslokt door het drukke centrum, besluit ik eerst een stuk langs zee te wandelen. Via een kathedraal, een oude klokkentoren en het treinstation kom ik bij het Askari monument. Een mooie plek om te gaan zitten. Zitten om te kijken. Dit is mijn ritueel in een onbekende stad. Het is verbazingwekkend hoeveel je ziet. Een vrouw loopt met haar baby voorbij, gewikkeld in een kleurrijke doek houdt ze het kind dicht tegen zich aan. Een man met versleten kleding en een warrig hoofd passeert haar op blote voeten. Drie Europese meiden steken zelfverzekerd de weg over. Een taxichauffeur vraagt ze of ze een lift nodig hebben, waarop ze vlug bedanken. Zodra ik opsta komt er een jongen voorbij die gepofte aardappels verkoopt en terwijl ik de gloeiendhete snack voorzichtig probeer op te eten draai ik me naar het monument. Het Askari monument herinnert aan de Afrikaanse troepen die vochten in de Eerste Wereldoorlog. Onder Duits gezag namen ze het op tegen de Britten, Belgen en Portugezen. Aan het eind van de oorlog trok Duitsland zich terug, waarop de Britten direct inspeelden. Een tijdlijn die me steeds duidelijker wordt als ik later een expositie bezoek in het National Museum. Opvallende relikwieën van de koloniale tijd worden afgewisseld met inheemse muziekinstrumenten in een uitgebreide etnografische »

Magdalena Paluchowska / Shutterstock.com

Askari Monument Botanic Garden

africa924 / Shutterstock.com

tentoonstelling. Het museum, dat open is sinds 1940, heeft verschillende expositieruimtes die variëren van natuurhistorie tot culturele en politieke geschiedenis. Die aandacht voor het verleden is niet voor niets. Zoals Duits filosoof Lichtenberg het zei: “het tegenwoordige door het verleden bevrucht, baart de toekomst.” De stad als decor Na mijn museumbezoek loop ik over Garden Avenue langs een oude botanische tuin. Deze tuin, aangelegd eind 19e eeuw is wederom een koloniaal souvenir, waar tot op de dag van vandaag bijzondere planten en bomen onderhouden worden. Het groen zorgt voor een prettige verkoeling in de stoffige drukte van de stad. Het is hier rustig, er loopt één jongen voorbij. Ik besluit hem te vragen naar een plek om te lunchen. Hij is blij verrast en stelt zich voor als Andrew. Voor het gemak kan hij beter een stukje meelopen, biedt hij aan. Naar de vismarkt, want dat moet je gezien hebben, aldus de 18-jarige Tanzaniaan. Hij vertelt dat hij zanger is en droomt van een carrière in de muziek. Al lopend laat hij vol trots een van zijn nummers horen op zijn oude Nokia. Helaas, zo vertelt hij, werkt hij voorlopig nog in een café om in zijn onderhoud te voorzien.

Na een klein half uur lopen arriveren we bij de vismarkt en het geweld van tientallen laaiende vuren. Beschermd door het zwartgeblakerde geraamte van een nooit afgebouwde loods staan meerdere koks op rij, omgeven door kletterend keukengerei en kokende olie. Er hangt een sterke geur van vis vermengd met die van gloeiende houtskool. Een surrealistisch schouwspel en een uitdaging voor de zintuigen. Ik wandel langs ansjovis die ligt te drogen op matten en kom bij een visser die zijn vers gevangen tonijn in stukken verdeelt. Hongerige bezoekers kiezen een stuk uit om dit vervolgens te laten klaarmaken door de koks. Langzaam bereik ik het andere einde van de markt, waar ik in een soort flashmob terechtkom. De straat is het toneel, de stad het decor. Een groep dansers bezet de hele rijbaan terwijl ze onder begeleiding van luide trommelmuziek het visetende publiek mee proberen te nemen in hun energieke performance. Creatiedrang bij de Wonder Welders Door het centrum van de stad krioelen tientallen dalla dalla’s, de kleine busjes zijn het aangewezen vervoersmiddel voor de lokale bevolking. Ze stoppen in Posta, het centrum van de stad, vernoemd naar het stedelijk postkantoor op Maktaba street. »

National Museum

Flashmob

National Museum

Magdalena Paluchowska / Shutterstock.com

Ik pak de eerste beste dalla dalla richting de wijk Oyster Bay, waar zich de Wonder Workshop bevindt. Het bord zegt: Hip recycled art. Zodra ik binnenloop word ik aangekeken door een levensgrote alligator, gemaakt van schroot. Op het terrein zie ik verschillende werkplaatsen waar de zelfbenoemde meesters druk in de weer zijn met het lassen van sculpturen. Eén ding hebben ze gemeen: door een beperking vervullen zij een marginale rol in de maatschappij. In de Wonder Workshop krijgen fysiek gehandicapte mensen de gelegenheid kunst te produceren die wereldwijd verkocht wordt. Een initiatief van een rijke zakenman die de mannen een beter leven dan als bedelaar wilde geven. Ik zie een man werken aan een gigantische stalen olifant. Hij blijkt doof te zijn, maar weet mij toch te inspireren met zijn enthousiasme. De materialen zijn de overblijfselen van afgedankte spullen. De vergeten ruïnes van een vorig leven, waar de wonder welders weer kunst van weten te maken. Er hangt hier een sfeer van optimisme. Een creatiedrang. (www.wonderworkshop.co.tz) Muzikaal onthaal Terug in het centrum bezoek ik Andrew. Hij gaf me het adres van het café waar hij werkt (de Subway in Mirambo Street) en nodigde

me uit voor een kop koffie. Aan de toonbank vraag ik naar hem en verrassend genoeg noemt zijn collega mij direct bij naam. Andrew heeft zijn collega’s verteld over onze ontmoeting en ons gesprek over muziek. Nadat hij een cappuccino voor mij gemaakt heeft adviseert hij mij later naar de Triniti Bar (26 Msasani Rd) te gaan, een bar, restaurant en guesthouse met goede livemuziek. De slogan is Home Away From Home, voegt hij lachend toe, voor als ik heimwee heb. Voor ik de eerste slok van de heerlijke koffie heb genomen, begint Andrew te zingen. Nogal ongemakkelijk kijk ik om me heen. Zijn collega’s staan naast hem, en om ons heen kijken mensen op van hun gesprekken. En terwijl hij daar staat te zingen, in zijn schort, realiseer ik mij hoe dapper hij eigenlijk is door recht op zijn doel af te gaan. Net als veel mensen die ik hier vandaag heb ontmoet. En dit, realiseer ik mij, is wat Emma, de man op de boot, bedoelde. Na een couplet en een refrein kijkt Andrew me aan. ‘Welkom in Dar es Salaam,’ zegt hij, terwijl de hele tent losbarst in applaus. ˙

Wonder Workshop

africa924 / Shutterstock.com

Interview

‘Schrijvers liegen allemaal de waarheid’ Tanzania is het land waar onze vaste columnist Rik Felderhof een huis op de heuvel liet bouwen en waar hij een aantal maanden per jaar doorbrengt. Om te schrijven. Het derde deel van zijn Vliegenvanger-trilogie verscheen in mei 2017 en speelt zich voor een groot deel af in Tanzania. Tijd dus voor een goed gesprek over De schoonheid van de leugen onder de bladeren van de bananenpalmen met uitzicht op Mount Meru. De schoonheid van de leugen speelt zich voor een groot deel af in Tanzania. Hier groeit Olivia, de hoofdrolspeelster van het derde deel van de trilogie op onder de beschermende vleugels van Mzee Amoz en de excentrieke Duitse barones Helga von Bissacker die in de buurt van Arusha een lodge runt. Neem ons mee naar jouw fascinatie voor dit land en haar bewoners. En wat we daarvan terugvinden in het boek. ‘Ik ben vooral verbonden met Tanzania doordat ik er woon. En dan is het heerlijk om het te beschrijven. De geuren, de houtvuurtjes, de langzaam draaiende ventilatoren aan het plafond. Het is een andere wereld, een wereld die mij fascineert. Ik heb in Afrika heel veel geleerd. Ook doordat ik dagelijks optrek met lokale bevolking en de mensen met wie ik samenwerk. Een van hen is Andreas. Hij is opgegroeid bij de Mbulustam, was als jongetje schaapsherder, ging naar school en leerde voor safarigids. Tijdens de ritten die we maken, praten we over de wijsheden die hij heeft overgenomen van zijn stam, over zijn kijk op de natuur. Hij gaat steevast met zijn bijbel op stap, ik met m’n fles wijn en sigaar.’

ijle lucht. Zwijgend lieten ze hun blik over het landschap glijden; een geelgroene vlakte met daarboven een strakblauwe hemel met een paar witte wolken die langzaam voorbijdreven. ‘Zie je die wolken?’, verbrak Amoz de stilte. Olivia knikte. ‘Dat zijn de taxi’s van de hemel.’ ‘O, misschien zit mijn moeder dan wel in zo’n wolk.’ ‘Denk je weleens aan je moeder?’ ‘Vanmorgen nog onder de douche. Maar verder niet zo vaak.’ ‘Het is ook al lang geleden.’ ‘Misschien moet ik vaker aan haar denken.’ ‘Elk moment is goed.’ ‘Hebt u een leuke moeder, Amoz?’ ‘Ze is ook overleden.’ ‘Jammer.’ ‘Het leven is vaak jammer, daar moet je rekening mee houden. Maar het is belangrijk hoe je ermee omgaat. Elke dag is een bladzijde die je kunt omslaan. Onthoud dat goed.’

Dat klinkt als een perfecte combinatie. Wijn, de bijbel en wijsheid. Het leven in een notendop. Waren dat ook de ingrediënten voor Olivia’s jeugd in Tanzania? ‘Ik heb Andreas in het boek opgevoerd als Amoz. Hij begeleidt dat meisje dat vanuit Italië als kind in Afrika terechtkomt. Ze komt met haar vader die als arts voor Flying Doctors gaat werken in de omgeving van Arusha terecht. Ze wordt overdonderd door de aanwezigheid van een paar personen die in haar jonge leven een belangrijke rol gaan spelen. Na aankomst worden ze welkom geheten op het bordes van een lodge door een barones, die daar de scepter zwaait en haar buurvrouw wordt. Daar ziet ze ook die prachtige zwarte man staan met een wandelstok. Voor haar een soort wijze koning uit Afrika die heel nauw betrokken raakt bij haar opvoeding. Haar naar school brengt, leert tellen in het Swahili, haar op de raadselen en schoonheid van de natuur wijst.’

Even terug naar de excentrieke Duitse barones die een lodge runt en die Olivia laat kennismaken met alles wat groeit en bloeit. Zij heeft haar heil in Tanzania gezocht en gevonden na een niet zo leuke jeugd, waarin ze zelfs even de kapster van Hitler was. Het valt me op dat je in elk van de drie delen van De Vliegenvanger een belangrijke rol hebt ingeruimd voor een of meer vrouwen ‘op leeftijd’. ‘Ik denk dat dat niet voor niets is. Ik ken veel oudere vrouwen, vind hun gezelschap vaak bijzonder plezierig en boeiend. Ze hebben een heel leven achter de rug, ze hebben de ervaring en het karakter om zichzelf en het leven te relativeren. Dat spreekt mij enorm aan. Ook deze Helga von Bissacker is een bijzondere vrouw. Voor haar karakter heb ik mijn inspiratie gevonden in een vrouw die hier bij mij in de omgeving woonde en daar een eigen lodge had. Een gekke vrouw, die toen ze jong was, hoedjes maakte van de dieren die ze schoot. In het boek zijn haar ouders bevriend met de ouders van Hitler. Adolf was een regelmatige gast van de familie. Als meisje speelde Helga graag kapster en zo mocht ze ook Hitler kappen »

In de verte beklommen drie giraffen de helling van een heuvel en daarboven zweefden twee adelaars gedragen door de thermiek in de

Tekst: Marjolein Westerterp

Zonsondergang in Tarangire National Park

en ontwikkelde op een mooie dag zijn bijzondere kapsel. Als ik zo’n scène aan het schrijven ben, dan heb ik enorm veel plezier. Het kan zo geweest zijn. Helga laat zich zonder schroom op veel dingen voorstaan: haar vruchtenbowl waarmee ze iedereen onder tafel krijgt en haar tuin die in de vijftiger jaren de inspiratie vormde, zoals ze zelf zegt, voor de Afrikaanse lijn Fleurs d’Afrique van Coco Chanel.’ We kunnen niet om een andere, bijzondere vrouw in Tanzania heen. Mama Twiga. ‘Nee, dat is ook niet de minste. Die komt galopperend het verhaal binnen. Een bijzondere vrouw die veel heeft betekend voor Tanzania en prachtige natuurfilms heeft geproduceerd samen met de vermaarde Hugo van Lawick. Ik heb haar in het boek een verhouding met Peter Linders ofwel de Vliegenvanger toebedeeld. Een korte liaison in Venetië. Mama Twiga is zo leuk om mee op pad te gaan. Ze is de schaamte voorbij, heeft een enorm gevoel voor humor en kan zonder enige gêne de boel totaal in het honderd laten lopen.’ Gezamenlijk observeren ze de ranke vrouw die een handkus werpt naar de kolonel, die op zijn beurt het glas naar haar heft. Ze heeft om haar hoofd een sjaal van giraffeprint geknoopt die ruim over haar schouders valt. Daaronder draagt ze een suède hesje en een vooroorlogse bruine rijbroek, zoals Meryl Streep in de film Out of Africa. ‘Mama Twiga presenteert zichzelf graag als de hedendaagse Karen Blixen,’ vertelt Helga. De vrouw heeft een mager figuur met extreem lange benen, waarmee ze statige passen maakt. Daaraan dankt ze haar bijnaam, die de lokale bevolking haar al snel gaf. Mama Twiga dat betekent in het Swahili “mevrouw Giraffe” en past in meerdere opzichten bij deze van oorsprong Hollandse telg uit een rijke patriciërsfamilie. ‘Ze kan drinken als een tempelier,’ vervolgt Helga. ‘Zelfs mijn vruchtenbowl komt bij haar pas tot ontploffing als de meeste mannen al gevloerd zijn.’

de liefde een interessant onderwerp. Er is geen liefde zonder pijn, geen liefde zonder tranen, maar zolang de balans in een relatie doorslaat naar geluk, passie en geborgenheid blijft de liefde de moeite van het proberen meer dan waard.’ Je zegt in het boek op een gegeven moment dat Olivia lijdt aan geluksangst. Wat bedoel je daarmee? ‘Geluksangst is ook een herkenbaar thema in deel 3 van De Vliegenvanger. Ik bedoel ermee de angst om te verliezen wat je lief is. Als alles goed gaat, gezondheid, carrière, de liefde, dan kan die angst toeslaan. Wanneer stort het geluk in elkaar? Het kan niet allemaal alleen maar goed gaan. Er komt een moment dat tegenslag, verdriet en pijn zich presenteren. En de angst daarvoor noemt Olivia geluksangst.’ Is het moeilijk om je als man in de huid van een vrouw te verplaatsen? ‘Eh, dat lijkt moeilijk. Maar dat doe je ook als je vrouwen interviewt, dan verplaats je je ook in hun gedachten. Het is in de literatuur natuurlijk al veel vaker gebeurd. Madame de Bovary, Eline Vere, Terug tot Ina Damman van Vestdijk, Een schitterend gebrek van Arthur Japin, Twee Vrouwen van Harry Mulisch … Mannelijke auteurs zijn denk ik nogal onder de indruk van het mysterie van de vrouw. Ik kruip graag in het hoofd van vrouwen, ze fascineren me. Vrouwen zijn vechtlustig. Ze worden gedreven door woede en wraak als het gaat om vergelding. Als hun kinderen, hun geliefde, hun familie wordt getroffen door geweld, verkrachting, moord of vernedering, dan komt er in een vrouw een vulkaan tot uitbarsting, een vulkaan die vuur zal spuwen en met kokende lava het kwaad zal wegbranden. Nee, don’t fuck with women!’ »

Maar de hoofdpersonen zijn twee jonge vrouwen. Olivia Ravelli heeft als jong meisje een duidelijk omschreven droom. Ze wil schrijfster, piloot én gelukkig worden. ‘En het lukt haar, alleen met dat gelukkig worden worstelt ze. Ze is de kleindochter van de Vliegenvanger en haar liefdespad is bijna net zo’n rollercoaster als dat van haar vermaarde grootvader. Maar ze schrijft een bestseller, De Vliegenvanger, en wordt samen met haar hartsvriendin, de Joodse Deborah met een H op het eind, gevechtsvlieger. Samen voeren ze missies uit in oorlogsgebieden. Tijdens een van die missies gaat het mis en wordt hun vriendschap ernstig op de proef gesteld. Dan komt ook barones Helga weer in beeld. De Joodse piloot en Duitse kapster van Hitler redden, gekleed in boerka’s, samen hun vriendin Olivia die in handen is gevallen van een Somalische rebellengroep. Het boek gaat dus om vriendschap en hoe loyaal je daarin bent. Hoe ver ben je bereid te gaan voor je vrienden?’ En natuurlijk is liefde ook een thema. Want Olivia heeft zich ook voorgenomen om gelukkig te worden. ‘Ja, een prachtig voornemen, maar de liefde laat zich niet dicteren, dat wordt de twee vriendinnen als snel duidelijk. Voor mij blijft Rik Felderhof bij Swala Tented Camp

En dan gebeurt er waar ze op gehoopt hebben: een kudde olifanten komt naar de waterplaats

Het huis op de heuvels

Ze zoeken een plaats onder een boom en kijken uit over de vlaktes

Swala tented Camp in Tarangire

Op het eind van De schoonheid van de leugen komt de legendarische Vliegenvanger weer op de proppen als de oude broeder Petrus, een van zijn vele aliassen, net als graaf Ravelli. Gedurende de trilogie is de naam Ravelli in ieder geval door twee mannen gestolen … ‘Ook door mij. Het eerste deel, Verzamelaar van verboden liefdes, is geschreven onder de naam Ravelli omdat Peter Linders die naam gebruikt in zijn dagboeken die de basis vormden voor De Vliegenvanger. Het tweede deel, Echo van een verzwegen verleden, heb ik zelf geschreven, maar ik vond het verstandig om de naam Ravelli als schrijversnaam te handhaven. Ik voel me als auteur prettiger met die naam dan dat ik m’n eigen naam gebruik die verbonden is aan televisie. Het maakt mij vrijer en het boek wordt beoordeeld om wat het is en niet gekoppeld aan een loopbaan die voltooid is. De naam Ravelli is overigens niet alleen door mannen gestolen, ook door een oudere dame – ja, daar is ze weer – die vertelt dat haar naam Ravelli in de Tweede Wereldoorlog gebruikt is door mensen die Joodse onderduikers hielpen. Die naam heeft veel mensen gered. De leugen van die naam eigenlijk.’ Dat brengt ons bij de bijzondere titel. Schoonheid en leugen zijn twee begrippen die lijken te schuren. ‘Schrijvers liegen natuurlijk allemaal de waarheid. Ik bedoel ermee dat de leugen niet altijd negatief hoeft te zijn, maar ook góed gebruikt kan worden. Er wordt veel gelogen, ook in de samenleving. Adriaan van Dis zei: “de leugen is de smeerolie van de samenleving”. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat we 2,17 keer per dag liegen, mannen overigens drie keer zoveel als vrouwen. We liegen elke dag, soms zijn het lieve leugens, in het Engels zo mooi sweet lies genoemd, leugens om bestwil. Als we voor het altaar staan beloven we elkaar eeuwige trouw, maar hoe

lang is eeuwig? Die belofte blijkt dan een leugen te zijn. Wat denk je van sprookjes … We worden opgevoed met leugens. Sinterklaas krijgen we voor onze kiezen, bomen die kunnen praten ... Alles is de waarheid ontwijkend waardoor de wereld eigenlijk veel kleurrijker wordt, spannender en daarom heb ik voor deze titel gekozen. Ik ben zelf geboren uit een leugen. Mijn moeder heeft in de Tweede Wereldoorlog een valse naam aangenomen en heeft standvastig twee jaar lang gelogen. Door die leugen heeft ze de oorlog overleefd en door die leugen heeft ze mij het leven geschonken.’ Niks mooier dus dan de leugen. Als je de drie delen bekijkt, lijkt het centrale thema dat de leugen zegeviert. ‘De Vliegenvanger heeft zich door het leven gelogen. Maar het bijzondere is dat de grootste leugenaar wordt gestraft met een leugen. Hij wordt als het ware teruggelogen. Hij weet niet dat hij een zoon heeft en z’n kleindochter maakt zich niet bekend. Niemand gunt hem zijn nakomelingen. Maar de leugen wordt ook gebruikt om anderen te beschermen en te helpen. Als je het over de leugen hebt, moet je het meteen ook hebben over de waarheid. Wat is de waarheid? Iedereen heeft een eigen versie van de waarheid. Dat maakt hem rekbaar. Wat voor jou de waarheid is, is dat voor mij misschien helemaal niet. Ik kan iemand een held noemen die misschien aan de andere kant van de grens als een moordenaar wordt gezien. De kwaliteit van de waarheid wordt zwaar overschat, er is geen absolute waarheid.’ Behalve dan de waarheid dat dit uitzicht op Mount Meru fantastisch is? ‘Ja, dat wil ik wel als waarheid bestempelen. Althans onze versie van de waarheid.’ ˙

QuickFACTS

De schoonheid van de leugen lezen? OOG VOOR AFRIKA mag onder haar lezers 10 exemplaren van De Vliegenvanger III verloten. Wil je

deze roman

WINNEN

stuur dan een email naar info@mw-media.nl o.v.v. De Vliegenvanger III. De winnaars krijgen het boek thuisgestuurd.

COLUMN Rik Felderhof

Mama Daktari Meryl Streep logeerde in haar lodge tijdens de opnames van de film Out of Africa, maar de Duitse Gisella Leach was vooral bekend als Mama Daktari mevrouw dokter. Ze runde de enige EHBO-post in de wijde omgeving. Zo nu en dan kwam er iemand haar keuken binnen met een afgehakte voet in de hand of met een speer door zijn schouder. Kortom een bijzondere vrouw. Ik ontmoette Gisella jaren geleden in haar huis in de vorm van een Afrikaanse hut, gelegen op de helling van Mount Meru en verscholen tussen de takken van de tropische woudreuzen waarin aapjes heen en weer sprongen. De vrouw die in de jaren vijftig haar echtgenoot vanuit Duitsland naar Tanzania volgde, was geankerd in Afrika. Grote, gekleurde doeken omwikkelden haar en gaven haar de uitstraling van een paradijsvogel. Soms verborg ze zich in haar gewaden om even niet gezien te worden. Maar kwam je in Arusha een windhoos van gekleurde lappen tegen, dan wist je dat Gisella voorbijraasde. Ze was moeder van vijf kinderen en schreef succesvolle boeken waarvan Africa, my Life het meest succesvol is. In haar lusthof met honderden bloemen en vogels hebben veel beroemde mensen gelogeerd. Meryl Streep en Robert Redford bijvoorbeeld. ‘Fijne mensen, we hebben heel wat wijntjes gedronken op de veranda. Ze wilden alles weten over mijn leven als blanke vrouw in Afrika. Inspirerende mensen die creativiteit en spiritualiteit belangrijker vinden dan roem en geld. Echte mensen zijn altijd op zoek naar de kern. Daar houd ik van.’ De beroemde baron Hugo van Lawick, natuurfilmer en schrijver, vond in Gisella’s Ngare Sero Mountain lodge de juiste sfeer en rust om te schrijven. Gisella was een vrouw van no-nonsense, maar met de uitstraling van een wufte barones. Ze droeg rinkelende halssnoeren en grote ringen. ‘Ik ben mijn eigen etalage. God had mij kunnen verwennen met vier armen en benen, dan had ik mezelf helemaal vol kunnen hangen.’ IJdel was ze echter niet. ‘Ik ben nog nooit bij de kapper geweest. Ik knip mezelf en ben altijd binnen vijf minuten klaar. Het verdient de naam kapsel niet, daarom noem ik het “knipsel”.’ Van huiden van dieren die haar echtgenoot en zijzelf in de jaren vijftig en zestig schoten maakte ze bijzondere hoeden. Aan de kapstok in de nis van haar boudoir, zo mochten we haar woonruimte wel noemen, hingen er wel vijftien. Jagen deed ze al snel niet meer. Ze verlegde haar interesse

naar fotografie en verhalen schrijven. Vooral voor kinderen. ‘Ze staan nog zo open voor alles. We moeten hen de kans geven zich te ontwikkelen. Wij zijn immers verantwoordelijk voor de volgende generaties, waar die ook leven. Hier in Tanzania gaan kinderen van verschillende nationaliteiten naar dezelfde school. Bruin, zwart, geel en wit, alles door elkaar. Ze lachen spelen en vechten met elkaar. De kinderen vinden elkaar niet anders. De ouders misschien nog wel. Daaraan moeten we werken met z’n allen. We leven met elkaar op een klein bolletje in de ruimte. Laten we er dan iets moois van maken. Ja toch?’ Where ever we go, for short or long, we always will return. It is such a vast land with an endless horizon, the Indian Ocean with white sand and clear sea water with its incredible marine world around the beautiful sunny island, with its palms and tropical fruit and plants. To find this all in one country!

AFRIKA I N T H U I S Ze zijn overal op de wereld, Nederlanders die hebben besloten hun leven in een ander land, op een ander continent, door te brengen. Dit is het verhaal van Marion Sumari-de Boer en Caracal Tours & Safaris. In juni 2010 besloot Marion Sumari-de Boer tijdens een prachtige zonsopgang in Barafu kamp, een basecamp op de Kilimanjaro, dat het de hoogste tijd werd om een paar jaar in Tanzania te gaan wonen. Op 5 november 2010 kwam ze aan op Kilimanjaro Airport met een budget om drie maanden te kunnen overleven. Binnen een maand had ze een baan als onderzoeker in het ziekenhuis, een huis en begon er iets te bloeien tussen haar en Ben, een gepassioneerde safarigids met wie ze meerdere keren op safari was geweest. In 2014 schreven we in OOG VOOR AFRIKA over hoe Ben’s droom om een eigen tourbedrijf te starten een gezamenlijke droom werd in de vorm van Caracal Tours & Safaris Ltd. Marion en Ben waren tijdens dat interview net twee jaar getrouwd, hadden een dochtertje, Mia, van een jaar oud en Caracal was een tweemansbedrijf met één auto. In 2015 werd hun zoon Joel geboren en inmiddels is Caracal uitgegroeid tot een familiebedrijf met meer personeel, meerdere gidsen en zicht op een vijfde auto. Ben en Marion wonen in Moshi op de lagere hellingen van de Kilimanjaro waar Marion regelmatig een rondje hardloopt tussen de koffieplantages. Mia en Joel gaan naar Hope International school, waar ze spelen en leren in een multiculturele groep van kinderen uit de hele wereld. Daarnaast zit het onderzoekswerk van Marion flink in de lift nu ze zelf meerdere onderzoeksprojecten leidt op het gebied van mHealth (mobile health). Hoe het begon Marion: ‘Voordat ik naar Tanzania verhuisde, promoveerde ik in het

AMC in Amsterdam op een onderzoek naar therapietrouw op HIVmedicatie onder Afrikaanse immigranten. Vanaf het moment dat ik in 2004 Mandela hoorde spreken op het internationale Aidscongres in Bangkok over HIV in Afrika werd ik nog nieuwsgieriger naar het donkere continent waar HIV en andere ziekten ongeremd woedden.’ Maar ze was ook nieuwsgierig naar het Afrika dat ze zo vaak zag op vakantiefilms van haar opa en oma. Dansende en zingende Masai, olifanten, leeuwen, prachtige vergezichten en helderblauwe luchten. Make your dreams real Marion: ‘In 2010 zette ik de definitieve stap en ik heb er nooit spijt van gehad. Het blijft fantastisch dat ik mijn carrière als medisch onderzoeker in het Kilimanjaro Clinical Research Institute in Moshi voort heb kunnen zetten. Inmiddels leid ik meerdere onderzoeken als principal investigator (hoofdonderzoeker). Sinds ik hier woon weet ik dat niet alleen HIV een medisch probleem is, maar ook tuberculose, de hoge moeder-kindsterfte, de beschikbaarheid en kennis van medicijnen en de groeiende resistentie voor antibiotica. Via sms’jes kunnen mensen voorgelicht worden, maar ook eraan herinnerd worden hun medicijnen op tijd in te nemen. We noemen dit mHealth, mobiele gezondheidszorg. Ik doe momenteel vooral onderzoek naar het effect van mHealth op therapietrouw aan medicatie en op het gebruik van anticonceptie. Ik heb het zelfs voor elkaar gekregen om mijn werk als onderzoeker te »

Foto’s: Jeroen Roodnat, www.jeroeninc.com

AFRIKA I N T H U I S combineren met mijn passie voor de natuur en cultuur van Tanzania. Samen met ons onderzoeksteam, eigenaar Chris Pilley en het Masai personeel van het geweldige Isoitok Camp in de Grote Slenk (the Rift Valley), hebben we een onderzoeksbeurs uit Nederland gewonnen om de Masai populatie in dat gebied via mHealth kennis bij te brengen over anticonceptie. Isoitok Camp is een pareltje op de hellingen van de Losimingori heuvels met uitzicht op Lake Manyara met meer dan comfortabele luxe tenten en een fantastische keuken. Dat alles ingebed in een heuse kraal waar regelmatig een gnoe, giraffe of koedoe een kijkje over de haag neemt. Geen verkeerde plek dus om onderzoek te doen.’ Unieke plekken en lodges Marion: ‘Isoitok Camp heb ik leren kennen doordat we voor Caracal altijd op zoek zijn naar nieuwe unieke plekken en lodges. Caracal is inmiddels uitgegroeid tot een familiebedrijf met meerdere auto’s en gidsen. Maar Ben gaat nog steeds graag zelf op safari en laat onze gasten genieten van de natuur en cultuur. Naast de droomontmoetingen met het wildlife hebben wij direct contact met de lokale bevolking hoog in het vaandel staan. We proberen daarbij een goede balans te vinden tussen authenticiteit en ontwikkeling. Je kunt immers niet verwachten dat bijvoorbeeld de Masai zich niet ontwikkelen. Als je echter een Masai ceremonie meemaakt, laten zij je wel meegenieten van authentieke rituelen.’ Nieuwe ontdekking van Caracal Tours & Safaris De Serengeti blijft een hoogtepunt met de migratie van de gnoes. Zelfs het gebied waar de zogenaamde grote oversteek (de river crossings van National Geographic) plaatsvindt, is nu toegankelijker voor meer reizigers omdat betaalbare tented camps hun deuren, of eigenlijk, luifels hebben geopend. Daarnaast blijft, ondanks de

drukte, de Ngorongoro Krater uniek met zijn grote concentratie wildlife. Maar ook Arusha NP, Manyara NP en vooral Tarangire NP moeten niet onderschat worden. Sinds enkele jaren worden meer en meer gebieden buiten de nationale parken ingesteld als wildlife management areas. Deze gebieden zijn vaak minder drukbezocht, maar daarom niet minder mooi. Zeker omdat in deze gebieden mens en dier samenkomen en in harmonie met elkaar leven. Marion: ‘Mijn favoriet is Enduimet in West Kilimanjaro. Dit gebied ligt tussen Mount Kilimanjaro en Mount Meru in en vormt een natuurlijke corridor voor olifanten die migreren van Amboseli NP in Kenia naar Arusha NP in Tanzania. Naast olifanten leven er ook de zeldzamere gerenoeks (girafgazelles), kleine koedoes en tal van andere grazers. Het uitzicht op beide bergen maakt het plaatje helemaal af. Het gebied wordt nog weinig bezocht en is daardoor puur en je mag er off road. ’s Nachts kun je verblijven in unieke lodges onder de mooiste Afrikaanse sterrenhemel. Ik neem je graag mee …’ Op safari met het gezin Sumari Marion: ‘Nog geen uur rijden van Moshi, waar wij wonen, passeren we Sanya Juu, een klein stadje waar de echte bewoonde wereld ophoudt. Hierna rijden we langs velden vol zonnebloemen. De weg verkleurt langzaam van roodbruin naar grijsgeel tot Mia, onze dochter, ineens roept: ‘Ik zag een olifant’. We kijken allemaal naar rechts en zien tussen de bomen en struiken vier grote olifantenstieren. Snel verlaat Ben de weg om dichterbij ze te komen. Je merkt dat ze hier nog erg schuw zijn, want al snel verschuilen de vier olifanten zich weer in het droge struikgewas. We keren terug naar de weg. Rechts van ons schittert de besneeuwde Kilimanjaro in de zon en links zien we de ruige contouren van Mount Meru. Al gauw ontmoeten we kuddes gnoes

en zebra’s en staan er hier en daar langs de weg gracieuze giraffen hun acacia-blaadjes te vermalen. Na het Masai dorpje Tingatinga zijn we echt in een wildlife gebied; enorme vlaktes tussen de twee majestueuze bergen, met hier en daar perfect symmetrisch gevormde heuvels als puisten in het landschap. Na het passeren van honderden Thomson gazelles, besluit Ben off road te gaan. Het ruikt naar bloemen en wilde basilicum en we rijden tussen groepjes zebra’s, gnoes en giraffen door als Ben in de verte een enorme groep antilopen ziet. We besluiten ze van dichterbij te bekijken. Het blijken elandantilopen te zijn, de grootste antilope van Afrika. Het zijn er wel honderd. Ze zijn erg schuw, maar dat maakt het juist zo echt en natuurlijk. Na een tijdje hun gedrag bestudeerd te hebben, rijden we richting een van de ‘puisten’. Er bovenop ligt het unieke Shu’mata Camp. Vanaf daar heb je een wijds uitzicht op de vlakten waar je de giraffen ziet lopen. Onderweg zien we ook een paar gerenoeks, de gazelles met een lange nek. Als ze van de acacia’s snoepen, balanceren ze op hun achterpoten. We genieten van een overheerlijke vegetarische lasagne met een perfecte witte wijn uit Zuid-Afrika en dalen daarna weer af. We willen helemaal naar de grens met Kenia rijden. Een tocht door het hoge gras totdat we in de buurt komen van Amboseli NP waar de grond erg droog wordt. Op de gebarsten droge aarde liggen overal uitgedroogde olifantendrollen en water is ver te zoeken. Vanaf hier rijden we in de richting van Mount Meru. We zien enorme kuddes geiten, schapen en koeien gevolgd door hun Masai herder. We passeren een aantal glooiende heuvels tot we aankomen bij ons verblijf voor de nacht, Africa Amini Maasai Lodge. We slapen in een echte Masai-hut met uitzicht op Mount Kilimanjaro. We hebben heerlijke bedden, een fantastische douche en een gewone doortrek-zit-wc, allemaal in onze ‘hut’. Na een indrukwekkende

Masai sunset dance vallen we in slaap met het geluid van honderden krekels. De volgende ochtend worden we om zes uur gewekt met verse koffie, warme chocolademelk en cakejes. De openslaande deuren worden helemaal opengezet en zo kunnen we vanuit ons bed genieten van de mooiste zonsopgang ooit met op de voorgrond de magische Mount Kilimanjaro.’ ˙

QuickFACTS Wil jij dit prachtige gebied ook ontdekken? West-Kilimanjaro/ Enduimet is prima te combineren met al het andere moois dat Noord-Tanzania te bieden heeft. Vanuit Enduimet is het een halve dag rijden naar Lake Natron of Lake Manyara van waaruit je de rest van je safari naar Serengeti, Tarangire en Ngorongoro kunt doen. Een safari kan vervolgens goed gecombineerd worden met een luiervakantie op een van de bountystranden van Zanzibar, Pemba of Mafia. Op pagina 106 vind je een voorstel voor een zestiendaagse Tanzania-safari, de Caracal way. Ben en Marion maken graag een reisvoorstel op maat voor je. Stuur geheel vrijblijvend een mailtje naar info@caracalsafaris-tz.com en kijk voor meer informatie op www.caracalsafaris-tz.com Wil je het interview met Marion en Ben in OOG 2014 teruglezen, ga dan naar www.oogvoorafrika.nl/blog-afrika/

Tanzania fotoparadijs

‘Als fervent Afrika-liefhebber was het niet de vraag óf ik een foto ging insturen, maar welke het moest gaan worden. De keuze viel uiteindelijk op de olifant in een kurkdroog landschap, gefotografeerd in het Kruger Park in ZuidAfrika. De juiste keuze, bleek. Ik was de winnaar van de Lumix FZ300, een heel veelzijdige superzoom camera van Panasonic. En waar kan je deze camera beter uitproberen dan in fotoparadijs Tanzania.’ Dit zijn de beelden en woorden van de winnares van de OOG VOOR AFRIKA fotowedstrijd. Tekst en foto’s: Alice van Kempen

Al meer dan twintig jaar lang reizen we tenminste éénmaal per jaar naar Zuid(elijk) Afrika. Naast ons jaarlijks bezoek aan het zuiden stond dit jaar ook een reis naar Tanzania op het programma. De eerste reis met de Lumix. Het is nog donker als we op Kilimanjaro Airport landen. Zullen we ditmaal de hoogste vrijstaande berg ter wereld zien? Dertig jaar geleden, tijdens een vakantie in Kenia, bleef de Kilimanjaro in nevelen gehuld. Arusha Op het vliegveld maken we voor het eerst kennis met onze reisgenoten. De gidsen die ons tijdens de reis zullen begeleiden staan al op ons te wachten en in twee Land Cruisers worden we naar het hotel in Arusha gebracht waar we de rest van de dag vrij kunnen besteden. Omdat uitrusten iets voor thuis is, gaan we onmiddellijk op pad. Na een paar honderd meter komt er een alleraardigste jongeman naar ons toe, hij stelt zich voor als ‘John’ en biedt aan om onze gids te zijn. Eerst laat hij ons de wijk zien

waar de welgestelden, of ‘The Big Fish’ zoals hij ze noemt, wonen. Via de Arusha Clock Tower, die het exacte middelpunt tussen Caïro en Kaapstad evenals het centrum van Oeganda, Kenia en Tanzania markeert, lopen we naar de markt. Deze overdekte markt, ook bekend als Soko Kuu ‘Big Market’ is een must als je het echte Afrika wilt proeven: lawaaierig, kleurrijk en een aanslag op de zintuigen. In deze levendige omgeving wordt werkelijk van alles verhandeld; exotisch fruit, groenten, kruiden & specerijen, koffie, thee, noten, rijst, bonen, vlees en vis, maar ook vee en kleine dieren. Lake Manyara De volgende dag vertrekken we naar Lake Manyara National Park, de camera’s die we gisteren nog niet meenamen zijn nu ‘schietklaar’. Omdat er rondom de Nationale Parken van Tanzania geen hekken staan is de kans groot dat we onderweg al wilde dieren gaan zien. We zijn nog maar kort onderweg als onze gids plotseling stopt, een kudde olifanten steekt voor ons de weg »

over. Voordat we bij het Nationale Park aankomen hebben we al dromedarissen, giraffen, antilopen en zebra’s gezien. Als we het park binnenrijden begint het zachtjes te regenen. Een troep bavianen trekt zich niets aan van de regen, de oudere dieren foerageren terwijl de grote baas mijmerend voor zich uit kijkt. Het jonge grut is vooral bezig om elkaar te plagen. Verderop zien we een auto stil staan. Waar kijken ze naar? Er blijkt een leeuw in de boom te liggen … Dat belooft nog wat. Naarmate we dichterbij Lake Manyara komen wordt de bebossing minder dicht. Op de kale vlakte langs het meer zien we grote kuddes buffels, zebra’s en gnoes, langs de rand van het bijna drooggevallen meer staan duizenden flamingo’s en pelikanen. Een prachtig gezicht, de bijbehorende geur is beduidend minder. Serengeti National Park Van Lake Manyara reizen we via Karatu, langs de Ngorongoro Krater naar Ikoma Tented Camp in het Serengeti National Park. In de hooglanden krijgen we te maken met flinke regenbuien,

het zicht is soms minder dan tien meter. De weg verandert in een glijbaan, maar onze gidsen sturen de auto’s behendig langs diepe plassen en obstakels. Andere chauffeurs zijn minder fortuinlijk; een auto is de complete lading verloren, anderen zitten tot de assen vast zitten in de modder en een vrachtwagen hangt vervaarlijk over de rand van het ravijn. Even plotseling als het begon te regenen klaart de lucht op en we hebben een prachtig uitzicht over de Ngorongoro Krater waarna we de afdaling naar de immense vlaktes van de Serengeti inzetten. De naam is afgeleid van Siringet, Maasai voor “eindeloze vlaktes’. Hier zien we grote kuddes Thompson en Grant gazelles, struisvogels, hyena’s en jakhalzen. Plots zien we een rond hoofdje boven het gras uitsteken en daarna nog eentje. Twee cheeta’s, ze verdwijnen heel even uit zicht waarna we plotseling naar een fullspeed jacht kijken. Wat een snelheid, wat een onvoorstelbare snelheid, zo fantastisch om te mogen zien ... Ook daarna blijven we de meest prachtige dieren zien; een luipaard met kill in een boom, leeuwen, olifanten, te veel om op te noemen. In de avond worden we welkom geheten bij Ikoma Tented Camp »

vanwaar we de volgende dag weer heel vroeg vertrekken voor een volle dag in het Serengeti NP. En wat een dag, de camera’s maken overuren. Opgeteld meer dan dertig leeuwen, een grote poel vol nijlpaarden, zo vol dat je je afvraagt of er nog eentje bij kan. Een luipaard onder, en eentje in de boom, grote kuddes olifanten. De dieren komen meestal zo dichtbij dat de volle zoom van de Lumix FZ300 meestal niet gebruikt hoeft te worden. De camera beschikt ook over een 4K videomode zodat we de mooiste video opnamen kunnen maken van het uitbundige dierenleven. Ngorongoro krater Er ontbreekt echter nog steeds één van de Big Five: we hebben nog geen neushoorn gezien. Onze gids ‘belooft’ ons dat we die in de Ngorongoro krater zeker gaan zien en hi krijgt gelijk, we zien daar niet één maar twee neushoorns. Helaas zijn ze allebei zover van ons verwijderd dat zelfs de 600mm van de camera er niet meer dan een stipje van ongeveer vijftien pixels van kan maken. Gelukkig krijgen we de meeste andere dieren wel van heel dichtbij te zien.

Tarangire Na de krater staat het Tarangire NP nog op het programma. Dit park is voornamelijk bekend om zijn grote kuddes olifanten en de eeuwenoude baobab bomen. Eenmaal in het park duurt het niet lang voordat we de eerste olifanten zien, ze lopen in de droge rivierbedding waar ze naar water graven. Langs de rand van de droge rivier staat een kudde buffels te wachten totdat de olifanten uitgedronken zijn. Voorlopig moeten ze even wachten want er dient zich alweer een nieuwe kudde olifanten aan. We blijven olifanten zien, soms zo dichtbij dat we deze vriendelijke reuzen bijna aan kunnen raken. Een prachtig moment, een van de vele prachtige momenten die we mochten beleven tijdens deze vakantie. En allemaal vastgelegd met de Lumix FZ300. Kijk maar met ons mee. ˙

Sergey Uryadnikov / Shutterstock.com

(ADVERTORIAL)

OOG VOOR AFRIKA niet meer missen?

OOG VOOR AFRIKA is door KaapstadMagazine.nl uitgeroepen tot het beste tijdschrift over Afrika!

8e jaar gang l

Neem een

hĂ&#x2030; t re ism

ag az ine

ov er af

rik a 8e

nummer

jaargang

l numme

r 3 - 2019

l prijs ď Ľ6.

3 - 2019

95 l www.o

abonnement!

oNTDEK DE

ogvoorafr

ika.nl

KAApvEvAN RD ZIEL

IN DE voETSp

IĂ&#x2039;

oREN vAN ThE LIoN KI DE RoUgh

AUN

TIES vAN ZUID-AFR IKA KUNST, cULTUUR & cADEAUTIpS

ESWATINI KAApvERDIĂ&#x2039; MAURITIUS TANZANIA ZUID-AFRIKA

Voor â&#x201A;Ź 15,- ontvang je nummers (een korting van â&#x201A;Ź 5,85!!!)

oDE AA

25 SAFARNITDE SAFARI IpS

+ Bij ieder nummer ook de digitale editie. Zo heb je OOG VOOR AFRIKA altiijd bij de hand +GRATIS de digitale BIG FIVE ZUID AFRIKA-special

www.oogvoorafrika.nl > abonnement of bel Abonnementenland, 0251 257 924 De Big Five issue

Ek Sien Jou

fOtOwedStRiJd win een veRbliJf in Zuid-afRika

dEsign Hoofdstad 2014

16 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s

â&#x20AC;˘ van Big 5 naar Big 4? Het verhaal van hoop & liefde â&#x20AC;˘ Het mysterie van de witte leeuwen van Timbavati â&#x20AC;˘ 20 nederlanders over hun zuid-afrika â&#x20AC;˘ de 10 mooiste Big 5 safariâ&#x20AC;&#x2122;s zUiD-afrika â&#x20AC;˘ van kaapstad naar Johannesburg in 5 stops â&#x20AC;˘ de 5 gezichten van de onbekende Wild Coast

extRA

boordevol voordeel

special

ZUID-AFRIKA On a budget

Into the wild BOTSWANA

de SchOOnheid van iSimangaliSO

YOU RUN, YOU DIE :)

Twee Hollandse avonturiers in de bush

TRACTORGIRL

tOwnShip tOuRS annO 2014

in tanzania â&#x20AC;˘ Rituelen uit de Omo-vallei

met oog voor zuid-afrika leer je het echte zuid-afrika kennen

t 4PVOE PG 4JMFODF TQJSJUVFMF QMFLLFO t4QPUMJHIU PQ EF DIFFUB t %F NFOTFO WBO .BOEFMB

NOORDKAAP en NAMIBIĂ&#x2039;

N/aâ&#x20AC;&#x2122;an ku sĂŞ Droombestemming in NAMIBIĂ&#x2039;

wiJnpROeven peR tRam

Reis naar het einde van de wereld De utlieme safari in TANZANIA

Focus op de Westkust weReldkindeRen â&#x20AC;˘ in de voetsporen van nelson mandela â&#x20AC;˘ t Kaapstad Ă gogo! van BusH ToT BeaCH t 0Q BWPOUVVS PWFS EF WFSHFUFO TOFMXFH t %F 5BGFMCFSH .PVOUBJO PG Hope Sossusvlei vijftig mee op lezersreis? * fotografiereis naar de Wild Coast * unieketinten rood â&#x20AC;˘ Zanzibar CJK /FEFSMBOEFST t 'MPXFSQPXFS SFJ[FO OFFN KF JEFBMFO NFF t 4MBQFO ontmoeting met witte leeuwen * Proef zuid-afrika Harm Jan eiland vanmet de vergeten tijd â&#x20AC;˘ de wow-factor â&#x20AC;&#x2DC;de Braaimanâ&#x20AC;&#x2122; *O EJU OVNNFS van plettenberg bay â&#x20AC;˘ Rik felderhof: thuis t ÉĽ F (PPE -JGF EF NPPJTUF MPEHFT SFTUBVSBOUT XJKOFO FO HPMGDPVSTFT BP t -FWFO XFSLFO FO MJFGIFCCFO JO ;VJE "GSJLB t &YDMVTJFG 3JL 'FMEFSIPG QSJOT #FSOIBSE

Tussen zand en steen Ontdekkingsreis door de

OFF THE BEATEN TRACK

ETOSHA NATIONAL PARK SAFARI MET EEN 4X4 CAMPER

Mooiste lodGes in Zuidelijk afrika

ACTIEVE EN AVONTUURLIJKE reiZen in afrika

KAAPVERDIĂ&#x2039;

VAN A NAAR BETER

10 REIZEN EN TIPS

SAy chEESE

BIjZoNDERE DIERENpoRTRETTEN

ANA BoTSW IA TANZAN E BW ZIMBA IKA ZUID-AFR

FOTOGRAFIESAFARI

OOG IN OOG MET OLIFANTEN

a Ghan s itiu Maur rika af Zuid- iĂŤ naMib nia tanZa

RIJDEN, FIETSEN EN LOPEN DOOR AFRIKA

TIJGERS THUIS IN AFRIKA

IKA ZUID-AFR TANZANIA NA BOTSWA NAMIBIĂ&#x2039;

ANA BoTSW IKA ZUID-AFR

ZIMBABWE â&#x20AC;&#x201C; DE EERSTE LIEFDE FoToSAFARI op DE choBE oog IN oog MET

DRooMhUIS

RIK FELDERhoF

goRDoN ZEgT jA

BoER ZoEKT vRoUW ANNEKIM

RoBBEN ISLAND vLIEgEN IN

ovER ZIjN TANZANIA

IS Ă&#x201C;NZE vRoUW IN ZAMBIA

6 DRooMLoDgES EN â&#x20AC;&#x201C;hoTELS

DE STEMMEN vAN

DE AFRIKAANSE WILDERNIS

NAMIBIĂ&#x2039; - DE MooISTE LANDSchAppEN

pIKANTE WALvISSEN

STAATSBEZoEK AAN SWAZILAND

WILD BoTSWANA

â&#x20AC;˘ BAOBABS EN LEMUREN IN MadaGaskar MAAgDENcEREMoNIE â&#x20AC;˘ IN GALOP DOOR lesotho IN ZoELoELAND â&#x20AC;˘ NAAR DE TOP VAN DE kiliManjaro KAApSTAD: â&#x20AC;˘ SPOTLIGHT OP DE witte haai 10 x goED vooR EEN gLIMLAch â&#x20AC;˘ HIKEN LANGS DE wild coast UBUNTU - EEN SpIRITUELE REIS â&#x20AC;˘ EXPEDITIE ethioPiĂŤ â&#x20AC;&#x201C; DE STAMMEN IN DE OMO-VALLEI

Mauritius: beauty en de beach Verhalenwedstrijd: win een Verblijf in Zuid-afrika naMibiĂŤ de leVende woestijn BP 24 uurBPin stone town

eSwatini Kenia MadagaScar Oeganda Zuid-afriKa

MET EEN BUShcAMpER

8 ULTIEME REISTIpS vAN AFRIKA ExpERTS

win een luMix fZ300 caMera

NAMIBIĂ&#x2039;

LEEg LAND voL ZAND

reiStrendS 2019

FIETSEN IN gAMBIA oEgANDA

MadagaScar en eSwatini

hET gRoENE hART vAN AFRIKA

DE SMAAK vAN AFRIKA 3 chEFS UIT pATERNoSTER

2018

eSwatini Kenia naMibiĂ&#x2039; tanZania ZaMbia Zuid-afriKa

eSwatini Kenia MauritiuS tanzania zuid-afriKa

tarZan in tanZania

vaniSHing KingS

africa inSide Out

de neuSHoorn

duurZaMe Safariâ&#x20AC;&#x2122;S in Kenia

BuSHfire feStival

StraatKunSt

Breng je vuur!

Het avOntuur begint Hier van nairObi tOt KaapStad

de MooiSte lezerSfotoâ&#x20AC;&#x2122;S

ANDRIES BoThA

afriKa in bruSSel

Het ecHte verHaal

de wOeStijnleeuwen van naMibĂ?e

Hart voor

de verbOrgen wereld van KaraMOja

hET jAAR vAN DE WILDE hoND

KaapStad

Picture Perfect

KuKi gallMann drooMde van afriKa roMantiScH MauritiuS

KUNSTENAAR MET EEN vERhAAL

72 UUR IN DURBAN

Ode aan de AFRIKA jA, IK WIL DĂ&#x2030; ULTIEME AFRIKA BUcKETLIST vITAMINE AFRIKA

wildlife fotograaf david Yarrow in Kenia

OlifantriMpelS van rOerlOOS Zand

BP -Cover.indd 1

01-Cover-3.indd 1

gAMBIA NAMIBIĂ&#x2039; oEgANDA ZUID-AFRIKA

fOtOwedStrijd oNDER DE ZoN

KIM â&#x20AC;&#x201C; hyENAMAN â&#x20AC;&#x201C; WoLhUTER

DE SMAAK vAN ZUID-AFRIKA

MET VOORDEEL

24 UUR IN DAR ES SALAAM

DE MooISTE REIZEN EN hERINNERINgEN DE MooISTE REIZEN EN hERINNERINgEN DE MooISTE REIZEN EN hERINNERINgEN

8e jaargang l nummer 2 - 2019

Jane gOOdall gelOOf, hOOp & liefde

kaapstad

liMpopo

101

BELEEF AFRIKA NUMMER 11 IĂ&#x2039; NAMIB ND ILA SWAZ NIA TANZA IKA ZUID-AFR

8e jaargang l nummer 1 - 2019

parEls van

land van gigantEn

WIJNTOURS

iĂŤ ethioP o lesothskar Ga Mada Zania tan rika af Zuid-

7e jaargang l nummer 3 - 2018

MasHatu

SpOtlight Op painted dOgS

collectorâ&#x20AC;&#x2122;s iteM nuMMer 10

7e jaargang l nummer 1 - 2018

Ode aan Zimbabwe

6e jaargang l nummer 2 - 2017

CapE riviĂ¨ra dE kaapsE kust

collectorâ&#x20AC;&#x2122;s iteM & eXtra dik

6e jaargang l nummer 1 - 2017

ANA BOTSW RDIĂ&#x2039; VE KAAP IĂ&#x2039; NAMIB A AFRIK ZUID-

5e jaargang l nummer 2 - 2016

Zuid-afRika e Zimbabw tanZania mOZambiQue

5e jaargang l nummer 1 - 2016

tanZania

4e jaargang l nummer 3 - 2015

HEt vErlorEn koninkrijk van MapungubwE

4E JAARGANG l NUMMER 2 - 2015

20 paginaâ&#x20AC;&#x2122;s EErbEtoon aan Madiba Zimbabwe

4e jaargang l nummer 1 - 2015

2e jaargang l nummer 1 - 2013

1e jaargang l nummer 1 - 2012

zuid-afrika namibiĂŤ tanzania ethiopiĂŤ zimbabwe

3e jaargang l nummer 3 - 2014

EEn lEvEn lang MandEla Zuid-afRika

2e jaargang l nummer 1 - 2013 l prijs e6.95/ZAR 60

vijftig reistips

1e jaargang l nummer 1 - 2012 l losse verkoopprijs â&#x201A;Ź 6.95

3e jaargang l nummer 2 - 2014

3e jaargang l nummer 1 - 2014

2e jaargang l nummer 2 - 2013

HĂ&#x2030;t ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 5e jaargang l nummer 1 - 2016 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine afrika jaargang l nummer 1 - 2018 l prijs ď Ľ6.95 hĂ&#x2030;t lreismagazine www.oogvoorafrika.nl over afrika hĂ&#x2030;t 7e jaargang reismagazine l nummer 3over - 2018 afrika l prijs e6.95 8e jaargang lreismagazine www.oogvoorafrika.nl l nummer 1over - 2019 afrika l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t afrika 6el www.oogvoorafrika.nl jaargang l nummer 2 -over 2017 l prijs ď Ľ6.957e l www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 3e jaargang l nummer 1 - 2014 l prijs e6.95 l3e www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t 8e jaargang l nummer 2 - 2019 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 5e jaargang l nummer 2over - 2016afrika l prijs e6.95 l reismagazine www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine 6e jaargang l nummer 1 -over 2017 l prijs ď Ľ6.95 reismagazine over afrika jaargang l nummer 3 - 2015 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 4ehĂ&#x2030;t jaargang l nummer 2 - 2015 l prijs ď Ľ6.95 l4e www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika jaargang l nummer 2 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 2e jaargang l nummer 2 - 2013 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl hĂ&#x2030;t reismagazine over afrika 3ehĂ&#x2030;t jaargang l nummer 3 - 2014 l prijsafrika e6.95 l www.oogvoorafrika.nl reismagazine over 4e jaargang l nummer 1 - 2015 l prijs ď Ľ6.95 l www.oogvoorafrika.nl reismagazine over zuid-afrika

REISMAGAZINE OVER ZUID-AFRIKA

africa inSide out autHentieK tanzania

17 wOeStijntipS35 drooMPleKKen BP

in zuid-afriKa BP

26-10-17 12:43

04-09-13 16:17

De mooiste fotoâ&#x20AC;&#x2122;s, onverwachte bestemmingen,

Botswana, Gambia, Zimbabwe, NamibiĂŤ, Kenia,

reistips en verhalen vind je in OOG VOOR AFRIKA

Mozambique, Zambia, Rwanda, Tanzania,

De inspiratie- en reisgids voor Zuid-Afrika,

Oeganda en de eilanden in de Indische Oceaan.

Bezoek onze website www.oogvoorafrika.nl

Africa Inside Out

Het authentieke Tanzania Binnen korte tijd maakt Charles Witlox met zijn bedrijf Charlie’s Travels furore. Zijn missie is mensen het echte Afrika laten zien, te beginnen in Kenia. In oktober 2018 startte hij een nieuwe uitdaging: Africa Inside Out, in ongeveer twaalf maanden reist hij met een team door dertien Afrikaanse landen, op zoek naar nieuwe reizen off the beaten track en verhalen uit de eerste hand. In deze editie ontdekt het team het authentieke noorden van Tanzania. Het avontuur begint hier, bij Chapter 3.

Tekst en foto’s: Charlie’s Travels

101

Arusha markt

Arusha uitzicht

Een scala aan steden die qua sfeer niet meer van elkaar hadden kunnen verschillen, schitterende natuur die door bijna geen enkele reiziger bezocht wordt, en een lokale bevolking die maar weinig met toeristen in aanraking komt. Dit is het authentieke Tanzania. Stop 1: Safarihoofdstad Arusha Arusha is een gemoedelijke stad in het noorden van Tanzania, die door vrijwel alle toeristen die hier langskomen gebruikt wordt als doorreisplaats. De stad ligt namelijk heel dichtbij het Northern Safari Circuit: een circuit dat alle bekende parken met een enorme hoeveelheid wildlife behelst. Denk aan de Ngorongoro-krater, Lake Manyara en de Serengeti. Arusha is leuk genoeg om één of twee dagen te blijven hangen, om vervolgens door te gaan naar ‘het safari circuit’. Wat zijn de plekken die zeker bezocht moeten worden? De lokale markt in het hart van de stad Een markt? Pfft, saai, ik heb wel betere dingen te doen tijdens mijn reis in Tanzania, denk je misschien. Maar wacht eens even, markten in Sub-Sahara Afrika zijn echt van een andere orde. Je wordt hier overweldigd door honderden verschillende geuren en kleuren, overal wordt druk onderhandeld over prijzen in het Swahili, en

nergens ga je verser fruit vinden dan op markten als deze; kortom, je wordt hier even volledig overweldigd door alle Afrikaanse indrukken die in één keer op je afkomen. De Sapuk Waterfall Omdat Arusha toch vooral als doorreisplaats wordt gebruikt om alle prachtige natuur te bekijken vlakbij de Tanzaniaans-Keniaanse grens, wordt de natuur rondom de stad zelf vrijwel standaard overgeslagen. Doodzonde, want dan mis je dingen als de Sapuk Waterfall. Maar weinig reizigers zijn op de hoogte van het bestaan van deze waterval, wat als gevolg heeft dat je deze plek vrijwel gegarandeerd helemaal voor jezelf hebt. Als je in Arusha wat rondvraagt naar de precieze ligging van deze oase, ben je er zo. Vijf minuten met de motortaxi vanuit Arusha naar de bossen rondom Mount Meru, eventjes omhoog hiken en voilà: een schitterend stukje natuur dat voor heel even helemaal voor jou alleen is! Via Via Op donderdagen en in het weekend is Club Via Via de ontmoetingsplaats voor westerse vrijwilligers van de ngo’s, Tanzanianen en toeristen. Je kunt er eten, maar dat doe je lekkerder bij The Blue Heron in de prachtige tuin. »

Enduimet

Cultural Heritage Center Deze galerij biedt een podium aan gevestigde en beginnende kunstenaars, die stuk voor stuk allemaal vreselijk getalenteerd zijn. De echte kunstliefhebber kan hier zonder enige moeite drie volle dagen spenderen. Stop 2: Op de mountainbike naar Mount Longido Tanzania, dus naar de Serengeti, de Great Migration meemaken, een bliksembezoekje brengen aan Lake Manyara en de bijna koninklijke Kilimanjaro in al zijn glorie bewonderen? Nee, dachten wij – wij pakken het anders aan gaan lekker mountainbiken van Arusha naar Mount Longido, het kleinere zusje van de Kilimanjaro. De tocht begint veelbelovend; we rijden over een geasfalteerde weg zonder al te veel gaten en kuilen, langs dorpjes waar zo nu en dan groepen kinderen achter ons aanrennen. “Mzungu, mzungu! Unataka kununua chakula?” (Swahiili voor “Willen jullie wat te eten kopen?”) Toeristen zien ze hier niet zo vaak, maar witte reizigers, wazungu, op een fiets? Dat is een bezienswaardigheid. Na een tijdje lekker van het asfalt te hebben genoten, geeft onze gids Komolo aan dat het tijd is om links af te slaan, off road, de droge vlakte in.

Mount Longido is een imposante berg, die door de Maasai als heilig wordt gezien. Aan de voet ligt het gelijknamige stadje, middenin Maasai-land. Het is al snel duidelijk dat hier maar weinig reizigers komen. Alle ogen zijn op ons gericht wanneer we stoppen bij het tankstation om wat snacks in te slaan. Mount Longido is van groot belang voor de mensen in de omringende gebieden, niet in de laatste plaats omdat ze hier hun drinkwater vandaan halen. In het noorden van Tanzania heerst er vrijwel altijd een gebrek aan water; het water dat van Longido afkomstig is, wordt dan ook op strenge wijze verdeeld. Allereerst krijgt het vee – de koeien, geiten en schapen – te drinken. ‘Dat is raar’, denk je misschien, maar het vee is van levensbelang voor de Maasai: zonder hun dieren overleven ze niet. Na het vee volgt het nabijgelegen ziekenhuis, dan mensen met overheidsfuncties, en pas daarna krijgen de ‘gewone’ dorpelingen te drinken. Beklimmen of bedwingen? Op de relatief kleine berg klim je tijdens één hike door heel veel verschillende ‘zones’ aan vegetatie heen. Aan de voet van Mount Longido bevind je je nog in vrij droog gebied, maar dat verandert al vrij snel in een beboste omgeving. Of zoals Charlie in een poëtische bui opmerkte: “Sprookjesachtige bossen waar het zonlicht door de

103

Enduimet Charlie en Komolo

HotSprings

bladeren heen glinstert.” Een mooi bos dus. Na de beboste omgeving volgt er een gebied dat ook groen is, maar meer weg heeft van regenwoud. Twee verschillende typen bos op een relatief kleine oppervlakte, dat is best zeldzaam. Je waant je hier weer in een compleet andere wereld dan in de vorige zone. Als je je eenmaal een weg door het regenwoud hebt gebaand, bereik je de laatste zone, net boven de boomgrens: een rotsachtig gebied met de allermooiste uitzichten over de savanne. Vanaf hier zie je Enduimet Conservancy liggen, Namanaga Border Crossing – de grens tussen Kenia en Tanzania – is goed zichtbaar, en Mount Meru. Als je geluk hebt is het écht een heldere dag en kun je ook de Kili en Lake Natron zien liggen. Er zijn twee routes naar de top van Mount Longido. Optie 1: je gaat binnen één dag omhoog en omlaag, waar je in totaal zo’n zes uur over doet wanneer je in een normaal tempo loopt/klimt. Bij optie 2 klim je via de achterkant van de berg gedurende twee dagen omhoog en omlaag. Op de eerste dag kampeer je ergens halverwege de berg met fenomenale uitzichten waarna je op de tweede dag de top bereikt, aan de andere kant van de berg weer naar beneden afdaalt naar Longido Town.

Enduimet zonsondergang

treinstation

Stop 3: Enduimet Conservancy In het noordelijke puntje van Tanzania, net over de grens met Kenia, vind je Enduimet Conservancy. Een gebied dat door maar weinig reizigers bezocht wordt. De natuur in Enduimet is rauw, met heel gevarieerde landschappen. Denk aan savanne, met een paar kilometer verderop juist weer groene, vruchtbare gebieden. Ook niet geheel onbelangrijk: de hoeveelheid wildlife. Denk aan ontelbaar veel soorten impala’s, luipaarden, buffels, hyena’s, en ga zo maar door. En omdat deze conservancy grenst aan het wereldberoemde Amboseli National Park in Kenia, komen de olifanten uit Amboseli hier ook regelmatig buurten. Enduimet is een community conservancy, wat inhoudt dat het gebied beheerd wordt door de gemeenschap. Het geld dat je betaalt om deze conservancy in te komen, komt dus weer bij de lokale gemeenschap terecht. De Maasai die in Enduimet wonen, hebben – om hun vee van water te kunnen voorzien – zo’n twintig enorm imposante waterputtenaangelegd – lees: met de hand gegraven – die door het gebied verspreid liggen. Breng ook een bezoek aan de Sinyamijnen. Tussen de jaren ’40 en ’60 van de vorige eeuw werden deze mijnen gebruikt om het mineraal sepioliet te winnen, dat vooral »

Mount Longido

gebruikt werd om tabakspijpen van te maken. De mijnen zijn al jaren niet meer in gebruik, maar het is interessant om door het gebied te dwalen en het gigantische meer te bekijken dat hier ontstond als gevolg van de sepiolietindustrie. Veel wilde dieren komen op het meer af om te drinken, dus als je geluk hebt, kom je hier oog in oog te staan met een kudde olifanten. Sluit de dag af in Sinya en slaap onder de sterren bij een gastvrije Maasai-familie. Stop 4: Simba Farm Lodge Na Enduimet nog een hele dag op de motor (piki piki) te hebben verkend is het heel goed overnachten op de Simba Farm van de Nederlandse familie Bruinsma op de flanken van de Kilimanjaro. Leuke wetenswaardigheid: Boer Wim die een aantal seizoenen geleden meedeed aan Boer Zoekt Vrouw Internationaal maakt ook deel uit van de familie Bruinsma. Simba Farm Lodge fungeerde als decor voor Wims zoektocht naar de liefde. Het gebied rondom de Kilimanjaro is heel vruchtbaar en er wordt dan ook veel aan landbouw gedaan. Simba Farm produceert hoofdzakelijk brouwgerst en tarwe, die door lokale bierbrouwerijen in echt Kilimanjaro-bier worden omgetoverd.

De lodge bevindt zich pal naast de boerderij, en dus zit je met je neus bovenop het reilen en zeilen van een echt NederlandsTanzaniaanse boerenbedrijf. Als je ’s ochtends wakker wordt en in de berglucht geniet van je verse kopje koffie, heb je ondertussen uitzicht op de Kilimanjaro, Mount Meru en de Maasai-steppe, zo ver je maar kunt kijken. Veel reizigers die neerstrijken bij Simba Farm hebben net een paar drukke dagen aan safarigeweld of een intensieve hiketocht achter de rug, en komen voor de rust. Kun je een korte wandeling op de flanken van de Kili aan, wandel dan bijvoorbeeld naar het Shira Plateau. Zo krijg je wel de essentie van een Kili-hike mee, maar hoef je niet helemaal naar de top. Stop 5: Aan de voet van de Kili, zei je? Er ligt maar één stad aan de voet van de hoogste alleenstaande berg ter wereld en dat is Moshi. Moshi wordt – net als Arusha – vaak gebruikt als doorreisplaats naar de beroemde, Tanzaniaanse safariparken die deel uitmaken van het Northern Safari Circuit. Veel mensen beginnen of eindigen hier met een safari, en pakken en passant de Kilimanjaro mee. Maar ook als je niet van plan bent de Kili te beklimmen, is het in Moshi, bekend om de koffieplantages,

105

Straatbeeld

On the road???

prima vertoeven. Het is vruchtbaar en groen, wat ook meteen verklaart waarom deze regio redelijk dichtbevolkt is. De Maji Moto (‘warm water’ in het Swahili) Hot Springs – ook wel de Chemka Hot Springs – liggen op een halfuurtje rijden bij Moshi vandaan in een mysterieus stukje oerwoud. Tussen de koffieplantages ligt de Materuni-waterval. In Tanzania zijn honderden schitterende watervallen te vinden, die eigenlijk door maar weinig reizigers bezocht worden – en Materuni is er daar zeker één van! Denk aan een magisch regenwoud, waarbij je je soms over lastige paadjes een weg naar boven moet banen. Eenmaal aangekomen tref je een waterval van zo’n honderdvijftig meter hoog, waar het water van de Kilimanjaro naar beneden klettert. In dit gebied maak je kennis met de lokale Chagga-koffieboeren, die je van A tot Z uitleggen hoe zij hun wereldberoemde koffiebonen verbouwen. Je krijgt hier alle ins en outs van het productieproces mee. Moshi is de bakermat van de Arabica-koffieboon. Eigenlijk is het dus bijna een vereiste om op koffietour te gaan wanneer je een bezoek brengt aan dit karakteristieke stadje. De Chagga Caves is een imposant grottenstelsel vlakbij Moshi, en werd vroeger door de Chagga-bevolkingsgroep gebruikt als

Waterval

Moshi streetfood

schuilplaats tegen aanvallen van de Maasai. Als het in deze regio heel droog was, hadden de Maasai het zwaar; als oplossing trokken ze dan de bergen in, richting de Chagga (die van landbouw leefden en geen nomadenvolk waren), om water, voedsel en vee te stelen — en soms werden de Chagga zelfs tot slaaf gemaakt door de Maasai. Je kunt de Caves in met een gids die het hele grottenstelsel uit zijn hoofd kent. ˙

QuickFACTS Al deze trips (en meer) kun je doen via Charlie’s Travels, https://www.charlies-travels.com Om de lokale ondernemers in het toerisme, van lodges tot safarigidsen, te ondersteunen heeft Charlie’s Travels een mooi initiatief ontwikkeld. De online streamservice Charlie’s and chill. Hiermee haal je via 250 reisvideo’s Afrika in huis. Voor elke bekeken film stort Charlie’s Travels 10 cent op de rekening van een door hen gekozen begunstigde, https://www.charlies-travels.com/charlies-and-chill/

106

Colofon OOG VOOR AFRIKA is een uitgave van MW media en TekstBeeld/haarlem Uitgever en hoofdredactie Marjolein Westerterp M. info@mw-media.nl T. +31 (0)6 404 161 88 I. www.oogvoorafrika.nl Fotografie Peter Boshuijzen TekstBeeld/haarlem M. tekstbeeld@upcmail.nl T. +31 (0)6 408 760 06 I. www.oogvoorafrika.nl Acquisitie en advertentiemarketing Marjolein Westerterp M. marjoleinwesterterp@gmail.com T. +31 (0)6 404 161 88 Medewerkers, met dank aan Rik Felderhof, Chris Frieswijk, Alice van Kempen, Mieke Oxener, Jeroen Roodnat, Shutterstock – www.shutterstock.com, Frank Tofield, Charles Witlox, Zeal Ontwerp Cover De coverfoto is van Ludmila Yilmaz, via www.shutterstock.com

Nieuws- en persberichten info@mw-media.nl Drukkerij Veldhuis Media BV Kanaaldijk Oostzijde 3 8102 HL Raalte www.veldhuismedia.nl Distributie losse verkoop Betapress BV Burgemeester Krollaan 14 5126 PT Gilze www.betapress.nl Abonnementenservice 3 edities voor € 15,- (een voordeel van € 5,85), kan per nummer ingaan. Digitaal abonnement 3 nummers voor € 10,-. Prijswijzigingen voorbehouden. Opgave en vragen over abonnementen: Abonnementenland Postbus 20 1910 AA Uitgeest NL: +31 (0)251 257 924 (tijdens werkdagen van 9.00 - 17.00 uur) What’s app: 06 46 55 80 54 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www. aboland voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten

Opgave en vragen over abonnementen BE: Abonnementenland Ambachtenlaan 21 Unit 2A 3001 Heverlee Tel. +32 (0)28 08 55 23 Fax +32 (0)28 08 70 05 Site: www.bladenbox.be voor abonneren of www.aboland.be voor adreswijzigingen en opzeggingen. Kijk ook voor alle informatie en contact over uw abonnement op https://www.oogvoorafrika.nl/abonnee-service/ Beëindigen abonnement: Opzeggingen dienen 4 weken voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Na drie edities gaat uw kennismakingsabonnement over in een vast abonnement. U betaalt dan € 17,95 voor drie edities. Opzeggen doet u schriftelijk, minimaal 4 weken voor beëindiging van de termijn bij Abonnementenland. U kunt ook gebruikmaken van de Abonneeservice op onze website www.oogvoorafrika.nl Social media Volg ons op Facebook.com/OOGVOORAFRIKA, Twitter@OOGVOORAFRIKA en www.oogvoorafrika.nl © 2020 Copyright Notice & Auteursrecht voorbehoud © 2019 – MW media, Nederland. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

Prijswijzigingen voorbehouden.

Tarzan in Tanzania Vanuit zijn huis op de heuvels in Tanzania beleefde Rik Felderhof talloze avonturen en had hij bijzondere ontmoetingen. Die met Tony Fitzjohn staat in zijn geheugen gegrift.

Tony Fitzjohn is een avonturier pur sang. Zonder angst loopt hij tussen leeuwen, olifanten en neushoorns. Maar ook in de lucht deinst hij nergens voor terug. Met zijn vliegtuigje scheert hij over de savannes en maakt scherpe duikvluchten om stropers op heterdaad te betrappen. In de film Walking with Lions speelde hij een hoofdrol en Nederland leerde hem kennen als de macho in een commercial van Suzuki. Met echtgenote Lucy en vier kinderen leeft hij in een omgeving waar tijd en afstand geen rol spelen. Met een klein vliegtuig reisden we naar het binnenland. De piloot moest eerst even checken of er geen dieren op de airstrip liepen, voordat hij kon landen. Een ontmoeting tussen een overstekende olifant en een landend vliegtuig leidt doorgaans niet tot een prettig eindresultaat. Fitzjohn stond ons op te wachten in de schaduw van een paar bomen. Getaande kop met scherpe ogen, gespierde bruinverbrande schouders en een licht ironische glimlach, die hem zijn hele leven al vergezelt. Zijn handdruk voelde als een bankschroef en ook de atletische manier waarop hij in de laadbak van de Suzuki sprong had de allure van een Hercules. Hij leek

zijn leeftijd volledig te negeren. De grote afstanden binnen het relatief onbekende Mkomazi game reserve waar hij woont en werkt overbrugt Fitzjohn met zijn vliegtuigje. Een vliegbrevet heeft hij nooit gehaald, een beetje meekijken over de schouder van een piloot was voldoende om het zelf maar eens te proberen. Als autodidact was hij gewend om zichzelf van alles aan te leren. Metselen, wegen aanleggen, auto’s repareren en huizen bouwen. Ook zijn eigen huis heeft hij ontworpen en zelf gebouwd; een adelaarsnest met uitzicht over de savanne, het land van de Masai, en daarachter de contouren van de Kilimanjaro. We werden ondergebracht in een tent met een adembenemend uitzicht. Achter de tent werd een vuurtje gestookt in een stenen kachel, een primitieve boiler, die voor een warme douche moest zorgen, in deze hitte niet de eerste levensbehoefte. Fitzjohn nam me mee naar de waterbron. Opgetogen zei hij: ‘Kijk toch eens, het water bubbelt als champagne omhoog. Na tien jaar hebben we weer eigen water. We waren afhankelijk van de tankwagen die eens in de veertien dagen water kwam brengen en nu hebben »

Tekst: Rik Felderhof Foto’s: Privébezit

we ons eigen water. Wat een rijkdom.’ Fitzjohn is tevreden. Al vanaf de jaren tachtig voert Tony Fitzjohn in opdracht van de Tanzaniaanse regering het bewind over het natuurreservaat Mkomazi, een gebied van ruim 3300 vierkante kilometer. Het behoud van de zwarte neushoorn en de Afrikaanse wilde hond staat hier centraal. Op de rode aarde lagen grote hompen olifantenpoep, vers genoeg om op je hoede te zijn. Er graasde een grote kudde in de omgeving. ‘Ik droom van een Afrika met een wilde en oorspronkelijke natuur, waarin wilde dieren vrij en beschermd kunnen leven, zij aan zij met de mensen, die mede deel uitmaken van de natuur, ook al zijn de meesten dat vergeten’, zei Tony terwijl hij naar de verre horizon staarde. Wilde haren Tony groeide op in de achterbuurten van Londen en zijn toekomst bood weinig perspectief. Tot het moment dat hij werd uitgekozen om met tien andere kansloze jongens een betaalde schoolopleiding te volgen aan een dure Engelse kostschool. Dat veranderde zijn leven, zijn accent en zijn vriendenkring. ‘Ik was anders absoluut het criminele pad op gegaan. Ik had weinig keus en verkeerde vriendjes. We waren straatschoffies en ik wist niet beter dan dat er voor ons weinig plaats was in de samenleving.’ Al gauw bleek dat hij een hoog IQ had en bovendien uitblonk in sport. Hij werd razend populair op school en daarna op de universiteit, hij speelde in het nationale rugbyteam, werd een bekwaam bergbeklimmer en was ook nog goed in vechtsporten. Na een jaar universiteit trok het avontuur, hij wilde naar Afrika. Dat was van jongs af aan zijn grote droom. ‘Als jongetje van zeven

las ik de avonturen van Tarzan. Ik wist meteen dat ik Tarzan wilde worden. Dat stond vast. Zoals een ander astronaut of buschauffeur. Bij de meeste jongens gaat die droom voorbij, maar niet bij mij. Ik wilde naar Afrika, naar de wilde dieren, naar het avontuur.’ Met wat bijbaantjes had hij genoeg geld bij elkaar gespaard om de bootreis te betalen en het nog een paar weken te kunnen uitzingen. Op de boot ging al zijn geld echter op aan drank en vrouwen. Een combinatie die in de jaren die volgden een ereplaats in zijn leven zou innemen. ‘Je gaat er natuurlijk aan kapot, maar als je jong bent denk je dat je onsterfelijk bent en dat het van tijdelijke aard zal zijn, maar ik raakte steeds meer verstrikt in mijn eigen misère.’ Erg gelukkig in de liefde was hij ook niet. ‘Bindingsangst of verlatingsangst, zoiets was het’, verklaarde hij, maar eigenlijk wilde hij daar niet over praten. Als baby werd hij achtergelaten op de stoep van een kindertehuis. Zijn moeder kwam uit een goede familie en kon de schande niet aan. Zij had een kortstondige relatie gehad met een RAF-piloot, die getrouwd was, en Tony was het resultaat van die romance. ‘Ze hebben nooit de moeite genomen om te informeren hoe het me verging. Ik deed er niet toe, ik was een vergissing, een ongelukje. Dat gevoel raak je nooit meer kwijt.’ George Adamson Eenmaal in Zuid-Afrika moest er wel gewerkt worden voor de kost. Tony was nachtportier in Kaapstad, glazenwasser in Johannesburg, buschauffeur in Pretoria en berggids in Tanzania. Op een dag las hij in een tijdschrift een artikel over George Adamson, een natuurliefhebber die in Kenia een wildlife project met leeuwen was begonnen. Dat sprak hem onmiddellijk aan, dat was het Afrika waarvoor hij gekomen was. »

â&#x20AC;&#x2DC;Ik droom van een Afrika met een wilde en oorspronkelijke natuur, waarin wilde dieren vrij en beschermd kunnen leven, zij aan zij met de mensen, die mede deel uitmaken van de natuur, ook al zijn de meesten dat vergetenâ&#x20AC;&#x2122;

112

Een paar dagen later stond hij aan de poort van het landgoed van George en Joyce Adamson; het was het begin van een intense samenwerking en vriendschap die meer dan twintig jaar zou duren. Adamson leerde Tony om te gaan met wilde dieren, daar bleek hij een bijzonder talent voor te hebben. Hier ontwikkelde hij zijn passie om te vechten voor het behoud van de natuur. ‘De laatste jaren in Kenia waren zwaar. Er waren veel stropersbendes, op zoek naar ivoor en huiden, niets en niemand ontziende criminelen, die op alles schoten wat er bewoog. De overheid in Nairobi kon ons in dat immens grote land niet voldoende bescherming bieden. In die tijd kreeg ik het aanbod om het natuurreservaat Mkomazi in buurland Tanzania te gaan beheren. Daar voelde ik wel voor, ik had George Adamson en zijn vrouw bijna zover om mee te gaan. Ik ging alvast vooruit. Een halfjaar later werden George en zijn begeleider door Somalische bandieten vermoord ... Ik moet nog vaak aan hem denken, heb veel van hem geleerd. Eigenlijk is hij er nog steeds en kijkt over mijn schouder mee. Ja, ik denk dat hij wel trots op me zou zijn.’ Koninklijke onderscheidingen Tony Fitzjohn werd door prins Bernhard voor zijn grote inzet voor het behoud van de natuur onderscheiden met de Orde van de Gouden Ark. Meerdere malen was hij te gast op Paleis Soestdijk en de prins is evenals Willem-Alexander en prins Claus ook op bezoek geweest bij Tony in Tanzania. ‘In het begin moesten we erg aan elkaar wennen. Ik vond hem een vreemde man, hij mij ook. Maar uiteindelijk konden we heel goed met elkaar overweg. Hij heeft me enorm gesteund, ook financieel, om mijn werk te kunnen doen.’ Zo stond de prins garant voor het onderhoud van het vliegtuigje

waarmee Tony dagelijks patrouilleerde, op zoek naar stropers of zijn neushoorns. Ze waren verdwenen uit Mkomazi. ‘Toen ik eind jaren zestig naar Afrika kwam waren er vijfenzestigduizend neushoorns, een generatie later nog maar tweeduizend. Ze zijn beschermd en je mag er niet op jagen, maar dat gebeurt toch. Wij moeten ervoor zorgen dat die stropers gepakt worden, maar het gebied is bijna net zo groot als een halve provincie in Nederland, dus dat is nogal lastig. Vandaar ook de patrouilles met het vliegtuig.’ Tony had zijn eigen bewakingsdienst, een legertje goed getrainde soldaten, die het gebied beschermen en zo nodig hardhandig ingrijpen als stropers of andere ongewenste bezoekers op heterdaad worden betrapt. Einde gesprek. Fitzjohn stapte op zijn motor, gaf vol gas en liet mij achter in een stofwolk. Zoek het uit, probeer me maar te vinden. Voortdurend daagde hij uit, het leven een wedstrijd. Voor de liefde Zijn vrouw Lucy is de enige die hem aan kan. Voor haar doet hij alles. Zij was amper twintig toen ze de 43-jarige avonturier ontmoette. Voor haar gaf hij de drank op en kuiste zijn levensstijl. Lucy werd de zin van zijn leven, zij was zijn raison-d’être. Voor haar was het een sprong in het duister. ‘Ik was een echt stadsmeisje, een Londongirl, en dan naar de bush in Afrika, met Tony Fitzjohn, toen al een legende. Het was een wild, romantisch avontuur. Dat maakte het zo aantrekkelijk voor een middle-class meisje dat keurig katholiek was opgevoed.’ Samen hebben ze de zorg voor vier kinderen en voor elkaar. We hebben een huis om in te wonen, een zaak om voor te vechten, dat geeft voldoening en zin aan je bestaan. Tony is een bijzondere man met »

'Als jongen las ik Tarzan. Ik wilde Tarzan worden'

114

een fascinerende roeping en het is een voorrecht om zijn leven, dat ook mijn leven is geworden, samen te mogen leven.’ Fitzjohn zat op een rotsblok en maakte een wijds armgebaar. ‘Kijk hoe mooi, je krijgt zo’n ongelooflijk respect voor de natuur, de schoonheid, de kracht. Wij mensen zijn er geen onderdeel meer van, we zijn gemechaniseerd, afgestompt en onverschillig geworden. Onze zintuigen zijn gedegenereerd. De mensen die de moeite nemen om hier te komen, de moed hebben om de stilte en de uitgestrektheid te ondergaan krijgen echter al gauw het besef hoever we zijn afgedwaald, van onszelf, van de bedoeling van ons bestaan. We zijn gevangenen van onze eigen vooruitgang, we sluiten onszelf op in gebouwen, waarvan de ramen niet meer open kunnen, waar de zuurstoftoevoer centraal geregeld wordt. We gebruiken liften omdat we geen tijd of fut meer hebben om onze spieren te gebruiken. We zitten uren achter de computer, in de auto en voor de televisie. We zijn onszelf volledig kwijtgeraakt. Is het dan vreemd dat er zoveel zieken zijn, zoveel mensen ongelukkig? Het gaat al verkeerd als kinderen heel jong zijn en papa en mama geen tijd meer hebben om zich aan te passen aan de eerste voorzichtige pasjes van hun kind. Voor alles wordt de buggy gebruikt. Huphup, opschieten. Ik heb me door een arts laten vertellen dat de kinderen van nu aanmerkelijk later kunnen lopen dan de kinderen van veertig jaar geleden.’ Educatie, educatie Om kwart over zeven was het donker, maar dan ook zwartdonker, je leefruimte begrensd door de lichtcirkel van de olielamp. Voor het avondeten werd ik opgehaald door een bewaker met een geweer. Er werd op een houtvuur gekookt, in mooie zwartgeblakerde pannen en ketels.

Fitzjohn leunde naar me toe. ‘Er wordt mij weleens gevraagd of het niet gevaarlijk is om te leven in de wildernis. Ik geef altijd hetzelfde antwoord: veel minder gevaarlijk dan te leven in New York of Amsterdam, dat is pas echt de jungle. Daar zijn veel meer risico’s, is men veel agressiever. Een kind op zijn fietsje de stad insturen om naar school te gaan, dat noem ik pas gevaarlijk. En dan zijn ze eenmaal op school en dan leren ze bar weinig over de natuur. Dat is jammer. Educatie is van cruciaal belang. De kinderen zijn de volgende generatie’, benadrukte hij, ‘zij moeten het doen. We kunnen ze daarbij helpen. Niet door op zoek te gaan naar het paradijs, dat is voorbij, maar door met elkaar een nieuw paradijs te creëren, gewoon beginnen. Zo eenvoudig is het.’ Wat bezielt deze mensen om zo afgelegen te gaan leven, zonder redelijk inkomen te vechten voor het behoud van de natuur. Afhankelijk te zijn van donaties, van fundraising. Waarvoor? Tony: ‘Omdat ik niet wil dat mijn zoontje later tegen me kan zeggen: “Papa, je wist wat er aan de hand was, waarom heb je niets gedaan?”’ Hij sprong op zijn quad, grijnsde even, gaf vol gas en liet me achter in een wolk van stof. ‘Goodbye, mr. Felderhof.’ ˙

QuickFACTS Suzuki helps ‘Save the rhino’: https://steun.rhinoclub.nl Tony Fitzjohn schreef het boek Born Wild, dat in het Nederlands verscheen met de titel Wilde haren. George Adamson Wildlife Preservation Trust: www.georgeadamson.org

. 100 specialist in Tanzania . PrivĂŠ reizen op maat . Scherpe prijzen

. NL medewerkers op locatie . Best beoordeeld door klanten

Voor Ă&#x2030;chte droomreizen... www.tanzaniaspecialist.com Telefoon: +31 174 35 2016 / Email: info@tanzaniaspecialist.com

OOG VOOR AFRIKA Tanzania Special

Articles inside

Tarzan in Tanzania

Colofon

Rik Felderhof – Mama Daktari

Fotoparadijs Tanzania

Thuis in Afrika – Marion en Ben Sumari

Schrijvers liegen allemaal de waarheid

24 uur in Dar es Salaam

In de voetsporen van de Lion King

Stichting Twiga

Expeditie Kilimanjaro

heden en verleden

Zanzibar – eiland van tijdloos geluk

Jane Goodall – Geloof, hoop & liefde

Rik Felderhof – Alles goed, sir?

de levende ark van Noah

De schatkamer van Tanzania