WYWIAD
Światotwórstwo Kraków świętuje 100. rocznicę urodzin wielkiego polskiego pisarza science fiction, krakowianina z wyboru - Stanisława Lema. Jego książki znane w świecie i uznane za arcydzieła są dla nas tym cenniejsze, że nie tylko świadczą o geniuszu autora żonglującego futurystyczną techniką, ale poprzez tworzenie nowych światów przekazują ludzkości głęboką wiedzę psychologiczną o człowieku wplecionym we wszechświat, o jego odczuciach, sile, ale i zagubieniu. Psychologia graniczy tu z filozoficzną podbudową szukającą miejsca człowieka w przyszłości. MAŁGORZATA STĘPIEŃ WIDZIAŁEM PRZYSZŁOŚĆ – to słowa Stanisława Lema będące myślą przewodnią krakowskiej uroczystości. Uznając wkład Stanisława Lema w przybliżeniu Ziemianom Wszechświata wprowadzono pisarza na wieczność w otaczającą nas czarną otchłań i nazwano niektóre ciała niebieskie imionami z nim związanymi. I tak planetoida 3836 – satelita Ziemi odkryta w 1979 roku przez rosyjskiego astronoma Nikołaja Czernycha, to Lem, a odkryta przez niemieckich astronomów planetoida 343000 nosi nazwę Ijontichy – bohatera Dzienników Gwiazdowych. Jedna z gwiazd w gwiazdozbiorze Pegaza to Solaris, a krążąca wokół niej planeta – Pirx. Pirx to także krater na Charonie, księżycu Plutona. Stanisław Lem, światowej sławy futurysta, był kandydatem do Nagrody Nobla, którą koniec końców otrzymał w 1980 roku Czesław Miłosz. Sama jednak kandydatura do tej nagrody stawia pisarza wysoko w światowym rankingu literatów. Książki Stanisława Lema zostały przetłumaczone na 41 języków (m. in. albański, angielski, arabski, armeński, azerbejdżański, baskijski, białoruski, bułgarski, chiński, chorwacki, czeski, duński, estoński, fiński, flamandzki, francuski, grecki, gruziński, hebrajski, hiszpański, japoński, kataloński, koreański, litewski, …) Przybliżmy zatem twórczość naszego eksploratora Kosmosu tak jak ON starał się nas w Kosmos wprowadzić. Moim rozmówcą jest Szymon Kloska - krytyk literacki, ale i człowiek biorący żywy udział w animacji polskiego i krakowskiego życia kulturalnego związanego z literaturą i czytelnictwem. Prowadzi w radiu i w telewizji szereg programów o tematyce literackiej - Książki na Lato, Piątka z literatury, Wszystko o kulturze. Aktywnie pracuje w programie Kraków Miasto Literatury UNESCO. Jest
26
rzecznikiem Nagrody Literackiej Gdynia i kuratorem towarzyszącego nagrodzie Festiwalu Miasto Słowa. Ostatnio czas poświęca przygotowaniom do obchodów 100. rocznicy urodzin Stanisława Lema w związku z ogłoszeniem przez Sejm RP roku 2021 Rokiem Lema. Przychodzi mu to z tym większą przyjemnością, że jest zapamiętałym miłośnikiem i znawcą twórczości tego pisarza. Jako że bogaty program Bomby Megabitowej, Festiwalu Przyszłości prezentujemy na sąsiednich stronach czasopisma, nie będziemy się więc powtarzać, ale wykorzystamy spotkanie z Szymonem Kloską do prywatnej rozmowy o wielkim pisarzu. Małgorzata Stępień: Często bohaterami powieści Lema rządzi przypadek. Przypadek może w sensie bardziej matematycznym, jako prawdopodobieństwo; od żartobliwej recenzji De impossibilitate vitae, gdzie profesor Benedykt Kouska na przykładzie własnej rodziny dowodzi, że zdarzenia wiodące do jego narodzin były nieprawdopodobne aż do niemożliwości. Przewidywanie ewentualnego zaistnienia B. Kouski winno obejmować m.in. ogólną teorię balistyki strzelania do arcyksiążąt, bo gdyby nie pierwsza wojna światowa, pewien chirurg i pielęgniarka ze szpitala wojskowego (jego rodzice) nigdy by się nie poznali. Profesor doprowadza ten wywód do początków istnienia Układu Słonecznego. Ta hiperlogika fabuły ocierająca się o absurd jest dla mnie czymś, co najbardziej fascynuje mnie u pisarza. Co w twórczości Lema jest takiego, że i Pan sięgnął po tego autora po raz drugi, trzeci … Szymon Kloska: Tak chyba jest ze wszystkimi wybitnymi twórcami, że spotykamy się z nimi wielokrotnie. W wypadku Lema jednak
