ԽՈՍՏՈՒՄԸ. ԱՍՏԾՈ ՀԱՎԻՏԵՆԱԿԱՆ ՈՒԽՏ

ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉԻ ՈՒՍՈՒՄՆԱՍԻՐՈՒԹՅԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿ ՇԱԲԱԹՕՐՅԱ ԴՊՐՈՑԻ ՀԱՄԱՐ Ապ­րիլ, մա­յիս, հու­նիս 2021թ.

ԽՈՍ­ՏՈՒ­ՄԸ.­ ԱՍՏ­ԾՈ ՀԱ­ՎԻ­ՏԵ­ՆԱ­ԿԱՆ ՈՒԽՏ Գեր­հարդ Ֆ. Հա­սել

Բովանդակություն Դաս 1. Ի՞նչ պա­տա­հեց . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Դաս 2. Ուխ­տի այբ­բե­նա­րան. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Դաս 3. «­Բո­լոր ա­պա­գա սե­րունդ­նե­րը». . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Դաս 4. Հա­վի­տե­նա­կան ուխտ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Դաս 5. Խոստ­ման զա­վակ­ներ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Դաս 6. Աբ­րա­հա­մի սե­րուն­դը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Դաս 7. Սի­նա­յի ուխ­տը. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Դաս 8. Ուխ­տի օ­րենք. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Դաս 9. Ուխ­տի նշան 86 Դաս 10. Նոր ուխ­տը 95 Դաս 11. Նոր ուխ­տի սրբա­րան . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 Դաս 12. Ուխ­տի հա­վատ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Դաս 13. Նոր ուխ­տի կյանք . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125

Աստվածաշնչի ուսումնասիրու­թյան ձեռնարկ շաբաթօրյա դպրոցի համար 2021 թվականի երկրորդ եռամսյակ ՔՐԻՍ­ՏՈ­ՆԵԱ­ԿԱՆ ԿՐԹՈՒ­ԹՅՈՒՆ Գլխավոր խմբագիր` Թարգմանիչ` Վերստուգողներ` Գրական խմբագիր` Համակարգչային ձևավորող` Թարգմանություն անգլերենից։

Կ. Պապյան Ա. Խաչոյան Կ. Մարգարյան, Լ. Հայրապետյան Ա. Մադոյան Կ. Կակոյան

Դիտողությունների և առաջարկների համար գրել kpapyan@esd.adventist.org

ՈՒԽՏԸ 1588 թվա­կա­նին յոթ ամ­սա­կան հղի ե­րի­տա­սարդ մի անգ­լու­հի նա­յում էր ծո­վին։ Նա տե­սավ Ան­պար­տե­լի Ար­մա­դան՝ 130 հիա­նա­լի սպա­ռա­զին­ված նա­վե­րից բաղ­կա­ցած իս­պա­նա­կան նա­վա­տոր­մը. հա­մա­ձայն ծրագ­րի՝ նա­վե­րը պի­տի ներ­խու­ժեին կղզի։ Ե­րի­տա­սարդ կինն այն­քան վա­խե­ցավ, որ նրա մոտ վա­ղա­ժամ ծննդա­բե­րու­թյուն սկսվեց. նրա ման­կա­բար­ձը վախն էր։ Ի­րա­կա­նում վա­խը հար­մար «կեր­պար» էր նրա ե­րե­խա­յի՝ Թո­մաս Հոբ­սի հա­մար, ով դար­ձավ Եվ­րո­պա­յի ա­մե­նա­մեծ քա­ղա­քա­կան տե­ սա­բան­նե­րից մե­կը։ Ապ­րե­լով այն ժա­մա­նակ­նե­րում, երբ Անգ­լիան ցնցում էին քա­ղա­քա­ցիա­կան պա­տե­րազմն ու ան­վեր­ջա­նա­լի կրո­ նա­կան բռնու­թյուն­նե­րը, Հոբ­սը գրեց, որ ա­ռանց ու­ժեղ, ա­մեն ինչ պար­փա­կող կա­ռա­վա­րու­թյան, մարդ­կու­թյունն ապ­րում է հա­վեր­ ժա­կան վա­խի՝ ան­կա­յու­նու­թյան, նվաճ­ման, սա­կայն ա­մե­նից շատ մահ­վան վա­խի պայ­ման­նե­րում։ Մար­դիկ ապ­րում էին այն­պի­սի պայ­ման­նե­րում, ին­չը նա ան­վա­նում էր «պա­տե­րազմ բո­լո­րը բո­լո­րի դեմ», և ըստ նրա՝ ե­թե ար­մա­տա­կան փո­փո­խու­թյուն­ներ չար­վեին, մարդ­կա­յին կյան­քը կլի­ներ ոչ այլ ինչ, քան «միայ­նակ, աղ­քատ, գար­ շե­լի, վայ­րագ և կարճ»։ Ո՞րն էր լու­ծու­մը։ Հոբսն ա­սում է, որ կա միայն մեկ լու­ծում. մար­ դիկ պետք է են­թարկ­վեն մեկ իշ­խա­նու­թյան, ո­րը նրանց բո­լո­րի կամ­ քը կեն­թար­կեց­նի մեկ ընդ­հա­նուր կամ­քի, և­ այդ կամ­քը կա­տար­յալ իշ­խա­նու­թյուն կու­նե­նա նրանց վրա։ Այս բարձ­րա­գույն իշ­խա­նու­ թյու­նը՝ լի­նի դա մեկ ան­հատ, թե մարդ­կանց մի խումբ, թեև տի­րա­ պե­տե­լով գե­րա­գույն իշ­խա­նու­թյան ազ­գի նկատ­մամբ, վերջ կդնի այն սար­սա­փե­լի պայ­ման­նե­րին, ո­րոնք ազ­գի կյանքն այնդ­քան վա­խե­րով լի և­ ան­կա­յուն էին դարձ­նում։ Այլ խոս­քե­րով, ի­րենց ի­ րա­վունք­նե­րի փո­խա­րեն մար­դիկ ստա­նում էին խա­ղա­ղու­թյուն և­ ա­պա­հո­վու­թյուն։ Իշ­խա­նու­թյան՝ ժո­ղովր­դից գե­րա­գույն իշ­խա­նու­ թյանն այս փո­խան­ցու­մը Հոբսն ան­վա­նեց «ուխտ»։ Այ­դու­հան­դերձ, ուխ­տի գա­ղա­փարն ա­ռա­ջի­նը Հոբ­սի գլխում չի ծա­գել։ Նրա­նից հա­զա­րա­վոր տա­րի­ներ ա­ռաջ Աստ­ված Իս­րա­յե­լի հետ ուխտ կա­պեց, որի ար­մատ­նե­րը գնում էին վա­ղե­մի ժա­մա­նակ­ ներ։ Ի տար­բե­րու­թյուն Հոբ­սի ուխ­տի, ո­րը նա­խա­ձեռն­վել և հռ­չակ­ վել էր մարդ­կանց կող­մից՝ այս ուխ­տը նա­խա­ձեռն­վել և հռ­չակ­վել էր ճշմա­րիտ Գե­րիշ­խա­նի՝ երկն­քի ու երկ­րի Ա­րար­չի կող­մից։ Բա­ցի այդ, Հոբ­սի ուխ­տի միակ դրդա­պատ­ճա­ռը վախն էր, իսկ Աստ­ծո ուխ­տի

դրդա­պատ­ճա­ռը սերն է, ըն­կած մարդ­կու­թյան նկատ­մամբ Նրա ու­ նե­ցած սե­րը, այն սե­րը, ո­րը Նրան դե­պի Խաչ տա­րավ։ Ուս­տի, այն ա­մե­նի շնոր­հիվ, ինչ Քրիս­տոսն ա­րեց մեզ հա­մար, մենք փո­խա­դար­ձա­բար սի­րում ենք Աստ­ծուն և­ինչ­պես Հոբ­սի ուխ­ տում, որ­տեղ են­թա­կա­նե­րը պետք է հանձն­վեն գե­րիշ­խա­նին, մենք ևս պետք է մեր սխալ ճա­նա­պարհ­նե­րը, վա­խե­րը, ճշտի և ս­խա­լի մեր թյուր պատ­կե­րա­ցում­նե­րը հանձ­նենք Աստ­ծուն։ Մենք դա ա­ նում ենք ոչ թե փո­խա­րենն ինչ-որ բան ստա­նա­լու ակն­կա­լի­քով, այլ ո­րով­հետև մեզ ար­դեն տրվել է լա­վա­գույ­նը, ինչ կա­րող է տալ մեր Գե­րիշ­խա­նը՝ Հի­սուս Քրիս­տո­սը և միայն Նրանում ամ­փոփ­ված փրկա­գնու­մը։ Ինչ­պե՞ս է այն գոր­ծում։ Հարաբերություններն ուխտում փո­խա­ նակ­ման պես են. Քրիս­տո­սը վերց­նում է մեր բո­լոր մեղ­քե­րը և տա­ լիս է մեզ Իր ար­դա­րու­թյու­նը, և Նրա մի­ջո­ցով մենք հա­մար­վում ենք նույն­քան ար­դար, որ­քան և Ին­քը՝ Աստ­ված։ Այս կերպ մեղքն այլևս մեզ չի վե­րագր­վում, և­ այն այլևս մեզ չի բա­ժա­նում Նրա­նից։ Մար­ դաս­պան­նե­րը, շնա­ցող­նե­րը, մո­լե­ռանդ­նե­րը, գո­ղե­րը և նույ­նիսկ ար­ յու­նա­պիղծ­նե­րը կա­րող են դի­տարկ­վել նույն­քան ար­դար, որ­քան Ին­քը՝ Աստ­ված։ Եվ այս հրա­շա­լի պարգևը՝ ար­դա­րու­թյան այս վե­ րագ­րու­մը, նրանց տրվում է հա­վա­տով և մի­միայն հա­վա­տով։ Այս­ տե­ղից էլ սկիզբ է առ­նում «ար­դար հա­վա­տով» ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ ­Սա­կայն ա­մեն ինչ այս­քա­նով չի ա­վարտ­վում։ Թվարկ­ված տա­ րա­տե­սակ մեղ­քե­րում մե­ղա­վոր մար­դիկ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով կա­րող են Աստ­ծո հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ մտնել, ո­րով­հետև Հի­սու­սի ար­յու­նը բե­րում է ոչ միայն նե­րում, այլև մաք­րում, բժշկում և վե­րա­ կանգ­նում։ Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով մենք վերս­տին ծնունդ ենք ստա­նում, և­ այս փոր­ձա­ռու­թյան մի­ջո­ցով Աստ­ված Իր սուրբ օ­րեն­քը գրում է մեր սրտի մսե­ղեն տախ­տակ­նե­րի վրա։ Այս­պի­սով, մար­դաս­պան­նե­ րը, շնա­ցող­նե­րը, մո­լե­ռանդ­նե­րը, գո­ղե­րը և­ ար­յու­նա­պիղծ­նե­րը դա­ դա­րում են ա­նել այն բա­նե­րը, ո­րոնք ա­նում էին։ Այս ներ­քին օ­րեն­քը ձևա­վո­րում է հա­վա­տաց­յա­լի ողջ կյան­քը։ Այս մար­դիկ փա­փա­գում են ա­նել այն, ինչ Աստ­ված դնում է ի­րենց ներ­սում, և­ այդ փա­փա­գը հա­մա­պա­տաս­խա­նում է աստ­վա­ծա­յին զո­րու­թյան խոստ­մա­նը։ Այս է էու­թյու­նը նրա, ինչ ա­սել է ապ­րել ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում Աստ­ծո հետ։ Այս ե­ռամս­յակ մենք ա­վե­լի խո­րը կու­սում­նա­սի­րենք, թե ինչ է Աստ­ծո ուխ­տը, ինչ է այն ա­ռա­ջար­կում, նաև թե ինչ է պա­հան­ջում։ Դա­սե­րը թեև քաղ­ված են բազ­մա­թիվ աղբ­յուր­նե­րից, սա­կայն մե­ծա­ 4

մա­սամբ հիմն­ված են հան­գուց­յալ դոկ­տոր Գեր­հարդ Հա­սե­լի գոր­ծե­ րի վրա, ում գա­ղա­փար­նե­րը Խոս­քի մա­սին (որ­տեղ բա­ցա­հայտ­ված են ուխ­տի խոս­տում­նե­րը) կտան հույս, քա­ջա­լե­րանք և­ ըմբռ­նում, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք սո­վո­րել մի բան, ին­չը, մի­գու­ցե, Հոբ­սը եր­ բեք չի ի­մա­ցել. «­Սի­րո մեջ վախ չկա. կա­տար­յալ սե­րը հե­ռաց­նում է վա­խը» (Ա Հով­հան­նես 4.18)։ Գեր­հարդ Ֆ. Հա­սե­լը (­Փի­լի­սո­փա­յու­թյան դոկ­տոր, Վան­դեր­բիլ­տի հա­մալ­սա­րան) ե­ղել է Հին Կ­տա­կա­րա­նի և Ջոն Նևիս Էնդր­յու­ սի աստ­վա­ծաշնչ­յան աստ­վա­ծա­բա­նու­թյան պրո­ֆե­սոր Էնդր­ յու­սի հա­մալ­սա­րա­նի ՅՕԱ աստ­վա­ծա­բա­նա­կան ճե­մա­րա­նում։ 1981-88թթ. նա ծա­ռա­յել է որ­պես ճե­մա­րա­նի դե­կան և 27 տա­րի՝ որ­պես աստ­վա­ծա­բա­նու­թյան և փի­լի­սո­փա­յու­թյան դոկ­տո­րա­ տու­րա­յի ծրագ­րե­րի տնօ­րե­ն։



5

ԴԱՍ 1 ՄԱՐՏԻ 27–ԱՊՐԻԼԻ 2

Ի՞ՆՉ ՊԱ­ՏԱ­ՀԵՑ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Սաղ­մոս­ներ 100.3, Գործք ա­ռա­քե­լոց 17.26, Ծնն­դոց 2.7, 18–25, Ծնն­դոց 1.28, 29, Ծնն­դոց 3.15։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ Աստ­ված ա­սաց. «­Մեր պատ­կե­րով ու մեր նմա­նու­ թյամբ մարդ ա­րա­րենք …»։ Եվ Աստ­ված ստեղ­ծեց մար­դուն Իր պատ­կե­րով. Աստ­ծու պատ­կե­րով ստեղ­ծեց նրան. ա­րու և­էգ ստեղ­ծեց նրանց» (Ծնն­դոց 1.26, 27): Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ի՞նչ է սո­վո­րեց­նում Աստ­վա­ծա­շուն­չը ծագ­ման մա­սին։ Ի՞նչ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ է Աստ­ված կա­մե­նում ու­նե­նալ մարդ­ կու­թյան հետ։ Ո՞րն էր բա­րու և չա­րի գի­տու­թյան ծա­ռի նպա­տա­կը։ Ի՞նչ հույս տրվեց Ա­դա­մին և Ե­վա­յին նրանց մե­ ղան­չու­մից ան­մի­ջա­պես հե­տո։ ­Մարդ­կու­թյան ա­րար­ման աստ­վա­ծաշնչ­յան պատ­մու­թյու­նը լի է հույ­սով, եր­ջան­կու­թյամբ և կա­տա­րե­լու­թյամբ։ Ա­րար­ման յու­րա­ քանչ­յուր օր ա­վարտ­վում էր Աստ­ծո հայ­տա­րա­րու­թյամբ, որ ինչ որ ա­րար­վել էր, «բա­րի» էր։ Կաս­կած չկա, որ այդ ա­րա­րու­մը չէր նե­րա­ ռում փո­թո­րիկ­ներ, երկ­րա­շար­ժեր, սով և հի­վան­դու­թյուն­ներ։ Ի՞նչ պա­տա­հեց։ Ա­րար­ման վե­ցե­րորդ օրն ա­վարտ­վեց Աստ­ծո «շատ բա­րի» է խոս­քով։ Դրա պատ­ճառն այն էր, որ այդ օ­րը Տերն ա­րա­րեց Իր պատ­կե­րը կրող էակ­նե­րի՝ մարդ­կանց։ Եվ Երկ­րի վրա էլ Իր պատ­ կե­րով ոչ մե­կին չա­րա­րեց։ Այս էակ­նե­րը, ի­հար­կե, կա­տար­յալ էին ա­ մեն ին­չում. այլ բան չէր էլ կա­րող լի­նել։ Վերջ ի վեր­ջո, նրանք Աստ­ծո պատ­կե­րով էին ա­րար­վել։ Ուս­տի բնավ անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն չկար, որ ի­րենց շար­քե­րում նե­րա­ռեին մար­դաս­պան­նե­րի, գո­ղե­րի, սու­ տա­սան­նե­րի, խա­բե­բա­նե­րի և­ ա­նարգ մարդ­կանց։ Սա­կայն ի՞նչ պա­տա­հեց։ 6

Դաս 1

Այս շա­բաթ­վա դա­սի ըն­թաց­քում կու­սում­նա­սի­րենք Ա­րա­րու­մը. թե ինչ էր Աստ­ված ստեղ­ծել սկզբում, ա­պա թե ինչ պա­տա­հեց կա­ տար­յալ ա­րար­ման հետ։ Եվ վեր­ջում կբարձ­րաց­նենք ե­ռամս­յա­կի թե­ ման՝ ինչ է ա­նում Աստ­ված՝ ա­մեն ինչ իր տե­ղը բե­րե­լու հա­մար։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 28

Կ­րիա­ներ, կրիա­ներ և­է­լի կրիա­ներ ... «Սկզ­բում Աստ­ված ստեղ­ծեց եր­կինքն ու եր­կի­րը» (Ծնն­դոց 1.1)։ ­Մի գիտ­նա­կան նոր էր ա­վար­տել ա­րե­գա­կի շուրջ պտտվող մո­լո­ րակ­նե­րի ու­ղեծ­րե­րի և տիե­զեր­քի շուր­ջը պտտվող ա­րե­գա­կի ու­ղեծ­ րի մա­սին իր դա­սա­խո­սու­թյու­նը, երբ սև մար­զա­կո­շիկ­ներ հա­գած մի տա­րեց կին ոտ­քի կանգ­նեց և­ ա­սաց, որ եր­կի­րը հարթ սկա­վա­ ռակ է, ո­րը դրված է կրիա­յի մեջ­քին։ Գիտ­նա­կա­նը կա­տա­կե­լով հարց­ րեց, թե ին­չի վրա է նստած այդ կրիան, իսկ կի­նը պա­տաս­խա­նեց՝ մեկ այլ կրիա­յի։ «­Տի­կին,- շա­րու­նա­կեց կա­տա­կել գիտ­նա­կա­նը,- այդ դեպ­քում ին­չի՞ վրա է նստած այն մյուս կրիան»։ «­Մեկ այլ կրիա­յի»,պա­տաս­խա­նեց կի­նը, և մինչ գիտ­նա­կա­նը կհասց­ներ հարց­նել, թե ին­չի վրա է նստած հեր­թա­կան կրիան, կի­նը սպառ­նաց և թա­փա­հա­ րեց մա­տը. «Խնա­յի՛ր ու­ժերդ, որդ­յա՛կս, կրիա­նե­րը հետևում են մե­կը մյու­սին մինչև վերջ»։ Որ­քան էլ զվար­ճա­լի լի­նի այս պատ­մու­թյու­նը, այն գործ ու­նի մարդ­կու­թյան գո­յու­թյան ա­մե­նա­կարևոր խնդրի՝ տիե­զեր­քի բնույ­թի հետ։ Ի՞նչ է այս աշ­խար­հը, որ­տեղ մենք հայտն­վում ենք ա­ռանց մեր ընտ­րու­թյան։ Ին­չո՞ւ ենք մենք այս­տեղ։ Ինչ­պե՞ս ենք հա­սել այս­տեղ։ Եվ ո՞ւր ենք մենք բո­լորս գնա­լու ի վեր­ջո։ Ս­րանք այն հիմ­նա­րար հար­ցերն են, ո­րոնք կա­րող են ծա­գել մարդ­կանց մոտ, ո­րով­հետև մեր ըն­կա­լումն այն մա­սին, թե ով ենք մենք և­ ինչ­պես ենք հայտն­վել այս­տեղ, կազ­դի մեր ըն­կալ­ման վրա, թե ինչ­պես ենք մենք ապ­րում և­ինչ­պես ենք վար­վում, քա­նի դեռ այս­ տեղ ենք։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը՝ Ծնն­դոց 1.1, Սաղ­մոս­ներ 100.3, Ե­սա­յի 40.28, Գործք ա­ռա­քե­լոց 17.26, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 3.9, Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 1.2, 10։ Ինչ­պե՞ս է դրան­ցից յու­րա­քանչ­յու­րը յու­րո­ վի պա­տաս­խա­նում վե­րը նշված հար­ցե­րին։ Ի՞նչ ընդ­հա­նուր բան ու­նեն դրանք բո­լո­րը։ ________________________________________________________________________ Դաս 1

7

Ծնն­դոց 1.1 հա­մա­րում (մի­գու­ցե մյուս տեքս­տե­րում ևս) հե­տաքր­ քիրն այն է, որ Տե­րը չի փոր­ձում ա­պա­ցու­ցել, որ Ինքն Ա­րա­րիչ է։ Այս տե­սա­կետն ա­պա­ցու­ցող ման­րա­մասն փաս­տարկ­ներ չկան։ Փո­ խա­րենն այդ փաս­տը պար­զո­րոշ ու հստա­կո­րեն նշված է՝ ա­ռանց ար­դա­րաց­նե­լու, բա­ցատ­րե­լու կամ ա­պա­ցու­ցե­լու փոր­ձի։ Մենք այն կա՛մ ըն­դու­նում ենք հա­վա­տով, կա՛մ չենք ըն­դու­նում։ Ի­րա­կա­նում, հա­վա­տը միակ ճա­նա­պարհն է, ո­րով մենք կա­րող ենք այդ փաստն ըն­դու­նել մի պարզ պատ­ճա­ռով. մեզ­նից ոչ ոք ներ­կա չի ե­ղել ա­ րար­ման գոր­ծըն­թա­ցին։ Տ­րա­մա­բա­նո­րեն անհ­նա­րին է ներ­կա լի­նել սե­փա­կան ա­րար­ման գոր­ծըն­թա­ցին։ Նույ­նիսկ ա­պակ­րո­նու­թյան հետևորդ­նե­րը, ծագ­ման մա­սին ինչ­պի­սի դիր­քո­րո­շում էլ որ ու­նե­ նան, այդ տե­սա­կետն ըն­դու­նում են հա­վա­տով այն նույն պատ­ճա­ ռով, ինչ որ մենք՝ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան տե­սա­կետն ըն­դու­նող­ներս. մեզ­նից ոչ ոք ի­րա­դար­ձու­թյանն ան­ձամբ ներ­կա չի ե­ղել։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, նույ­նիսկ ե­թե Աստ­ված խնդրում է մեզ հա­վա­ տալ Ի­րեն որ­պես Ա­րար­չի, Նա դա չի ա­նում ա­ռանց հա­վա­տա­լու հա­մար մեզ լավ հիմ­քեր տրա­մադ­րե­լու: Գի­տակ­ցե­լով, որ հա­մար­ յա թե ցան­կա­ցած բա­նի հա­մար ո­րո­շա­կի հա­վատ է պա­հանջ­վում՝ գրի՛ ա­ռեք այն պատ­ճառ­նե­րը, թե ին­չու է ի­մաս­տա­լից հա­վա­տալ նրան, որ մենք այս­տեղ ենք, քա­նի որ Ա­րա­րի­չը նպա­տա­կադր­ ված կեր­պով մեզ ա­րա­րել է հենց այս աշ­խար­հում, քան որ մեր ծա­գու­մը պայ­մա­նա­վոր­ված է ոչ այլ ին­չով, քան զուտ պա­տա­հա­ կա­նու­թյամբ։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 29

Ա­րար­չի պատ­կե­րով (Ծնն­դոց 1.27) Աստ­վա­ծա­շուն­չը տե­ղե­կաց­նում է, որ Աստ­ված ա­րա­րել է մարդ­ կու­թյու­նը՝ ա­րու և­ էգ, «Իր պատ­կե­րով» (Ծնն­դոց 1.27)։ Հիմն­վե­լով այս գա­ղա­փա­րի վրա՝ պա­տաս­խա­նե՛ք հետև­յալ հար­ցե­րին.

1. Ի՞նչ է նշա­նա­կում, որ Աստ­ված մեզ ա­րա­րել է Իր պատ­կե­րով։ Ի՞նչ կերպ ենք մենք Նրա պատ­կե­րով։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Ըստ Ծնն­դո­ցի պատ­մու­թյան՝ Տե­րը մարդ­կու­թյու­նից բա­ցի որևէ այլ բան «Իր պատ­կե­րով» ա­րա­րե՞ց։ Ե­թե ոչ, ա­պա ի՞նչ է դա մեզ ա­սում մեր ե­զա­կի կար­գա­վի­ճա­կի մա­սին՝ ի հա­կադ­րու­թյուն 8

Դաս 1

երկ­րագն­դի մնա­ցած ողջ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյա­նը։ Ի՞նչ դա­սեր կա­ րող ենք քա­ղել այս հա­կադ­րու­թյու­նից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան պատ­մու­թյան մեջ ու­րիշ ի՞նչ կա­րե­լի է հան­դի­պել, ին­չը մարդ­կու­թյանն ա­ռանձ­նաց­նում է Տի­րոջ ստեղ­ ծած մնա­ցած ա­մեն ին­չից։ Տե՛ս Ծնն­դոց 2.7, 18–25։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Թեև Աստ­ծո մա­սին մենք խո­սում ենք մարդ­կու­թյա­նը հա­տուկ հաս­կա­ցու­թյուն­նե­րով, սա­կայն չպետք է մո­ռա­նանք, որ Նա հոգևոր Էակ է (­Հով­հան­նես 4.24), Ով ու­նի աստ­վա­ծա­յին հատ­կա­նիշ­ներ։ Այն ա­մե­նը, ինչ մենք կա­րող ենք ա­սել, այն է, որ մեր ֆի­զի­կա­կան, մտա­ վոր և հոգևոր բնույթ­ներն ինչ-որ կերպ ար­տա­ցո­լում են մեր աստ­վա­ ծա­յին Ա­րար­չին, սա­կայն Նրա վե­րա­բեր­յալ շատ-շատ բա­ներ դեռևս մնում են, առն­վազն մեզ հա­մար, ա­ռեղծ­վա­ծի քո­ղի տակ։ Սա­կայն Աստ­վա­ծա­շուն­չը շեշ­տադ­րում է մեր մտքի ու գա­ղա­փա­րի հոգևոր և մ­տա­վոր տե­սանկ­յուն­նե­րը։ Դրանք մենք կա­րող ենք զար­գաց­նել և բա­րե­լա­վել։ Մարդ­կա­յին մտքի ե­զա­կիու­թյունն է, որ հնա­րա­վո­րու­ թյուն է տա­լիս ա­նընդ­հատ զար­գա­ցող հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ու­նե­նալ Աստ­ծո հետ։ Սա մի բան է, որն Աստ­ծո երկ­րա­յին ա­րա­րած­նե­րի մնա­ ցած մա­սը չի կա­րող ա­նել։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք նաև այն ե­զա­կի պատ­մու­թյա­նը, թե ինչ­ պես Աստ­ված ա­րա­րեց կնո­ջը։ Ե՛վ կի­նը, և՛ տղա­մարդն ու­նեին այն ան­հա­վա­նա­կան ա­ռա­վե­լու­թյու­նը, որ ստեղծ­ված էին Աստ­ծո պատ­ կե­րով։ Տ­ղա­մար­դու և կ­նոջ ա­րար­ման ըն­թաց­քում Աստ­վա­ծա­շուն­չը չի ա­նում ոչ մի ակ­նարկ այն մա­սին, թե նրան­ցից ինչ-որ մե­կը ստո­ րա­դաս է մյու­սին։ Աստ­ված Ինքն է նրանց եր­կու­սին ա­րա­րել միև­ նույն նյու­թից։ Աստ­ված ի սկզբա­նե նրանց եր­կու­սին էլ հա­վա­սար է ա­րա­րել և նրանց միա­սին հա­տուկ հա­րա­բե­րու­թյան մեջ է դրել Իր հետ։ Եր­կուսն էլ ու­նեին ի­րենց աստ­վա­ծա­տուր բնա­վո­րու­թյան գծե­ րը զար­գաց­նե­լու միև­նույն հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներն այն­պես, որ դա Աստ­ծուն փառք բե­րեր։ «Աստ­ված Ինքն Ա­դա­մին ըն­կեր տվեց։ Աստ­ված «նրան մի օգ­նա­ կան» շի­նեց ի­րեն հա­մար, մե­կը, ով հար­մար էր նրան ըն­կեր լի­նե­լու, և­ով նրա հետ մեկ կլի­ներ սի­րո և կա­րեկ­ցան­քի մեջ։ Ե­վան ա­րար­վեց Ա­դա­մից վերց­ված կո­ղոսկ­րից, ին­չը խորհր­դան­շում էր, որ նա չպետք է նրան կա­ռա­վա­րեր ինչ­պես գլու­խը, ոչ էլ կոխկրտ­վեր նրա ոտ­քե­րի Դաս 1

9

տակ որ­պես ստո­րա­դաս, այլ կանգ­ներ նրա կող­քին որ­պես հա­վա­ սար մե­կը և սիր­վեր և պաշտ­պան­վեր նրա կող­մից»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­ հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 46։­ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 30

Աստ­ված և մարդ­կու­թյու­նը միա­սին­ (Ծնն­դոց 1.28, 29) Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք ա­ռա­ջին բա­ռե­րին, ո­րոնք Աստ­ված ա­ սել է մարդ­կու­թյա­նը, այն բա­ռե­րին, ո­րոնք ար­ձա­նագր­ված են Սուրբ Գր­քում։ Աստ­ված մարդ­կանց ա­սում է, որ նրանք կա­րող են ծնունդ տալ, վե­րար­տադ­րել ի­րենց նման­նե­րի։ Նա նաև ցույց է տա­լիս նրանց եր­կի­րը, ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը և­ ա­սում, որ ա­ճեն, բազ­մա­նան, եր­ կի­րը լցնեն և տի­րեն դրան։ Աստ­ված նաև ցույց է տա­լիս նրանց այն բույ­սե­րը, ո­րոնք կա­րող են ու­տել։ Կարճ ա­սած, ըստ Աստ­վա­ծաշն­չի՝ տղա­մար­դուն և կ­նոջն ուղղ­ված ա­ռա­ջին խոս­քե­րը վե­րա­բե­րում են հատ­կա­պես ֆի­զի­կա­կան աշ­խար­հի հետ նրանց ու­նե­ցած փոխ­գոր­ ծու­նեու­թյանն ու փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին։ Ի՞նչ են մեզ ա­սում Ծնն­դոց 1.28, 29 հա­մար­ներն այն մա­սին, թե ինչ­պես է Աստ­ված տես­նում նյու­թա­կան աշ­խար­հը։ Են­թադ­րո՞ւմ են դրանք արդ­յոք, թե նյու­թա­կան բա­նե­րի կամ մեր՝ դրանք վա­ յե­լե­լու մեջ որևէ վատ բան կա։ Մարդ­կու­թյան պատ­մու­թյան այս վաղ տե­սա­րան­նե­րից ի՞նչ դա­սեր մենք կա­րող ենք քա­ղել այն մա­ սին, թե ինչ­պես պետք է վե­րա­բեր­վենք ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս բա­ռե­րով Աստ­ված նաև ա­նում է մարդ­կու­թյան հետ հա­րա­բե­ րու­թյուն­ներ կեր­տե­լու ա­ռա­ջին քայ­լը։ Նա խո­սում է մարդ­կանց հետ, պատ­վեր­ներ տա­լիս նրանց, ա­սում նրանց ինչ ա­նել։ Այս բա­ռե­րում կա նաև պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան ե­րանգ։ Աստ­ված նրանց խնդրեց տեր լի­նել այս հիաս­քանչ ա­րար­չա­գոր­ծու­թյա­նը, որ Նա Ինքն էր ստեղ­ծել։ Ծնն­դոց 1.28 հա­մարն ա­սում է, որ Աստ­ված օրհ­նեց Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ Ի՞նչ տե­սա­կի հա­րա­բե­րու­թյուն­ ներ է այն են­թադ­րում նրանց և­ի­րենց Ա­րար­չի միջև։ ________________________________________________________________________ 10

Դաս 1

Աստ­ված դի­մեց Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին որ­պես բա­նա­կան էակ­նե­ րի, ով­քեր կա­րող էին ար­ձա­գան­քել Իր բա­րու­թյանն ու Իր հետ հա­ ղոր­դակ­ցու­թյան և շփ­ման մեջ մտնել։ Բա­ցի այդ, որ­պես ա­րար­ված զա­վակ­ներ՝ Ա­դամն ու Ե­վան կախ­ված էին ի­րենց Ա­րա­րիչ Հոր օրհ­ նու­թյու­նից ու հո­գա­տա­րու­թյու­նից։ Նա նրանց տա­լիս էր այն ա­մե­ նը, ին­չի կա­րիք նրանք ու­նեին։ Ա­դամն ու Ե­վան Աստ­ծո տված­ներն ստա­նա­լու հա­մար ո­չինչ չէին ա­նում։ Նրանք պար­զա­պես ստա­ցող­ ներ էին մի բա­նի, ո­րը չէին վաս­տա­կել։ Երբ կար­դում ենք տղա­մար­դու և կ­նոջ ա­րար­ման մա­սին, տես­ նում ենք նախ­քան մեղ­քը գո­յու­թյուն ու­նե­ցող հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րի տար­րեր, ո­րոնք Աստ­ված կա­մե­նում է ու­նե­նալ մեզ հետ այժմ՝ մեղ­քից հե­տո։ Վե­րըն­թեր­ցե՛ք այ­սօր­վա դա­սը և տե­սե՛ք, թե ինչ զու­գա­հեռ­ներ կա­րող եք գտնել, ո­րոնք օգ­նում են մեզ հաս­կա­ նալ, թե ինչ­պես մենք կա­րող ենք հա­րա­բեր­վել Նրա հետ նույ­նիսկ մեր ըն­կած վի­ճա­կում։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱՐ­ՏԻ 31

Ծա­ռի մոտ «­Տեր Աստ­ված պատ­վի­րեց մար­դուն՝ ա­սե­լով. «­Պար­տե­զի բո­լոր ծա­ռե­րից հա­մար­ձակ կե՛ր, բայց բա­րու և չա­րի գի­տու­թյան ծա­ ռից մի՛ կեր, ո­րով­հետև այն օ­րը, երբ նրա­նից ու­տես, ան­պայ­ման կմեռ­նես»» (Ծնն­դոց 2.16, 17)։ Այս թեստն Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին ի­րենց ա­զատ կամ­քը գոր­ծի դնե­ լու հնա­րա­վո­րու­թյուն տվեց։ Այն նաև մար­տահ­րա­վեր էր նրանց հա­ մար դրա­կա­նո­րեն կամ բա­ցա­սա­կա­նո­րեն ար­ձա­գան­քե­լու ի­րենց Ա­րար­չի հետ ու­նե­ցած հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին։ Բա­ցի այդ, այն ցույց էր տա­լիս, որ Աստ­ված նրանց ա­րա­րել է որ­պես ա­զատ, բա­րո­յա­կան էակ­նե­րի։ Ի վեր­ջո, ե­թե նրանք չու­նե­նա­յին չհնա­զանդ­վե­լու հնա­րա­ վո­րու­թյուն, ին­չո՞ւ պետք է Տերն ա­սեր նրանց զգու­շա­ցա­նալ ա­ռա­ ջին հեր­թին անհ­նա­զան­դու­թյու­նից։ «Այն ա­մե­նը, ինչ նա­խոր­դել էր այս գլխին, նա­խա­պատ­րաս­տել էր այս կուլ­մի­նա­ցիա­յի ճա­նա­պար­հը (Ծնն­դոց 2.16, 17)։ Մարդ­կա­ յին ցե­ղի ա­պա­գան հիմն­ված է այս միակ ար­գել­քի վրա։ Մար­դուն չպետք է շփո­թեց­նի հար­ցե­րի բազ­մա­զա­նու­թյու­նը։ Հար­կա­վոր է մտա­պա­հել միայն մեկ աստ­վա­ծա­յին պատ­վեր։ Այս­պի­սով, սահ­մա­ նա­փա­կե­լով պատ­վեր­նե­րի քա­նա­կը մե­կով՝ Յահ­վեն ցույց է տա­լիս Դաս 1

11

Իր ո­ղոր­մու­թյան նշան­նե­րը։ Բա­ցի այդ, ցույց տա­լու հա­մար, որ այս մեկ պատ­վե­րը դառ­նա­ղետ և վշ­տա­լի չէ, Տերն այն հա­կադ­րում է թույլտ­վու­թյան հետ, ո­րը լայն հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ էր շնոր­հում. «­Պար­տե­զի բո­լոր ծա­ռե­րից հա­մար­ձակ կե՛ր»»։ Հ. Կ. Լեու­պոլդ, Ծնն­ դոց գրքի մեկ­նա­բա­նու­թյուն (­Կո­լում­բուս, Օ­հա­յո, Վարթ­բուրգ փրես, 1942թ.), հա­տոր 1, էջ 127։ Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին Իր կամ­քին հնա­զանդ­վե­լու կոչ ա­նե­լով՝ Աստ­ ված ա­սում է. «Ես ձեր Ա­րա­րիչն եմ և ս­տեղ­ծել եմ ձեզ Իմ պատ­կե­ րով։ Ձեր կյան­քը պահ­վում է Ինձ­նով, քա­նի որ Ինձ­նով եք ապ­րում, շարժ­վում և Ինձ­նով է ձեր գո­յու­թյու­նը։ Ես տվել եմ ա­մեն ինչ (սնունդ, տուն, մարդ­կա­յին ըն­կե­րակ­ցու­թյուն) ձեր բա­րօ­րու­թյան և­եր­ջան­կու­թյան հա­մար և ձեզ դարձ­րել եմ այս աշ­խար­հի կա­ռա­ վա­րիչ­ներն Ինձ­նից հե­տո։ Ե­թե դուք կա­մե­նում եք հաս­տա­տել այս հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն Ինձ հետ, ո­րով­հետև սի­րում եք Ինձ, ա­պա Ես կլի­նեմ ձեր Աստ­վա­ծը, իսկ դուք կլի­նեք Իմ զա­վակ­նե­րը։ Դուք կա­րող եք հաս­տա­տել այս հա­րա­բե­րու­թյունն ու դրա­նում թաքն­ ված վստա­հու­թյու­նը՝ պար­զա­պես հնա­զանդ­վե­լով այս հա­տուկ պատ­վե­րին»։ ­Վերջ ի վեր­ջո, Աստ­ծո հետ մեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող են արդ­յու­նա­վետ և տևա­կան լի­նել միայն այն դեպ­քում, երբ մենք կա­ մո­վի ընտ­րում ենք հնա­զանդ­վել Նրա կամ­քին։ Նրա կամ­քը մեր­ժելն ըստ էու­թյան նշա­նա­կում է հայ­տա­րա­րել, որ մենք Նրա­նից ան­կախ ենք։ Դա նշա­նա­կում է, որ մենք կար­ծում ենք, որ Նրա կա­րի­քը չու­ նենք։ Սա մի ընտ­րու­թյուն է, ո­րը հան­գեց­նում է չա­րի գի­տու­թյա­նը, իսկ չա­րը տա­նում է օ­տա­րաց­ման, միայ­նու­թյան, հու­սա­հա­տու­թյան և մահ­վան։ Այն փոր­ձու­թյու­նը, որն Աստ­ված տվեց Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին, հա­ վա­տար­մու­թյան և հա­վա­տի ստու­գարք էր։ Կ­լի­նեի՞ն արդ­յոք նրանք հա­վա­տա­րիմ ի­րենց Ա­րար­չին, Ով ի­րենց տվել էր անհ­րա­ ժեշտ ա­մեն ինչ, ինչ­պես նաև հիա­նա­լի մի աշ­խարհ, թե՞ կգնա­յին ի­րենց ճա­նա­պար­հով՝ Նրա կամ­քից ան­կախ։ Կու­նե­նա­յի՞ն արդ­ յոք բա­վա­կա­նա­չափ հա­վատ Նրա խոս­քին վստա­հե­լու հա­մար։ Նրանց հա­վա­տար­մու­թյունն ու հա­վա­տը ստուգ­վեց բա­րու և չա­ րի գի­տու­թյան ծա­ռով։ Ի՞նչ կերպ ենք մենք ա­մեն օր բախ­վում նմա­նա­տիպ ստու­գարք­նե­րի։ Ինչ­պե՞ս է Աստ­ծո օ­րեն­քը գոր­ծում որ­պես Ծնն­դոց 2.16, 17 հա­մար­նե­րում տրված պատ­վե­րի հա­ ման­մա­նու­թյուն։ 12

Դաս 1

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 1

Խզե­լով հա­րա­բե­րու­թյու­նը ­Մենք հակ­ված ենք հա­վա­տա­լու այն մարդ­կանց, ում ճա­նա­չում ենք, և բ­նազ­դա­բար հա­վատ չենք ըն­ծա­յում նրանց, ում չենք ճա­ նա­չում։ Ե­վա­յի բնա­կան ար­ձա­գան­քը պետք է լի­ներ սա­տա­նա­ յին չվստա­հե­լը։ Ա­վե­լին, Աստ­ծո հաս­ցեին ցան­կա­ցած ուղ­ղա­կի հար­ձա­կում պետք է որ ստի­պեր նրան պաշտ­պա­նո­ղա­կան դիրք գրա­վել։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով ի՞նչ քայ­լեր ձեռ­նար­կեց սա­տա­նան Ե­վա­յի բնա­կան պաշտ­պա­նա­կան ար­ձա­գան­քի խու­սա­նավ­ման հա­մար (Ծնն­դոց 3.1–6)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Որ­քան էլ որ ող­բա­լի և մարդ­կա­յին ըն­տա­նի­քի հա­մար ա­ղե­տով լի էր Ե­վա­յի մեղ­քը, նրա ընտ­րու­թյան պա­տի­ժը պար­տա­դիր կեր­պով չէր տա­րած­վում ողջ մարդ­կա­յին ըն­տա­նի­քի վրա։ Ոչ թե Ե­վա­յի, այլ Ա­դա­մի կան­խամ­տած­ված ընտ­րու­թյունն էր, Աստ­ծո հստակ պատ­ վե­րի լիար­ժեք գի­տակց­մամբ, որ մեղքն ու մա­հը դարձ­րեց մարդ­կու­ թյան ան­խու­սա­փե­լի ճա­կա­տա­գի­րը։ Ե­վան խաբ­վել էր, Ա­դա­մը՝ ոչ»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 1, էջ 231։ Որ­պես այս ա­ղա­ղա­կող ա­նօ­րե­նու­թյան և Աստ­ծո հրա­մա­նին չեն­ թարկ­վե­լու արդ­յունք՝ Աստ­ծո և մարդ­կու­թյան միջև հա­րա­բե­րու­ թյունն այժմ խզված էր։ Աստ­ծո հետ ա­զատ ըն­կե­րակ­ցու­թյու­նից այն փոխ­վեց Նրա ներ­կա­յու­թյու­նից վախ­վո­րած փա­խուս­տի (Ծնն­դոց 3.8–10)։ Ըն­կե­րակ­ցու­թյունն ու հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նը փո­խա­րին­վե­ցին օ­տա­րաց­մամբ և բա­ժան­մամբ։ Ի հայտ ե­կավ մեղ­քը, և հետևե­ցին դրա բո­լոր զար­հու­րե­լի հետևանքները։ Ե­թե ո­չինչ չար­վեր, մարդ­կու­ թյու­նը գնում էր հա­վի­տե­նա­կան կոր­ծան­ման։ Այս ող­բեր­գու­թյան մեջ հույ­սի և խոստ­ման ի՞նչ խոս­քեր ա­սաց Աստ­ված (տե՛ս Ծնն­դոց 3.15)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Մար­գա­րեա­կան հույ­սի Աստ­ծո զար­մա­նահ­րաշ խոս­քը պատ­մում է կնոջ և­ օ­ձի, կնոջ սերն­դի և­ օ­ձի սերն­դի միջև Աստծո կողմից հիմ­ նադր­ված թշնա­մու­թյան մա­սին։ Այն իր գա­գաթ­նա­կե­տին է հաս­նում Դաս 1

13

կնոջ սերն­դի Ներ­կա­յա­ցուց­չի հաղ­թա­կան հայտ­նու­թյամբ, Ով ջախ­ ջա­խիչ հար­ված է հասց­նում սա­տա­նա­յի գլխին, մինչ­դեռ վեր­ջինս ի վի­ճա­կի է մի­միայն խայ­թե­լու Մե­սիա­յի գար­շա­պա­րը։ Ի­րենց կա­տար­յալ ա­նօգ­նա­կա­նու­թյան մեջ Ա­դամն ու Ե­վան պետք է հույ­սի շող ձեռք բե­րեին մե­սիա­կան այս խոս­տու­մից, հույս, ո­րը պետք է վե­րա­փո­խեր նրանց լի­նե­լիու­թյու­նը, ո­րով­հետև այդ հույ­սը տվել էր Աստ­ված, և­այն պահ­պա­նում էր Աստ­ված։ Մե­սիա­յի և վերջ­ նա­կան հաղ­թա­նա­կի այս հույ­սը, ժա­մա­նա­կին ոչ այն­քան հստա­կո­ րեն ձևա­կերպ­ված, վե­րաց­րեց այն խա­վա­րը, ո­րի մեջ նրանց դրել էր մեղ­քը։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 3.9 հա­մա­րը, որ­տեղ Աստ­ված Ա­դա­մին ու Ե­վա­յին ա­սում է. «Ո՞ւր ես»։ Աստ­ված, ան­կաս­կած, գի­տեր, թե ուր են նրանք։ Նրա խոս­քե­րը, դա­տա­պար­տու­թյամբ լի լի­նե­լու փո­խա­րեն, պետք է մեղ­քի զգա­ցո­ղու­թյամբ պատ­ված մարդ­կու­ թյա­նը հետ բե­րեն դե­պի Ի­րեն։ Կարճ ա­սած, մե­ղան­չած մարդ­կու­ թյանն աս­ված Աստ­ծո ա­ռա­ջին խոս­քե­րը գա­լիս են Իր շնոր­հի և­ ո­ղոր­մու­թյան հա­վաս­տիաց­մամբ։ Ի՞նչ կերպ ենք մենք տես­նում Աստ­ծուն, նույ­նիսկ հի­մա, մեզ դե­պի Իր շնորհն ու ո­ղոր­մու­թյու­նը քա­շել փոր­ձե­լիս։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 2

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար Աստ­վա­ծա­շուն­չը լի է մե­ղա­վոր­նե­րին ու ու­րա­ցող­նե­րին ուղղ­ված կո­չե­րով։ Հա­մե­մա­տե՛ք Սաղ­մոս­ներ 95.7, 8, Ե­սա­յի 55.1, 2, 6, 7, Ղու­ կաս 15.3–7, Ղու­կաս 19.10 հա­մար­նե­րը։ Ու­րիշ ի՞նչ տեքս­տեր կա­րող եք նշել։ ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 44– 51 է­ջե­րի «Ա­րա­րու­մը», 52–62 է­ջե­րի «­Գայ­թակ­ղու­թյուն և մե­ղան­չում» և 63–70 է­ջե­րի «Փր­կագն­ման ծրա­գի­րը» գլուխ­նե­րը։ «­Կար­ծում եմ՝ այս եր­կու աստ­վա­ծա­յին բա­ռե­րի մեջ պար­փակ­ ված էր Ա­վե­տա­րա­նի մի ողջ քա­րոզ, քա­նի որ դրանք ներ­թա­փան­ ցե­ցին մա­ցա­ռուտ­նե­րի խոր­քերն ու զնգոցով հասան փախչողների ա­կաջ­նե­րին՝ ո՞ւր ես։ Աստ­ված չի կա­մե­նում կորց­նել քեզ, Նա ե­կել է քեզ ո­րո­նե­լու ճիշտ այն­պես, ինչ­պես մտադր­ված է գա­լու Իր Որ­դու ան­ձի մի­ջո­ցով ոչ միայն ո­րո­նե­լու, այլև փրկե­լու այն, ինչ այժմ կո­րած է»։ Չարլզ Հադ­դոն Ս­պեր­ջեն, Աստ­վա­ծաշն­չի գան­ձա­րա­նը (Գրանդ 14

Դաս 1

Ռե­փիդս, Մի­չի­գան, Զոն­դեր­վան հրա­տա­րակ­չա­կան տուն, 1962թ.), Հին Կ­տա­կա­րան, հա­տոր 1, էջ 11։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Քա­նի որ բա­րի և հո­գա­տար Աստ­ված այն Մեկն է, Ով ո­րո­նում է մարդ­կու­թյա­նը, ինչ­պե՞ս կա­րող ենք մենք ար­ձա­գան­քել մեր Հոր և Հի­սուս Քրիս­տո­սի կող­մից այս սի­րո ար­տա­հայ­տու­թյա­նը նույ­ նիսկ այ­սօր։ Ինչ­պի­սի՞ ար­ձա­գանք է Տե­րը մեզ­նից ակն­կա­լում։ 2. Աստ­ծո ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան մեջ գրա­ված բարձր դիր­քից ըն­կած և քա­վու­թյան կա­րիք ու­նե­ցող մարդ­կու­թյան՝ Աստ­վա­ծաշն­չի տված պատ­կե­րը հա­մե­մա­տե՛ք զար­գաց­ման է­վոլ­յու­ցիա­յի տե­ սու­թյան հետ։ Ո՞ր մեկն է ա­վե­լի շատ հույս ա­ռա­ջար­կում և­ ին­ չո՞ւ։ 3. Որ­քա՞ն կարևոր են սի­րով լի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը մարդ­կա­յին եր­ջան­կու­թյան հա­մար։ Ին­չո՞ւ է Աստ­ծո հետ շա­րու­նա­կա­բար ա­ճող կապն անհ­րա­ժեշտ նման հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հա­մար։ Քն­նար­կե՛ք ա­ռողջ մարդ­կա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ազ­դե­ցու­ թյունն այդ­պի­սի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ գտնվող անձ­նա­վո­ րու­թյուն­նե­րի վրա (ծնող-ե­րե­խա, ըն­կեր-ըն­կեր, ա­մու­սին-կին, գոր­ծա­տու-աշ­խա­տող և­այլն)։ Ամ­փո­փում.

Աստ­ված մեզ ա­րա­րեց Իր պատ­կե­րով, որ­պես­զի Նրա և մեր միջև գո­յու­թյուն ու­նե­նար սի­րով լի ըն­կե­րակ­ցու­թյուն։ Թեև մեղ­քի մուտ­քը կոր­ծա­նեց սկզբնա­կան միու­թյու­նը, Աստ­ված փոր­ձում է վե­րա­կանգ­ նել Իր հա­րա­բե­րու­թյու­նը փրկագն­ման ծրագ­րի մի­ջո­ցով։ Որ­պես կախ­յալ ա­րա­րած­ներ՝ կյանքն ի­րա­կան ի­մաստ և պար­զու­թյուն է ստա­նում միայն այն­ժամ, երբ մենք մտնում ենք մեր Ա­րար­չի հետ միու­թյան մե­ջ։

Դաս 1

15

ԴԱՍ 2 ԱՊՐԻԼԻ 3–9

ՈՒԽ­ՏԻ ԱՅԲ­ԲԵ­ՆԱ­ՐԱՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 9.15, Ե­սա­յի 54.9, Ծնն­դոց 12.1–3, Գա­ղա­տա­ցի­նե­ րին 3.6–9, 29, Ելք 6.1–8, Ե­րե­միա 31.33, 34։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Հի­մա ե­թե իս­կա­պես լսեք Իմ ձայ­նը և պա­հեք Իմ ուխ­տը, այն ժա­մա­նակ դուք Ինձ հա­մար կլի­նեք սե­փա­կան ժո­ղո­ վուրդ բո­լոր ազ­գե­րից, ո­րով­հետև Իմն է ամ­բողջ եր­կի­րը» (Ելք 19.5): Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ի՞նչ է նշա­նա­կում ուխտ բա­ռը։ Ո՞ր տար­րե­րի առ­կա­յու­ թյունն է կազ­մում ուխտ։ Ի՞նչ ուխտ կա­պեց Աստ­ված Նո­յի հետ։ Ի՞նչ հույս կար Աբ­րա­հա­մի հետ ար­ված ուխ­տի մեջ։ Ի՞նչ դեր են խա­ղում հա­վատն ու գոր­ծերն ուխ­տի՝ մար­դու պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան շրջա­նա­կում։ Ուխ­տը զուտ գոր­ ծա՞րք է, թե՞ դրա­նում կան նաև հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի տե­ սանկ­յուն­ներ։ Ո՞րն է «նոր ուխ­տի» էու­թյու­նը։ Ան­ցած շա­բաթ­վա դասն ա­վարտ­վեց մարդ­կու­թյան ան­կու­մով, ո­ րի պատ­ճա­ռը մեր նա­խած­նող­նե­րի մեղքն էր։ Այս դասն ամ­բողջ ե­ ռամս­յա­կի հա­կիրճ ամ­փո­փում է, քա­նի որ ա­մեն օր­վա դա­սին մենք կու­սում­նա­սի­րենք վաղ ուխ­տե­րը, ո­րոնք ճշմա­րիտ ուխ­տի տվյալ ժա­մա­նա­կի յու­րո­վի դրսևո­րում­ներ էին, այն ուխ­տը, ո­րը Գող­գո­թա­ յում հաս­տատ­վեց Հի­սու­սի ար­յամբ, այն ուխ­տը, ո­րի մեջ մենք՝ որ­ պես քրիս­տոն­յա­ներ, մտնում ենք մեր Տի­րոջ հետ։ ­Մենք կսկսենք այն ուխ­տից, որն Աստ­ված կա­պեց Նո­յի հետ՝ նրան և նրա ըն­տա­նի­քին կոր­ծա­նու­մից փրկե­լու հա­մար։ Կ­շա­րու­ նա­կենք Աբ­րա­հա­մի հետ ար­ված ուխ­տով, որն այդ­քան հա­րուստ ու լի էր խոս­տում­նե­րով բո­լո­րիս հա­մար։ Հե­տո կդի­տար­կենք Սի­նա սա­րում տրված ուխտն ու դրա­նում հռչակ­վա­ծի կարևո­րու­թյու­նը։ Եվ վեր­ջա­պես կդի­տար­կենք նոր ուխ­տը, այն մե­կը, ո­րին մատ­ նան­շում էին բո­լոր նա­խորդ ուխ­տե­րը։ Այս ա­մե­նը, ի­հար­կե, ա­վե­լի 16

Դաս 1

խո­րու­թյամբ կու­սում­նա­սի­րենք հա­ջորդ մի քա­նի շա­բաթ­նե­րի ըն­ թաց­քում։ Այս շա­բաթ ըն­դա­մե­նը նախ­նա­կան հա­կիրճ ու­սում­նա­սի­ րու­թյուն կանց­կաց­նենք։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 4

Ուխ­տի հի­մունք­նե­րը «Ես Իմ ուխտն եմ դնե­լու Իմ ու քո միջև և­ ան­չափ բազ­մաց­նե­լու եմ քեզ» (Ծնն­դոց 17.2)։ «Եբ­րա­յե­րեն «ուխտ» բա­ռը (ո­րը Հին Կ­տա­կա­րա­նում հան­դի­պում է մոտ 287 ան­գամ) բը­րիթ բառն է։ Այն կա­րող է նաև թարգ­ման­ վել որ­պես «կտակ» կամ «վեր­ջին կամք»։ Դրա ծա­գումն ան­հայտ է, սա­կայն այն նշա­նա­կում է պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն, ո­րը կա­պում է եր­կու կող­մե­րի։ Այ­դու­հան­դերձ, այն օգ­տա­գործ­վել է «կա­պե­լու» շատ տար­բեր տե­սակ­նե­րի հա­մար ինչ­պես մարդ­կանց, այն­պես էլ մար­դու և Աստ­ծո միջև։ Այն ու­նի սո­վո­րա­կան կի­րա­ռու­թյուն, երբ եր­կու կող­մերն էլ մար­դիկ են, և հս­տակ կրո­նա­կան կի­րա­ռու­թյուն, երբ ուխտն Աստ­ծո և մար­դու միջև է։ Կ­րո­նա­կան կի­րա­ռու­թյունն ի­րա­կա­նում փո­խա­բե­րու­թյուն էր՝ հիմն­ված սո­վո­րա­կան կի­րա­ռու­ թյան վրա, սա­կայն ա­վե­լի խորն ի­մաս­տով»։ Ջ. Ար­թուր Թոմ­սոն, Ուխտ (ՀԿ), Մի­ջազ­գա­յին ստան­դարտ աստ­վա­ծաշնչ­յան հան­րա­ գի­տա­րան, վերս­տուգ­ված հրա­տա­րակ­չու­թյուն (Գրանդ Ռե­փիդս, Մի­չի­գան, Ուի­լիամ Բ. Էէրդ­մանս հրա­տա­րակ­չա­կան ըն­կե­րու­թյուն, 1979թ.), հա­տոր 1, էջ 790։ Ինչ­պես ա­մուս­նա­կան ուխ­տը, աստ­վա­ծաշնչ­յան ուխ­տը ևս սահ­ մա­նում է ինչ­պես հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ, այն­պես էլ պայ­մա­նա­վոր­ վա­ծու­թյուն։ Որ­պես պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն՝ աստ­վա­ծաշնչ­յան ուխ­տը պա­րու­նա­կում է հետև­յալ հիմ­նա­կան տար­րե­րը՝ 1. Աստ­ված հաս­տա­տել է ուխ­տի խոս­տում­նե­րը երդ­մամբ (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 6.13, 17)։ 2. Ուխ­տի պար­տա­վո­րու­թյու­նը հնա­զան­դու­թյունն է Աստ­ծո կամ­ քին, որն ար­տա­հայտ­ված է Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րում (Բ Օ­րենք 4.13)։ 3. Աստ­ծո ուխ­տի պար­տա­վո­րու­թյու­նը վերջ­նա­կա­նո­րեն ի­րա­կա­ նա­նում է Քրիս­տո­սի և փր­կու­թյան ծրագ­րի մի­ջո­ցով (Ե­սա­յի 42.1,6)։ Դաս 1

17

­ ար­դա­ցե՛ք վերևում նշված ե­րեք տար­րե­րը (Աստ­ծո խոս­տում­ Կ նե­րը, մեր հնա­զան­դու­թյու­նը և փր­կու­թյան ծրա­գի­րը)։ Ինչ­պե՞ս են այդ գոր­ծոն­ներն աշ­խա­տում Տի­րոջ հետ ձեր անձ­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում։ Գրի՛ ա­ռեք մի պար­բե­րու­թուն, որ­տեղ նկա­րագ­րում եք, թե ինչ­պես են այդ տար­րե­րը դրսևոր­վում ձեր կյան­քում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Հին Կ­տա­կա­րա­նում նա­խա­կեր­պա­րի զո­հա­բե­րա­կան հա­մա­կար­ գը մարդ­կանց սո­վո­րեց­նում էր փրկու­թյան ամ­բող­ջա­կան ծրա­գի­րը։ Դրա խորհր­դա­նիշ­նե­րի մի­ջո­ցով Իս­րա­յե­լը և նա­հա­պետ­նե­րը սո­վո­ րում էին գործ­նա­կա­նում կի­րա­ռել հա­վա­տը ե­կող Փր­կագ­նո­ղի նկատ­ մամբ։ Դրա ծի­սա­կա­տա­րու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով զղջա­ցո­ղը կա­րող էր նե­րում գտնել մեղ­քից և­ա­զա­տագ­րում՝ մեղ­քի զգա­ցո­ղու­թյու­նից։ Այս կերպ ուխ­տի օրհ­նու­թյուն­նե­րը կա­րող էին պահ­պան­վել, իսկ հոգևոր ա­ճը, ո­րը կյան­քում վե­րա­կանգ­նում էր Աստ­ծո պատ­կե­րը, կա­րող էր շա­րու­նակ­վել, նույ­նիսկ ե­թե մարդ­կու­թյու­նը չկա­րո­ղա­ցավ պահ­պա­ նել պայ­մա­նագ­րի իր մա­սի պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը։ ­Թեև կան ուխ­տեր, ո­րոնք կապ­վում են մարդ­կանց միջև, Աստ­ վա­ծաշն­չի եբ­րա­յե­րեն տար­բե­րա­կում բը­րիթ բա­ռի հիմ­նա­կան կի­րա­ռու­թյու­նը վե­րա­բե­րում է Աստ­ծո և մարդ­կու­թյան միջև հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին։ Հաշ­վի առ­նե­լով այն փաս­տը, թե Ով է Աստ­ված, և­ ով ենք մենք Նրա հա­մե­մա­տու­թյամբ՝ ի՞նչ հա­րա­բե­ րու­թյուն կա­րող է նկա­րագ­րել նման ուխ­տը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 5

Ուխտ Նո­յի հետ «­Սա­կայն Իմ ուխ­տը կհաս­տա­տեմ քեզ հետ, և տա­պան կմտնես դու, և քեզ հետ՝ քո որ­դի­նե­րը, քո կի­նը և քո որ­դի­նե­րի կա­նայք» (Ծնն­դոց 6.18)։ Աստ­վա­ծաշն­չում ուխտ բառն ա­ռա­ջին ան­գամ հան­դի­պում է վե­ րը նշված հա­մա­րում, և­ այս հա­մա­տեքս­տում Աստ­ված տե­ղե­կաց­ նում է Նո­յին զանգ­վա­ծա­յին և շա­րու­նա­կա­բար տա­րած­վող մեղ­քի պատ­ճա­ռով եր­կի­րը կոր­ծա­նե­լու Իր ո­րոշ­ման մա­սին։ Թեև այս կոր­ 18

Դաս 1

ծա­նու­մը վրա կհաս­նի հա­մաշ­խար­հա­յին ջրհե­ղե­ղի տես­քով, սա­ կայն Աստ­ված չի լքում Իր ստեղ­ծած աշ­խար­հը։ Նա շա­րու­նա­կում է ա­ռա­ջար­կել ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ, ո­րոնք ա­ռա­ջին ան­գամ գոր­ծի դրվե­ցին ջրհե­ղե­ղից հե­տո։ Ուխտն ա­ռա­ջար­կող աստ­վա­ծա­ յին «ԵՍ»-ն­ ան­ձամբ է Նո­յի ա­պա­հո­վագ­րու­թյու­նը։ Որ­պես ուխ­տը պա­հող Աստ­ված՝ Տե­րը խոս­տա­ցավ պաշտ­պա­նել այն ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րին, ո­րը կա­մե­ցավ ապ­րել Ի­րեն նվիր­ված հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րում, ին­չի արդ­յուն­քը հնա­զան­դու­թյունն էր։ Ին­չո՞ւ էր Նո­յի հետ ար­ված ուխ­տը միա­կող­մա­նի։ Հի­շե՛ք, որ ուխ­ տի գա­ղա­փա­րը են­թադ­րում է մե­կից ա­վե­լի կողմ։ Նոյն իր կող­մից ա­նե­լիք ու­նե՞ր այս գոր­ծար­քում։ Ի՞նչ դաս կա մեզ հա­մար այս հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րի մեջ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված Նո­յին ա­սում է, որ ջրհե­ղեղ է լի­նե­լու, և­եր­կի­րը կոր­ծան­ վե­լու է։ Բայց Աստ­ված պայ­ման է կա­պում նրա հետ, ո­րի շրջա­նակ­ նե­րում խոս­տա­նում է փրկել Նո­յին և նրա ըն­տա­նի­քին։ Այս­պի­սով, խա­ղադ­րույ­քը բա­վա­կա­նին բարձր էր, ո­րով­հետև ե­թե Աստ­ված չպա­հեր խոստ­ման Իր մա­սը, ա­պա, ան­կախ նրա­նից, թե Նոյն ինչ կա­ներ, նա կկոր­ծան­վեր աշ­խար­հի մնա­ցած մա­սի հետ։ Աստ­ված ա­սաց, որ Նո­յի հետ «ուխտ» կա­նի։ Այս բառն ինք­նին են­ թադ­րում է այն մտադ­րու­թյու­նը, որ դուք պատ­րաստ­վում եք հար­գել այն, ինչ ա­սել եք, որ կա­նեք։ Դա պար­զա­պես մտահ­նար մի հայ­տա­ րա­րու­թյուն չէր։ Բառն ինք­նին պա­րու­նա­կում է պար­տա­վո­րու­թյուն։ Են­թադ­րե՛ք, որ Տե­րը Նո­յին ա­սած լի­ներ. «Լ­սի՛ր, աշ­խար­հը կոր­ծան­ վե­լու է սար­սա­փե­լի ջրհե­ղե­ղով։ Ես կա­րող եմ քեզ փրկել կամ չփրկել։ Այդ ըն­թաց­քում դու ա­րա այս, այս և­այս, հե­տո Ես կմտա­ծեմ ինչ ա­ նել, սա­կայն ոչ մի ե­րաշ­խիք չեմ տա­լիս»։ Նման հայ­տա­րա­րու­թյուն­ նե­րը հա­զիվ թե պա­րու­նա­կեն այն վստա­հու­թյունն ու խոս­տում­նե­րը, ո­րոնք մենք գտնում ենք ուխ­տի խոս­քում։ Ո­րոշ մար­դիկ պնդում են, թե Նո­յի ջրհե­ղե­ղը ե­ղել է տե­ղա­յին, ոչ թե հա­մաշ­խար­հա­յին։ Ե­թե այդ­պես է, ա­պա Ծնն­դոց 9.15 հա­մա­ րում տված Աստ­ծո խոստ­ման հա­մա­տեքս­տում (տե՛ս նաև Ե­սա­յի 54.9) ա­մեն ան­գամ, երբ մեկ այլ տե­ղա­յին ջրհե­ղեղ տե­ղի ու­նե­նա (ո­րոնք կար­ծես ա­մեն ան­գամ տե­ղի են ու­նե­նում), Աստ­ծո ուխ­տի խոս­տու­մը խախտ­վում է։ Դրան հա­կա­ռակ, այն փաս­տը, որ մեկ ու­րիշ հա­մաշ­խար­հա­յին ջրհե­ղեղ չի ե­ղել, ա­պա­ցու­ցում է Աստ­ծո Դաս 2

19

ուխ­տի խոստ­ման վա­վե­րու­թյու­նը։ Կարճ ա­սած, ի՞նչ է սա մեզ ա­սում այն մա­սին, թե ինչ­պես կա­րող ենք վստա­հել Նրա խոս­ տում­նե­րին։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 6

Աբ­րա­մի ուխ­տը «­Քեզ օրհ­նող­նե­րին կօրհ­նեմ, իսկ քեզ ա­նի­ծող­նե­րին կա­նի­ծեմ։ Աշ­խար­հի բո­լոր ազ­գե­րը քեզ­նով կօրհն­վեն» (Ծնն­դոց 12.3)։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 12.1–3 հա­մար­նե­րը։ Թվար­կե՛ք այն հա­տուկ խոս­տում­նե­րը, ո­րոնք Աստ­ված տվեց Աբ­րա­մին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ այս խոս­տում­նե­րի հետ մեկ­տեղ Աստ­ված Աբ­րա­մին ա­սում է. «Աշ­խար­հի բո­լոր ազ­գե­րը քեզ­նով կօրհն­վեն» (Ծնն­դոց 12.3)։ Ի՞նչ է սա նշա­նա­կում։ Ինչ­պե՞ս էին աշ­խար­հի բո­լոր ազ­գե­րը օրհն­վում Աբ­րա­մով։ Տե՛ս Գա­ղա­տա­ ցի­նե­րին 3.6–9 հա­մար­նե­րը։ Այս վաղ խոստ­ման մեջ ի՞նչ կերպ կա­րող եք տես­նել Հի­սուս Մե­սիա­յի խոս­տու­մը։ Տե՛ս Գա­ղա­տա­ցի­ նե­րին 3.29։ Ա­ռա­ջին այս ար­ձա­նագր­ված հայտ­նու­թյան մեջ Աստ­ված Աբ­րա­ մին խոս­տա­ցավ նրա հետ մտե­րիմ և հա­րատև հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի մեջ մտնել, նույ­նիսկ նախ­քան ուխտ կա­պե­լու մա­սին որևէ կերպ խո­սել կամ ակ­նար­կե­լը։ Ուղ­ղա­կի հղում­ներ ուխ­տին, ո­րոնք Աստ­ ված ա­նում է, հան­դի­պում են ար­դեն ա­վե­լի ուշ (Ծնն­դոց 15.4–21, Ծնն­դոց 17.1–14)։ Տվ­յալ պա­հին Աստ­ված ա­ռա­ջար­կում է աստ­վա­ ծա­յին-մարդ­կա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն, ո­րը մեծ նշա­նա­կու­թյուն ու­նի։ Ծնն­դոց 12.1–3 հա­մար­նե­րի ա­պառ­նի ժա­մա­նա­կով տրված կրկնվող խոս­տում­նե­րը (պի­տի դարձ­նեմ, օրհ­նեմ, մե­ծաց­նեմ, կօրհ­նեմ) ցույց են տա­լիս Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կի և խոստ­ման մե­ծու­թյունն ու խո­րու­ թյու­նը։ ­Բա­ցի այդ, Աբ­րամն ստա­նում է միայն մեկ, սա­կայն փոր­ձող պատ­վեր. «Գնա՛ քո երկ­րից»: Նա հնա­զանդ­վեց հա­վա­տով (Եբ­րա­ յե­ցի­նե­րին 11.8), բայց ոչ խոս­տաց­ված օրհ­նու­թյուն­ներն ի­րա­կա­ նու­թյուն դարձ­նե­լու հա­մար։ Նրա հնա­զան­դու­թյու­նը նրա հա­վա­տի ար­ձա­գանքն էր սի­րով լի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին, ո­րոնք Աստ­ված 20

Դաս 2

փա­փա­գում էր, որ­պես­զի հաս­տատ­վեին։ Այլ խոս­քե­րով, Աբ­րամն ար­դեն հա­վա­տում էր Աստ­ծուն, ար­դեն վստա­հում էր Աստ­ծուն, ար­ դեն հա­վատ էր ըն­ծա­յել Աստ­ծո խոս­տում­նե­րին։ Պե՛տք է որ այդ­պես լի­ներ, այ­լա­պես նա եր­բեք չէր լքի իր ըն­տա­նիքն ու հայ­րա­կան հո­ղը և չէր ուղևոր­վի ան­ծա­նոթ եր­կիր։ Նրա հնա­զան­դու­թյու­նը բա­ցա­հայ­ տեց նրա հա­վատն ինչ­պես մարդ­կանց, այն­պես էլ հրեշ­տակ­նե­րին։ Աբ­րա­մը, դեռևս այն ժա­մա­նակ­նե­րում, բա­ցա­հայ­տեց հա­վա­տի և գոր­ծե­րի միջև ե­ղած ա­մե­նա­կարևոր փոխ­հա­րա­բե­րու­թյու­նը։ Մենք փրկվում ենք հա­վա­տով, ո­րի ար­գա­սիքն են հնա­զան­դու­թյան գոր­ծե­ րը։ Փր­կու­թյան խոս­տու­մը գա­լիս է ա­ռա­ջին հեր­թին, դրան հետևում են գոր­ծե­րը։ Թեև ա­ռանց հնա­զան­դու­թյան չի կա­րող լի­նել ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն և­ օրհ­նու­թյուն, այդ հնա­զան­դու­թյու­նը հա­վա­տի ար­ձա­գանքն է նրան, ինչ Աստ­ված ար­դեն ա­րել է։ Նման հա­վատն ի ցույց է դնում Ա Հով­հան­նես 4.19 տեքս­տի սկզբուն­քը. «­Մենք սի­րում ենք Նրան, ո­րով­հետև նախ Նա սի­րեց մեզ»։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 15.6 հա­մա­րը։ Ինչ­պե՞ս է այն այս կամ այն կերպ ցույց տա­լիս ուխ­տի բո­լոր խոս­տում­նե­րի հիմ­քը։ Ին­չո՞ւ է այս օրհ­նու­թյունն ա­մե­նա­թան­կը։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 7

Ուխ­տը Մով­սե­սի հետ ­Կար­դա­ցե՛ք Ելք 6.1–8 հա­մար­նե­րը և պա­տաս­խա­նե՛ք հետև­յալ հար­ցե­րին՝ 1. Ի՞նչ ուխ­տի մա­սին էր Նա խո­սում։ Տե՛ս Ծնն­դոց 12.1–3։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Ինչ­պե՞ս պետք է Ել­քը դառ­նար Նրա կող­մից ուխ­տի խոստ­ ման ի­րա­կա­նաց­նում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Ի՞նչ զու­գա­հեռ կա­րող եք գտնել այս­տեղ ժո­ղովր­դին տված և ջր­հե­ղե­ղից ա­ռաջ Նո­յին տված Աստ­ծո խոս­տում­նե­րի միջև։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ել­քից հե­տո Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րը ուխտն ստա­ցան Սի­նա լե­ռան վրա, ո­րը տրված էր գե­րու­թյու­նից ա­զա­տագր­վե­լու հա­մա­տեքս­տում Դաս 2

21

(Ելք 20.2) և պա­րու­նա­կում էր Աստ­ծո զո­հա­բե­րա­կան դրույթ­նե­րը քա­վու­թյան և մեղ­քի ներ­ման հա­մար։ Ուս­տի, ինչ­պես և բո­լոր ուխ­ տե­րը, սա շնոր­հի ուխտ էր՝ Իր ժո­ղովր­դի վրա տա­րած­վող Աստ­ծո շնոր­հի ուխտ։ Այս ուխ­տում այս կամ այն կերպ կրկնվում են Աբ­րա­հա­մի հետ ար­ված ուխ­տի կարևոր մա­սե­րը՝ 1. Աստ­ծո յու­րա­հա­տուկ հա­րա­բե­րու­թյունն Իր ժո­ղովր­դի հետ (Ծնն­դոց 17.7, 8 հա­մար­նե­րը հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 19.5, 6 հա­մար­նե­րի հետ)։ 2. Նրանք մեծ ազգ են լի­նե­լու (Ծնն­դոց 12.2 հա­մա­րը հա­մե­մա­ տե՛ք Ելք 19.6 հա­մա­րի հետ)։ 3. Հնա­զան­դու­թյու­նը պար­տա­դիր էր (Ծնն­դոց 17.9–14, Ծնն­դոց 22.16–18 հա­մար­նե­րը հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 19.5 հա­մա­րի հետ)։ «Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք հեր­թա­կա­նու­թյանն այս­տեղ. Տե­րը նախ փրկում է Իս­րա­յե­լին, այ­նու­հետև նրանց տա­լիս է Իր օ­րեն­քը պա­հե­լու հա­մար։ Միև­նույն հեր­թա­կա­նու­թյու­նը գոր­ծում է նաև Ա­վե­տա­րա­նի հա­մար։ Քրիս­տո­սը նախ փրկում է մեզ մեղ­քից (տե՛ս Հով­հան­նես 1.29, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 15.3, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 1.4), այ­նու­հետև մարմ­նա­վո­րում է Իր օ­րեն­քը մե­զա­նում (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 2.20, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.25, 8.1–3, Ա Պետ­րոս 2.24)»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­ յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 1, էջ 602։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ելք 6.7 հա­մա­րը։ Ի՞նչ է կա­տար­վում ա­ռա­ջին մա­ սում, որ­տեղ Տերն ա­սում է, որ նրանք Իր ժո­ղո­վուր­դը կլի­նեն, իսկ Ին­քը կլի­նի նրանց Աստ­վա­ծը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք զար­ գաց­ման ըն­թաց­քին։ Նրանք Աստ­ծո հա­մար ինչ-որ բան կնշա­նա­ կեն, իսկ Աստ­ված ինչ-որ բան կնշա­նա­կի ի­րենց հա­մար։ Աստ­ված ոչ միայն կա­մե­նում է նրանց յու­րա­հա­տուկ կեր­պով վե­րա­բեր­վել, Նա կա­մե­նում է, որ նրանք ևս Ի­րեն ա­ռանձ­նա­հա­տուկ ձևով վե­ րա­բեր­վեն։ Մի՞­թե Տերն այ­սօր ևս չի ո­րո­նում նույն­պի­սի հա­րա­ բե­րու­թյուն­ներ մեզ հետ։ Ար­տա­ցո­լո՞ւմ է արդ­յոք Ելք 6.7 հա­մա­րի ա­ռա­ջին մա­սը ձեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը Տի­րոջ հետ, թե՞ դուք պար­զա­պես մեկն եք, ում ա­նու­նը գրված է ե­կե­ղե­ցու ցու­ցա­կում։ Ե­թե այս հար­ցի ա­ռա­ջին մա­սի ձեր պա­տաս­խանն ա­յո է, պատ­ ճա­ռա­բա­նեք՝ ին­չու։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 22

Դաս 2

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 8

Նոր Ուխ­տը (Ե­րե­միա 31.31–33) Այս հատ­ված­նե­րը Հին Կ­տա­կա­րա­նում ա­ռա­ջին ան­գամ նշում են այն, ին­չը ներ­կա­յաց­վում է որ­պես «նոր ուխտ»։ Այն ներ­կա­յաց­վում է Իս­րա­յե­լի՝ գե­րու­թյու­նից վե­րա­դառ­նա­լու հա­մա­տեքս­տում և խո­սում այն օրհ­նու­թյուն­նե­րի մա­սին, ո­րոնք նրանք կստա­նան Աստ­ծուց։ Այս­տեղ ևս, ինչ­պես մյուս ուխ­տե­րում, Աստ­ված է, Ով նա­խա­ձեռ­նում է ուխ­տը, և Աստ­ված է, Ով ի­րա­կա­նաց­նե­լու է այն Իր շնոր­հով։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք նաև օգ­տա­գործ­վող լեզ­վին։ Աստ­ված Ի­ րեն ան­վա­նում է նրանց ա­մու­սին, Նա խո­սում է Իր օ­րեն­քը նրանց սրտե­րում գրե­լու մա­սին և, օգ­տա­գոր­ծե­լով Աբ­րա­հա­մի ուխ­տի եզ­ րու­թա­բա­նու­թյու­նը, ա­սում, որ կլի­նի նրանց Աստ­վա­ծը, իսկ նրանք կլի­նեն Իր ժո­ղո­վուր­դը։ Այս­պի­սով, ինչ­պես նախ­կի­նում, ուխ­տը պար­ զա­պես ի­րա­վա­բա­նո­րեն պար­տա­վո­րեց­նող պայ­մա­նա­գիր չէ, ինչ­ պես այ­սօր­վա դա­տա­վա­րա­կան օ­րենսգր­քում, այլ այն շատ ա­վե­լին է։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ե­րե­միա 31.33 հա­մա­րը։ Հա­մե­մա­տե՛ք այն Ելք 6.7 հա­մա­րի հետ, ո­րը ներ­կա­յաց­նում է Իս­րա­յե­լի հետ կա­պած ուխ­ տի ման­րա­մաս­ներ։ Եվ կրկին, ի՞նչ կարևոր տարր է ի հայտ գա­ լիս այս­տեղ։ Ի՞նչ է Աստ­ված ու­զում Իր ժո­ղովր­դից։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Կար­դա­ցե՛ք Ե­րե­միա 31.34 հա­մա­րը։ Հա­մե­մա­տե՛ք այն Հով­հան­ նես 17.3 հա­մա­րի հետ։ Ո՞րն է այն կարևոր բա­նը, որն Աստ­ված ա­նում է, ո­րը կա­ռու­ցում է այս հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հիմ­քը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­րե­միա 31.31–34 հա­մար­նե­րում կա­րե­լի է նկա­տել և՛ շնոր­հի, և՛ հնա­զան­դու­թյան տար­րեր, ինչ­պես և նա­խորդ ուխ­տե­րում։ Աստ­ված կնե­րի նրանց մեղ­քե­րը, Աստ­ված նրանց հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ կմտնի և Իր շնոր­հը կսփռի նրանց կյան­քի վրա։ Որ­պես արդ­ յունք՝ մար­դիկ պետք է պար­զա­պես հնա­զանդ­վեն Նրան ոչ թե մե­ քե­նա­բար, այլ ո­րով­հետև ճա­նա­չում, սի­րում են Նրան և կա­մե­նում են ծա­ռա­յել Նրան։ Սա ար­տա­ցո­լում է ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի էու­թյու­նը, ո­րը Տե­րը կա­մե­նում է ու­նե­նալ Իր ժո­ղովր­դի հետ։ Ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում օ­րեն­քի՝ մեր սրտե­րում գրված լի­նե­լու գա­ղա­փա­րը։ Նշա­նա­կո՞ւմ է արդ­յոք դա, որ օ­րեն­քը դառ­նում է Դաս 2

23

սուբ­յեկ­տիվ և­անձ­նա­կան, մի բան, ո­րը պետք է մեկ­նա­բան­վի և կի­րառ­վի՝ հա­մա­ձայն մեր սրտե­րի ան­հա­տա­կան ձևի։ Թե՞ դա ու­ րիշ բան է նշա­նա­կում։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ի՞նչ։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 9

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 132–138 է­ջե­րի «Աբ­րա­հա­մը Քա­նա­նում» և Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 569–571 է­ջե­րի «Աստ­ծո մար­գա­րե­ներն օգ­նում էին նրանց» գլուխ­նե­րը։

«Այն լու­ծը, որ կա­պում է ծա­ռա­յու­թյան հետ, Աստ­ծո օ­րենքն է: Սի­րո մեծ օ­րեն­քը` հայտն­ված Ե­դե­մում, հռչակ­ված Սի­նա­յի վրա և գր­ ված սրտե­րում նոր ուխ­տի մեջ, պար­տա­վո­րեց­նում է մարդ-աշ­խա­ տա­վո­րին կա­տա­րել Աստ­ծո կամ­քը: Ե­թե մեզ թույլ տրվեր հետևե­լու մեր հա­կում­նե­րին և գոր­ծե­լու այն­պես, ինչ­պես մեր կամքն է թե­լադ­ րում, ա­պա կընկ­նեինք սա­տա­նա­յի իշ­խա­նու­թյան տակ և ձեռք կբե­ րեինք նրա բնա­վո­րու­թյան հատ­կա­նիշ­նե­րը: Այդ իսկ պատ­ճա­ռով Աստ­ված մեզ կա­պում է Իր կամ­քին, ո­րը սուրբ է, ազ­նիվ ու վսեմ: Նա կա­մե­նում է, որ մենք համ­բե­րու­թյամբ և խե­լամ­տո­րեն կրենք ծա­ ռա­յու­թյան պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը: Քրիս­տոսն Ին­քը մարդ­կա­յին մարմ­նով կրեց ծա­ռա­յու­թյան լու­ծը: Նա ա­սաց. «­Քո կամ­քը կա­տա­րել կա­մե­ցա, ո՛վ Իմ Աստ­ված, և Քո օ­րենքն Իմ սրտի մեջ է» (­Սաղ­մոս­ներ 40.8): «Ես ի­ջել եմ երկն­քից, որ­պես­զի ոչ թե Իմ կամ­քը կա­տա­րեմ, այլ Ինձ ու­ղար­կո­ղի կամ­քը» (­Հով­հան­նես 6.38): Սերն առ Աստ­ված, Նրան փա­ռա­բա­նե­լու ձգտումն ու ըն­կած մարդ­կու­թյան հան­դեպ տա­ծած սե­րը Հի­սու­սին եր­կիր բե­րե­ցին տա­ռա­պե­լու և մեռ­նե­լու: Սա էր Նրա կյան­քի շար­ժիչ ու­ժը: Այս սկզբունքն է Նա մեզ պատ­վի­րում ըն­դու­նել»։ Է­լեն Ու­յաթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 329, 330։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Նո­յի, Աբ­րա­մի, Մով­սե­սի և մեզ հետ կա­պած Աստ­ծո ուխտն Ա­ դա­մի հետ Նրա ուխ­տի շա­րու­նա­կու­թյո՞ւնն էր, թե՞ նոր բան էր։ Հա­մե­մա­տե՛ք Ծնն­դոց 3.15, Ծնն­դոց 22.18 և Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.8, 16 հա­մար­նե­րը։ 2. Ին­չո՞ւ է ուխ­տի անձ­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին վե­րա­բե­րող տե­սանկ­յունն այդ­քան կարևոր։ Այլ խոս­քե­րով, դուք կա­րո՞ղ եք 24

Դաս 2

ու­նե­նալ ի­րա­վա­բա­նո­րեն պար­տա­վո­րեց­նող գոր­ծարք՝ «ուխտ» ինչ-որ մե­կի հետ, ա­ռանց որևէ մտե­րիմ, անձ­նա­կան հա­րա­բե­ րու­թյան։ Նման պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյունն, այ­դու­հան­դերձ, այն չէ, ինչ Աստ­ված ո­րո­նում է Իր ժո­ղովր­դի հետ ուխ­տի հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րում։ Ին­չո՞ւ է դա այդ­պես։ Քն­նար­կե՛ք։ 3. Ի՞նչ կերպ է ա­մուս­նու­թյունն ուխ­տի լավ հա­ման­մա­նու­թյուն։ Եվ ի՞նչ կերպ ա­մուս­նու­թյու­նը չի բա­վա­կա­նաց­նում ուխ­տի նկա­ րագ­րու­թյան հա­մար։ Ամ­փո­փում.

Մեղ­քի մուտ­քը կոր­ծա­նեց այն հա­րա­բե­րու­թյու­նը, որն Ա­րա­րիչն ի սկզբա­նե հաս­տա­տել էր մարդ­կա­յին ըն­տա­նի­քի հետ մեր նա­խած­ նող­նե­րի մի­ջո­ցով։ Այժմ Աստ­ված փոր­ձում է վե­րա­հաս­տա­տել միև­ նույն սի­րով լի հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն ուխ­տի մի­ջո­ցով։ Այս ուխ­տը նշա­նա­կում է ինչ­պես նվիր­ված հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ Աստ­ծո և մեր միջև (ինչ­պես ա­մուս­նա­կան կա­պը), այն­պես էլ պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­ թյուն՝ մեզ փրկե­լու և մեզ մեր Ա­րար­չի հետ ներ­դաշ­նա­կու­թյան մեջ բե­րե­լու։ Աստ­ված Ին­քը, որ­պես դրդա­պատ­ճառ ու­նե­նա­լով մեր հան­ դեպ տա­ծած մե­ծա­գույն սե­րը, ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի Նա­խա­ ձեռ­նողն է։ Ո­ղոր­մած խոս­տում­նե­րով և­ո­ղոր­մած գոր­ծե­րով Աստ­ված փոր­ձում է մեզ հա­մո­զել Իր հետ միա­բա­նու­թյան մեջ մտնել։

Դաս 2

25

ԴԱՍ 3 ԱՊՐԻԼԻ 10–16

«­ԲՈ­ԼՈՐ Ա­ՊԱ­ԳԱ ՍԵ­ՐՈՒՆԴ­ՆԵ­ՐԸ» Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 3.6, Ծնն­դոց 6.5, 11, Ծնն­դոց 6.18, Ծնն­դոց 9.12–17, Ե­սա­յի 4.3, Հայտ­նու­թյուն 12.17։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Բայց Նո­յը շնորհ գտավ Տի­րոջ ա­ռաջ» (Ծնն­դոց 6.8)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ի՞նչ ա­րեց մեղքն Աստ­ծո ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան հետ։ Ո­րո՞նք էին Նո­յի բնու­թագ­րիչ հատ­կու­թյուն­նե­րը։ Նո­յի հետ կնքած ուխ­տի մեջ ի՞նչ տար­րեր էին նե­րառ­ված։ Ի՞նչ կերպ է Աստ­ ծո շնոր­հը բա­ցա­հայտ­վում Նո­յի հետ ջրհե­ղե­ղից ա­ռաջ ար­ ված ուխ­տում։ Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում ջրհե­ղե­ղից հե­տո մարդ­կու­թյան հետ ար­ված Աստ­ծո ուխ­տը մեր նկատ­մամբ ու­նե­ցած Նրա տիե­զե­րա­կան սի­րո մա­սին։ ­Ման­րէ­նե­րը բու­սա­կան օր­գա­նիզմ­ներ են, ո­րոնք այն­քան փոքր են, որ ան­զեն աչ­քով հնա­րա­վոր չէ դրանք տես­նել։ Մեկ սո­վո­րա­կան կլոր ման­րէն հա­զիվ մա­տի­տի ծայ­րի չափ է երևում, նույ­նիսկ երբ այն մե­ծաց­վում է 1000 ան­գամ։ Ա­ճի հա­մար նպաս­տա­վոր պայ­ման­նե­ րում՝ բա­վա­րար ջեր­մու­թյուն, խո­նա­վու­թյուն և ս­նունդ, ման­րէ­նե­րը բազ­մա­նում են ան­հա­վա­նա­կա­նո­րեն մեծ ա­րա­գու­թյամբ։ Օ­րի­նակ, ո­րոշ ման­րէ­ներ բազ­մա­նում են բա­ժան­ման մի­ջո­ցով. հա­սուն բջի­ջը պար­զա­պես բա­ժան­վում է եր­կու դուստր բջիջ­նե­րի։ Ե­թե բա­ժա­նու­մը տե­ղի ու­նե­նա յու­րա­քանչ­յուր ժա­մը մեկ, ա­պա 24 ժամ­վա ըն­թաց­ քում յու­րա­քանչ­յուր ման­րէ կա­րող է վե­րար­տադ­րել մոտ 18.000.000 նոր ման­րէ­ներ։ Իսկ 48 ժամ հե­տո ի հայտ կգան հար­յուր մի­լիար­դա­ վոր նոր ման­րէ­ներ։ Բնու­թյան մեջ հան­դի­պող այս երևույթն ի ցույց է դնում ջրհե­ղե­ղից հե­տո չա­րի ա­ճի պրոգ­րե­սիան։ Օժտ­ված լի­նե­լով հան­ճա­րեղ մտքով, ա­մուր ա­ռող­ջու­թյամբ և­ եր­կա­րա­կե­ցու­թյամբ՝ այս ա­րի ցե­ղը թո­ղեց Աստ­ծուն և ծա­ռա­յեց­րեց իր ե­զա­կի զո­րու­թյուն­նե­րը տա­րա­տե­սակ ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րի։ Մինչ ման­րէ­նե­րը կա­րող են ոչն­չաց­վել արևի 26

Դաս 3

լույ­սի, քի­միա­կան նյու­թե­րի կամ բարձր ջեր­մաս­տի­ճա­նի ազ­դե­ցու­ թյամբ, Աստ­ված ո­րո­շեց սան­ձել այս ան­զուսպ ապս­տամ­բու­թյու­նը հա­մաշ­խար­հա­յին ջրհե­ղե­ղով։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 11

Մեղ­քի սկզբուն­քը (Ծնն­դոց 6.5) Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան վեր­ջում Աստ­ված հայտ­նեց Իր կար­ծի­քը. ա­մեն ինչ «շատ բա­րի էր» (Ծնն­դոց 1.31)։ Հե­տո մեղ­քը մուտք գոր­ ծեց, և նա­խա­գա­ղա­փա­րը փոխ­վեց։ Ի­րերն այլևս «շատ բա­րի» չէին։ Աստ­ծո կա­նո­նա­վոր ա­րար­չա­գոր­ծու­թյունն ա­ղա­վաղ­վեց մեղ­քով և դ­րա նող­կա­լի հետևանք­նե­րով։ Նո­յի օ­րե­րում ապս­տամ­բու­թյունն ա­ հա­սար­սուռ չա­փե­րի էր հաս­նում. չա­րը կուլ էր տվել մարդ­կա­յին ցե­ ղը։ Թեև Աստ­վա­ծա­շուն­չը մեզ շատ ման­րա­մաս­ներ չի տա­լիս (տե՛ս Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 90–92 է­ջե­րը ման­ րա­մաս­նե­րի հա­մար), զան­ցանքն ու ապս­տամ­բու­թյու­նը մի բան էին, որ նույ­նիսկ սի­րող, համ­բե­րա­տար և նե­րող Աստ­ված չէր կա­րող հան­դուր­ժել։ Ինչ­պե՞ս կա­րող էր ա­մեն ինչ այս­քան ա­րագ վատ­թա­րա­նալ։ Պա­ տաս­խա­նը, թերևս, այդ­քան էլ դժվար չէ գտնել։ Նա­յե­լով սե­փա­կան մեղ­քե­րին՝ որ­քա՜ն մարդ այ­սօր այս նույն հարցն է տա­լիս՝ ինչ­պե՞ս ա­մեն ինչ այս­քան ա­րագ վատ­թա­րա­ցավ։ ­Կար­դա­ցե՛ք ստորև տրված տեքս­տե­րը։ Գրի՛ ա­ռեք այն կարևոր միտ­քը, որ դրանք են­թադ­րում են։ Նկա­տե՛ք մեղ­քի հաս­տա­տուն ա­ճը՝ 1. Ծնն­դոց 3.6 _______________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Ծնն­դոց 3.11–13 __________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Ծնն­դոց 4.5 _______________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Ծնն­դոց 4.8 _______________________________________________________ ________________________________________________________________________ 5. Ծնն­դոց 4.19 ______________________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Ծնն­դոց 4.23 ______________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 3

27

7. Ծնն­դոց 6.2 _______________________________________________________ ________________________________________________________________________ 8. Ծնն­դոց 6.5, 11 ___________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ծնն­դոց 6.5 և 11 հա­մար­ներն ա­ռան­ձին ի հայտ չեն ե­կել։ Դրանք նա­խա­պատ­մու­թյուն ու­նեն։ Այս սար­սա­փե­լի արդ­յուն­քը պատ­ճառ ու­ներ։ Մեղ­քը հետզ­հե­տե ա­ճում էր։ Դա մեղ­քի բնա­կան հա­կումն է։ Մեղ­քը նման չէ կտրված­քի կամ վնաս­ված­քի, որն օժտ­ված է ինք­նա­ վե­րա­կանգն­ման հատ­կու­թյամբ, ո­րը բժշկում է բե­րում։ Ընդ­հա­կա­ ռա­կը, ե­թե չսանձ­վի, մեղ­քը շա­տա­նում է և չի բա­վա­րար­վում, մինչև չի տա­նում կոր­ծան­ման և մահ­վան։ Այս սկզբուն­քը գործ­նա­կա­նում տես­նե­լու հա­մար կա­րիք չկա երևա­կա­յե­լու, թե ինչ­պի­սին էր կյան­քը ջրհե­ղե­ղից ա­ռաջ։ Այն մեզ շրջա­պա­տում է նաև այ­սօր։ ­Զար­մա­նա­լի չէ, որ Աստ­ված ա­տում է մեղ­քը, զար­մա­նա­լի չէ, որ վաղ թե ուշ այն ար­մա­տա­խիլ կար­վի։ Ար­դար և սի­րող Աստ­վա­ծը դրա հետ այլ կերպ վար­վել չի կա­րող։ ­Բա­րի լու­րը, ի­հար­կե, այն է, որ թեև Նա կա­մե­նում է ա­զատ­վել մեղ­քից, Նա կա­մե­նում է փրկել մե­ղա­վոր­նե­րին։ Ա­հա որն է ուխ­տի ողջ ի­մաս­տը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 12

Նոյ մար­դը (Ծնն­դոց 6.9) ­ ա­խաջր­հե­ղեղ­յան աշ­խար­հի չա­րի­քի մա­սին բո­լոր տեքս­տե­ Ն րի ֆո­նին Նոյ մարդն ա­ռանձ­նա­նում է ի­րեն շրջա­պա­տող­նե­րից։ Կար­դա­ցե՛ք վերևում նշված տեքս­տը և­ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք այն ե­րեք ա­ռանձ­նա­հա­տուկ կե­տե­րին, որ Աստ­վա­ծա­շուն­չը նշում է նրա մա­սին։ Գրի՛ ա­ռեք, թե ըստ ձեզ՝ այս կե­տե­րից յու­րա­քանչ­ յուրն ինչ է նշա­նա­կում։ 1. Նա «ար­դար մարդ» էր ___________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Նա «կա­տար­յալ» էր ______________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Նա «Աստ­ծո ա­ռաջ քայ­լեց» _______________________________________ ________________________________________________________________________ 28

Դաս 3

­Կաս­կա­ծից վեր է, որ Նո­յը մեկն էր, ով փրկա­րար հա­րա­բե­րու­թյուն­

ներ ու­ներ Տի­րոջ հետ։ Նա մեկն էր, ում հետ Աստ­ված կա­րող էր հա­ մա­գոր­ծակ­ցել, մե­կը, ով ա­կան­ջա­լուր կլի­ներ Աստ­ծուն, կհնա­զանդ­ վեր և կվս­տա­հեր Նրան։ Ա­հա թե ին­չու Աստ­ված կա­րո­ղա­ցավ օգ­ տա­գոր­ծել Նո­յին՝ ի­րա­կա­նաց­նե­լու Իր նպա­տակ­նե­րը, և թե ին­չու Պետ­րո­սը Նոր Կ­տա­կա­րա­նում ան­վա­նում է նրան ար­դա­րու­թյան քա­րո­զիչ (Բ Պետ­րոս 2.5)։

­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 6.8 հա­մա­րը։ Ինչ­պե՞ս է այս տեքստն օգ­ նում մեզ հաս­կա­նալ Նո­յի և Տի­րոջ միջև ե­ղած հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Շ­նորհ բառն այս­տեղ ա­ռա­ջին ան­գամ է հան­դի­պում Սուրբ Գր­ քում և հս­տակ կեր­պով ու­նի այն նույն ի­մաս­տը, ինչ ի­մաս­տով որ հան­դի­պում է Նոր Կ­տա­կա­րա­նում, որ­տեղ նկա­րագր­ված է ա­նար­ ժան մե­ղա­վոր­նե­րի հան­դեպ ցու­ցա­բեր­ված Աստ­ծո ո­ղոր­մած և մեր կող­մից չվաս­տա­կած բար­յա­ցա­կա­մու­թյու­նը։ Այս­պի­սով, մեզ անհ­ րա­ժեշտ է հաս­կա­նալ, որ որ­քան էլ «ար­դար» և «կա­տար­յալ» մարդ լի­ներ Նո­յը, նա մնում էր իր Աստ­ծո ո­ղոր­մած բար­յա­ցա­կա­մու­թյան կա­րիքն ու­նե­ցող մե­ղա­վոր։ Այդ ի­մաս­տով Նո­յը չի տար­բեր­վում մեզ­ նից ոչ մե­կից, որ ջա­նա­սի­րա­բար փոր­ձում ենք հետևել Տի­րո­ջը։ ­Հաս­կա­նա­լով, որ Նոյն Աստ­ծո շնոր­հի կա­րիքն ու­ներ, ինչ­պես մենք բո­լորս, նա­յե՛ք ձեր սե­փա­կան կյան­քին և­ ինք­ներդ ձեզ հարց­րեք՝ իմ մա­սին կա­րե­լի՞ է ա­սել, որ ես Նո­յի նման եմ՝ «ար­ դար», «կա­տար­յալ», և­որ «քայ­լում եմ Աստ­ծո ա­ռաջ»։ Գրի՛ ա­ռեք ձեր պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­նե­րը, թե ին­չու եք այդ­պես կար­ծում, և (ե­թե հար­մար եք գտնում) կիս­վեք ձեր գրա­ծով դա­սա­րա­նի հետ շա­բաթ օ­րը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 13

Ուխտ Նո­յի հետ «­Սա­կայն Իմ ուխ­տը կհաս­տա­տեմ քեզ հետ, և տա­պան կմտնես դու, և քեզ հետ՝ քո որ­դի­նե­րը, քո կի­նը և քո որ­դի­նե­րի կա­նայք» (Ծնն­դոց 6.18)։ ­Միայն այս մեկ տեքս­տում նե­րառ­ված են աստ­վա­ծաշնչ­յան ուխ­ տի հի­մունք­նե­րը, որն Աստ­ված կա­պեց մարդ­կու­թյան հետ. Աստ­ված Դաս 3

29

և մարդ­կու­թյու­նը պայ­մա­նագ­րա­յին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ են մտնում։ Պար­զից էլ պարզ է։ Այ­դու­հան­դերձ, կան այլ տար­րեր, ո­րոնք ա­ռա­ջին հա­յաց­քից նկա­ տե­լի չեն։ Նախ և­ ա­ռաջ հնա­զան­դու­թյան տարրն է մարդ­կու­թյան կող­մից։ Աստ­ված Նո­յին ա­սում է, որ նա և նրա ըն­տա­նի­քը պետք է մտնեն տա­պա­նը։ Նրանք պետք է կա­տա­րեն ի­րենց մա­սը և­ ե­թե չա­նեն, ուխ­տը կխախտ­վի։ Ե­թե ուխ­տը խախտ­վի, կտու­ժեն միայն ի­րենք, քա­նի որ ուխ­տի շա­հա­ռու­ներն ի­րենք են։ Ի վեր­ջո, ե­թե Նոյն Աստ­ծուն պա­տաս­խա­ներ «ոչ» և չ­ցան­կա­նար հնա­զանդ­վել, կամ պա­տաս­խա­ներ «ա­յո», սա­կայն հե­տո մտա­փոխ­վեր, ի՞նչ կլի­ներ նրա և նրա ըն­տա­նի­քի հետ։ Աստ­ված ա­սում է՝ դա «Իմ ուխտն» է։ Ի՞նչ է սա մեզ ա­սում ուխ­տի հիմ­նա­կան բնույ­թի մա­սին։ Ի՞նչ տար­բե­րու­թյուն կլի­ներ ուխ­տի մեր ըն­կալ­ման մեջ, ե­թե Տերն ան­վա­նած լի­ներ այն «մեր ուխտ»։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Որ­քան էլ որ ե­զա­կի լի­նի այս ի­րա­վի­ճա­կը, մենք այս­տեղ տես­նում ենք ուխ­տում պա­րու­նակ­վող Աստ­ված-մարդ հա­րա­բե­րու­թյան զար­ գաց­ման ըն­թաց­քը։ Կա­պե­լով Իր ուխ­տը Նո­յի հետ՝ Աստ­ված այս­տեղ կրկին ի ցույց է դնում Իր շնոր­հը։ Նա ցույց է տա­լիս, որ կա­մե­նում է Իր վրա վերց­նել մարդ ա­րա­րա­ծին իր մեղ­քի հետևանք­նե­րից փրկե­լու նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը։ Կարճ ա­սած, այս ուխ­տը չպետք է դի­տար­կել որ­պես հա­վա­սար­նե­րի միջև կնքած որևէ հա­մա­ձայ­նա­գիր, որ­տեղ ուխ­տի յու­րա­քանչ­յուր «կողմ» կախ­վա­ծու­թյուն ու­նի մյու­սից։ Մենք կա­րող ենք ա­սել, որ Աստ­ված «օ­գուտ ու­նի» այս ուխ­տից, սա­կայն այդ օ­գուտն իր բնույ­թով ար­մա­տա­պես տար­բեր­վում է նրա­նից, ո­րը մար­դիկ են ստա­նում։ Աստ­ծո օ­գուտն այն է, որ նրանք, ում Նա սի­ րում է, հա­վի­տե­նա­կան կյանք կստա­նան. սա փոքր ու­րա­խու­թյուն չէ Տի­րոջ հա­մար (Ե­սա­յի 53.11)։ Սա­կայն սա բնավ չի նշա­նա­կում, որ Նա օ­գուտ է ստա­նում այն նույն կերպ, ինչ­պես մենք՝ միև­նույն ուխ­ տի ստա­ցող կող­մը։ ­Դի­տար­կե՛ք այս հա­ման­մա­նու­թյու­նը. մի մարդ նա­վից ծովն է ընկ­նում խիստ փո­թոր­կի ժա­մին։ Տախ­տա­կա­մա­ծում գտնվող մեկն ա­սում է, որ փրկա­գո­տի կնե­տի ջու­րը՝ փրկե­լու խոր­տակ­վո­ղին։ Սա­ կայն ջրում գտվո­ղը պետք է հա­մա­ձայ­նի այս «գոր­ծար­քի» իր մա­սին, այն է՝ ա­րա­գու­թյամբ բռնել և պա­հել այն, ինչն ի­րեն տրա­մադր­վել է որ­պես փրկու­թյան մի­ջոց։ Շատ ի­մաստ­նե­րով հենց սա է Աստ­ծո և մարդ­կու­թյան միջև ուխ­տի ի­մաս­տը։ 30

Դաս 3

Ինչ­պե՞ս է այս հա­ման­մա­նու­թյունն օգ­նում ձեզ հաս­կա­նալ շնոր­ հի գա­ղա­փա­րը, ո­րը գո­յու­թյուն ու­նի ուխ­տում։ Ինչ­պե՞ս է այն օգ­նում ձեզ հաս­կա­նալ, թե ին­չի վրա պետք է հիմն­վի ձեր հա­րա­ բե­րու­թյունն Աստ­ծո հետ նույ­նիսկ հի­մա։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 14

Ծիա­ծա­նի նշա­նը «Աստ­ված ա­սաց. «­Սա է այն ուխ­տի նշա­նը, որ Ես դնում եմ Իմ ու ձեր միջև, ինչ­պես նաև ձեզ հետ ե­ղող ա­մեն շնչա­վոր կեն­դա­ նու միջև հա­վի­տե­նա­կան դա­րե­րի հա­մար։ Իմ ա­ղե­ղը դրե­ցի ամ­ պի մեջ, և նա ուխ­տի նշան կլի­նի Իմ ու երկ­րի միջև»» (Ծնն­դոց 9.12, 13)։ ­Ծիա­ծա­նից գե­ղե­ցիկ շատ քիչ բնա­կան երևույթ­ներ կան։ Ո՜վ չի հի­շում իր հիաց­մունքն ու զար­ման­քը, երբ ա­ռա­ջին ան­գամ տե­սել է լույ­սի այդ հիա­նա­լի ա­ղեղ­նե­րը երկ­նա­կա­մա­րում կո­րա­նա­լիս, ա­սես ա­ռինք­նող և­ ա­ռեղծ­վա­ծա­յին մի շքա­մուտք դե­պի եր­կինք (կամ մի­ գու­ցե պար­զա­պես ծաղ­րա­ծուի գո­տի)։ Նույ­նիսկ հա­սուն տա­րի­քում մենք չենք դա­դա­րում հիա­նալ ամ­պե­րում երևա­ցող այդ վառ գույ­նե­ րով։ Զար­մա­նա­լի չէ, որ նույ­նիսկ այ­սօր ծիա­ծանն օգ­տա­գործ­վում է որ­պես այդ­քան շատ բա­նե­րի խորհր­դա­նիշ՝ սկսած քա­ղա­քա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րից մինչև պաշ­տա­մունք, ռոք խմբեր և ճամ­ փոր­դա­կան գոր­ծա­կա­լու­թյուն­ներ (ո­րո­նեք «ծիա­ծան» բա­ռը հա­մա­ ցան­ցում և կ­տես­նեք)։ Ակն­հայ­տո­րեն, այդ գե­ղե­ցիկ գու­նա­վոր գծե­րը մինչ օրս դիպ­չում են մեր սրտի և մտ­քի նրբին լա­րե­րին։ Ի­հար­կե, դա էր հենց այն ի­մաս­տը, որն Աստ­ված կա­մե­նում էր փո­խան­ցել։ Ին­չո՞ւ Տերն ա­սաց, որ ծիա­ծա­նը կխորհր­դան­շի Իր ուխ­տը։ Ծնն­ դոց 9.12–17։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Տերն ա­սաց, որ ծիա­ծա­նը կօգ­տա­գոր­ծի որ­պես Իր «ուխ­տի» նշան (Ծնն­դոց 9.15)։ Որ­քան հե­տաքր­քիր է, որ այս­տեղ Նա օգ­տա­ գոր­ծում է ուխտ բա­ռը, քա­նի որ այս դեպ­քում ուխ­տը տար­բեր­վում է այն դեպ­քե­րից, որ օգ­տա­գործ­վում է մյուս տե­ղե­րում։ Հա­կա­ռակ Աբ­ րա­հա­մի հետ կնքած ուխ­տի կամ Սի­նա­յի ուխ­տի՝ չկա հա­տուկ պար­ տա­վո­րու­թյուն՝ ար­տա­հայտ­ված նրանց կող­մից, ով­քեր այս ուխ­տի Դաս 3

31

շա­հա­ռու­ներն են (նույ­նիսկ Նո­յը)։ Աստ­ծո այս բա­ռե­րը վե­րա­բե­րում են բո­լոր մարդ­կանց, «ա­մեն մարմ­նից շնչա­վոր էա­կի» (Ծնն­դոց 9.15), «հա­վի­տե­նա­կան դա­րե­րի» հա­մար (Ծնն­դոց 9.12)։ Աստ­ծո բա­ ռե­րը տիե­զե­րա­կան են, հա­մա­պար­փակ՝ ան­կախ նրա­նից՝ ու­զո՞ւմ է արդ­յոք ինչ-որ մե­կը հնա­զանդ­վել Տի­րո­ջը, թե՞ ոչ։ Այս ի­մաս­տով ուխ­ տի գա­ղա­փա­րը չի օգ­տա­գործ­վում այն­պես, ինչ­պես օգ­տա­գործ­վում է Աստ­վա­ծաշն­չի մյուս տե­ղե­րում, երբ խոս­վում է Աստ­ծո և մարդ­կու­ թյան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին։ Ի՞նչ ի­մաս­տով է այս ուխ­տը նույն­պես բա­ցա­հայ­տում Աստ­ծո շնոր­հը։ Ո՞վ է նա­խա­ձեռ­նել այս ուխ­տը։ Ո՞վ է վերջ­նա­կան զո­ հա­բե­րո­ղը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Թեև ուխ­տը, ինչ­պես այն ար­տա­հայտ­ված է այս­տեղ, մեզ հա­մար ո­րո­շա­կի պար­տա­վո­րու­թյուն­ներ չի են­թադ­րում (Աստ­ծո մա­սը, ի­ հար­կե, եր­բեք եր­կի­րը ջրհե­ղե­ղով կոր­ծա­նե­լը չէ), ինչ­պե՞ս կա­րող է մեր ի­մա­ցու­թյու­նը, թե ինչ է խորհր­դան­շում ծիա­ծա­նը, ազ­դել մեզ վրա, որ ապ­րենք Տի­րո­ջը հնա­զանդ կյան­քով։ Կարճ ա­սած, կա՞ն արդ­յոք են­թադ­րե­լի պար­տա­վո­րու­թյուն­ներ մեզ հա­մար, երբ մենք նա­յում ենք երկն­քին և տես­նում ենք ծիա­ծա­նը։ Խոր­ հե՛ք այն բո­լոր հա­մա­տեքս­տե­րի մա­սին, ո­րոն­ցում առ­կա է ծիա­ ծա­նը, և­այն դա­սե­րի մա­սին, ո­րոնք մենք կա­րող ենք քա­ղել այդ պատ­մու­թյու­նից։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 15

Մ­նաց միայն Նո­յը «Եվ ջնջվեց երկ­րի ե­րե­սին գտնվող ա­մեն էակ՝ մար­դուց մինչև ա­նա­սու­նը, մինչև սո­ղունն ու մինչև երկն­քի թռչու­նը։ Նրանք վե­ րա­ցան երկ­րի ե­րե­սից։ Մ­նա­ցին միայն Նո­յը և­իր հետ տա­պա­նում ե­ղող­նե­րը» (Ծնն­դոց 7.23)։ ­Սուրբ Գր­քում ա­ռա­ջին ան­գամ «մնա­ցոր­դի» գա­ղա­փա­րը հան­դի­ պում է այս տեքս­տում։ «Մ­նա­ցին» թարգ­ման­ված բա­ռը գա­լիս է մեկ այլ բա­ռից, ո­րի ար­մա­տի ձևե­րը Հին Կ­տա­կա­րա­նում շատ ան­գամ­ ներ են օգ­տա­գործ­վում, որ­տեղ ներ­կա­յաց­վում է մնա­ցոր­դի գա­ղա­ փա­րը։ 32

Դաս 3

⚫ «Աստ­ված ու­ղար­կեց ինձ ձեր առջևից, որ­պես­զի երկ­րի վրա պահ­պա­նի ձեր սե­րուն­դը և ձեզ ապ­րեց­նի մեծ ա­զա­տու­թյամբ» (Ծնն­դոց 45.7, կի­րառ­ված է շեշ­տադ­րում)։ ⚫ «­Սիո­նի մնա­ցոր­դը և Ե­րու­սա­ղե­մում մնա­ցած­նե­րը սուրբ կկոչ­ վեն. բո­լոր նրանք, որ գրված են Ե­րու­սա­ղե­մում ապ­րե­լու հա­ մար» (Ե­սա­յի 4.3, կի­րառ­ված է շեշ­տադ­րում)։ ⚫ «Այդ օ­րը Տե­րը երկ­րորդ ան­գամ կմեկ­նի իր ձեռ­քը, որ­պես­զի իր ցրված ժո­ղովր­դի մնա­ցոր­դին, որ մնա­ցել է, հա­վա­քի» (Ե­սա­յի 11.11, կի­րառ­ված է շեշ­տադ­րում)։ Այս բո­լոր դեպ­քե­րում շեղ գրված բա­ռե­րը կապ­ված են միան­ման՝ «մնա­ցել» է բա­ռի հետ, ո­րոնք հան­դի­պում ենք Ծնն­դոց 7.23 հա­մա­ րում։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 7.23 հա­մա­րը և մ­յուս օ­րի­նակ­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում մնա­ցոր­դի գա­ղա­փարն այս­տեղ։ Ո­րո՞նք են զու­ գըն­թաց հան­գա­մանք­նե­րը, ո­րոնք հան­գեց­րին մնա­ցոր­դի։ Ինչ­ պե՞ս է ուխ­տը հա­մա­պա­տաս­խա­նում մնա­ցոր­դի գա­ղա­փա­րին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ջր­հե­ղե­ղի ժա­մա­նակ աշ­խար­հի Ա­րա­րի­չը դար­ձավ աշ­խար­հի Դա­տա­վո­րը։ Վե­րա­հաս հա­մաշ­խար­հա­յին դա­տաս­տա­նը բարձ­ րաց­րեց հարց՝ արդ­յո՞ք կոչն­չաց­վի երկ­րի ողջ կյան­քը, այդ թվում և մարդ­կա­յին կյան­քը։ Ե­թե ոչ, ա­պա ո՞վ պետք է կեն­դա­նի մնար։ Ո՞վ պետք է լի­ներ մնա­ցոր­դը։ Այս դեպ­քում դա Նոյն ու Իր ըն­տա­նիքն էին։ Սա­կայն Նո­յի փրկու­ թյու­նը կապ­ված էր նրա հետ Աստ­ծո ու­նե­ցած ուխ­տին (Ծնն­դոց 6.18), ուխտ, ո­րին ծնունդ էր տվել և­ ի­րա­կա­նաց­րել ո­ղոր­մու­թյան և շ­նոր­հի Աստ­վա­ծը։ Նրանք կեն­դա­նի մնա­ցին միայն նրա պատ­ճա­ ռով, ինչ Աստ­ված էր ա­րել նրանց հա­մար, որ­քան էլ որ կարևոր էր նրանց հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը։ Ինչ էլ որ լի­նեին Նո­յի պար­տա­վո­ րու­թյուն­ներն ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում, և կարևոր չէ, թե որ­քան հա­ վա­տար­մո­րեն էր նա դրանք կա­տա­րում, նրա միակ հույսն Աստ­ծո ո­ղոր­մու­թյունն էր։ ­Վեր­ջին օ­րե­րի ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի մեր ըն­կալ­ման հի­ման վրա, ո­րը նե­րա­ռում է նաև այն ժա­մա­նա­կը, երբ Աստ­ված մնա­ցորդ կու­նե­նա (տե՛ս Հայտ­նու­թյուն 12.17), ի՞նչ զու­գա­հեռ­ներ կա­րող ենք քա­ղել Նո­յի պատ­մու­թյու­նից, ո­րոնք կօգ­նեն մեզ պատ­րաստ­ վել լի­նե­լու մնա­ցոր­դի մաս։ Ի՞նչ կերպ ենք մենք ա­մեն օր ո­րո­շում Դաս 3

33

կա­յաց­նում, ին­չը կա­րող է ազ­դել նրա վրա, թե, վեր­ջին հաշ­վով, որ­տեղ ենք մենք կանգ­նած։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 16

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 90– 104 է­ջե­րի «Ջր­հե­ղե­ղը» և 105–110 է­ջե­րի «Ջր­հե­ղե­ղից հե­տո» գլուխ­ նե­րը։ «Բնա­կան ֆի­զի­կա­կան երևույթ ծիա­ծա­նը եր­կիրն այլևս ջրհե­ղե­ ղով չկոր­ծա­նե­լու Աստ­ծո խոստ­ման հար­մար խորհր­դա­նիշ էր։ Քա­նի որ երկ­րի կլի­մա­յա­կան պայ­ման­նե­րը ջրհե­ղե­ղից հե­տո լիո­վին տար­ բեր էին լի­նե­լու, և­անձրև­ներն աշ­խար­հի հիմ­նա­կան մա­սում փո­խա­ րի­նե­լու էին նախ­կին բա­րե­րար ցո­ղին հո­ղը խո­նա­վեց­նե­լու հա­մար, հար­կա­վոր էր մի նշան՝ մարդ­կանց վա­խե­րը փա­րա­տե­լու հա­մար ա­ մեն ան­գամ, երբ անձրևի կա­թիլ­ներն սկսում էին գետ­նին թափ­վել։ Բնու­թյան երևույթ­նե­րում հոգևոր տե­սո­ղու­թյու­նը կա­րող է նկա­տել Աստ­ծո հայտ­նու­թյու­նը (տե՛ս Հռո­մեա­ցի­նե­րին 1.20)։ Այս­պի­սով, հա­ վա­տաց­յա­լի հա­մար ծիա­ծանն ա­պա­ցույց է, որ անձրևն օրհ­նու­թյուն կբե­րի, ոչ թե հա­մաշ­խար­հա­յին կոր­ծա­նում»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 1, էջ 265։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. «Այն օ­րե­րին աշ­խար­հը լեփ-լե­ցուն էր, մար­դիկ բազ­մա­նում էին, աշ­խար­հը մռնչում էր ինչ­պես վայ­րի գա­զան, և մեծ աստ­վածն արթ­նա­ցավ գոչ­յու­նից։ Գոչ­յու­նը լսե­լով՝ Էն­լիլն ա­սաց աստ­ված­ նե­րի խորհր­դի ժա­մա­նակ. «­Մարդ­կանց ա­ղա­ղակն ան­տա­նե­լի է դար­ձել, իսկ քնել ընդ­հան­րա­պես հնա­րա­վոր չէ բա­բե­լոն­յան խառ­նաշ­փո­թի պատ­ճա­ռով»։ Այս­պես աստ­ված­նե­րը հա­մա­ձայ­ նու­թյան ե­կան մար­դուն կոր­ծա­նե­լու հար­ցի շուրջ»։ «Ջր­հե­ղե­ղի պատ­մու­թյու­նը» Գիլ­գա­մեշ է­պո­սում, թարգ­մա­նու­թյու­նը՝ Ն. Ք. Սան­դերս (­Լոն­դոն, Պինգ­վին գրուպ, 1972թ.), էջ 108։ Ջր­հե­ղե­ղի այս պատ­ճա­ռը հա­մե­մա­տե՛ք Աստ­վա­ծաշն­չում տրված պատ­ճա­ ռի հետ։ 2. Նոյն ա­րեց ա­վե­լին, քան իր սերն­դին Աստ­ծո մո­տա­լուտ դա­տաս­ տա­նի մա­սին նա­խազ­գու­շաց­նե­լը։ Նրա նա­խազ­գու­շաց­ման նպա­տակն էր օգ­նել մարդ­կանց գի­տակ­ցե­լու փրկու­թյան ի­րենց 34

Դաս 3

կա­րի­քը։ Ին­չո՞ւ է փրկու­թյան մա­սին ճշմար­տու­թյունն այդ­քան ոչ հան­րա­հայտ։ Թվար­կե՛ք և քն­նար­կե՛ք այն պատ­ճառ­նե­րը, ո­րոնք խո­չըն­դո­տում են շատ մարդ­կանց ըն­դու­նել ի­րենց փրկու­թյան հա­մար մշակ­ված Աստ­ծո ծրա­գի­րը։ Տե՛ս Հով­հան­նես 3.19, Հով­ հան­նես 7.47, 48, Հով­հան­նես 12.42, 43, Հա­կո­բոս 4.4։ Ամ­փո­փում.

Այս շա­բաթ մենք նկա­տե­ցինք, որ այն ուխ­տե­րը, ո­րոնք Աստ­ված կնքեց Նո­յի հետ, ա­ռա­ջինն են, որ ման­րա­մաս­նո­րեն քննարկ­վում են Աստ­վա­ծաշն­չում։ Դրանք ի ցույց են դնում Աստ­ծո ո­ղոր­մած հե­ տաքրքր­վա­ծու­թյու­նը մարդ­կա­յին ցե­ղով և նրանց հետ փրկա­րար հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ մտնե­լու Նրա փա­փա­գը։ Աստ­ված վե­ րա­հաս­տա­տեց Իր ուխ­տը Նո­յի հետ, և Նո­յի հա­վա­տար­մու­թյունն առ Աստ­ված նրան փրկեց գե­րիշ­խող ու­րա­ցու­թյու­նից, իսկ վեր­ջում փրկեց նրան և նրա ըն­տա­նի­քին ջրհե­ղե­ղի կոր­ծա­նիչ դա­տաս­տա­ նից։ «Ամ­պե­րում երևա­ցող այս խորհր­դա­նի­շը (ծիա­ծա­նը) պետք է հաս­տա­տի բո­լո­րի հա­վա­տը և հիմ­նա­վո­րի առ Աստ­ված ու­նե­ցած նրանց վստա­հու­թյու­նը, քա­նի որ այն մար­դու նկատ­մամբ աստ­վա­ ծա­յին ո­ղոր­մու­թյան և բա­րու­թյան նշան է. թեև Աստ­ված բար­կա­ցավ և կա­մե­ցավ կոր­ծա­նել եր­կի­րը ջրհե­ղե­ղի մի­ջո­ցով, Նրա ո­ղոր­մու­թյու­ նը դեռևս պա­րու­րում է ողջ երկ­րա­գու­դը»։ Է­լեն Ուայթ, Փր­կու­թյան պատ­մու­թյուն, էջ 71։

Դաս 3

35

ԴԱՍ 4 ԱՊՐԻԼԻ 17–23

ՀԱ­ՎԻ­ՏԵ­ՆԱ­ԿԱՆ ՈՒԽՏ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ելք 3.14, Ծնն­դոց 17.1–6, Ծնն­դոց 41.45, Դա­նիել 1.7, Ծնն­ դոց 15.7–18, Ծնն­դոց 17.1–14, Հայտ­նու­թյուն 14.6, 7։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ես (Աստ­ված) կհաս­տա­տեմ Իմ ուխ­տը Իմ ու քո (Աբ­րա­համ) միջև և քեզ­նից հե­տո՝ քո սերն­դի միջև ի­րենց սե­րունդ­նե­րի հա­մար, որ հա­վի­տե­նա­կան ուխտ լի­նի, որ Աստ­ված լի­նեմ քեզ հա­մար և քեզ­նից հե­տո՝ քո սերն­դի հա­մար» (Ծնն­դոց 17.7)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ի՞նչ է Աստ­ծո ա­նու­նը։ Ի՞նչ է այն նշա­նա­կում։ Ո՞րն էր այն ա­նուն­նե­րի նշա­նա­կու­թյու­նը, ո­րոնք Աստ­ված օգ­տա­գոր­ ծում էր Ի­րեն Աբ­րա­մին ճա­նա­չեց­նե­լու հա­մար։ Ի՞նչ ա­նուն­ ներ Նա օգ­տա­գոր­ծեց Ի­րեն նույ­նա­կա­նաց­նե­լու հա­մար։ Ին­չո՞ւ Աստ­ված Աբ­րա­մի ա­նու­նը փո­խեց Աբ­րա­հա­մի։ Ին­ չո՞ւ են ա­նուն­նե­րը կարևոր։ Ի՞նչ պայ­ման­ներ կամ պար­ տա­վո­րու­թյուն­ներ էր են­թադ­րում ուխ­տը։ ­Մեզ­նից քա­նի՞սն են հի­շում մեր ման­կու­թյան հի­վան­դու­թյուն­նե­րը կամ թո­քե­րի թեթև բոր­բո­քու­մը, ո­րոն­ցից մենք շատ վատ ենք զգա­ ցել, և­ո­րոնք կա­րող էին նույ­նիսկ ա­վե­լի վատ զար­գա­ցում­ներ ու­նե­ նալ։ Եր­կար ու տեն­դա­գին գի­շեր­վա ըն­թաց­քում արթ­նա­նում էինք քնից՝ հա­մոզ­վե­լու, որ մեր մայ­րը կամ հայ­րը գի­շե­րա­լամ­պի ա­ղոտ լույ­սի ներ­քո նստած են մեր մահ­ճա­կա­լի կող­քին դրված ա­թո­ռին։ ­Ճիշտ նույն կերպ, փո­խա­բե­րա­կան, մար­դուն հաս­կա­նա­լի ի­մաս­ տով, Աստ­ված նստած էր մեղ­քով հի­վանդ աշ­խար­հի կող­քին, երբ բա­րո­յա­կան խա­վարն սկսեց խո­րա­նալ ջրհե­ղե­ղին հա­ջոր­դող դա­ րե­րի ըն­թաց­քում։ Այս պատ­ճա­ռով Նա կան­չեց Աբ­րա­մին և ծ­րագ­ րեց Իր հա­վա­տա­րիմ ծա­ռա­յի մի­ջո­ցով հիմք դնել մի ժո­ղովր­դի, ո­րին կա­րող էր վստա­հել Իր մա­սին գի­տու­թյունն ու փրկու­թյուն շնոր­հել նրան։ 36

Դաս 4

Այս­պի­սով Աստ­ված ուխ­տի մեջ մտավ Աբ­րա­մի և նրա սե­րունդ­ նե­րի հետ, ո­րում ման­րա­մաս­նո­րեն ընդգ­ծում է մեղ­քի հետևան­քից մարդ­կու­թյու­նը փրկե­լու աստ­վա­ծա­յին ծրա­գի­րը։ Աստ­ված չէր պատ­ րաստ­վում Իր աշ­խարհն ա­ռանց հսկո­ղու­թյան թող­նել, ոչ էլ թող­նել այն այդ աս­տի­ճան սուր կա­րի­քի մեջ։ Այս շա­բաթ մենք կդի­տար­կենք ուխ­տի ա­վե­լի շատ խոս­տում­ներ։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 18

Յահ­վեն և Աբ­րա­հա­մին տրված ուխ­տը «Եվ ա­սաց նրան. «Ես եմ Տե­րը, որ քեզ դուրս հա­նե­ցի քաղ­դեա­ ցի­նե­րի Ուր քա­ղա­քից՝ այս եր­կի­րը քեզ տա­լու հա­մար»» (Ծնն­ դոց 15.7)։ Ա­նուն­նե­րը եր­բեմն կա­րող են ծա­ռա­յել որ­պես ապ­րան­քա­նի­շեր։ Մենք մտքում դրանք նույ­նա­կա­նաց­նում ենք այս կամ այն բնու­թագ­ րի հետ և­ երբ լսում ենք այդ ա­նու­նը, միան­գա­մից հի­շում ենք այդ ան­վա­նը հա­տուկ հատ­կա­նիշ­նե­րը։ Օ­րի­նակ, ի՞նչ հատ­կա­նիշ­ներ եք հի­շում, երբ խոր­հում եք հետև­յալ ա­նուն­նե­րի շուրջ՝ Ալ­բերտ Էյնշ­ տեյն, Մար­տին Լ­յու­թեր Քինգ, Գան­դի, Այ­ծեմ­նիկ։ Յու­րա­քանչ­յու­րը մեզ հու­շում է ո­րո­շա­կի հատ­կա­նիշ­նե­րի և գա­ղա­փար­նե­րի մա­սին։ Աստ­վա­ծաշնչ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում Մեր­ձա­վոր Արևել­քի ժո­ղո­ վուր­դը մեծ նշա­նա­կու­թյուն էր տա­լիս ա­նուն­նե­րի ի­մաստ­նե­րին։ «Եբ­րա­յե­ցի­նե­րը միշտ հա­մա­րել են, որ ա­նունն ար­տա­հայ­տում է այն կրո­ղի անձ­նա­կան հատ­կա­նիշ­նե­րը, այդ ա­նունն ար­տա­բե­րո­ղի մտքերն ու հու­զե­րը, կամ էլ ցույց է տա­լիս այն հան­գա­մանք­նե­րը, ո­ րոն­ցում տրվել է այդ ա­նու­նը»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­ թյուն­ներ, հա­տոր 1, էջ 523։ Երբ Աստ­ված ա­ռա­ջին ան­գամ ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ մտավ Աբ­րա­մի հետ, Նա Ի­րեն հայտ­նեց նա­հա­պե­տին ՅՀՎՀ ան­ վամբ (թարգ­մա­նու­թյուն­նե­րից մե­կում տպված է ՏԵՐ մե­ծա­տա­ռե­րով [Ծնն­դոց 15.7] և­ըն­թերց­վում է Յահ­վե)։ Ուս­տի Ծնն­դոց 15.7 հա­մարն ի­րա­կա­նում պետք է կար­դալ «Ես եմ ՅՀՎՀ-ն, որ քեզ դուրս հա­նե­ ցի…»։ ՅՀՎՀ ա­նու­նը, թեև Հին Կ­տա­կա­րա­նում հան­դի­պում է 6828 ան­ գամ, մի տե­սակ պա­րուր­ված է ա­ռեղծ­վա­ծի քո­ղով։ Այն կար­ծես թե հա­յա (լի­նել) բա­յի ձև­է, ո­րի դեպ­քում կնշա­նա­կի «­Հա­վի­տե­նա­կա­նը», «գո­յու­թյուն Ու­նե­ցո­ղը», «Ինք­նա­գո­յը», «Ինք­նա­բա­վը» կամ «­Մե­կը, Դաս 4

37

Ով ապ­րում է հա­վի­տե­նա­պես»։ Աստ­վա­ծա­յին այն հատ­կա­նիշ­նե­ րը, ո­րոնք կար­ծես թե ընդգծ­վում են այս ան­վամբ, ինք­նա­գո­յու­թյան և հա­վա­տար­մու­թյան հատ­կա­նիշ­ներ են։ Դրանք մատ­նա­ցույց են ա­նում Տի­րո­ջը որ­պես կեն­դա­նի Աստ­ված, կյան­քի Աղբ­յուր՝ հա­կա­ ռակ հե­թա­նո­սա­կան աստ­ված­նե­րի, ո­րոնք գո­յու­թյուն չու­նեին ի­րենց երկր­պա­գող­նե­րի երևա­կա­յու­թյու­նից դուրս։ Աստ­ված Ին­քը բա­ցատ­րում է Յահ­վեի ի­մաս­տը Ելք 3.14 հա­ մա­րում՝ «ԵՍ ԱՅՆ ԵՄ, ՈՐ ԵՄ»։ Այս ի­մաս­տը բա­ցատ­րում է Աստ­ծո ան­պայ­մա­նա­կան գո­յու­թյան ի­րո­ղու­թյու­նը՝ միև­նույն ժա­մա­նակ ակ­ նար­կե­լով Նրա իշ­խա­նու­թյունն անց­յա­լի, ներ­կա­յի և­ա­պա­գա­յի վրա։ ­Յահ­վեն նաև Աստ­ծո ա­նունն է։ Յահ­վեի նույ­նա­կա­նա­ցու­մը որ­ պես Մե­կը, Ով Աբ­րա­մին դուրս կան­չեց Ու­րից, վե­րա­բե­րում է նրա հետ Աստ­ծո ուխ­տին, ո­րի մա­սին խոս­վում է Ծնն­դոց 12.1–3 հա­մար­ նե­րում։ Աստ­ված ու­զում է, որ Աբ­րամն ի­մա­նա Իր ա­նու­նը, ո­րով­ հետև այդ ա­նու­նը բա­ցա­հայ­տում է Նրա ինք­նու­թյան եզ­րե­րը, ան­ձի բնույ­թը և բ­նա­վո­րու­թյու­նը, և­ այս ի­մա­ցու­թյու­նից մենք կա­րող ենք սո­վո­րել վստա­հել Նրա խոս­տում­նե­րին (­Սաղ­մոս­ներ 9.10, Սաղ­մոս­ ներ 91.14)։ Երբ խոր­հում եք Յահ­վե ան­վան շուրջ կամ լսում եք այն, բնա­վո­ րու­թյան ի՞նչ գծեր եք ինք­նա­բե­րա­բար մտա­բե­րում։ Սի­րո, բա­ րու­թյան և հո­գա­տա­րու­թյա՞ն, թե՞ վա­խի, խստա­պա­հան­ջու­թյան և պատ­ժի։ Ի՞նչ հատ­կա­նիշ­ներ եք ինք­նա­բե­րա­բար մտա­բե­րում, երբ խոր­հում եք Հի­սուս ան­վան մա­սին։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 19

Էլ Շադ­դայ «Երբ Աբ­րամն ինն­սու­նի­նը տա­րե­կան ե­ղավ, Տե­րը երևաց Աբ­րա­ մին և­ ա­սաց նրան. «Ես եմ Ա­մե­նա­կա­րող Աստ­վա­ծը, Իմ ա­ռա՛ջ քայ­լիր և կա­տար­յա՛լ ե­ղիր»» (Ծնն­դոց 17.1)։ ­Նախ­կի­նում Յահ­վեն մի քա­նի ան­գամ հայտն­վել էր Աբ­րա­հա­մին (Ծնն­դոց 12.1, 7, Ծնն­դոց 13.14, Ծնն­դոց 15.1, 7, 18)։ Վե­րը նշված տեքս­տում Յահ­վեն կրկին երևում է Աբ­րա­մին («­Տե­րը երևաց Աբ­րա­ մին»)՝ ներ­կա­յա­նա­լով որ­պես «Ա­մե­նա­կա­րող Աստ­ված». այս ա­նունն ա­ռա­վել հա­ճախ օգ­տա­գործ­վում է Ծնն­դոց և Հոբ գրքե­րում։ «Ա­մե­ նա­կա­րող Աստ­ված» ա­նու­նը կազմ­ված է Էլ բա­ռից, ո­րը սե­միտ­նե­րի կող­մից օգ­տա­գործ­վող Աստ­ծո հիմ­նա­կան ա­նուն է, և Շա­դայ բա­ռից, 38

Դաս 4

ո­րի ի­մաս­տը թեև այն­քան էլ պարզ չէ, սա­կայն ա­մե­նաճշգ­րիտ թարգ­ մա­նու­թյու­նը կար­ծես թե «Ա­մե­նա­կա­րող» բառն է (հա­մե­մա­տե՛ք Ե­ սա­յի 13.6 և Հո­վել 1.15 հա­մար­նե­րը)։ Այս ան­վան կի­րա­ռու­թյան ա­մե­նա­կարևոր գա­ղա­փարն Աստ­ծո հզո­րու­թյունն ու զո­րու­թյու­նը մարդ­կու­թյան թու­լու­թյուն­նե­րին և թե­րու­թյուն­նե­րին հա­կադ­րելն է։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 17.1–6 հա­մար­նե­րը, ո­րոնք օգ­նում են ի­ րա­վի­ճակն ա­վե­լի լայն հա­մա­տեքս­տում դի­տար­կել։ Ին­չո՞ւ Աստ­ ված հենց այս պա­հին Աբ­րա­մի հա­մար շեշ­տադ­րեց Իր ուժն ու զո­րու­թյու­նը։ Ի՞նչ էր Աստ­ված ա­սում, ինչն Աբ­րա­մից կպա­հան­ ջեր վստա­հու­թյուն այդ ու­ժի և զո­րու­թյան նկատ­մամբ։ Խոր­հե՛ք հատ­կա­պես վե­ցե­րորդ տեքս­տի շուրջ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ծնն­դոց 17.1–6 հա­մար­նե­րի բա­ռա­ցի թարգ­մա­նու­թյու­նը կլի­նի. «Ե­հո­վան երևաց Աբ­րա­մին և­ա­սաց. «Ես եմ Էլ Շադ­դա­յը, Իմ ա­ռա՛ջ քայ­լիր և կա­տար­յա՛լ ե­ղիր։ Ես Իմ ուխտն եմ դնե­լու Իմ ու քո միջև և­ ան­չափ բազ­մաց­նե­լու եմ քեզ»… «­Դու բա­զում ազ­գե­րի հայր կլի­նես… Խիստ շատ կա­ճեց­նեմ քեզ»»։ Այս նույն ա­նու­նը հան­դի­պում է նաև Ծնն­դոց 28.3 հա­մա­րում, որ­տեղ Ի­սա­հակն ա­սում է, որ Էլ Շադ­դա­յը կօրհ­նի Հա­կո­բին, կա­ճեց­նի ու կբազ­մաց­նի նրան։ Էլ Շադ­դա­յի տված նմա­նա­տիպ խոս­տում­նե­րի հան­դի­պում ենք Ծնն­դոց 35.11, Ծնն­դոց 43.14 և Ծնն­դոց 49.25 հա­մար­նե­րում։ Այս տեքս­տե­րը ներ­կա­յաց­նում են Աստ­ծո ցու­ցա­բե­րած ա­ռա­տա­ձեռ­նու­ թյու­նը. Էլ՝ զո­րու­թյան և­ իշ­խա­նու­թյան Աստ­ված, Շադ­դայ՝ ան­վեր­ ջա­նա­լի հարս­տու­թյուն­նե­րի Աստ­ված, հարս­տու­թյուն­ներ, ո­րոնք Նա կա­մե­նում է տալ նրանց, ով­քեր դրանք ո­րո­նում են հա­վա­տով և հ­ նա­զան­դու­թյամբ։ Ա­սում են, թե վար­դը ցան­կա­ցած այլ ան­վամբ միև­նույն քաղցր բույ­րը կու­նե­նար, և­ այս գա­ղա­փա­րի ի­մաստն այն է, որ ա­նունն այն­քան էլ կարևոր չէ։ Սա­կայն որ­քա՞ն մխի­թա­րու­թյուն և հույս դուք կու­նե­նա­յիք, ե­թե Տի­րոջ ա­նու­նը լի­ներ «Ան­զոր Աստ­ված» կամ «­Թույլ Աստ­ված»։ Կար­դա­ցե՛ք այ­սօր­վա տեքս­տե­րը։ «Ա­մե­ նա­կա­րող Աստ­ված» ա­նու­նը փո­խա­րի­նե՛ք այս եր­կու մյուս ա­ նուն­նե­րով։ Ինչ­պե՞ս կազ­դեր ձեր հա­վա­տի և Նրան վստա­հե­լու վրա այն, որ Տերն Ի­րեն ներ­կա­յաց­ներ այդ կերպ։ Միև­նույն ժա­ մա­նակ, ինչ­պե՞ս է Էլ Շադ­դայ ա­նու­նը մխի­թա­րում մեզ։ Դաս 4

39

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 20

Աբ­րա­մից Աբ­րա­համ փոխ­վե­լով (Ծնն­դոց 17.4,5) ­Թեև Աստ­ծո ա­նուն­ներն ու­նեն հոգևոր և­ աստ­վա­ծա­բա­նա­կան նշա­նա­կու­թյուն, ա­նուն­նե­րի այս նշա­նա­կու­թյու­նը չի վե­րա­բե­րում միայն Աստ­ծո ա­նուն­նե­րին։ Հին Մեր­ձա­վոր Արևել­քում մարդ­կանց ա­նուն­նե­րը նույ­նա­կա­նաց­ման ա­նի­մաստ մի­ջոց չէին, ինչ­պես հա­ ճախ մեր օ­րե­րում։ Աղջ­կան Մե­րի կամ Ս­յու­զի ան­վա­նե­լը մեծ տար­ բե­րու­թյուն չու­նի այ­սօր։ Սա­կայն հին աշ­խար­հի սե­միտ­նե­րի հա­մար մարդ­կանց ա­նուն­նե­րը կրում էին խո­րը հոգևոր նշա­նա­կու­թյուն։ Մարդ­կանց տրվող բո­լոր սե­մի­տա­կան ա­նուն­ներն ու­նեն ի­մաստ և սո­վո­րա­բար կազմ­ված են բա­ռա­կա­պակ­ցու­թյու­նից կամ կարճ նա­ խա­դա­սու­թյու­նից, ո­րոնք ի­րենց մեջ պա­րու­նա­կում են մաղ­թանք կամ ծնո­ղի կող­մից ե­րախ­տա­գի­տու­թյան ար­տա­հայ­տու­թյուն։ Օ­ րի­նակ՝ Դա­նիել նշա­նա­կում է «Աստ­ված դա­տա­վոր է», Հո­վել նշա­ նա­կում է «­Յահ­վեն Աստ­ված է», իսկ Նա­թան նշա­նա­կում է «Աստ­ծո պարգև»։ Ա­նուն­նե­րին կցված նշա­նա­կու­թյան պատ­ճա­ռով ա­նուն­նե­րը կա­ րող էին հա­ճախ փոխ­վել, ինչն ար­տա­ցո­լում էր տվյալ մար­դու կյան­ քում և­ի­րա­վի­ճա­կում ար­մա­տա­կան փո­փո­խու­թյուն­նե­րը։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը։ Ի՞նչ ի­րա­վի­ճակ են դրանք ներ­կա­յաց­նում, և­ ին­չո՞ւ են այս ի­րա­վի­ճակ­նե­րում ա­նուն­նե­րը փոխ­վել։ 1. Ծնն­դոց 32.28 ____________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Ծնն­դոց 41.45 ____________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Դա­նիել 1.7 _______________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ-որ ի­մաս­տով, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, նույ­նիսկ ժա­մա­նա­կա­կից մտա­ծե­լա­կեր­պի հա­մար այն­քան էլ բարդ չէ հաս­կա­նալ մար­դու ան­ վան­ման նշա­նա­կու­թյու­նը։ Լի­նում են նուրբ, եր­բեմն էլ ոչ այն­քան նուրբ ազ­դե­ցու­թյուն­ներ։ Ե­թե մե­կին շա­րու­նա­կա­բար ան­վա­նում են «հի­մար» կամ «տգեղ», և­ ե­թե շատ մար­դիկ են շա­րու­նա­կա­բար նրանց այդ­պես ան­վա­նում, վաղ թե ուշ այդ ան­վա­նում­նե­րը կազ­դեն նրա վրա, թե ինչ­պես է այդ մարդն ըն­կա­լում ի­րեն։ Միև­նույն կերպ, մարդ­կանց ո­րո­շա­կի ա­նուն­ներ տա­լով կամ նրանց ա­նուն­նե­րը փո­ 40

Դաս 4

խե­լով՝ ա­սես հնա­րա­վոր է դառ­նում ազ­դել նրա վրա, թե ինչ­պես նրանք կդի­տեն ի­րենք ի­րենց, ուս­տի և թե ինչ վար­քա­գիծ կդրսևո­րեն։ Մ­տա­պա­հե­լով այս փաս­տը՝ այն­քան էլ բարդ չէ հաս­կա­նալ, թե ին­ չու Աստ­ված կա­մե­ցավ Աբ­րա­մի ա­նու­նը փո­խել Աբ­րա­հա­մի։ Աբ­րամ նշա­նա­կում է «մե­ծար­ված հայր», Աստ­ված այս ա­նու­նը փո­խեց Աբ­ րա­հա­մի, ո­րը նշա­նա­կում է «բազ­մու­թյան հայր»։ Երբ կար­դում ենք ուխ­տի խոս­տու­մը, ո­րում Աստ­ված ա­սում է «խիստ շատ կա­ճեց­նեմ քեզ. քե­զա­նից բա­զում ազ­գեր ծնունդ կառ­նեն, թա­գա­վոր­ներ դուրս կգան քե­զա­նից» (Ծնն­դոց 17.6), ան­վան փո­փո­խու­թյունն ա­վե­լի հաս­կա­նա­լի է դառ­նում։ Մի­գու­ցե դա Աստ­ծո ճա­նա­պարհն էր օգ­նել Աբ­րա­հա­մին վստա­հել ուխ­տի խոստ­մա­նը, ո­րը ար­վեց 99 տա­րե­կան տղա­մար­դուն, ով ա­մուս­նա­ցած էր մինչ այդ օրն անպ­տուղ մի կնոջ հետ։ Կարճ ա­սած, Աստ­ված այդ ա­րեց, որ­պես­զի օգ­նի մե­ծաց­նել Աբ­ րա­հա­մի հա­վա­տը նրան ար­ված Աստ­ծո խոս­տում­նե­րի նկատ­մամբ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 21

Ուխ­տի փու­լե­րը (Ծնն­դոց 12.1,2) Այս ա­ռա­ջին եր­կու տեքս­տե­րում բա­ցա­հայտ­վում է Աբ­րա­մին Աստ­ծո տված ուխ­տի խոստ­ման ա­ռա­ջին փու­լը (փու­լե­րը ե­րեքն են)։ Աստ­ված մո­տե­ցավ Աբ­րա­մին, նրան պատ­վեր տվեց, իսկ հե­ տո՝ խոս­տում։ Մո­տեց­մամբ Աստ­ված ար­տա­հայ­տում է ո­ղոր­մած ընտ­րու­թյու­նը, որ­պես­զի Աբ­րա­մը լի­նի Իր շնոր­հի հա­տուկ ուխ­տի գլխա­վոր դե­րա­կա­տա­րը։ Պատ­վե­րը նե­րա­ռում է առ Աստ­ված ցու­ ցա­բեր­վող վստա­հու­թյան լիա­կա­տար ստու­գարք (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.8)։ Խոս­տու­մը (Ծնն­դոց 12.1–3, 7), թեև տրվել է հատ­կա­պես Աբ­ րա­մի սե­րունդ­նե­րին, ի վեր­ջո խոս­տում է ար­ված ողջ մարդ­կա­յին ցե­ղին (Ծնն­դոց 12.3, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.6–9)։ Աբ­րա­մի հետ ար­ված Աստ­ծո ուխ­տի երկ­րորդ փու­լը հան­դի­պում է Ծնն­դոց 15.7–18 հա­մար­նե­րում։ Ո՞ր տեքս­տե­րում ենք տես­նում ա­ռա­ջին փու­լում հան­դի­պող ո­րոշ քայ­լեր։ Աստ­ծո մո­տե­ցու­մը մար­դուն։ Ո՞ր տեքս­տե­րը։ _______________________ ________________________________________________________________________ Մար­դուն ուղղ­ված հնա­զան­դու­թյան կո­չը։ Ո՞ր տեքս­տե­րը։ _______ ________________________________________________________________________ Աստ­վա­ծա­յին խոս­տու­մը։ Ո՞ր տեքս­տե­րը։ __________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 4

41

Երկ­րորդ փու­լի հան­դի­սա­վոր ծի­սա­կա­տա­րու­թյան ժա­մա­նակ Աստ­ված երևաց Աբ­րա­մին և­ ան­ցավ խնամ­քով դա­սա­վոր­ված կեն­ դա­նի­նե­րի կտոր­նե­րի մի­ջով։ Ե­րեք կեն­դա­նի­նե­րից յու­րա­քանչ­յու­րը մորթ­ված և բա­ժան­ված էր եր­կու մա­սի, և­եր­կու մա­սե­րը դրված էին միմ­յանց դե­մառ­դեմ, ո­րոնց միջև մի փոքր տա­րա­ծու­թյուն կար։ Թռ­ չուն­նե­րը սպան­ված էին, սա­կայն ոչ կիս­ված։ Ուխ­տի մեջ մտնող կող­ մե­րը պետք է քայ­լեին կիս­ված կտոր­նե­րի մի­ջով՝ խորհր­դան­շո­րեն հա­վի­տե­նա­կան հնա­զան­դու­թյան եր­դում տա­լով այն դրույթ­նե­րին, ո­րոնց շուրջ հան­դի­սա­վոր կեր­պով հա­մա­ձայ­նու­թյան էին ե­կել։ Նկա­րագ­րե՛ք, թե ինչ տե­ղի ու­նե­ցավ Աբ­րա­հա­մին ար­ված աստ­ վա­ծա­յին ուխ­տի եր­րորդ՝ վեր­ջին փու­լի ժա­մա­նակ (տե՛ս Ծնն­դոց 17.1–14)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աբ­րա­համ ան­վան ի­մաստն ընդգ­ծում է բո­լոր ազ­գե­րը փրկե­լու Աստ­ծո փա­փագն ու մտահ­ղա­ցու­մը։ «­Բա­զում ազ­գե­րը» նե­րա­ռե­լու էին ինչ­պես հրեա­նե­րին, այն­պես էլ հե­թա­նոս­նե­րին։ Նոր Կ­տա­կա­ րա­նը միան­գա­մայն հստակ կեր­պով բա­ցա­հայ­տում է, որ Աբ­րա­հա­մի ի­րա­կան սե­րունդ­ներն այն մար­դիկ են, ով­քեր ու­նեն Աբ­րա­հա­մի հա­ վա­տը, և­ ով­քեր վստա­հում են խոս­տաց­ված Մե­սիա­յի ար­ժա­նիք­նե­ րին (տե՛ս Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.7, 29)։ Այս­պի­սով, դեռևս Աբ­րա­հա­մի ժա­մա­նակ­նե­րում, Տի­րոջ մտադ­րու­թյունն էր փրկել որ­քան հնա­րա­ վոր է շատ մարդ­կանց՝ ան­կախ նրա­նից, թե որ ազ­գին էին նրանք պատ­կա­նում։ Կաս­կա­ծից վեր է, որ այդ­պես է նաև հի­մա։ ­Կար­դա­ցե՛ք Հայտ­նու­թյուն 14.6, 7 հա­մար­նե­րում տրված ա­ռա­ջին հրեշ­տա­կի լու­րը։ Ի՞նչ զու­գա­հեռ­ներ կա­րող եք գտնել հրեշ­տա­ կի ա­սա­ծի և Աբ­րա­հա­մի հետ ար­ված ուխ­տում տե­ղի ու­նե­ցա­ծի միջև։ Ի՞նչ կերպ են դրան­ցում ներ­կա­յաց­ված խնդիր­նե­րը նույ­նը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 22

Ուխ­տի պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը «Ո­րով­հետև Ես ընտ­րե­ցի նրան, որ իր որ­դի­նե­րին և­իր հետ­նորդ­ նե­րին կպատ­վի­րի, որ նրանք պա­հեն Տի­րոջ ճա­նա­պար­հը ար­ դա­րու­թյուն և­ ի­րա­վունք գոր­ծադ­րե­լու հա­մար, որ­պես­զի Տե­րը Աբ­րա­հա­մի նկատ­մամբ կա­տա­րի այն, ինչ խոս­տա­ցել է նրան» (Ծնն­դոց 18.19)։ 42

Դաս 4

Ինչ­պես տե­սանք մինչև այս պա­հը, ուխ­տը միշտ էլ շնոր­հի ուխտ է, որ­տեղ Աստ­ված մեզ հա­մար ա­նում է այն, ին­չը մենք եր­բեք չենք կա­րող ա­նել ինք­ներս մեզ հա­մար։ Աբ­րա­հա­մի հետ ար­ված ուխ­տը ևս բա­ցա­ռու­թյուն չէ։ Իր շնոր­հով Աստ­ված ընտ­րեց Աբ­րա­հա­մին որ­պես Իր գոր­ծիք, որ­պես­զի վեր­ջինս օգ­ներ աշ­խար­հին հռչա­կել փրկու­թյան ծրագ­րի մա­սին։ Սա­կայն, այ­դու­հան­դերձ, Իր ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում տրված խոս­տում­նե­րի ի­րա­կա­նա­ցումն Աստ­ծո կող­մից կապ­ված էր ար­դար վար­վե­լու և Նրան հա­վա­տով հնա­զանդ­վե­լու Աբ­րա­հա­մի պատ­րաս­ տա­կա­մու­թյու­նից։ Ա­ռանց Աբ­րա­հա­մի կող­մից դրսևոր­վող այդ հնա­ զան­դու­թյան Աստ­ված չէր կա­րող օգ­տա­գոր­ծել նրան։ Ծնն­դոց 18.19 հա­մարն ի ցույց է դնում, թե ինչ­պես են փոխ­կա­ պակց­ված շնորհն ու օ­րեն­քը։ Այն սկսվում է շնոր­հով («Ես ընտ­րե­ցի նրան») և շա­րու­նակ­վում այն փաս­տի ներ­կա­յաց­մամբ, որ Աբ­րա­հա­ մը մեկն է, ով կհնա­զանդ­վի Տի­րո­ջը և կ­պատ­վի­րի իր ըն­տա­նի­քին ևս հ­նա­զանդ­վել։ Ուս­տի և հա­վատն ու գոր­ծերն այս­տեղ ի հայտ են գա­լիս սեր­տո­րեն փոխ­կա­պակց­ված, ինչ­պես և պետք է լի­ներ (տե՛ս Հա­կո­բոս 2.17)։ Ու­շադ­րու­թյուն դարձ­րե՛ք Ծնն­դոց 18.19 հա­մա­րի ձևա­կերպ­մա­ նը, հատ­կա­պես վեր­ջին նա­խա­դա­սու­թյա­նը։ Ի՞նչ է այն այս­տեղ ա­սում Աբ­րա­հա­մի հնա­զան­դու­թյան մա­սին։ Թեև հնա­զան­դու­ թյու­նը փրկու­թյան մի­ջոց չէ, դրան ի՞նչ կարևո­րու­թյուն է տրված այս­տեղ։ Հա­մա­ձայն այս տեքս­տի՝ կա­րո՞ղ էր արդ­յոք ուխտն ի­ րա­կա­նա­նալ ա­ռանց դրա։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ուխ­տի օրհ­նու­թյուն­նե­րը հնա­րա­վոր չէր ստա­նալ կամ պահ­պա­ նել, քա­նի դեռ շա­հա­ռու­նե­րը չէին հա­մա­պա­տաս­խա­նում ո­րո­շա­կի պայ­ման­նե­րի։ Թեև այս պայ­ման­ներն անհ­րա­ժեշտ չէին ուխ­տը հաս­ տա­տե­լու հա­մար, դրանք պետք է լի­նեին սի­րո, հա­վա­տի և հ­նա­զան­ դու­թյան ար­ձա­գան­քը։ Դրանք պետք է դառ­նա­յին մարդ­կու­թյան և Աստ­ծո միջև ե­ղած հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի դրսևո­րու­մը։ Հնա­զան­դու­ թյունն այն ճա­նա­պարհն էր, ո­րի մի­ջո­ցով Աստ­ված կա­րող էր ի­րա­ կա­նաց­նել ժո­ղովր­դին տրված ուխ­տի խոս­տում­նե­րը։ Անհ­նա­զան­դու­թյան պատ­ճա­ռով ուխ­տի խախ­տու­մը հաս­տատ­ ված հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի նկատ­մամբ ցու­ցա­բե­րած ան­հա­վա­տար­ Դաս 4

43

մու­թյունն է։ Երբ ուխ­տը խախտ­վում է, խախտ­վում է ոչ թե պարգևի, այլ ի­րա­կա­նաց­ման պայ­մա­նը։ ­Տի­րոջ հետ ու­նե­ցած ձեր անձ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թյան մեջ տես­նո՞ւմ եք արդ­յոք, թե ին­չու է հնա­զան­դու­թյունն այդ­քան կարևոր։ Կա­րո՞ղ եք մտա­բե­րել օ­րի­նակ­ներ Աստ­վա­ծաշն­չից կամ ձեր անձ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թյու­նից, երբ անհ­նա­զան­դու­ թյունն անհ­նա­րին է դարձ­նում ուխ­տի խոս­տում­նե­րի ի­րա­կա­ նա­ցու­մը։ Ե­թե ա­յո, ո­րո՞նք են դրանք, և, ինչն ա­վե­լի կարևոր է, ո՞րն է լու­ծու­մը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 23

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 125–131 է­ջե­րի «Աբ­րա­հա­մի կանչ­վե­լը» և Գործք ա­ռա­քե­լոց գրքի 188–200 է­ջե­րի «Հրեա և հույն» գլուխ­նե­րը։ ­Ծիա­ծա­նը Նո­յի հետ ար­ված Աստ­ծո ուխ­տի նշանն էր։ Կար­դա­ ցե՛ք Ծնն­դոց 17.10 հա­մա­րը՝ բա­ցա­հայ­տե­լու հա­մար, թե որն էր Աբ­րա­հա­մի հետ ար­ված Աստ­ծո ուխ­տի նշա­նը։ Թլ­պա­տու­թյու­նը «նա­խամ­տած­ված էր. (1) Աբ­րա­հա­մի սե­րուն­դը ան­հա­վատ­նե­րից տար­բե­րա­կե­լու (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.11), (2) Յահ­վեի ուխ­տի հի­շա­ տա­կը հա­վեր­ժաց­նե­լու (Ծնն­դոց 17.11), (3) բա­րո­յա­կան մաք­րու­ թյու­նը խթա­նե­լու (Բ Օ­րենք 10.16), (4) հա­վա­տի ար­դա­րու­թյու­նը ներ­կա­յաց­նե­լու (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.11), (5) սրտի թլպա­տու­թյու­նը խորհր­դան­շե­լու (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 2.29)»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 1, էջ 322, 323։ ­Ծիա­ծա­նը կմնա որ­պես Աստ­ծո խոստ­ման նշան մինչև աշ­խար­հի վեր­ջը, բայց թլպատ­ման նշա­նը՝ ոչ։ Ըստ Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լի՝ թլպա­ տու­թյունն Աբ­րա­համն ստա­ցավ որ­պես ար­դա­րու­թյան նշան, ո­րը նա ստա­ցավ առ Աստ­ված ու­նե­ցած իր հա­վա­տով (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.11)։ Այ­դու­հան­դերձ, դա­րեր շա­րու­նակ թլպա­տու­թյու­նը խորհր­ դան­շել է փրկու­թյուն՝ օ­րեն­քին հնա­զանդ­վե­լով։ Նորկ­տա­կա­րան­յան ժա­մա­նակ­նե­րում թլպա­տու­թյու­նը կորց­րեց իր նշա­նա­կու­թյու­նը։ Փո­ խա­րե­նը, հիմ­նա­կան տար­րը հա­վատն է առ Հի­սուս Քրիս­տո­սը, ո­րը տա­նում է հնա­զանդ և վե­րա­փոխ­ված կյան­քի։ Կար­դա­ցե՛ք Գա­ղա­ տա­ցի­նե­րին 5.6, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 6.15 և Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 7.18, 19 հա­մար­նե­րը։ 44

Դաս 4

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Քն­նար­կե՛ք հա­վա­տի և գոր­ծե­րի միջև փոխ­հա­րա­բե­րու­թյու­նը։ Կա­րո՞ղ է արդ­յոք մե­կը գո­յու­թյուն ու­նե­նալ ա­ռանց մյու­սի։ Ե­թե ոչ, ա­պա ին­չո՞ւ։ 2. «­Շա­տերն են դեռևս փորձ­վում այն­պես, ինչ­պես փորձ­վեց Աբ­րա­ հա­մը։ Մի­գու­ցե նրանք չեն լսում երկն­քից ուղ­ղա­կիո­րեն խո­սող Աստ­ծո ձայ­նը, սա­կայն Նա նրանց կան­չում է Իր Խոս­քի դա­սե­րի և Իր նա­խախ­նա­մու­թյան մի­ջո­ցով։ Մի­գու­ցե նրան­ցից պա­հանջ­ վի թող­նել մաս­նա­գի­տա­կան աճն ու բա­րե­կե­ցու­թյուն խոս­տա­ ցող հա­ջող աշ­խա­տան­քը, լքել ազ­գակ­ցա­կան և շա­հա­վետ ըն­ կե­րակ­ցու­թյուն­նե­րը և բա­ժան­վել տոհ­մից՝ ոտք դնե­լու այն­տեղ, ին­չը թվում է միայն ինք­նու­րաց­ման, դժվա­րու­թյուն­նե­րի և զո­հա­ բե­րու­թյան ու­ղի։ Աստ­ված նրանց հա­մար աշ­խա­տանք ու­նի, սա­ կայն հեշտ կյան­քը, ըն­կեր­նե­րի և­ազ­գա­կան­նե­րի ազ­դե­ցու­թյու­նը կխո­չըն­դո­տեն այն գծե­րի զար­գաց­մա­նը, ո­րոնք շատ կարևոր են այդ հանձ­նա­րա­րու­թյան ի­րա­կա­նաց­ման հա­մար։ Աստ­ված նրանց կան­չում է հե­ռու մարդ­կա­յին ազ­դե­ցու­թյուն­նե­րից և­ օգ­ նու­թյու­նից և ս­տի­պում է նրանց զգալ Իր օգ­նու­թյան կա­րիքն ու կախ­ված լի­նել միայն Ի­րե­նից, որ­պես­զի Նա կա­րո­ղա­նա Ի­րեն բա­ցա­հայ­տել նրանց։ Ո՞վ է պատ­րաստ Նա­խախ­նա­մու­թյան կան­չով թող­նել փայ­փա­յած ծրագ­րե­րը և հա­րա­զատ ըն­կե­րակ­ ցու­թյուն­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 126, 127։ Քն­նար­կե՛ք ցան­կա­ցած ժա­մա­նա­կա­կից օ­րի­նակ, ում դուք գի­տեք, որ հետևել է այս նույն կան­չին։ Ամ­փո­փում.

Աստ­ված Աբ­րա­հա­մին կան­չեց Իր հետ յու­րա­հա­տուկ հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի մեջ, որն աշ­խար­հին բա­ցա­հայ­տե­լու էր փրկու­թյան ծրա­ գի­րը։

Դաս 4

45

ԴԱՍ 5 ԱՊՐԻԼԻ 24–30

ԽՈՍՏ­ՄԱՆ ԶԱ­ՎԱԿ­ՆԵՐ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 15.1–3, Ե­սա­յի 25.8, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.9, Հայտ­ նու­թյուն 22.1–5, Ա Պետ­րոս 2.9, Ծնն­դոց 11.4, Ծնն­դոց 12.2։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ա­հա Ես ձեզ հետ եմ բո­լոր օ­րե­րին մինչև աշ­խար­հի վեր­ ջը» (­Մատ­թեոս 28.20)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ին­չո՞ւ է Աստ­ված Ի­րեն ներ­կա­յաց­նում որ­պես Աբ­րա­մի վա­ հան։ Ինչ­պե՞ս պետք է «երկ­րի բո­լոր ցե­ղերն» օրհն­վեին Աբ­րա­հա­մի մի­ջո­ցով։ Ո՞րն է ուխ­տի բո­լոր խոս­տում­նե­րից ա­մե­նա­մե­ծը։ ­ այրն իր տաս­նամ­յա դստեր հետ անց էր կաց­նում ար­ձա­կուր­ Հ դը օվ­կիա­նո­սի ա­փին։ Մի ան­գամ օվ­կիա­նո­սում լո­ղա­լիս ա­փից մի փոքր հե­ռա­նա­լով՝ նրանք բա­ժան­վե­ցին միմ­յան­ցից։ Թեև եր­կուսն էլ լավ լո­ղորդ­ներ էին, հայ­րը, գի­տակ­ցե­լով, որ մա­կըն­թա­ցու­թյունն ի­րենց դե­պի օվ­կիա­նո­սի խորքն էր տա­նում, ձայն տվեց դստե­րը. «­Մե­րի՛, ես ափ եմ վե­րա­դառ­նում օգ­նու­թյան հետևից։ Ե­թե հոգ­նես, շրջվի՛ր մեջ­քիդ վրա։ Այդ­պես կա­րող ես ամ­բողջ օ­րը ջրի վրա մնալ։ Ես կգամ քո հետևից»։ ­Կարճ ժա­մա­նակ անց փրկա­րար­ներն ու նա­վակ­նե­րը հայտն­վե­ ցին ջրի մա­կերևույ­թին. սկսվե­ցին փոք­րիկ աղջ­կա ո­րո­նում­նե­րը։ Ա­փին կանգ­նած հար­յու­րա­վոր մար­դիկ ար­դեն տե­ղե­կա­ցել էին այս պա­տա­հա­րի մա­սին և­ ան­հանգս­տա­ցած սպա­սում էին։ Չորս ժամ անց փրկա­րար­նե­րը գտան աղջ­կան։ Նա շատ էր հե­ռա­ցել ցա­մա­ քից, սա­կայն խա­ղաղ ու հան­գիստ լո­ղում էր մեջ­քի վրա և բ­նավ վա­խե­ցած չէր։ Ա­փին կանգ­նած­ներն ու­րա­խու­թյան և թեթևու­թյան ճի­չե­րով ու ար­ցունք­նե­րով դի­մա­վո­րե­ցին փրկա­րար­նե­րին, երբ վեր­ ջին­ներս ցա­մաք հա­սան ի­րենց թան­կա­գին բե­ռով, սա­կայն աղ­ջիկն 46

Դաս 5

այս ա­մե­նին հան­դարտ վե­րա­բեր­վեց։ Ա­սես նրան տա­րօ­րի­նակ էր թվում մարդ­կանց վար­քա­գի­ծը։ Նա ա­սաց. «­Հայրս ա­սաց, որ մեջ­քիս վրա կա­րող եմ լո­ղալ ամ­բողջ օ­րը, և­ որ ինքն ան­պայ­ման կգա իմ հետևից։ Ես պար­զա­պես լո­ղում և ս­պա­սում էի, ո­րով­հետև գի­տեի, որ նա կվե­րա­դառ­նա»։ Հ. Մ. Ս. Ռի­չարդս, «Երբ Հի­սու­սը վե­րա­դառ­ նա», Մար­գա­րեա­կան լու­րե­րի ձայ­նը, 1949 թ. մարտ, էջ 5։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 25

Քո վա­հա­նը «Այս դեպ­քե­րից հե­տո տե­սիլ­քում Տի­րոջ խոս­քը ե­ղավ Աբ­րա­մին՝ ա­սե­լով. «­Մի՛ վա­խե­ցիր, Աբ­րա՛մ, Ես քեզ հա­մար վա­հան եմ, և քո վար­ձը խիստ շատ է»» (Ծնն­դոց 15.1)։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 15.1–3 հա­մար­նե­րը։ Խոր­հե՛ք այն հա­մա­ տեքս­տի մա­սին, ո­րում դրանք տրված են։ Ա­ռա­ջին բա­նը, որ Աստ­ված ա­սում է Աբ­րա­մին, ին­չո՞ւ է հենց «մի՛ վա­խե­ցիր» ար­ տա­հայ­տու­թյու­նը։ Ին­չի՞ց կա­րող էր Աբ­րա­մը վա­խե­նալ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս­տեղ ա­ռանձ­նա­հա­տուկ հե­տաքրք­րու­թյուն է ներ­կա­յաց­նում այն, որ Տերն Աբ­րա­մին ա­սում է. «Ես քեզ հա­մար վա­հան եմ»։ Անձ­ նա­կան դե­րան­վան կի­րա­ռու­թյու­նը ցույց է տա­լիս հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի անձ­նա­կան բնույ­թը։ Աստ­ված հա­րա­բեր­վում է նրա հետ անձ­նա­պես, ինչ­պես հա­րա­բեր­վում է բո­լո­րիս հետ։ Աստ­ծո ան­վա­նու­մը որ­պես «­Վա­հան» Աստ­վա­ծաշն­չում ա­ռա­ջին ան­գամ հան­դի­պում է այս­տեղ և միակ ան­գամն է, որ Աստ­ված օգ­ տա­գոր­ծում է այն Ի­րեն հայտ­նե­լու հա­մար, նույ­նիսկ ե­թե Աստ­վա­ ծա­շուն­չը գրող մյուս մար­դիկ օգ­տա­գոր­ծում են այդ եզ­րույթն Աստ­ծո մա­սին խո­սե­լու հա­մար (Բ Օ­րենք 33.29, Սաղ­մոս­ներ 18.30, Սաղ­մոս­ ներ 84.11, Սաղ­մոս­ներ 144.2)։ Երբ Աստ­ված Ի­րեն ան­վա­նում է ինչ-որ մե­կի վա­հա­նը, ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ Արդ­յո՞ք դա այն­պի­սի մի բան էր նշա­նա­կում Աբ­րա­ մի հա­մար, ին­չը մեզ հա­մար այ­սօր նշա­նա­կել չի կա­րող։ Կա­րո՞ղ ենք մենք հույս ու­նե­նալ, որ այդ խոս­տու­մը մեզ հա­մար ևս կգոր­ ծի։ Նշա­նա­կո՞ւմ է դա արդ­յոք, որ ֆի­զի­կա­կան վնաս­ներ չենք Դաս 5

47

կրի։ Ի՞նչ կերպ է Աստ­ված վա­հան։ Ինչ­պե՞ս եք պատ­կե­րաց­նում այդ փո­խա­բե­րու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Քրիս­տո­սի սե­րը մեր նկատ­մամբ ոչ թե փո­փո­խա­կան էր կամ ան­կա­յուն, այլ ա­վե­լի ուժ­գին էր, քան մոր սերն իր ե­րե­խա­յի նկատ­ մամբ։ …­Մեր Փր­կի­չը գնել է մեզ մարդ­կա­յին տա­ռա­պան­քի և վշ­տի, վի­րա­վո­րան­քի, նա­խա­տին­քի, ա­նար­գան­քի, ծաղ­րի, մերժ­ման և մահ­վան մի­ջո­ցով։ Նա հետևում է քե՛զ, Աստ­ծո՛ դո­ղա­ցող զա­վակ։ Նա քեզ կպաշտ­պա­նի Իր հո­վա­նու ներ­քո։ … Մեր մարդ­կա­յին բնույ­թի թու­լու­թյուն­նե­րը խո­չըն­դոտ չեն լի­նի մեր երկ­նա­յին Հո­րը մո­տե­նա­ լու ճա­նա­պար­հին, ո­րով­հետև Նա (Քրիս­տո­սը) մա­հա­ցավ, որ­պես­զի բա­րե­խո­սի մեզ հա­մար»։ Է­լեն Ուայթ, Որ­դի­ներ և դուստ­րեր, էջ 77։ ­Մարդ­կա­յին տե­սանկ­յու­նից Ռո­լան­դոն Տի­րոջ հա­վա­տա­րիմ հետևորդ էր։ Մի օր նա հան­կար­ծա­մահ է լի­նում։ Ի՞նչ պա­տա­ հեց նրա վա­հան Աստ­ծո հետ։ Իսկ մի­գու­ցե մենք պետք է Աստ­ծո՝ մեր վա­հա­նը լի­նե­լու գա­ղա­փարն այլ կե՞րպ հաս­կա­նանք։ Բա­ ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ Ին­չի՞ց է Աստ­ված խոս­տա­ցել միշտ պաշտ­պա­նել մեզ (տե՛ս Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 10.13)։­ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 26

Մե­սիա­յի խոս­տու­մը. մաս 1 «­Քե­զա­նով և քո սերն­դով կօրհն­վեն երկ­րի բո­լոր ցե­ղե­րը» (Ծնն­ դոց 28.14)։ «Եվ ե­թե դուք Քրիս­տո­սինն եք, ու­րեմն Աբ­րա­հա­մի սե­րունդն եք ու խոստ­ման հա­մա­ձայն՝ ժա­ռանգ­ներ» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.29)։ ­Տերն Աբ­րա­հա­մին մե­կից ա­վե­լի ան­գամ­ներ է ա­սել, որ նրա սերն­դով երկ­րի բո­լոր ազ­գե­րը կօրհն­վեն (տե՛ս նաև Ծնն­դոց 12.3, Ծնն­դոց 18.18, Ծնն­դոց 22.18)։ Ուխ­տի այս հիա­նա­լի խոս­տու­մը կրկնվում է, ո­րով­հետև բո­լոր խոս­տում­նե­րից ա­մե­նա­կարևորն ու ա­մե­նատևա­կանն է։ Այս խոստ­մամբ են մյուս­ներն ար­ժեք ստա­նում։ Ինչ-որ ի­մաս­տով սա հրեա ազ­գի մե­ծար­ման խոս­տում էր, ո­րի մի­ջո­ցով Տե­րը կա­մե­նում էր սո­վո­ րեց­նել «երկ­րի բո­լոր ազ­գե­րին» ճշմա­րիտ Աստ­ծո և Նրա փրկու­թյան ծրագ­րի մա­սին։ Այ­դու­հան­դերձ, խոս­տու­մը լիար­ժե­քո­րեն ի­րա­կա­նա­ նում է միայն Հի­սուս Քրիս­տո­սով, Ով սեր­վեց Աբ­րա­հա­մի սերն­դից, և Ով խա­չի վրա պետք է վճա­րեր «երկ­րի բո­լոր ազ­գե­րի» մեղ­քի վարձ­քը։ 48

Դաս 5

­ որ­հե՛ք ջրհե­ղե­ղից հե­տո ար­ված ուխ­տի խոստ­ման մա­սին (երբ Խ Աստ­ված խոս­տա­ցավ այլևս եր­բեք աշ­խար­հը չկոր­ծա­նել ջրով)։ Վեր­ջին հաշ­վով ի՞նչ բա­րի բան կա դրա­նում, ե­թե չլի­նի Հի­սու­ սի մի­ջո­ցով տրվող քա­վու­թյան խոս­տու­մը։ Վեր­ջին հաշ­վով ի՞նչ բա­րի բան կա Աստ­ծո տված ցան­կա­ցած խոստ­ման մեջ ա­ռանց Քրիս­տո­սով տրվող հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի խոստ­ման։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում այն գա­ղա­փա­րը, որ Աբ­րա­հա­մով Հի­սու­ սի մի­ջո­ցով «երկ­րի բո­լոր ազ­գե­րը» կօրհն­վեն։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­ կում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Կաս­կա­ծից վեր է, որ ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում տրված աշ­խար­հի Փրկ­չի խոս­տումն Աստ­ծո բո­լոր խոս­տում­նե­րից ա­մե­նա­մեծն է։ Փր­ կագ­նողն Ինքն է դառ­նում ճա­նա­պարհ, ո­րի մի­ջո­ցով ի­րա­կա­նաց­ վում են ուխ­տի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյան պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը, ինչ­պես նաև դրա շրջա­նակ­նե­րում տրված բո­լոր մյուս խոս­տում­նե­ րը։ Բո­լոր նրանք, հրեա թե հե­թա­նոս, ով­քեր միա­բա­նու­թյան մեջ են մտնում Աստ­ծո հետ, հա­մար­վում են Աբ­րա­հա­մի ճշմա­րիտ սե­րունդ և խոստ­ման ժա­ռանգ­ներ (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.8, 9, 27–29), իսկ խոս­ տու­մը հա­վի­տե­նա­պես ապ­րելն է մեղ­քից ա­զատ­ված մի­ջա­վայ­րում, որ­տեղ չա­րի­քը, ցա­վը և տա­ռա­պանքն այլևս գլուխ չեն բարձ­րաց­նի։ Կա­րո՞ղ եք պատ­կե­րաց­նել սրա­նից ա­վե­լի լավ խոս­տում։ Ա­ռանց մեղ­քի և տա­ռա­պան­քի աշ­խար­հում հա­վի­տե­նա­կան կյանք ու­նե­նա­լու խոստ­ման մեջ ի՞նչ կա այդ­քան գրա­վիչ մեզ հա­մար։ Կա­րո՞ղ է լի­նել, որ մենք դա փայ­փա­յում ենք, ո­րով­հետև ի սկզբա­նե ստեղծ­ված ենք ե­ղել դրա հա­մար, և­որ դրա­նով փայ­ փա­յում ենք մեր բնու­թյան հա­մար հիմ­նա­կան մի բան։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 27

Մե­սիա­յի խոս­տու­մը. մաս 2 «Ճշ­մա­րիտ եր­ջան­կու­թյու­նը վա­յե­լե­լու հա­մար մենք պետք է ուղևոր­վենք շատ հե­ռա­վոր եր­կիր, և նույ­նիսկ դուրս գանք մեր էու­թյան սահ­ման­նե­րից»։ Թո­մաս Բրաուն։ Դաս 5

49

­ ար­դա­ցե՛ք 1600-ա­կան­նե­րին գրված վե­րը նշված միտ­քը։ Դուք Կ այդ մտքի հետ հա­մա­ձա՞յն եք, թե՞ ոչ։ Քն­նար­կե՛ք այդ միտ­քը Ա Թե­սա­ղո­նի­կե­ցի­նե­րին 4.16–18 և Հայտ­նու­թյուն 3.12 հա­մար­նե­ րի հա­մա­տեքս­տում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Օ­գոս­տի­նոս Ե­րա­նե­լին գրել է մարդ­կա­յին վի­ճա­կի մա­սին. «­Մեր կյան­քը, ե­թե այս­քան մեծ դժբախ­տու­թյուն­նե­րով լի այս ըն­թաց­քը կա­ րե­լի է կյանք ան­վա­նել, վկա­յում է այն փաս­տի մա­սին, որ մահ­կա­նա­ ցու մար­դու ցեղն ի սկբա­նե ե­ղել է դա­տա­պարտ­ված­նե­րի ցեղ։ Միայն խոր­հե՛ք տգի­տու­թյան ա­հա­սար­սուռ ան­դուն­դի մա­սին, ո­րից դուրս են հո­սում բո­լոր մո­լո­րու­թյուն­ներն ու կլա­նում Ա­դա­մի որ­դի­նե­րին խա­ վար ա­վա­զա­նի մեջ, ո­րից ոչ ոք չի կա­րող դուրս գալ ա­ռանց դառն աշ­ խա­տան­քի, ար­ցունք­նե­րի և վա­խե­րի։ Հե­տո խոր­հե՛ք մեր սի­րո մա­սին այն բա­նե­րի նկատ­մամբ, ո­րոնք այն­քան ու­նայն և թու­նա­վոր են և ծ­նում են այն­քան շատ ցա­վեր, ան­հանգս­տու­թյուն­ներ, տխրու­թյուն­ ներ և վա­խեր, այն­քան խե­լա­գար հրճվանք՝ տա­րա­ձայ­նու­թյուն­նե­րի, վե­ճե­րի և պա­տե­րազմ­նե­րի մեջ, այն­քան խա­բեու­թյուն, գո­ղու­թյուն և կո­ղո­պուտ, այն­քան ուխ­տադր­ժու­թյուն և հ­պար­տու­թյուն, նա­ խանձ և փա­ռա­սի­րու­թյուն, մար­դաս­պա­նու­թյուն, դա­ժա­նու­թյուն և վայ­րա­գու­թյուն, ա­նօ­րի­նու­թյուն և տռ­փանք, ան­մա­քուր­նե­րի ա­ նա­մոթ կրքեր՝ ա­նա­ռա­կու­թյուն և շ­նու­թյուն, ար­յու­նապղ­ծու­թյուն և­ անբ­նա­կան մեղ­քեր, բռնա­բա­րու­թյուն և­ ան­թիվ-ան­հա­մար այլ ան­ մաք­րու­թյուն­ներ, ո­րոնք չա­փա­զանց նող­կա­լի են թվար­կե­լու հա­մար։ Մեղ­քեր կրո­նի դեմ՝ սրբապղ­ծու­թյուն և հե­րե­տի­կո­սու­թյուն, աստ­ վա­ծա­հայ­հո­յու­թյուն և­ երդմ­նա­զան­ցու­թյուն, ա­նօ­րի­նու­թյուն­ներ մեր դրա­ցի­նե­րի նկատ­մամբ՝ զրպար­տու­թյուն և խա­բեու­թյուն, սուտ և կեղծ վկա­յու­թյուն, վայ­րա­գու­թյուն մարդ­կանց և գույ­քի նկատ­մամբ։ Դա­տա­րան­նե­րում կա­տար­վող ա­նար­դա­րու­թյուն և­աշ­խար­հը լցրած ան­թիվ-ան­հա­մար այլ դժբախ­տու­թյուն­ներ և հի­վան­դու­թյուն­ներ, ո­ րոնք սա­կայն դուրս են մնում ու­շադ­րու­թյու­նից»։ Օ­գոս­տի­նոս Ե­րա­նե­ լի, Աստ­ծո քա­ղաք, գիրք 22, գլուխ 22, էջ 519։ Օ­գոս­տի­նո­սի մեջ­բե­րու­մը կա­րող է վե­րա­բե­րել այ­սօր­վա մեծ քա­ ղաք­նե­րին, թեև նա գիր­քը գրել է ա­վե­լի քան տասն­հինգ դար ա­ռաջ։ Մարդ­կու­թյան վար­քագ­ծում շատ քիչ բան է փոխ­վել, դրա հա­մար էլ նրանք ցան­կա­նում են փախ­չել։ ­Սա­կայն, բա­րե­բախ­տա­բար, չնա­յած մեր ներ­կա­յիս ի­րա­վի­ճա­կին, ա­պա­գան պայ­ծառ է այն բա­նի շնոր­հիվ, ինչ Աստ­ված ա­րել է մեզ 50

Դաս 5

հա­մար Հի­սուս Քրիս­տո­սի կյան­քի, մահ­վան, հա­րու­թյան և քա­հա­ նա­յա­պե­տա­կան ծա­ռա­յու­թյան մի­ջո­ցով, և դա Աբ­րա­հա­մին տրված ուխ­տի խոստ­ման վերջ­նա­կան ի­րա­կա­նա­ցումն է, որ նրա սերն­դով երկ­րի բո­լոր ազ­գե­րը կօրհն­վեն։ ­Կար­դա­ցե՛ք Օ­գոս­տի­նո­սի մեջ­բե­րու­մը։ Ձեր բա­ռե­րով նկա­րագ­ րե՛ք այ­սօր աշ­խար­հում տի­րող տխուր ի­րա­վի­ճա­կը։ Միև­նույն ժա­մա­նակ կար­դա­ցե՛ք աստ­վա­ծաշնչ­յան տեքս­տեր, ո­րոնք խո­ սում են այն մա­սին, թե ինչ է մեզ խոս­տա­ցել Աստ­ված Հի­սուս Քրիս­տո­սով (օ­րի­նակ՝ Ե­սա­յի 25.8, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 2.9, Հայտ­ նու­թյուն 22.2–5)։ Խոր­հե՛ք այդ խոս­տում­նե­րի մա­սին։ Դարձ­րե՛ք դրանք ձե­րը։ Միայն այդ ժա­մա­նակ կա­րող եք ճշմար­տա­պես հաս­կա­նալ, թե ինչ ա­սել է ուխտ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 28

Մեծ և հ­զոր ազգ… Աստ­ված Աբ­րա­հա­մին ոչ միայն խոս­տա­ցավ, որ նրա­նով կօրհն­ վեն երկ­րի բո­լոր ազ­գե­րը, այլև ա­սաց, որ նրան կդարձ­նի «մեծ և հ­զոր ազգ» (Ծնն­դոց 18.18, տե՛ս նաև Ծնն­դոց 12.2, Ծնն­դոց 46.3). այս խոս­տումն ար­վեց մի մար­դու, ով ա­մուս­նա­ցած էր ե­րե­խա ու­նե­ նա­լու տա­րիքն ան­ցած կնոջ հետ։ Այս­պի­սով, Աստ­ված Աբ­րա­հա­մին խոս­տա­ցավ և՛ որ­դի, և՛ սե­րունդ, երբ նա չու­ներ դրան­ցից և­ոչ մե­կը։ Այ­դու­հան­դերձ, այս խոս­տու­մը լիար­ժե­քո­րեն չի­րա­կա­նա­ցավ Աբ­րա­հա­մի կեն­դա­նու­թյան օ­րոք։ Դրա լիա­կա­տար ի­րա­կա­նա­ցու­ մը չտե­սան ո՛չ Ի­սա­հա­կը, ո՛չ էլ Հա­կո­բը։ Աստ­ված այդ խոս­տու­մը կրկնեց Հա­կո­բին հա­վել­յալ տե­ղե­կու­թյամբ, որ այն կի­րա­կա­նա­նա Ե­ գիպ­տո­սում (Ծնն­դոց 46.3), թեև Հա­կոբն ըստ էու­թյան չտե­սավ դրա ի­րա­կա­նա­ցու­մը։ Ի վեր­ջո, այդ խոս­տու­մը, ի­հար­կե, ի­րա­կա­նա­ցավ։ Ին­չո՞ւ էր Տե­րը կա­մե­նում Աբ­րա­հա­մի սերն­դին հա­տուկ ազգ դարձ­նել։ Մի՞­թե Տի­րո­ջը հար­կա­վոր էր ըն­դա­մե­նը մեկ այլ եր­կիր ո­րո­շա­կի էթ­նիկ պատ­կա­նե­լու­թյամբ։ Ի՞նչ նպա­տակ պետք է ի կա­տար ա­ծեր այս ազ­գը։ Կար­դա­ցե՛ք Ե­լից 19.5, 6, Ե­սա­յի 60.1–3 և Բ Օ­րենք 4.6–8 հա­մար­նե­րը և ս­տորև տրված տո­ղե­րում գրի՛ ա­ռեք ձեր պա­տաս­խա­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 5

51

­ ուրբ Գր­քից ակն­հայ­տո­րեն երևում է, որ Աստ­ծո նպա­տակն էր Ս երկ­րի ազ­գե­րին դե­պի Ի­րեն գրա­վել Իս­րա­յե­լի վկա­յու­թյան մի­ջո­ցով, որն Իր օրհ­նու­թյամբ կլի­ներ եր­ջա­նիկ, ա­ռողջ և սուրբ ժո­ղո­վուրդ։ Այս ազ­գը պետք է ի ցույց դներ այն օրհ­նու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք գա­լիս էին Ա­րար­չի կամ­քին հնա­զանդ­վե­լու արդ­յուն­քում։ Երկ­րի վրա ապ­ րող բա­զում ժո­ղո­վուրդ­նե­րը պետք է դառ­նա­յին դե­պի ճշմա­րիտ Աստ­վա­ծը՝ Նրան երկր­պա­գե­լու (Ե­սա­յի 56.7)։ Այս­պի­սով մարդ­կու­ թյան ու­շադ­րու­թյու­նը կուղղ­վեր դե­պի Իս­րա­յե­լը, նրա Աստ­վա­ծը և Մե­սիան՝ աշ­խար­հի Փր­կի­չը, Ով պետք է ծնվեր նրանց մեջ։ «Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րը պետք է զբա­ղեց­նեին այն ողջ տա­րած­քը, որն Աստ­ված սահ­մա­նել էր նրանց հա­մար։ Այն ազ­գե­րը, ո­րոնք մեր­ ժել էին երկր­պա­գել և ծա­ռա­յել ճշմա­րիտ Աստ­ծուն, պետք է զրկվեին ի­րենց զբա­ղեց­րած տա­րածք­նե­րից։ Սա­կայն Աստ­ծո նպա­տակն էր, որ Իս­րա­յե­լի մի­ջո­ցով Իր բնա­վո­րու­թյան հայտ­նու­թյամբ մար­ դիկ դառ­նա­յին դե­պի Ի­րեն։ Ա­վե­տա­րա­նի հրա­վե­րը պետք է տրվեր ողջ աշ­խար­հին։ Զո­հա­բե­րա­կան ծա­ռա­յու­թյան մի­ջո­ցով Քրիս­տո­սը պետք է մե­ծար­վեր ազ­գե­րի ա­ռաջ, և բո­լոր նրանք, ով­քեր կնա­յեին Նրան, կապ­րեին»։ Է­լեն Ուայթ, Քրիս­տո­սի ա­ռակ­նե­րը, էջ 290։ ­Կա­րո՞ղ եք զու­գա­հեռ­ներ տես­նել նրա միջև, ինչ Տե­րը կա­մե­նում էր ա­նել Իս­րա­յե­լի մի­ջո­ցով, և նրա միջև, ինչ Նա կա­մե­նում է ա­նել մեր ե­կե­ղե­ցու մի­ջո­ցով։ Ե­թե ա­յո, ո­րո՞նք են այդ զու­գա­հեռ­նե­րը։ Կար­դա­ցե՛ք Ա Պետ­րոս 2.9 հա­մա­րը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 29

«­Մե­ծաց­նեմ քո ա­նու­նը» «Ես քեզ մեծ ազգ պի­տի դարձ­նեմ և­օրհ­նեմ քեզ ու մե­ծաց­նեմ քո ա­նու­նը, և դու օրհն­յալ կլի­նես» (Ծնն­դոց 12.2)։ Ծնն­դոց 12.2 հա­մա­րում Աստ­ված խոս­տա­նում է Աբ­րա­մի ա­նու­նը մե­ծաց­նել, այ­սինքն նրան հայտ­նի դարձ­նել։ Ին­չո՞ւ պետք է Աստ­ ված կա­մե­նար նման բան ա­նել որևէ մե­ղա­վո­րի հա­մար՝ ան­կախ նրա­նից, թե որ­քան հնա­զանդ և հա­վա­տա­րիմ է այդ մար­դը։ Ո՞վ է ար­ժա­նի ա­նու­նը «մե­ծաց­նե­լուն» (տե՛ս Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.1–5, Հա­կո­բոս 2.21–24)։ Աստ­ված Աբ­րա­մին շնոր­հեց այդ օրհ­նու­թյու­ նը վեր­ջի­նիս անձ­նա­կան ար­ժա­նիք­նե­րի հա­մա՞ր, թե՞ այն շատ ա­վե­լին է նշա­նա­կում։ Բա­ցատ­րե՛ք։ ________________________________________________________________________ 52

Դաս 5

­ ա­մե­մա­տե՛ք Ծնն­դոց 11.4 հա­մա­րը Ծնն­դոց 12.2 հա­մա­րի հետ։ Հ Ո՞րն է այս եր­կու տեքս­տե­րի միջև ե­ղած մեծ տար­բե­րու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս է դրան­ցից մե­կը ներ­կա­յաց­նում «գոր­ծե­րով փրկու­թյու­ նը», իսկ մյու­սը՝ «հա­վա­տով փրկու­թյու­նը»։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Չ­նա­յած այն փաս­տին, որ փրկու­թյան ծրա­գի­րը հիմն­ված է միայն մեզ հա­մար կա­տա­րած Քրիս­տո­սի գոր­ծի վրա, մենք՝ որ­պես Աստ­ ծո շնորհն ըն­դու­նող­ներ, միև­նույնն է, մաս­նակ­ցում ենք դրա­նում։ Մեզ դեր է տրված. մեր ա­զատ ընտ­րու­թյունն ա­վե­լի տե­սա­նե­լի է դառ­նում։ Դա­րե­րի դրա­ման՝ Քրիս­տո­սի և սա­տա­նա­յի միջև տե­ղի ու­նե­ցող ճա­կա­տա­մար­տը, դեռևս շա­րու­նակ­վում է մեր մեջ և մեր մի­ջո­ցով։ Ե՛վ մարդ­կու­թյու­նը, և՛ հրեշ­տակ­նե­րը հետևում են, թե ինչ է կա­տար­վում մեզ հետ այս հա­կա­մար­տու­թյան ըն­թաց­քում (Ա Կորն­ թա­ցի­նե­րին 4.9)։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով այն, թե ով ենք մենք, ինչ ենք մենք ա­սում և­ա­նում, կարևոր են ոչ միայն մեր ան­մի­ջա­կան շփման շրջա­նա­կում, այլև ու­նեն հետևանք­ներ, ո­րոնք կա­րող են ո­րոշ ի­մաս­ տով տա­րած­վել ողջ տիե­զեր­քում։ Մեր խոս­քե­րով, գոր­ծե­րով, նույ­ նիսկ դիր­քո­րոշ­մամբ մենք կա­րող ենք փառք բե­րել Տի­րո­ջը, Ով մեզ հա­մար այդ­քան շատ բան է ա­րել, կամ կա­րող ենք Նրան ու Նրա ան­վանն ա­մոթ բե­րել։ Այս­պի­սով, երբ Տերն Աբ­րա­հա­մին ա­սաց, որ նրա ա­նու­նը մե­ծաց­նե­լու է, բնա­կա­նա­բար, նկա­տի չու­ներ այն, ինչ այ­սօր աշ­խարհն է ան­վա­նում մեծ ա­նուն։ Այն, ինչն Աստ­ծո ա­ռաջ մե­ ծաց­նում է ա­նու­նը, բնա­վո­րու­թյունն է, հա­վա­տը, հնա­զան­դու­թյու­նը, խո­նար­հու­թյու­նը և­ու­րիշ­նե­րի նկատ­մամբ դրսևոր­վող սե­րը։ Ս­րանք այն գծերն են, ո­րոնք թեև հա­ճախ են հար­գան­քի ար­ժա­նա­նում աշ­ խար­հի կող­մից, սա­կայն միշտ չէ, որ հաշ­վի են առն­վում որևէ մե­կի ա­նու­նը մե­ծա­րե­լու հա­մար։ ­Դի­տար­կե՛ք ո­րոշ տղա­մարդ­կանց և կա­նանց, ով­քեր այ­սօր աշ­խար­հում «մեծ» ա­նուն ու­նեն՝ դե­րա­սան­ներ, քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­ներ, ար­վես­տա­գետ­ներ կամ պար­զա­պես հա­րուստ մար­ դիկ։ Ի՞նչն է այս մարդ­կանց հայտ­նի դարձ­րել։ Հա­կադ­րե՛ք դա Աբ­րա­հա­մի մե­ծու­թյա­նը։ Ի՞նչ է ա­սում դա մեզ այն մա­սին, թե որ­քան ա­պա­կան­ված է մե­ծու­թյան աշ­խար­հի ըն­կա­լու­մը։ Աշ­ խար­հա­յին այս ըն­կա­լու­մը մե­ծու­թյան մեր տե­սա­կե­տի վրա ինչ­ քա՞ն է ազ­դում։ Դաս 5

53

ՈՒՐ­ԲԱԹ

ԱՊ­ՐԻ­ԼԻ 30

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 132–144 է­ջե­րի «Աբ­րա­հա­մը Քա­նա­նում» և 145–155 է­ջե­րի «­Հա­վա­տի քննու­թյուն» գլուխ­նե­րը։ «Աբ­րա­հա­մին հեշտ ստու­գարք բա­ժին չըն­կավ, նրա­նից պա­հանջ­ վող զո­հո­ղու­թյու­նը փոքր չէր։ … Սա­կայն նա չերկմ­տեց հնա­զանդ­վել կան­չին։ Խոս­տաց­ված երկ­րի վե­րա­բեր­յալ նա ոչ մի հարց չու­ներ։ … Աստ­ված ա­սել է, իսկ Նրա ծա­ռան պետք է հնա­զանդ­վի. երկ­րի վրա ա­մե­նաեր­ջա­նիկ տե­ղը նրա հա­մար այն վայրն էր, ուր Աստ­ված էր կա­մե­նում, որ ին­քը լի­նի»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ ներ, էջ 126։ Երբ Աբ­րա­մը մտավ Քա­նան, Տե­րը երևաց նրան և տե­ղե­կաց­րեց, որ նա ա­ռայժմ կապ­րի այն երկ­րում, ո­րը պետք է տրվեր իր սե­րունդ­ նե­րին (Ծնն­դոց 12.7)։ Աստ­ված մի քա­նի ան­գամ կրկնեց այս խոս­ տու­մը (տե՛ս Ծնն­դոց 13.14, 15, 17, Ծնն­դոց 15.13, 16, 18, Ծնն­դոց 17.8, Ծնն­դոց 28.13, 15, Ծնն­դոց 35.12)։ Չորս հար­յուր տա­րի անց, որ­պես խոստ­ման ի­րա­կա­նա­ցում (Ծնն­դոց 15.13, 16)՝ Տե­րը հայ­ տա­րա­րեց Մով­սե­սին, որ վեր­ջինս պետք է Ե­գիպ­տո­սից դուրս հա­ նի Իս­րա­յե­լը դե­պի կաթ ու մեղր բխող եր­կիր (Ելք 3.8, 17, Ելք 6.8)։ Այս խոս­տումն Աստ­ված կրկնց Հե­սուին (­Հե­սու 1.3), և Դավ­թի օ­րոք այն ոչ լիար­ժե­քո­րեն, սա­կայն մեծ մա­սամբ ի­րա­կա­նա­ցավ (Ծնն­դոց 15.18–21, Բ Թա­գա­վոր­նե­րի 8.1–14, Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 4.21, Ա Մ­նա­ ցոր­դաց 19.1–19)։ Այժմ կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 11.9, 10, 13–16 հա­մար­նե­րը։ Այս տեքս­տե­րը հստա­կո­րեն ցույց են տա­լիս, որ Աբ­րա­համն ու մյուս հա­վա­տա­րիմ նա­հա­պետ­նե­րը Քա­նա­նը տես­նում էին որ­պես Աստ­ ծո փրկագն­ված ժո­ղովր­դի վերջ­նա­կան տան խորհր­դա­նիշ կամ նա­խան­շան։ Մեղ­քի ի­րա­վի­ճա­կում հնա­րա­վոր չէ մշտա­կան տուն ու­ նե­նալ։ Կ­յան­քը թռչում է ինչ­պես մի գո­լոր­շի, «որ մի կարճ ժա­մա­նակ երևում է, իսկ հե­տո՝ ան­հե­տա­նում» (­Հա­կո­բոս 4.14)։ Որ­պես Աբ­րա­ հա­մի հոգևոր սե­րունդ՝ մենք ևս պետք է գի­տակ­ցենք, որ «այս­տեղ մնա­յուն քա­ղաք չու­նենք, այլ հան­դերձ­յալն ենք ո­րո­նում» (Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 13.14)։ Քրիս­տո­սի հետ ու­նե­նա­լիք ա­պա­գա կյան­քի վստա­հու­ թյու­նը մեզ ա­մուր է պա­հում փո­փո­խա­կան և կոր­ծան­վող այս ներ­կա աշ­խար­հում։ 54

Դաս 5

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1. Նոր երկ­րի մա­սին Աստ­ծո խոս­տումն ի՞նչ ազ­դե­ցու­թյուն պետք է ու­նե­նա քրիս­տոն­յա­յի անձ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թյան վրա (հա­մե­ մա­տե՛ք Մատ­թեոս 5.5, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 4.17, 18, Հայտ­նու­ թյուն 21.9, 10, Հայտ­նու­թյուն 22.17 հա­մար­նե­րը)։ 2. «Ճշ­մա­րիտ մե­ծու­թյու­նը պետք է լի­նի Աստ­ծո պատ­վեր­նե­րին հնա­զանդ­վե­լու և Նրա աստ­վա­ծա­յին նպա­տա­կի հա­մար հա­մա­ գոր­ծակ­ցե­լու արդ­յունք»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­ թյուն­ներ, հա­տոր 1, էջ 293։ Քն­նար­կե՛ք այս մեջ­բեր­ման ի­մաս­տը։ 3. Ամ­փո­փում.

4. ­Խոս­տում­նե՛ր։ Որ­քա՜ն թանկ են դրանք հա­վա­տա­ցո­ղի հա­մար։ Կի­րա­կա­նա­նա՞ն արդ­յոք դրանք։ Հա­վա­տը պա­տաս­խա­նում է՝ ա­յո՛։

Դաս 5

55

ԴԱՍ 6 ՄԱՅԻՍԻ 1–7

ԱԲ­ՐԱ­ՀԱ­ՄԻ ՍԵ­ՐՈՒՆ­ԴԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­զե­կիել 16.8, Բ Օ­րենք 28.1, 15, Ե­րե­միա 11.8, Ծնն­դոց 6.5, Հով­հան­նես 10.27, 28, Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.26–29, Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 4.16, 17։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Բայց դուք ըն­տիր ցեղ եք, թա­գա­վո­րա­կան քա­հա­նա­յու­ թյուն, սուրբ ազգ, սե­փա­կան ժո­ղո­վուրդ, որ­պես­զի Նրա՛ ա­ ռա­քի­նու­թյուն­նե­րը քա­րո­զեք, Ով ձեզ խա­վա­րից դե­պի Իր սքան­չե­լի լույ­սը կան­չեց» (Ա Պետ­րոս 2.9)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Տերն Իս­րա­յե­լին ուխ­տի ի՞նչ խոս­տում­ներ տվեց։ Ի՞նչ պայ­ ման­նե­րով էին դրանք տրվում։ Որ­քա՞ն լավ էր ազ­գը կա­ տա­րում այդ խոստ­ման պայ­մանն­նե­րը։ Ի՞նչ պա­տա­հեց, երբ նրանք անհ­նա­զան­դու­թյուն դրսևո­րե­ցին։ ­Մի օր մի փոք­րիկ քա­ղա­քում ապ­րող ոս­կեր­չի ար­հես­տա­նո­ցի ցու­ ցա­փեղ­կի ժա­մա­ցույ­ցը կանգ­նեց ութն անց քա­ռա­սուն­հին­գի վրա։ Քա­ղա­քի շատ բնա­կիչ­ներ այս ժա­մա­ցույ­ցով էին ի­մա­նում ժա­մը։ Այդ ա­ռա­վոտ­յան աշ­խա­տան­քի շտա­պող տղա­մար­դիկ և կա­նայք հա­յացք նե­տե­ցին ցու­ցա­փեղ­կին և նկա­տե­ցին, որ դեռևս ին­նին տասն­հինգ է պա­կաս։ Դպ­րոց գնա­ցող ե­րե­խա­նե­րը զար­մա­ցան, որ դեռ շատ ա­զատ ժա­մա­նակ ու­նեն։ Շատ մար­դիկ այդ օրն ու­շա­ցան, ո­րով­հետև ոս­կեր­չի ցու­ցա­փեղ­կի փոք­րիկ ժա­մա­ցույ­ցը կանգ էր ա­ ռել»։ Չ. Լ. Փա­դոք, Աստ­ծո րո­պե­նե­րը (­Նեշ­վիլ, Թե­նե­սի, Հա­րա­վա­յին հրա­տա­րակ­չա­կան ըն­կե­րու­թյուն, 1965թ.), էջ 244, ա­դապ­տաց­ված։ ­Հին Իս­րա­յե­լի ձա­խող­ման ինչ­պի­սի՜ ճշգրիտ նկա­րա­գիր։ Տերն Իս­ րա­յե­լին կար­գեց «ազ­գե­րի կենտ­րո­նում» (Ե­զե­կիել 5.5)՝ ե­րեք մայր­ ցա­մաք­նե­րը (Աֆ­րի­կա, Եվ­րո­պա և Ա­սիա) կա­պող ռազ­մա­վա­րա­կան կա­մուրջ հան­դի­սա­ցող երկ­րում։ Նրանք պետք է լի­նեին աշ­խար­հի հոգևոր «ժա­մա­ցույ­ցը»։ 56

Դաս 6

­ ա­կայն Իս­րա­յե­լը, ինչ­պես ոս­կեր­չի ցու­ցա­փեղ­կի ժա­մա­ցույ­ցը, Ս ինչ-որ ա­ռու­մով կանգ ա­ռավ։ Այ­դու­հան­դերձ, դա լիա­կա­տար ձա­խո­ ղում չէր, քա­նի որ ինչ­պես այ­սօր, այն­պես էլ այն ժա­մա­նակ Աստ­ված հա­վա­տա­րիմ մնա­ցորդ ու­ներ։ Այս շա­բաթ­վա մեր ու­սում­նա­սի­րու­ թյան ա­ռար­կան բո­լոր դա­րե­րի, նե­րառ­յալ և մեր օ­րե­րի, Աստ­ծո ճշմա­րիտ Իս­րա­յե­լի ինք­նու­թյունն ու դերն է։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 2

«­Բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րի մի­ջից …» «Ո­րով­հետև դու սուրբ ժո­ղո­վուրդ ես քո Տեր Աստ­ծու հա­մար. քո Տեր Աստ­վա­ծը երկ­րի ե­րե­սին ապ­րող բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րի մի­ջից քե՛զ ընտ­րեց, որ դու լի­նես Իր սե­փա­կան ժո­ղո­վուր­դը» (Բ Օ­րենք 7.6)։ ­Կաս­կա­ծից վեր է, որ Տե­րը հա­տուկ էր ընտ­րել հրեա ժո­ղովր­ դին, որ­պես­զի վեր­ջինս լի­ներ Իր սե­փա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը երկ­րի վրա։ Վե­րը նշված տեքս­տում «սե­փա­կան» թարգ­ման­ված բա­ռը՝ սե­ գու­լահ, ու­նի նաև «թան­կար­ժեք գույք» կամ «յու­րա­հա­տուկ գանձ» ի­մաստ­նե­րը։ Կարևոր է հի­շել նաև, որ այս ընտ­րու­թյու­նը ամ­բող­ջու­ թյամբ Աստ­ծո կող­մից ի­րա­կա­նաց­վող գոր­ծո­ղու­թյուն էր՝ Նրա շնոր­հի ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ Մարդ­կանց մեջ չկա բա­ցար­ձա­կա­պես ո­չինչ, ին­չը նրանց ար­ժա­նի կդարձ­նի այս շնոր­հին։ Եվ չէր էլ կա­րող լի­նել, ո­րով­հետև շնոր­հի ի­մաս­տը հենց այն է, որ այն տրվում է ա­ռանց ար­ ժա­նիք­նե­րի։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ե­զե­կիել 16.8 հա­մա­րը։ Ինչ­պե՞ս է այն օգ­նում բա­ ցատ­րել Աստ­ծո կող­մից Իս­րա­յելն ընտ­րե­լու փաս­տը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Ին­չո՞ւ Յահ­վեն ընտ­րեց Իս­րա­յե­լը։ Դրա բա­ցատ­րու­թյու­նը թաքն­ ված է խորհր­դա­վո­րու­թյան քո­ղի տակ։ Իս­րա­յե­լը սա­կա­վա­թիվ մարդ­կան­ցից կազմ­ված մի ազգ էր՝ ա­ռանց կար­կա­ռուն մշա­կույ­թի կամ համ­բա­վի։ Աչ­քի չէր ընկ­նում անձ­նա­կան հատ­կա­նիշ­նե­րով, ո­ րոնք նման ընտ­րու­թյան հիմք կծա­ռա­յեին։ Այս ընտ­րու­թյու­նը բա­ ցա­ռա­պես Աստ­ծո ո­րո­շումն էր և Նրա գոր­ծը։ … Այդ ընտ­րու­թյան հիմ­նա­կան պատ­ճա­ռը թաքն­ված է աստ­վա­ծա­յին սի­րո ա­ռեղծ­վա­ծի մեջ։ Այ­դու­հան­դերձ, փաստն այն է, որ Աստ­ված իս­կա­պես սի­րեց Իս­ Դաս 6

57

րա­յե­լը և­ ընտ­րեց այն՝ այդ­պի­սով կա­տա­րե­լով հայ­րե­րին տված Իր խոս­տու­մը։ … Իս­րա­յելն ընտր­վեց իր նկատ­մամբ Յահ­վեի ու­նե­ցած սի­րո շնոր­հիվ։ Այն ա­զատ­վեց Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյան լծից Յահ­վեի զո­րու­թյան դրսևոր­մամբ։ Ե­թե գեթ մեկ ան­գամ Իս­րա­յե­լը հաս­կա­նա՜ այս մե­ծա­գույն փաս­տե­րը, գի­տակ­ցի, որ իս­կա­պես սուրբ և­ա­ռանձ­ նա­հա­տուկ կեր­պով թանկ ազգ է։ Ուս­տի և­ այս վե­հանձն կար­գա­ վի­ճա­կից հրա­ժար­վե­լու նրա ցան­կա­ցած մի­տում ծայ­րա­հեղ կեր­պով դա­տա­պար­տե­լի է»։ Ջ. Ա. Թոմփ­սոն, Բ Օ­րենք (­Լոն­դոն, Ին­տեր-­Վար­ սի­թի փրես, 1974թ.), էջ 130, 131։ Աստ­վա­ծա­յին ծրագ­րի հա­մա­ձայն՝ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը պետք է լի­ նեին և՛ թա­գա­վո­րա­կան, և՛ քա­հա­նա­յա­կան ազգ։ Չա­րու­թյամբ լի աշ­խար­հում նրանք պետք է լի­նեին բա­րո­յա­կան և հոգևոր թա­գա­ վոր­ներ այն ի­մաս­տով, որ պետք է գե­րիշ­խեին մեղ­քի թա­գա­վո­րու­ թյան վրա (­Հայտ­նու­թյուն 20.6)։ Որ­պես քա­հա­նա­ներ՝ նրանք պետք է մո­տե­նա­յին Տի­րոջն ա­ղոթ­քով, փա­ռա­բա­նու­թյամբ և զո­հա­բե­րու­ թյամբ։ Լի­նե­լով Աստ­ծո և հե­թա­նոս­նե­րի միջև միջ­նորդ­ներ՝ նրանք պետք է ծա­ռա­յեին որ­պես ու­սու­ցիչ­ներ, քա­րո­զիչ­ներ և մար­գա­րե­ ներ, նաև պետք է լի­նեին սուրբ կյան­քի օ­րի­նակ՝ իբրև ճշմա­րիտ կրո­ նի երկ­նա­յին ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ։ ­Կար­դա­ցե՛ք այ­սօր­վա դա­սում տրված տեքս­տը, որ­տեղ Տերն ա­ սում է, որ նրանք պետք է «երկ­րի ե­րե­սին ապ­րող բո­լոր ժո­ղո­ վուրդ­նե­րի մի­ջից» վեր լի­նեին։ Հաշ­վի առ­նե­լով այն ա­մե­նը, ինչ Խոս­քը սո­վո­րեց­նում է խո­նար­հու­թյան, ա­ռա­քի­նու­թյան և հ­պար­ տու­թյան վտան­գի մա­սին, ըստ ձեզ՝ ի՞նչ է այդ տեքս­տը նշա­նա­ կում։ Ի՞նչ կերպ նրանք պետք է բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րի «մի­ջից» վեր լի­նեին։ Որ­պես ե­կե­ղե­ցի՝ կա­րո՞ղ ենք այդ գա­ղա­փա­րը վե­ րագ­րել նաև մեզ։ Ե­թե ա­յո, ա­պա ինչ­պե՞ս։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 3

Երկ­րի գոր­ծարք (Ծնն­դոց 35.12) Այն խոս­տու­մը, որ Աստ­ծո ժո­ղովր­դին՝ Իս­րա­յե­լին, պի­տի եր­կիր տրվի, ա­ռա­ջի­նը տրվեց Աբ­րա­հա­մին, հե­տա­գա­յում կրկնվեց Ի­սա­հա­ կին և Հա­կո­բին։ Հով­սե­փը մահ­վան մահ­ճում կրկնեց այդ խոս­տու­ մը (Ծնն­դոց 50.24)։ Սա­կայն Աստ­ված տե­ղե­կաց­րել էր Աբ­րա­հա­մին, որ «չորս հար­յուր տա­րի» կանց­նի, նախ­քան Աբ­րա­հա­մի սե­րուն­դը կժա­ռան­գի եր­կի­րը (Ծնն­դոց 15.13, 16)։ Խոստ­ման ի­րա­կա­նա­ցումն 58

Դաս 6

սկսվեց Մով­սե­սի և Հե­սուի օ­րե­րում։ Մով­սե­սը կրկնեց աստ­վա­ծա­յին պատ­վե­րը. «Ա­հա ձեզ եմ տվել այդ եր­կի­րը, գնա­ցե՛ք և ժա­ռան­գե՛ք այն եր­կի­րը» (Բ Օ­րենք 1.8)։ ­Կար­դա­ցե՛ք Բ Օ­րենք 28.1, 15 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են են­թադ­րում այս բա­ռե­րը։ Կարճ ա­սած, եր­կի­րը նրանց պետք է տրվեր որ­պես ուխ­տի մի մաս։ Ուխ­տը են­թադ­րում է պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ։ Ի՞նչ պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ ու­ներ Իս­րա­յե­լը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Բ Օ­րենք 28-րդ գլ­խի եր­կու տեքս­տե­րից ա­ռա­ջինն ընդգ­ծում է այն օրհ­նու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք Իս­րա­յե­լը կստա­նար, ե­թե հետևեր Աստ­ծո կամ­քին։ Մ­յուս մասն անդ­րա­դառ­նում է ա­նեծք­նե­րին, ո­րոնք վրա կհաս­նեին Իս­րա­յե­լին, ե­թե վեր­ջինս ընտ­րեր անհ­նա­զան­դու­թյան ու­ղին։ Այս ա­նեծք­նե­րը «մե­ծա­մա­սամբ, սա­կայն ոչ ամ­բող­ջու­թյամբ այն բա­նի արդ­յունք էին, որ մեղ­քին թույլ էր տրվում ի­րա­կա­նաց­նել սե­փա­կան չար հետևանք­նե­րը։ … «Իր մարմ­նի հա­մար սեր­մա­նո­ղը մարմ­նից ա­պա­կա­նու­թյուն կհնձի» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 6.8)։ Ինչ­պես ջու­րը, որ չի դա­դա­րի հո­սել, մինչև չհաս­նի հա­մա­պա­տաս­խան մա­ կար­դա­կին, ինչ­պես ժա­մա­ցույ­ցը, որ չի դա­դա­րի աշ­խա­տել, մինչև չհաս­նի իր պի­տա­նե­լիու­թյան ժամ­կե­տի ա­վար­տին, ինչ­պես ծա­ ռը, որ չի դա­դա­րի ա­ճել և տալ իր պտու­ղը, այն­պես էլ մեղքն ու­նի մա­կար­դակ, ո­րին պետք է հաս­նի, աշ­խա­տանք, ո­րը պետք է ի­րա­ կա­նաց­նի, պտուղ, ո­րը պետք է տա, և «դրանց վեր­ջը մահն է» (Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 6.21)»։ Քա­րոզ­չի մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ. Բ Օ­րենք, Հ. Դ. Մ. Ս­փենս և Ջո­զեֆ Ս. Էք­սել, խմբա­գիր­ներ (­Փի­բո­դի, Մա­սա­չու­սեթս, Հենդ­րիք­սոն Փաբ­լի­շերս, 1890թ.), հա­տոր 3, էջ 439։ Չ­նա­յած եր­կի­րը ժա­ռան­գե­լու մա­սին խոս­տում­նե­րի ա­ռա­տու­թյա­ նը՝ դրանք ան­պայ­մա­նա­կան չէին։ Դրանք ուխ­տի մաս էին կազ­մում։ Իս­րա­յե­լը պար­տա­վոր էր ի­րա­կա­նաց­նել դա­շին­քի իր մա­սը։ Հա­կա­ ռակ դեպ­քում խոս­տում­ներն առ ո­չինչ կդառ­նա­յին։ Տե­րը բազ­միցս հստակ կեր­պով տե­ղե­կաց­րել է Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դին, որ ե­թե նրանք անհ­նա­զանդ գտնվեն, եր­կի­րը նրան­ցից կվերց­վի։ Կար­դա­ցե՛ք Ղև­ տա­կան 26.27–33 հա­մար­նե­րը։ Դժ­վար է պատ­կե­րաց­նել, թե Տերն ինչ­պես է՛լ ա­վե­լի պարզ կա­րող էր ներ­կա­յաց­նել Իր պա­հանջն Իր խոս­քում։ Որ­պես քրիս­տոն­յա­ներ՝ մենք ակն­կա­լում ենք ստա­նալ և պա­ հել այն խոս­տաց­ված աշ­խար­հը, ո­րը մեր առջև կբաց­վի նոր Դաս 6

59

երկն­քում և նոր երկ­րում։ Այս նոր աշ­խար­հը մեզ խոս­տաց­վել է այն­պես, ինչ­պես հին աշ­խար­հում Քա­նանն էր խոս­տաց­վել հրեա­ նե­րին։ Սա­կայն տար­բե­րու­թյունն այն է, որ ե­թե մենք հայտն­վենք այն­տեղ, ա­պա այլևս եր­բեք չենք կորց­նի այն (­Դա­նիել 7.18)։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, այն­տեղ հաս­նե­լու հա­մար մեր առջև պայ­ ման­ներ են դրված։ Ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում այդ պայ­ման­նե­րը հաստ­կա­պես միայն հա­վա­տով փրկու­թյան հա­մա­տեքս­տում։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 4

Իս­րա­յե­լը և­ուխ­տը «­Բայց նրանք չլսե­ցին, ա­կանջ չդրե­ցին, և­ ա­մեն մե­կը գնաց իր չար սրտի կա­մա­կո­րու­թյամբ, և Ես նրանց վրա բե­րե­ցի ուխ­տի բո­լոր խոս­քե­րը, ո­րոնք հրա­մա­յել էի, որ կա­տա­րեն, բայց չկա­տա­ րե­ցին» (Ե­րե­միա 11.8)։ ­Կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված տեքս­տը։ Տերն ա­սում է, որ նրանց վրա բե­րեց «ուխ­տի բո­լոր խոս­քե­րը», սա­կայն նկա­տի ու­նի վատ բան։ Թեև մենք հակ­ված ենք կար­ծե­լու, որ ուխ­տը մեզ միայն լավ բան է ա­ռա­ջար­կում, կա նաև հա­կա­ռակ կող­մը։ Այս սկզբուն­քը տե­սա­նե­լի դար­ձավ Նո­յի դեպ­քում։ Աստ­ված Նո­յին հրա­շա­լի մի բան ա­ռա­ջար­ կեց՝ պաշտ­պա­նու­թյուն կոր­ծա­նու­մից, սա­կայն Աստ­ծո շնոր­հի օրհ­ նու­թյունն ստա­նա­լու հա­մար Նո­յը պետք է հնա­զանդ­վեր։ Ե­թե նա չհնա­զանդ­վեր, ու­ժի մեջ կմտներ ուխ­տի մյուս կող­մը։ ­Վե­րը նշված հա­մա­րը հա­մե­մա­տե՛ք Ծնն­դոց 6.5 հա­մա­րի հետ նա­խաջր­հե­ղեղ­յան աշ­խար­հի վե­րա­բեր­յալ։ Ի՞նչ զու­գա­հեռ եք տես­նում։ Ի՞նչ են ա­սում այս տեքս­տերն այն մա­սին, թե որ­քան կարևոր է մեզ հա­մար կա­ռա­վա­րել մեր մտքե­րը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Ցա­վոք, Իս­րա­յել ազ­գի պատ­մու­թյու­նը մեծ մա­սամբ ու­րա­ցու­թյան կրկնվող շրջան էր, ո­րին հա­ջոր­դում էր աստ­վա­ծա­յին դա­տաս­տա­ նը, ա­պաշ­խա­րու­թյու­նը և հ­նա­զան­դու­թյան շրջա­նը։ Միայն Դավ­թի և Սո­ղո­մո­նի թա­գա­վո­րու­թյան օ­րոք մի կարճ ըն­թացք էին նրանք լիար­ժե­քո­րեն վե­րահս­կում խոս­տաց­ված երկ­րի ողջ տա­րած­քը։ ­Կար­դա­ցե՛ք Իս­րա­յե­լի ու­րա­ցու­թյա­նը վե­րա­բե­րող Ե­րե­միա­յի այս տեքս­տե­րը։ Դրանք ա­սում են. «­Կա­սեն թե ա­հա մեկ մարդ, որ ար­ 60

Դաս 6

ձա­կի իր կնո­ջը, և նա նրա­նից գնա, և մի ու­րիշ մար­դի կին դառ­նա, մի՞­թե մար­դը է­լի նրա մոտ կդառ­նա. մի՞­թե այն եր­կի­րը բո­լո­րո­վին չէր պղծվի. Բայց դու, թեև շատ հո­մա­նի­նե­րի հետ ես շնա­ցել, է­լի դե­պի Ինձ հետ դար­ձիր, ա­սում է Տե­րը։ … Հի­րա­վի, ինչ­պես որ մի կին ան­ հա­վա­տա­րիմ կլի­նի իր ա­մուս­նուն, դուք նույն­պես ան­հա­վա­տա­րիմ ե­ղաք Ինձ, ո՛վ Իս­րա­յե­լի տուն,- ա­սում է Տե­րը» (Ե­րե­միա 3.1, 20)։ ­Սա բարձ­րաց­նում է մի հարց, ո­րին անդ­րա­դարձ էր ե­ղել նախ­կի­ նում՝ այն ուխ­տը, որն Աստ­ված կա­մե­նում է կա­պել մեզ հետ, սոսկ ի­րա­վա­բա­նա­կան պայ­մա­նա­գիր չէ, ո­րը կնքվում է գոր­ծա­րար մարդ­ կանց միջև, ով­քեր փոր­ձում են ի­րենց հա­մար լա­վա­գույն պայ­ման­ ներ ա­պա­հո­վել։ Ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյու­նը պար­տա­վո­րու­թյուն է՝ նույն­քան լուրջ և սուրբ, որ­քան ա­մուս­նու­թյու­նը։ Ա­հա թե ին­չու Տերն օգ­տա­գոր­ծում է այն պատ­կե­րա­պա­տու­մը, ո­րը մենք տես­նում ենք։ ­Բանն այն է, որ Իս­րա­յե­լի ու­րա­ցու­թյան պատ­ճա­ռը ոչ թե անհ­նա­ զան­դու­թյունն էր, այլ Աստ­ծո հետ խզված անձ­նա­կան հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րը։ Այդ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի խզման արդ­յուն­քը դար­ձավ անհ­նա­զան­դու­թյու­նը, ո­րը և վեր­ջին հաշ­վով պա­տիժ բե­րեց այդ ազ­ գի վրա։ Ին­չո՞ւ է անձ­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի տե­սանկ­յունն այդ­ քան կարևոր քրիս­տո­նեա­կան կյան­քում։ Ին­չո՞ւ ենք մենք այդ­ քան հակ­ված ընկ­նել մեղ­քի և­ անհ­նա­զան­դու­թյան մեջ, երբ մեր հա­րա­բե­րու­թյունն Աստ­ծո հետ ճիշտ չէ։ Ի՞նչ կա­սեիք այն մե­կին, ով ձեզ տա հետև­յալ հար­ցը. «Ինչ­պե՞ս կա­րող եմ զար­գաց­նել խո­ րը, սի­րա­ռատ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ Աստ­ծո հետ»։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 5

Մ­նա­ցոր­դը Ի հե­ճուկս Իս­րա­յե­լի շա­րու­նակ կրկնվող ու­րա­ցու­թյա­նը, աստ­վա­ ծա­յին դա­տաս­տա­նին և­ա­պաշ­խա­րու­թյա­նը՝ ի՞նչ հույս կա­րե­լի է գտնել այս տեքս­տե­րում։ Ե­սա­յի 4.3 ____________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մի­քիա 4.6, 7 _________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Սո­փո­նիա 3.12, 13 __________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 6

61

­ եև հին Իս­րա­յե­լի հա­մար նա­խա­տես­ված Աստ­ծո ծրա­գի­րը փչա­ Թ ցավ անհ­նա­զան­դու­թյան պատ­ճա­ռով, սա­կայն այն ամ­բող­ջա­պես չխա­փան­վեց։ Մո­լա­խո­տի մեջ դեռևս ա­ճում էին մի քա­նի ծա­ղիկ­ներ։ Հին Կ­տա­կա­րա­նի շատ մար­գա­րե­ներ են խո­սել այս հա­վա­տա­րիմ մնա­ցոր­դի մա­սին, որն Աստ­ված հա­վա­քում էր Իր հա­մար որ­պես հիաս­քանչ մի ծաղ­կե­փունջ։ ­Հա­վա­տա­րիմ մնա­ցորդ ստեղ­ծե­լու և պահ­պա­նե­լու Աստ­ծո նպա­ տա­կը նույնն էր, ինչ որ ողջ Իս­րա­յե­լի հա­մար. օգ­տա­գոր­ծել նրանց որ­պես Իր աստ­վա­ծա­յին գոր­ծիք­ներ՝ հայ­տա­րա­րե­լու հա­մար «Իմ փառքն ազ­գե­րի մեջ» (Ե­սա­յի 66.19)։ Այս կերպ մյուս­նե­րը կմիա­նան հա­վա­տա­րիմ­նե­րին՝ «­Թա­գա­վո­րին՝ Զոր­քե­րի Տի­րո­ջը երկր­պա­գե­լու» (­Զա­քա­րիա 14.16)։ Ուս­տի և­ ան­կախ նրա­նից, թե որ­քան էր վատ­ թա­րա­նում ի­րա­վի­ճա­կը՝ Աստ­ված միշտ ու­նի հա­վա­տա­րիմ մար­դիկ, ով­քեր, ի հե­ճուկս Աստ­ծո ընտր­յալ ժո­ղովր­դի շար­քե­րում տի­րող ու­ րա­ցու­թյա­նը, ա­մուր էին պա­հում ի­րենց կանչ­վա­ծու­թյունն ու ընտ­ րու­թյու­նը (Ա Պետ­րոս 1.10)։ Կարճ ա­սած, ինչ­պի­սի ձա­խո­ղում էլ ազգն ընդ­հա­նուր առ­մամբ ու­նե­նար, դեռևս կա­յին մար­դիկ, ով­քեր փոր­ձում էին ի­րենց ու­ժե­րի նե­րա­ծի չա­փով լա­վա­գույնս կա­տա­րել ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում ի­րենց պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րը (տե՛ս, օ­րի­ նակ, Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 19.14–18)։ Եվ թեև, հնա­րա­վոր է, նրանք ևս տա­ռա­պում էին ի­րենց ազ­գի հետ որ­պես մեկ ամ­բողջ (օ­րի­նակ գե­ րու­թյուն), ուխ­տի վեր­ջին և վերջ­նա­կան խոս­տու­մը՝ հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը, տրվե­լու է նրանց։ ­Կար­դա­ցե՛ք Հով­հան­նես 10.27, 28 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ է Հի­սուսն ա­սում այս­տեղ։ Նրա խոս­քե­րը և դ­րան­ցում առ­կա խոս­տում­նե­ րը կի­րա­ռե՛ք հին Իս­րա­յե­լում տի­րող ու­րա­ցու­թյան ի­րա­վի­ճա­կի դեպ­քում։ Ինչ­պե՞ս են այս խոս­քերն օգ­նում բա­ցատ­րել հա­վա­ տա­րիմ մնա­ցոր­դի գո­յու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Մի ե­րի­տա­սարդ կին ան­վե­րա­դարձ կեր­պով թող­նում է քրիս­տո­ նեա­կան հա­վա­տը՝ պատ­ճա­ռա­բա­նե­լով, որ ընկճ­ված է իր տե­ղա­կան ե­կե­ղե­ցում տի­րող մեղ­քի, ու­րա­ցու­թյան և կեղ­ծա­վո­րու­թյան առ­կա­ յու­թյու­նից։ «Այդ մար­դիկ ճշմա­րիտ քրիս­տոն­յա­ներ չէին»,- կար­ծիք հայտ­նեց նա՝ այս փաս­տը որ­պես ա­մեն ինչ թող­նե­լու պատ­ճա­ռա­ բա­նու­թյուն օգ­տա­գոր­ծե­լով։ Այ­սօր­վա դա­սի սկզբունք­նե­րի վրա հիմ­նե­լով ձեր պա­տաս­խա­նը՝ բա­ցատ­րե՛ք, թե ին­չու է նրա պատ­ճա­ ռա­բա­նու­թյունն այդ­քան ան­հա­մո­զիչ։ 62

Դաս 6

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 6

Հոգևոր Իս­րա­յել Ինչ սխա­ներ և ձա­խո­ղում­ներ էլ որ հին Իս­րա­յե­լը թույլ տար, Տե­ րը չէր ա­վար­տել Ի­րեն ծա­ռա­յե­լու հա­մար հա­վա­տա­րիմ ժո­ղո­վուրդ ստեղ­ծե­լու ծրա­գի­րը։ Ի­րա­կա­նում, Հին Կ­տա­կա­րա­նը սպա­սում էր այն ժա­մա­նակ­նե­րին, երբ Տե­րը կստեղ­ծեր հոգևոր Իս­րա­յել՝ հա­վա­ տաց­յալ­նե­րի հա­վա­տա­րիմ մար­մին՝ հրեա­ներ և հե­թա­նոս­ներ, ով­քեր կշա­րու­նա­կեին աշ­խար­հին Ա­վե­տա­րա­նը քա­րո­զե­լու գոր­ծը։ Բա­րի՛ գա­լուստ վաղ ե­կե­ղե­ցի։ ­Կար­դա­ցե՛ք Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.26–29 հա­մար­նե­րը։ 1. Ի՞նչ խոստ­ման մա­սին է խո­սում Պո­ղո­սը 29-րդ տեքս­տում։ __ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Ո՞րն է այն կարևոր տար­րը, ո­րը մար­դուն դարձ­նում է այս խոս­տում­նե­րի ժա­ռանգ (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.26)։ _______________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Ին­չո՞ւ է Պո­ղո­սը վե­րաց­նում սե­ռի, ազ­գա­յին պատ­կա­նե­լու­ թյան և սո­ցիա­լա­կան կար­գա­վի­ճա­կի տար­բե­րու­թյուն­նե­րը։ ______ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Ի՞նչ է նշա­նա­կում լի­նել «մեկ Քրիս­տո­սով»։ ___________________ ________________________________________________________________________ 5. Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.16, 17 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ինչ է Պո­ղոսն ա­ սում Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.26–29 հա­մար­նե­րում։ __________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Որ­պես Աբ­րա­հա­մի որ­դի՝ Քրիս­տո­սը յու­րա­հա­տուկ ի­մաս­տով դար­ձավ ուխ­տի խոս­տում­նե­րի ժա­ռանգ։ Մկր­տու­թյամբ մենք Քրիս­ տո­սի հետ ազ­գակ­ցա­կան կապ ենք հաս­տա­տում և Նրա մի­ջո­ցով ստա­նում ենք Աբ­րա­հա­մին գրված խոս­տում­նե­րին մաս­նակ­ցե­լու ի­ րա­վունք։ Այս­պի­սով այն ա­մե­նը, ինչ Աստ­ված խոս­տա­ցավ Աբ­րա­հա­ մին, գտնվում է Քրիս­տո­սի մեջ, և խոս­տում­նե­րը դառ­նում են մե­րը ոչ թե ազ­գա­յին պատ­կա­նե­լու­թյան, ռաս­սա­յի կամ սե­ռի շնոր­հիվ, այլ այն շնոր­հով, որն Աստ­ված տա­լիս է մեզ հա­վա­տի մի­ջո­ցով։ Դաս 6

63

«Աբ­րա­հա­մին և նրա սերն­դին տրված նվե­րը նե­րա­ռում է ոչ թե լոկ Քա­նան եր­կի­րը, այլև ողջ երկ­րա­գուն­դը։ Ա­ռաք­յալն այս­պես է ա­սում. «­Հի­րա­վի Աբ­րա­հա­մին կամ նրա սերն­դին աշ­խար­հի ժա­ռան­գոր­դը լի­նե­լու խոս­տու­մը ե­ղավ ոչ թե օ­րեն­քով, այլ հա­վա­տի ար­դա­րու­ թյամբ» Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.13։ Եվ Աստ­վա­ծա­շուն­չը հստա­կո­րեն սո­վո­րեց­նում է, որ Աբ­րա­հա­մին տրված խոս­տում­նե­րը պետք է ի­րա­ կա­նա­նան Քրիս­տո­սի մի­ջո­ցով։ … Հա­վա­տաց­յալ­նե­րը դառ­նում են ժա­ռան­գորդ­ներ «ա­նեղծ, ա­նա­րատ ու ան­թա­ռամ ժա­ռան­գու­թյան» (Ա Պետ­րոս 1.4), որն ա­զա­տեց եր­կի­րը մեղ­քի ա­նեծ­քից»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 170։ Այս խո­տու­մը տա­ռա­ցիո­րեն կի­րա­կա­նա­նա, երբ սուր­բե­րը տե­ղա­փոխ­վեն նոր եր­կիր՝ Քրիս­տո­սի հետ հա­վերժ ապ­րե­լու (­Դա­նիել 7.27)։­ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 7

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մար­գա­րե­ներ և թա­գա­վոր­ներ գրքի 15– 22 է­ջե­րի «­Տի­րոջ այ­գին», 367–378 է­ջե­րի «­Հույս հե­թա­նոս­նե­րի հա­ մար» և 703–721 է­ջե­րի «Իս­րա­յե­լի տու­նը» գլուխ­նե­րը։ «Աստ­ված ազ­գա­յին, ռա­սա­յա­կան կամ դա­սա­կար­գա­յին տար­ բե­րու­թյուն չի ըն­դու­նում: Նա հա­մայն մարդ­կու­թյան Ս­տեղ­ծողն է: Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյամբ բո­լոր մար­դիկ մեկ ըն­տա­նիք են կազ­մում, բո­ լո­րը մի են նաև փրկագն­ման մի­ջո­ցով: Քրիս­տո­սը ե­կավ, որ­պես­զի քան­դի բո­լոր բա­ժա­նող պա­տե­րը, լայն բա­ցի տա­ճա­րի սրահ­նե­րը՝ ա­պա­հո­վե­լով բո­լո­րի ա­զատ մուտքն Աստ­ծո մոտ: Նրա սերն այն­քան լայն է, այն­քան խո­րը և լիա­ռատ, որ թա­փան­ցում է ա­մե­նուր: Այն ա­ զա­տագ­րում է սա­տա­նա­յի ազ­դե­ցու­թյու­նից նրանց, ով­քեր մո­լոր­ված են ե­ղել նրա խա­բեու­թյամբ, և հասց­նում է նրանց խոս­տու­մի ծիա­ ծա­նով պա­րուր­ված Աստ­ծո գա­հի ա­ռաջ: Քրիս­տո­սի մեջ ո՛չ հրեա կա, ո՛չ հույն, ո՛չ ստրուկ, և­ ո՛չ ա­զատ»։ Է­լեն Ուայթ, Մար­գար­ներ և թա­գա­վոր­ներ, էջ 369, 370։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ա Պետ­րոս 2.9, 10 հա­մար­նե­րը՝ բա­ցա­հայ­տե­լու հա­ մար այն չորս ան­վա­նում­նե­րը, ո­րոնք Պետ­րո­սը կի­րա­ռում է ե­կե­ղե­ցու նկատ­մամբ։ Այս ան­վա­նում­նե­րից շա­տերն ար­տա­ցոլ­ված են Իս­րա­ յե­լին վե­րա­բե­րող Հին Կ­տա­կա­րա­նի հետև­յալ տեքս­տե­րում՝ Ելք 19.6 և Ե­սա­յի 43.20։ Այս ան­վա­նում­նե­րից յու­րա­քանչ­յուրն ի՞նչ է ընդգ­ծում ե­կե­ղե­ցու և Աստ­ծո հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մա­սին (օ­րի­նակ՝ «ըն­տիր 64

Դաս 6

ազգ» ան­վա­նումն ընդգ­ծում է այն փաս­տը, որ Աստ­ված ընտ­րել է ե­ կե­ղե­ցին և դ­րա հա­մար նա­խա­տե­սած յու­րա­հա­տուկ ճա­կա­տա­գիր ու­նի)։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Հին Իս­րա­յե­լում քա­հա­նա­նե­րը զո­հա­բե­րում էին կեն­դա­նի­նե­րին, ո­րոնք մատ­նա­ցույց էին ա­նում Մե­սիա­յին։ Որ­պես թա­գա­վո­րա­ կան քա­հա­նա­յու­թյան ան­դամ­ներ՝ ի՞նչ տե­սա­կի «զո­հա­բե­րու­ թյուն­ներ» պետք է ա­նեն ե­կե­ղե­ցու ան­դամ­նե­րը (Ա Պետ­րոս 2.5)։ 2. Աստ­ված բա­ժա­նեց Իս­րա­յելն աշ­խար­հից, որ­պես­զի այն սուրբ ազգ լի­ներ։ Նրանց նաև տրված էր փրկու­թյան լուրն աշ­խար­հի հետ կի­սե­լու պար­տա­կա­նու­թյու­նը։ Նույնն ար­դիա­կան է ե­կե­ ղե­ցու հա­մար նաև այ­սօր։ Ինչ­պե՞ս է հնա­րա­վոր լի­նել աշ­խար­ հից բա­ժան­ված, միև­նույն ժա­մա­նակ աշ­խար­հի հետ այն­պի­սի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում, որ Ա­վե­տա­րա­նի լու­րը նրան հասց­նե­ լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նանք։ Ինչ­պե՞ս են Իս­րա­յե­լի փոր­ձա­ ռու­թյունն ու Հի­սու­սի օ­րի­նակն օգ­նում մեզ պա­տաս­խա­նել այս հար­ցին։ 3. Աստ­ված միշտ պա­հում էր մնա­ցորդ հին Իս­րա­յե­լից։ Խոր­հե՛ք Ե­ղիա­յի և նրա ժա­մա­նակ­նե­րում ապ­րող մնա­ցոր­դի մա­սին (Գ Թա­գա­վոր­նե­րի 19, ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք հատ­կա­պես 18-րդ հա­մա­րին)։ Ին­չո՞ւ է եր­բեմն ա­վե­լի հեշտ Աստ­ծուն հա­վա­տա­րիմ մնալ աշ­խար­հիկ մարդ­կանց շրջա­պա­տում, քան սե­փա­կան ե­կե­ ղե­ցու հա­վա­տու­րաց և նա­հան­ջի ճամ­փան բռնած ան­դամ­նե­րի շրջա­պա­տում։ Ամ­փո­փում.

Աստ­ծո ճշմա­րիտ Իս­րա­յե­լը (կարևոր չէ՝ խա­չե­լու­թյու­նից ա­ռա՞ջ, թե՞ հե­տո) հա­վա­տի Իս­րա­յելն է, այն մար­դիկ, ով­քեր Աստ­ծո հետ ապ­րում են հոգևոր, ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ։ Նման մար­դիկ գոր­ծում են որ­պես Նրա ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ՝ աշ­խար­հին տա­նե­լով Նրա փրկա­րար շնոր­հի բա­րի լու­րը։

Դաս 6

65

ԴԱՍ 7 ՄԱՅԻՍԻ 8-14

ՍԻ­ՆԱ­ՅԻ ՈՒԽ­ՏԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Բ Օ­րենք 1.29–31, Ով­սեե 11.1, Հայտ­նու­թյուն 5.9, Բ Օ­րենք 29.10–13, Ելք 19.5, 6, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6.1, 2, Հայտ­նու­թյուն 14.12, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 10.3։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «­Դուք տե­սաք, թե ինչ ա­րե­ցի ե­գիպ­տա­ցի­նե­րին և ձեզ արծ­ վի թևե­րի վրա տա­նե­լով՝ բե­րե­ցի Ինձ մոտ» (Ելք 19.4)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ի՞նչ պատ­կեր օգ­տա­գոր­ծեց Տե­րը՝ նկա­րագ­րե­լու Իս­րա­յե­լի հետ Իր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Ի՞նչ կերպ են Ել­քի և Սի­նա­ յի պատ­մու­թյուն­նե­րը զու­գա­հեռ անձ­նա­կան փրկու­թյա­նը։ Ո՞րն էր օ­րեն­քի դե­րը Սի­նա­յի ուխ­տում։ ­ ի փոք­րիկ տղա՝ ըն­տա­նի­քի յոթ ե­րե­խա­նե­րից մե­կը, դժբախտ Մ պա­տա­հա­րից հե­տո տե­ղա­փոխ­վում է հի­վան­դա­նոց։ Նրանց տա­նը շատ հազ­վա­դեպ էր ա­մեն ինչ բա­վա­րար չա­փով լի­նում։ Նրան եր­բեք կես բա­ժակ կա­թից ա­վե­լին բա­ժին չէր հաս­նում։ Ե­թե բա­ժա­կը լիքն էր լի­նում, այն ան­պայ­ման բա­ժան­վում էր եր­կու ե­րե­խա­նե­րի միջև, և­ա­ ռա­ջի­նը խմո­ղը պետք է ու­շա­դիր լի­ներ, որ­պես­զի ի­րեն հա­սա­նե­լի­քից ա­վե­լի չխմեր։ Ե­րե­խա­յին հի­վան­դա­նո­ցա­յին պա­լա­տում տե­ղա­վո­րե­ լուց հե­տո բուժ­քույ­րը նրա հա­մար մի մեծ բա­ժակ կաթ բե­րեց։ Ըն­դա­ մե­նը մի պահ բա­ժա­կին ա­գա­հո­րեն նա­յե­լուց հե­տո ե­րե­խան, հի­շե­լով տա­նը տի­րող զրկանք­նե­րը, հարց­րեց. «Որ­քա՞­նը կա­րող եմ խմել»։ Բուժ­քույրն ար­ցուն­քից փայ­լող աչ­քե­րով և խեղ­դող կո­կոր­դով ա­սաց. «Խմիր ամ­բո՛ղ­ջը, փոք­րի՛կս, խմիր ամ­բող­ջը»։ Հ. Մ. Ս. Ռի­չարդս, «Անվ­ ճար շնորհ», Մար­գա­րեու­թյան լու­րե­րի ձայ­նը, 1950թ. հու­նիս, էջ 4։ Ինչ­պես այս տղա­յին, հին Իս­րա­յե­լին տրված էր փրկու­թյան աղբ­ յու­րից մինչև հա­գե­նա­լը խմե­լու ա­ռա­վե­լու­թյու­նը։ Այդ ա­ռա­վե­լու­թյու­ նը տրված է նաև մեզ այ­սօր։ Դա­րա­վոր գե­րու­թյու­նից և կե­ղե­քու­մից Իս­րա­յե­լի ա­զա­տագ­րումն աստ­վա­ծա­յին շնոր­հի հիաս­քանչ դրսևո­ 66

Դաս 7

րում էր։ Ճիշտ նույն կերպ աստ­վա­ծա­յին շնոր­հը մաս­նակ­ցում է մեղ­ քից մեր ան­ձե­րի ա­զա­տագր­մա­նը։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 9

Արծ­վի թևե­րի վրա Որ­պես ժո­ղո­վուրդ՝ Իս­րա­յե­լը մխրճված է ե­ղել ե­գիպ­տա­կան հե­ թա­նո­սու­թյան մեջ եր­կա­րու­ձիգ և տա­ժա­նա­կիր դա­րե­րի ըն­թաց­քում։ Կաս­կա­ծից վեր է, որ այս փոր­ձա­ռու­թյան արդ­յուն­քում նրանք կորց­ րին Աստ­ծո, Նրա կամ­քի և Նրա բա­րու­թյան մա­սին գի­տու­թյու­նը։ Ինչ­պե՞ս կա­րող էր Տե­րը շա­հել նրանց դե­պի Ի­րեն։

­Նախ և­ ա­ռաջ, Նա պետք է ի ցույց դներ Իս­րա­յե­լի նկատ­մամբ ու­նե­ցած Իր սի­րո ան­կեղ­ծու­թյու­նը, և Նա դա ա­րեց ա­զա­տագր­ման Իր հզոր գոր­ծի մի­ջո­ցով։ Նա պետք է դրդեր ազ­գին սի­րա­ռատ ար­ ձա­գանք տա­լու Իր ուխ­տի ա­ռա­ջար­կու­թյա­նը։ Աստ­ված նախ հի­շեց­ րեց ազ­գին նրանց հա­մար Սի­նա­յի վրա կա­տա­րած Իր շնոր­հա­շատ գոր­ծե­րի մա­սին։ Ո՞ր եր­կու նկա­րագ­րու­թյուն­ներն են պատ­կե­րում այն ճա­նա­պար­ հը, ո­րով Տերն Իս­րա­յե­լին Ե­գիպ­տո­սից բե­րեց Սի­նա։ Ելք 19.4, Բ Օ­րենք 32.10–12 ________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Բ Օ­րենք 1.29-31, Ով­սեե 11.1 ______________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ի՞նչ պետք է սո­վո­րեց­նեին այս նկա­րագ­րու­թյուն­ներն Իս­րա­յե­լին (ինչ­պես նաև մեզ) այն մա­սին, թե ինչ վե­րա­բեր­մունք ու­նի Աստ­ ված Իր ժո­ղովր­դի նկատ­մամբ։ Այս նկա­րագ­րու­թյուն­նե­րը ցույց են տա­լիս, որ մեր Աստ­վա­ծը քա­ ջա­ծա­նոթ է մեր ա­նօգ­նա­կան վի­ճա­կին։ Կար­դա­ցե՛ք Սաղ­մոս­ներ 103.13, 14 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­պես արծ­վի, այն­պես էլ իր ման­կա­նը տա­նող ծնո­ղի փո­խա­բե­րու­թյան մեջ մենք զգում ենք Աստ­ծո ան­ հանգս­տու­թյու­նը մեր բա­րօ­րու­թյան հա­մար։ Տե­րը մեղմ է, ա­ջակ­ցող, պաշտ­պա­նող, խրա­խու­սող, և Նրա փա­փագն է մեզ հասց­նել լիա­ կա­տար հա­սու­նու­թյան։ «Ար­ծի­վը հայտ­նի է սե­փա­կան ձա­գե­րի նկատ­մամբ ու­նե­ցած իր ան­նա­խա­դեպ նվիր­վա­ծու­թյամբ։ Նա նույն­պես ապ­րում է լեռ­նե­րի Դաս 7

67

կա­տար­նե­րին։ Ձա­գե­րին թռչել սո­վո­րեց­նե­լիս նա նրանց դնում է իր մեջ­քին և տա­նում դե­պի այն բար­ձունք­նե­րը, ո­րոնք նա­յում են Սի­ նա­յի հար­թա­վայ­րին, հե­տո նրանց բաց է թող­նում ընկ­նե­լու դե­պի խոր ան­դուն­դը։ Ե­թե ձա­գը դեռևս շատ փոքր է և շ­փոթ­ված ինք­ նու­րույն թռչե­լու հա­մար, հայր ար­ծի­վը թռչում է, իր մեջ­քով բռնում ձա­գին և նրա հետ միա­սին նո­րից թռչում վեր՝ դե­պի լեռ­նե­րի ծեր­ պե­րում գտնվող ի­րենց բույ­նը։ Եվ աստ­վա­ծա­յին ձայնն ա­սում է, որ հենց այս­պես «ձեզ արծ­վի թևե­րի վրա տա­նե­լով՝ բե­րե­ցի Ինձ մոտ»»։ Ջորջ Ա. Ֆ. Նայթ, Պատ­մու­թյան աստ­վա­ծա­բա­նու­թյու­նը (Գրանդ Ռա­փիդս, Մի­չի­գան, Ուի­լիամ Բ. Էերդ­մանս հրա­տա­րակ­չա­կան ըն­ կե­րու­թյուն, 1976թ.), էջ 128։ ­Հա­կադ­րե՛ք Աստ­ծո սե­րը մեր նկատ­մամբ և մեր սե­րը միմ­յանց նկատ­մամբ։ Ինչ­պե՞ս պետք է մեր մա­սին Նրա ան­հանգս­տու­ թյունն ազ­դի միմ­յանց նկատ­մամբ մեր ան­հանգս­տու­թյան վրա։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Ձեր անձ­նա­կան փոր­ձա­ռու­թյան հի­ման վրա ինչ­պե՞ս կա­րող եք նկա­րագ­րել մեր նկատ­մամբ ու­նե­ցած Աստ­ծո ան­շա­հախն­դիր սե­ րը։ Մի քա­նի օ­րի­նակ­նե՛ր բե­րեք՝ ել­նե­լով ձեր սե­փա­կան փոր­ձից, հաշ­վի ա­ռեք նաև այն մշա­կույ­թը, ո­րում ապ­րում եք։ Կիս­վե՛ք ձեր օ­րի­նակ­նե­րով դա­սա­րա­նում։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 10

Փր­կու­թյան օ­րի­նա­կը «Դրա հա­մար ա­սա՛ Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րին. «Ես եմ Տե­րը։ Ես ձեզ հա­նե­լու եմ ե­գիպ­տա­ցի­նե­րի լծի տա­կից, ձեզ ա­զա­տե­լու եմ նրանց աշ­խա­տան­քից և ձեզ փրկե­լու եմ տա­րա­ծած բազ­կով ու մեծ դա­ տաս­տան­նե­րով։ Եվ ձեզ պի­տի դարձ­նեմ Իմ ժո­ղո­վուր­դը, պի­տի լի­նեմ ձեր Աստ­վա­ծը, և դուք պի­տի գի­տե­նաք, որ Ես եմ Տե­րը՝ ձեր Աստ­վա­ծը, ե­գիպ­տա­ցի­նե­րի ծանր աշ­խա­տան­քի տա­կից ձեզ հա­նո­ղը»» (Ելք 6.6, 7)։ ­Կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ սկզբունք ենք տես­նում այդ տեքս­տե­րում, ո­րը վե­րա­բե­րում է ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րի շրջա­նակ­նե­րում դե­պի մարդ­կու­թյունն ար­վող քայ­լե­րում 68

Դաս 7

Աստ­ծո դե­րին (ու­շադ­րու­թյուն դարձ­րե՛ք, թե որ­քան հա­ճախ է Ես բա­ռը հան­դի­պում այդ տեքս­տե­րում)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Իս­րա­յե­լի ա­զա­տագ­րու­մը ե­գիպ­տա­կան գե­րու­թյու­նից, ինչ­պես նաև Նո­յի և նրա ըն­տա­նի­քի ա­զա­տագ­րու­մը ջրհե­ղե­ղի կոր­ծա­նա­ րար հետևանք­նե­րից Մով­սե­սի գրվածք­նե­րում եր­կու ա­մե­նա­կար­ կա­ռուն փրկու­թյան դեպ­քերն են։ Եր­կուսն էլ օգ­նում են գա­ղա­փար կազ­մել փրկու­թյան գի­տու­թյան մա­սին։ Բայց Ելք գրքում նկա­րագր­ ված դեպքն է, որ տա­լիս է հիմ­նա­կան օ­րի­նա­կը։ Երբ Աստ­ված Իս­րա­յե­լին ա­սում է (­Մով­սե­սի մի­ջո­ցով). «­Ձեզ փրկե­ լու եմ» (Ելք 6.6), Նա տա­ռա­ցիո­րեն ա­սում է. «Ես կգոր­ծեմ որ­պես փրկագ­նող-ազ­գա­կան» կամ գոել։ «Ելք 6.6 հա­մա­րի փրկել բա­ռը նկա­րագ­րում է ըն­տա­նի­քի ան­ դա­մին, ով հետ է գնում կամ փրկագ­նում ըն­տա­նի­քի մեկ այլ ան­ դա­մի, հատ­կա­պես երբ նա գե­րու­թյան մեջ է ե­ղել կամ կանգ­նած է ե­ղել պարտ­քի պատ­ճա­ռով գե­րու­թյան գնա­լու վտան­գի շե­մին։ Իս­ րա­յելն ակն­հայ­տո­րեն ոչ մի երկ­րա­յին ազ­գա­կան չու­ներ, ով կա­րող էր փրկագ­նել նրան, սա­կայն այժմ Աստ­ված Իս­րա­յե­լի ազ­գա­կանն էր, նրա բա­րե­կամ փրկագ­նո­ղը»։ Բեռ­նարդ Լ. Ռամ, Նրա ել­քի ու­ղին (Գլեն­դել, Կա­լի­ֆոր­նիա, «Regal Books» բա­ժին, «G/L հրա­տա­րակ­չու­ թյուն», 1974թ.), էջ 50։ Ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում Աստ­ծո՝ սե­փա­կան ժո­ղովր­դին գե­րու­թյու­ նից «փրկե­լու» կամ հետ գնե­լու գա­ղա­փա­րը։ Ո՞րն էր այն գի­նը, ո­րը պետք է վճար­վեր։ Ի՞նչ է դա մեզ ա­սում մեր ար­ժե­քի մա­սին (տե՛ս Մար­կոս 10.45, Ա Տի­մո­թեո­սին 2.6, Հայտ­նու­թյուն 5.9)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ելք 3.8 հա­մա­րում Աստ­ված ա­սում է, որ Ինքն ի­ջել է Իս­րա­յե­լին փրկե­լու։ Սա եբ­րա­յե­րե­նում ըն­դուն­ված բայ է, որն ընդգ­ծում է Աստ­ ծո փոխ­գոր­ծու­նեու­թյու­նը մարդ­կու­թյան հետ։ Աստ­ված երկն­քում է, մենք՝ երկ­րի վրա, և միայն այն դեպ­քում Աստ­ված կա­րող է մեզ փրկել, երբ իջ­նի եր­կիր։ Այս գա­ղա­փա­րի ա­մե­նա­բուն ի­մաս­տով, երբ միայն Հի­սու­սը եր­կիր ե­կավ, ապ­րեց, տա­ռա­պեց, մա­հա­ցավ և հա­ րու­թյուն ա­ռավ մեզ հա­մար, մենք կա­րող ենք փրկագն­վել։ «Եվ Բա­նը մար­մին դար­ձավ ու մեր մեջ բնակ­վեց» (­Հով­հան­նես 1.14). այս նա­ Դաս 7

69

խա­դա­սու­թյունն այլ հար­թու­թյու­նից է ներ­կա­յաց­նում մեզ փրկե­լու հա­մար Աստ­ծո ներքև իջ­նե­լու փաս­տը։ ե­րեք­շաբ­թի

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 11

Սի­նա­յի ուխ­տը Ելք գիրքն ըն­թեր­ցո­ղի ու­շադ­րու­թյու­նը հրա­վի­րում է ե­րեք կարևո­ րա­գույն ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի վրա։ Ինչ­պես ե­րեք լեռ­ներ՝ Ելքն ին­ քը, ուխ­տի հաս­տա­տու­մը և տա­ղա­վար-սրբա­րա­նի կա­ռու­ցու­մը վեր են կանգ­նում ա­վե­լի պա­կաս կարևո­րու­թյան ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի մա­կար­դա­կից։ Ելք 19-ից մինչև 24-րդ գ­լուխ­նե­րում նկա­րագր­ված ուխ­տի հաս­տա­տումն այս ե­րե­քից ա­մե­նա­բարձրն է՝ Է­վե­րես­տը։ Ելք 19-24-րդ գ­լուխ­նե­րի հա­կիրճ անդ­րա­դար­ձը ցույց է տա­լիս ի­րա­դար­ ձու­թյուն­նե­րի հեր­թա­կա­նու­թյունն ու փոխ­հա­րա­բե­րու­թյու­նը։ ­Նույ­նիսկ ե­թե ժա­մա­նակ չու­նեք կար­դա­լու ստորև ներ­կա­յաց­ված տեքս­տե­րը, ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի հեր­թա­ կա­նու­թյա­նը՝ 1. Աստ­ծո շնոր­հով ա­զա­տագր­վե­լուց հե­տո Իս­րա­յե­լի ժա­մա­ նումն ու Սի­նա­յի լեռ­նե­րում ճամ­բար գցե­լը (Ելք 19.1, 2)։ 2. Իս­րա­յե­լի հետ ուխտ կա­պե­լու Աստ­ծո ա­ռա­ջար­կու­թյու­նը (Ելք 19.3-6)։ 3. Ուխտն ըն­դու­նե­լու Իս­րա­յե­լի ար­ձա­գան­քը (Ելք 19.7, 8)։ 4. Ուխ­տը պաշ­տո­նա­պես ըն­դու­նե­լու նա­խա­պատ­րաս­տու­թյուն (Ելք 19.9-25)։ 5. Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րի հռչա­կու­մը (Ելք 20.1-17)։ 6. Մով­սե­սը որ­պես ուխ­տի միջ­նորդ (Ելք 20.18-21)։ 7. Ուխ­տի սկզբունք­նե­րի բարձ­րա­ձայ­նու­մը (Ելք 20.22 - Ելք 23.22)։ 8. Ուխ­տի վա­վե­րա­ցում (Ելք 24.1-18)։ Այս ուխ­տը կեն­սա­կան նշա­նա­կու­թյան դեր է խա­ղում փրկու­թյան ծրագ­րում։ Դա Աստ­վա­ծաշն­չում հի­շա­տակ­վող չոր­րորդ ուխտն է (դրան նա­խոր­դում են Ա­դա­մի, Նո­յի և Աբ­րա­հա­մի հետ ար­ված ուխ­ տե­րը), և դ­րա­նում Աստ­ված Ի­րեն ա­վե­լի լիար­ժեք կեր­պով է բա­ցա­ հայ­տում, քան նա­խորդ ուխ­տե­րում, հատ­կա­պես երբ հաս­տատ­վում է սրբա­րա­նի ողջ ա­րա­րո­ղա­կար­գը։ Այս­պի­սով, սրբա­րա­նը դառ­նում է այն մի­ջո­ցը, ո­րով Աստ­ված Իր ժո­ղովր­դին ցույց է տա­լիս փրկու­ թյան ծրա­գի­րը, ո­րը վեր­ջինս պետք է բա­ցա­հայ­տեր աշ­խար­հին։ 70

Դաս 7

­ եև Տերն Իս­րա­յե­լին ա­զա­տեց Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյու­նից, Նա Թ կա­մե­նում էր, այդ ազ­գին հաս­կաց­նել, որ փրկագ­նումն ու­նի ան­հա­ մե­մատ ա­վե­լի մեծ և նշա­նա­կա­լից ի­մաստ, քան պար­զա­պես ա­զա­ տագ­րու­մը ֆի­զի­կա­կան գե­րու­թյու­նից։ Նա կա­մե­նում էր փրկագ­նել նրանց մեղ­քից՝ ան­դառ­նա­լի գե­րու­թյու­նից, և սա կա­րող էր տե­ղի ու­նե­նալ բա­ցա­ռա­պես Մե­սիա­յի զո­հի մի­ջո­ցով, ո­րը սո­վո­րեց­վում էր սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյան նա­խա­կեր­պար­նե­րի և խորհր­դա­նի­շե­րի մի­ջո­ցով։ Ուս­տի և զար­մա­նա­լի չէ, որ գե­րու­թյու­նից ա­զա­տագր­վե­ լուց և­ օ­րենքն ստա­նա­լուց կարճ ժա­մա­նակ անց իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյու­նը հաս­տա­տե­լու հրա­հանգ ստա­ցան, քա­նի որ հենց դրա մի­ջո­ցով էր Աստ­ված ի­րենց բա­ցա­հայ­տում փրկագն­ ման ծրա­գի­րը, ին­չը և հան­դի­սա­նում էր ուխ­տի ի­րա­կան ի­մաստն ու նպա­տա­կը։ Քան­զի ուխ­տը ոչ այլ ինչ է, քան փրկու­թյան ուխտ, ո­ րը Տերն ա­ռա­ջար­կում է ըն­կած մարդ­կու­թյա­նը։ Այդ­պես էր Ե­դե­մում, այդ­պես էր նաև Սի­նա­յում։ Ին­չո՞ւ էր Աստ­ծո և Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­դի միջև ուխտն անհ­րա­ժեշ­ տու­թյուն (տե՛ս Բ Օ­րենք 29.10-13 հա­մար­նե­րը, ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք ուխ­տի՝ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի տե­սանկ­յա­նը)։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 12

Աստ­ված և Իս­րա­յե­լը ««­Հի­մա ե­թե իս­կա­պես լսեք Իմ ձայ­նը և պա­հեք Իմ ուխ­տը, այն ժա­մա­նակ դուք Ինձ հա­մար կլի­նեք սե­փա­կան ժո­ղո­վուրդ բո­լոր ազ­գե­րից, ո­րով­հետև Իմն է ամ­բողջ եր­կի­րը։ Դուք Ինձ հա­մար կլի­ նեք քա­հա­նա­նե­րի թա­գա­վո­րու­թյուն և սուրբ ազգ»։ Ս­րանք են այն խոս­քե­րը, որ պետք է ա­սես Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րին» (Ելք 19.5, 6)։ Այս տեքս­տե­րով Տերն Իր ուխտն է ա­ռա­ջար­կում Իս­րա­յե­լի որ­ դի­նե­րին։ Թեև ինչ-որ ի­մաս­տով Տե­րը նրանց կան­չել է, սա­կայն այս կանչ­վա­ծու­թյունն ինք­նա­բե­րա­բար չի տրվում նրանց, ե­թե վեր­ջին­ ներս չընտ­րեն այն։ Հար­կա­վոր է եր­կուս­տեք հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն։ Նույ­նիսկ Ե­գիպ­տո­սից իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի ա­զա­տագր­ման հիմ­քում ըն­ կած էր հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյունն Աստ­ծո հետ. ե­թե ժո­ղո­վուր­դը չա­ներ Տի­րոջ ա­սա­ծը (օ­րի­նակ՝ դռան դրան­դի­նիե­րին գա­ռան ար­յու­նը քսե­ լը), նա չէր փրկվի։ Ուխտն այդ­չափ պարզ էր։ Այս­տեղ ևս Տե­րը նրանց չի ա­սում. «­Կա­մե­նում եք դուք դա, թե ոչ, դուք Ինձ հա­մար կլի­նեք սե­փա­կան ժո­ղո­վուրդ և քա­հա­նա­նե­րի Դաս 7

71

ազգ»։ Սա Աստ­ծո գոր­ծե­լա­կեր­պը չէ. տեքս­տե­րը ևս­ այդ մա­սին չեն խո­սում։ ­Կար­դա­ցե՛ք վերևում մեջ­բեր­ված Ելք 19.5, 6 հա­մար­նե­րը։ Ինչ­ պե՞ս եք հաս­կա­նում Տի­րոջ ա­սա­ծը հա­վա­տով փրկու­թյան հա­մա­ տեքս­տում։ Արդ­յո՞ք այդ տեքս­տե­րում տրված Տի­րո­ջը հնա­զանդ լի­նե­լու պատ­վերն ինչ-որ կերպ առ ո­չինչ է դարձ­նում շնոր­հով փրկու­թյան գա­ղա­փա­րը։ Ինչ­պե՞ս են հետև­յալ տեքս­տերն օգ­նում ձեզ հաս­կա­նալ պա­տաս­խա­նը։ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.19-24, Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 6.1, 2, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 7.7, Հայտ­նու­թյուն 14.12։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «­Մենք փրկու­թյու­նը չենք վաս­տա­կում մեր հնա­զան­դու­թյամբ, քա­նի որ այն Աստ­ծո ձրի պարգևն է, որ ըն­դուն­վում է հա­վա­տով։ Իսկ հնա­զան­դու­թյու­նը հա­վա­տի պտուղն է»։ Է­լեն Ուայթ, Քայ­լեր դե­ պի Քրիս­տոս, էջ 61։ ­Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե Տերն ին­չեր էր կա­մե­նում ա­նել Իս­րա­ յել ազ­գի հա­մար. Նա ոչ միայն նրանց հրա­շա­լի կեր­պով ա­զա­տեց Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյու­նից, այլև կա­մե­նում էր դարձ­նել Իր սե­փա­ կան ժո­ղո­վուր­դը, քա­հա­նա­նե­րի ազգ։ Ժո­ղովր­դի՝ Իր հետ ու­նե­ցած փոխ­հա­րա­բե­րու­թյու­նը հիմ­նե­լով Իր ա­ռա­ջար­կած փրկու­թյան վրա (ինչ­պես ժա­մա­նա­կա­վոր, ինչ­պի­սին էր ա­զա­տագ­րու­մը Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյու­նից, այն­պես էլ հա­վի­տե­նա­կան)՝ Տե­րը կա­մե­նում էր այդ ազ­գին բարձ­րաց­նել հոգևոր, մտա­վոր և բա­րո­յա­կան այն­պի­սի մա­ կար­դա­կի, ո­րը նրանց կդարձ­ներ հին աշ­խար­հի հրա­շա­լի­քը։ Եվ այս ա­մե­նի նպա­տակն էր օգ­տա­գոր­ծել նրանց որ­պես ազ­գե­րին բա­րի լու­րը քա­րո­զե­լու գոր­ծիք։ Ի պա­տաս­խան՝ ժո­ղովր­դից պա­հանջ­վում էր մի­միայն հնա­զան­դու­թյուն։ Ի՞նչ կերպ պետք է Տի­րոջ հետ մեր անձ­նա­կան, ե­րես առ ե­րես փոր­ձա­ռու­թյունն ար­տա­ցո­լի այդ նույն սկզբուն­քը, ո­րը մենք տես­նում ենք այ­սօր­վա դա­սում։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 13

Խոս­տում­ներ, խոս­տում­ներ... (Ելք 19.8) Ա­ռա­ջին հա­յաց­քից, թվում է, թե ա­մեն ինչ կար­գին է։ Տերն ա­զա­ տագ­րում է Իր ժո­ղովր­դին, ա­ռա­ջար­կում է նրանց ուխ­տի խոս­տում­ 72

Դաս 7

նե­րը, իսկ նրանք հա­մա­ձայ­նում են. նրանք կա­նեն այն ա­մե­նը, ինչ Տերն ա­սի ի­րենց։ Սա պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն է, ո­րը «ձեռք է բեր­ վել երկն­քում», այն­պես չէ՞։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը։ Ի՞նչ միտք են դրանք մեզ տա­ լիս ուխ­տին տրված Իս­րա­յե­լի ար­ձա­գան­քի մա­սին։ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 9.31, 32 ___________________________________________ ________________________________________________________________________ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 10.3 _______________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.1, 2 ______________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ էլ որ Աստ­ված մեզ­նից պա­հան­ջե­լիս լի­նի ա­նել, Նրա հետ ու­ նե­ցած մեր հա­րա­բե­րու­թյու­նը պետք է հիմն­ված լի­նի հա­վա­տի վրա։ Հա­վա­տը պատ­րաս­տում է այն հո­ղը, ո­րից բխում են գոր­ծե­րը։ Գոր­ ծե­րը, ան­կախ նրա­նից, թե որ­քան ան­շա­հախն­դիր դրդա­պատ­ճա­ ռով են ար­վել, որ­քան ան­կեղ­ծո­րեն, որ­քան շատ, չեն կա­րող մեզ ըն­դու­նե­լի դարձ­նել սուրբ Աստ­ծո առջև։ Դրանք ի վի­ճա­կի չէին դա ա­նե­լու Իս­րա­յե­լի ժա­մա­նակ­նե­րում և­ի վի­ճա­կի չեն դա ա­նե­լու նաև մեր օ­րե­րում։ Այ­դու­հան­դերձ, ե­թե Աստ­վա­ծա­շուն­չը կրկին և կր­կին շեշ­տադ­ րում է գոր­ծե­րը, ին­չո՞ւ չեն կա­րող դրանք մեզ ըն­դու­նե­լի դարձ­նել Աստ­ծո ա­ռաջ (տե՛ս Ե­սա­յի 53.6, Ե­սա­յի 64.6, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.23)։ ­Ցա­վոք, հրեա ժո­ղո­վուր­դը կար­ծեց, թե հնա­զան­դու­թյունն ի­րենց փրկու­թյան մի­ջոցն է, ոչ թե արդ­յուն­քը։ Նրանք ո­րո­նում էին ար­դա­ րու­թյուն՝ օ­րեն­քին հնա­զանդ­վե­լու մի­ջո­ցով, ոչ թե Աստ­ծո ար­դա­րու­ թյու­նը, ո­րը գա­լիս է հա­վա­տով։ Ու թեև Սի­նա­յի ուխտն ու­ղեկց­վում էր ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի ման­րա­մասն ներ­կա­յաց­ված հրա­հանգ­նե­րով և­ օ­րեն­քով, միև­նույնն է, շնոր­հի ուխտ էր, ինչ­պես նա­խորդ բո­լոր ուխ­ տե­րը։ Անվ­ճար տրվող այս շնոր­հը վե­րա­փո­խում է սիր­տը և տա­նում դե­պի հնա­զան­դու­թյուն։ Խն­դի­րը, բնա­կա­նա­բար, հնա­զան­դու­թյան նրանց փոր­ձը չէր (ուխ­տը պա­հան­ջում էր, որ նրանք հնա­զանդ­ վեին), խնդիրն այն «հնա­զան­դու­թյունն» էր, ո­րը նրանք ա­ռա­ջար­ կում էին, որն ի­րա­կան հնա­զան­դու­թյան հետ ոչ մի ա­ղերս չու­ներ։ Այս ի­րո­ղու­թյունն ա­պա­ցուց­վեց ազ­գի հե­տա­գա պատ­մու­թյամբ։ Ու­շադ­րու­թյա՛մբ կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 10.3 հա­մա­րը, հատ­կա­պես վեր­ջին մա­սը։ Ի՞նչ է ու­զում ա­սել Պո­ղոս ա­ռաք­յալն այս­տեղ։ Ի՞նչ է պա­տա­հում այն մարդ­կանց հետ, ով­քեր փոր­ձում Դաս 7

73

են հաս­տա­տել ի­րենց սե­փա­կան ար­դա­րու­թյու­նը։ Ին­չո՞ւ է այդ փորձն ան­խու­սա­փե­լիո­րեն հան­գեց­նում մեղ­քի, ա­նար­դա­րու­ թյան և­ ապս­տամ­բու­թյան։ Դի­տար­կե՛նք մեր սե­փա­կան կյան­քը։ Արդ­յո՞ք նույնն ա­նե­լու վտան­գի մեջ չենք։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 14

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 281-290 է­ջե­րի «Ելք», 291-302 է­ջե­րի «­Կար­միր ծո­վից Սի­նա» և 303314 է­ջե­րի «Իս­րա­յե­լին տրված օ­րեն­քը» գլուխ­նե­րը։ «­Գե­րու­թյան ո­գին ծնունդ է առ­նում, երբ մար­դը փոր­ձում է ապ­րել օ­րի­նա­պաշտ կրո­նի դրույթ­նե­րով, ձգտում կա­տա­րել Աստ­ծո օ­րեն­քի պա­հանջ­նե­րը սե­փա­կան ու­ժե­րով։ Մեզ հա­մար հույ­սի շող է ծա­գում միայն այն ժա­մա­նակ, երբ գա­լիս ենք Աբ­րա­հա­մի ուխ­տի մեջ, ո­րը շնոր­հի ուխտ է և գոր­ծում է առ Հի­սուս Քրիս­տոսն ու­նե­ցած մեր հա­ վա­տի արդ­յուն­քում։ Այն Ա­վե­տա­րա­նը, ո­րը քա­րոզ­վում էր Ա­բա­րա­ հա­մին, և­ո­րի մի­ջո­ցով նա հույս ու­ներ, այն նույն Ա­վե­տա­րանն է, որն այ­սօր քա­րոզ­վում է մեզ, և­ ո­րի մի­ջո­ցով մենք հույս ու­նենք։ Աբ­րա­ հա­մի հա­յացքն ուղղ­ված էր Հի­սու­սին, Ով այ­սօր նաև մեր հա­վա­տի Զո­րագ­լուխն ու Կա­տա­րողն է»։ Է­լեն Ուայ­թի մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 6, էջ 1077։ «Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյան տա­րի­նե­րին իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րից շա­տե­ րը հիմ­նո­վին կորց­րել էին Աստ­ծո օ­րեն­քի ճա­նա­չո­ղու­թյու­նը և դ­րա դրույթ­նե­րը միա­ձու­լել էին հե­թա­նոս­նե­րի սո­վո­րույթ­նե­րի և­ ա­վան­ դույթ­նե­րի հետ։ Աստ­ված բե­րեց նրանց Սի­նա և­ այն­տեղ Իր ձայ­նով հռչա­կեց Իր օ­րեն­քը»։ Է­լեն Ուայթ, Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ, էջ 334։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ինչ­պե՞ս պետք է ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյու­նը պահ­պա­ներ իս­րա­ յե­լա­ցի­նե­րի ֆի­զի­կա­կան, ինչ­պես նաև հոգևոր ա­զա­տու­թյու­նը (տե՛ս Ղև­տա­կան 26.3-13 հա­մա­րը, հա­մե­մա­տե՛ք Բ Օ­րենք 28.115 հա­մա­րի հետ)։ 2. Կր­կի՛ն կար­դա­ցեք Ելք 19.5, 6 հա­մար­նե­րը։ Նկա­տե՛ք, որ Տերն ա­ նում է հետև­յալ հայ­տա­րա­րու­թյու­նը. «Ո­րով­հետև Իմն է ամ­բողջ եր­կի­րը»։ Ին­չո՞ւ է Նա դա ա­սում, հատ­կա­պես այս հա­մա­տեքս­ 74

Դաս 7

տում, երբ փոր­ձում է այս ժո­ղովր­դի հետ ուխտ հաս­տա­տել։ Ինչ­ պե՞ս են շա­բա­թի մեր ըն­կա­լումն ու դրա նշա­նա­կու­թյու­նը զու­ գակց­վում այս­տեղ։ 3. Մենք հաս­կա­նում ենք, որ մեր մեղ­քե­րը ներ­վում են բա­ցա­ռա­պես Աստ­ծո շնոր­հով։ Ինչ­պե՞ս ենք հաս­կա­նում Աստ­ծո շնոր­հի դե­րը նրա­նում, որ մենք կա­րո­ղա­նանք ապ­րել հա­վա­տի և հ­նա­զան­ դու­թյան կյանք։ Ամ­փո­փում.

Այն ուխ­տը, որն Աստ­ված հաս­տա­տեց Իս­րա­յե­լի հետ Սի­նա­յի վրա, շնոր­հի ուխտ էր։ Ե­գիպ­տո­սի գե­րու­թյու­նից հրա­շա­լի կեր­պով ա­զա­տագ­րե­լու մի­ջո­ցով Իր շնոր­հա­շատ սի­րո և հո­գա­տա­րու­թյան ա­ռա­տա­գույն ա­պա­ցույց­ներ տա­լով՝ Աստ­ված հրա­վի­րեց ազ­գին ուխ­տի մեջ մտնել Իր հետ, ո­րը կպահ­պա­ներ և կխ­թա­ներ նրանց ա­զա­տու­թյուն­նե­րը։ Թեև Իս­րա­յե­լը դրա­կա­նո­րեն պա­տաս­խա­նեց, սա­կայն նրան պա­կա­սում էր ճշմա­րիտ հա­վա­տը, ո­րի դրդա­պատ­ ճա­ռը սերն էր։ Այդ ազ­գի հե­տա­գա պատ­մու­թյու­նը ցույց է տա­լիս, որ շատ ժա­մա­նակ նրանք չէին հաս­կա­նում ուխ­տի ճշմա­րիտ բնույ­թը և­ ա­պա­կա­նում էին այն՝ դարձ­նե­լով գոր­ծե­րով փրկու­թյան միտ­ված հա­մա­կարգ։ Մենք չպետք է հետևենք Իս­րա­յե­լի ձա­խող­մա­նը, ինչ­ պես նաև չպետք է ան­տե­սենք այն հրա­շա­լի շնոր­հը, ո­րը տա­րած­վել է մե­ղա­վոր­նե­րի վրա։

Դաս 7

75

ԴԱՍ 8 ՄԱՅԻՍԻ 15–21

ՈՒԽ­ՏԻ Օ­ՐԵՆՔ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ելք 19.6, Ե­սա­յի 56.7, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9, Բ Օ­րենք 4.13, Բ Օ­րենք 10.13, Ա­մովս 3.3, Ծնն­դոց 18.19։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ի­մա­ցի՛ր ու­րեմն, որ քո Տեր Աստ­վածն է Աստ­ված, հա­վա­ տա­րիմ Աստ­վա­ծը, որ Ի­րեն սի­րող­նե­րի և Իր պատ­վի­րան­ նե­րը պա­հող­նե­րի մինչև հա­զա­րե­րորդ սե­րուն­դը ուխտ ու ո­ղոր­մա­ծու­թյուն է պա­հում» (Բ Օ­րենք 7.9)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ի՞նչ էր նշա­նա­կում Իս­րա­յե­լի ընտր­յալ լի­նե­լը։ Ի՞նչ ընդ­հան­ րու­թյուն կա Իս­րա­յե­լի և մեր ընտր­յալ լի­նե­լու միջև։ Որ­քա՞ն կարևոր դեր ու­ներ օ­րենքն ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում։ Արդ­ յո՞ք ուխտն ան­պայ­մա­նա­կա­նո­րեն է տրվում։ Ին­չո՞ւ է հնա­ զան­դու­թյունն ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ան­բա­ժա­նե­լի մաս կազ­մում։ ­Սաղ­մոս­ներ 23-ում ա­մե­նա­կարևոր ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րից մե­ կը ցույց է տա­լիս, թե ուր է Աստ­ված կա­մե­նում ա­ռաջ­նոր­դել մեզ։ «­Նա …­ ա­ռաջ­նոր­դում է ինձ ար­դա­րու­թյան շա­վիղ­նե­րի մեջ՝ Իր ան­ վան հա­մար»,- հայ­տա­րա­րում է Դա­վի­թը 3-րդ հա­մա­րում (կի­րառ­ ված է շեշ­տադ­րում)։ Իր սե­փա­կան բա­րո­յա­կան ար­դա­րամ­տու­թյան շնոր­հիվ Աստ­ված մեզ եր­բեք ճա­նա­պար­հից չի շե­ղի։ Նա մեզ կա­ ռաջ­նոր­դի մեր հոգևոր ըն­թաց­քի հա­մար անվ­տանգ ու­ղի­ներ։ Ո­րո՞նք են անվ­տանգ «ար­դա­րու­թյան շա­վիղ­նե­րը»։ Մեկ այլ սաղ­ մո­սի հե­ղի­նակ պա­տաս­խա­նում է այս հար­ցին ա­ղոթ­քի կա­րի­քի տես­քով. «Ա­ռաջ­նոր­դի՛ր ինձ Քո պատ­վի­րան­նե­րի շա­վիղ­նե­րով, ո­ րոնք հա­վա­նե­ցիր» (­Սաղ­մոս­ներ 119.35, կի­րառ­ված է շեշ­տադ­րում)։ «­Քո բո­լոր պատ­վի­րան­ներն ար­դար են» (­Սաղ­մոս­ներ 119.172)։ Աստ­ ծո օ­րենքն ա­պա­հով, ա­մուր շա­վիղ է մարդ­կու­թյան գո­յու­թյան նենգ ճահ­ճու­տի մեջ։ 76

Դաս 8

Այս շա­բաթ մեր ու­սում­նա­սի­րու­թյու­նը կկենտ­րո­նա­նա Աստ­ծո օ­րեն­ քի և Սի­նա­յի ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում դրա զբա­ղեց­րած դիր­քի վրա։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 16

Իս­րա­յե­լի ընտ­րու­թյու­նը (Բ Օ­րենք 7.7) Հրեա­կան ա­վան­դույ­թը սո­վո­րեց­նում էր, որ Աստ­ված Իս­րա­յե­լի հետ ուխտ է կա­պել միայն այն պատ­ճա­ռով, որ Իս­րա­յե­լից ա­ռաջ այդ պատ­վին հա­վակ­նող ազ­գե­րը մեր­ժել էին ուխ­տը։ Թեև այս վար­կա­ծը հաս­տա­տող աստ­վա­ծաշնչ­յան ա­պա­ցույց չկա, այ­դու­հան­դերձ, այն ինչ-որ տեղ օգ­նում է հիմ­նա­վո­րել այն փաս­տը, որ ինչ պատ­ճա­ռով էլ որ Աստ­ված ընտ­րած լի­նի հրեա ազ­գին, այդ պատ­ճա­ռը հաս­տա­ տա­պես այն չէր, որ նրանք ար­ժա­նի էին այն մեծ պատ­վին և­ ա­ռա­ վե­լու­թյուն­նե­րին, որ Աստ­ված ա­ռա­տա­պես շնոր­հեց նրանց։ Նրանք չու­նեին անձ­նա­կան որևէ ար­ժա­նիք, ո­րը նրանց ար­ժա­նի կդարձ­ներ Աստ­ծո սի­րուն և կս­տի­պեր Նրան ընտ­րել այդ ազ­գին որ­պես Իր ժո­ ղո­վուրդ։ Նրանք սա­կա­վա­թիվ ազգ էին, գե­րե­վար­ված ցե­ղե­րի մի խումբ՝ թույլ ինչ­պես քա­ղա­քա­կան, այն­պես էլ ռազ­մա­կան տե­սանկ­ յու­նից։ Բա­ցի այդ, մշա­կույ­թի և կ­րո­նի ա­ռու­մով, այդ ազ­գը խառն­ ված և միա­ձուլ­ված էր, չու­ներ ոչ մի նշա­նա­կա­լից ազ­դե­ցու­թյուն շրջա­կա ազ­գե­րի վրա։ Ուս­տի Իս­րա­յելն ընտ­րե­լու հիմ­նա­կան պատ­ ճա­ռը թաքն­ված է Աստ­ծո սի­րո և շ­նոր­հի ա­ռեղծ­վա­ծի քո­ղի ներ­քո։ ­Սա­կայն, միև­նույն ժա­մա­նակ, մենք պետք է զգույշ լի­նենք, երբ դի­տար­կում ենք ընտ­րու­թյան այս գա­ղա­փա­րը, ո­րով­հետև այն հղի է հա­վա­նա­կան դա­վա­նա­բա­նա­կան թյու­րի­մա­ցու­թյան վտան­ գով։ Ին­չի՞ հա­մար Աստ­ված ընտ­րեց Իս­րա­յե­լը։ Արդ­յո՞ք Իս­րա­յե­լը պետք է փրկագն­վեր, իսկ մնաց­յալ բո­լոր ազ­գե­րը ընտր­ված էին մերժ­վե­լու և կոր­չե­լու հա­մար։ Թե՞ նրանք ընտր­ված էին փո­խան­ ցե­լու աշ­խար­հին այն, ինչ ա­ռա­ջարկ­վել էր ի­րենց։ Ինչ­պե՞ս են հետև­յալ տեքս­տերն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ թվարկ­ված հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը։ Ելք 19.6 _______________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­սա­յի 56.7 ___________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9 __________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 8

77

Որ­պես Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­ներ՝ մենք մեզ դի­տար­ կում ենք որ­պես Իս­րա­յե­լի ժա­մա­նա­կա­կից կրկնօ­րի­նակ, ով կանչ­ վել է Աստ­ծո կող­մից լի­նե­լու ոչ միայն փրկագն­ված, այլև հռչա­կե­լու փրկագն­ման լուրն աշ­խար­հին ե­րեք հրեշ­տակ­նե­րի լու­րի հա­մա­ տեքս­տում։ Կարճ ա­սած, մենք հա­վա­տում ենք, որ կրում ենք այն­ պի­սի լուր, որն ու­րիշ ոչ ոք չու­նի։ Հին Իս­րա­յե­լում ևս, ըստ էու­թյան, տի­րում էր միև­նույն ի­րա­վի­ճա­կը։ Իս­րա­յելն ընտ­րե­լու նպա­տա­կը հրեա ազ­գին բա­ցա­ռիկ հա­սա­րա­կու­թյան վե­րա­ծե­լը չէր, ո­րը կյու­րաց­ ներ փրկու­թյան և փր­կագն­ման խոս­տում­նե­րը։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, ե­թե մենք հա­վա­տում ենք, որ Քրիս­տո­սը մա­հա­ցել է ողջ մարդ­կու­թյան հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.9), ա­պա այն փրկագ­նու­մը, ո­րը Տերն ա­ ռա­ջար­կեց Իս­րա­յե­լին, ա­ռա­ջարկ­վում էր նաև ողջ մարդ­կու­թյա­նը։ Իս­րա­յե­լը պետք է դառ­նար այն մի­ջո­ցը, ո­րով այս փրկագն­ման մա­ սին կտե­ղե­կա­նա­յին բո­լո­րը։ Մեր ե­կե­ղե­ցին կանչ­ված է ի­րա­կա­նաց­ նե­լու միև­նույն ա­ռա­ջադ­րան­քը։ Քն­նե՛ք ձեր սե­փա­կան դե­րը ե­կե­ղե­ցում։ Ի՞նչ կա­րող եք ա­նել՝ օգ­ նե­լու խթա­նել այն գոր­ծը, ո­րը մենք կանչ­ված ենք ա­նե­լու։ Հի­շե՛ք, ե­թե դուք ակ­տի­վո­րեն չեք օգ­նում, ա­պա, ա­մե­նայն հա­վա­նա­կա­ նու­թյամբ, ինչ-որ կերպ խան­գա­րում եք։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 17

Կա­պող ա­ղերս­ներ «Եվ ձեզ հայտ­նեց Իր ուխ­տը, պատ­վի­րեց ձեզ, որ կա­տա­րեք տա­ սը պատ­վի­րան­նե­րը, և դ­րանք գրեց քա­րե եր­կու տախ­տակ­նե­րի վրա» (Բ Օ­րենք 4.13)։ Որ­քան էլ որ մենք շեշ­տադ­րենք, որ ուխ­տը միշտ շնոր­հի ուխտ է, որ այն բա­ցա­ռա­պես Աստ­ծո գթա­ծու­թյան արդ­յունքն է որևէ ար­ժա­ նիք չու­նե­ցող մարդ­կանց նկատ­մամբ, ով­քեր մտել են փրկա­րար հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ Նրա հետ, շնոր­հը մեզ անհ­նա­զան­դու­թյան ի­րա­վունք չի տա­լիս։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, ուխտն ու օ­րեն­քը փոխ­կա­ պակց­ված են և, ըստ էու­թյան, ան­բա­ժա­նե­լի։ ­Կար­դա­ցե՛ք վերևում մեջ­բեր­ված տեքս­տը։ Որ­քա՞ն ա­մուր է այն կա­պում ուխտն օ­րեն­քին։ Ինչ­պե՞ս է այն ցույց տա­լիս, թե որ­քան հիմ­նա­քա­րա­յին է օ­րենքն ուխ­տի հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 78

Դաս 8

Երբ խոր­հում ենք այն մա­սին, թե ինչ է ուխ­տը, ա­պա ճիշտ է մտա­ ծել, որ դրա ան­բա­ժա­նե­լի մաս է կազ­մում օ­րեն­քը։ Ե­թե մենք ուխտն ըն­կա­լում ենք որ­պես ա­մեն ին­չից զատ, պար­զա­պես հա­րա­բե­րու­ թյուն, ա­պա պետք է գծվեն ո­րո­շա­կի կա­նոն­ներ և սահ­ման­ներ։ Որ­ քա՞ն եր­կար կձգվի ա­մուս­նու­թյու­նը, ըն­կե­րու­թյու­նը կամ գոր­ծա­րար հա­րա­բե­րու­թյու­նը, ե­թե չլի­նեն դրանք կար­գա­վո­րող սահ­ման­ներ և կա­նոն­ներ՝ գրված կամ չգրված օ­րենք­ներ։ Ա­մու­սի­նը ո­րո­շում է սի­ րու­հի ու­նե­նալ, ըն­կե­րը ո­րո­շում է օգ­նել ի­րեն մյու­սի գրպա­նի հաշ­ վին, գոր­ծըն­կե­րը, ա­ռանց մյու­սին տեղ­յակ պա­հե­լու, հրա­վի­րում է եր­րորդ ան­ձի միա­նալ ի­րենց ըն­կե­րու­թյա­նը։ Այս գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­ րը խախ­տում են կա­նոն­նե­րը, օ­րենք­ներն ու սկզբունք­նե­րը։ Որ­քա՞ն եր­կար կտևեն այդ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը նման ա­նօ­րեն հան­գա­ մանք­նե­րում։ Ա­հա թե ին­չու է հար­կա­վոր, որ լի­նեն սահ­ման­ներ և սահ­մա­նագ­ծեր, հաս­տատ­վեն օ­րենք­ներ։ Միայն դրանց մի­ջո­ցով հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող են հա­րատևել։ Ի­րա­կա­նում, տար­բեր ար­տա­հայ­տու­թյուն­ներ, ինչ­պի­սիք են, օ­ րի­նակ, Աստ­ծո օ­րեն­քը (եբ­րա­յե­րեն թո­րա-ու­սու­ցում, ուս­մունք, ցու­ ցում) (­Սաղ­մոս­ներ 78.10), հրա­ման­նե­րը (եբ­րա­յե­րեն խոք-կա­նոն բառն է ) (­Սաղ­մոս­ներ 50.16), պատ­վի­րա­նը (եբ­րա­յե­րեն է­դութ-վկա­ յու­թյուն բառն է) (­Սաղ­մոս­ներ 25.10), պատ­վի­րան­նե­րը (եբ­րա­յե­րեն պիք­քուդ-հրա­հանգ բառն է) (­Սաղ­մոս­ներ 103.18) և խոս­քը (եբ­րա­յե­ րեն իմ­րա-աս­վածք բառն է) (Բ Օ­րենք 33.9) զու­գա­հեռ են կամ սեր­ տո­րեն կապ­ված (ե­թե չու­նեն հա­մար­յա միև­նույն ի­մաս­տը) ուխտ բա­ռի հետ։ Ակն­հայտ է, որ «այս ուխ­տի խոս­քե­րը (եբ­րա­յե­րեն դա­ վար-խոսք բառն է)» (Ե­րե­միա 11.3, 6, 8) Աստ­ծո օ­րեն­քի, հրա­ման­նե­ րի, կա­նոն­նե­րի և պատ­վի­րան­նե­րի խոս­քերն են։ Իր ժո­ղովր­դի՝ Իս­րա­յե­լի հետ Աստ­ծո ուխ­տը պա­րու­նա­կում էր տա­րա­տե­սակ պա­հանջ­ներ, ո­րոնք կարևոր էին այն հա­տուկ հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րը պահ­պա­նե­լու հա­մար, ո­րոնք Նա ո­րո­նում էր Իր ժո­ ղովր­դի հետ։ Կար­ծում եք այն տար­բեր­վո՞ւմ է այ­սօր։ ­Խոր­հե՛ք մտե­րիմ մար­դու հետ ու­նե­ցած հա­րա­բե­րու­թյան մա­սին։ Իսկ այժմ պատ­կե­րաց­րե՛ք, թե ինչ կպա­տա­հեր այդ հա­րա­բե­րու­ թյան հետ, ե­թե դուք չեն­թարկ­վեիք ոչ մի տե­սա­կի կա­նո­նի, նոր­մի կամ օ­րեն­քի, այլ հա­վա­տա­ցած լի­նեիք, որ ու­նեք կա­տար­յալ ա­զա­ տու­թյուն՝ ա­նե­լու այն, ինչ կա­մե­նում եք։ Նույ­նիսկ ե­թե պնդեք, որ սի­րում եք այդ անձ­նա­վո­րու­թյա­նը, և­որ միայն սի­րով է չափ­վում նրա հան­դեպ ձեր ու­նե­ցած վե­րա­բեր­մուն­քը, այ­նուա­մե­նայ­նիվ, կա­նոն­նե­րի առ­կա­յու­թյունն ին­չո՞ւ է անհ­րա­ժեշտ։ Քն­նար­կե՛ք։ Դաս 8

79

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 18

Օ­րենքն ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում­ (Բ Օ­րենք 10.12, 13) Ի՞նչ եք ա­ռա­ջի­նը մտա­ծում, երբ խոր­հում եք օ­րեն­քի մա­սին։ Ոս­ տի­կան­նե՞ր, երթևե­կու­թյան տու­գանք­նե՞ր, դա­տա­վոր­ներ և բան­ տե՞ր։ Թե՞ մտա­ծում եք սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի, կա­նոն­նե­րի, խիստ ծնող­նե­րի և պա­տիժ­նե­րի մա­սին։ Մի­գու­ցե մտա­ծում եք կար­գու­կա­ նո­նի, ներ­դաշ­նա­կու­թյան և կա­յու­նու­թյա՞ն մա­սին։ Կամ մի­գու­ցե սի­ րո՞ մա­սին։ Եբ­րա­յե­րեն թո­րա բա­ռը, ո­րը մեր Աստ­վա­ծաշն­չե­րում թարգ­ման­ վում է «օ­րենք», նշա­նա­կում է «ու­սու­ցում» կամ «ցու­ցում­ներ»։ Այս եզ­րույ­թը կա­րե­լի է օգ­տա­գոր­ծել Աստ­ծո բո­լոր ցու­ցում­նե­րի նկատ­ մամբ՝ լի­նեն դրանք բա­րո­յա­կան, քա­ղա­քա­ցիա­կան, հա­սա­րա­կա­ կան, թե կրո­նա­կան։ Այն իր մեջ են­թադ­րում է բո­լոր այն ի­մաս­տուն խոր­հուրդ­նե­րը, ո­րոնք Աստ­ված տվել է Իր ժո­ղովր­դին, որ­պես­զի վեր­ ջին­ներս լիար­ժեք կյանք ու­նե­նան ինչ­պես ֆի­զի­կա­կան, այն­պես էլ հոգևոր ա­ռում­նե­րով։ Զար­մա­նա­լի չէ, որ սաղ­մո­սեր­գուն ե­րա­նե­լի է հա­մա­րում այն մար­դուն, ում «հա­ճույ­քը Տի­րոջ օ­րեն­քի մեջ է, և ցե­ րեկ ու գի­շեր մտա­ծում է Նրա օ­րեն­քի մա­սին» (­Սաղ­մոս­ներ 1.2)։ Երբ կար­դում ենք օ­րեն­քը կամ Թո­րան՝ Մով­սե­սի գրքե­րում ար­ ձա­նագր­ված ցու­ցում­ներն ու ուս­մունք­նե­րը, ո­րոնք դար­ձան Իս­րա­յե­լի ուխ­տի մի մաս, տպա­վոր­վում ենք ցու­ցում­նե­րի բա­զա­ մա­զա­նու­թյամբ։ Օ­րենքն անդ­րա­դառ­նում է Իս­րա­յե­լի կեն­սա­կեր­պի բո­լոր տե­սանկ­յուն­նե­րին՝ գյու­ղատն­տե­սու­թյա­նը, քա­ղա­քա­ցիա­կան կա­ռա­վար­մա­նը, հա­սա­րա­կա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին, երկր­պա­ գու­թյա­նը։ Ըստ ձեզ՝ ին­չո՞ւ Աստ­ված այս­քան շատ ցու­ցում­ներ տրա­մադ­րեց Իս­րա­յե­լին (տե՛ս Բ Օ­րենք 10.13)։ Ինչ­պե՞ս պետք է այդ ցու­ցում­ նե­րը նրանց հա­մար «լավ» լի­նեին։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ «Օ­րեն­քի» դերն ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում մար­դուն՝ ուխ­տի երկ­ րորդ կող­մին նոր կյան­քի ու­ղե­ցույց­ներ տալն էր։ Օ­րենքն ուխ­տի ան­ դա­մին ծա­նո­թաց­նում է Աստ­ծո կամ­քի հետ, Ում մար­դը ճա­նա­չում է բա­ռիս բուն ի­մաս­տով Նրա պատ­վի­րան­նե­րին և Նրա կամ­քի այլ ար­տա­հայտ­չաձևե­րին հա­վա­տով հնա­զանդ­վե­լու մի­ջո­ցով։ 80

Դաս 8

Օ­րեն­քի դերն ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կեն­դա­նի ի­րո­ղու­թյան մեջ ցույց տվեց, որ Իս­րա­յե­լը չէր կա­րող հետևել այլ ազ­գե­րի ճա­նա­ պարհ­նե­րին։ Նրանք չէին կա­րող ապ­րել բա­ցա­ռա­պես բնա­կան ի­րա­ վուն­քով, մարդ­կա­յին կա­րիք­նե­րով, ցան­կու­թյուն­նե­րով կամ նույ­նիսկ հա­սա­րա­կա­կան կամ տնտե­սա­կան կա­րիք­նե­րով։ Նրանք կա­րող էին շա­րու­նա­կել մնալ Աստ­ծո սուրբ ազգ, քա­հա­նա­նե­րի թա­գա­վո­ րու­թյուն և սե­փա­կան ժո­ղո­վուրդ միայն ի­րենց կյան­քի բո­լոր ո­լորտ­ նե­րում ուխ­տը կազ­մող Աստ­ծո բա­ցա­հայտ­ված կամ­քին ան­զի­ջում հնա­զան­դու­թյան մի­ջո­ցով։ Ինչ­պես հին Իս­րա­յե­լը, Յո­թե­րորդ օր­վա ադ­վեն­տիստ­նե­րը մար­ գա­րեա­կան պարգևի ժա­մա­նա­կա­կից դրսևոր­ման մի­ջո­ցով ստա­ցել են խոր­հուրդ­նե­րի հա­րուստ ներ­կապ­նակ, որն անդ­րա­ դառ­նում է քրիս­տո­նեա­կան կյան­քի յու­րա­քանչ­յուր փու­լին։ Ին­ չո՞ւ մենք պետք է այս խոր­հուրդ­նե­րը դի­տար­կենք որ­պես Աստ­ծո պարգև և­ոչ թե ան­կախ մտքի և գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի սահ­մա­նա­ փա­կում։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, ի՞նչ վտան­գի ենք առ­ճա­կատ­վում, ե­թե փոր­ձենք այդ պարգևը վե­րա­ծել օ­րի­նա­պաշ­տա­կան ինչ-որ բա­նի, ինչ­պես Իս­րա­յե­լը վար­վեց իր պարգև­նե­րի հետ (տե՛ս Հռո­ մեա­ցի­նե­րին 9.32)։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 19

Աստ­ծո օ­րեն­քի կա­յու­նու­թյու­նը Աստ­ծո օ­րեն­քի առ­կա­յու­թյունն ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ի՞նչ ճշմար­տու­թյուն է սո­վո­րեց­նում մեզ Աստ­ծո, ինչ­պես նաև Նրա բնույ­թի մա­սին։ Մա­ղա­քիա 3.6, Հա­կո­բոս 1.17։ Աստ­ծո օ­րեն­քը Նրա կամ­քի գրա­վոր կամ բա­նա­վոր ար­տա­հայ­ տու­թյունն է (հա­մե­մա­տե՛ք Սաղ­մոս­ներ 40.8 հա­մա­րի հետ)։ Քա­նի որ օ­րենքն Աստ­ծո բնա­վո­րու­թյան պատ­ճենն է, դրա ներ­կա­յու­թյունն ուխ­տում մեզ հա­վաս­տիաց­նում է, որ Աստ­ված ան­փո­փոխ է և վս­ տա­հե­լի։ Թեև միշտ չէ, որ մենք կա­րող ենք տար­բե­րա­կել Նրա նա­ խախ­նա­մու­թյան ար­գա­սիք­նե­րը, մենք գի­տենք, որ Նրան կա­րե­լի է վստա­հել։ Նրա տիե­զեր­քը են­թարկ­վում է բա­րո­յա­կան և ֆի­զի­կա­կան մնա­յուն օ­րենք­նե­րի։ Հենց այս փաստն է, որ մեզ ճշմա­րիտ ա­զա­տու­ թյուն և­ա­պա­հո­վու­թյուն է տա­լիս։ «­Հա­վաս­տիա­ցու­մը, որ Աստ­ված վստա­հե­լի և հու­սա­լի է, հիմն­ ված է այն ճշմար­տու­թյան վրա, որ Նա օ­րեն­քի Աստ­ված է։ Նրա կամ­ Դաս 8

81

քը և Նրա օ­րեն­քը մեկ են։ Աստ­ված ա­սում է, որ ի­րա­վուն­քը ճիշտ է, ո­րով­հետև այն նկա­րագ­րում է հնա­րա­վոր լա­վա­գույն հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րը։ Ուս­տի և Աստ­ծո օ­րեն­քը եր­բեք կա­մա­յա­կան չէ, ոչ էլ քմա­հա­ճույ­քի կամ քմա­կա­տա­րու­թյան ա­ռար­կա է։ Այն տիե­զեր­քում ե­ղած ա­մե­նա­կա­յուն բանն է»։ Վալ­տեր Ռ. Բիչ, Փր­կու­թյան չա­փո­րո­ շիչ­նե­րը (­Վա­շինգ­տոն Դի­Սի, Ռև­յու ընդ Հե­րալդ հրա­տա­րակ­չա­կան ըն­կե­րու­թյուն, 1963թ.), էջ 143։ Ե­թե Աստ­ծո օ­րեն­քը չի կա­րող մար­դուն փրկել մեղ­քից, ին­չո՞ւ է այն ուխ­տի մաս կազ­մում (հու­շում՝ տե՛ս Ա­մովս 3.3 հա­մա­րը)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Հա­րա­բե­րու­թյու­նը պա­հան­ջում է փոխ­հա­մա­ձայ­նե­ցում և ներ­ դաշ­նա­կու­թյուն։ Քա­նի որ Աստ­ված աշ­խար­հի ոչ միայն Ա­րա­րիչն է, այլև բա­րո­յա­կան Կա­ռա­վա­րի­չը, օ­րենքն անհ­րա­ժեշտ է Նրա ա­ րա­րած բա­նա­կան էակ­նե­րի եր­ջան­կու­թյան, ինչ­պես նաև Իր հետ ներ­դաշ­նա­կու­թյան մեջ ապ­րե­լու հա­մար։ Նրա օ­րեն­քը՝ Նրա կամ­քի ար­տա­հայ­տու­թյու­նը, այս­պի­սով ծա­ռա­յում է որ­պես Նրա կա­ռա­ վար­ման սահ­մա­նադ­րու­թյուն։ Այն, բնա­կա­նա­բար, ուխ­տի կար­գա­ վոր­ման և հա­րա­բե­րու­թյան նոր­մը կամ պար­տա­վո­րու­թյունն է։ Դրա նպա­տա­կը ոչ թե մեզ փրկելն է, այլ ինչ­պես Աստ­ծո ա­ռաջ (պատ­ վի­րան­ներ 1–4), այն­պես էլ մեր դրա­ցի­նե­րի ա­ռաջ (պատ­վի­րան­ներ 5–10) մեր պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը սահ­մա­նե­լը։ Այլ խոս­քե­րով, դրա­ նում ներ­կա­յաց­ված է այն կեն­սա­կեր­պը, որն Աստ­ված նա­խա­տե­սել է, որ Իր ուխ­տի զա­վակ­ներն ապ­րեն ի­րենց իսկ եր­ջան­կու­թյան և բա­րօ­րու­թյան հա­մար։ Այն Իս­րա­յե­լին թույլ չէր տա­լիս ի­րենց կեն­սա­ կեր­պը փո­խա­րի­նել որևէ այլ փի­լի­սո­փա­յու­թյամբ։ Ուխ­տի հա­րա­բե­ րու­թյան նպա­տա­կը ե­ղել և մ­նում է Աստ­ծո վե­րա­փո­խող շնոր­հով հա­վա­տաց­յա­լին Աստ­ծո կամ­քի և բ­նա­վո­րու­թյան հետ ներ­դաշ­նա­ կու­թյան բե­րե­լը։ ­Նա­յե՛ք ձեր շուր­ջը։ Մի՞­թե հնա­րա­վոր է չնկա­տել ա­նօ­րի­նու­թյան կոր­ծա­նա­րար հետևանք­նե­րը։ Նույ­նիսկ ձեր սե­փա­կան կյան­քում մի՞­թե հնա­րա­վոր է չնկա­տել Աստ­ծո օ­րեն­քը խախ­տե­լու արդ­ յուն­քում վրա հա­սած ո­րոշ վնաս­ներ։ Ինչ­պե՞ս են այս ի­րո­ղու­ թյուն­ներն օգ­նում հաս­տա­տել Աստ­ծո օ­րեն­քի բա­րի լի­նե­լը և­այն փաս­տը, թե ին­չու պետք է օ­րեն­քը լի­նի Նրա հետ մեր ու­նե­ցած հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կարևո­րա­գույն մա­սե­րից մե­կը։ 82

Դաս 8

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 20

Ե­թե… ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը։ Ի՞նչ ընդ­հա­նուր գա­ղա­փար են ներ­կա­յաց­նում դրանք բո­լո­րը, և­ ի՞նչ է դա սո­վո­րեց­նում ուխ­տի բնույ­թի մա­սին։ Ծնն­դոց 18.19 _________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ծնն­դոց 26.4, 5 _______________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ելք 19.5 _______________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ղև­տա­կան 26.3 ______________________________________________________ ________________________________________________________________________ Աստ­ված բա­ցա­հայտ կեր­պով ըն­դու­նում է Աբ­րա­հա­մի հա­վա­տա­ րիմ հնա­զան­դու­թյունն Իր հրա­ման­նե­րին, պատ­վի­րան­նե­րին, կա­ նոն­նե­րին ու օ­րենք­նե­րին (Ծնն­դոց 26.5)։ Են­թադր­վում է, որ Աստ­ված ակն­կա­լում էր նման կեն­սա­կերպ ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում Իր գոր­ ծըն­կեր հան­դի­սա­ցող մար­դուց։ Սի­նա լե­ռան վրա աստ­վա­ծաշնչ­յան ուխ­տի լիար­ժեք թե­լադ­րումն ակն­հայտ է դարձ­նում, որ հնա­զան­դու­ թյան պայ­մանն ուխ­տի հիմ­նա­քա­րա­յին տե­սանկ­յուն­նե­րից մեկն է։ Ելք 19.5 հա­մա­րը հստա­կո­րեն շա­րադ­րում է. «ե­թե իս­կա­պես լսեք Իմ ձայ­նը…»։ Ուխ­տի պայ­մա­նի տե­սանկ­յունն ան­վի­ճե­լի է. թեև տրված շնոր­հով, չվաս­տա­կած, թեև պարգև նրանց հա­մար՝ ուխ­տի խոս­տում­ներն ան­պայ­մա­նա­կան չէին։ Ժո­ղո­վուր­դը կա­րող էր մեր­ժել պարգևը, հրա­ժար­վել շնոր­հից և­ ե­րես թե­քել խոս­տում­նե­րից։ Ուխ­ տը, ինչ­պես և փր­կու­թյու­նը, եր­բեք չի բռնա­նում ա­զատ կամ­քի վրա։ Աստ­ված ոչ ո­քի ստի­պո­ղա­բար չի բե­րում Իր հետ փրկա­րար հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի մեջ, Նա ոչ ո­քի չի պար­տադ­րում ուխ­տը։ Նա ա­ռա­ջար­ կում է այն բո­լո­րին անվ­ճար. ա­մեն ոք հրա­վիր­վում է այն ըն­դու­նե­լու։ Երբ մար­դը հա­մա­ձայ­նու­թյուն է տա­լիս, հետևում են պար­տա­վո­րու­ թյուն­նե­րը, սա­կայն ոչ թե որ­պես ուխ­տի օրհ­նու­թյուն­նե­րը վաս­տա­ կե­լու մի­ջոց, այլ որ­պես ուխ­տի օրհ­նու­թյուն­ներն ար­դեն ստա­ցած լի­նե­լու տե­սա­նե­լի ար­գա­սիք։ Իս­րա­յե­լը պետք է հնա­զանդ­վեր ոչ թե որ­պես­զի վաս­տա­կեր խոս­տում­նե­րը, այլ որ­պես­զի խոս­տում­ներն ի­ րա­կա­նա­նա­յին նրա­նում։ Նրա հնա­զան­դու­թյու­նը Տի­րո­ջից օրհն­ված լի­նե­լու ար­տա­հայ­տու­թյունն էր։ Հնա­զան­դու­թյունն օրհ­նու­թյուն­ներ Դաս 8

83

չի վաս­տա­կում այն ի­մաս­տով, որ Աստ­ված պար­տա­վոր չէ դրանք տալ։ Դրա փո­խա­րեն հնա­զան­դու­թյունն ստեղ­ծում է մի մի­ջա­վայր, որ­տեղ տե­սա­նե­լի է դառ­նում հա­վա­տի օրհ­նու­թյու­նը։ «Գնա­ցե՛ք այն բո­լոր ճա­նա­պարհ­նե­րով, որ Տե­րը՝ ձեր Աստ­վա­ ծը, պատ­վի­րել է ձեզ, որ­պես­զի ապ­րեք, և լավ լի­նի ձեզ հա­մար, որ­պես­զի ձեր կյան­քի օ­րե­րը եր­կար լի­նեն այն երկ­րում, որ ժա­ ռան­գե­լու եք» (Բ Օ­րենք 5.33)։ Արդ­յո՞ք Տերն այս­տեղ Իս­րա­յե­ լին ա­սում է, որ ե­թե նրանք հնա­զանդ լի­նեն, կվաս­տա­կեն այս օրհ­նու­թյուն­նե­րը, որ Աստ­ված պարտք է ժո­ղովր­դին այս օրհ­նու­ թյուն­նե­րը։ Թե՞ ա­սում է՝ ե­թե հնա­զանդ­վեք, ար­գա­սի­քը կլի­նեն այս օրհ­նու­թյուն­նե­րը, ո­րով­հետև հնա­զան­դու­թյու­նը ճա­նա­պարհ է բա­ցում, որ­պես­զի Ես կա­րո­ղա­նամ օրհ­նել ձեզ։ Ո՞րն է այս եր­ կու գա­ղա­փար­նե­րի տար­բե­րու­թյու­նը։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 21

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Դա­րե­րի փա­փա­գը գրքի 461-467 է­ջե­րի «­Վի­ճա­բա­նու­թյուն» և Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 363-373 է­ջե­րի «Օ­րենքն ու ուխ­տե­րը» գլուխ­նե­րը։ Ինչ­պե՞ս են Մատ­թեոս 22.34–40 հա­մար­ներն օգ­նում մեզ ա­վե­ լի լավ հաս­կա­նալ 1) Աստ­ծո օ­րեն­քի տեղն ու նշա­նա­կու­թյու­նը Նրա ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում և 2) այն գա­ղա­փա­րը, որ ուխ­տը հո­մա­նիշ է հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին։ «­Մար­դու սրտում նախ և­ ա­ռաջ պետք է սեր լի­նի, նախ­քան նա Քրիս­տո­սի ու­ժով և շ­նոր­հով կկա­րո­ղա­նա պա­հել Աստ­ծո օ­րեն­քի կա­նոն­նե­րը (տե՛ս Հռո­մեա­ցի­նե­րին 8.3, 4)։ Հնա­զան­դու­թյունն ա­ ռանց սի­րո նույն­քան անհ­նար է, որ­քան ա­նար­ժեք։ Սա­կայն ե­թե կա սեր, մարդն ինք­նա­բե­րա­բար կկար­գա­վո­րի սե­փա­կան կյան­քը Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րում ար­տա­հայտ­ված Աստ­ծո կամ­քի հետ ներ­ դաշ­նակ»։ ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ներ, հա­տոր 5, էջ 484։ «Իր սուրբ օ­րեն­քի դրույթ­նե­րում Աստ­ված տվել է կյան­քի կա­տար­ յալ կա­նոն և հայ­տա­րա­րել, որ մինչև ժա­մա­նակ­նե­րի ա­վար­տը մի նշագ­րով ան­գամ չփո­փոխ­ված այս օ­րեն­քը պետք է պահ­պա­նի Իր ի­րա­վունք­նե­րը մարդ­կու­թյան նկատ­մամբ։ Քրիս­տո­սը ե­կավ օ­րեն­ քը մե­ծա­րե­լու և պատ­վե­լու։ Նա ցույց տվեց, որ այն հիմն­ված է առ 84

Դաս 8

Աստ­ված և­ առ մարդն ու­նե­ցած սի­րո ըն­դար­ձակ հիմ­քի վրա, և­ որ հնա­զան­դու­թյու­նը դրա դրույթ­նե­րին կազ­մում է մարդ ա­րա­րա­ծի ողջ պար­տա­կա­նու­թյու­նը։ Սե­փա­կան կյան­քով Նա տվեց Աստ­ծո օ­րեն­ քին հնա­զանդ լի­նե­լու օ­րի­նակ։ Լե­ռան քա­րո­զում Նա ցույց տվեց, թե ինչ­պես են այդ օ­րեն­քի պա­հանջ­նե­րը տա­րած­վում ար­տա­քին գոր­ ծո­ղու­թյուն­նե­րի սահ­ման­նե­րից ան­դին և հաշ­վի են առ­նում սրտում բնակ­վող մտադ­րու­թյուն­ներն ու դի­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը»։ Է­լեն Ուայթ, Գործք ա­ռա­քե­լոց, էջ 505։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ին­չո՞ւ է սի­րո թելն ա­վե­լի ուժ­գին կեր­պով մարդ­կանց դե­պի Աստ­ ված քա­շում, քան վա­խի ճո­պա­նը։ 2. Ին­չո՞ւ է «­Սի­րի՛ր քո Տեր Աստ­ծուն քո ամ­բողջ սրտով, քո ամ­բողջ հո­գով, քո ամ­բողջ մտքով» (­Մատ­թեոս 22.37) պատ­վի­րանն ա­ ռա­ջին և­ա­մե­նա­մեծ պատ­վի­րա­նը։ 3. Սի­մո­նա Վե­յը1 գրել է. «­Կար­գու­կա­նո­նը բո­լոր մարդ­կանց ա­ռաջ­ նա­յին կա­րիքն է» (­Մեջ­բեր­վել է Ռաս­սել Կ­րի­կում, Ա­մե­րիկ­յան կար­գու­կա­նո­նի ար­մատ­նե­րը [­Վա­շինգ­տոն Դի­Սի, Ռե­ջե­րի գեյթ­ վեյ, 1992թ.], էջ 3)։ Ինչ­պե՞ս եք հաս­կա­նում նրա խոս­քե­րը այս շա­բաթ­վա դա­սի, հատ­կա­պես օ­րեն­քի գա­ղա­փա­րի հա­մա­տեքս­ տում։ Ամ­փո­փում.

Աստ­ծո օ­րենքն ուխ­տի ան­բա­ժա­նե­լի մասն էր, և­այդ­քա­նով հան­ դարձ՝ ուխ­տը մնում էր շնոր­հի ճշմա­րիտ ուխտ։ Բայց և­ այն­պես, շնոր­հը եր­բեք առ ո­չինչ չի դարձ­նում օ­րեն­քի անհ­րա­ժեշ­տու­թյու­նը։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, օ­րեն­քը մի­ջոց է, ո­րով շնորհն ի ցույց է դրվում և­ար­ տա­հայտ­վում այն մարդ­կանց կյան­քում, ով­քեր ստա­նում են շնոր­հը։

1 Ֆրանսիացի փիլիսոփա և կրոնական մտածող։ Մաթեմատիկոս Անդրե Վեյի քույրը։

Դաս 8

85

ԴԱՍ 9 ՄԱՅԻՍԻ 22–28

ՈՒԽ­ՏԻ ՆՇԱՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ծնն­դոց 2.2, 3, Ելք 20.11, Ելք 16, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.1–4, Ելք 31.12–17, Բ Օ­րենք 5.14։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րը պի­տի պա­հեն շա­բա­թը, որ­պես­զի ի­ րենց սե­րունդ­նե­րի մեջ այն նշվի որ­պես հա­վի­տե­նա­կան ուխտ» (Ելք 31.16)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Որ­տե­ղի՞ց է սկիզբ առ­նում շա­բա­թը։ Ի՞նչն է ա­պա­ցու­ցում, որ շա­բա­թը գո­յու­թյուն է ու­նե­ցել դեռ Սի­նա­յից ա­ռաջ։ Ի՞նչն է շա­բա­թը դարձ­նում ուխ­տի այդ­քան հար­մար նշան։ ­Յո­թե­րորդ օր շա­բաթն ա­սես մուր­ճի ուժ­գին հար­ված լի­նի մեր ան­վերջ կրկնվող ա­ռօր­յա­յին։ Այդ հար­վա­ծով մենք ա­մեն շա­բաթ վե­րա­դառ­նում ենք այն ա­մե­նի հիմ­նա­քա­րին, ինչ ենք կամ կա­րող ենք լի­նել։ Մենք այն­քան զբաղ­ված ենք, վազվ­զում ենք այ­սուայն­ կողմ, գու­մար ենք վաս­տա­կում ու ծախ­սում, գնում այ­սուայն­տեղ, հե­տո հան­կարծ չը­րը՜խկ, գա­լիս է շա­բաթն ու վե­րա­դարձ­նում մեզ մեր ար­մատ­նե­րին, այն սկզբնա­կե­տին, ին­չից ա­մեն ինչ սկսվեց, ո­րով­հետև այն ա­մե­նը, ինչ մեզ հա­մար ո­րո­շա­կի նշա­նա­կու­թյուն ու­նի, այդ­պի­սին է, միայն քա­նի որ Աստ­ված ստեղ­ծեց և՛ այդ բա­նը, և՛ մեզ։ Չ­դա­դա­րող կա­նո­նա­վո­րու­թյամբ և­ա­ռանց բա­ցա­ռու­թյան շա­բա­ թը լուռ կեր­պով տա­րած­վում է հո­րի­զո­նում և ներ­թա­փան­ցում մեր կյան­քի յու­րա­քանչ­յուր գաղտնի ծա­կու­ծուկ։ Այն մեզ հի­շեց­նում է, որ յու­րա­քանչ­յուր թա­քուն ծա­կու­ճուղ ու գաղտ­նա­րան պատ­կա­նում է մեր Ա­րար­չին, Նրան, Ով մեզ դրել է այս­տեղ, Նրան, Ով «սկզբում» ստեղ­ծեց եր­կինքն ու եր­կի­րը՝ գոր­ծո­ղու­թյուն, ո­րը մնում է ողջ քրիս­ տո­նեա­կան հա­վա­տի ան­հեր­քե­լի հիմ­նա­քա­րը, և­ ո­րի ան­հեր­քե­լի, հա­մեստ ու ան­զի­ջում նշա­նը յո­թե­րորդ օր շա­բաթն է։ 86

Դաս 9

Այս շա­բաթ մենք կու­սում­նա­սի­րենք այս նշա­նը Սի­նա­յի ուխ­տի հա­մա­տեքս­տում։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 23

Ծա­գում Որ­քա՜ն հա­ճախ ենք լսում «հին հրեա­կան շա­բաթ» ար­տա­հայ­ տու­թյու­նը։ Սա­կայն Սուրբ Գիրքն ա­ներկ­բա է այն հար­ցում, որ շա­ բա­թը գո­յու­թյուն է ու­նե­ցել հրեա ազ­գի ձևա­վո­րու­մից շատ դա­րեր ա­ռաջ։ Դրա ծագ­ման ար­մատ­նե­րը հաս­նում են ընդ­հուպ մինչև ա­ րար­ման շա­բա­թը։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ծնն­դոց 2.2, 3 և Ելք 20.11 հա­մար­նե­րը։ Որ­տե՞ղ են դրանք պար­զո­րոշ կեր­պով և միան­շա­նա­կո­րեն ցույց տալիս շա­ բա­թի ծա­գու­մը։ ________________________________________________________________________ ­Թեև Ծնն­դոց 2.2, 3 հա­մար­նե­րը չեն սահ­մա­նում «յո­թե­րորդ օ­րը» որ­պես շա­բաթ (այդ սահ­մա­նումն ա­ռա­ջին ան­գամ հան­դի­պում է Ելք 16.26, 29 հա­մար­նե­րում), այդ գա­ղա­փա­րը հստա­կո­րեն բեր­վում է «յո­թե­րորդ օ­րը հանգս­տա­ցավ» (Ծնն­դոց 2.2) ար­տա­հայ­տու­թյան մեջ։ Հանգս­տա­ցավ բա­ռը (եբ­րա­յե­րեն՝ շա­բաթ) օգ­տա­գործ­վում է շա­բաթ (եբ­րա­յե­րեն՝ շաբ­բաթ) գո­յա­կա­նի հետ։ «Ծնն­դոց 2.2, 3 հա­ մար­նե­րում չի օգ­տա­գործ­վում «շաբ­բաթ» բա­ռը, սա­կայն ակն­հայտ է, որ գրո­ղի մտադ­րու­թյունն էր հաս­տա­տել, որ Աստ­ված օրհ­նեց և սր­բեց յո­թե­րորդ օ­րը որ­պես շաբ­բաթ»։ Գ. Ֆ. Ուո­թեր­ման, Աստ­վա­ ծաշն­չի Զոն­դեր­վա­նի պատ­կե­րա­զարդ հան­րա­գի­տա­րան (Գրանդ Ռա­փիդս, Մի­չի­գան, Զոն­դեր­վան հրա­տա­րակ­չա­կան տուն, 1975թ.), հա­տոր 5, էջ 183։ Ակն­հայտ է, որ Ծնն­դոց 2.2, 3 հա­մար­նե­րը սո­վո­ րեց­նում են, որ շա­բաթն ու­նի աստ­վա­ծա­յին ծա­գում և հաս­տա­տում որ­պես օրհ­նու­թյան օր ողջ մարդ­կու­թյան հա­մար։ ­Կար­դա­ցե՛ք Մար­կոս 2.27 հա­մա­րը։ Հի­սուսն ա­սում է, որ շա­բաթն ստեղծ­վել է տա­ռա­ցիո­րեն «մար­դու» հա­մար՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով ողջ մարդ­կու­թյա­նը՝ ի հա­կադ­րու­թյուն շա­բա­թի՝ միայն հրեա­նե­րի հա­ մար տե­սանկ­յա­նը։ Ին­չո՞ւ պետք է Աստ­ված Ին­քը հանգս­տա­նար յո­թե­րորդ օ­րը։ Արդ­ յո՞ք դա Նրան անհ­րա­ժեշտ էր։ Նրա հան­գիստն ու­րիշ ի՞նչ նպա­ տա­կի կա­րող էր ծա­ռա­յել։ ________________________________________________________________________ Դաս 9

87

­ եև ո­րոշ մեկ­նա­բան­ներ ա­ռաջ են քա­շել այն վար­կա­ծը, թե Ա­ Թ րա­րու­մից հե­տո Աստ­ծուն ֆի­զի­կա­կան հան­գիստ էր հար­կա­վոր, Աստ­ծո հանգս­տի ի­րա­կան նպա­տա­կը մարդ­կու­թյանն աստ­վա­ծա­ յին օ­րի­նակ տալն էր։ Մարդ­կա­յին ցե­ղը ևս պետք է վեց օր աշ­խա­ տի, իսկ յո­թե­րորդ՝ շա­բաթ օ­րը, հանգս­տա­նա։ Աստ­վա­ծա­բան Կառլ Բար­տի կար­ծի­քով Ա­րար­ման վեր­ջում Աստ­ծո հան­գիս­տը «շնոր­հի ուխ­տի» մի մաս էր կազ­մում, ո­րի դրույթ­նե­րի հա­մա­ձայն՝ մարդ­կու­ թյու­նը հրա­վիր­վում էր «հանգս­տա­նա­լու Նրա հետ … մաս­նակ­ցե­լու (Աստ­ծո) հանգս­տին»։ Ե­կե­ղե­ցա­կան դա­վա­նա­բա­նու­թյուն, հա­տոր 3, մաս 1 (Է­դին­բուրգ, Շոտ­լան­դիա, «T&T Clark» ՍՊԸ, 1958թ.), էջ 98։ Տ­ղա­մար­դու և կ­նոջ ա­րար­ման հա­ջորդ օ­րը Աստ­ված Իր սի­րով կան­չեց նրանց հանգս­տի մեջ հա­ղոր­դակց­վե­լու, անձ­նա­կան մտեր­ մու­թյուն հաս­տա­տե­լու Իր հետ, Ում պատ­կե­րով նրանք ա­րար­վել էին։ Այդ մտեր­մու­թյունն ու հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նը պետք է շա­րու­ նակ­վեր հա­վիտ­յան։ Մար­դու մե­ղան­չու­մից հե­տո, ա­մեն շա­բաթ ա­ ռա­ջարկ­վում է յու­րա­հա­տուկ օր մար­դու կյան­քում իր Փրկ­չի հետ անց­կաց­նե­լու հա­մար։ Ե­թե ինչ-որ մե­կը ձեզ հարց­ներ՝ ինչ­պես է շա­բա­թը պա­հելն օգ­ տա­կար ե­ղել Տի­րոջ հետ ձեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րին, ի՞նչ կպա­ տաս­խա­նեիք։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 24

Շա­բա­թը Սի­նա­յից ա­ռաջ «­Նա ա­սաց նրանց. «Այս է Տի­րոջ ա­սա­ծը. «­Վա­ղը հանգստ­յան սուրբ շա­բաթն է Տի­րոջ հա­մար. ինչ որ ե­փե­լու եք, ե­փե՛ք, և­ ինչ որ ե­ռաց­նե­լու եք, ե­ռաց­րե՛ք, և­ ինչ որ կա­վե­լա­նա, պա­հե՛ք ձեզ ա­ռա­վոտ­վա հա­մար»» (Ելք 16.23)։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ելք 16-րդ գ­լու­խը՝ Սի­նա­յից ա­ռաջ ա­նա­պա­տում Իս­ րա­յե­լին տրվող մա­նա­նա­յի պատ­մու­թյու­նը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­ րեք, թե ինչ է բա­ցա­հայ­տում այս պատ­մու­թյու­նը.

1. Ա­մեն օր պետք է հա­վաք­վեր մա­նա­նա­յի անհ­րա­ժեշտ չա­փա­ բա­ժի­նը, սա­կայն վե­ցե­րորդ օ­րը մար­դիկ պետք է հա­վա­քեին կրկնա­կի չա­փա­բա­ժին։ 2. Շա­բաթ օ­րը մա­նա­նա չէր տրվում։ 3. Շա­բա­թի հա­մար նա­խա­տես­ված ա­վել հա­վաք­ված չա­փա­բա­ ժի­նը նա­խորդ օր­վա­նից պահ­պան­վում էր ա­ռանց փչա­նա­լու, 88

Դաս 9

մինչ­դեռ մյուս օ­րե­րին ա­վել հա­վաք­ված չա­փա­բա­ժի­նը մինչև հա­ջորդ օ­րը փչա­նում էր։ Ի՞նչ է բա­ցա­հայ­տում այս պատ­մու­թյու­նը շա­բա­թի սրբու­թյան մա­սին նախ­քան Սի­նա­յի օ­րեն­քը տա­լը (տե՛ս Ելք 16.23–28)։ ________________________________________________________________________ «Ըստ էու­թյան շա­բա­թի նույ­նա­կա­նա­ցու­մը յո­թե­րորդ օր­վա հետ, հաս­տա­տու­մը, որ Տերն իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րին տվել է շա­բա­թը, և­ ար­ ձա­նագ­րու­մը, որ ժո­ղո­վուրդն Աստ­ծո պատ­վե­րով հանգս­տա­ցավ յո­թե­րորդ օ­րը, անս­խալ կեր­պով մատ­նա­ցույց են ա­նում շա­բա­թի նա­ խա­պատ­մա­կան (Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյան ժա­մա­նակ) հաս­տա­տու­մը»։ Գ. Ֆ. Ուո­թեր­ման, Աստ­վա­ծաշն­չի Զոն­դեր­վա­նի պատ­կե­րա­զարդ հան­րա­գի­տա­րան, հա­տոր 5, էջ 184։ ­Շա­բա­թի մա­սին Ելք 16-րդ գլ­խում ան­հա­մե­մատ ա­վե­լին կա, քան աչ­քի է զար­նում ա­ռա­ջին հա­յաց­քից։ Ա­հա, թե ինչ է այն մեզ սո­ վո­րեց­նում.

1. Ո՞րն է շա­բա­թի հա­մար նա­խա­պատ­րաս­տա­կան օ­րը։ __________ ________________________________________________________________________ 2. Շա­բաթ­վա ո՞ր օրն է շա­բա­թը։ _________________________________ ________________________________________________________________________ 3. Որ­տե­ղի՞ց է գա­լիս շա­բա­թը։ ____________________________________ ________________________________________________________________________ 4. Ինչ­պի­սի՞ օր պետք է լի­նի շա­բա­թը։ _____________________________ ________________________________________________________________________ 5. Շա­բա­թը ծո­մի՞ օր է։ _____________________________________________ ________________________________________________________________________ 6. Շա­բաթն Աստ­ծո նկատ­մամբ հա­վա­տար­մու­թյան ստու­գա՞րք է։ _____________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ինչ­պե՞ս է շա­բա­թի մա­սին ձեր ու­նե­ցած ներ­կա­յիս ըն­կա­լու­մը հա­մա­պա­տաս­խա­նում նրան, ինչ սո­վո­րեց­նում է Ելք 16-րդ գ­լու­ խը շա­բա­թի մա­սին։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 25

Ուխ­տի նշան «Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րը պի­տի պա­հեն շա­բա­թը, որ­պես­զի ի­րենց սե­ րունդ­նե­րի մեջ այն նշվի որ­պես հա­վի­տե­նա­կան ուխտ։ Դա հա­ Դաս 9

89

վի­տե­նա­կան նշան է իմ և Իս­րա­յե­լի որ­դի­նե­րի միջև, ո­րով­հետև Տե­րը վեց օ­րում ստեղ­ծեց եր­կինքն ու եր­կի­րը, իսկ յո­թե­րորդ օ­րը դա­դար տվեց և հանգս­տա­ցավ»» (Ելք 31.16, 17)։ ­Սուրբ Գր­քում շա­բա­թը սահ­ման­վում է որ­պես «նշան» չորս ան­ գամ (Ելք 31.13, 17, Ե­զե­կիել 20.12, 20)։ «Նշա­նը» «խորհր­դա­նիշ» չէ, այ­սինքն որևէ բան չէ, ո­րը բնա­կան կեր­պով մարմ­նա­վո­րում, ներ­կա­ յաց­նում կամ հի­շեց­նում է որևէ այլ բան, քա­նի որ եր­կուսն էլ ու­նեն նույ­նա­տիպ հատ­կա­նիշ­ներ (օ­րի­նակ՝ բռունց­քի խորհր­դա­նի­շը հա­ ճախ ար­տա­հայ­տում է «ուժ» կամ «զո­րու­թյուն»)։ Աստ­վա­ծաշն­չում շա­բա­թը որ­պես «նշան» գոր­ծում էր որ­պես ար­տա­քին նշան, ա­ռար­ կա կամ պայ­ման, ո­րը մի­տում ու­նի փո­խան­ցե­լու տար­բե­րա­կիչ լուր։ Նշա­նը չու­ներ որևէ բան, ինչն այն հատ­կա­պես կա­պում էր ուխ­տի հետ։ Շա­բաթն ուխ­տի նշան էր «Իմ ու ձեր միջև» ժո­ղովր­դի սե­րունդ­ նե­րի մեջ (Ելք 31.13) միայն այն պատ­ճա­ռով, որ Աստ­ված էր ա­սել։ Ին­չո՞ւ Տերն օգ­տա­գոր­ծեց շա­բա­թը որ­պես ուխ­տի նշան։ Ի՞նչն է շա­բա­թը դարձ­նում Աստ­ծո հետ փրկա­րար հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի այդ­քան հա­մա­պա­տաս­խան խորհր­դա­նիշ։ Հի­շե­լով, որ ուխ­տի ա­մե­նա­կարևոր տե­սանկ­յունն այն է, որ մենք փրկվում ենք շնոր­ հով, որ գոր­ծե­րը չեն կա­րող փրկել մեզ՝ ի՞նչ կա շա­բա­թի մեջ, ինչն այն դարձ­նում է այդ հա­րա­բե­րու­թյան այդ­քան լավ խորհր­ դա­նիշ (տե՛ս Ծնն­դոց 2.3, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.1–4)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Որ­պես շնոր­հի ուխ­տի նշան՝ շա­բաթն այն­քա­նով է հե­տաքր­քիր, որ դա­րեր շա­րու­նակ հրեա­ներն այն ըն­կա­լել են որ­պես մե­սիա­կան փրկագն­ման նշան։ Շա­բա­թի մեջ նրանք տես­նում էին Մե­սիա­յի փրկու­թյան կան­խա­վա­յե­լու­մը։ Քա­նի որ մենք հաս­կա­նում ենք, որ փրկագ­նու­մը գա­լիս է մի­միայն շնոր­հից, հաս­կա­նում ենք նաև, որ ուխ­տը շնոր­հի ուխտ է, շա­բա­թի, փրկագն­ման և­ուխ­տի միջև կա­պը պարզ է դառ­նում (տե՛ս Բ Օ­րենք 5.13–15)։ Այս­պի­սով, հա­կա­ռակ հա­ մընդ­հա­նուր կար­ծի­քի, շա­բաթն Աստ­ծո փրկա­րար շնոր­հի նշանն է, ոչ թե գոր­ծե­րով փրկու­թյան նշան։ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ է նշա­նա­կում «հանգս­տա­նալ» շա­բաթ օ­րը։ Ինչ­ պե՞ս եք դուք հանգս­տա­նում շա­բաթ օ­րը։ Ի՞նչն եք այլ կերպ ա­ նում այդ օ­րը, ինչն այն «նշան» է դարձ­նում։ Կա­րո՞ղ է արդ­յոք ձեզ ճա­նա­չող ինչ-որ մե­կը նա­յել ձեր կյան­քին և տես­նել, որ շա­ բաթն իս­կա­պես յու­րա­հա­տուկ օր է ձեզ հա­մար։ 90

Դաս 9

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 26

Սր­բա­գործ­ման նշան «Ան­պատ­ճառ պա­հե՛ք Իմ շա­բաթ­նե­րը, ո­րով­հետև ձեր սե­րունդ­ նե­րի մեջ դա մի նշան է Իմ ու ձեր միջև, որ­պես­զի գի­տե­նաք, որ Ես եմ ձեզ սրբա­գոր­ծող Տե­րը» (Ելք 31.13)։ ­Շա­բա­թի մա­սին բա­ցա­ռի­կո­րեն հա­րուստ է Ելք 31.12–17 հա­մար­ նե­րը պա­րու­նա­կող հատ­վա­ծը, ո­րը հետևում է սրբա­րա­նը կա­ռու­ ցե­լու և դ­րա ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը հաս­տա­տե­լու Տի­րոջ ցու­ցում­նե­րին (Ելք 25.1-31.11)։ ­Շա­բա­թի գա­ղա­փա­րը որ­պես «նշա­նի»՝ տե­սա­նե­լի, ար­տա­քին և հա­վի­տե­նա­կան նշա­նի Աստ­ծո և Իր ժո­ղովր­դի միջև, այս կերպ ա­ռա­ջին ան­գամ ար­տա­հայտ­ված է այս­տեղ։ Տեքստն ինք­նին պա­ րու­նա­կում է մեր ու­սում­նա­սի­րու­թյանն ար­ժա­նի ո­րոշ հե­տաքր­քիր գա­ղա­փար­ներ։ Այս տեքս­տում միա­վոր­վում են եր­կու նոր գա­ղա­ փար­ներ.

1. Շա­բա­թը որ­պես ճա­նա­չո­ղու­թյան նշան, 2. Շա­բա­թը որ­պես սրբա­գործ­ման նշան։ ­Դի­տար­կե՛ք նշա­նի այն տե­սանկ­յու­նը, ո­րը կապ­ված է ճա­նա­չո­ ղու­թյան հետ։ Ճա­նա­չո­ղու­թյան՝ հրեա­նե­րի ըն­կա­լու­մը նե­րա­ռում է մտա­վոր, ազ­գակ­ցա­կան և հու­զա­կան տե­սանկ­յուն­ներ։ «­Ճա­նա­չել» պար­զա­պես չի նշա­նա­կում ի­մա­նալ որևէ բան կամ որևէ մե­կին։ Այն նաև նշա­նա­կում էր ի­մաս­տա­լից հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ ու­նե­նալ ճա­ նաչ­վո­ղի հետ։ Այս­պի­սով, ճա­նա­չել Աստ­ծուն նշա­նա­կում էր Նրա հետ ճիշտ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ լի­նել՝ «ծա­ռա­յել» Նրան (Ա Մ­ նա­ցոր­դաց 28.9), «վա­խե­նալ» Նրա­նից (Ե­սա­յի 11.2), «հա­վա­տալ» Նրան (Ե­սա­յի 43.10), «վստա­հել» և «ո­րո­նել» Նրան (­Սաղ­մոս­ներ 9.10) և «կան­չել» Նրա ա­նու­նը (Ե­րե­միա 10.25)։ ­Կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված պար­բե­րու­թյու­նում տրված բո­լոր տեքս­ տե­րը։ Ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ինչ է նշա­նա­կում «ճա­նա­չել» Տի­րո­ջը։ ­Բա­ցի այդ, շա­բաթն ու­նի սրբա­գործ­ման նշա­նի ի­մաստ։ Այն ցույց է տա­լիս, որ Տե­րը «սրբա­գոր­ծում» է Իր ժո­ղովր­դին (հա­մե­մա­տե՛ք Ղև­ տա­կան 20.8 հա­մա­րի հետ)՝ նրան «սուրբ» դարձ­նե­լով (Բ Օ­րենք 7.6)։ Սր­բա­գործ­ման գոր­ծըն­թա­ցը նույն­քան Աստ­ծո փրկագ­նող սի­րո արդ­յունք է, որ­քան և Աստ­ծո փրկա­րար և փր­կագ­նող աշ­խա­տան­ քը։ Ե՛վ ար­դա­րու­թյու­նը (ար­դա­րա­ցու­մը), և՛ սրբա­գոր­ծումն Աստ­ Դաս 9

91

ծո գոր­ծեր են. «Ես եմ Տե­րը, որ սրբա­գոր­ծում եմ ձեզ» (Ղև­տա­կան 20.8)։ Այս­պի­սով, շա­բա­թը նշան է, ո­րը տա­լիս է գի­տու­թյուն Աստ­ ծո մա­սին՝ որ­պես Սր­բա­գոր­ծո­ղի։ «­Շա­բա­թը, որ աշ­խար­հին տրվել է որ­պես Աստ­ծո՝ Ա­րա­րիչ լի­նե­լու նշան, ծա­ռա­յում է նաև որ­պես Նրա՝ Սր­բա­գոր­ծող լի­նե­լու նշան»։ Է­լեն Ուայթ, Վ­կա­յու­թյուն­ներ ե­կե­ղե­ցու հա­մար, հա­տոր 6, էջ 350։ ­Դի­տար­կե՛ք շա­բաթ օ­րը և սր­բա­գործ­վե­լու, այ­սինքն սուրբ դառ­ նա­լու գոր­ծըն­թա­ցը։ Ի՞նչ դեր ու­նի շա­բա­թը պա­հելն այս գոր­ծըն­ թա­ցում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող է Տերն օգ­տա­գոր­ծել շա­բա­թը պա­հե­լու մեր փոր­ձա­ռու­թյու­նը, որ­պես­զի օգ­նի մեզ սրբա­գործ­վել։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 27

Հի­շե­լով շա­բա­թը «­Հի­շի՛ր հանգս­տի օ­րը, որ­պես­զի սուրբ պա­հես այն» (Ելք 20.8)։ ­Շա­բա­թը մար­դու հա­մար ե­ղել և մ­նում է «հի­շե­լու» նշան։ Հի­շել բա­ ռի կի­րա­ռու­մը ծա­ռա­յում է մի քա­նի նպա­տակ­նե­րի։ Ա­ռա­ջին, ինչ-որ բան հի­շե­լը նշա­նա­կում է հետ­հա­յացք նե­տել անց­յա­լին։ Այս դեպ­քում շա­բա­թը մատ­նան­շում է Աստ­ծո խոս­քով հաս­տատ­ված Ա­րար­չա­գոր­ ծու­թյու­նը, ո­րի գա­գաթ­նա­կե­տը դար­ձավ շա­բա­թի հաս­տա­տու­մը որ­ պես հանգս­տի և Աստ­ծո հետ հա­տուկ հա­ղոր­դակ­ցու­թյան հա­մար նա­խա­տես­ված օր­վա։ ­Հի­շե­լու հրա­մա­նը առնչ­վում է նաև ներ­կա­յին։ Մենք ոչ միայն պետք է «հի­շենք» շա­բա­թը (Ելք 20.8), այլև պետք է «սուրբ պա­հենք» այն (տե՛ս Բ Օ­րենք 5.12)։ Այս­պի­սով, շա­բա­թը կարևոր նշա­նա­կու­ թյուն ու­նի մեզ հա­մար այժմ՝ ներ­կա­յում։ Եվ վեր­ջա­պես, շա­բա­թը հի­շե­լը մեզ դե­պի ա­պա­գա է տա­նում։ Այն ան­ձը, ով հի­շում է շա­բա­թը պա­հե­լը, խոս­տում­նա­լից, հա­րուստ և­ի­ մաս­տա­լից ա­պա­գա ու­նի շա­բա­թի Տի­րոջ հետ։ Տվ­յալ ան­ձը մնում է ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում, ո­րով­հետև նա մնում է Տի­րոջ մեջ։ Եվ նո­րից, երբ մենք հաս­կա­նում ենք, որ ուխ­տը հա­րա­բե­րու­թյուն է Աստ­ծո և մարդ­կու­թյան միջև, շա­բա­թը, ո­րը կա­րող է մե­ծա­պես օգ­ նել ամ­րաց­նե­լու այդ հա­րա­բե­րու­թյու­նը, ձեռք է բե­րում յու­րա­հա­տուկ ի­մաստ։ Եվ իս­կա­պես, հի­շե­լով ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը և դ­րա Ա­րար­չին՝ Աստ­ծո ժո­ղո­վուր­դը նաև հի­շում է Աստ­ծո ո­ղոր­մա­շատ փրկու­թյու­նը (տե՛ս Բ Օ­րենք 5.14 հա­մա­րը, որ­տեղ շա­բաթն այս հա­մա­տեքս­տում 92

Դաս 9

դի­տարկ­վում է որ­պես Ե­գիպ­տո­սից ա­զա­տագր­ման նշան՝ Աստ­ծո մեջ ամ­փոփ­ված վերջ­նա­կան փրկու­թյան խորհր­դա­նիշ)։ Ա­րա­րումն ու վե­րաա­րա­րու­մը փոխ­կա­պակց­ված են։ Ա­ռա­ջի­նը հնա­րա­վոր է դարձ­նում վեր­ջի­նի ի­րա­կա­նա­ցու­մը։ Շա­բա­թը նշան է, ո­րը հայտ­ նում է այն մա­սին, որ Աստ­ված աշ­խար­հի, ինչ­պես նաև մեր փրկու­ թյան Ա­րա­րիչն է։ «Նրա շա­բա­թը սուրբ պա­հե­լով՝ մենք պետք է ցույց տանք, որ Նրա ժո­ղո­վուրդն ենք։ Նրա Խոս­քը հռչա­կում է, որ շա­բա­թը նշան է, ո­րի մի­ջո­ցով տար­բե­րակ­վում է պատ­վի­րան­ներ պա­հող ժո­ղո­ վուր­դը։ … Նրանք, ով­քեր պա­հում են Աստ­ծո օ­րեն­քը, մեկ կլի­նեն Նրա հետ մեծ պայ­քա­րում, որն սկսվեց երկն­քում սա­տա­նա­յի և Աստ­ծո միջև»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­րեր, գիրք 2, էջ 160։ ­Դի­տար­կե՛ք Աստ­ծո ծա­ռա­յի այս ար­տա­հայ­տու­թյու­նը։ Ի՞նչ կա շա­բա­թի մեջ, ինչն այն դարձ­նում է այն­պի­սի մի բան, ին­չը կա­րող է տար­բե­րա­կել մեզ որ­պես «պատ­վի­րան­ներ պա­հող ժո­ղո­վուրդ» շատ ա­վե­լի, քան, մի­գու­ցե, մյուս պատ­վի­րան­նե­րից որևէ մե­կը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՈՒՐ­ԲԱԹ ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 28

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­ թյուն­նե­րի 7-րդ հա­տո­րի 968-970 է­ջե­րը, Վ­կա­յու­թյուն­ներ ե­կե­ղե­ցու հա­մար գրքի 6-րդ հա­տո­րի 349–351 է­ջե­րի «­Շա­բա­թը պա­հե­լը» և Նա­հա­պետ­ներ և մար­գա­րե­ներ գրքի 295–297 է­ջե­րի «­Կար­միր ծո­վից Սի­նա» գլուխ­նե­րը։ ­Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը բազ­մա­կող­մա­նիո­րեն և հիմ­նա­րար կեր­ պով սահ­մա­նում են Աստ­ված-մարդ և մարդ-մարդ հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րը։ Տաս­նա­բան­յա­յի կենտ­րո­նա­կան պատ­վի­րա­նը շա­բա­թի պատ­վի­րանն է։ Այն հա­տուկ կեր­պով է ներ­կա­յաց­նում շա­բա­թի Տի­ րո­ջը և մատ­նա­ցույց է ա­նում Նրա իշ­խա­նու­թյան և սե­փա­կա­նու­ թյան ո­լոր­տը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք այս եր­կու տե­սանկ­յուն­նե­րի վրա. 1) Աստ­վա­ծու­թյան ինք­նու­թյու­նը՝ Յահ­վե (ՏԵՐ), Ով Ա­րա­րիչն է (Ելք 20.11, Ելք 31.17), և Ով այս­պի­սով ու­նի ե­զա­կի տեղ, 2) Նրա իշ­ խա­նու­թյան և սե­փա­կա­նու­թյան ո­լոր­տը՝ «եր­կինքն ու եր­կի­րը, ծովն ու դրա մեջ բո­լոր ե­ղած­նե­րը» (Ելք 20.11, հա­մե­մա­տե՛ք Ելք 31.17 հա­ Դաս 9

93

մա­րի հետ)։ Այս եր­կու տե­սանկ­յուն­նե­րում շա­բա­թի պատ­վի­րանն ու­նի այն­պի­սի բնու­թա­գիր, ո­րը հա­տուկ էր մի­ջազ­գա­յին, հին մեր­ ձա­վո­րարևել­յան պայ­մա­նագ­րե­րի կնիք­նե­րին։ Այս կնիք­նե­րը սո­վո­ րա­բար դրվում էին պայ­մա­նագ­րե­րի կենտ­րո­նում և պա­րու­նա­կում էին 1) աստ­վա­ծու­թյան ինք­նու­թյու­նը (սո­վո­րա­բար հե­թա­նոս աստ­ ված) և 2) սե­փա­կա­նու­թյան և­ իշ­խա­նու­թյան ո­լոր­տը (սո­վո­րա­բար սահ­մա­նա­փակ աշ­խար­հագ­րա­կան տա­րածք)։ «­Հո­գու սրբա­գոր­ծու­մը ցույց է տա­լիս տար­բե­րու­թյու­նը նրանց միջև, ով­քեր ու­նեն Աստ­ծո կնի­քը, և­ով­քեր պա­հում են կեղծ հանգս­ տի օ­րը։ Երբ գա ստու­գար­քի օ­րը, հստա­կո­րեն ցույց կտրվի, թե ինչ է գա­ զա­նի դրոշ­մը։ Դա կի­րա­կին պա­հելն է։ Աստ­ված նշա­նա­կել է յո­թե­րորդ օ­րը որ­պես Իր շա­բաթ [Ելք 31.13, 17, 16 մեջ­բեր­ված]։ Այս­պի­սով, տար­բե­րու­թյուն է դրվում հա­վա­տա­րիմ­նե­րի և­ան­հա­ վա­տա­րիմ­նե­րի միջև։ Նրանք, ով­քեր փա­փա­գում են ստա­նալ Աստ­ծո կնիքն ի­րենց ճա­կատ­նե­րին, պետք է պա­հեն չոր­րորդ պատ­վի­րա­նի շա­բա­թը»։ Է­լեն Ուայթ, ՅՕԱ աստ­վա­ծաշնչ­յան մեկ­նա­բա­նու­թյուն­ ներ, հա­տոր 7, էջ 980, 981։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Կար­դա­ցե՛ք Ղև­տա­կան 19.30 հա­մա­րը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­ րեք, թե ինչ­պես է այն կա­պում սրբա­րանն ու շա­բա­թը։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով այն, ինչ մենք մինչ այժմ սո­վո­րել ենք այն մա­սին, թե ին­չի նշան է շա­բա­թը՝ ին­չո՞ւ է այդ կապն այդ­քան ի­մաս­տա­լից։ 2. Ինք­ներդ ձեզ տվե՛ք այս հար­ցը՝ շա­բա­թը պա­հելն օգ­նե՞լ է արդ­ յոք ամ­րաց­նել իմ ըն­թաց­քը Տի­րոջ հետ։ Ե­թե ոչ, ա­պա ի՞նչ փո­փո­ խու­թյուն­ներ կա­րող եք ա­նել։ Ամ­փո­փում.

­Շա­բաթն ուխ­տի նշան է, ո­րը հաս­նում է ընդ­հուպ մինչև այն ժա­ մա­նակ­նե­րը, երբ կի­րա­կա­նա­նա փրկու­թյան ծրա­գի­րը։ Այն մատ­ նան­շում է Ա­րար­չա­գոր­ծու­թյու­նը և­որ­պես շնոր­հի ուխ­տի նշան՝ մեզ ցույց է տա­լիս վերջ­նա­կան վե­րաա­րա­րու­մը, երբ Աստ­ված ա­մեն բան նոր կա­նի։

94

Դաս 9

ԴԱՍ 10 ՄԱՅԻՍԻ 29–ՀՈՒՆԻՍԻ 4

ՆՈՐ ՈՒԽ­ՏԸ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ե­րե­միա 31.31–34, Մատ­թեոս 5.17–28, Ով­սեե 2.18–20, Ե­սա­յի 56.6, 7, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.7, 8, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.4, Մատ­ թեոս 27.51։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ա­հա օ­րեր են գա­լու,- ա­սում է Տե­րը,- երբ Իս­րա­յե­լի տան հետ և Հու­դա­յի տան հետ նոր ուխտ եմ կա­պե­լու» (Ե­րե­միա 31.31)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ի՞նչ զու­գա­հեռ­ներ գո­յու­թյուն ու­նեն հին և նոր ուխ­տե­րի միջև։ Ի՞նչ դեր է խա­ղում օ­րենքն ուխ­տում։ Ո՞ւմ հետ էին ար­վում ուխ­տե­րը։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ ված գիրքն «ա­վե­լի լավ ուխտ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.6) ա­սե­լով։ Ի՞նչ կապ կա ուխ­տի և­երկ­նա­յին սրբա­րա­նի միջև։ ­Տա­րի­ներ ա­ռաջ մի ամ­սագ­րում հրա­տա­րակ­ված ծաղ­րան­կա­ րում պատ­կեր­ված էր գրա­սեն­յա­կա­յին մի կա­ռա­վա­րիչ՝ կանգ­նած մի խումբ այլ կա­ռա­վա­րիչ­նե­րի առջև։ Նրա ձեռ­քում կար մաք­րող մի­ջոց­նե­րով լի մի արկղ, ո­րը նա ցույց էր տա­լիս ներ­կա­նե­րին։ Նա հպար­տու­թյամբ մատ­նա­ցույց էր ա­նում ՆՈՐ բա­ռը, ո­րը մեծ կար­միր տա­ռե­րով գրված էր արկ­ղի վրա. այն, բնա­կա­նա­բար, մատ­նա­ցուց էր ա­նում ապ­րան­քի նոր լի­նե­լու փաս­տը։ Հե­տո ղե­կա­վար անձն ա­ սաց. «Ի­րա­կա­նում արկ­ղի վրա­յի ՆՈՐ բառն է միայն նոր»։ Այլ խոս­ քե­րով, այն, ինչ փոխ­վել էր, ին­չը նոր էր, պար­զա­պես արկ­ղի վրա գրված ՆՈՐ բառն էր։ Մ­նա­ցած ա­մեն ինչ նույնն էր։ ­Կա­րող ենք ա­սել, որ ո­րոշ ի­մաս­տով նոր ուխ­տը նման է այս ի­րա­ վի­ճա­կին։ Ուխ­տի հիմ­քը, այն հիմ­նա­կան հույ­սը, որ ուխ­տը կրում է մեզ հա­մար, ինչ­պես նաև դրա հիմ­նա­կան պայ­ման­նե­րը մնա­ցել են նույ­նը։ Ուխ­տը միշտ ե­ղել է Աստ­ծո շնոր­հի և­ ո­ղոր­մու­թյան ուխտ, ո­րը հիմն­ված է ե­ղել այն­պի­սի սի­րո վրա, ո­րը գե­րա­զան­ցում է մարդ­ կա­յին թու­լու­թյուն­ներն ու ձա­խո­ղում­նե­րը։ Դաս 10

95

ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 30

Ա­հա օ­րեր են գա­լու… ­ ար­դա­ցե՛ք Ե­րե­միա 31.31–34 հա­մար­նե­րը և պա­տաս­խա­նե՛ք Կ հետև­յալ հար­ցե­րին.

1. Ո՞վ է դրդում ուխ­տի կնքմա­նը։ ___________________________________ ________________________________________________________________________ 2. Ո՞ւմ օ­րեն­քի մա­սին է խոս­վում այս­տեղ։ Ի՞նչ օ­րենք է դա։ _____ ________________________________________________________________________ 3. Ո՞ր հա­մար­ներն են ընդգ­ծում հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի տե­սանկ­ յու­նը, որն Աստ­ված կա­մե­նում է ու­նե­նալ Իր ժո­ղովր­դի հետ։ _______ ________________________________________________________________________ 4. Իր ժո­ղովր­դի օգ­տին ար­ված Աստ­ծո ո՞ր գոր­ծերն են կազ­մում ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հիմ­քը։ _______________________________ ________________________________________________________________________ ­Պարզ է, որ նոր ուխ­տը շատ չի տար­բեր­վում հին ուխ­տից, որն ար­վել էր Իս­րա­յե­լի հետ Սի­նա լե­ռան վրա։ Ի­րա­կա­նում, Սի­նա­յի ուխ­ տի խնդիրն այն չէր, որ այն հին կամ հնա­ցած էր։ Խն­դիրն այն էր, որ այդ ուխ­տը խախտ­վել էր (տե՛ս Ե­րե­միա 31.32)։ ­Վե­րը նշված հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը, ո­րոնք բո­լորն էլ կա­րե­լի է գտնել այն չորս հա­մար­նե­րում, ա­պա­ցու­ցում են, որ «հին ուխ­տի» շատ տե­սանկ­յուն­ներ ան­փո­փոխ են մնում նո­րում։ «­Նոր ուխտն» ինչ-որ ա­ռու­մով «նո­րոգ­ված ուխտ» է։ Այն ա­ռա­ջի­նի ի­րա­կա­նա­ցու­ մը, կա­տա­րումն է։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք Ե­րե­միա 31.34 հա­մա­րի վեր­ջին մա­սի վրա, ո­րում Տերն ա­սում է, որ կնե­րի Իր ժո­ղովր­դի ա­նօ­րե­նու­ թյուն­ներն ու մեղ­քե­րը։ Թեև Տերն ա­սում է, որ կգրի օ­րեն­քը մեր սրտե­րում և կ­տե­ղադ­րի այն մե­զա­նում, Նա, այ­դու­հան­դերձ, շեշ­ տադ­րում է, որ կնե­րի մեր մեղքն ու ա­նօ­րե­նու­թյու­նը, ո­րը խախ­ տում է մեր սրտում գրված օ­րեն­քը։ Այս գա­ղա­փար­նե­րի միջև որևէ հա­կա­սու­թյուն կամ լար­վա­ծու­թյուն տես­նո՞ւմ եք։ Ե­թե ոչ՝ ին­չո՞ւ։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում օ­րեն­քի գրված լի­նե­լը մեր սրտե­րում, ինչ­պես դա ներ­կա­յաց­նում է Հռո­մեա­ցի­նե­րին 2.15 հա­մա­րը (­Մատ­թեոս 5.17–28)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 96

Դաս 10

Ինչ­պե՞ս կա­րող եք օգ­տա­գոր­ծել այ­սօր­վա տեքս­տե­րը՝ պա­տաս­ խա­նե­լու այն փաս­տար­կին, թե Տա­սը պատ­վի­րան­նե­րը (հատ­կա­պես շա­բա­թը) կորց­րել է ու­ժը նոր ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում։ Առ­հա­սա­րակ կա՞ արդ­յոք որևէ բան այդ տեքս­տե­րում, ո­րը կա­րող է նման միտք են­թադ­րել։ Նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կը, ինչ­պե՞ս կա­րե­լի է այդ տեքս­տե­րի հի­ման վրա ա­պա­ցու­ցել օ­րեն­քի հա­րատևու­թյու­նը։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՄԱ­ՅԻ­ՍԻ 31

Սր­տի գործ Այն ժա­մա­նակ, երբ մո­տե­նում էր Հու­դա­յի հա­րա­վա­յին թա­գա­վո­ րու­թյան վեր­ջը, և ժո­ղո­վուր­դը տար­վել էր բա­բե­լոն­յան գե­րու­թյան, Աստ­ված Իր մար­գա­րե Ե­րե­միա­յի մի­ջո­ցով հռչա­կեց «նոր ուխ­տը»։ Այս գա­ղա­փարն Աստ­վա­ծաշն­չում ա­ռա­ջին ան­գամ ար­տա­հայտ­վում է այս­տեղ։ Այ­դու­հան­դերձ, երբ տա­սը ցե­ղե­րից կազմ­ված Իս­րա­յե­ լի հյու­սի­սա­յին թա­գա­վո­րու­թյու­նը պետք է կոր­ծան­վեր (Ե­րե­միա­յից մոտ հար­յուր հի­սուն տա­րի ա­ռաջ), մեկ այլ ուխտ կա­պե­լու գա­ղա­ փա­րը կրկին նշվեց, այս ան­գամ Ով­սեեի կող­մից (Ով­սեե 2.18–20)։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ով­սեե 2.18–20 հա­մար­նե­րը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­ րեք զու­գա­հե­ռին այն բա­նի միջև, ինչ Տերն ա­սում է Իր ժո­ղովր­ դին այս­տեղ և­ ինչ ա­սում է Ե­րե­միա 31.31–34 հա­մար­նե­րում։ Ի՞նչ ընդ­հա­նուր պատ­կեր է օգ­տա­գործ­ված, և կր­կին, ի՞նչ է դա ա­սում ուխ­տի հիմ­նա­կան ի­մաս­տի և բ­նույ­թի մա­սին։ ­Պատ­մու­թյան այն պա­հե­րին, երբ Աստ­ծո ծրագ­րերն Իր ուխ­տի ժո­ղովր­դի հա­մար փա­կու­ղու ա­ռաջ էին կանգ­նում ժո­ղովր­դի ապս­ տամ­բու­թյան և­ ան­հա­վա­տու­թյան պատ­ճա­ռով, Աստ­ված ու­ղար­ կում էր մար­գա­րե­նե­րի՝ հռչա­կե­լու, որ Իր հա­վա­տա­րիմ­նե­րի հետ ուխ­տի պատ­մու­թյու­նը դեռևս չի ա­վարտ­վել։ Ան­կախ նրա­նից, թե որ­քան ան­հա­վա­տա­րիմ մար­դիկ կա­րող էին լի­նել, ան­կախ նրանց մեջ տի­րող հա­վա­տու­րա­ցու­թյու­նից, ապս­տամ­բու­թյու­նից և­անհ­նա­ զան­դու­թյու­նից՝ Տերն ա­ռաջ­վա պես հռչա­կում է ուխ­տի հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի մեջ մտնե­լու Իր ցան­կու­թյան մա­սին բո­լոր նրանց հետ, ով­քեր կա­մե­նում են ա­պաշ­խա­րել, հնա­զանդ­վել և ս­տա­նալ Նրա խոս­տում­նե­րը։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը։ Թեև դրանք ա­ռանձ­նա­հա­տուկ կեր­պով չեն խո­սում նոր ուխ­տի մա­սին, ի՞նչ տար­րեր են տե­սա­նե­ լի դրան­ցում, ո­րոնք ար­տա­ցո­լում են նոր ուխ­տի սկզբունք­նե­րը։ Դաս 10

97

Ե­զե­կիել 11.19 ________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­զե­կիել 18.31 ________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ե­զե­կիել 36.26 ________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Տե­րը կտա սիրտ, «որ ճա­նա­չեն, որ Ես եմ Տե­րը» (Ե­րե­միա 24.7)։ Նա ա­սում է. «­Քար սիր­տը պի­տի հե­ռաց­նեմ նրանց մարմ­նից և նրանց մարմ­նե­ղեն մի սիրտ տամ» (Ե­զե­կիել 11.19) և պի­տի տամ «նոր սիրտ» և «նոր հո­գի» (Ե­զե­կիել 36.26)։ Նա նաև ա­սում է. «Իմ հո­գին պի­տի դնեմ ձեր մեջ» (Ե­զե­կիել 36.27)։ Աստ­ծո այս գոր­ծը նոր ուխ­տի հիմքն է։ Ե­թե ինչ-որ մե­կը ձեզ ա­սեր՝ ես նոր սիրտ եմ ու­զում, ու­զում եմ օ­րեն­քը գրված լի­նի իմ սրտում, ու­զում եմ սիրտ, ո­րը կճա­նա­չի Տի­րո­ջը, սա­կայն չգի­տեմ՝ ինչ­պես այն ձեռք բե­րել, ի՞նչ կպա­տաս­ խա­նեիք այդ անձ­նա­վո­րու­թյա­նը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 1

Հին և նոր ուխ­տեր «Իսկ այն օ­տա­րա­կան­նե­րի որ­դի­նե­րը, ո­րոնք հա­րել են Տի­րո­ ջը՝ Նրան ծա­ռա­յե­լու, Տի­րոջ ա­նու­նը սի­րե­լու և Նրա ծա­ռա­նե­րը լի­նե­լու հա­մար, բո­լոր նրանք,- ա­սում է Տե­րը,- որ կպա­հեն Իմ շա­բա­թը և­ այն չեն պղծի ու կառ­չած կմնան Իմ ուխ­տին, նրանց Իմ սուրբ լե­ռը կբե­րեմ և կու­րա­խաց­նեմ նրանց Իմ ա­ղոթ­քի տան մեջ. նրանց ող­ջա­կեզ­ներն ու զո­հերն ըն­դու­նե­լի կլի­նեն Իմ սե­ղա­ նի վրա, ո­րով­հետև Իմ տու­նը ա­ղոթ­քի տուն պի­տի կոչ­վի բո­լոր ժո­ղո­վուրդ­նե­րի հա­մար» (Ե­սա­յի 56.6, 7)։ Ե­րե­միան հաս­տա­տում է, որ նոր ուխ­տը պետք է ար­վի «Իս­րա­յե­լի տան հետ» (Ե­րե­միա 31.33)։ Նշա­նա­կո՞ւմ է սա արդ­յոք, որ ուխ­տի խոս­տում­նե­րը կա­րող է ստա­նալ բա­ցա­ռա­պես Աբ­րա­հա­մի սե­րուն­ դը՝ հրեա ար­յամբ և ծ­նուն­դով։ Ո՛չ։ Դա այդ­պես չի ե­ղել նույ­նիսկ Հին Կ­տա­կա­րա­նի ժա­մա­նակ­ նե­րում։ Այն փաս­տը, որ հրեա ազգն է ընդ­հա­նուր առ­մամբ ստա­ցել 98

Դաս 10

ուխ­տի խոս­տում­նե­րը, ի­հար­կե, ճիշտ է։ Այ­դու­հան­դերձ, այդ փաս­տը եր­բեք չի բա­ցա­ռել մյուս ազ­գե­րին։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, բո­լո­րը՝ հրեա թե հե­թա­նոս, հրա­վիր­վում էին մաս­նա­կից դառ­նա­լու ուխ­տի խոս­տում­ նե­րին, սա­կայն նախ պետք է հա­մա­ձայ­նեին մտնել այդ ուխ­տի մեջ։ Այ­սօր, ի­հար­կե, ա­մեն ինչ նույնն է։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ե­սա­յու վե­րը նշված տեքս­տը։ Ի՞նչ պայ­ման­ներ են դրանք դնում այն մարդ­կանց ա­ռաջ, ով­քեր կա­մե­նում են ծա­ռա­ յել Տի­րո­ջը։ Արդ­յո՞ք կա որևէ տար­բե­րու­թյուն նրա մեջ, ինչ Աստ­ ված ա­սում էր նրանց և­ինչ ա­սում է մեզ այ­սօր։ Բա­ցատ­րե՛ք ձեր պա­տաս­խա­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Թեև նոր ուխտն ան­վան­վում է «ա­վե­լի լա­վը» (տե՛ս չո­րեք­շաբ­թի օր­վա դա­սը), հին և նոր ուխ­տե­րը կազ­մող հիմ­նա­կան դրույթ­նե­րի մեջ իս­կա­պես ոչ մի տար­բե­րու­թյուն չկա։ Միև­նույն Աստ­վածն է, որ ա­ռա­ջար­կում է փրկու­թյու­նը միև­նույն ճա­նա­պար­հով՝ շնոր­հով (Ելք 34.6, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.24), միև­նույն Աստ­վածն է, որ ո­րո­նում է ժո­ղո­վուրդ, ով հա­վա­տով կհա­վակ­նի ներ­ման Նրա խոս­տում­նե­ րին (Ե­րե­միա 31.34, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.12), միև­նույն Աստ­վածն է, որ փոր­ձում է գրել օ­րեն­քը նրանց սրտե­րի վրա, ով­քեր կհետևեն Ի­րեն հա­վա­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում (Ե­րե­միա 31.33, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.10)՝ լի­նեն նրանք հրեա­ներ, թե հե­թա­նոս­ներ։ ­Նոր Կ­տա­կա­րա­նում հրեա­նե­րը, ար­ձա­գան­քե­լով շնոր­հի ընտր­ յալ լի­նե­լուն, ըն­դու­նե­ցին Հի­սուս Քրիս­տո­սին և Նրա Ա­վե­տա­րա­նը։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ նրանք ե­կե­ղե­ցու սիրտն էին՝ շնոր­հի ընտ­րու­թյան մնա­ցոր­դը (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 11.5)՝ հա­կա­ռակ նրանց, ով­քեր կու­րա­ ցել էին (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 11.7)։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, հե­թա­նոս­նե­ րը, ով­քեր նախ­կի­նում չէին հա­վա­տում, ըն­դու­նե­ցին Ա­վե­տա­րա­նը և պատ­վաստ­վե­ցին Աստ­ծո ճշմա­րիտ ժո­ղովր­դին, ո­րը կազմ­ված էր հա­վա­տաց­յալ­նե­րից՝ ան­կախ ազ­գա­յին և ռաս­սա­յա­կան պատ­կա­ նե­լու­թյու­նից (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 11.13–24)։ Այս­պի­սով հե­թա­նոս­նե­րը, որ «այն ժա­մա­նակ ա­ռանց Քրիս­տո­սի էիք(էին), Իս­րա­յե­լի ժո­ղովր­ դից ան­ջատ­ված ու խոս­տու­մով տրված ուխ­տե­րից օ­տա­րա­ցած» (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.12), մո­տե­ցան Քրիս­տո­սի ար­յամբ։ Քրիս­տո­սը «նոր ուխ­տում» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.15) միջ­նոր­դում է բո­լոր հա­վա­ տաց­յալ­նե­րի հա­մար՝ ան­կախ ազ­գա­յին և ռաս­սա­յա­կան պատ­կա­ նե­լու­թյու­նից։ Դաս 10

99

ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 2

«Ա­վե­լի լավ ուխտ» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.6) Ե­րեկ մենք տե­սանք, որ հիմ­նա­կան դրույթ­նե­րի ա­ռու­մով հին և նոր ուխ­տե­րը նույնն են։ Հիմ­նա­կան ի­մաստն առ Աստ­ված ու­նե­ցած հա­վա­տի մի­ջո­ցով փրկու­թյունն է. Աստ­ված կնե­րի մեր մեղ­քե­րը ոչ թե որ մեր մեջ կա դրան ար­ժա­նի որևէ բան, այլ բա­ցա­ռա­պես Իր շնոր­հով։ Որ­պես այս ներ­ման արդ­յունք՝ մենք Նրա հետ հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի մեջ ենք մտնում, ո­րում հանձն­վում ենք Նրան հա­վա­տով և հ­նա­զան­դու­թյամբ։ Այ­դու­հան­դերձ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված գիր­քը նոր ուխտն ան­ վա­նում է «ա­վե­լի լավ ուխտ»։ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ Ինչ­ պե՞ս է մի ուխ­տը մյու­սից լա­վը։ Ո՞րն է հին ուխ­տի «ձա­խող­ման» պատճառը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.7, 8)։ ________________________________________________________________________ ­Հին ուխ­տի խնդի­րը ոչ թե բուն ուխտն էր, այլ այն, որ ժո­ղո­վուր­ դը չկա­րո­ղա­ցավ այն հա­վա­տով ըն­կա­լել (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.2)։ Նոր ուխ­տի ա­ռա­վե­լու­թյու­նը հնի նկատ­մամբ այն է, որ Հի­սուսն այս ան­ գամ ներ­կա­յա­նում է ոչ միայն կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­րու­թյան մի­ջո­ ցով (ինչ­պես հին ուխ­տում), այլ այժմ Նա հայտն­վում է Իր մահ­վան և քա­հա­նա­յա­պե­տի ծա­ռա­յու­թյան ի­րո­ղու­թյամբ։ Այլ խոս­քե­րով, հին ուխ­տում ա­ռա­ջարկ­վող փրկու­թյու­նը նույն փրկու­թյունն է, որն ա­ռա­ ջարկ­վում է նո­րում։ Սա­կայն նոր ուխ­տում ա­վե­լի խո­րը և լիար­ժեք կեր­պով է բա­ցա­հայտ­վում ուխ­տի Աստ­վա­ծը և­ այն սե­րը, ո­րը Նա տա­ծում է ըն­կած մարդ­կու­թյան հան­դեպ։ Նոր ուխտն ա­վե­լի լավն է այն­քա­նով, որ այն ա­մե­նը, ինչ սո­վո­րեց­վում էր Հին Կ­տա­կա­րա­նում խորհր­դա­նիշ­նե­րի և կեր­պար­նե­րի մի­ջո­ցով, իր ի­րա­կա­նա­ցումն է գտնում Հի­սու­սի մեջ, Ում մեղ­քից զերծ կյան­քը, մա­հը և քա­հա­նա­յա­ պե­տա­կան ծա­ռա­յու­թյունն էին խորհր­դան­շում երկ­րա­յին սրբա­րա­ նի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.8–14)։ Եվ այժմ խորհր­դա­նիշ­նե­րի, կեր­պար­նե­րի և­օ­րի­նակ­նե­րի փո­խա­ րեն մենք ու­նենք Ի­րեն՝ Հի­սու­սին ոչ միայն որ­պես մորթ­ված Գառ, Ով Իր ար­յու­նը թա­փեց մեր մեղ­քե­րի հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.12), այլև որ­պես մեր Քա­հա­նա­յա­պետ, Ով երկն­քում ծա­ռա­յու­թյուն է ի­ րա­կա­նաց­նում մեզ հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 7.25)։ Թեև Նրա ա­ ռա­ջար­կած փրկու­թյու­նը նույնն է, Նրա ան­ձի և Նրա ա­ռա­ջար­կած 100

Դաս 10

փրկու­թյան ա­վե­լի լիա­կա­տար հայտ­նու­թյու­նը, ո­րը մեզ տա­լիս է նոր ուխ­տը, այն գե­րա­կա է դարձ­նում հին ուխ­տի նկատ­մամբ։ ­Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.5 և 10.1 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ բառ է օգ­տա­գոր­ծում Պո­ղոս ա­ռաք­յա­լը՝ հին ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում ի­րա­կանց­վող սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րը նկա­րագ­րե­լու հա­ մար։ Ինչ­պե՞ս է այդ բա­ռի կի­րա­ռումն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ նոր ուխ­տի գե­րա­կա­յու­թյու­նը։ ­Խոր­հե՛ք հետև­յա­լի մա­սին. ին­չո՞ւ Քրիս­տո­սի կյան­քի, մահ­վան և մեզ հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող քա­հա­նա­յա­պե­տա­կան ծա­ռա­յու­թյան մա­սին ի­մա­նա­լը կա­րող է մեզ ա­վե­լի լավ պատ­կե­րա­ցում տալ Աստ­ծո մա­սին, քան բա­ցա­ռա­պես երկ­րա­յին սրբա­րա­նի շրջա­ նակ­նե­րում ի­րա­կա­նաց­վող կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­րու­թյան ծա­ ռա­յու­թյուն­ներն ու ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 3

Նոր ուխ­տի Քա­հա­նան Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված գիրքն ակ­նա­ռու կեր­պով շեշ­տադ­րում է երկ­նա­յին սրբա­րա­նում Հի­սու­սի՝ մեզ հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող քա­ հա­նա­յա­պե­տա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նը։ Ի­րա­կա­նում, Նոր Կ­տա­կա­րա­ նում հան­դի­պող նոր ուխ­տի ա­մե­նա­պարզ շա­րադ­րան­քը կա­րե­լի է գտնել Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված գրքում, ո­րը ներ­կա­յաց­նում է Քրիս­ տո­սին որ­պես Քա­հա­նա­յա­պե­տի։ Սա զու­գա­դի­պու­թյուն չէ։ Քրիս­ տո­սի երկ­նա­յին ծա­ռա­յու­թյունն ան­քակ­տե­լիո­րեն կապ­ված է նոր ուխ­տի խոս­տում­նե­րի հետ։ ­Հին Կ­տա­կա­րա­նի սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյուն­ներն այն ճա­նա­ պարհն էին, ո­րի մի­ջո­ցով ու­սու­ցան­վում էին հին ուխ­տի ճշմար­տու­ թյուն­նե­րը։ Այն հիմն­ված էր զո­հա­բե­րու­թյան և միջ­նոր­դու­թյան վրա։ Կեն­դա­նի­նե­րը մորթ­վում էին, և դ­րանց ար­յու­նը մա­տուց­վում էր քա­ հա­նա­նե­րի մի­ջո­ցով։ Ս­րանք, ի­հար­կե, բո­լո­րը խորհր­դան­շում էին այն փրկու­թյու­նը, ո­րը կա­րե­լի է գտնել բա­ցա­ռա­պես Հի­սու­սի մեջ։ Այդ խորհր­դա­նի­շերն ինք­նու­րույն փրկու­թյուն չէին կա­րող ա­ռա­ջար­կել։ ­Կար­դա­ցե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.4 հա­մա­րը։ Ին­չո՞ւ այս կեն­դա­նի­ նե­րի մահ­վան մեջ հնա­րա­վոր չէ փրկու­թյուն գտնել։ Ին­չո՞ւ կեն­ դա­նի­նե­րի մա­հը բա­վա­րար չէ փրկու­թյուն բե­րե­լու հա­մար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 10

101

Այս բո­լոր զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը և դ­րանց ու­ղեկ­ցող քա­հա­նա­յա­ կան միջ­նոր­դու­թյունն ի­րենց կա­տա­րու­մը գտան Քրիս­տո­սի մեջ։ Հի­ սու­սը դար­ձավ այն Զո­հը, ո­րի վրա հիմն­ված է նոր ուխ­տի ար­յու­նը։ Քրիս­տո­սի ար­յու­նը վա­վե­րաց­րեց նոր ուխ­տը՝ Սի­նա­յի ուխտն ու դրա զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը դարձ­նե­լով «հին» կամ առ ո­չինչ։ Ճշ­մա­րիտ զոհն ար­վել է մեկ ան­գամ և բո­լո­րի հա­մար (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.26)։ Քրիս­տո­սի մա­հից հե­տո որևէ կեն­դա­նի մոր­թե­լու կա­րիք այլևս չկար։ Երկ­րա­յին սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյուն­ներն ի­րա­կա­նաց­րել էին ի­րենց գոր­ծա­ռույ­թը։ ­Կար­դա­ցե՛ք Մատ­թեոս 27.51 հա­մա­րը, ո­րը պատ­մում է այն մա­ սին, թե ինչ­պես երկ­րա­յին սրբա­րա­նում վա­րա­գույ­րը պատռ­վեց, երբ Հի­սու­սը մա­հա­ցավ։ Ինչ­պե՞ս է այդ ի­րա­դար­ձու­թյունն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե ին­չու երկ­րա­յին սրբա­րա­նը փո­խա­րին­վեց։ ­Կեն­դա­նի­նե­րի այս զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րին, բնա­կա­նա­բար, կապ­ ված էր քա­հա­նա­յա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նը, ո­րի ժա­մա­նա­նակ Ղև­տա­ ցի­նե­րը ժո­ղովր­դի ա­նու­նից երկ­րա­յին սրբա­րա­նում ա­ռա­ջար­կում և միջ­նոր­դում էին զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը։ Երբ ա­վարտ­վեց զո­հա­բե­ րու­թյուն­նե­րի ծա­ռա­յու­թյու­նը, վե­րա­ցավ նաև նրանց ծա­ռա­յու­թյան կա­րի­քը։ Ա­մեն ինչ կա­տար­վեց Հի­սու­սի մեջ, Ով այժմ միջ­նոր­դում է Իր սե­փա­կան ար­յամբ երկ­նա­յին սրբա­րա­նում (տե՛ս Եբ­րա­յե­ցի­նե­ րին 8.1–5)։ Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին գիր­քը շեշ­տադ­րում է Քրիս­տո­սի Քա­ հա­նա­յա­պետ լի­նե­լը երկն­քում, ուր Նա մտել է Իր ար­յու­նը ցո­ղե­լով (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.12) և միջ­նոր­դում է մեզ հա­մար։ Սա է այն հույ­սի և խոստ­ման հիմ­նա­քա­րը, ո­րը մենք ու­նենք նոր ուխ­տում։ Ի՞նչ զգա­ցո­ղու­թյուն եք ու­նե­նում, երբ հաս­կա­նում եք, որ նույ­ նիսկ այս պա­հին Հի­սուսն Իր ար­յամբ ծա­ռա­յու­թյուն է մա­տու­ ցում ձեզ հա­մար։ Որ­քա՞ն վստա­հու­թյուն և հա­վաս­տիա­ցում է դա ձեզ տա­լիս փրկու­թյան առն­չու­թյամբ։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 4

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար «Իր ա­շա­կերտ­նե­րի հետ կի­սե­լով հացն ու գի­նին` Քրիս­տո­սը խոս­տա­ցավ նրանց դառ­նա­լու ի­րենց Փր­կի­չը: Նա նոր ուխտ կա­պեց նրանց հետ, ո­րով բո­լոր Նրան ըն­դու­նող­ներն Աստ­ծո զա­վակ­ներ են դառ­նում և Քրիս­տո­սի հետ ժա­ռան­գա­կից­ներ: Այս ուխ­տը նրանց շնոր­հում էր ա­մեն մի օրհ­նու­թյուն, որ եր­կին­քը կա­րող էր տալ ինչ­ 102

Դաս 10

պես այս, այն­պես էլ գա­լիք կյան­քի հա­մար: Այս ուխ­տը պի­տի վա­ վե­րաց­վեր և հաս­տատ­վեր Քրիս­տո­սի ար­յու­նով: Եվ Հա­ղոր­դու­թյան ծա­ռա­յու­թյունն ա­շա­կերտ­նե­րի հի­շո­ղու­թյան մեջ պի­տի միշտ թարմ պա­հեր այն ան­սահ­ման զո­հա­բե­րու­թյու­նը, որ մա­տուց­վե­լու էր ան­ հա­տա­պես նրան­ցից յու­րա­քանչ­յու­րի հա­մար` որ­պես անկ­յալ մարդ­ կա­յին ցե­ղի մի մաս­նի­կը»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 659։ «­Խա­ղա­ղու­թյան այս ուխ­տի ա­մե­նաապ­շե­ցու­ցիչ հատ­կա­նի­շը ա­պաշ­խա­րող և­ իր մեղ­սա­վոր ճա­նա­պար­հից հետ դար­ձող մե­ղա­ վո­րի նկատ­մամբ դրսևոր­ված նե­րող ո­ղոր­մու­թյան չա­փա­զանց մեծ ա­ռա­տու­թյունն է։ Սուրբ Հո­գին նկա­րագ­րում է Ա­վե­տա­րա­նը որ­պես փրկու­թյուն մեր Աստ­ծո քնքուշ ո­ղոր­մու­թյան մի­ջո­ցով։ «Նրանց ա­ նօ­րե­նու­թյուն­նե­րը նե­րող կլի­նեմ»,- հայ­տա­րա­րում է Տե­րը նրանց մա­սին, ով­քեր ա­պաշ­խա­րում են,- «և նրանց մեղ­քերն ու նրանց ա­ նօ­րե­նու­թյուն­ներն այլևս չեմ հի­շի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.12)։ Արդ­յո՞ք Աստ­ված ե­րես է դարձ­րել ար­դա­րու­թյու­նից՝ մե­ղա­վո­րին ո­ղոր­մու­ թյուն ցու­ցա­բե­րե­լու հա­մար։ Ո՛չ։ Աստ­ված չի կա­րող ան­պատ­վել Իր օ­րեն­քը՝ թույլ տա­լով, որ ա­նօ­րե­նու­թյու­նը խախ­տի այն։ Նոր ուխ­տի հա­մա­ձայն՝ կյան­քի պայ­մա­նը կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյունն է։ Ե­թե մե­ղա­վորն ա­պաշ­խա­րում և խոս­տո­վա­նում է իր մեղ­քե­րը, նե­րում կգտնի։ Իր հա­մար կա­տար­ված Քրիս­տո­սի զո­հով նե­րու­մը նրա հա­ մար ա­պա­հով­ված է։ Քրիս­տո­սը բա­վա­րա­րել է օ­րեն­քի պա­հանջ­նե­րը յու­րա­քանչ­յուր ա­պաշ­խա­րող, հա­վա­տա­ցող մե­ղա­վո­րի հա­մար»։ Է­ լեն Ուայթ, Աստ­ծո հրա­շա­լի շնոր­հը, էջ 138։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ո՞րն է օ­րեն­քը սրտում գրված ու­նե­նա­լու ա­ռա­վե­լու­թյու­նը՝ այն պար­զա­պես քա­րե տախ­տակ­նե­րի վրա գրված ու­նե­նա­լու հետ հա­մե­մա­տած։ Ո՞րն է ա­վե­լի հեշտ մո­ռա­նալ։ 2. Մարդ­կու­թյան մե­ղան­չու­մից ի վեր փրկու­թյան կա­րե­լի է ար­ժա­ նա­նալ միայն Հի­սու­սի մի­ջո­ցով, նույ­նիսկ ե­թե պատ­մու­թյան տար­բեր դա­րաշր­ջան­նե­րում այդ ճշմար­տու­թյան հայտ­նու­թյան ձևե­րը տար­բեր են ե­ղել։ Արդ­յո՞ք ուխ­տե­րը միև­նույն սկզբուն­քով չեն գոր­ծում։ 3. Կար­դա­ցե՛ք այ­սօր­վա դա­սում ներ­կա­յաց­ված Է­լեն Ուայ­թի գրքե­ րից ար­ված եր­կու մեջ­բե­րում­նե­րից երկ­րոր­դը։ Ի՞նչ նկա­տի ու­նի նա, երբ ա­սում է, որ «կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյունն» է ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյան նա­խա­պայ­մա­նը։ Ո՞վ է այն Մե­կը, Ով ու­նակ ե­ ղավ «կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյուն» մա­տու­ցե­լու։ Ինչ­պե՞ս է այդ Դաս 10

103

հնա­զան­դու­թյու­նը պա­տաս­խա­նում օ­րեն­քի պա­հանջ­նե­րին մեզ հա­մար։ Ամ­փո­փում.

­Նոր ուխ­տը փրկագն­ման ծրագ­րի ա­վե­լի մեծ, լիար­ժեք և­ ա­վե­լի լավ հայտ­նու­թյուն է։ Դրան հա­ղոր­դա­կից ե­ղող­ներս հա­ղոր­դա­կից ենք լի­նում հա­վա­տով, ո­րը դրսևոր­վում է մեր սրտե­րում գրված օ­ րեն­քին հնա­զան­դու­թյամբ։

104

Դաս 10

ԴԱՍ 11 ՀՈՒՆԻՍԻ 5–11

ՆՈՐ ՈՒԽ­ՏԻ ՍՐԲԱ­ՐԱՆ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ելք 25.8, Ե­սա­յի 53.4–12, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.4, Եբ­րա­յե­ցի­ նե­րին 9.14, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1–6, Ա Տի­մո­թեո­սին 2.5, 6: Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Եվ դրա հա­մար Նա նոր ուխ­տի միջ­նորդ է, քա­նի որ Իր մա­հը ա­ռա­ջին ուխ­տի ժա­մա­նակ գործ­ված հան­ցանք­նե­րի քա­վու­թյան հա­մար ե­ղավ, որ­պես­զի կանչ­ված­նե­րը հա­վի­ տե­նա­կան ժա­ռան­գու­թյան խոս­տումն ստա­նան» (Եբ­րա­յե­ ցի­նե­րին 9.15)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ին­չո՞ւ էր Աստ­ված կա­մե­նում, որ իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րը սրբա­ րան կա­ռու­ցեն։ Ի՞նչ է մեզ սո­վո­րեց­նում սրբա­րա­նը Քրիս­ տո­սի մա­սին որ­պես մեր Փո­խա­րի­նո­ղի։ Ի՞նչ է Հի­սուսն ա­նում երկն­քում որ­պես մեր Ներ­կա­յա­ցու­ցիչ։ ­Մի մութ ու ան­լու­սին գի­շեր, եր­կին­քը սև՝ ա­սես թա­նա­քով ծածկ­ ված, Ֆ­րեն­կը քայ­լում էր քա­ղա­քի դա­տարկ փո­ղոց­նե­րով՝ հետևից տա­նե­լով սե­փա­կան ստվե­րը։ Ո­րոշ ժա­մա­նակ անց նա ոտ­նա­ձայ­ ներ լսեց իր հետևում. ինչ-որ մե­կը հետևում էր ի­րեն մթու­թյան մեջ։ Շու­տով այդ մար­դը հա­սավ ի­րեն և­ ա­սաց. «­Դուք տպագ­րա­տան Ֆ­ րե՞նկն եք»։ «Ա­յո՛, ես եմ։ Բայց ինչ­պե՞ս ի­մա­ցաք»։ «­Դե,- պա­տաս­խա­նեց ան­ծա­նո­թը,- ես Ձեզ չեմ ճա­նա­չում։ Սա­ կայն շատ լավ ճա­նա­չում եմ Ձեր եղ­բո­րը, և նույ­նիսկ մթու­թյան մեջ Ձեր շար­ժուձևը, քայլ­ված­քը և­ ուր­վա­պատ­կերն այն­քան նման են Ձեր եղ­բո­րը, որ ես պար­զա­պես են­թադ­րե­ցի, որ Դուք նրա եղ­բայրն եք, ո­րով­հետև նա պատ­մել էր, որ եղ­բայր ու­նի»։ Այս պատ­մու­թյու­նը բա­ցա­հայ­տում է հզոր մի ճշմար­տու­թյուն իս­ րա­յե­լա­ցի­նե­րի սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի վե­րա­բեր­յալ։ Աստ­վա­ ծա­շունչն ա­սում է, որ այն ի­րա­կա­նի շու­քը, կեր­պա­րը և պատ­կերն Դաս 11

105

էր։ Այ­դու­հան­դերձ, այս շուքն ու պատ­կեր­նե­րը բա­վա­կան էին՝ հստա­ կո­րեն կան­խա­վա­յե­լե­լու և բա­ցա­հայ­տե­լու այն ճշմար­տու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք դրանք պետք է ներ­կա­յաց­նեին՝ Քրիս­տո­սի մահն ու երկ­նա­յին սրբա­րա­նում Նրա քա­հա­նա­յա­պե­տա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նը։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 6

Հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ «Ես Իմ բնա­կու­թյու­նը կհաս­տա­տեմ ձեր մեջ, և Իմ հո­գին չի զզվի ձե­զա­նից։ Ես միշտ ներ­կա կլի­նեմ, ձեզ հա­մար Աստ­ված կլի­նեմ, և դուք կլի­նեք Իմ ժո­ղո­վուր­դը» (Ղև­տա­կան 26.11, 12)։ ­Հի­մա մի բան պետք է որ պարզ լի­նի. թե՛ հին, թե՛ նոր ուխ­տե­րում Տե­րը ո­րո­նում է սի­րա­ռատ և մ­տե­րիմ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ Իր ժո­ ղովր­դի հետ։ Ի­րա­կա­նում ուխ­տերն ըստ էու­թյան օգ­նում են ձևա­վո­ րել «կա­նոն­ներ» այդ հա­րա­բե­րու­թյան հա­մար։ ­Հա­րա­բե­րու­թյու­նը շատ կարևոր է ուխ­տի հա­մար ցան­կա­ցած ժա­ մա­նակ, ցան­կա­ցած հա­մա­տեքս­տում։ Այ­դու­հան­դերձ, որ­պես­զի հա­ րա­բե­րու­թյու­նը գո­յու­թյուն ու­նե­նա, պետք է լի­նի փո­խազ­դե­ցու­թյուն, հա­ղոր­դակ­ցու­թյուն և շ­փում, հատ­կա­պես մե­ղա­վոր, սխա­լա­կան և կաս­կա­ծա­միտ մարդ ա­րա­րա­ծի հա­մար։ Տե­րը, բնա­կա­նա­բար, ի­մա­ նա­լով սա, Իր վրա վերց­րեց նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը՝ հա­մոզ­ված լի­նե­լու, որ մեզ հետ Ի­րեն կդրսևո­րի այն­պես, որ մենք, որ­քան որ դա հնա­րա­ վոր է ըն­կած մար­դու կար­գա­վի­ճա­կում, կա­րո­ղա­նանք շփվել Իր հետ ի­մաս­տա­լից կեր­պով։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ելք 25.8 հա­մա­րում Իս­րա­յե­լին տրվող սրբա­րան կա­ ռու­ցե­լու Տի­րոջ հրա­մա­նը։ Ի՞նչ պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­ներ է տա­ լիս Տե­րը՝ նրանց ներ­կա­յաց­նե­լով այդ ա­նե­լու Իր նպա­տա­կը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այս հար­ցի պա­տաս­խա­նը, բնա­կա­նա­բար, բարձ­րաց­նում է մեկ այլ հարց, և­այդ հարցն է՝ ին­չո՞ւ։ Ին­չո՞ւ է Տե­րը կա­մե­նում ապ­րել Իր ժո­ղովր­դի մեջ։ Ճշ­մար­տու­թյու­նը կա­րե­լի է թերևս գտնել այ­սօր­վա դա­սի եր­կու տեքս­տե­րում, ո­րոնք բեր­ված են վերևում։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք՝ Տե­րը «բնա­կու­թյուն կհաս­տա­տի» (կամ «կբնակ­վի») նրանց մեջ։ Հե­տո Նա ա­սում է, որ չի «զզվի» նրան­ցից։ Այ­նու­հետ ա­սում է, որ «միշտ ներ­կա կլի­նի» և կ­լի­նի նրանց Աստ­վա­ծը, և նրանք կլի­նեն Իր 106

Դաս 11

ժո­ղո­վուր­դը (Ղև­տա­կան 26.11, 12)։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք այս տեքս­տե­րում հան­դի­պող տար­րե­րին։ Կր­կին հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի տե­սանկ­յու­նը պար­զո­րոշ կեր­պով աչ­քի է զար­նում։ Տ­րա­մադ­րե՛ք մի քա­նի րո­պե Ղև­տա­կան 26.11, 12 և Ելք 25.8 հա­մար­նե­րը վեր­լու­ծե­լուն։ Գրի՛ ա­ռեք, թե ինչ­պես են տար­բեր հատ­ված­ներ ներ­կա­յաց­նում այն գա­ղա­փա­րը, որ Տե­րը ո­րո­նում է հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ Իր ժո­ղովր­դի հետ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Հատ­կա­պես ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք այն ար­տա­հայ­տու­թյան վրա, որ­տեղ Տերն ա­սում է՝ «Իմ հո­գին չի զզվի ձե­զա­նից»։ Ի՞նչ յու­րա­հա­տուկ բան է ի­րե­նից ներ­կա­յաց­նում սրբա­րա­նը, ո­րը ծա­ ռա­յում է որ­պես մի­ջոց, ո­րով ըն­կած և մե­ղա­վոր մարդ­կու­թյու­ նը կա­րող է ըն­դուն­վել Աստ­ծո կող­մից, և­ ին­չո՞ւ է դա այդ­քան կարևոր ուխտ կա­պե­լու գոր­ծըն­թա­ցի հա­մար։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 7

Մեղք, զո­հա­բե­րու­թյուն և­ըն­դու­նե­լու­թյուն­ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.22) Աստ­ծո նա­խան­շած հինկ­տա­կա­րան­յան այն ճա­նա­պար­հը, ո­ րով մե­ղա­վո­րը կա­րող էր ա­զատ­վել մեղ­քից և հան­ցան­քից, կեն­ դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­րու­թյունն էր։ Իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի զո­հա­բե­րա­կան ըն­ծա­նե­րը ման­րա­մաս­նո­րեն նկա­րագր­ված են Ղև­տա­կան 1-7-րդ գ­ լուխ­նե­րում։ Տա­րա­տե­սակ զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ հա­տուկ ու­շադ­րու­թյուն էր դարձ­վում ար­յան օգ­տա­գործ­մանն ու հե­ռաց­մա­ նը։ Եվ իս­կա­պես, զո­հա­բե­րա­կան ա­րա­րո­ղա­կար­գում ար­յան դերն իս­րա­յե­լա­ցի­նե­րի տար­բեր զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը միա­բա­նող գծե­րից մեկն էր։ ­Մար­դը, ով մեղք էր գոր­ծել, այդ­պի­սով խախ­տե­լով ուխ­տի հա­րա­ բե­րու­թյու­նը և­ այդ հա­րա­բե­րու­թյու­նը կար­գա­վո­րող օ­րեն­քը, կա­րող էր վե­րա­կանգ­նել Աստ­ծո և մարդ­կու­թյան հետ լիա­կա­տար հա­ղոր­ դակ­ցու­թյուն՝ որ­պես փո­խա­րի­նող զո­հա­բե­րե­լով կեն­դա­նի: Զո­հա­բե­ րու­թյուն­նե­րը, ի­րենց ա­րա­րո­ղա­կար­գե­րով հան­դերձ, Աստ­ծո կող­մից նշա­նակ­ված մի­ջոց էին՝ մեղ­քից ու հան­ցան­քից մաք­րե­լու հա­մար։ Դրանք հաս­տատ­վել էին մե­ղա­վո­րին մաք­րե­լու հա­մար՝ ան­հա­տա­ Դաս 11

107

կան մեղքն ու հան­ցան­քը սրբա­րան տե­ղա­փո­խե­լով և­ ար­յու­նը ցո­ ղե­լով ու վե­րա­հաս­տա­տե­լով զղջա­ցո­ղի հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նը և լիա­կա­տար ուխ­տի ըն­կե­րակ­ցու­թյունն անձ­նա­կան Աստ­ծո հետ, Ով փրկող Տերն է։ ­Վերևում ներ­կա­յաց­ված այս գա­ղա­փար­ներն ինչ­պե՞ս են օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ ե­րեկ­վա դա­սի վեր­ջում տրված հար­ցը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Կեն­դա­նի­նե­րին զո­հա­բե­րե­լու մեջ ի՞նչ մար­գա­րեա­կան նշա­նա­ կու­թյուն կար (Ե­սա­յի 53.4–12, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.4)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Հինկ­տա­կա­րան­յան ժա­մա­նակ­նե­րի կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­ րու­թյուն­նե­րը Աստ­ծո կող­մից նշա­նակ­ված մի­ջոց էին՝ մե­ղա­վո­րին մեղ­քից ու հան­ցան­քից ա­զա­տե­լու հա­մար։ Դրանք մե­ղա­վո­րի կար­ գա­վի­ճա­կը փո­խում էին. հան­ցա­վոր և մահ­վան ար­ժա­նի մե­կից նա վե­րա­փոխ­վում էր նե­րում գտա­ծի և վե­րա­հաս­տատ­վում էր Աստ­վածմարդ ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում։ Սա­կայն կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­ բե­րու­թյուն­ներն ի­րենց բնույ­թով ինչ-որ ի­մաս­տով մար­գա­րեա­կան էին։ Ի վեր­ջո չկար այդ­պի­սի մի կեն­դա­նի, որն ար­ժա­նի փո­խա­րի­նող լի­ներ մարդ­կու­թյան մեղքն ու հան­ցան­քը քա­վե­լու հա­մար։ Պո­ղոս ա­ ռաք­յա­լը եբ­րա­յե­ցի­նե­րին ուղղ­ված իր նա­մա­կում ի­րեն հա­տուկ ո­ճով ա­սում է. «Ան­կա­րե­լի է, որ նո­խազ­նե­րի և ցու­լե­րի ար­յու­նը մեղ­քե­րը վե­րաց­նի» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 10.4)։ Այս­պի­սով կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­ րու­թյու­նը կան­խա­վա­յե­լում էր Աստ­ծո՝ Աստ­ված-մարդ Ծա­ռա­յի գա­ լուս­տի, Ով փո­խա­րի­նող մա­հով մա­հա­նա­լու էր աշ­խար­հի մեղ­քե­րի հա­մար։ Հենց այս գոր­ծըն­թա­ցի մի­ջո­ցով է, որ մե­ղա­վո­րը ներ­վում և­ ըն­դուն­վում է Տի­րոջ կող­մից, ինչ­պես նաև հաս­տատ­վում է ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի հիմ­քը։ ­Մի պահ պատ­կե­րաց­րե՛ք ձեզ ինչ-որ մե­կի փո­խա­րեն, ով ապ­ րում է հինկ­տա­կա­րան­յան ժա­մա­նակ­նե­րում, երբ մար­դիկ կեն­ դա­նի­ներ էին զո­հա­բե­րում սրբա­րա­նում։ Մ­տա­պա­հե­լով նաև այն փաս­տը, թե որ­քան կարևոր էին ըն­տա­նի կեն­դա­նի­նե­րը նրանց տնտե­սու­թյան, մշա­կույ­թի և­ ընդ­հա­նուր առ­մամբ կյան­քի հա­ մար՝ ի՞նչ դաս պետք է ու­սու­ցա­նեին այս զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րը մեղ­քի գնի մա­սին։ 108

Դաս 11

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 8

Փո­խա­րի­նու­մը «Ինքն Ի­րեն մեր մեղ­քե­րի հա­մար տվեց, որ­պես­զի Աստ­ծու և մեր Հոր կամ­քի հա­մա­ձայն մեզ այս չար աշ­խար­հից ա­զա­տի» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 1.4)։ ­Կաս­կած լի­նել ան­գամ չի կա­րող, որ Նոր Կ­տա­կա­րա­նի ա­մե­նա­ կարևոր թե­մա­նե­րից մե­կը (ե­թե ոչ միակ ա­մե­նա­կարևոր թե­ման) այն է, որ Հի­սուս Քրիս­տո­սը մա­հա­ցավ աշ­խար­հի մեղ­քե­րի հա­մար որ­պես Զոհ։ Այս ճշմար­տու­թյու­նը փրկու­թյան ողջ ծրագ­րի հիմքն է։ Այն աստ­վա­ծա­բա­նու­թյու­նը, ո­րը մեր­ժում է Քրիս­տո­սի ար­յան քա­ վու­թյու­նը, մեր­ժում է քրիս­տո­նեու­թյան սիրտն ու հո­գին։ Ա­նար­յուն խա­չը ոչ ո­քի չի կա­րող փրկել։ ­Խոր­հե՛ք այ­սօր­վա դա­սում տրված տեքս­տի շուրջ և պա­տաս­խա­ նե՛ք հետև­յալ հար­ցե­րին՝ Հի­սուսն ինք­նա­կա՞մ գնաց մահ­վան։ Ո՞ւմ հա­մար է Նա մա­հա­ցել։ Նրա մահ­վամբ ի՞նչ է ի­րա­կա­նա­ցել։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Փո­խա­րի­նու­մը փրկու­թյան ողջ ծրագ­րի բա­նա­լին է։ Մեր մեղ­քե­րի պատ­ճառվ մենք ար­ժա­նի ենք մահ­վան։ Քրիս­տո­սը, մեր հան­դեպ ու­ նե­ցած Իր սի­րուց դրդված, «Ինքն Ի­րեն մեր մեղ­քե­րի հա­մար տվեց» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 1.4)։ Նա մա­հա­ցավ այն մա­հով, ո­րին մենք էինք ար­ժա­նի։ Մե­ղա­վոր­նե­րի հա­մար որ­պես Փո­խա­րի­նող Քրիս­տո­սի մահն այն մե­ծա­գույն ճշմար­տու­թյունն է, ո­րից բխում են մյուս բո­լոր ճշմար­տու­թյուն­նե­րը։ Վե­րա­կանգն­ման, ա­զա­տու­թյան, ներ­ման և դ­ րախ­տում հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի մեր հույ­սը հիմն­ված է այն գոր­ծի վրա, որն ա­րել է Հի­սու­սը՝ տվել է Ի­րեն մեր մեղ­քե­րի հա­մար։ Ա­ռանց դրա մեր հա­վատն ա­նի­մաստ կլի­ներ։ Նույն հա­ջո­ղու­թյամբ կա­րող էինք մեր հույսն ու վստա­հու­թյու­նը դնել, ա­սենք, ձկան մի ար­ձա­նի վրա։ Փր­կու­թյու­նը գա­լիս է բա­ցա­ռա­պես ար­յան՝ Քրիս­տո­սի ար­յան մի­ջո­ցով։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը՝ Մատ­թեոս 26.28, Ե­փե­սա­ցի­նե­ րին 2.13, Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.14, Ա Պետ­րոս 1.19։ Ի՞նչ են դրանք պատ­մում մեզ ար­յան մա­սին։ Այդ դեպ­քում ի՞նչ դեր է խա­ղում ար­յու­նը փրկու­թյան ծրագ­րում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 11

109

«Աստ­ծո կամ­քը չէ, որ դուք անվս­տա­հու­թյուն դրսևո­րեք և տան­ ջեք ձեզ այն վա­խով, որ Աստ­ված ձեզ չի ըն­դու­նի այն պատ­ճա­ռով, որ մե­ղա­վոր ու ա­նար­ժան եք։ … Դուք կա­րող եք ա­սել. «­Գի­տեմ, որ մե­ղա­վոր եմ, և հենց այդ պատ­ճա­ռով ես Փրկ­չի կա­րիք ու­նեմ։ Ես ան­ձամբ ո՛չ ար­ժա­նիք­ներ ու­նեմ, ո՛չ բա­րու­թյուն, ո­րով կա­րող եմ հա­ վակ­նել փրկու­թյան, սա­կայն Աստ­ծո ա­ռաջ ներ­կա­յաց­նում եմ Աստ­ծո ան­բիծ Գա­ռան ա­մեն մեղք քա­վող ար­յու­նը, որ Իր վրա է վերց­նում աշ­խար­հի մեղ­քը։ Սա է իմ միակ ա­սե­լի­քը»»։ Է­լեն Ուայթ, Հա­վա­տը, ո­րով ապ­րում եմ, էջ 100։ ­Խոր­հե՛ք Է­լեն Ուայ­թի գրքից այս մեջ­բեր­ման շուրջ։ Վե­րար­տադ­ րե՛ք այն ձեր բա­ռե­րով։ Դարձ­րե՛ք այն անձ­նա­կան։ Տե­ղադ­րե՛ք դրա­նում ձեր անձ­նա­կան վա­խերն ու ցա­վե­րը, այ­նու­հետև գրի՛ ա­ռեք, թե այդ­տեղ ներ­կա­յաց­ված խոս­տում­ներն ի՞նչ են տա­լիս ձեզ։ Ի՞նչ հույս ու­նեք նոր ուխ­տի ար­յան շնոր­հիվ։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 9

Նոր ուխ­տի Քա­հա­նա­յա­պե­տը Երկ­րա­յին սրբա­րա­նը, որ­տեղ Աստ­ված ընտ­րեց բնակ­վել Իր ժո­ ղովր­դի հետ, կենտ­րո­նա­ցած էր կեն­դա­նի­նե­րի զո­հա­բե­րու­թյան վրա։ Այ­դու­հան­դերձ, ծա­ռա­յու­թյու­նը չէր ա­վարտ­վում այդ կեն­դա­նի­նե­րի մահ­վամբ։ Քա­հա­նան ար­յու­նը մա­տու­ցում էր սրբա­րա­նում մե­ղա­վո­ րի հա­մար այն բա­նից հե­տո, երբ զո­հը մորթ­վում էր։ Այս ողջ ծա­ռա­յու­թյու­նը, սա­կայն, ըն­դա­մե­նը շուքն ու խորհր­դա­ նիշն էր այն բա­նի, ինչ Քրիս­տո­սը պետք է ա­ներ աշ­խար­հի հա­մար։ Ուս­տի այն­պես, ինչ­պես խորհր­դա­նիշ­նե­րը (սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյու­ նը) չէին ա­վարտ­վում կեն­դա­նու մահ­վամբ, մեզ հա­մար ի­րա­կա­նաց­ վող Քրիս­տո­սի գոր­ծը ևս չա­վարտ­վեց խա­չի վրա Նրա մահ­վամբ։ Այ­սօր­վա հա­մար ու­սում­նա­սի­րե՛ք Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.1–6 հա­մար­ նե­րը։ Ա­ղո­թե՛ք տեքս­տե­րը կար­դա­լիս։ Խնդ­րե՛ք Աստ­ծուն օգ­նել ձեզ հաս­կա­նալ, թե ինչ է աս­վում այս­տեղ, և թե ին­չու է այն ի­մա­ նա­լը մեզ հա­մար կարևոր։ Այ­նու­հետև ձեր սե­փա­կան բա­ռե­րով գրի՛ ա­ռեք, թե ըստ ձեզ՝ ո՞րն է մեզ ուղղ­ված Տի­րոջ լուրն այս տեքս­տե­րում։ Ինք­ներդ ձեզ հարց­րեք՝ ինչ­պե՞ս են այս տեքս­տերն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ նոր ուխ­տը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 110

Դաս 11

Ինչ­պես հին ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում կար երկ­րա­յին սրբա­րան, քա­հա­նա­յու­թյուն և ծա­ռա­յու­թյուն, այն­պես էլ նոր ուխ­տի շրջա­նակ­ նե­րում կա երկ­նա­յին սրբա­րան, երկ­նա­յին քա­հա­նա­յու­թյուն և­ երկ­ նա­յին ծա­ռա­յու­թյուն։ Այն, ինչ ըն­դա­մե­նը խորհր­դա­նիշ, կեր­պար և շուք էր (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.5) հին ուխ­տում, ի­րո­ղու­թյուն դար­ձավ նոր ուխ­տում։ ­Բա­ցի այդ, ոչ բա­նա­կան կեն­դա­նու փո­խա­րեն մենք ու­նենք ան­ մեղ Հի­սու­սին, կեն­դա­նու ար­յան փո­խա­րեն՝ Քրիս­տո­սի ար­յու­նը, մար­դու ձեռ­քով պատ­րաստ­ված սրբա­րա­նի փո­խա­րեն՝ «ճշմա­րիտ խո­րա­նը, ո­րը Տե­րը կանգ­նեց­րեց և­ ոչ թե մար­դը» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 8.2), իսկ մե­ղա­վոր և ս­խա­լա­կան քա­հա­նա­յի փո­խա­րեն՝ Հի­սու­սին, Ով ծա­ռա­յում է որ­պես Քա­հա­նա­յա­պետ մեզ հա­մար։ Մ­տա­պա­հե­լով այս ա­մե­նը՝ խոր­հե՛ք Պո­ղո­սի խոս­քե­րի մա­սին. «Ա­պա մենք ինչ­պե՞ս պի­տի խու­սա­փենք, ե­թե այս­պի­սի մեծ փրկու­թյան նկատ­մամբ ան­ տար­բեր լի­նենք» (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 2.3)։ ­Խոր­հե՛ք հետև­յա­լի մա­սին. Հի­սուսն ան­մեղ կյանք ապ­րեց ձեզ հա­մար, մա­հա­ցավ ձեզ հա­մար և­ այժմ ծա­ռա­յում է երկ­նա­յին սրբա­րա­նում ձեզ հա­մար։ Այս ա­մենն ար­վեց ձեզ մեղ­քի վերջ­նա­ կան, սար­սա­փե­լի հետևանք­նե­րից փրկե­լու հա­մար։ Ծ­րագ­րե՛ք գա­լիք մի քա­նի օր­վա ըն­թաց­քում այս հիա­նա­լի լու­րով մե­կի հետ կիս­վել, ով ըստ ձեզ՝ այդ լու­րը լսե­լու կա­րիք ու­նի։ Այ­սօր­վա դա­սի հի­ման վրա նա­խօ­րոք պատ­րաս­տե՛ք ձեր ա­սե­լի­քը։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 10

Երկ­նա­յին ծա­ռա­յու­թյուն­ (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 9.24) Ու­սում­նա­սի­րե՛ք Եր­բա­յե­ցի­նե­րին 9.24 հա­մա­րը, հատ­կա­պես այն հա­մա­տեքս­տում, ո­րում այն տրված է, ո­րը բա­ցատ­րում է Քրիս­տո­սի՝ մեզ հա­մար ի­րա­կա­նաց­վող ծա­ռա­յու­թյու­նը երկն­քում մեզ հա­մար Նրա զո­հա­բե­րա­կան մա­հից հե­տո։ Թեև եր­կար կա­րող ենք խո­սել այս թե­մա­յի շուրջ, մեր նպա­տակն է կենտ­րո­նա­նալ հատ­կա­պես մի մտքի վրա, ո­րը բեր­ված է հա­մա­րի վեր­ջում և­ա­սում է, որ Քրիս­տո­սը ներ­կա­յա­նում է Աստ­ծո ա­ռաջ մեզ հա­մար։ ­Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե ինչ է դա նշա­նա­կում։ Մենք՝ մե­ղա­վոր և­ ըն­կած մար­դիկս, որ կսպառ­վեինք Աստ­ծո փառ­քից, ե­թե այս վի­ճա­ կում տես­նեինք այդ փառ­քը, որ ան­կախ նրա­նից, թե որ­քան բա­ցեի­ Դաս 11

111

բաց ենք խախ­տել Աստ­ծո օ­րեն­քը, ու­նենք Մե­կին, Ով ներ­կա­յա­նում է Աստ­ծո ա­ռաջ մեզ հա­մար։ Մենք ու­նենք Ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, Ով կանգ­ նած է Հոր առջև մեր ա­նու­նից։ Խոր­հե՛ք այն մա­սին, թե որ­քան սի­ րող, նե­րող և­ ըն­դու­նող էր Քրիս­տո­սը, երբ ապ­րում էր երկ­րի վրա։ Մի՞­թե այս նույն Ան­ձը մեր Բա­րե­խոսն է այժմ երկն­քում։ ­Սա բա­րի լու­րի մյուս կողմն է։ Հի­սու­սը ոչ միայն վճա­րել է մեր մեղ­ քե­րի վար­ձը՝ խա­չի վրա դրանք Իր վրա վերց­նե­լով (Ա Պետ­րոս 2.24), այլև այժմ կանգ­նած է Աստ­ծո ներ­կա­յու­թյան մեջ որ­պես Բա­րե­խոս երկն­քի և­երկ­րի՝ մարդ­կու­թյան և Աստ­վա­ծու­թյան միջև։ Ս­րա­նում խորն ի­մաստ կա։ Հի­սու­սը որ­պես և՛ Աստ­ված, և՛ Մարդ (ան­մեղ, կա­տար­յալ Մարդ) Միակն է, Ով կա­րող է կամր­ջել մարդ­կու­ թյանն ու Աստ­ծուն բա­ժա­նող ան­դուն­դը, ո­րի ա­ռա­ջաց­ման պատ­ճա­ ռը մեղքն է։ Այս ա­մե­նի մեջ հի­շե­լու հա­մար ա­մե­նա­կարևոր կետն այն է (թեև այդ­պի­սիք շատ կան), որ այժմ կա մի Մարդ, Ով չար­չա­րա­կից է ե­ղել մեր բո­լոր փոր­ձու­թյուն­նե­րին, ցա­վե­րին և գայ­թակ­ղու­թյուն­նե­ րին (Եբ­րա­յե­ցի­նե­րին 4.14, 15) և ներ­կա­յաց­նում է դրանք Հոր ա­ռաջ։ «­Քա­նի որ կա մեկ Աստ­ված և մեկ միջ­նորդ Աստ­ծու ու մարդ­կանց միջև՝ Քրիս­տոս Հի­սուս մար­դը, որն Ինքն Ի­րեն բո­լո­րի հա­մար փրկա­գին տվեց։ Այդ­պի­սին է վկա­յու­թյու­նը, որ ե­ղավ Իր ժա­ մա­նակ­նե­րում» (Ա Տի­մո­թեո­սին 2.5, 6)։ Ի՞նչ եր­կու դեր է այս տեքս­տը վե­րագ­րում Հի­սու­սին, և­ ինչ­պե՞ս էին այս դե­րե­րը ներ­ կա­յաց­վում երկ­րա­յին սրբա­րա­նի ծա­ռա­յու­թյան ժա­մա­նակ։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Նոր ուխ­տի հրա­շա­լի լուրն այն է, որ այժմ, Հի­սու­սի շնոր­հիվ, ա­ պաշ­խա­րած մե­ղա­վոր­ներն ու­նեն Մե­կը, Ով ի­րենց ներ­կա­յաց­նում է երկն­քում Հոր առջև, Մե­կը, Ով ի­րենց հա­մար վաս­տա­կեց այն, ինչ ի­րենք ինք­նու­րույն եր­բեք չէին կա­րող վաս­տա­կել, և դա այն կա­տար­ յալ ար­դա­րու­թյունն է, այն միակ ար­դա­րու­թյու­նը, ո­րը կա­րող է կանգ­ նել Աստ­ծո ա­ռաջ Նրա ներ­կա­յու­թյան մեջ։ Հի­սուսն այդ կա­տար­յալ ար­դա­րու­թյամբ, որն Իր կյան­քում ձեռք է բեր­վել չար­չա­րան­քով (Եբ­ րա­յե­ցի­նե­րին 2.10), կանգ­նած է Աստ­ծո ա­ռաջ՝ մեզ հա­մար հայ­ցե­ լով նե­րում մեղ­քից և մեղ­քի իշ­խա­նու­թյու­նից, քա­նի որ ա­ռանց դրա մենք հույս չէինք ու­նե­նա ո՛չ հի­մա, ո՛չ էլ, բնա­կա­նա­բար, դա­տաս­ տա­նի ժա­մա­նակ։ Ա­ղո­թե՛ք և խոր­հե՛ք այն մա­սին, որ կա մի մարդ՝ Մե­կը, Ով վե­ րապ­րել է մեղ­քի նկատ­մամբ գայ­թակ­ղու­թյուն և կանգ­նած է 112

Դաս 11

Աստ­ծո առջև երկն­քում։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում ան­ձամբ ձե՛զ հա­ մար։ Ի՞նչ հույս և քա­ջա­լե­րանք է դա բե­րում։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 11

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար «Երկն­քի ա­մե­նա­բարձր հրեշ­տակն ան­գամ չու­նի կորստ­յան եզ­րին կանգ­նած նույ­նիսկ մեկ հո­գու փրկա­գի­նը վճա­րե­լու իշ­խա­նու­թյուն։ Քե­րով­բե­ներն ու սե­րով­բե­ներն ու­նեն միայն փառք, ո­րով Ա­րա­րի­չը նրանց օժ­տել է որ­պես Իր ա­րա­րած­ներ, ուս­տի մար­դու հաշ­տե­ցումն Աստ­ծո հետ կա­րող էր ի­րա­կա­նաց­վել միայն այն միջ­նոր­դի կող­մից, ով հա­վա­սար է Աստ­ծուն, ու­նի այն հատ­կու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք Նրան կմե­ ծա­րեն և­ար­ժա­նի կհռչա­կեն մարդ­կանց ա­նու­նից ան­սահ­ման Աստ­ծո հետ վար­վե­լու, ինչ­պես նաև ըն­կած մարդ­կու­թյանն Աստ­ծուն ներ­ կա­յաց­նե­լու հա­մար։ Մար­դու փո­խա­րի­նողն ու ե­րաշ­խա­վո­րը պետք է ու­նե­նա մարդ­կա­յին բնույթ, կապ մարդ­կա­յին ըն­տա­նի­քի հետ, ում նա պետք է ներ­կա­յաց­ներ: Որ­պես Աստ­ծո դես­պան՝ նա նաև պետք է հա­ղոր­դա­կից լի­նի աստ­վա­ծա­յին բնույ­թին, կապ ու­նե­նա Ան­սահ­մա­ նի հետ՝ Աստ­ծուն աշ­խար­հին ցույց տա­լու և Աստ­ծո ու մար­դու միջև միջ­նորդ լի­նե­լու հա­մար»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­րեր, գիրք 1, էջ 257։ «­Հի­սու­սը շա­րու­նա­կում է. «Ե­թե դուք դա­վա­նեք Ինձ մարդ­կանց առջև, Ես էլ ձեզ կդա­վա­նեմ Աստ­ծո և հ­րեշ­տակ­նե­րի առջև: Դուք պետք է Իմ վկա­նե­րը լի­նեք երկ­րի վրա, ա­նոթ­ներ, ո­րոնց մի­ջով Իմ շնոր­հը կհո­սի` աշ­խար­հին բժշկու­թյուն լի­նե­լու հա­մար: Ես էլ կլի­նեմ ձեր ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը երկն­քում: Հայ­րը չի նա­յում ձեր սխա­լա­կան էու­թյա­նը, այլ տես­նում է ձեզ` հա­գած Իմ կա­տա­րե­լու­թյու­նը: Ես այն Միջ­նորդն եմ, ում մի­ջո­ցով ձեզ վրա կթափ­վեն երկ­նա­յին օրհ­նու­ թյուն­նե­րը: Եվ ա­մեն ոք, ով դա­վա­նում է Ինձ` մաս­նա­կից լի­նե­լով Իմ զո­հա­բե­րու­թյա­նը կո­րած­նե­րի հա­մար, Ես էլ կդա­վա­նեմ նրան որ­պես մաս­նա­կից փրկված­նե­րի փառ­քին և­ ու­րա­խու­թյա­նը»»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­փա­գը, էջ 357։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.2, Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 2.18 և 3.12 հա­մար­նե­րը։ Ի՞նչ են դրանք ա­սում, ինչն օգ­նում է մեզ հաս­կա­ նալ Հի­սու­սի մի­ջո­ցով Հոր մոտ մեր ըն­դուն­ված լի­նե­լու հնա­րա­ վո­րու­թյու­նը։ Դաս 11

113

2. Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի գրքե­րից վերևում ար­ված երկ­րորդ մեջ­ բե­րու­մը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ­պես է նա բա­ցատ­րում միջ­նոր­դի դե­րը։ Երբ Հայ­րը նա­յում է մեզ, Նա չի տես­նում մեր սխա­լա­կան բնա­վո­րու­թյու­նը, փո­խա­րե­նը տես­նում է Քրիս­տո­սի կա­տա­րե­լու­թյու­նը։ Խոր­հե՛ք, թե ինչ է դա նշա­նա­կում, և քն­նար­ կե՛ք դա­սա­րա­նի հետ։ 3. Խոր­հե­լով այն մա­սին, ինչ մենք սո­վո­րե­ցինք այս շա­բաթ­վա ըն­ թաց­քում՝ ինչ­պե՞ս կպա­տաս­խա­նեիք այս հար­ցին. «­Բա­րի, Քրիս­տո­սը երկ­նա­յին սրբա­րա­նում է, և­ ի՞նչ»։ Ի՞նչ նշա­նա­կու­ թյուն կա­րող է դա ու­նե­նալ ա­ռօր­յա կյան­քում, գործ­նա­կա­նում։ Ամ­փո­փում.

­Հին ուխ­տի զո­հա­բե­րա­կան հա­մա­կար­գը փո­խա­րին­վեց նո­րով. երկ­րա­յին սրբա­րա­նում մե­ղա­վոր քա­հա­նա­նե­րի կող­մից կեն­դա­նի­ներ զո­հա­բե­րե­լու փո­խա­րեն՝ այժմ մենք ու­նենք Հի­սու­սին՝ մեր կա­տար­յալ Զո­հին։ Նա ներ­կա­յաց­նում է մեզ Հոր առջև երկ­նա­յին սրբա­րա­նում, ին­չը կազ­մում է նոր ուխ­տի և դ­րա խոս­տում­նե­րի հիմ­քը։

114

Դաս 11

ԴԱՍ 12 ՀՈՒՆԻՍԻ 12–18

ՈՒԽ­ՏԻ ՀԱ­ՎԱՏ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 6.14, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6.23, Ա Հով­հան­ նես 5.11, 13, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.1-7, Ղև­տա­կան 7.18, Ղև­ տա­կան 17.1-4, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.1։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Որ օ­րեն­քով Աստ­ծու ա­ռաջ ոչ ոք չի ար­դա­րա­նում, դա հայտ­նի է, ո­րով­հետև «Ար­դա­րը հա­վա­տով է ապ­րե­լու» (Ամբ. 2.4)։» (­Գա­ղա­տա­ցի­նե­րին 3.11)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ին­չո՞ւ պետք է փրկու­թյու­նը նվեր լի­նի։ Ին­չո՞ւ միայն Աստ­ ծուն հա­վա­սար Մե­կը կա­րող էր փրկագ­նել մեր հո­գի­նե­րը։ Ի՞նչն է Աբ­րա­հա­մին հա­վա­տի այդ­քան լավ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ դարձ­նում։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում, որ ար­դա­րու­թյու­նը «վե­րագր­ վում» կամ «հա­մար­վում» է մեզ։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք խա­չի խոս­տում­ներն ու հույ­սը մեր սե­փա­կա­նը դարձ­նել։ Քրիս­տո­սի ծննդից մոտ յոթ դար ա­ռաջ Հո­մե­րո­սը գրեց Ո­դի­ սա­կա­նը՝ Ո­դիսև­սի՝ մեծ ռազ­մի­կի պատ­մու­թյու­նը, ով Տ­րո­յա­կան պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ Տ­րո­յա քա­ղա­քը ջախ­ջա­խիչ պար­տու­ թյան մատ­նե­լուց հե­տո սկսում է տա­սը տա­րի շա­րու­նակ­վող ճամ­ փոր­դու­թյու­նը դե­պի իր հայ­րե­նիք՝ Ի­թա­կե։ Ճամ­փոր­դու­թյունն այդ­քան եր­կար է տևում այն պատ­ճա­ռով, որ ճա­նա­պար­հին նա բախ­վում է նա­վա­բե­կու­թյան, խռո­վու­թյան, փո­թո­րիկ­նե­րի, հրեշ­ նե­րի և­այլ խո­չըն­դոտ­նե­րի, ո­րոնք թույլ չէին տա­լիս նրան հաս­նել իր նպա­տա­կին։ Ի վեր­ջո, ո­րո­շե­լով, որ Ո­դիսևսն ար­դեն բա­վա­կա­ նա­չափ տա­ռա­պել է, աստ­ված­ներն ընդ­հա­նուր հայ­տա­րա­րի են գա­լիս թույլ տալ, որ հոգ­նա­տանջ ռազ­մի­կը վե­րա­դառ­նա իր տուն և­ըն­տա­նի­քի գիր­կը։ Աստ­ված­նե­րը հա­մա­ձայ­նում են, որ Ո­դիսև­սի փոր­ձու­թյուն­նե­րը բա­վա­րար քա­վու­թյուն էին վեր­ջի­նիս սխալ­նե­րի հա­մար։ Դաս 12

115

Ո­րոշ ի­մաս­տով մենք Ո­դիսև­սի հետ միան­ման ի­րա­վի­ճա­կում ենք. դե­պի տուն տա­նող եր­կար ու ձիգ ճա­նա­պար­հին ենք։ Սա­կայն կարևո­րա­գույն տար­բե­րու­թյունն այն է, որ հա­կա­ռակ Ո­դիսև­սի՝ մենք եր­բեք չենք կա­րող «բա­վա­կա­նա­չափ տա­ռա­պել»՝ վաս­տա­կե­ լու դե­պի տուն տա­նող ճա­նա­պար­հը հա­ջո­ղու­թյամբ անց­նե­լու մեր թույլտ­վու­թյու­նը։ Երկն­քի և­ երկ­րի միջև տա­րա­ծու­թյու­նը չա­փա­ զանց մեծ է, որ­պես­զի կա­րո­ղա­նանք ինք­նու­րույ­նա­բար քա­վել մեր սխալ­նե­րը։ Ե­թե մենք հաս­նենք տուն, դա կլի­նի բա­ցա­ռա­պես Աստ­ ծո շնոր­հով։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 13

Խո­հեր Գող­գո­թա­յի մա­սին Փր­կու­թյան այն ճա­նա­պար­հը, որն ա­ռա­ջարկ­վում է Հին Կ­տա­կա­ րա­նում մով­սե­սա­կան ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում, ոչն­չով չի տար­բեր­ վում Նոր Կ­տա­կա­րա­նում նոր ուխ­տի շրջա­նակ­նե­րում ա­ռա­ջարկ­վող փրկու­թյան ճա­նա­պար­հից։ Լի­նի դա Հին թե Նոր Կ­տա­կա­րա­նը, հին թե նոր ուխ­տը, փրկու­թյու­նը մի­միայն հա­վա­տով է։ Ե­թե փրկու­թյու­նը հնա­րա­վոր լի­ներ վաս­տա­կել այլ ճա­նա­պարհ­նե­րով՝ ա­սենք գոր­ծե­ րով, այն կդառ­նար մի բան, որն Ա­րա­րի­չը պարտք կլի­ներ մեզ։ Միայն այն մար­դիկ, ով­քեր խո­րա­պես չեն գի­տակ­ցում մեղ­քի ողջ լրջու­թյու­ նը, կա­րող են կար­ծել, թե Աստ­ված մեզ փրկե­լու ինչ-որ պար­տա­վոր­ վա­ծու­թյուն ու­ներ։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, ե­թե խո­սենք պարտ­քի մա­սին, ա­պա կար ըն­դա­մե­նը մեկ պարտք, և դա այն էր, ո­րը մենք պետք է վճա­րեինք խախտ­ված օ­րեն­քի հա­մար։ Մենք, բնա­կա­նա­բար, չէինք կա­րող պատ­շաճ կեր­պով վճա­րել այդ պարտ­քը։ Բա­րե­բախ­տա­բար, Հի­սու­սը կա­րո­ղա­ցավ։ «Երբ մար­դիկ ու­նակ լի­նեն լիար­ժե­քո­րեն ըն­կա­լե­լու այն մեծ զո­ հի կարևո­րու­թյու­նը, որն ար­վեց երկն­քի Փա­ռա­հե­ղու­թյան կող­մից մար­դու փո­խա­րեն մա­հա­նա­լով, այն ժա­մա­նակ փրկու­թյան ծրա­գի­ րը կմե­ծար­վի, և Գող­գո­թա­յի մա­սին խո­հե­րը քրիս­տոն­յա­յի սրտում կարթ­նաց­նեն քնքուշ, սուրբ և կեն­դա­նի հույ­զեր։ Նրանց սրտե­րում և շուր­թե­րին տեղ կգտնեն միայն փա­ռա­բա­նու­թյուն­ներ՝ ուղղ­ված Աստ­ծուն և Գա­ռին։ Հպար­տու­թյունն ու ինք­նա­մե­ծա­րու­մը տեղ չեն գտնի այն սրտե­րում, ո­րոնք ի­րենց հի­շո­ղու­թյան մեջ թարմ են պա­ հում Գող­գո­թա­յի տե­սա­րան­նե­րը։ … Աշ­խար­հի բո­լոր գան­ձե­րը միա­ սին վերց­րած չու­նեն բա­վա­րար ար­ժեք ըն­դա­մե­նը մեկ կոր­ծան­վող 116

Դաս 12

հո­գի փրկե­լու հա­մար։ Ո՞վ կա­րող է չա­փել այն սե­րը, ո­րը Քրիս­տո­սը տա­ծում է կոր­ծան­վող աշ­խար­հի նկատ­մամբ, ո­րի դրդմամբ խա­չը բարձ­րա­ցավ՝ տա­ռա­պե­լու մե­ղա­վոր մար­դու մեղ­քե­րի հա­մար։ Այդ սե­րը ան­չա­փե­լի, ան­վերջ էր։ Քրիս­տո­սը ցույց տվեց, որ Իր սե­րը մահ­վա­նից ու­ժեղ էր։ Նա ի­րա­ կա­նաց­նում էր մար­դու փրկու­թյու­նը ու թեև ա­մե­նա­սաս­տիկ հա­կա­ մար­տու­թյան մեջ էր խա­վա­րի ու­ժե­րի հետ, այ­դու­հան­դերձ, նույ­նիսկ այդ ա­մե­նի մեջ, Նրա սերն ա­վե­լի ու ա­վե­լի էր ուժգ­նա­նում։ Նա դի­ մա­ցավ նույ­նիսկ այն ցա­վին, որ Իր Հոր ե­րեսն Իր առջև ծածկ­վեց, և հո­գու խո­րա­գույն դառ­նու­թյամբ բա­ցա­կան­չեց. «Աստ­վա՛ծ Իմ, Աստ­վա՛ծ Իմ, ին­չո՞ւ լքե­ցիր Ինձ», Նրա բա­զու­կը փրկու­թյուն բե­րեց։ Վ­ճար­վեց մար­դու փրկագն­ման գի­նը, երբ հո­գե­վար­քի վեր­ջին ակն­ թարթ­նե­րին ար­տա­բեր­վե­ցին օրհն­յալ բա­ռե­րը, ո­րոնք ա­սես ար­ձա­ գան­քում էին ա­րար­չա­գոր­ծու­թյա­նը՝ կա­տար­ված է։ ­Գող­գո­թա­յի տե­սա­րան­նե­րը խո­րա­գույն հույ­զեր են ա­ռա­ջաց­նում։ Այս թե­մա­յի շուրջ խոր­հե­լիս խան­դա­վա­ռու­թյուն դրսևո­րելն ան­խու­ սա­փե­լի է։ Մեր միտքն ու երևա­կա­յու­թյու­նը եր­բեք ի զո­րու չեն լի­նի լիա­կա­տար կեր­պով ըմբռ­նել այն, որ Քրիս­տո­սը, այդ­քան գե­րա­զանց ու ան­մեղ, ստիպ­ված էր տա­ռա­պել ա­նա­սե­լի ցա­վա­լի մա­հով՝ Իր վրա կրե­լով աշ­խար­հի մեղ­քե­րը։ Մենք պատ­կե­րաց­նել ան­գամ չենք կա­րող նման հրա­շա­լի սի­րո եր­կա­րու­թյու­նը, լայ­նու­թյու­նը, բարձ­րու­թյունն ու խո­րու­թյու­նը։ Փրկ­չի ան­նա­խա­դեպ սի­րո խո­րու­թյան մա­սին մտո­ րում­նե­րը պետք է լցնեն մեր միտ­քը, դիպ­չեն մեր հո­գուն և հա­լեց­նեն այն, զտեն և վե­հաց­նեն զգաց­մունք­նե­րը և­ ամ­բող­ջու­թյամբ վե­րա­ փո­խեն ողջ բնա­վո­րու­թյու­նը»։ Է­լեն Ուայթ, Վ­կա­յու­թյուն­ներ ե­կե­ղե­ ցու հա­մար, հա­տոր 2, էջ 212, 213։ Ա­ղոթ­քով խոր­հե՛ք այն մա­սին, ինչ Է­լեն Ուայ­թը ներ­կա­յաց­նում է այս­տեղ։ Մ­տա­պա­հե­լով այդ գա­ղա­փար­նե­րը՝ կար­դա­ցե՛ք Գա­ղա­ տա­ցի­նե­րին 6.14 հա­մարն ու այ­նու­հետև ինք­ներդ ձեզ հարց­րեք՝ ի՞նչ կերպ կա­րող եմ պար­ծե­նալ Քրիս­տո­սի խա­չով։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 14

Ուխտն ու զո­հը «Ի­մա­նա­լով, որ ձեր հայ­րե­նա­վանդ ու­նայն կյան­քից ոչ թե ար­ծա­ թով կամ ոս­կով փրկվե­ցիք, այլ Քրիս­տո­սի պատ­վա­կան ար­յու­նով՝ իբրև ան­բիծ ու ա­նա­րատ գա­ռան» (Ա Պետ­րոս 1.18, 19)։ Ի՞նչ Դաս 12

117

նկա­տի ու­նի այս­տեղ Պետ­րո­սը, երբ ա­սում է, որ մենք փրկվե­ ցինք։ Երբ Պետ­րո­սը խո­սում է խա­չի վրա Քրիս­տո­սի քա­վիչ մահ­վան մա­սին, «փրկվե­լու» կամ փրկագ­նի գա­ղա­փա­րը, ո­րը նա նշում է, մեզ հի­շեց­նում է հին աշ­խար­հի ա­վան­դույթ­նե­րի մա­սին, երբ ստրու­ կը կա­րող էր ա­զա­տագր­վել, երբ միայն նրա հա­մար ո­րո­շա­կի գին էր վճար­վում (հա­ճախ ազ­գակ­ցի կող­մից)։ Դրան հա­կա­ռակ, Քրիս­տո­սը փրկեց մեզ մեղ­քի ստրկու­թյու­նից և դ­րա վերջ­նա­կան հետևան­քից, ո­րը մահն է, սա­կայն Նա դա ա­րեց Իր «պատ­վա­կան ար­յու­նով», Գող­ գո­թա­յում Իր կա­մա­վոր փո­խա­րի­նող մահ­վամբ։ Եվ կրկին, սա է բո­ լոր ուխ­տե­րի հիմ­նա­քա­րը. ա­ռանց դրա ուխտն առ ո­չինչ է դառ­նում, ո­րով­հետև դա կնշա­նա­կի, թե Աստ­ված չի կա­րո­ղա­ցել ար­դա­րա­ցիո­ րեն կա­տա­րել գոր­ծար­քի Իր մա­սը, այն է՝ բո­լոր հա­վա­տաց­յալ­նե­րին հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի պարգևը շնոր­հե­լը։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը՝ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 6.23, Ա Հով­ հան­նես 5.11, 13։ Ի՞նչ ընդ­հա­նուր լուր են դրանք բո­լո­րը պա­րու­ նա­կում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Մենք ու­նենք հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի խոս­տու­մը, ո­րով­հետև միայն Հի­սու­սը կա­րող էր վե­րա­կանգ­նել այն խզու­մը, ո­րի պատ­ճա­ ռով հենց սկզբից մենք կորց­րինք հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը։ Ինչ­պե՞ս։ Ո­րով­հետև միայն Ա­րար­չի ար­դա­րու­թյունն ու ան­սահ­ման ար­ժե­ քը կա­րող էին չե­ղար­կել այն պար­տա­վոր­վա­ծու­թյու­նը, ո­րը մենք ու­նեինք խախտ­ված օ­րեն­քի նկատ­մամբ. ա­հա թե որ­քան մեծ էր մեղ­քի պատ­ճա­ռած խախ­տու­մը։ Եվ ի վեր­ջո, ի՞նչ կար­ծիք կկազ­ մեինք Աստ­ծո հա­վի­տե­նա­կան բա­րո­յա­կան օ­րեն­քի լրջու­թյան մա­ սին, ե­թե մահ­կա­նա­ցու և­ ա­րար­ված մի էակ կա­րո­ղա­նար վճա­րել դրա խախտ­ման գի­նը։ Միայն Մե­կը, Ով հա­վա­սար է հենց Աստ­ծուն, Ում մեջ գո­յու­թյուն ու­նի չփո­խառն­ված, չսեր­ված և հա­վի­տե­նա­կան կյանք, կա­րող էր վճա­րել այն փրկա­գի­նը, որն անհ­րա­ժեշտ էր մեզ մեղ­քի պատ­ճա­ռած մահ­վա­նից ա­զա­տագ­րե­լու հա­մար։ Այս­պես են ի­րա­կա­նա­նում ուխ­տի բո­լոր խոս­տում­նե­րը, այս­պես մենք ու­նենք հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի խոս­տու­մը նույ­նիսկ հի­մա, այս­պես մենք փրկագն­վե­ցինք մեղ­քից և մա­հից։ ­Պատ­կե­րաց­րե՛ք, որ պատ­կե­րաս­րա­հում ինչ-որ մե­կի ե­րե­խան թա­նա­քով լցված փու­չի­կը պայ­թեց­նում է Ռեմբ­րան­դի գոր­ծե­րից մե­կի վրա և­ ամ­բող­ջո­վին փչաց­նում այն։ Նկա­րը մի­լիոն­ներ ար­ 118

Դաս 12

ժե։ Ծ­նող­նե­րը չեն կա­րող ան­գամ այդ պարտ­քի գու­մա­րին մոտ գու­մար հա­վա­քել, ե­թե նույ­նիսկ վա­ճա­ռեն ի­րենց ողջ ու­նեց­ված­ քը։ Ի՞նչ կերպ է այս ի­րա­վի­ճակն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ, թե որ­ քան լուրջ խախ­տում մեղ­քը պատ­ճա­ռեց, թե որ­քան ա­նօգ­նա­կան ենք մենք այն ուղ­ղե­լու մեր ջան­քե­րում, և թե ին­չու միայն Ին­քը՝ Տե­րը կա­րող էր վճա­րել այդ պարտ­քը։ Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 15

Աբ­րա­հա­մի հա­վա­տը. մաս 1 «Աբ­րա­մը հա­վա­տաց Տի­րո­ջը, և Նա նրա հա­մար ար­դա­րու­թյուն հա­մա­րեց այդ» (Ծնն­դոց 15.6)։ Այս տեքս­տը մնում է Սուրբ Գր­քի ա­մե­նա­խո­րը պնդում­նե­րից մե­ կը։ Այն օգ­նում է հաս­տա­տել աստ­վա­ծաշնչ­յան կրո­նի կարևո­րա­գույն ճշմար­տու­թյու­նը՝ միայն հա­վա­տով ար­դա­րա­ցու­մը, և­ այս տեքս­տը դա ա­նում է հռո­մեա­ցի­նե­րին ուղղ­ված իր նա­մա­կում այդ մա­սին Պո­ ղո­սի գրե­լուց շատ դա­րեր ա­ռաջ։ Այս ա­մե­նը գա­լիս է ա­պա­ցու­ցե­լու այն տե­սա­կե­տը, որ փրկու­թյու­նը միշտ տրվել է միև­նույն ճա­նա­պար­ հով՝ սկսած Ե­դե­մից մինչև մեր օ­րե­րը: ­Հա­մա­րի ան­մի­ջա­կան հա­մա­տեքստն օգ­նում է մեզ հաս­կա­նալ, թե որ­քան մեծ էր Աբ­րա­հա­մի հա­վա­տը, երբ նա հա­վա­տաց ի­րեն որ­դի տա­լու Աստ­ծո խոստ­մա­նը՝ ի հե­ճուկս բո­լոր այն ֆի­զի­կա­կան ա­պա­ ցույց­նե­րի, ո­րոնք կար­ծես թե այդ խոս­տումն անհ­նա­րին էին դարձ­ նում։ Սա այն­պի­սի հա­վատ է, որն օգ­նում է գի­տակ­ցել սե­փա­կան կա­տար­յալ ա­նօգ­նա­կա­նու­թյու­նը, որ պա­հան­ջում է ես-ի լիա­կա­տար են­թար­կում, որ պա­հան­ջում է ամ­բող­ջու­թյամբ անձ­նա­տուր լի­նել Տի­ րո­ջը, և­ո­րի արդ­յուն­քը հնա­զան­դու­թյունն է։ Այս­պի­սին էր Աբ­րա­հա­մի հա­վա­տը, և­այն նրա հա­մար «ար­դա­րու­թյուն» հա­մար­վեց։ Ին­չո՞ւ է Աստ­վա­ծա­շունչն ա­սում, որ այն նրա հա­մար ար­դա­րու­ թյուն «հա­մար­վեց» կամ «վե­րագր­վեց»։ Աբ­րա­համն «ար­դա՞ր» էր Աստ­ծո ար­դա­րու­թյան ի­մաս­տով։ Ի՞նչ ա­րեց նա շատ կարճ ժա­մա­նակ հե­տո այն բա­նից, երբ Աստ­ված հայ­տա­րա­րեց, որ նա ար­դար է. սա օգ­նում է մեզ հաս­կա­նալ, թե ին­չու այդ ար­դա­րու­ թյու­նը հա­մար­վեց նրան՝ հա­կա­ռակ այն բա­նի, թե ինչ­պի­սին էր նա ի­րա­կա­նում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Դաս 12

119

Աբ­րա­հա­մի կյան­քը, որ­քան էլ այն հա­վա­տի և հ­նա­զան­դու­թյան կյանք լի­ներ, կա­տար­յալ հա­վա­տի և կա­տար­յալ հնա­զան­դու­թյան կյանք չէր։ Ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ նա թու­լու­թյուն էր ցու­ցա­բե­րում եր­կու ո­լորտ­նե­րում էլ (սա ձեզ հի­շեց­նո՞ւմ է ձեր ծա­նոթ­նե­րից որևէ մե­կին)։ Այս ա­մե­նը հան­գեց­նում է այն կարևո­րա­գույն գա­ղա­փա­րին, որ մեզ փրկող ար­դա­րու­թյունն այն ար­դա­րու­թյունն է, ո­րը շնորհ­վում է մեզ, ո­րը վե­րագր­վում է (օգ­տա­գոր­ծե­լով ըն­դուն­ված աստ­վա­ծա­բա­ նա­կան եզ­րույթ) մեզ։ Սա նշա­նա­կում է, որ մենք Աստ­ծո առջև ար­դար ենք հռչակ­վում՝ ի հե­ճուկս մեր սխալ­նե­րի, որ երկն­քի Աստ­վա­ծը մեզ դի­տար­կում է որ­պես ար­դար, թեև մենք այդ­պի­սին չենք։ Այդ­պես էր Աբ­րա­հա­մի հետ, և­այդ­պես կլի­նի բո­լոր նրանց հետ, ով­քեր գա­լիս են Նրա մոտ՝ լի­նե­լով «Աբ­րա­հա­մի հա­վա­տից» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.16)։ ­Կար­դա­ցե՛ք Հռո­մեա­ցի­նե­րին 4.1–7 հա­մար­նե­րը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք այն հա­մա­տեքս­տին, որ­տեղ Պո­ղոսն օգ­տա­գոր­ծում է Ծնն­դոց 15.6 հա­մա­րը։ Ա­ղոթ­քով կար­դա­ցե՛ք այդ տեքս­տե­րը և ձեր սե­փա­կան բա­ռե­րով գրե՛ք, թե ըստ ձեզ՝ ինչ են դրանք ձեզ ա­սում։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 16

Աբ­րա­հա­մի հա­վա­տը. մաս 2 Կր­կին կար­դա­լով Ծնն­դոց 15.6 հա­մա­րը՝ տես­նում ենք, որ տար­ բեր թարգ­մա­նու­թյուն­ներ հա­մար­վեց (եբ­րա­յե­րեն խա­շավ) բա­ռը տար­բեր կերպ են թարգ­մա­նել՝ «հաշ­վել», «վե­րագ­րել»։ ­Միև­նույն եզ­րույթն օգ­տա­գործ­վում է նաև Մով­սե­սի գրքե­րում։ Ան­ձը կամ ի­րը «հաշվ­վում» կամ «հա­մար­վում» է մի բան, ինչն ի­րա­ կա­նում չէ։ Օ­րի­նակ, Ծնն­դոց 31.15 հա­մա­րում Ռա­քելն ու Լիան հաս­ տա­տում են, որ ի­րենց հայրն ի­րենց օ­տա­րա­կան­ներ է «հա­մա­րում» («հաշ­վում»), թեև ի­րենք նրա դուստ­րերն են։ Ղև­տա­ցի­նե­րի տա­սա­ նոր­դը «հա­մար­վում» («հաշվ­վում») է կա­լի ցո­րեն, թեև ակն­հայ­տո­ րեն ցո­րեն չէ (Թվեր 18.27, 30)։ Ինչ­պե՞ս է հա­մար­վե­լու գա­ղա­փարն ար­տա­հայտ­ված զո­հա­բե­րու­ թյուն­նե­րի հա­մա­տեքս­տում (Ղև­տա­կան 7.18, 17.1–4)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ 120

Դաս 12

Աստ­վա­ծաշն­չի թարգ­մա­նու­թյան Հա­կո­բոս թա­գա­վո­րի տար­բե­ րակն օգ­տա­գոր­ծում է վե­րագր­ված բա­ռը՝ եբ­րա­յե­րեն խա­շավ բա­ռը թարգ­մա­նե­լու հա­մար։ Ե­թե մի ո­րո­շա­կի զո­հա­բե­րու­թյուն («խա­ղա­ ղու­թյան զոհ») չի ուտ­վում մինչև եր­րորդ օ­րը, դրա ար­ժե­քը կոր­չում է, և­այն չպետք է «հա­մար­վի» (Ղև­տա­կան 7.18, եբ­րա­յե­րեն՝ խա­շավ) զոհ մա­տու­ցո­ղին։ Ղև­տա­կան 7.18 հա­մա­րը խո­սում է այն ի­րա­վի­ ճա­կի մա­սին, երբ զո­հա­բե­րու­թյու­նը «հա­մար­վում» է զոհ մե­ղա­վո­րի հա­մար (հա­մե­մա­տե՛ք Ղև­տա­կան 17.1–4 հա­մար­նե­րի հետ), ով հե­ տո կանգ­նում է Աստ­ծո ա­ռաջ ար­դա­րու­թյամբ։ Աստ­ված մե­ղա­վո­րին հա­մա­րում է ար­դար, թեև այդ անձն ի­րա­կա­նում ար­դար չէ։ ­Խոր­հե՛ք այն հիա­նա­լի ճշմար­տու­թյան շուրջ, որ մենք, ի հե­ճուկս մեր սխալ­նե­րի, կա­րող ենք հա­մար­վել կամ հաշվ­վել ար­դար Աստ­ ծո աչ­քում։ Ձեր սե­փա­կան բա­ռե­րով գրե՛ք, թե ինչ­պես եք հաս­կա­ նում այս գա­ղա­փա­րի նշա­նա­կու­թյու­նը։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Այն մե­ծա­գույն ճշմար­տու­թյու­նը, որ մենք ար­դար ենք հա­մար­վում ոչ այն պատ­ճա­ռով, որ կա­րող ենք ինչ-որ բան ա­նել, այլ միայն ո­ րով­հետև հա­վա­տում ենք նրան, ինչ Քրիս­տոսն է ա­րել մեզ հա­մար, «հա­վա­տով ար­դա­րու­թյուն» ար­տա­հայ­տու­թյան էու­թյունն է։ Այ­դու­ հան­դերձ, մեր հա­վատն ինք­նին մեզ ար­դար չի դարձ­նում, հա­վատն ա­վե­լի շուտ մի­ջոց է, ո­րով մենք ձեռք ենք բե­րում ար­դա­րու­թյան պարգևը։ Սա, ըստ էու­թյան, քրիս­տո­նեու­թյան գե­ղեց­կու­թյու­նը, ա­ ռեղծ­վա­ծը և փառքն է։ Այն ա­մե­նը, ին­չին մենք հա­վա­տում ենք որ­պես քրիս­տոն­յա­ներ, որ­պես Քրիս­տո­սի հետևորդ­ներ, կարևոր ար­մատ­ ներ ու­նի այս հիաս­քանչ գա­ղա­փա­րում։ Հա­վա­տի մի­ջո­ցով մենք հա­մար­վում ենք ար­դար Աստ­ծո ա­ռաջ։ Այն ա­մե­նը, ինչ հետևում է՝ հնա­զան­դու­թյուն, սրբա­գոր­ծում, սրբու­թյուն, բնա­վո­րու­թյան զար­ գա­ցում, սեր, պետք է բխի այս կարևոր ճշմար­տու­թյու­նից։ Ինչ­պե՞ս եք պա­տաս­խա­նում այն ան­ձին, ով կա­մե­նում է դառ­նալ քրիս­տոն­յա, սա­կայն ա­սում է. «Ես ինձ ար­դար չեմ զգում»։ ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 17

Հիմն­վե­լով խոս­տում­նե­րի վրա ­Հայտ­նի կար­դի­նալ Բե­լար­մի­նի՝ կա­թո­լիկ ե­կե­ղե­ցու ջա­տա­գով­նե­ րից մե­կի մա­սին մի պատ­մու­թյուն են պատ­մում, ով իր ողջ կյան­ Դաս 12

121

քը նվի­րեց մի­միայն վե­րագր­ված ար­դա­րու­թյամբ ար­դա­րաց­ման լու­րի հա­մար պայ­քա­րին։ Մահ­վան մահ­ճում պառ­կած՝ նրան բե­ րե­ցին սուր­բե­րի խա­չե­լու­թյուն­նե­րի և­ ար­ժա­նիք­նե­րի գան­ձա­րա­նը՝ մահ­վա­նից ա­ռաջ նրան հա­վաս­տիա­ցում տա­լու հա­մար։ Սա­կայն Բե­լար­մինն ա­սաց. «­Հե­ռաց­րե՛ք այն։ Կար­ծում եմ Քրիս­տո­սի ար­ժա­ նիք­նե­րին վստա­հելն ա­վե­լի ա­պա­հով է»։ Ի­րենց կյան­քի վեր­ջին մո­տե­նա­լով՝ շատ մար­դիկ հետ են նա­յում և տես­նում, թե որ­քան ու­նայն, ա­պարդ­յուն և­ ա­նօ­գուտ են ի­րենց գոր­ծերն ու ա­րարք­նե­րը՝ սուրբ Աստ­ծո փրկու­թյու­նը վաս­տա­կե­լու հա­մար, և թե ի­րենք Քրիս­տո­սի ար­դա­րու­թյան կա­րի­քը որ­քան շատ ու­նեն։ ­Բա­րի լուրն այն է, որ մենք չպետք է սպա­սենք մեր մահ­վան մո­ տե­նա­լուն, որ­պես­զի այդ­ժամ ու­նե­նանք ա­պա­հո­վու­թյուն Տի­րոջ մեջ։ Ողջ ուխ­տը հիմն­ված է Աստ­ծո ա­պա­հով խոս­տում­նե­րի վրա ներ­կա­ յում, խոս­տում­ներ մեզ հա­մար այս­օր, խոս­տում­ներ, ո­րոնք կա­րող են մեր կյանքն ա­վե­լի լավ դարձ­նել հիմա։ ­Կար­դա­ցե՛ք հետև­յալ տեքս­տե­րը և պա­տաս­խա­նե՛ք յու­րա­ քանչ­յու­րի հետ տրված հար­ցին Աստ­ծո հետ ձեր ուխ­տի հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րի զար­գաց­ման, պահ­պան­ման և­ ամ­րաց­ման հա­մա­տեքս­տում. Սաղմս­ներ 34.8 (Ինչ­պե՞ս կա­րող եք ճա­շա­կել Աստ­ծո քաղց­րու­ թյու­նը)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Մատ­թեոս 11.30 (Ի՞նչ կա մեզ հա­մար Քրիս­տո­սի ա­րա­ծի մեջ, ին­ չը թեթևաց­նում է այս լու­ծը)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Հռո­մեա­ցի­նե­րին 5.1 (Ի՞նչ կապ ու­նի ար­դա­րա­ցու­մը խա­ղա­ղու­ թյան հետ)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Փի­լիպ­պե­ցի­նե­րին 2.7, 8 (Ի՞նչ եք ստա­ցել Քրիս­տո­սի փոր­ձա­ռու­ թյու­նից)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ա­ղոթ­քով ու­սում­նա­սի­րե՛ք ձեր կյան­քը և­ ինք­ներդ ձեզ հարց­րեք՝ ի՞նչ եմ ա­նում ես, ինչն ամ­րաց­նում է Աստ­ծո հետ իմ հա­րա­բե­րու­ 122

Դաս 12

թյուն­նե­րը, իսկ ի՞նչն է խո­չըն­դո­տում դրանց։ Ի՞նչ փո­փո­խու­թյուն­ ներ ես պետք է ա­նեմ։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 18

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար «­Միակ մի­ջո­ցը, ո­րով նա (մե­ղա­վո­րը) կա­րող է ար­դա­րու­թյան հաս­ նել, հա­վատն է։ Հա­վա­տով նա կա­րող է Աստ­ծո ա­ռաջ բե­րել Քրիս­տո­ սի ար­ժա­նիք­նե­րը, և Տերն Իր Որ­դու հնա­զան­դու­թյու­նը փո­խան­ցում է մե­ղա­վո­րի հաշ­վին։ Մար­դու ձա­խող­ման փո­խա­րեն ըն­դուն­վում է Քրիս­տո­սի ար­դա­րու­թյու­նը, և Աստ­ված ըն­դու­նում, նե­րում և­ ար­ դա­րաց­նում է ա­պաշ­խա­րող հա­վա­տա­ցող հո­գուն, վե­րա­բեր­վում է նրան, ա­սես վեր­ջինս ար­դար լի­նի, և սի­րում է նրան այն­պես, ինչ­պես սի­րում է Իր Որ­դուն։ Ա­հա թե ինչ­պես է հա­վատն ար­դա­րու­թյուն հա­ մար­վում»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­րեր, գիրք 1, էջ 367։ «Երբ հա­վա­տով և­ա­պաշ­խա­րու­թյամբ մենք ըն­դու­նում ենք Քրիս­ տո­սին որ­պես մեր Փր­կիչ, Տե­րը նե­րում է մեր մեղ­քե­րը և չե­ղար­կում այն պա­տի­ժը, ո­րը նա­խա­տես­ված է օ­րեն­քը խախ­տե­լու հա­մար։ Դրա­նից հե­տո մե­ղա­վորն Աստ­ծո ա­ռաջ կանգ­նում է որ­պես ար­դար մե­կը, վա­յե­լում է Երկն­քի բա­րե­հա­ճու­թյու­նը և Հո­գու մի­ջո­ցով շփվում է Հոր և Որ­դու հետ։ Եվս մի գործ կա, որ դեռ պետք է ի­րա­կա­նաց­վի, և­ այդ գոր­ծը զար­գա­ցող բնույթ ու­նի։ Հո­գին պետք է սրբա­գործ­վի ճշմար­տու­թյան մի­ջո­ցով։ Եվ սա նույն­պես ի­րա­կա­նաց­վում է հա­վա­տի մի­ջո­ցով։ Քա­ նի որ միայն Քրիս­տո­սի շնոր­հի մի­ջո­ցով է, ո­րը մենք ստա­նում ենք հա­վա­տի մի­ջո­ցով, որ բնա­վո­րու­թյու­նը կա­րող է վե­րա­փոխ­վել»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­րեր, գիրք 3, էջ 191։ Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար

1. Ինչ­պե՞ս են տար­բե­րակ­վում կեն­դա­նի և մե­ռած հա­վատ­նե­րը (­Հա­կո­բոս 2.17, 18)։ Ինչ­պե՞ս է Պո­ղո­սը նկա­րագ­րում կեն­դա­նի հա­վա­տը (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 16.26)։ Ո՞րն է այն բա­նա­լի բա­ռը, որն օգ­նում է հաս­կա­նալ, թե ինչ հետևանք­ներ է ու­նե­նում հա­ վա­տը։ 2. Ինչ­պե՞ս եք պա­տաս­խա­նում այն փաս­տար­կին (ո­րը գա­լիս է ո­ րո­շա­կի տրա­մա­բա­նա­կան հետևո­ղա­կա­նու­թյամբ), թե ե­թե մենք փրկվում ենք բա­ցա­ռա­պես մեզ հա­մար­ված ար­դա­րու­թյամբ, և­ոչ Դաս 12

123

այն ար­դա­րու­թյամբ, ո­րը գո­յու­թյուն ու­նի մեր մեջ, ա­պա կարևոր չէ, թե ինչ ենք մենք ա­նում կամ ինչ­պես ենք մենք ապ­րում։ 3. «Աստ­ված մեզ ըն­դու­նում է բա­ցա­ռա­պես Իր սի­րե­լի Որ­դու մի­ջո­ ցով, իսկ բա­րի գոր­ծե­րը ոչ այլ ինչ են, քան Նրա՝ մեղ­քեր նե­րող սի­րո ներ­գոր­ծու­թյուն։ Բա­րի գոր­ծե­րը մեր հաշ­վին ո­չինչ չեն ա­ վե­լաց­նում, և մենք չենք կա­րող դրանց հի­ման վրա հա­վակ­նել մեր փրկու­թյան մեջ որևէ դեր ու­նե­նա­լուն։ … Նա (հա­վա­տաց­ յա­լը) չի կա­րող ներ­կա­յաց­նել իր բա­րի գոր­ծե­րը որ­պես իր հո­ գու փրկու­թյան փաս­տարկ»։ Է­լեն Ուայթ, Ըն­տիր լու­րեր, գիրք 3, էջ 199։ Մտա­պա­հե­լով այս մեջ­բե­րու­մը՝ ին­չո՞ւ են այդ դեպ­քում բա­րի գոր­ծե­րը քրիս­տո­նեա­կան ըն­թաց­քի այդ­քան կարևոր մաս կազ­մում։ Ամ­փո­փում.

­Հին ուխտ, նոր ուխտ. Հի­սու­սը վճա­րեց օ­րեն­քի պարտ­քը, որ­պես­ զի մենք կա­րո­ղա­նանք ար­դար կանգ­նել Աստ­ծո ա­ռաջ։

124

Դաս 12

ԴԱՍ 13 ՀՈՒՆԻՍԻ 19–25

ՆՈՐ ՈՒԽ­ՏԻ ԿՅԱՆՔ Այս շա­բաթ­վա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար կար­դա­ցե՛ք. Ա Հով­հան­նես 1.4, Հով­հան­նես 5.24, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.24, 25, Բ կորն­թա­ցի­նե­րին 5.21, Ա Հով­հան­նես 4.16, Հայտ­նու­ թյուն 2.11, Հայտ­նու­թյուն 20.6, 14, Հայտ­նու­թյուն 21.8։ Հի­շե­լու հա­մա­րը. «Ես ե­կա, որ Իմ ոչ­խար­նե­րը կյանք ու­նե­նան և­ ա­ռատ կյանք» (­Հով­հան­նես 10.10)։ Շա­բաթ­վա դա­սի հա­կիրճ ամ­փո­փում. Ին­չո՞ւ մենք պետք է ու­րա­խու­թյուն զգանք։ Ին­չի՞ հի­ման վրա կա­րող ենք հա­վակ­նել այդ խոստ­մա­նը։ Ի՞նչ կա ուխ­ տի մեջ, որ պետք է ա­զա­տի մեզ հան­ցան­քի բե­ռից։ Ի՞նչ է նշա­նա­կում ու­նե­նալ նոր սիրտ։ Այս ե­ռամս­յակ ու­սում­նա­սի­րե­ցինք ուխ­տը, ո­րը (կրճա­տե­լով այն իր ա­մե­նա­պարզ, ա­մե­նա­մա­քուր ձևին), ըստ էու­թյան, Աստ­ծո խոսքն է, որն ա­սում է՝ ա­հա թե ինչ­պես Ես կփրկեմ ձեզ մեղ­քից, վեր­ջա­կետ։ ­Թեև ուխ­տի խոստ­ման մե­ծա­գույն արդ­յուն­քը, մեծ եզ­րա­փա­կի­ չը, ի­հար­կե, նոր երկ­րում հա­վի­տե­նա­կան կյանքն է, ուխ­տի օրհ­ նու­թյուն­ներն այ­սօր վա­յե­լե­լու հա­մար հար­կա­վոր չէ սպա­սել դրան։ Աստ­ծո հա­մար կարևոր է մեր կյան­քը հի­մա, Նա լա­վա­գույնն է կա­ մե­նում մեզ հա­մար հի­մա։ Ուխ­տը գոր­ծարք չէ, ո­րի շրջա­նակ­նե­րում պետք է ա­նեք այս, այս, հե­տո էլ այս, այ­նու­հետև եր­կա­րու­ձիգ տա­ րի­ներ սպա­սեք դրա արդ­յուն­քին։ Պարգև­ներն ու նվեր­ներն այն օրհ­ նու­թյուն­ներն են, ո­րոնք հա­վա­տով ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ մտած մար­դիկ վա­յե­լում են այս­տեղ և հի­մա։ Այս շա­բաթ­վա դա­սը, ո­րը ուխ­տի մա­սին պատ­մող շար­քի վեր­ջին դասն է, կանդ­րա­դառ­նա այս ան­մի­ջա­պես տրվող օրհ­նու­թյուն­նե­րին, ո­րոշ խոս­տում­նե­րին, ո­րոնք գա­լիս են մեր հո­գու վրա հեղ­ված Աստ­ ծո շնոր­հից, ո­րով­հետև երբ Նա թա­կում էր մեր սրտի դու­ռը, մենք բա­ցել ենք այն։ Ի­հար­կե, օրհ­նու­թյուն­ներն ան­հա­մե­մատ ա­վե­լի շատ Դաս 13

125

են, քան մենք կա­րող ենք դի­տար­կել այս մեկ շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում։ Սա­կայն սա ըն­դա­մե­նը սկիզբն է մի բա­նի, ո­րը, իս­կա­պես որ, եր­բեք չի ա­վարտ­վի։ ՄԻԱ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 20

Ու­րա­խու­թյուն «Եվ սա գրում ենք ձեզ, որ­պես­զի ձեր ու­րա­խու­թյու­նը կա­տար­յալ լի­նի» (Ա Հով­հան­նես 1.4)։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, թե ինչ է Հով­հան­նե­սը գրում այս­տեղ։ Մի քա­նի պարզ բա­ռե­րով նա ար­տա­հայ­տում է այն, ին­չը մեր մե­ծա­ գույն ա­ռա­վե­լու­թյունն է որ­պես ուխ­տի ժո­ղո­վուրդ, և դա ու­րա­խու­ թյան խոս­տումն է։ ­Մեզ՝ որ­պես քրիս­տոն­յա­նե­րի, հա­ճախ են հոր­դո­րում չա­ռաջ­նորդ­ վել զգաց­մունք­նե­րով, որ հա­վա­տը զգաց­մունք չէ, և­ որ մենք պետք է վեր լի­նենք մեր զգաց­մունք­նե­րից, և­այս ա­մենն իս­կա­պես ճիշտ է։ Սա­կայն, միև­նույն ժա­մա­նակ, մենք զուրկ կլի­նեինք մարդ ա­րա­րա­ ծին հա­տուկ ա­մեն ին­չից, ե­թե չու­նե­նա­յինք զգաց­մունք­ներ, հույ­զեր և տ­րա­մադ­րու­թյուն։ Մենք չենք կա­րող ժխտել մեր զգաց­մուն­քայ­նու­ թյու­նը, սա­կայն պետք է հաս­կա­նանք այդ զգաց­մունք­նե­րը, դրանց տանք ի­րենց պատ­շաճ դե­րը և, ըստ հնա­րա­վո­րին, դրանք պա­հենք վե­րահս­կո­ղու­թյան ներ­քո։ Սա­կայն ժխտել դրանք՝ նշա­նա­կում է ժխտել մեր մեջ այն, ին­չը մեզ մարդ է դարձ­նում (դա մո­տա­վո­րա­ պես նույնն է, երբ ա­սում ենք, թե շրջա­նը կլոր չէ)։ Եվ իս­կա­պես, ինչ­ պես վե­րը նշված տեքստն է ա­սում, մենք պետք է ոչ միայն ու­նե­նանք զգաց­մունք­ներ (տվյալ դեպ­քում ու­րա­խու­թյուն), այլև դրանք պետք է կա­տար­յալ լի­նեն։ Հա­զիվ թե տեքս­տը նկա­տի ու­նե­նա մեր զգաց­ մունք­նե­րը ժխտե­լը, այն­պես չէ՞։ ­Կար­դա­ցե՛ք վե­րը նշված հա­մա­րի հա­մա­տեքս­տը՝ սկսե­լով գլխի սկզբից։ Ի՞նչ էր գրում Հով­հան­նե­սը վաղ քրիս­տոն­յա­նե­րին, ո­րը նա հույս էր փայ­փա­յում, որ նրանց ու­րա­խու­թյու­նը կա­տար­յալ կդարձ­ներ։ Եվ ին­չո՞ւ այն պետք է նրանց ու­րա­խու­թյուն տար։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Հով­հան­նեսն ա­ռա­ջին տաս­ներ­կու ա­շա­կերտ­նե­րից մեկն էր։ Նա ներ­կա էր Քրիս­տո­սի՝ ե­րե­քու­կես տա­րի տևած ծա­ռա­յու­թյան հա­ 126

Դաս 13

մար­յա ա­մե­նասկզ­բից, Հի­սու­սի ա­մե­նահ­րա­շա­լի գոր­ծե­րի վկա­նե­րից էր (նա ներ­կա էր նաև խա­չե­լու­թյա­նը, Գեթ­սե­մա­նին և­ այ­լա­կեր­պու­ թյա­նը)։ Ուս­տի որ­պես վկա՝ նա, բնա­կա­նա­բար, ի­րա­վունք ու­ներ խո­սել այս թե­մա­յի մա­սին։ ­Սա­կայն, ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ նա շեշ­տը չի դնում իր ան­ ձի վրա, այլ շեշ­տադ­րում է այն, թե Հի­սուսն ինչ է ա­րել ա­շա­կերտ­նե­ րի հա­մար, որ նրանք այժմ շփման հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նան ոչ միայն միմ­յանց, այլև Աստ­ծո հետ։ Տի­րոջ հետ նման մտե­րիմ հա­րա­ բե­րու­թյուն­ներ ու­նե­նա­լու ճա­նա­պար­հը մեզ հա­մար բա­ցել է Հի­սու­ սը, և­ այս հա­րա­բե­րու­թյան, այս ըն­կե­րակ­ցու­թյան ար­գա­սիք­նե­րից մեկն ու­րա­խու­թյունն է։ Հով­հան­նե­սը կա­մե­նում է, որ նրանք ի­մա­ նան, որ այն, ինչ լսել են Հի­սու­սի մա­սին, ճշմա­րիտ է (ինքն ան­ձամբ տե­սել, դի­պել, զգա­ցել և լ­սել է Նրան), ուս­տի նրանք ևս կա­րող են ի­րենց երկ­նա­յին Հոր հետ ու­րա­խու­թյուն բե­րող հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի մեջ մտնել, Ով սի­րում է նրանց և Իր Որ­դու մի­ջո­ցով Ի­րեն տվել է նրանց հա­մար։ Ո­րո­շա­կի ի­մաս­տով Հով­հան­նեսն անձ­նա­կան վկա­յու­թյուն է տա­ լիս։ Ի՞նչ վկա­յու­թյուն ու­նեք դուք Հի­սու­սի հետ ու­նե­ցած ձեր հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի վե­րա­բեր­յալ։ Ի՞նչ կա­րող եք ա­սել, ին­ չը կա­րող է ա­վե­լաց­նել ինչ-որ մե­կի ու­րա­խու­թյու­նը Տի­րոջ մեջ, ինչ­պես Հով­հան­նեսն էր փոր­ձում ա­նել՝ հա­մա­ձայն վե­րը նշված տեքս­տի։ ԵՐ­ԿՈՒ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 21

Հան­ցան­քից ա­զատ «Ու­րեմն հի­մա ոչ մի դա­տա­պար­տու­թյուն չկա Հի­սուս Քրիս­տո­սի մեջ ե­ղող­նե­րի հա­մար» (Հռո­մեա­ցի­նե­րին 8.1)։ ­Մի ե­րի­տա­սարդ կին դա­ժա­նա­բար սպան­վել էր, մար­դաս­պանն ան­հայտ էր։ Ոս­տի­կա­նու­թյու­նը ո­րո­շեց ծու­ղակ պատ­րաս­տել և գաղտ­նալ­սող սարք տե­ղադ­րեց կնոջ գե­րեզ­մա­նին։ Կ­նոջ մա­հից շատ ա­միս­ներ անց, մի ե­րե­կո, ե­րի­տա­սարդ մի տղա­մարդ մո­տե­ցավ կնոջ գե­րեզ­մա­նին. նա ծնկա­չոք ու հե­կե­կա­լով նե­րո­ղու­թյուն էր խնդրում կնո­ջից։ Ոս­տի­կան­նե­րը, հիմն­վե­լով նրա խոս­քե­րի վրա, ձեր­բա­կա­լե­ ցին նրան կա­տա­րած հան­ցան­քի հա­մար։ Ի՞ն­չը դրդեց մար­դուն գալ գե­րեզ­մա­նի մոտ։ Մեղ­քի զգա­ցո­ղու­ թյու­նը, ու­րիշ ի՞նչ։ Դաս 13

127

Ի­հար­կե, թեև մեզ­նից ոչ ոք չի ա­րել (մենք հույս ու­նենք) այն­քան վատ բան, որ­քան այս ե­րի­տա­սար­դը, բո­լորս էլ մե­ղա­վոր ենք, բո­ լորս էլ ա­րել ենք բա­ներ, ո­րոն­ցից ա­մա­չում ենք, բա­ներ, ո­րոնք շատ կցան­կա­նա­յինք չե­ղար­կել, սա­կայն չենք կա­րող։ ­Հի­սու­սի և նոր ուխ­տի ար­յան շնոր­հիվ մեզ­նից ոչ ոք ստիպ­ված չէ ապ­րել մեղ­քի խա­րա­նի տակ։ Այ­սօր­վա տեքս­տի հա­մա­ձայն՝ մեզ հա­մար ոչ մի դա­տա­պար­տու­թյուն չկա։ Գե­րա­գույն Դա­տա­վո­րը մեզ հա­մա­րում է ան­մեղ, մեզ տես­նում է այն­պի­սին, ա­սես մենք չենք ա­րել այն բա­նե­րը, ո­րոնց հա­մար մեղ­քի զգա­ցո­ղու­թյուն ու­նենք։ Ինչ­պե՞ս են հետև­յալ տեքս­տերն օգ­նում մեզ հաս­կա­նալ Հռո­մեա­ ցի­նե­րին 8.1 հա­մա­րը՝ Հով­հան­նես 5.24, Հռո­մեա­ցի­նե­րին 3.24, 25, Բ Կորն­թա­ցի­նե­րին 5.21։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Տի­րոջ հետ ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ապ­րե­լու ա­մե­նա­ հիաս­քանչ խոս­տում­նե­րից մեկն այն է, որ մենք այլևս ստիպ­ված չենք ապ­րե­լու մեղ­քի բե­ռի ներ­քո։ Ուխ­տի ար­յան շնոր­հիվ մեր վրա­յից վեր է առն­վում մեղ­քի բե­ռը, երբ ընտ­րում ենք Աստ­ծո հետ ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի մեջ մտնել, երբ ընտ­րում ենք ապ­րել հա­վա­տի, ա­պաշ­խա­րու­թյան և հ­նա­զան­դու­թյան պայ­ման­նե­րով։ Երբ սա­տա­նան փոր­ձում է շշնջալ մեր ա­կան­ջին, որ մենք չար ենք, վատն ենք, չա­փա­զանց մե­ղա­վոր ենք Աստ­ծո կող­մից ըն­դուն­ված լի­ նե­լու հա­մար, կա­րող ենք ա­նել այն, ինչ Հի­սուսն ա­րեց, երբ սա­տա­ նան փոր­ձում էր Նրան ա­նա­պա­տում. կա­րող ենք մեջ­բե­րել Սուրբ Գիր­քը, և լա­վա­գույն տեքս­տե­րից մեկն է Հռո­մեա­ցի­նե­րին 8.1 հա­ մա­րը։ Սա բնավ չի նշա­նա­կում, թե մեր կյան­քում մեղ­քի ի­րո­ղու­թյու­ նը հերք­վում է, սա նշա­նա­կում է, որ Տի­րոջ հետ ու­նե­ցած ուխ­տի հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի շնոր­հիվ մենք այլևս չենք ապ­րում այդ մեղ­ քի դա­տա­պար­տու­թյան ներ­քո։ Հի­սու­սը վճա­րել է տույ­ժը մեր փո­ խա­րեն և­ այժմ կանգ­նած է Հոր ներ­կա­յու­թյան մեջ՝ Իր սե­փա­կան ար­յու­նը ներ­կա­յաց­նե­լով մեզ հա­մար, Իր սե­փա­կան ար­դա­րու­թյու­նը ներ­կա­յաց­նե­լով մեր մեղ­քե­րի փո­խա­րեն։ Ի՞նչն է փոխ­վում ձեր կյան­քում այն մտքից, որ Տե­րը նե­րել է ձեզ՝ ան­կախ ձեր գոր­ծած մեղ­քե­րից։ Ինչ­պե՞ս է այդ ի­րո­ղու­թյունն օգ­ նում ձեզ այն մարդ­կանց հետ վար­վե­լիս, ով­քեր մե­ղա­վոր են ձեր ա­ռաջ։ Ինչ­պե՞ս պետք է այդ գա­ղա­փարն ազ­դի այդ մարդ­կանց հետ ձեր վե­րա­բեր­մուն­քի վրա։ 128

Դաս 13

Ե­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 22

Նոր ուխտ և նոր սիրտ «Որ­պես­զի Քրիս­տո­սը ձեր սրտե­րում հա­վա­տի մի­ջո­ցով բնակ­վի, և դուք սի­րո մեջ ար­մա­տա­ցած ու հաս­տատ­ված լի­նեք, որ­պես­զի բո­լոր սրբե­րի հետ կա­րո­ղա­նաք հաս­կա­նալ, թե ի՛նչ են լայ­նու­ թյու­նը և­ եր­կա­րու­թյու­նը, բարձ­րու­թյու­նը և խո­րու­թյու­նը, ճա­ նա­չեք Քրիս­տո­սի սե­րը, որ գե­րա­զան­ցում է ա­մեն գի­տու­թյուն, որ­պես­զի Աստ­ծու ամ­բող­ջա­կան լիու­թյամբ լցվեք» (Ե­փե­սա­ցի­նե­ րին 3.17–19)։ Ինչ­պես ցույց տվե­ցին այս ե­ռամս­յա­կի ա­վե­լի վաղ դա­սե­րը, նոր ուխտն այն ուխտն է, ո­րի ժա­մա­նակ Տերն օ­րեն­քը դնում է մեր սրտում (Ե­րե­միա 31.31–33)։ Մեր սրտում ոչ միայն օ­րենքն է, այլև այ­սօր­վա դա­սի հա­մա­ձայն՝ նաև Քրիս­տո­սը. սա, ի­հար­կե, ի­մաստ ու­նի, քա­նի որ Քրիս­տոսն ու Իր օ­րեն­քը սեր­տո­րեն կապ­ված են։ Այս­պի­սով, մեր սրտե­րում բնակ­վող Քրիս­տո­սով և Նրա օ­րեն­քով (վե­րը նշված հա­ մա­րում բնակ­վել թարգ­ման­ված հու­նա­րեն բա­ռը նշա­նա­կում է նաև տե­ղա­վոր­վել, ին­չը հա­րատևու­թյան գա­ղա­փար է փո­խան­ցում), մենք հաս­նում ենք նոր ուխ­տի հրա­շա­լի ա­ռա­վե­լու­թյուն­նե­րից մյու­ սին՝ նոր սիրտ ու­նե­նա­լուն։ Ին­չո՞ւ է մեզ նոր սիրտ հար­կա­վոր։ Ի՞նչ փո­փո­խու­թյուն­ներ կերևան նրանց մեջ, ով­քեր նոր սիրտ ու­նեն։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ­Նո­րի՛ց կար­դա­ցեք այ­սօր­վա տեքս­տը։ Ու­շադ­րու­թյո՛ւն դարձ­րեք, որ Պո­ղո­սը շեշ­տադ­րում է սի­րո գոր­ծո­նը՝ ա­սե­լով, որ մենք պետք է դրա մեջ «ար­մա­տա­ցած և հաս­տատ­ված» լի­նենք։ Այս բա­ռե­րը են­ թադ­րում են կա­յու­նու­թյուն, հաս­տա­տա­կա­մու­թյուն և հա­րատևու­ թյուն սի­րո մեջ։ Մեր հա­վա­տը կշիռ չու­նի, ե­թե այն ար­մա­տա­ցած չէ ինչ­պես Աստ­ծո, այն­պես էլ ու­րիշ­նե­րի նկատ­մամբ ու­նե­ցած սի­րո մեջ (­Մատ­թեոս 22.37–39, Ա Կորն­թա­ցի­նե­րին 13)։ Այս սե­րը չի գա­լիս մարդ­կան­ցից ու աշ­խար­հից կտրված պայ­ման­նե­րում ապ­րե­լիս։ Ընդ­ հա­կա­ռա­կը, այն մեզ այ­ցե­լում է, երբ մենք տես­նում ենք Աստ­ծո սե­րը մեր նկատ­մամբ (սեր, ո­րը «գե­րա­զան­ցում է ա­մեն գի­տու­թյուն»), ո­րը դրսևոր­վում է Հի­սու­սի մի­ջո­ցով։ Որ­պես արդ­յունք՝ փոխ­վում է մեր կյան­քը, մեր սիր­տը, մենք դառ­նում ենք նոր մար­դիկ նոր մտա­ծե­ Դաս 13

129

լա­կեր­պով, նոր փա­փագ­նե­րով և նպա­տակ­նե­րով։ Սա մեր ար­ձա­ գանքն է մեր հան­դեպ ու­նե­ցած Աստ­ծո սի­րուն, ո­րը փո­խում է մեր սրտե­րը և­այն լցնում է ու­րիշ­նե­րի նկատ­մամբ սի­րով։ Մի­գու­ցե հենց այս նկա­տի ու­նի Պո­ղո­սը, գո­նե մա­սամբ, երբ խո­սում է «Աստ­ծո լիու­ թյամբ» լցված լի­նե­լու մա­սին։ ­Կար­դա­ցե՛ք Ա Հով­հան­նես 4.16 հա­մա­րը։ Ի՞նչ առն­չու­թյուն ու­ նի այս տեքս­տը նրա հետ, ինչ Պո­ղո­սը գրել է Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 3.17–19 հա­մար­նե­րում։ ­Կար­դա­ցե՛ք այն տեքս­տե­րը, ո­րոնք ու­սում­նա­սի­րել ենք այ­սօր։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ի՞նչ կա­րող եք ա­նել, ին­չը թույլ կտա, որ այս տեքս­տե­րի խոս­ տում­ներն ի­րա­կա­նու­թյուն գտնեն ձե­զա­նում։ Կա՞ն արդ­յոք բա­ ներ, ո­րոնք պետք է փո­խեք, և­ո­րոնք, հնա­րա­վոր է, խան­գա­րում են ձեզ վե­րապ­րել «Աստ­ծո լիու­թյու­նը» (Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 3.19)։ Կազ­մե՛ք ցու­ցակ այն փո­փո­խու­թյուն­նե­րի, ո­րոնք պետք է կա­տա­ րեք ձեր կյան­քում։ Ե­թե դեմ չեք, կա­րող եք կազ­մել ևս մե­կը, ո­րով կա­րող եք կիս­վել ձեր դա­սա­րա­նի հետ։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք օգ­նել միմ­յանց կա­տա­րել անհ­րա­ժեշտ փո­փո­խու­թյուն­նե­րը։ ՉՈ­ՐԵՔ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 23

Նոր ուխտ և հա­վի­տե­նա­կան կյանք «Ես եմ հա­րու­թյու­նը և կ­յան­քը. ով հա­վա­տում է Ինձ, թե­կուզ և մեռ­նի, կապ­րի։ Եվ ա­մեն ոք, ով կեն­դա­նի է ու Ինձ հա­վա­տում է, հա­վիտ­յան չի մեռ­նի» (­Հով­հան­նես 11.25, 26)։ ­Հա­վի­տե­նա­կան կյանքն ու­նի եր­կու հար­թու­թյուն։ Ներ­կա հար­թու­ թյու­նը հա­վա­տաց­յա­լին տա­լիս է լիա­ռատ կյանք այժմ (­Հով­հան­նես 10.10), ո­րը նե­րա­ռում է այն բազ­մա­թիվ խոս­տում­նե­րը, ո­րոնք մեզ տրվել են այս կյան­քի հա­մար, հի­մա։ Ա­պա­գա հար­թու­թյու­նը, բնա­կա­նա­բար, հա­վի­տե­նա­կան կյանքն է՝ մարմ­նի հա­րու­թյան խոս­տու­մը (­Հով­հան­նես 5.28, 29, Հով­հան­նես 6.39)։ Թեև սա ա­պա­գա­յի ի­րա­դար­ձու­թյուն է, սա­կայն մի բան է, ինչն ի­մաստ է տա­լիս մնա­ցած ա­մեն ին­չի, ի­րա­դար­ձու­թյուն, ո­րը գլխա­վո­ րում է մեր՝ քրիս­տոն­յա­նե­րիս բո­լոր հույ­սե­րը։ 130

Դաս 13

­ ար­դա­ցե՛ք այ­սօր­վա տեքս­տը։ Ի՞նչ է Հի­սուսն ա­սում այս­տեղ։ Կ Ո՞ւր է, որ­տե՞ղ է հա­վի­տե­նա­կան կյան­քը։ Ինչ­պե՞ս ենք հաս­կա­ նում Նրա խոս­քը, որ նրանք, ով­քեր ապ­րում են և հա­վա­տում են Ի­րեն, նույ­նիսկ ե­թե մեռ­նեն, եր­բեք չեն մեռ­նի (տե՛ս Հայտ­նու­ թյուն 2.11, Հայտ­նու­թյուն 20.6, 14, Հայտ­նու­թյուն 21.8)։ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ Ի­հար­կե՛, մենք բո­լորս մա­հա­նա­լու ենք, սա­կայն ըստ Հի­սու­սի՝ այս մահն ըն­դա­մե­նը քուն է, ժա­մա­նա­կա­վոր դա­դար Ի­րեն հա­վա­ տա­ցող­նե­րի հա­մար, և­ այն կա­վարտ­վի հա­րու­թյամբ։ Երբ Քրիս­ տո­սը վե­րա­դառ­նա, Քրիս­տո­սով ննջած­նե­րը հա­րու­թյուն կառ­նեն ան­մա­հու­թյամբ, իսկ Քրիս­տո­սի այն հետևորդ­նե­րը, ով­քեր կեն­դա­ նի են մնա­ցել, մի ակն­թար­թում ան­մա­հու­թյուն կհագ­նեն։ Քրիս­տո­սի բա­նա­կում գտնվող թե՛ մե­ռած­նե­րը, թե՛ ող­ջե­րը կու­նե­նան միև­նույն ա­նա­պա­կան մար­մի­նը։ Հենց այդ ժա­մա­նակ­վա­նից Աստ­ծո ժո­ղովր­ դի հա­մար կսկսվի ան­մա­հու­թյու­նը։ Ինչ­պի­սի՜ ու­րա­խու­թյուն է ի­մա­նալ, որ ոչ թե գե­րեզ­մա­նը մեր վերջն է, այլ մենք վերջ չու­նենք, որ մենք նոր կյանք ենք ու­նե­նա­լու, ո­րը կլի­նի հա­վերժ։ «Քրիս­տո­սը մեկ մար­մին դար­ձավ մեզ հետ, որ­պես­զի մենք կա­ րո­ղա­նանք մեկ հո­գի դառ­նալ Նրա հետ: Այս միու­թյան շնոր­հիվ է, որ մենք պի­տի դուրս գանք գե­րեզ­մա­նից, և­ոչ միայն այն պատ­ճա­ռով, որ Քրիս­տո­սը կդրսևո­րի Իր զո­րու­թյու­նը, այլ ո­րով­հետև հա­վա­տի մի­ջո­ցով Նրա կյան­քը դար­ձել է մե­րը: Նրանք, ով­քեր ճա­նա­չում են Քրիս­տո­սին Իր ճշմա­րիտ էու­թյամբ և­ ըն­դու­նում Նրան ի­րենց սրտի մեջ, հա­վի­տե­նա­կան կյանք ու­նեն: Հո­գու մի­ջո­ցով է, որ Քրիս­տո­սը բնակ­վում է մեր մեջ, և հա­վա­տով սրտի մեջ ըն­դուն­ված Աստ­ծո Հո­ գին հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի սկիզբն է»։ Է­լեն Ուայթ, Դա­րե­րի փա­ փա­գը, էջ 388։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք հի­մա վա­յե­լել հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի ա­ ռա­վե­լու­թյու­նը։ Այլ խոս­քե­րով, ի՞նչ է այդ խոս­տումն ա­նում մեզ հա­մար հի­մա։ Գրի՛ ա­ռեք ո­րոշ ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներ, ո­րոնք հա­վի­ տե­նա­կան կյան­քի այս խոս­տու­մը տա­լիս է ձեզ անձ­նա­պես, ձեր ա­ռօր­յա կյան­քում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող եք այս հույսն ու խոս­տու­մը կի­սել ինչ-որ մե­կի հետ, ով մի­գու­ցե տա­ռա­պում է սի­րե­լի մար­դու մահ­վան պատ­ճա­ռով։ Դաս 13

131

ՀԻՆԳ­ՇԱԲ­ԹԻ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 24

Նոր ուխտ և­ա­ռա­քե­լու­թյուն «Արդ գնա­ցե՛ք, ա­շա­կե՛րտ դարձ­րեք բո­լոր ազ­գե­րին՝ նրանց մկրտե­լով Հոր, Որ­դու և Սուրբ Հո­գու ա­նու­նով, սո­վո­րեց­րե՛ք նրանց պա­հել այն ա­մե­նը, ինչ ձեզ պատ­վի­րե­ցի։ Եվ ա­հա Ես ձեզ հետ եմ բո­լոր օ­րե­րին մինչև աշ­խար­հի վեր­ջը» (­Մատ­թեոս 28.19, 20)։ Ամ­բողջ աշ­խար­հում մար­դիկ հա­ճախ տա­ռա­պում են նրա­նից, ինչ հա­րա­վաֆ­րի­կա­ցի գրող Լո­րենս վան դեր Պոստն ան­վա­նել է «ա­նի­մաս­տու­թյան բեռ»։ Մար­դիկ գի­տակ­ցում են, որ ու­նեն կյան­քի պարգևը, սա­կայն չգի­տեն, թե ինչ ա­նել դրա հետ, չգի­տեն, թե որն է այդ պարգևի նպա­տա­կը, չգի­տեն ինչ­պես օգ­տա­գոր­ծել այն։ Դա նման է այն ի­րա­վի­ճա­կին, երբ մե­կին նվի­րում են հազ­վագ­յուտ գրքե­ րով լի մի գրա­դա­րան, սա­կայն որ­պես­զի այդ մար­դը ոչ թե կար­դա այդ գրքե­րը, այլ վա­ռա­րա­նը նե­տի, վա­ռի ու տա­քա­նա դրան­ցով։ Որ­ քա՜ն սար­սա­փե­լի վատ­նում մի բա­նի, ինչն այդ­քան թանկ է։ ­Նոր ուխ­տի քրիս­տոն­յա­նե­րի հա­մար, այ­դու­հան­դերձ, այդ խնդի­ րը բնավ ար­դիա­կան չէ։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, նրանք, ով­քեր գի­տեն (և­ ան­ձամբ վե­րապ­րել են) խաչ­ված և հա­րու­թյուն ա­ռած Փրկ­չի հրա­շա­ լի լու­րը, Ով մա­հա­ցավ երկ­րի բո­լոր ծայ­րե­րում ապ­րող յու­րա­քանչ­յուր մար­դու մեղ­քե­րի հա­մար, որ­պես­զի նրանք բո­լո­րը հա­վի­տե­նա­կան կյան­քի հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նան, գի­տեն, թե ինչ ա­սել է ու­րա­ խու­թյուն։ Հաշ­վի առ­նե­լով Մատ­թեոս 28.19, 20 հա­մար­նե­րի հստակ կո­չը՝ հա­վա­տաց­յա­լը ո­րո­շա­կի ա­ռա­քե­լու­թյուն և նպա­տակ ու­նի իր կյան­քում, և դա աշ­խար­հին այն հրա­շա­լի ճշմար­տու­թյու­նը հայտ­ նելն է, որն ինքն ան­ձամբ վե­րապ­րել է Հի­սուս Քրիս­տո­սի մեջ։ Ինչ­ պի­սի՜ ա­ռա­վե­լու­թյուն։ Մեծ հաշ­վով այն ողջ գոր­ծու­նեու­թյու­նը, ո­րը ծա­վա­լում ենք այս աշ­խար­հում, կա­վարտ­վի աշ­խար­հի վեր­ջի հետ մեկ­տեղ։ Սա­կայն ու­րիշ­նե­րին բա­րի լու­րը հայտ­նե­լը մի գործ է, ո­րը հետք կթող­նի հա­վի­տե­նու­թյան վրա։ Խո­սե՛ք ա­ռա­քե­լու­թյան և նպա­ տա­կի ի­մաս­տի մա­սին։ Այ­սօր­վա տեքս­տե­րը բա­ժա­նեք տար­բեր մա­սե­րի։ Ո­րո՞նք են այն ո­րո­շա­կի բա­նե­րը, ո­րոնք Հի­սուսն ա­սում է մեզ ա­նել, ի՞նչ է ներգ­ րավ­ված դրան­ցից յու­րա­քանչ­յու­րում։ Ի՞նչ խոս­տում մենք ու­ նենք, ին­չը մեզ հա­վատ և քա­ջա­լե­րանք պետք է տա, որ­պես­զի ա­նենք այն, ինչ Քրիս­տո­սը հրա­մա­յում է։ ________________________________________________________________________ 132

Դաս 13

Որ­պես նոր ուխ­տի քրիս­տոն­յա­ներ՝ մեզ հստակ հանձ­նա­րա­ րու­թյուն է տրվել Իր՝ Աստ­ծո կող­մից։ Ով էլ որ մենք լի­նենք, ինչ­պի­սին էլ որ լի­նի մեր կյան­քի ի­րա­վի­ճա­կը, ինչ­պի­սի սահ­ մա­նա­փա­կում­ներ էլ որ ու­նե­նանք, մենք բո­լորս կա­րող ենք դեր խա­ղալ։ Ինչ-որ բան ա­րե՞լ եք։ Կա­րո՞ղ եք ա­վե­լին ա­նել։ Ի՞նչ կա­րող է ա­նել ձեր դա­սա­րա­նը միա­սին՝ այս գոր­ծում մեծ դեր ու­նե­նա­լու հա­մար։ ՈՒՐ­ԲԱԹ

ՀՈՒ­ՆԻ­ՍԻ 25

Հե­տա­գա ու­սում­նա­սի­րու­թյան հա­մար ­Կար­դա­ցե՛ք Է­լեն Ուայ­թի Մեծ պայ­քար գրքի 578-593 է­ջե­րի «Աստ­ ծո ժո­ղովր­դի ա­զա­տագ­րու­մը» և Քայ­լեր դե­պի Քրիս­տոս գրքի 145159 է­ջե­րի «Ու­րա­խու­թյուն Տի­րոջ մեջ» գլուխ­նե­րը։ «Աստ­ծո սուրբ Որ­դին չու­ներ սե­փա­կան մեղք կամ վիշտ, Նա կրում էր ու­րիշ­նե­րի վշտե­րը, քա­նի որ Նրա վրա էին դրված մեր բո­ լո­րի ա­նօ­րե­նու­թյուն­նե­րը։ Աստ­վա­ծա­յին կա­րեկ­ցան­քով Նա կապ­վեց մարդ­կու­թյա­նը և­ որ­պես մարդ­կա­յին ցե­ղի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ՝ հա­մա­ ձայ­նեց, որ Իր հետ վար­վեն ինչ­պես օ­րի­նա­խախ­տի։ Նա նա­յում է վշտի ան­դուն­դին, որն ա­ռա­ջա­ցել է մեր մեղ­քե­րի արդ­յուն­քում, և­ա­ ռա­ջար­կում է կամր­ջել մար­դուն Աստ­ծուց բա­ժա­նող խոր­խո­րա­տը»։ Է­լեն Ուայթ, Աստ­վա­ծաշն­չի ար­ձա­գանք և ժա­մա­նակ­նե­րի նշան­ներ, 1892թ. օ­գոս­տո­սի 1։ «Ե՛կ, եղ­բայր ի՛մ, ե՛կ այն­պի­սին, ինչ­պի­սին կաս՝ մե­ղա­վոր և­աղ­ տոտ­ված։ Մեղ­քիդ բե­ռը դի՛ր Հի­սու­սի վրա և հա­վա­տով ներ­կա­յաց­ րո՛ւ Նրա ար­ժա­նիք­նե­րը։ Ե՛կ հի­մա, քա­նի դեռ ո­ղոր­մու­թյու­նը վեր չի առն­վել, ե՛կ խոս­տո­վա­նու­թյամբ, հո­գու զղջու­մով, և Աստ­ված ա­ռա­ տա­պես կնե­րի։ Չ­հա­մար­ձակ­վե՛ս կորց­նել այս հնա­րա­վո­րու­թյու­նը ևս։ Լ­սի՛ր ո­ղոր­մու­թյան ձայ­նը, որն այժմ ա­ղեր­սում է քեզ հա­րու­թյուն առ­նել մե­ռել­նե­րից, որ­պես­զի Քրիս­տո­սը կա­րո­ղա­նա քեզ լույս տալ։ Հի­մա կար­ծես յու­րա­քանչ­յուր պահ ուղ­ղա­կիո­րեն կապ­ված է ան­ տե­սա­նե­լի աշ­խար­հի ճա­կա­տագ­րե­րի հետ։ Թույլ մի՛ տուր, որ քո հպար­տու­թյունն ու ան­հա­վա­տու­թյու­նը ստի­պեն քեզ շա­րու­նա­ կել մեր­ժել ա­ռա­ջարկ­վող ո­ղոր­մու­թյու­նը։ Ե­թե շա­րու­նա­կես մեր­ժել, վեր­ջում կող­բաս. «­Հունձքն ան­ցավ, ա­մա­ռը վեր­ջա­ցավ, բայց մենք չփրկվե­ցինք»»։ Է­լեն Ուայթ, Վ­կա­յու­թյուն­ներ ե­կե­ղե­ցու հա­մար, հա­ տոր 5, էջ 353։ Դաս 13

133

Հար­ցեր քննարկ­ման հա­մար 1.

«­Մեզ տիե­զեր­քի հետ հա­մե­մա­տե­լիս,- գրել է Ֆ­րան­ցիս­կո Խո­ սե Մո­րե­նոն,- գի­տակ­ցում ենք մեր տգի­տու­թյու­նը և վերջ­նա­կան ան­զո­րու­թյու­նը, ո­րից և ձևա­վոր­վում է մեր անվս­տա­հու­թյու­նը։ Արդ­յուն­քում մենք սկսում ենք վա­խե­նալ»։ Հա­վա­տի և բա­նա­կա­ նու­թյան միջև. հիմ­նա­կան վա­խե­րը և մար­դու ի­րա­վի­ճա­կը (Նյու Յորք, Հար­փեր և Ռոու հրա­տա­րակ­չու­թյուն, 1977թ.), էջ 7։ Հա­ մե­մա­տե՛ք այս պնդու­մը նրա հետ, ինչ այս շա­բաթ ու­սում­նա­սի­ րե­ցիք Ե­փե­սա­ցի­նե­րին 3.17–19 հա­մար­նե­րում։ Քն­նար­կե՛ք եր­կու զգա­ցո­ղու­թյուն­նե­րի միջև ե­ղած տար­բե­րու­թյու­նը։ 2. Որ­պես Հի­սու­սին հա­վա­տա­ցող­նե­րի՝ Աստ­ված մեզ ու­րա­խու­ թյուն է խոս­տա­նում։ Արդ­յո՞ք ու­րա­խու­թյու­նը նույնն է, ինչ եր­ ջան­կու­թյու­նը։ Պե՞տք է արդ­յոք մենք միշտ եր­ջա­նիկ լի­նենք։ Ե­ թե չենք, արդ­յո՞ք մի բան այն չէ մեր քրիս­տո­նեա­կան ըն­թաց­քի հետ։ Ի՞նչ կա­րող է բա­ցա­հայ­տել Հի­սու­սի կյան­քը, ին­չը կօգ­նի մեզ հաս­կա­նալ այս հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը։ 3. Քն­նար­կե՛ք «Աստ­ծո լիու­թյամբ» լցված լի­նե­լու գա­ղա­փա­րը (Ե­ փե­սա­ցի­նե­րին 3.19)։ Ի՞նչ է դա նշա­նա­կում։ Ինչ­պե՞ս կա­րող ենք վե­րապ­րել դա մեր կյան­քում։ Ամ­փո­փում.

Ուխ­տը պար­զա­պես խորն աստ­վա­ծա­բա­նա­կան գա­ղա­փար չէ, այն սահ­մա­նում է Քրիս­տո­սի հետ ու­նե­ցած մեր փրկա­րար հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րի պա­րա­մետ­րե­րը, հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ, ո­րոնք մեզ հրա­շա­լի պտուղ­ներ են տա­լիս այժմ և կ­տան նաև Նրա վե­րա­դար­ ձին։

134

Դաս 13