Het EEP-programma in de dierentuin
Auteur: Delano Vrachtdoender
Het fokken van dieren doen we al generaties lang. We fokken met onze koeien, geiten, schapen, paarden, honden en katten en doen dit met veel succes. Deze dieren fokt de mens voornamelijk voor een particulier of voor onze voeding. Maar wist je dat er ook gefokt wordt in een dierentuin? Om te fokken in de dierentuin moet men zich houden aan bepaalde eisen. Deze eisen zijn opgesteld door de European Association of Zoos and Aquaria (EAZA) en wordt het EAZA Ex situ Program (EEP) genoemd.
Het doel van EAZA EAZA hoopt dat met de EEP-programma’s populaties van bedreigde diersoorten behouden blijven. Daarnaast wil EAZA dat deze populaties zo gezond mogelijk blijven. Een ander doel van de EEP-programma’s is het terugplaatsen van deze dieren in het wild zodat populaties op deze manier behouden kunnen blijven. Wel is er volgens de EAZA en de dierentuinen rond de wereld nog een lange weg te gaan voor diersoorten zoals de Afrikaanse olifant, de bruine beer of de Californische zeeleeuw. Dierentuinen willen bedreigde diersoorten terugplaatsen in het wild, maar stroperij en ontbossing houden deze plannen tegen.
Daarnaast is een coördinator vaak een medewerker uit de dierentuin en een specialist in een specifieke diersoort. Dit zorgt ervoor dat de dierentuin uiteindelijk de beste nakomelingen met een zo goed mogelijke overlevingskans terug in het wild kan zetten. Naast het zorgen voor een goede populatie, heeft de coördinator ook nog een tweede rol: alle dieren die hij in zijn programma heeft zitten moeten worden geregistreerd, de informatie van deze dieren moet worden uitgewerkt en uiteindelijk gepubliceerd.
Wat is het effect van het EEPprogramma in de dierentuin.
De dieren in het EEP-programma
Wanneer het EEP-programma wordt toegepast in de dierentuin zal de dierverzorger merken dat er meebeslist wordt door de coördinator wat er met het dier gebeurt. Door middel van aanbevelingen kan er worden bepaald of een dier weg moet of juist bij een populatie wordt toegevoegd. De coördinator moet goedkeuring geven wanneer een dier verplaatst moet worden naar een andere dierentuin. Daarnaast kan het voorkomen dat een dier waarmee je werkt ‘ineens’ weg is omdat de stamboekhouder dit besloten heeft.
Niet elk dier mag zomaar meedoen in een EEPprogramma. Slechts specifieke dieren mogen zich voortplanten voor het behoud van de wilde populatie. De geselecteerde dieren zijn dieren die al in gevangenschap leven. Voor het EEPprogramma worden dus geen dieren uit het wild gehaald. Er wordt enkel een uitzondering gemaakt voor het uit het wild halen van dieren wanneer er nog maar een klein aantal exemplaren in het wild leven en de soort zonder het gebruik van deze exemplaren in gevaar komt. Men zet wildvang dus alleen in voor het veiligstellen van een diersoort in de toekomst.
De regelmaat in het verhuizen van dieren ligt aan wat de coördinator jaarlijks aanbeveelt. Wanneer een programma goed gaat en het dier op zijn plek zit, hoeft het dier niet verplaatst te worden. Wanneer er jongen zijn die niet bij de ouders kunnen blijven, bijvoorbeeld bij solitair levende dieren of andere redenen, dan moeten die wel verplaatst worden naar een andere dierentuin. In grote lijnen is het dus een combinatie van vraag, aanbod en populatiebeheer.
Voor elk diersoort waarmee gefokt mag worden, heeft de dierentuin een zogenoemde EEPcoördinator. Zo’n coördinator gaat over welke dieren met elkaar mogen paren en hij zorgt voor zowel een gezonde genenpoel als een gezonde populatie. 32
