Veeteeltvlees februari 2023

Nieuwe locatie

keuring Affligem trekt veel publiek

Minister Brouns wil samenwerken met Nederland

Klaveren Aas gaat voor topgenetica en slim management

Virtuose d’Argenton

Rejoui x Kubitus

Op 33 mnd: 1158 kg en 151 cm (+11)

Fenomeen in dagelijkse groei

Ki-code: 945085

⊲ Super genomics voor lengte en gestalte

⊲ Economische bloedvoering

⊲ Index gewicht op tweede bezoek: 123

Wilt u sperma van Virtuose of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

RUBRIEKEN

7 Fokkerijnieuws

15 Managementnieuws

27 Managementnieuws

32 Marktinfo voer

33 Marktinfo vee

34 Agenda

35 CRV-coöperatienieuws

HOOFDARTIKEL

8 Aan het bodemleven ken je de boer, een blik op het leven in de bodem

REPORTAGE

12 Veel aandacht voor rijke koefamilies in de fokkerijvisie van Klaveren Aas

SERIE CRV-DISTRICTEN

16 Veelzijdige vleesveefokkerij kleurt Oosten Midden-Nederland

KEURING

18 Succesvolle doorstart van witblauwkeuring

A igem op nieuwe locatie

DE BOERIN

21 Op wintervakantie met het noorderlicht op de bucketlist

MANAGEMENT

22 Karkasclassificatie weldra geautomatiseerd

28 Vleesconcepten: samenwerken zorgt voor divers productaanbod

30 Voerwijzer: voorbereiding op vruchtbare en jonge kalfvaarzen

INTERVIEW

24 Vlaams landbouwminister Jo Brouns wil meer samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen

hoofdartikel bodemleven

Klaar voor de strijd in Dilbeek zet de jonge Secret al haar looks in (foto: Wim Veulemans)

Dilbeek

8 28

vleesconcepten samenwerking

Jo Brouns:

lucht moet altijd van de jonge naar de oudere dieren stromen en niet omgekeerd’

3 INHOUD veeteeltvlees FEBRUARI 2023

Minister Brouns wil samenwerken met Nederland VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE VAN CRV BV IN OPDRACHT VAN COÖPERATIE KONINKLIJKE CRV U.A. VV02-cover.indd

Klaveren Aas gaat voor topgenetica en slim management 13:42

Karl Goossens:

‘De

12 24

Samenwerken mag meer zijn dan alleen maar een woord

In twee verhalen, volledig los van elkaar, kan je in dit nummer het woordje ‘samenwerken’ terugvinden. Zowel vleesveehouder Dieter De Baere als Vlaams landbouwminister Jo Brouns neemt het woord in de mond. En terecht, samen kom je verder dan alleen. Het is misschien een cliché, maar wel eentje dat klopt. Maar waar de vleesveehouder in zijn vleesconcept duidelijk het resultaat ervan aantoont, blijven vele anderen enkel hangen in het woordgebruik. De daad volgt niet. Niet dat de Vlaamse minister niet wil, hij roept terecht op om vanuit de Nederlandse en Vlaamse problematiek samen oplossingen te zoeken en te bieden. Het is eerder een politiek gegeven. Zowel in Nederland als in Vlaanderen blinken onze verkozenen des volks niet meteen uit in het samen werken aan een gemeenschappelijk doel. Uitgestoken handen worden genegeerd, soms zelfs genadeloos afgehakt. Het eigen verhaal primeert, want het zorgt voor een tevreden achterban. Niet het besturen van een land of het oplossen van een maatschappelijk probleem is het doel, wel de verkiezingen van 2024.

Ooit vertelde een politicus me dat het compromis de dood van de verkiezingswinst is. Er wordt gewerkt van verkiezing naar verkiezing.

Nog een woord dat menig opiniemaker of politicus in de mond neemt: er moet ‘toekomstperspectief’ zijn voor een doelgroep, ook voor de landbouwsector. Niets mis mee, ze – politici van elke politieke kleur – zijn het er allemaal over eens. Alleen hoe dat perspectief eruit moet zien verschilt van kleur tot kleur. En op zich is ook daar weinig mis mee, visies mogen verschillen. Maar je moet toch wel helder hebben dat zulk perspectief voor een landbouwsector een economische invulling moet hebben. Hoe een sector er ook uit ziet, de boterham moet een boer er toch mee verdienen. Anders is je perspectief waardeloos. En net daar ontbreekt het te vaak, hoe goed gemeend de visie ook is. Korte keten, bio, kleinschaligheid, allemaal mooi en waardevol. Maar wie denkt dat we enkel maar mogen produceren in onze regio wat we zelf verbruiken, stuurt maar meteen zijn telefoon terug naar het oosten.

WAT BRENGT HET NIEUWE GLB ?

Op 1 januari 2023 ging – onder voorbehoud van Vlaamse en Europese besluitvorming- het nieuw Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van start, wat een aantal gevolgen met zich meebrengt voor de vleesveesector. Wij zetten de wijzigingen voor jou op een rijtje.

Auteur: Ines Theunis, adviseur bij studie- en adviesbureau DLV

De gekoppelde steun wordt in het nieuwe GLB hervormd naar duurzame gekoppelde steun. De vleeskalverpremie is niet langer van toepassing, de zoogkoeienpremie wordt daarentegen omgevormd.

De algemene duurzame trend van het nieuwe GLB wordt verder doorgetrokken in de gekoppelde steun voor zoogkoeien. De zoogkoeienquota, die voorheen nodig waren om recht te hebben op steun, vallen volledig weg en worden vervangen door twee instapvoorwaarden.

BEHOUD AREAAL BLIJVEND GRASLAND OP JE BEDRIJF

Voor deze voorwaarde is het van belang dat alle percelen blijvend grasland die in het jaar x-1 werden aangegeven in de verzamelaanvraag, in het jaar x opnieuw als grasland aangegeven worden. Een perceel krijgt de stempel blijvend grasland indien het 5 jaar op rij met hoofdteelt gras wordt aangegeven. De percelen blijvend grasland mogen niet gescheurd worden, het perceel herinzaaien is wel toegelaten.

DUURZAAM GRASLANDBEHEER EN VOEDERPRODUCTIE

EN -DIVERSIFICATIE

Deze voorwaarde wordt beoordeeld aan de hand van een puntensysteem. Er moeten in totaal minstens 20 punten behaald worden om te voldoen aan de voorwaarde.

DUURZAAM GRASLANDBEHEER

Naarmate er meer grasland in beheer is ten opzichte van het totale areaal grasland op jouw bedrijf zal je een hoger punt krijgen. Onder grasland in beheer wordt verstaan grasland dat wordt geactiveerd voor een ecoregeling, een agromilieuklimaatmaatregel (AMKM), een beheersovereenkomst, biologisch gecertificeerd grasland of natuurgrasland met natuurbeheerplan type 3 of 4. Ook graslanden gelegen in gebieden met beperkingen worden meegenomen.

Voor een ecoregeling (verbintenis voor één jaar), een AMKM (verbintenis voor meerdere jaren) en een beheersovereenkomst kan er eveneens een subsidie verkregen worden. Dit moet bedrijfsspecifiek bekeken worden om te weten welke van toepassing kunnen zijn.

VOEDERPRODUCTIE EN -DIVERSIFICATIE

Voor deze voorwaarde wordt er gekeken naar het aandeel grasland ten opzichte van het totaal aantal voederteelten. Onder voederteelten wordt onder andere verstaan: gras, maïs, bepaalde granen, bieten, … In totaal moet minstens 7 ha voederteelten aangegeven worden gedurende de volledige teeltperiode. Vanaf 40% grasland ten opzichte van het totale voederareaal kunnen er punten verkregen worden tot een plateau van 60% met maximum 13 punten.

Er kunnen ook extra punten verdiend worden indien minstens 5% van het voederareaal andere teelten zijn dan gras of maïs of indien minstens 7% van het voederareaal andere teelten zijn dan gras of maïs én minstens 5% eiwitteelten. Er worden dan respectievelijk 3 of 7 punten extra verkregen.

Als er in totaal minstens 20 punten behaald zijn én aan de eerste instapvoorwaarde voldaan is, dan kan er beroep gedaan worden op de gekoppelde steun, mits er ook aan de subsidievoorwaarden voldaan is. Deze voorwaarden stemmen grotendeels overeen met de voorwaarden van de vroegere zoogkoeienquota. De belangrijkste aanpassingen zijn dat er nu al vanaf minstens 10 kalvingen per jaar een uitbetaling kan gebeuren en dat de zoogkoeien van 15 mei tot en met 15 september toegang moeten hebben tot een weide.

Het is dus van belang om tijdig te controleren of jouw bedrijf kan voldoen aan deze voorwaarden. Indien nodig, kan het teeltplan in het voorjaar nog aangepast worden. De deelnameverklaring moet samen met de verzamelaanvraag ingediend worden. Dit kan uiterlijk t.e.m. 31 mei 2023. Het totale steunbedrag per dier is afhankelijk van het aantal dieren dat in aanmerking komt en het budget dat hiervoor vrijgemaakt is.

Heb je vragen rond de mogelijkheden voor jouw bedrijf? Contacteer een DLV-adviseur!

Louise Fresco, oud-bestuursvoorzitter WUR en emeritus hoogleraar:

Franse rundvleesproductie neemt af

Het Franse Institut de l’Élevage (Idele) verwacht dat de Franse rundvleesproductie in 2023 voor het derde opeenvolgende jaar zal dalen. De inkrimping van het aantal melk- en zoogkoeien in Frankrijk ligt aan de grondslag hiervan.

Na een daling van bijna 5 procent in 2022 zou de nettoproductie van Frans rundvlees in 2023 opnieuw dalen tot 1,337 miljoen ton karkasequivalent, goed voor een daling van 1,6 procent ten opzichte van 2022. De grootste daling ligt bij de productie van kalfsvlees (–2,5%), gevolgd door vrouwelijk vee (–1,7%). De scherpe daling in 2022 (3,7% ten opzichte van 2021) van slachtingen van vrouwelijk vee zal volgens Idele doorzetten in 2023 met 1,7 procent. Daarbij is de verwachting dat het aantal geslachte zoogkoeien op niveau blijft.

De daling in productie zal vooral te wijten zijn aan een daling van het aantal aangeboden melkkoeien en aan een daling van het karkasgewicht (–0,7%). Dit laatste komt doordat het aandeel zware rassen in de veestapel (blonde d’Aquitaine, charolais, rouge des prés) afneemt, aldus Idele. Ook stelt ze dat het goed afmesten van koeien flink duurder is geworden en dat het prijsverschil tussen de bevleesdheden nauwelijks een stimulans voor fokkers is.

Het aantal melkkoeien zal in 2023 verder dalen als gevolg van de lopende herstructurering, maar in een iets trager tempo (–2,0%) dan in 2022 (–2,3% ). De aantrekkelijke melkprijs is hiervoor de reden.

Na een zeer sterke daling in 2022 (–7,4% tegenover 2021) zou de productie van vlees-

Te Riele, Huisman en Polinder winnen veebeoordelen verbeterd roodbont

De jaarlijkse veebeoordelingswedstrijd van de Vereniging Nederlands Stamboek Verbeterd Roodbont Vleesras is dit jaar gewonnen door Jan ter Riele jr., Senna Huisman en Lucinde Polinder. De wedstrijd was de afsluiting van de cursus veebeoordelen die de foktechnische commissie van de vereniging ook dit jaar organiseerde.

Op het bedrijf van Theo Veerman in Zuidoostbeemster kwamen twintig cursisten voor de eindstrijd bij elkaar. Stamboekinspecteurs

Corné van de Ven en Evert Rozendaal, die ook de leiding over de cursus hadden, waren de juryleden.

De winnaar in de categorie gevorderden werd Jan te Riele junior uit Vaassen. Bij de beginners won Senna Huisman uit Terwolde. Lucinde Polinder uit Nunspeet zette de rubriek stieren als beste op volgorde. Jurriën de Graaf, voorzitter van de foktechnische commissie, is blij met het grote aantal deelnemers aan de cursus. ‘Binnen het verbeterdroodbontras hebben we een zeer be-

perkt aantal indexen tot onze beschikking als hulpmiddel in de fokkerij. Daarom is het extra belangrijk dat fokkers van het ras kennis heb-

kalveren in 2023 verder structureel dalen (–2,4% tegenover 2021). De zeer sterke stijging van de voedsel- en energiekosten drukt op de uitgaven van de bedrijven. Die kosten worden door zowel de landbouwers als de integratoren gedragen.

Deze situatie heeft geleid tot een drastische vermindering van het aantal vleeskalveren dat het bedrijf verlaat. In 2023 zal de daling minder groot zijn, maar aanzienlijk blijven (–2,5% tegenover 2022).

In 2023 zou de rundvleesconsumptie nagenoeg stabiel kunnen zijn. Idele voorspelt een beperkte afname van een halve procent. Gezien de dalende productie en uitvoer zal dit gecompenseerd worden door een toename van de invoer.

ben van exterieurbeoordeling en het maken van goede paringen’, legt hij uit. ‘Tijdens de cursus is dit allemaal aan de orde gekomen.’

‘Als we niet importeren, eet je in Nederland bijvoorbeeld de hele winter alleen maar kool en gedroogde bonen en een beetje vlees’ Uit: De Tijd, 29-01-2023

Aan het bodemleven

Bij het saneren van grond wordt er dankbaar gebruik van gemaakt: het bodemleven. Het bedrijf Bioclear Earth in Groningen is er succesvol mee.

‘Wij saneren de grond op een biologische manier, met behulp van het bodemleven’, legt eigenaar Sytze Keuning uit. ‘Het bodemleven ruimt verontreiniging op een natuurlijke manier op, tegen een fractie van de kosten van andere behandelmethoden.’ Het is een vakgebied dat vergeleken met de mechanische of chemische sanering in het begin al gauw als ‘soft en schattig’ gezien werd. ‘Maar bodemleven is bijzonder krachtig en past zich aan de omstandigheden aan.’

Bij Bioclear is microbiologie uitgegroeid tot een bloeiende onderneming, waarbij de laboratoriumkennis en -capaciteit ook steeds vaker voor de landbouw wordt ingezet. Logisch eigenlijk, geeft Keuning aan. ‘Een microbioloog werkt aan bodemgezondheid en vraagt zich af wat het betekent voor de gezondheid van het gewas. Dat zijn ook vragen die landbouwers stellen.’

1500 kilometer DNA

Om antwoord te geven op de vraag hoe het zit met het bodemleven op landbouwbedrijven zette Bioclear, met hulp van de provincies Groningen, Friesland en Drenthe en Friesland Campina, een veldproef op. Die proef begon wat naïef, geeft Keuning aan. ‘We dachten wat grond te analyseren, te kijken wat er aan bodemleven in zit en

wat je aan beheersmaatregelen zou kunnen nemen om het bodemleven positief te stimuleren.’

De informatie van de duizenden schimmels en bacteriën na de NGS-test (zie kader hieronder) was overweldigend. Te overweldigend zelfs. ‘Uit één gram grond haalden we 1500 kilometer aan DNA, een harde schijf vol informatie. Dan haal je er niet meer uit wat goed of minder goed is.’ Om de proef behapbaar te houden zetten ze de focus op één verschil in bedrijfsvoering: bemesting. Zo konden ze 106 monsters analyseren op bodemleven in grond waarbij bovengronds was uitgereden, met zodebemesting, met drijf- en vaste mest en digestaat. Dat werd zodebemesten versus een andere manier van bemesten, in het kader van een efficiënte strikstofkringloop. ‘Als we geen verschillen zouden waarnemen, wisten we ook dat we niet verder hoefden te zoeken.’

Focus op bodemvruchtbaarheid

In de landbouw neemt de aandacht voor bodembiologie toe. Minder gebruik van kunstmest en chemische middelen maken het noodzakelijk in de basis – lees: de grond – vruchtbaarheid te zoeken. ‘De vraag van boeren of ze het bodemleven wel goed benutten vinden wij interessant’, beschrijft Keuning het raakvlak van zijn onderzoeksteam en de landbouw. Micro- en bodembioloog Jidske Knigge noemt de toepassing van haar vakgebied voor de landbouw ‘echt praktijk’. ‘Je hebt met allerlei

Met DNA-techniek bodemleven in kaart brengen

Microbiologie is een exploderend vakgebied, met steeds meer interesse vanuit de landbouw. Sytze Keuning van Bioclear geeft aan dat DNA-technieken helpen. ‘Tien jaar geleden was het heel kostbaar om het DNA van het bodemleven in kaart te brengen.’ Vergelijkbaar met de genoomtesten bij rundvee is ook DNA-onderzoek bij bodemleven flink

opgeschaald en daarmee ook betaalbaarder geworden. ‘Dan begint het vliegwiel te draaien, meer data betekent ook meer kennis.’ Met analysekosten van om en nabij de 650 euro voor het onderzoeken van een bodemmonster op het aanwezige bodemleven is het nog wel aan de prijs. ‘Voor een individuele boer is het kostbaar, maar het past wel in een

collectief of studiegroepbenadering.’ Met NGS, Next Generation Sequencing, is met behulp van DNA elk organisme in de bodem te identificeren en daarmee ontstaat een mooi beeld van de microbiële diversiteit in de bodem. De vertaalslag moet nog gemaakt worden naar bijvoorbeeld de verbetering van de bodemgezondheid.

De grootste veestapel zit onder de grond, zo weten bodemspecialisten. Maar wat doet dat bodemleven en hoe kun je het beïnvloeden om de vruchtbaarheid te verhogen? Een groep veehouders heeft zich met specialisten van Bioclear Earth gestort op de microbiologie.

TEKST ALICE BOOIJ

bodemleven herken je de boer

De stiksto ringloop: bacteriën, schimmels en wormen

De samenstelling van het bodemleven varieert van eencelligen, bacteriën en schimmels tot aan springstaarten en wormen. Ze hebben hun eigen functie in het bodemecosysteem en zijn ook allemaal nodig. Zo worden de

wormen ook wel ‘ecosysteem-engineers’ genoemd. Ze bouwen de structuur in de grond die onder ander zorgt voor de infiltratie van water. Springstaarten hebben een rol in het opbouwen van de organische stof in de

grond. Bacteriën leveren op hun beurt een bijdrage aan de nutriëntenkringloop waar de planten zich mee kunnen voeden. Schimmels zorgen voor het a reken van stabiele, moeilijk a reekbare organische stof.

stiksto xatie door bacteriën in de wortelknolletjes van vlinderbloemigen

PLANTEN

AFBRAAK (SCHIMMELS EN BACTERIËN)

assimilatie

denitrificerende bacteriën

NITRAAT (NO3–)

nitrificerende bacteriën

ammonificatie

AMMONIUM (NH4+)

nitrificatie

NITRIET (NO2–)

nitrificerende bacteriën

Bron: Wikipedia

STIKSTOF IN DE LUCHT (N2)

Jan Veenstra: ‘Meer bodemleven met bovengronds uitrijden’

Al tien jaar rijdt melkveehouder Jan Veenstra uit Doezum de drijfmest bovengronds uit. ‘Met toestemming, ik strooi daarnaast 80 tot 90 kilo zuivere stikstof per hectare.’ Veenstra was een van de veehouders die meedeed in het project rondom bodemgezondheid. Uit de bodemanalyses blijkt dat het in zijn grond krioelt van het bodemleven en hij 30 tot 40 procent meer stikstof uit de lucht haalt dan collega’s. ‘Als je injecteert, zie je veel zeemeeuwen. Dat betekent dat er bodemleven naar boven komt, dat door het injecteren

verstikt in de grond.’ Veenstra melkt zo’n 55 koeien op 45 hectare land. In het voorjaar brengt hij voor de eerste snede zo’n 20 kuub drijfmest over zijn grasland. ‘Ik heb het injecteren nooit zien zitten, we zijn hier ook zuinig op weidevogels, die houden er ook niet van.’ Afgelopen jaar hebben de koeien zo’n 219 dagen weidegang gehad. De melkproductie ligt op zo’n 7500 kilo melk, de dierdagdosering onder de één en het eiwit van eigen land komt op 82 procent. ‘We boeren simpel, met lage kosten en gezonde koeien.’

veranderende omstandigheden te maken: het weer, de grondsoort, de bemesting en de invloed van gewassen die geteeld worden op die grond.’

De boer heeft invloed, zo bleek uit de veldproef. ‘We kunnen aan het monster zien bij welke boer het vandaan komt’, aldus Jidske. ‘Het patroon van het bodemleven is afhankelijk van de bedrijfsvoering. De hoeveelheid en soort bodemleven is eigenlijk een vingerafdruk van het bedrijf.’ Dat doorredenerend kun je het bodemleven ook gebruiken, geeft ze aan. ‘Bij alles wat je doet verandert de microbiologie, dat kun je dus ook in je voordeel gebruiken.’ Zo kon ze bijvoorbeeld op akkerbouwpercelen zien aan de bodembacteriën welke gewassen erop hadden gestaan. ‘Hoe groter de dataset is waarmee we werken, hoe meer we kunnen zeggen. Het werk is heel verslavend’, zegt ze lachend. ‘Het is eigenlijk detectivewerk.’

In de bovenste halve meter grond zit het meeste bodem-

leven. Hoe meer bodemleven, hoe vruchtbaarder en gezonder de grond, zo luidt de veronderstelling. Bij het onderzoek is het bodemleven gemakshalve verdeeld in vier categorieën: bacteriën, archaea, schimmels en wormen.

Bemesting heeft invloed op bodemleven

De gemiddelde biodiversiteit van bodemleven gedurende het groeiseizoen blijft nagenoeg gelijk voor de bacteriën. De archaea, eencellige micro-organismen die ook wel oerbacteriën worden genoemd, reageren sterk op de eerste mestgift in april en laten een daling in biodiversiteit zien, maar herstellen zich vanaf juni. Voor de schimmels stijgt de biodiversiteit door het seizoen heen, met name in juni en september.

In de proef is gekeken naar het aantal soorten en hoe vaak ze voorkomen. Daarbij bleek dat bemesting invloed heeft op het bodemleven. Bij percelen die bovengronds

Marianne Hoogmoed: ‘Hoe meer bovengrondse biodiversiteit, hoe meer bodemleven’

De vraag hoe je met de bedrijfsvoering het bodemleven kunt beïnvloeden houdt ook het Louis Bolk Instituut bezig. ‘Het is zeker zo dat het beheer en de ondernemer een sterke invloed hebben op de bodembiodiversiteit’, aldus Marianne Hoogmoed, onderzoeker bodem en duurzame teelt bij het Louis Bolk Instituut. Hoogmoed houdt zich vooral bezig met het bodemleven in de akkerbouw. ‘Daar heeft het bodemleven het moeilijker dan bij blijvend grasland. Grondbewerking bijvoorbeeld verstoort de leefomgeving van het bodemleven’ verklaart ze. ‘Ook is er in de akkerbouw vaak minder opbouw van organische stof vergeleken met blijvend of permanent grasland. Hoe meer organische stof, hoe meer bodemleven.’ Blijvend grasland, en het

liefst langdurig blijvend, levert organische stof door het afsterven van de wortels. ‘Dat is voeding voor het bodemleven. Het landgebruik zelf is daarmee een grote drive voor bodembiodiversiteit.’ Daarop voortredenerend schat ze ook wel in dat kruidenrijke graslanden meer bodemleven opleveren dan monocultuur grasland. Hoe meer diversiteit aan planten, hoe meer diversiteit het bodemleven ook heeft, omdat het een meer gevarieerd aanbod aan voedsel krijgt.’

Om op grasland nog meer aan het bodemleven te werken kan kunstmest worden vervangen door organische mest, of kan waar mogelijk compost worden toegediend. Over toevoegmiddelen, de zogenaamde biostimulanten, die bijvoorbeeld stikstofbindende

bacteriën bevatten, is ze sceptisch. ‘Kijk daarmee uit. In het laboratorium zie je soms effect, maar in het veld vallen de resultaten tegen, omdat de toegevoegde bacteriën moeten concurreren met het al aanwezige bodemleven en dat is vaak erg moeilijk’, adviseert ze. ‘Wanneer je het wilt proberen neem dan eerst een kleine plekje. Dan zie je hoeveel effect het heeft.’ De bodem heeft een grote buffer, zo is haar ervaring. ‘Bij het injecteren van de mest reageert de bodem bijvoorbeeld op een pH-daling, maar de effecten zijn vaak tijdelijk.’ Maar een heleboel zaken zijn nog niet bekend over het bodemleven, zoals de microbiele samenstelling en vooral ook wat die bepaalde samenstelling dan betekent. ‘Er liggen echt nog een heleboel kennisvragen.’

Eurofins maakt ‘vingerafdruk’ van het bodemleven

Wie wil weten hoeveel en welk type bodemleven in de grond voorkomt, kan door Eurofins Agro met de BodemlevenMonitor een analyse van de bodem laten maken. Hierbij worden de microbiële biomassa, het totaal aantal bacteriën (grampositief, gramnegatief en actinomyceten), het totaal aantal schimmels (saprofyten en mycorrhiza) en de protozoa gemeten.

‘Het bodemleven is te beïnvloeden door meer organische mest en compost toe te voegen’, geeft Sophie Deelen, productmanager bodemgezondheid bij Eurofins, aan. ‘Meer organisch materiaal is een bron voor

het bodemleven, het bodemleven breekt dit organisch materiaal af en zo komen er weer meer mineralen vrij in de bodem die beschikbaar zijn voor plantopname. Deze beschikbare mineralen bevorderen de groei van de plant. Ook helpt het om de grond minder te verstoren, bijvoorbeeld door minder te ploegen, zodat het bodemleven zijn werk kan doen. Het is ook zeker interessant om het bodemleven in grasland te meten, omdat hier juist veel bodemleven te vinden is.’

De BodemlevenMonitor kan ook wel als een ‘vingerafdruk’ van het bodemleven worden gezien. ‘Het is interessant om de Bodemle-

bemest worden, is het aandeel bacteriën die stikstof kunnen vastleggen uit de lucht hoger. Daar kan in de stikstofkringloop gebruik van gemaakt worden, geeft Keuning aan. ‘We kunnen meer profiteren van de bacteriën in de bodem. Ze kunnen tot wel 100 kilo stikstof per hectare vastleggen. Daarmee kun je de kunstmestgift halveren.’

Gratis stikstof

Al bijna dertig jaar wordt de mest in de Nederlandse gras- en bouwlanden geïnjecteerd met als doel de emissie te beperken. Aan het bodemleven is echter niet gedacht, vat Keuning samen. ‘Wormen hebben er een hekel aan’, weet Keuning.

In samenwerking met wormenonderzoeker Jeroen Onrust van de Rijksuniversiteit Groningen zijn de wormen in de percelen in kaart gebracht. ‘De grijze wormen herstellen zich snel, maar de pendelaars, die zorgen voor het vastleggen van organische stof van boven naar beneden in de zode, verdwijnen bij zodebemesten.’

Ook de bacteriën die stikstof kunnen vastleggen uit de lucht, verdwijnen door zodebemesting. Volgens de logica der biologie is dat wel te verklaren. ‘Er komt een soort gratis stikstof in de grond en dus hoeven bacteriën zich niet druk te maken over het vastleggen van stikstof uit de lucht.’ Wanneer je het stikstofvastleggend vermogen van de bodem maximaal wilt benutten, zou je de stikstofgift in de vorm van kunstmest en drijfmest moeten verminderen, luidt de vervolgconclusie. ‘En ook dat is een manier van emissievermindering.’

In een webinar met pakweg zeventig veehouders waarin de resultaten werden gedeeld, is aan agrariërs de vraag gesteld of ze het aan zouden durven om de kunstmestgift te halveren. Jidske geeft het antwoord: ‘Driekwart was voor, mits ze zeker weten dat de bodembiologie het gat in stikstof kan opvullen met natuurlijke stikstof.’

Minder bemesten bij digestaat

Naast de vergelijking tussen zodebemesten en bovengronds uitrijden is er ook naar bemesting met digestaat gekeken. Als bemestingsbron heeft digestaat geen goede naam, maar uit de analyses kwam geen negatief effect op de bodemmicrobiologie. Daarbij werden ook geen

venMonitor te gebruiken om verschillen te vinden in het management tussen percelen en door de tijd heen’, aldus Deelen. ‘Een perceel met een rustgewas heeft vaak meer bodemleven dan een perceel zonder rustgewas. Dit verschil is aan te tonen met deze analyse. Ook kun je nu een analyse laten maken van een perceel, daar komend jaar veel organisch materiaal toevoegen en daarna opnieuw meten om te kijken of je vooruit bent gegaan in het bodemleven.’

De kosten voor het uitvoeren van de BodemlevenMonitor liggen ongeveer tussen 100 en 150 euro.

ziekteverwekkers aangetroffen. ‘Voorwaarde is wel dat er niet te veel kunstmest gegeven wordt na het toedienen van digestaat. Die piekbemesting kunnen nitrificerende bacteriën niet aan.’

De mycorrhizaschimmels namen na de eerste bemesting bij een digestaatgift juist iets toe. ‘Ze zorgen ervoor dat het wortelstelsel verlengd wordt, het gewas weerbaarder is tegen stress en meer nutriënten kan opnemen.’

Kennis voor de praktijk

Keuning benadrukt dat het praktijkonderzoek is. ‘We proberen kennis sneller te vertalen naar de praktijk, dan werk je niet in het lab, maar rechtstreeks bij de boeren.

Dat gaat een stuk sneller.’

De vraag wat de boer ermee kan, stond centraal. Het antwoord was duidelijk: wie zijn bodem liefheeft, zou bovengronds mest moeten gaan uitrijden. Meer en gevarieerder bodemleven levert stikstof die niet met kunstmest aangevoerd hoeft te worden. Daarnaast bevatten de bodems waar bovengronds wordt bemest, meer soorten die de groei van het gewas stimuleren zoals mycorrhizaschimmels. Na twee jaar samen optrekken zullen de pilotboeren ongetwijfeld met nieuwe vragen komen. l

Figuur 1 – Het aandeel bacteriën dat stikstofgas (N2) kan vastleggen uit de lucht bij verschillende meststromen en wijze van toediening

Veel aandacht voor rijke koefamilies

De kampioen in hun midden, Karlien, is hun trots en het resultaat van een doordachte visie op management en genetica. Investeringen in genetica brachten Karl en Marina Goossens verder in de fokkerij, maar ze hadden niet altijd evenveel succes.

Een maand geleden verkoos de driekoppige jury haar tot kampioenskoe op Agriflanders. Vandaag loopt Karlien van Klaveren Aas samen met haar collega-keuringsdeelnemers in het voorste gedeelte van de stal van Karl en Marina Goossens-Van Osselaer uit Melsele. Op de zaterdagochtend tijdens het bezoek is ook de negentienjarige zoon René aanwezig. Wie er niet is, is Karl. Als dierenarts is hij vooraf weggeroepen, maar al snel schuift hij aan bij het gesprek. In 2012 verscheen hier een nieuwe stal die nu alle runderen vanaf vier maanden oud huisvest. ‘De koeien kalven wel nog op de hof van mijn ouders en de kalfjes blijven er tot ze vier maanden zijn’, vertelt Marina, die ook nog actief is als leerkracht op de landbouwschool van Sint-Niklaas (Broederschool Biotechnische en Sport).

‘Mijn moeder Magda is nog van goud waarde voor ons bedrijf. Niet alleen volgt ze nog alle kalvende koeien op, ze zorgt ook minutieus voor de opfok van de kalveren’, zegt ze.

Doordachte stalinrichting

Waar voorheen de dieren nog op drie locaties liepen, stond het veehouderskoppel in 2007 voor een cruciale keuze: stoppen of een nieuwe stal bouwen. ‘We hadden een 100 dieren op drie locaties en elk hadden we nog een andere baan’, verduidelijkt Marina. Uiteindelijk werd in 2012 een nieuwe stal voor 180 dieren in gebruik genomen.’

Jonge kalfjes of hoogdrachtige dieren zijn er niet te vinden op deze locatie. Even voor het kalven verhuizen ze

BEDRIJFSPROFIEL

eigenaren Karl (49) en Marina (44) Goossens-Van Osselaer, René (19), Louis (17, niet op de foto)

plaats Melsele

Veestapel 200 witblauwen

grondgebruik 22 ha, waarvan 7 ha mais en 15 ha gras

Melsele

naar de locatie bij de ouders van Marina. Tweemaal daags krijgen de kalveren er 2 liter melk met 170 gram poeder. Ook zuiver en fris water wordt verstrekt om de opname van krachtvoer en hooi te stimuleren. Sinds kort mengen ze de kalverkorrel ook met wat spelt en gehakseld stro om nog meer de pens te prikkelen. Doordacht is het beste woord om de bedrijfsvoering op de Klaveren Aas te omschrijven. Daarbij spelen vaccinatie, een vlotte opfok, huisvesting, ventilatie en voeding – ook mineralen – een belangrijke rol. Ook in de bouw van de stal word maximaal gewerkt richting de gezondheid van de dieren. Met het oog op instroom van nieuwe dieren, maar ook bij de terugkeer op het bedrijf van dieren die aan een keuring hebben deelgenomen, is er vooraan een quarantainegedeelte dat met een grote poort afgeschermd is van de andere dieren. Ook tussen de jonge en de oudere dieren is er een fysieke barrière voorzien om zo de mogelijke ziekteoverdracht tussen verschillende leeftijdsgroepen zo goed mogelijk uit te sluiten.

‘Leeftijdsgroepen willen we zo veel mogelijk bij elkaar houden’, verduidelijkt Marina. ‘Na vier weken komen de kalveren uit de individuele kalverhutten per twee te zitten, op week acht per vijf. Dezelfde vijf kalveren blijven ook in de gesloten stal bij elkaar, afgeschermd van de rest door een volle muur. Op die manier willen ze stress en ziekteoverdracht zo veel mogelijk beperken, en kunnen ze het antibioticumgebruik tot een minimum beperken. Onthoornen, vaccineren, spenen of verhuizen worden nooit op hetzelfde moment gedaan.

TEKST WIM VEULEMANS

In de volledige stal wordt gebruikgemaakt van natuurlijke ventilatie met een open nok en opstaande randen. De opening langs beide flanken start pas vanaf een hoogte van 2,5 meter, zodat de lucht niet te snel op de dieren valt. Bij de jongste dieren maakt het bedrijf gebruik van een windbreekgaas met een dicht zeil dat erover kan worden geschoven. Opvallend is dat dit zeil naar beneden toe oprolt. Hierdoor zal de lucht altijd van de hoogst mogelijke positie in de stal binnenstromen. Als de dieren in een groep zeven maanden oud zijn, verhuizen ze naar een ander gedeelte in een ander compartiment aan de zuidwestzijde van de stal. ‘Dat is een bewuste keuze’, vertelt Karl. ‘We willen vooral dat de lucht altijd van de jonge dieren naar de oudere stroomt en niet omgekeerd. Ook weer om ziekteoverdracht te vermijden naar jongere dieren.’

Extra mineralen essentieel

Drie maanden later verhuizen de dieren dan naar de overkant. Hier is gekozen voor een ventilatie met spaceboarding langs de noordoostzijde, waarover ook een zeil kan gerold worden. Aan de overzijde van dit stalgedeelte is wel gekozen voor windbreekgaas. Spaceboarding zou

langs deze zijde te weinig luchtinlaat hebben gehad, omdat de wand hier lager is. Waar het jongvee is gehuisvest, is het dak ook volledig geïsoleerd. Op een leeftijd van 13 tot 15 maanden verhuizen de dieren dan naar de grote stal, waar de ventilatie ook via de open nok en een eenvoudige spaceboarding is geregeld. Tegelijkertijd met het voeren rijdt een stroblazer over de boxen heen. Slechts een strobaal per dag is zo voldoende om voor het grootste deel van de diergroepen elke dag een zuiver ligbed te garanderen. Enkel in de quarantainestal en bij de jonge dieren tot acht maanden wordt er nog met de hand ingestrooid. Wie door de stal loopt, heeft al snel door dat het rantsoen van de koeien vrij eenvoudig is. Een verhouding van 60 procent graskuil en 40 procent mais is bij vele vleesveehouders vertrouwd. Daarboven krijgen de koeien 0,7 kilo krachtvoer en mineralen. ‘We geven die mineralen het liefst in organische vorm, zeker selenium’, pikt Karl in. ‘Ze zijn duurder en hebben minder smaak, maar het grote voordeel is dat ze beter worden opgenomen en het dier kan er een voorraad van aanleggen in het eigen lichaam. En dat kan niet met de anorganische vorm.’

Karlien, ongeveer drie maanden voor Agriflanders

Vanuit zijn ervaring als dierenarts op verschillende bedrijven geeft Karl nog aan dat veehouders die de voeding en mineralenbalans van hun vee op orde hebben, zelden problemen hebben na een kalving, zoals het opblijven van de nageboorte.

Ook het jongvee krijgt gras en mais, maar dan in gelijke verhouding, aangevuld met krachtvoer.

Investeren in koefamilies

In 2000 startten Karl en Marina met vier stamboekdieren op een kleine weide. Stelselmatig bouwden ze hun veestapel uit, onder meer met de investering in topgenetica van gerenommeerde fokbedrijven. Een van de eerste

aankopen op het bedrijf was Souveraine de Fooz, een dochter van Guliver en de grootmoeder van de ki-stier Germinal de Fooz.

Een andere investering was die in Nouvelle du Fond de Bois, een dochter van Calimero, uit de stal van JeanPierre Monfort. ‘We kochten de helft van haar’, vertelt Karl. ‘Ze had toen gekalfd en had tot dan nooit de echte top behaald op een keuring. Ze was een dochter van Licorne en we geloofden in haar. En terecht.’ Nouvelle werd dat jaar nog eerste in Brussel, waar ze twee jaar later de kampioenstitel pakte bij de koeien. Ze heeft nog veel goede nakomelingen op het bedrijf lopen.

Een andere bekende naam die op het bedrijf verscheen, was Gentiane de Fooz (v. Pompei), de moeder van Origan de Fooz (v. Adagio) en Machinal de Fooz (v. Germinal). ‘Ze won meermaals regionaal, maar nationaal haalde ze nooit echt de top’, vertelt de dierenarts. ‘Ook haar dochter Luronne de Fooz en volle zus van Machinal kwam naar het bedrijf. Van haar hebben we goede nakomelingen gehad. En zij wist wel wat resultaten te behalen op provinciaal en nationaal niveau: ze werd onder meer driemaal tweede op nationaal niveau.’

De vleesveehouder voegt nog namen toe aan het lijstje van koeien die hun genetica achterlieten op het bedrijf. Limpide de Fooz, een dochter van Harrisson de la Platte, is er een van. Ze behaalde meermaals een eerste plaats op een nationale keuring, maar doordat ze slecht spoelde en door pech heeft ze weinig nagelaten. Over Impaire de Fooz, een dochter van Enseigne en Germinal, is de witblauwfokker veel enthousiaster. ‘Haar dochter Martiale de Fooz (v. Orme) won de nationale titel in Doornik. Haar naam zie je terug in heel wat nakomelingen, waaronder meerdere ki-stieren.’

Focus op koefamilies

Volgens Karl hebben deze investeringen hun bedrijf oorspronkelijk veel vooruitgang gebracht, maar evenzeer is er een nadeel. ‘De eigen dieren worden soms wat weggedrukt, je bent er kritischer op en ze krijgen niet altijd de kansen die ze zouden moeten krijgen.’ Bij aankoop werd er vooral gekeken naar de origines van de dieren. Minstens drie generaties van topkoeien moesten er achter de potentiële aankoop zitten. Is dat zo, dan mag de kwaliteit van het dier zelf wel wat minder zijn, aldus de vleesveehouder. Gewicht, goede benen en sterke bespiering hebben hun voorkeur als het over de ideale koe gaat. Maar in hun fokkerijvisie zijn ze het meest trots op de huidige staltopper Karlien van Klaveren Aas.

‘Onze Grommitdochter heeft vier generaties van eigen dieren achter zich, en daar zijn we best wel trots op. Ze gaat terug op Definition du Fond de Bois, een koe die nationaal kampioen werd in Libramont.’

Gepeild naar de toekomst, kijken Karl en Marina naar hun zoon René. Hij toont vol trots een voor hem beloftevolle, jonge Dauphindochter uit de box, die teruggaat tot Nouvelle. De negentienjarige student heeft al veel passie voor het ras. ‘En vooral de fokkerij’, lacht Karl. ‘Eigenlijk willen we verder het pad bewandelen dat we al jaren volgen’, gaat hij verder. ‘We willen het midden houden tussen prijskamp en economie. Dan loop je wel het risico dat je er in beide gevallen net tussenvalt. Bij de koeien gaan extra bevleesdheid en veel gewicht wel makkelijker samen dan bij de stieren. Anderzijds wordt dat extraatje vlees niet altijd goed genoeg betaald.’ l

Een beloftevolle Dauphindochter die teruggaat tot Nouvelle

Onder meer met extra hooi wordt de pensontwikkeling gestimuleerd

Wolf in opmars in West-Europa

MAATSCHAPPIJ – Uit cijfers blijkt dat de West-Europese wolf in opmars is. In Duitsland zijn er ruim duizend wolven, in Nederland ongeveer twintig en in België zijn iets meer dan twintig wolven geteld.

Zo meldt de Duitse Federale Milieudienst in zijn huidige wolvenstatistieken (Die aktuelle Wolfsstatistik des Umweltbundesamts, UBA) dat er in totaal al 1175 wolven op Duits grondgebied voor het gegevensverzamelingsjaar 2021-’22 gevestigd zijn. De wolvenpopulaties zijn vooral geconcentreerd in een gebied van Saksen in noordwestelijke richting via Brandenburg, Saksen-Anhalt en MecklenburgVoor-Pommeren tot Nedersaksen.

Via Duitsland migreert de wolf naar Nederland en België en jaagt op die manier ook veehouders in de Benelux veel schrik aan. In deze dichtbebouwde gebieden zijn landbouwhuisdieren vaak slachtoffer van deze jager.

Het wolvenmeldpunt van BIJ12 meldde dat er in Nederland op dit moment ongeveer twintig wolven wonen, die afgelopen jaar tot en met oktober 2022 ruim 500 schapen hebben gedood. De problematiek was het grootst in het noorden van Nederland, in Friesland en Drenthe. Zo werden er in Drenthe in de periode 2021 tot eind oktober 2022 ongeveer 345 landbouwhuisdieren gedood, waarvan er acht runderen waren. In Friesland waren dit er 144, waarvan twee runderen. Ook Noord-Brabant was noemenswaardig met in die periode maar liefst 211 gedode landbouwhuisdieren waarvan twee runderen waren. Welkom Wolf vzw schat het aantal wolven in België dit jaar op 24, waarvan dertien in Vlaanderen. Die zijn vooral in Noord-Limburg, waar een roedel is gevestigd van ongeveer twaalf of dertien wolven. Ook in de Hoge Venen en op de grens met Duitsland is een roedel gevestigd.

Voor de periode van 2021 tot eind oktober 2022 liepen de slachtoffers van de wolf in Belgisch Limburg op naar ongeveer 180 landbouwhuisdieren. Jan Loos van Welkom Wolf vzw meldt dat er in de toekomst een ferme groei wordt verwacht in Wallonië, waardoor het aantal wolven in België kan oplopen tot meer dan honderd.

De wolf is een Europees natuurlijk beschermde diersoort en mag daarom niet gedood of opgejaagd worden. Omdat het aantal schademeldingen blijft oplopen, adviseren zowel Duitse, Nederlandse als Belgische organisaties veehouders preventieve maatregelen te nemen, zoals het plaatsen van een goede omheining.

Wolvenschade zoals dode dieren en beten kunnen in de drie landen na strenge controle en bewijs worden vergoed.

Kunstmestprijzen in vrije val, levering wordt uitdaging

ECONOMIE – Aan de wereldwijde prijsdaling van stikstofkunstmest is nog altijd geen einde gekomen. Lagere energieprijzen, voldoende voorraden en een afwachtende markt zorgen ervoor dat de prijzen voor een ton stikstof weer op het niveau van mei 2021 zijn beland. Dit becijferde het Duitse vakblad agrarheute.

Het vakblad stelt dat in december op de wereldtermijnmarkt nog 700 Amerikaanse dollar werd betaald voor een ton stikstof, terwijl dat eind januari 375 dollar was. ‘Wachten op lagere prijzen wordt beloond. Maar het is dit jaar niet vanzelfsprekend dat je de aangekochte meststoffen geleverd krijgt op het moment dat jij wilt’, vertelt Robin Wolf, countrymanager Benelux bij Triferto. In oktober lag de prijs voor de stikstofmeststof KAS volgens hem in Nederland nog op 90 euro per 100 kg, op dit moment zit dat dicht bij de 60 euro. Dat is een prijsdaling van een derde. De kunstmestmarkt is volgens Wolf nog altijd onrustig. Een voorspelling geven over een verdere daling of het juiste aankoopmoment is volgens hem dan ook lastig. Vanwege de onzekerheid over de markt en de beschikbaarheid van kunstmest, besloten boeren soms eind vorig jaar al een deel van de kunstmest in te kopen. Deze boeren zijn nu dus fors duurder uit. ‘Afgelopen tien jaar zijn boeren die kunstmest in de voorverkoop vastlegden, negen keer voordeliger uit geweest’, zo reflecteert Wolf. ‘Kijk maar naar vorig jaar, toen na de start van de oorlog in Oekraïne in februari de kunstmestprijzen de lucht in schoten. Boeren die toen in de voorverkoop kunstmest hadden vastgelegd, hebben toen kunnen profiteren.’

Dat de prijzen nu flink dalen, is tegen de gangbare voorspellingen in. ‘In het voorjaar zie je normaal gesproken door de aantrekkende vraag de prijzen stijgen. Maar door het

hoge prijsniveau en de afwachtende houding zie je nu een tegengestelde marktbeweging’, aldus Wolf.

Volgens Robin Wolf wordt er voldoende kunstmest geproduceerd en zijn de voorraden groot genoeg. ‘Maar we stevenen wel af op een logistiek infarct. Krijgen we de kunstmest op tijd op de juiste plaats als straks ineens iedereen gaat bestellen en er door het voorjaar gestrooid kan gaan worden?’

Hij adviseert veehouders die al kunstmest besteld hebben, dan ook om ervoor te zorgen dat de bulk gevuld wordt of de zakken geleverd. ‘Dan weet je zeker dat je het hebt wanneer je aan de slag wilt.’

Wolf verwacht niet dat veehouders flink zullen bezuinigen op het strooien van kunstmest vanwege de hoge prijzen. ‘De sojaprijzen zijn ook extreem hoog. Voereiwit is duur. Het is goedkoper om zelf kwalitatief goed ruwvoer te winnen met een hoog aandeel eiwit van eigen land. Dat kan alleen als je zorgt voor goede groeiomstandigheden, zoals een goede bemesting.’

Het hoogste bestuurlijke orgaan van de Coöperatie CRV is de ledenraad van 87 veehouders. Deze veehouders vertegenwoordigen de leden van de tien districten in Nederland en Vlaanderen. Wat

kenmerkt de verschillende districten? En hoe kijken bestuurders naar de toekomst? VeeteeltVlees brengt het in een serie in beeld. Deze keer: Oost- en Midden-Nederland

Veelzijdige vleesveefokkerij kleurt

Oost- en Midden-Nederland

Keuringen in het midden en oosten van Nederland hebben over belangstelling niet te klagen. De vleesveefokkerij leeft in dit gebied, waar alle gangbare rassen wel te vinden zijn. Een substantieel aandeel van de leden van Coöperatie CRV heeft hier dan ook vleesvee. Maar slechts een beperkt aantal van hen haalt uit de vleesveehouderij een inkomen.

Jan te Riele hoeft vanuit zijn woonplaats Vaassen niet ver te rijden om alle vleesveerassen te zien die in Nederland op enige schaal worden gehouden. Dit illustreert de veelkleurigheid van de vleesveehouderij in het oosten en midden van Nederland, het gebied waarvoor de Gelderse vleesveehouder de belangen van zijn collega’s behartigt in de ledenraad van CRV.

‘Slechts een klein aantal ondernemers in dit gebied haalt een inkomen uit de vleesveehouderij. Maar er zijn wel veel veehouders actief die vleesvee van allerlei rassen fokken als neventak of hobby’, vertelt Te Riele. Volgens de CRV-bestuurder ontbreekt het in de regio dan ook zeker niet aan enthousiasme voor de fokkerij van vleesrassen. ‘In het oosten en midden van Nederland worden nog meerdere vlees-

veekeuringen georganiseerd. En deze hebben over het algemeen niet te klagen over het aantal inzendingen’, merkt hij. De CRV-bestuurder vermoedt overigens dat reisafstanden hierbij ook een rol spelen. ‘Een fokker met een beperkt aantal dieren uit een uithoek van Nederland zal niet zo snel uren gaan rijden om mee te doen aan een keuring. Maar als een keuring redelijk in de buurt is, dan is de drempel om mee te doen een stuk lager’, legt hij uit.

Ledenbijeenkomsten voor betrokkenheid

Keuringen zijn voor de bestuurder, die zelf 300 dieren van het verbeterdroodbontras op stal heeft, een mooie gelegenheid om in gesprek te komen met collega-fokkers van andere rassen. Te Riele vertegenwoordigt namelijk samen met

Karsten Bolhuis uit het Groningse Haren en Joost Huijbregts uit het Brabantse Riel alle Nederlandse vleesveehouders in de ledenraad van CRV.

Gedrieën organiseren ze ieder jaar onder andere een aantal bijeenkomsten voor leden. Deze zijn volgens Te Riele van groot belang om vleesveehouders betrokken te houden bij CRV. ‘Bij de meeste melkveehouders komt regelmatig een CRV-medewerker op het erf: is het niet een fokkerijspecialist dan wel een inseminator of een monsternemer. Bij vleesveehouders is dat heel anders. CRV heeft in Nederland bijvoorbeeld geen enkele fokkerijspecialist die is gespecialiseerd in vleesvee’, legt hij uit. ‘Daardoor staat de organisatie ook niet automatisch in contact met de vleesveesector. Des te belangrijker zijn ledenbijeenkomsten waarop vleesveehouders kunnen vertellen wat hen bezighoudt. Bij deze bijeenkomsten is dan ook altijd een hoofdbestuurslid van de coöperatie aanwezig om te luisteren naar wat er speelt’, vertelt Te Riele.

CRV belangrijk voor vleesveefokkerij

Ook vleesveehouders in Midden- en Oost-Nederland verkeren in onzekerheid over de uitwerking van de stikstofplannen van de overheid. In dit gebied liggen vele kleine en meerdere grotere Natura 2000-gebieden. Veel vleesveehouders vrezen dat dit consequenties zal hebben voor hun toekomst. Maar een extensivering van de veehouderij en een toenemende aandacht voor (agrarisch) natuur- en landschapsbeheer hoeven volgens Ter Riele niet per se nadelig uit te pakken voor de vleesveesector.

Deze ontwikkelingen zouden ook weer kansen kunnen bieden voor boeren met vleesvee.

Alleen daarom al zal CRV volgens de bestuurder aandacht moeten houden voor de belangen van vleesvee-

houders. ‘Ongeveer tien procent van de leden van CRV heeft vleesvee. Het is belangrijk dat ook zij zich verbonden blijven voelen met de coöperatie’, vindt Te Riele. ‘CRV speelt namelijk een belangrijke rol in de fokkerij van vleesvee. De coöperatie verzorgt bijvoorbeeld voor alle rassen de stamboekregistratie en is de officieel door de overheid erkende stamboekhouder voor elf vleesveerassen. Dit betekent onder andere dat Coöperatie CRV de vijfjaarlijkse discussie over het fokdoel organiseert. En CRV ondersteunt de organisatie van keuringen, zoals de Nationale Vleesvee Manifestatie’, legt de vleesveebestuurder uit. ‘Daarnaast heeft CRV sperma van stieren van een groot aantal rassen beschikbaar. In overleg met de rasverenigingen worden ook regelmatig interessante nieuwe stieren opgenomen in het aanbod.’

Tien procent leden heeft vleesvee

De drie Nederlandse vleesveebestuurders hebben de laatste jaren de banden met hun collega’s uit Vlaanderen bewust wat steviger aangehaald. ‘Samen staan we sterker. Het blijft belangrijk om de stem van vleesveehouders duidelijk te laten horen in de ledenraad. Tien procent van de leden van de coöperatie heeft vleesvee, maar de belangen van vleesveehouders worden niet automatisch meegenomen in beslissingen’, ervaart Te Riele. Overigens begrijpt de bestuurder heel goed dat CRV ook zakelijke afwegingen moet maken. ‘Investeringen voor de melkveehouderij verdient het bedrijf natuurlijk veel sneller terug dan investeringen voor de vleesveehouderij. Maar tegelijkertijd zijn we ook een coöperatie waarin de belangen van alle leden moeten tellen. Wij zullen ons als vleesveebestuurders daar hard voor moeten blijven maken.’ l

Unieke locatie maakt vleesveekeuring Enter af

Voor het 31e jaar op rij staat op 17 augustus het centrum van het Twentse Enter in het teken van de vleesveekeuring. Vorig jaar vond de vleesveekeuring plaats bij een manege als gevolg van hoge temperaturen, dit jaar vindt het weer zoals vanouds plaats op de unieke locatie: het plein nabij de kerk. Waar de vleesveekeuring de ene kant van het dorp bezet, vindt aan de andere kant een paardenmarkt plaats. Tussen de keuring en de markt in bevindt zich daarnaast nog een grote braderie. ‘Naast het aangaan van de competitie wie het beste fokmateriaal heeft, is het doel van de vleesveekeuring om de consument in aanraking te laten komen met de herkomst van (h)eerlijk geproduceerd vlees’, stelt Willemien Reurink, secretaris Stichting Commissie Vleesvee Enter.

Op de keuring zijn de stamboeken blonde d’Aquitaine, verbeterd roodbont en piemontese te vinden. ‘De blondes waren jarenlang het best vertegenwoordigd, maar ook verbeterd roodbont komt goed op en houdt zelfs dit jaar hier zijn nationale keuring’, licht Reurink toe. ’s Middags zijn ook andere vlees-

rassen te bewonderen bij de rassenshow. Alle stamboeken houden hun eigen keuring, opgedeeld in verschillende categorieën waaronder de Miss en Mister Toekomst. ‘Dat zijn jonge dieren – afhankelijk van het ras tussen de vijf en twintig maanden oud, die potentie hebben’, licht Reurink toe. Ook aan de jongeren is gedacht. Zij vullen ’s middags met hun vleesvee de ring. Ondanks dat de keuring op een doordeweekse dag en in de zomervakantie valt, is

de opkomst altijd goed. Het aantal aanmeldingen is met zo’n 120 dieren de laatste jaren redelijk stabiel. ‘Enter is een echt begrip geworden in de keuringswereld’, stelt Reurink. ‘Het is mooi om te zien dat de leden van de stamboeken elkaar op zo’n dag weer zien.’ Ook de rest van het jaar kan er op het plein teruggedacht worden aan de vleesveekeuring. De Stichting Commissie Vleesvee Enter schonk voor het 25-jarig bestaan een bronzen stierenbeeld dat op het plein schittert.

Jan te Riele

Vijf titels voor Orinx

Met vijf kampioenstitels op acht rubriekswinsten mogen Jan en Roger Orinx de witblauwkeuring in Dilbeek als bijzonder succesvol beschouwen. De nieuwe locatie trok zo’n honderd dieren naar de Ponyhoeve, ook het publiek wist goed de weg te vinden.

TEKST WIM VEULEMANS

Ondanks de kou kon de nieuwe locatie, de Ponyhoeve in Dilbeek, een vernieuwd elan geven aan de interprovinciale fokveebeurs in Affligem die al jaren zijn plaats had in het witblauwras. Bovendien was het al drie jaar geleden dat de vorige editie had plaatsgevonden. De aantallen bleven dan wel wat beperkt, de kwaliteit van de dieren was er zeker.

De stempel van Javeleuse

Onder het oog van een talrijk publiek werd de keuring in Dilbeek een succes voor vader en zoon Roger en Jan Orinx uit Asse. Acht rubrieken werden zo gewonnen door dieren uit de Kruisborre-stal. Vijf daarvan wisten dit uiteindelijk te verzilveren in het geel-zwarte kampioenslint. Broer en zus Baloe en Britney van het Kruis-

borre waren de jongste kampioenen uit de stal van Jan en Roger Orinx. De combinatie van Darko met een Idéfixdochter Nanou van het Kruisborre bracht hen twee jonge dieren met een compleet plaatje en een goed gevulde en fijne achterhand. Nanou is een dochter van Javeleuse van het Kruisborre, een dochter van Langoureux. Javeleuse heeft duidelijk haar stempel gedrukt met haar genetica. De concurrentie voor het jonge stierkalf Baloe kwam immers van stalgenoot Bentley van het Kruisborre, een zoon van Javeleuse met Vidal. De zeven maanden oude stier met veel vleeskwaliteit won zijn rubriek, na tussenkomst van een derde jurylid.

De kampioene bij de jongste vaarzen (minder dan 10 maanden) kreeg ook concurrentie uit eigen stal. Belle van het Kruisborre is

een dochter van Noceur en toonde in Dilbeek ondanks haar jonge leeftijd veel massa en een sterke bevleesdheid. Toch was er ook stalvreemde concurrentie voor Britney, duidelijk de zwaarste tegenstand in het kampioenschap. Superstar van Terbeck, een Darkodochter uit de veel gelauwerde Karaat van Terbeck. Superstar, uit de stal van Jan Roggen uit Kersbeek, won eerder al in Sint-Truiden, maar diende alsnog de duimen te leggen voor halfzus Britney. Titel drie voor Orinx was voor de stier met een prachtige look, Parel van het Kruisborre, alweer een Darkotelg met ook weer Javeleuse als moeder. Zijn uitstraling, enorm opvallend in de achterhand, en maat kon de jury niet negeren. Hij liet daarmee twee sterke, brede stieren achter zich in zijn rubriek. Parel was de enige rubriekswin-

naar mannelijk in de leeftijdsgroep van 18 tot 30 maanden. Hij won dan ook deze kampioenstitel.

Na Gent nu wel raak

Twee stalgenoten uit de stal van Orinx die recent aanwezig waren op Agriflanders, pakten nu wel een kampioenstitel mee. Zowel Provence, in mede-eigendom met Guy Perin, als Mabelle van het Kruisborre pakten nu vrij eenvoudig de winst bij respectievelijk vaarzen 20 tot 32 maanden en de koeien. Provence, een ruime, mooi bemeten Darkodochter, won eerder op de dag een zware rubriek met enkele opvallende verschijningen. Op plek twee eindigde Flambée de Spy, een fijn bevleesde Futédochter van Johan Drobe uit Sint-Pieters-Leeuw en familie Van Bellegem. Nummer drie was Paco Rabanne van Terbeck, een Darkodochter van Roggen-Schotsmans lv, die eerder op Agri-

flanders haar rubriek won. Nummer twee en drie zouden later opnieuw in de ring verschijnen. In het kampioenschap kreeg Provence gezelschap van Moonlight ten Dreve, nummer twee in Gent. Deze Jet-Setdochter

van Schuppen fv uit Velm toonde een mooie middenhand met ronde ribwelving en veel breedte, maar miste net de fijnere bespiering om Provence te weerhouden van de titel bij de vaarzen 20 tot 32 maanden.

Michel Isenborgs

Britney van het Kruisborre (v. Darko), kampioen vrouwelijk minder dan 10 maanden

Baloe van het Kruisborre (v. Darko), kampioen mannelijk minder dan 10 maanden

Provence van het Kruisborre (v. Darko), kampioen vrouwelijk 20-32 maanden

Tabel 1 – Overzicht van alle rubriekswinnaars (kampioenen vetgedrukt)

Ook bij de oudste rubriek in Dilbeek, die bij de koeien, was er terecht winst voor Orinx. Zijn Mabelle van het Kruisborre had ten opzichte van Agriflanders nog niets van haar kwaliteiten verloren. Haar pure bevleesdheid en vlotheid lieten haar vrij eenvoudig op één plaatsen door de jury, meteen goed voor winst van het kampioenschap.

Bij de rubriek koe met kalf verscheen Flambée van Johan Drobe opnieuw, ditmaal vergezeld van haar kalfje Henrieke van de Zellikveldhoeve (v. Benhur). Hier pakte zij wel de winst. Beide toonden mooie vleeslijnen die Flambée eerder al op plek twee deden stranden in de sterk bezette rubriek bij de oudere vaarzen. De kwaliteit van de rubriek koe met kalf imponeerde niet alleen de jury maar ook menig toeschouwer. Het waren allemaal correcte koeien met sprekende vleeskwaliteiten die ook te herkennen waren bij hun kalveren.

Winst in herhaling

Winst in haar rubriek was ook meteen voldoende voor de kampioenstitel bij de gekalfde vaarzen voor de fijn bevleesde Odyssée van het Bareelhof. De Idéfixdochter van Stijn Veulemans uit Glabbeek won eerder al haar rubriek in Sint-Truiden. De rubriek met de gekalfde vaarzen was wel maar dun bezet met slechts twee aanwezige dieren.

Na zijn winst op de keuring in Sint-Truiden was er ook in Dilbeek winst voor Spinner van Terbeck. De zoon van Darko uit een Origandochter van Jan Roggen toonde nog steeds zijn kwaliteiten met onder meer een enorm gevulde, brede achterhand. De jongste stier uit het kampioenschap van stieren tussen 10 en 18 maanden kreeg in Dilbeek wel meer dan gemiddelde concurrentie, in kwaliteit maar ook in aantal. Zo was er ook opnieuw rubriekswinst voor Cense van de Kleine Venne, een correcte, brede zoon van Darko van Mechelmans-Baert lv uit Donk. Cense won eerder al een rubriek op de keuring in Sint-Truiden. Dat was ook het geval voor Rakker van het Bareelhof. De Darkozoon

van Stijn Veulemans showde zich als een vlotte, correcte stier met een mooi gevulde voor- en achterhand. De oudste in het kampioenschap was Usingerzoon Roy van ’t Manhovebos van Agri Deschuyteneer uit Bever. De stier toonde veel breedte, ontwikkeling en maat, meer dan voldoende om vlot de rubriekwinst te pakken.

Rijkste reeksen

Een derde van het aantal ingeschreven dieren in de catalogus situeerde zich in de groep vaarzen van 10 tot 20 maanden. Ondanks toch een flink aantal afwezige vaarzen resulteerde dit in zes prachtige rubrieken met sterke kopnummers. De ultieme winst, het kampioenschap, ging uiteindelijk naar de stal van Jan Roggen met Venus van Bellis, een dochter van Darko in medeeigendom met Jos Warnants. De zestien maanden oude vaars pakte al tweemaal rubriekswinst dit jaar, maar wist nu pas die winst te verzilveren in de kampioenstitel bij de vaarzen van 10 tot 20 maanden. Ze demonstreerde haar bevleesdheid, breedte en ontwikkeling meer dan sterk voor de jury en liet daardoor vijf andere toppers achter zich. Onder hen nog een collega uit de eigen stal. Ook Safari van Terbeck, een Oceandochter van Jan Roggen en in mede-eigendom met de familie Van Bellegem, won onder meer door haar massa,

haar breedte en fijne staart haar rubriek. De jongste hier was de fijn bespierde en elegante Courtoisdochter Susanah de Mahoney van De Mahoney bvba uit Pittem. De drie andere rubriekswinnaars showden al eerder hun kwaliteiten in Gent. Alle drie stonden ze immers op de CRV-stand op Agriflanders, alle drie pakten ze nu vrij vlot de rubriekswinst. Twee van hen zijn Oularedochters, gefokt door Roger Monbaliu uit Jabbeke. De jongste van beide is Riante van de Stokerij, een fijn bevleesde vaars met veel ontwikkeling. Hetzelfde kan gezegd worden van haar vijf maanden oudere stalgenote Rihana van de Stokerij. Ook hier plaatste haar massa in combinatie met een mooie belijning haar op de eerste plaats. Tot slot hadden ook Roger en Jan Orinx nog een winnaar staan in dit kampioenschap. Ook Ariana van het Kruisborre, een dochter van Futé, toonde zich eerder al op Agriflanders. Nu pakte ze met een compleet plaatje, breedte en belijning de rubriekswinst.

De laatste kampioenswinst was er voor Objectif de Bieviene, een zoon van Jet-Set. De stier van Christiane Moenaert en Patrick Debruyne stond er op vierjarige leeftijd nog sterk en vlot bij en won eenvoudig deze rubriek. In Dilbeek werden uiteindelijk drie stieren van vier jaar en ouder getoond aan de jury, wat vrij uitzonderlijk is voor een winterse witblauwkeuring. l

Spinner van Terbeck (v. Darko), kampioen mannelijk 10-18 maanden

Objectif de Bieviene (v. Jet-Set), kampioen mannelijk boven de 30 maanden

kampioen vrouwelijk 10-20 maanden

‘Noorderlicht spotten staat op onze bucketlist’

naam Daphne van Beurden (33)

woonplaats Oudewater

bedrijf 45 Belgisch witblauwen en 5 maineanjoukoeien op vakantie met man Tino van Beurden (34) en dochters Femke (4) en Jinthe (1)

Twee keer werd de bucketlistreis van vleesveehoudster Daphne van Beurden en haar man Tino uitgesteld. Een keer gooide corona roet in het eten en de tweede keer werden Daphne en Tino trotse ouders van hun jongste dochter. In januari gaat het nu eindelijk gebeuren: hun reis naar Lapland. De week vakantie is al goed gevuld: een rendierboerderij bezoeken, een activiteit met een sneeuwscooter, met sledehonden op pad en een noorderlichtexcursie. ‘Het noorderlicht spotten hebben we al een paar keer geprobeerd, maar is zelfs in IJsland niet gelukt’, vertelt Daphne. ‘Hopelijk is drie keer scheepsrecht.’ Naast het actieve programma is er ook tijd voor ontspanning. ‘Lekker eten, glühwein drinken en in de sauna zitten hoort er ook bij’, stelt ze.

Dat de boerin, die 45 Belgisch witblauwen en 5 maine-anjoukoeien houdt, in de winter op vakantie gaat, is een uitzondering. ‘We zijn ook twee keer op wintersport geweest, maar eigenlijk is de winter de meest onpraktische tijd die er is voor ons’, stelt Daphne. ‘Alle koeien staan dan op stal, waardoor er meer werk te doen is’, licht ze toe. Tijdens de vakantie neemt de hovenier – en tevens kennis – de boerderij over. ‘Deze zomer heeft hij het voor het eerst op ons bedrijf geprobeerd. Dat beviel van beide kanten goed’, vertelt Daphne. Zo kunnen de veehouders met een gerust hart op vakantie. Doordat Daphne vleeskoeien heeft, is de hulp niet gebonden aan vaste tijden. ‘Hij hoeft eigenlijk alleen maar te voeren en te mesten. De rest van het werk doen wij voor of na die tijd’, legt ze uit.

Daphne vertelt dat ze aankomende zomer weer met haar gezin op vakantie gaat. ‘Die vakantie vind ik wel een beetje spannend.

Er moet in die periode een koe kalven’, zegt ze. De veehouders proberen kalvingen in de vakantie altijd vakkundig te voorkomen, door de vakanties eromheen te plannen. ‘We hebben Belgisch witblauwen. Dat betekent dat er voor de keizersnedes de dierenarts moet komen. We willen de hulp daar eigenlijk niet mee belasten’, legt ze uit. Gelukkig vond hij het voor deze keer geen probleem.

Doordat de veehouders camera’s in de stal hebben hangen, kunnen ze zelf de kalfkoeien in de gaten houden. Daphne: ‘We zullen tijdens die vakantie één of twee keer per nacht onze wekker zetten om op de camera te kijken. Zodra we merken of vermoeden dat de bevalling begint, kunnen we de hulp en de veearts inlichten. Maar eigen-

lijk hopen we dat de koe na onze vakantie bevalt, zodat we het zelf kunnen doen.’ Ieder jaar probeert de boerin met haar gezin op vakantie te gaan. ‘Ik ben echt pro-vakantie’, stelt ze. ‘Mijn man was helemaal niet zo van de vakantie, maar na onze eerste reis naar Indonesië heb ik hem aangestoken met het vakantievirus’, vertelt ze. De ene keer kiezen de vleesveehouders voor een vakantie naar het buitenland, maar ook een vakantie in eigen land bevalt goed. Daphne: ‘Soms willen we weleens last minute op vakantie. We kiezen dan voor een vakantie in Nederland, bijvoorbeeld op de Veluwe. Mijn man rijdt dan iedere dag op en neer naar de boerderij en onze buurman houdt een oogje in het zeil, zodat we geen hulp hoeven te regelen.’ l

Karkasclassificatie weldra geautomatiseerd

In de loop van 2023 beschikken twee slachthuizen in België over geautomatiseerde karkasclassificatie voor rundvee. Momenteel doorlopen de slachthuizen van Euro Meat Group en Vion Adriaens de laatste stappen voor de ingebruikname van hun investering.

Belgische slachthuizen die wekelijks gemiddeld meer dan 75 runderen slachten van ten minste acht maanden oud, zijn verplicht om deze karkassen te classificeren. Daarbij wordt een visuele inschatting gemaakt van de bevleesdheid (conformatie) en de vetheid van de karkassen. Op die manier worden karkassen op een gestandaardiseerde en uniforme manier beoordeeld over de hele Europese eenheidsmarkt. Deze classificatie wordt meestal toegewezen door een erkende classificeerder onder toezicht van de Interprofessionele Vereniging voor het Belgisch vlees (IVB) en het departement Landbouw en Visserij. Maar het proces kan ook automatisch. Met het oog op dit laatste hebben de slachthuizen Euro Meat Group nv uit Moeskroen en Vion Adriaens nv uit Velzeke in het systeem VBS 2000 geïnvesteerd. Momenteel doorloopt het de laatste administratiestap om in de loop van 2023 officieel erkend te worden. Het proefproject is ook uitgevoerd met de medewerking en financiering van de federatie van het Belgisch vlees, Febev.

Grotere slachtaantallen nodig

Automatisering van het classificatieproces heeft een aantal voordelen. Een computer zal objectiever beoordelen, waar een classificeerder mogelijk subjectiever beoordeelt. Het systeem maakt bovendien een inschatting van het gewicht van de verschillende deelstukken en legt tegelijkertijd een beeldbank aan die geraadpleegd kan worden door de betrokken partijen. In Ierland wordt al bijna twintig jaar automatisch geclassificeerd in een groot deel van de slachthuizen, wat de controles van de overheid vergemakkelijkt.

Wanneer een slachthuis gaat automatiseren, kan het kiezen uit verschillende systemen, allemaal varianten op een camerasysteem met beeldanalyse. Beide Belgische slachthuizen die momenteel geïnvesteerd hebben, kozen voor het toestel VBS 2000 van de Duitse firma E+V. Dat focust voornamelijk op een correcte positionering door middel van een bewegend achtergrondscherm. Een automatisch classificatiesysteem brengt grote inves-

teringskosten met zich mee en zal dus slechts renderen bij grote slachtaantallen. Bovendien neemt het vrij veel plaats in op de slachtlijn, waarbij het slachtproces, maar ook het vastleggen van het beeld niet verstoord mag worden. Bovendien moet voor elk toestel een officiële erkenning worden aangevraagd in het desbetreffende land. Dat houdt in dat er ook nog kosten verbonden zijn aan deze procedure. Voorafgaand is een uitgebreide kalibratieproef noodzakelijk om voor elke vorm en grootte van karkas een correcte inschatting te kunnen maken, rekening houdend met het geslacht en de leeftijd van het dier. Als de formule is vastgelegd, kan een certificeringstest worden georganiseerd om de goedkeuring van de Europese Unie te ontvangen. Na de officiële erkenning kan het toestel in elk slachthuis worden geplaatst zonder bijkomende kalibratie- of certificeringstesten.

Karkas volledig in beeld

De VBS 2000 bestaat uit een blauw achtergrondscherm met geleidingsstaven, twee projectoren, één camera, belichting en een computer. De installatie staat ter hoogte van de weegschaal en analyseert een karkas per helft. Bij de eerste karkashelft wordt de buitenzijde in beeld gebracht. Wanneer het karkas centraal voor het achtergrondscherm hangt, komt de slachtketting tot stilstand. Vervolgens scharniert de achtergrond met geleidingsstaven naar voren (het ophangsysteem zit bovenaan) en duwt het karkas in een licht schuine hoek naar voren. De camera maakt nu een eerste beeld. Vervolgens gaat de belichting uit en worden er horizontale strepen geprojecteerd op het karkas, bedoeld om de rondingen van het karkas in te schatten. Hierbij wordt het tweede beeld gemaakt. De computer verwerkt beide beelden en geeft als resultaat het eerste beeld weer met daarop de karkasomtrek, de vet- en vleeszones en rondingsstrepen. Daarna beweegt de achtergrond naar achteren, zodat het karkas weer vrij aan de haak hangt, en treedt de slachtketting in werking. De tweede karkashelft komt voor de achtergrond, met de binnenzijde naar voren, en het proces herhaalt zich.

TEKST TOON ROMBOUTS EN WIM VEULEMANS

Alternatieven voor VBS 2000

Naast de VBS 2000 van het Duitse E+V zijn er nog enkele modellen voor automatische karkaskwalificatie beschikbaar. Zo heeft het Franse Normaclass het model MAC S op de markt, waarbij vanuit twee standpunten beelden worden gemaakt van voortbewegende karkassen. Het karkas wordt door een geleidingsstaaf correct gepositioneerd en vanuit

twee hoeken (loodrecht en 45° zijwaarts) in beeld gebracht voor een groen achtergrondscherm. Er is een continue meting mogelijk, wat wil zeggen dat de slachtlijn niet hoeft te worden gepauzeerd om het karkas correct in beeld te brengen.

Een ander model op de markt is de Frontmatec BCC-3, waarbij met veertig camera’s ver-

spreid over acht pilaren een 360°-beeld wordt gemaakt van een karkashelft. Dat wordt vervolgens omgezet naar een 3Dcomputerbeeld. Het grote voordeel hierbij is dat de karkassen niet meer gepositioneerd hoeven te worden, waardoor er geen raakpunten zijn en er dus ook geen contaminatie kan optreden.

Van elk karkas heeft het systeem dus vier beelden: twee van de binnen- en twee van de buitenkant. Op basis hiervan berekent de computer de bevleesdheid en vetheid.

Voor deze berekening maakt de computer gebruik van een formule. Om deze formule vast te leggen is in 2021 een kalibratieproef uitgevoerd. Drie experts die betrokken zijn bij opleidingen en controles in Vlaanderen of Wallonië, classificeerden zo meer dan 3000 dieren. Ze bepaalden vervolgens de mediaan, die als referentiescore voor het systeem diende. E+V stelde daarop twee formules op: een regressieformule met fysiek meetbare parameters (RG), en een deep learning algoritme (DL) met complexe parameters.

Certificering door de EU

Na de kalibratietest en het opstellen van de formules werd een aanvraag ingediend bij de EU voor een certificeringstest. Voor deze test werd een selectierooster gemaakt van in totaal 650 karkassen, verspreid over de verschillende mogelijke combinaties van categorie, conformatie en vetgraad volgens de frequentie van voorkomen in de Belgische populatie. Zowel het systeem als vijf experts (twee uit België en drie uit andere EU-lidstaten) beoordeelden de karkassen vervolgens, waarbij de experts noch de score van het toestel noch de score van elkaar konden zien. Van de vijf beoordelingen werd de mediaanscore bepaald en gebruikt als referentieclassificatie waarmee de score van de VBS 2000 werd vergeleken. De scores van de twee formules – regressieformule (RG) en deep learning (DL) – werden vergeleken, waarbij DL uiteindelijk de meest nauwkeurige bleek. Bovendien is deze formule onafhankelijk van karkasgewicht en categorie en is dus in staat om op basis van enkel beelden de juiste inschatting te maken. Het geheel van toestel (VBS 2000) en formule (DL) zal met de behaalde resultaten worden ingediend voor goedkeuring bij de EU. Als de officiële goedkeuring er is, kan de VBS 2000 worden ingezet om volledig automatisch te classificeren. De laatste stap die dan nog genomen moet worden, is de aanpassing van de Vlaamse wetgeving. Daar wordt momenteel aan gewerkt. Is de goedkeuring rond, dan kan elk slachthuis het systeem plaatsen en meteen gebruiken. l

Door middel van horizontale lijnen geprojecteerd op het karkas kan de ronding worden berekend

leeftijd 48

opleiding criminologie aan de Katholieke Universiteit Leuven functie Vlaams minister van Landbouw, Werk, Innovatie, Economie en Sociale Economie carrière provincieraadslid Limburg, gemeenteraadslid Kinrooi, Vlaams Parlementslid en burgemeester van Kinrooi

‘Met voedsel mogen we niet dezelfde fouten maken als met energie’

naam Jo Brouns

‘Laat Vlaanderen meer samenwerken met Nederland’

Vlaanderen, een klein lapje grond waar de bedrijvigheid uit haar voegen barst. En dat geeft moeilijkheden. Vlaams minister van Landbouw

Jo Brouns: ‘In zulke dichte streken is het moeilijk om te ondernemen en wordt de boer, net zoals in Nederland, het hardst getroffen.’ Daar ziet hij ook kansen in. ‘Laten we meer gaan samenwerken.’

Na een lange tijd staat de landbouwsector weer stevig op de politieke agenda. Vlak na de lancering van het ingrijpende stikstofdossier gaf voormalig Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits de stok door aan Jo Brouns. Als kersverse minister kreeg hij daarbij direct een turbulente bevoegdheid voor de neus geschoteld. ‘Laten we ons daarom meer gaan verenigen met de Nederlanders. Dezelfde uitdagingen, slechts een ander beleid. Dat biedt kansen.’

Blijkbaar hebt u een connectie met Nortop, de eerste en enige Vlaamse NRM-kampioene?

‘Klopt, mijn grootvader Piet Vanhoef was landbouwer. Mijn oom Paul was een echte liefhebber van fokkerij. Hun koe Nortop werd de allereerste roodbonte NRM-kampioene in 1992 in Utrecht. Nortop was ook de enige Vlaamse koe die het NRM-kampioenschap won. Ook met paarden was Paul zeer fanatiek. Hij fokt nu nog steeds met schapen.’

De landbouwsector staat weer op de politieke agenda, hoe ziet u de sector evolueren in de komende 20 jaar?

‘Vandaag is de Vlaamse landbouwsector een van de meest best presterende en duurzaamste ter wereld. We weten allemaal dat we vandaar maar één richting kunnen uit-

gaan en dat is die van de verdere verduurzaming. In de Vlaamse voedselstrategie, die een geïntegreerde duurzame voedselproductie als doel heeft, hebben we duidelijk benadrukt dat de landbouw zich moet ontwikkelen binnen de ecologische grenzen, maar wel vanuit de gedachte dat de sector een rendabel en economisch model blijft houden. Die rendabiliteit is de sleutel om een duurzame voedselproductie op poten te stellen, maar daar knelt vandaag veelal het schoentje. We zitten in een regio die zodanig dichtbevolkt is, dat ondernemen een grote uitdaging is. Vergunningsaanvragen worden niet alleen moeilijk voor de landbouw, maar ook voor andere activiteiten. Toch krijgen landbouwers het het hardst te verduren. Los van PAS en MAP, die zorgen voor een gebrek aan rechtszekerheid, blijft ook de prijsvorming voor hun product onzeker.’

U spreekt over een gebrek aan rechtszekerheid, bent u daarbij bang voor de uitstroom van jonge landbouwers?

‘Ja, binnen het huidige stikstofakkoord ontbreekt het aan toekomstperspectief en dat maakt het erg uitdagend voor jonge landbouwers. Terwijl dat net hetgeen is wat het stikstofakkoord in mijn opzicht moet bieden: een duidelijk kader met voldoende perspectief, zodat we de fundamenten voor die duurzame voedselproductie

kunnen leggen. We dienen heel waakzaam te zijn dat er nog voldoende zuurstof is voor jonge boeren binnen de kaders die we nu creëren.’

Wordt er in het stikstofdossier ook rekening gehouden met de natuurlijke krimp van het aantal landbouwers?

‘Vrijwilligheid van stopzetting moet als basisprincipe binnen het gehele stikstoftraject voorop staan. Implementeer je die vrijwilligheid in de generieke reductiedoelstellingen, dan win je extra stikstofreductie on top. Dat creëert weer meer ruimte voor jonge landbouwers. Hierbij is het eerst en vooral belangrijk dat we ons kunnen “vastklikken” aan landbouwers die bijvoorbeeld nog willen werken tot hun pensioen en daarna garanderen te stoppen. Daaruit moet rechtszekerheid komen voor andere boeren.’

Nederland en Vlaanderen kennen dezelfde problemen, maar vaak andere wetgeving. Zijn er raakvlakken?

‘De landbouwsector staat in beide landen erg onder druk, maar dat biedt ook kansen. Ik geloof sterk dat Nederland en Vlaanderen innovatie meer dan ooit samen moeten omarmen. Tijdens een ontmoeting met collega Piet Adema, minister van Landbouw in Nederland, was een van de besluiten heel

TEKST JUSTINE POPPE

duidelijk: onze kennis en kennisopbouw moeten we met elkaar delen. Gevalideerde wetenschappelijke data vanuit Wageningen kunnen wij in Vlaanderen overnemen. Net zoals wij ook bijvoorbeeld onze geactualiseerde lijst met effectieve stikstofreducerende technieken, opgemaakt door WeComV, ons Wetenschappelijk Comité luchtemissies Veeteelt, met de Nederlanders kunnen delen. Het beleid en de maatregelen verschillen in Nederland en Vlaanderen weliswaar van elkaar, maar de uitdagingen zijn dezelfde. Laat ons daarom maximaal gebruikmaken om in beide richtingen meer samen te werken op vlak van innovatie en kennis.’

Is de uitvoering van het nieuwe GLB nog realistisch genoeg voor een landbouwer?

‘Het Vlaams Gemeenschappelijk landbouwbeleid vraagt inspanningen van de landbouwers waarbij voldoende kennis van zaken is vereist. Europa doet voor ons geen lade open met geld die wij zonder voorwaarden kunnen nemen. Om ervoor te zorgen dat dat geld op een goede manier

terechtkomt bij de boeren is het de taak van de Vlaamse overheid om zo goed mogelijk in te zetten op ondersteuning, begeleiding en informatie. Belangrijk daarbij is om erop te hameren dat Vlaanderen geen haantje de voorste hoeft te zijn. Als je het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid door een groene bril bekijkt, zijn er die dit nog ambitieuzer hadden gewild. Mijn stelling is dat we in het groenste GLB ooit zitten en dat de lat wordt bepaald door Europa.’

‘We zijn door de EU-landbouwcommissaris gewaarschuwd dat Vlaanderen niet mag talmen in de goedkeuring van het GLB. Het gemiste bedrag kan immers op de Vlaamse begroting verhaald worden. We moeten daarom zo snel mogelijk aan de slag gaan met de maatregelen die we van Europa moeten nemen en niet meer dan dat. Dit is nodig om oneerlijke concurrentie ten opzichte van andere landen uit de weg te gaan. In tijden van crisis is dat belangrijk en iedere lidstaat houdt daar vandaag rekening mee. Daarnaast maakt het gebrek aan eenduidigheid het moeilijk voor de boer. We moeten een duidelijke richting geven, waar we niet vanaf mogen wijken.’

Gaat de verduurzaming te snel?

‘Soms moeten we de landbouwers recht in de ogen durven kijken en zeggen: de verduurzaming is ook naast het GLB de enige weg vooruit. Dat weten we ondertussen allemaal. Met de klimaatverandering in ons kielzog zal dat een grote uitdaging worden. In het behoud van onze voedselzekerheid is het streven naar een goed inkomen voor de landbouwer cruciaal. De oorlog in Oekraïne heeft ons doen inzien hoe belangrijk het is om onafhankelijk te zijn van basisbehoeften als energie. Met voedsel mogen we niet dezelfde fouten maken, zoals we dat met energie hebben gedaan. Intussen schuift het mediterrane klimaat op naar het noorden en dan rijst de vraag of onze regio door de verwoestijning in het zuiden de voorraadkast zal worden van Europa.’

Waarom wordt de actieve boer bevoordeeld in het GLB?

‘Om de uitstroom van jonge landbouwers zo veel mogelijk te beperken wordt het geld van het GLB zo veel mogelijk geconcentreerd op de jonge en actieve boeren via een basisbetaling voor bijvoorbeeld duurzaamheid, VLIF-steun en ecoregelingen. We merken allen dat boeren op pensioen vaak hun inkomsten nog te lang kunnen vasthouden, waardoor jonge en actieve boeren in grond en concurrentie benadeeld worden. Via deze weg kunnen we dat verhelpen.’

Wat wilt u de rest van de regeerperiode nog verwezenlijkt zien als landbouwminister?

‘Mijn grootste wens is om me met een grote coalitie, met alle betrokken partijen, terug te trekken ver weg van alle camera’s, om eens echt een duurzaam pad op lange termijn uit te tekenen voor de landbouwsector. In de beperkte Vlaamse ruimte die we hebben, is het belangrijk om een evenwicht te zoeken tussen landbouw en natuur en die twee met elkaar te verzoenen. Alleen zo kunnen we uitpakken met een economisch robuust en uitdagend landbouwlandschap.’

‘Wij hebben hier alle kennis in handen om dat te kunnen doen, waardoor we ons op vlak van innovatie mogen spiegelen aan Silicon Valley. Hiermee hebben we het potentieel in handen om wereldleider te worden in het produceren van duurzame topproducten. Laten we daar dan ook naar streven. Maar eerst moeten we een duurzaam fundament leggen door het rechttrekken van de huidige beleidsinstrumenten. Daarmee bedoel ik het creëren van een behapbaar nieuw stikstofkader, een geactualiseerd mestactieplan en het GLB. Dat zijn de hefbomen voor een toekomstbestendige landbouwsector.’ l

‘Soms moeten we de landbouwers recht in de ogen kijken en zeggen: verduurzaming is ook naast het GLB de enige weg vooruit’

Stikstofoverschot daalt met 5 procent

Gras bevat ’s

middags meer suiker

dan ’s ochtends

GRASTEELT – Het suikergehalte van vers gras is in de middag gemiddeld 50 gram per kilo droge stof hoger dan vroeg in de ochtend. Dit blijkt uit een analyse door onderzoekers van adviesbureau Groeikracht en Wageningen Livestock Research van bijna 500 versgrasmonsters van vijftien bedrijven in 2021. Het suikergehalte in gras varieert sterk van dag tot dag en van bedrijf tot bedrijf met minima van minder dan 50 gram per kilo droge stof en maxima van meer dan 300 gram per kilo droge stof. Volgens de onderzoekers wordt het suikergehalte sterk beïnvloed door de hoeveelheid zonlicht en neerslag, maar ook door de verhouding tussen stengel en blad en het bemestingsniveau. Het gemiddelde suikergehalte van alle monsters die om 7.00 uur ’s ochtends werden genomen, lag in

Groter

risico

2021 op 100 gram per kilo droge stof. Dit liep gedurende de ochtend langzaam op naar een gemiddelde van 150 gram per kilo droge stof aan het begin van de middag. Daarna bleef het suikergehalte gedurende de middag redelijk constant.

Vroeg in het voorjaar was het suikergehalte gemiddeld het hoogst met een waarde van circa 250 gram per kilo droge stof. De verklaring hiervoor is dat gras op zonnige dagen veel suikers aanmaakt en in koude nachten weinig suikers verbruiken. In april werden ook de grootste uitschieters in suikergehalte gemeten.

In de loop van het groeiseizoen daalde het gemiddelde suikergehalte naar circa 100 gram per kilo droge stof in september. Daarna liep het suikergehalte weer iets op.

op fosfaattekort

door verlies van derogatie

RUWVOER – Na beëindigen van de derogatie is het risico groot dat veel bedrijven te maken krijgen met een fosfaattekort. Dit blijkt uit een inventarisatie bij deelnemers aan het project Home Made Eiwit uit West-Nederland. Zij boeren hoofdzakelijk op veengrond. Al deze bedrijven maken nu gebruik van derogatie, waardoor ze 250 kg stikstof per hectare aan dierlijke mest mogen uitrijden. Met de afschaffing van de derogatie wordt deze plaatsingsruimte 170 kg stikstof per hectare. Hierdoor moeten deze bedrijven gemiddeld 20 kuub per hectare extra mest afvoeren. Met deze mest verdwijnt er niet alleen stikstof van het bedrijf, maar ook organische stof en mineralen zoals kali en fosfaat. In het groeizame jaar 2021 hadden twee bedrijven in de projectgroep een fosfaatoverschot en vijf een fosfaattekort, variërend van 5 tot ruim 30 kg per hectare. Dit betekent dat deze bedrijven 5 tot 30 kg meer fosfaat van het land haalden met de oogst van gewassen dan dat ze erop hadden gebracht met mest. Na afschaffen van de derogatie neemt het fosfaattekort toe met gemiddeld circa 25 kg

per hectare, afhankelijk van de bedrijfsspecifieke verhouding tussen stikstof en fosfaat in de mest. Alle bedrijven komen in deze berekening fosfaat tekort.

Hoe de nieuwe fosfaatbalans er voor deze bedrijven uit zal gaan zien, is volgens de onderzoekers nog niet exact te berekenen. Als er minder fosfaat wordt bemest, zal ook de fosfaatopbrengst dalen. Zo zal er, afhankelijk van de bodemtoestand, bemesting en opbrengsten, een nieuwe fosfaatbalans ontstaan. Maar het risico op een negatieve fosfaatbalans is volgens hen wel erg groot. Met een grote bodemvoorraad en een goede beschikbaarheid hoeft een negatieve fosfaatbalans goede gewasopbrengsten niet direct in de weg te staan. Daarnaast kan management helpen om de benutting van fosfaat te verhogen. Zo is de behoefte aan fosfaat uit dierlijke mest het grootst in het voorjaar, omdat de koude bodem dan nog weinig levert. Scheiden of bewerken van mest is een mogelijkheid om de verhouding tussen stikstof en fosfaat te sturen. Zo kan er meer fosfaat op het eigen bedrijf worden gehouden.

STIKSTOF – Vergeleken met 2020 is het stikstofoverschot in 2021 in de Nederlandse landbouw met 5 procent afgenomen tot 290 miljoen kilogram. Dat is volgens de laatste cijfers van het CBS het laagste overschot sinds 2014: in vijf jaar tijd daalde het overschot met ruim 12 procent.

Volgens CBS verdween in 2021 zo’n 87 miljoen kilo stikstof naar de lucht, de overige 203 kilo bleef onbenut in de bodem. Het stikstofoverschot wordt berekend door de aangevoerde hoeveelheid stikstof te verminderen met de hoeveelheid stikstof die is vastgelegd in dierlijke producten en planten, en de stikstof die naar buiten de landbouw wordt afgevoerd. De daling in stikstofoverschot komt voornamelijk door de afname van stikstof in dierlijke mest. Binnen de melkveehouderij nam deze met 4,7 procent af, met name door een lager eiwitgehalte in kuilgras. Dit was door de weersomstandigheden in 2021 lager dan in de vier jaren daarvoor. De veestapel bleef nagenoeg gelijk en zo ook de productie van dierlijke mest. De belangrijkste factoren in aanvoer van stikstof naar de landbouw zijn krachtvoer en kunstmest. Uit krachtvoer was de toevoer 408 miljoen kilo over de gehele landbouw in 2021, zo’n 7 miljoen kilo minder dan in 2020. Het aandeel stikstof uit kunstmest daalde met 4 miljoen kilo naar 213 miljoen kilo.

Volgens het CBS heeft het feit dat het stikstofoverschot met 12,5 procent is gedaald sinds 2016, te maken met Europese maatregelen om fosfaatproductie af te remmen. Die maatregelen werkten tegelijkertijd een daling in stikstof in de hand door onder andere een afname van de melkveestapel.

De korte keten of directe verkoop van producent naar consument heeft de wind in de zeilen. Met welk onderscheidend verhaal of welke toegevoegde waarde verleiden vleesveehouders hun klanten?

deel 1 Ras

deel 2 Voeding

deel 3 Dierwelzijn

deel 4 Locatie

deel 5 Smaak

deel 6 Klimaat

deel 7 Natuurbeheer

deel 8 Maatwerk

deel 9 Bio

deel 10 Samenwerking

Divers productaanbod dankzij tal van collega’s

BEDRIJFSPROFIEL

namen Dieter De Baere (37), Heidi De Potter (36), Helena (4) plaats Eeklo aantal dieren 120 Belgisch-witblauwrunderen, 500 varkens, 30 ooien grond 10 ha mais, 10 ha grasland en weide vleesomzet circa 30 runderen per jaar

Alle diverse lokale hoeve- en streekproducten gemaakt in het Meetjesland gebundeld in een coöperatie, dat is het Mmm…eetjesland. Ook hoeveslagerij

’t Pauwenhof is lid. Samenwerken met andere hoeveverwerkers uit de coöperatie maar ook daarbuiten, werpt vruchten af voor hun automatenhal.

Lang en gevarieerd is hij, de automatenhal op ’t Pauwenhof van Dieter De Baere. Voordat hij zijn verhaal vertelt, vult de veehouder nog snel zijn automaten met eigenbereid hoevevlees aan. ‘Om de twee uur moet ik aanvullen, zo snel komt alles hier leeg’, deelt hij mee. Hij vertelt graag hoe het allemaal begon: ‘Als je nog eens zo’n goed stukje vlees hebt, mag je me gerust terug opbellen, zeiden de klanten toen ik de eerste keer een rund van eigen bedrijf had verwerkt’, begint Dieter De Baere.

Voor de tot beenhouwer opgeleide boerenzoon rook het al snel naar meer. ‘Met die achtergrond ben ik me gaan toespitsen op de hoeveverkoop van ons rundvlees. Het vlees werd in het begin alleen rechtstreeks in pakketten verkocht, maar sinds vijf jaar ook in automaten. Vooral met de bedoeling mijn overschotten van vleespakketten als stoverij of dergelijke te verkopen’, vervolgt hij. ‘Maar ondertussen is dit big business geworden. Mensen kopen steeds minder vlees aan in grote volumes.’

Om zijn gamma te verbreden kweekt hij naast 120 Belgisch-witblauwrunderen ook nog varkens, lam en kippen die hij ook verwerkt. Per week verkoopt hij tussen de 500 en 750 kilo rundvlees via dit systeem. Al zijn eigenbereid vlees wordt thuis verkocht, waarvan ook een klein deel wordt geleverd aan restaurants.

‘Maar een automatenhal met alleen maar vlees? Vergeet dat maar!’ Als lid van hoeve- en streekproductenvereniging Mmm…eetjesland heeft Dieter een waardevol netwerk van collega’s die ook aan hoeveverwerking doen. Hun producten zijn ook in zijn automaten te vinden. ‘Brood, vlees, aardappelen, eieren, appels … Gammaverbreding met basisbehoeften, dat moet je hebben om zo’n hal succesvol te maken.’

Assortimentsverbreding

‘Ik had al snel door dat de automaten stegen in populariteit bij een ruimer aanbod’, vertelt De Baere. Hij loopt door zijn hal en wijst een paar producten aan, zoals kazen, aardappelen, appelen en appelsap vanuit coöperatie Mmm…eetjesland. ‘De verkoop van andermans producten bedraagt slechts 5 procent van mijn omzet’, weet hij.

‘Dat is niet veel, maar die producten zijn er vooral om klanten te lokken.’ Hij wijst naar een broodautomaat die er staat dankzij de samenwerking met een bakker. ‘Op zich verdien ik hier weinig aan, maar het lokt klanten en dat boost mijn verkoop. Dat is net zo met deze voorgesneden frieten van een collega. Klanten nemen hierbij graag een potje van mijn stoofvlees mee’, aldus De Baere. De vleesveehouder geeft toe dat een automatenhal geld kost en dat samenwerken hierin voordelen biedt. ‘Er is ruim 100.000 euro geïnvesteerd in deze hal en dat moet zich terugverdienen. Dat wil zeggen dat de automaten vol moeten zitten’, zegt hij en vervolgt met een voorbeeld. ‘De verkoop van lamsvlees is nooit constant, waardoor ik dat ingevroren in een diepvriesautomaat verkoop. Aangezien er in de zomer minder lam wordt gegeten, vul ik de vakken dan aan met hoeve-ijs van een collega.’

Fulltime job

De Baere beweert dat zijn marketingverhaal dankzij onderhandeling met de juiste ketenpartners klopt. ‘Hier worden lokale en eerlijke producten verkocht vanuit het Meetjesland. Mijn dieren worden met respect behandeld en krijgen een gevarieerd, eigengeteeld rantsoen voor de neus, wat resulteert in een kwalitatief beter stuk vlees.’ Naast vleesverwerking en -verkoop organiseert het bedrijf ook boerderijkampen voor kinderen. Ook dat loopt goed, waardoor hij zich in de toekomst nog meer wil gaan focussen op zijn concept.

Toch wijst hij erop dat de korte keten niet voor iedereen is weggelegd. ‘Ik heb het geluk dat mijn vader nog actief is op de boerderij, zodat ik me kon focussen op mijn onderneming. Verkoop via de korte keten vraagt tijd en is een kwestie van communiceren met ketenpartners, wat al een fulltime job op zich is. Daarnaast vraagt het een andere insteek en manier van werken. Voor mij is ondernemen zaken doen met anderen. Dat wil zeggen: communiceren met anderen over wat je aan elkaar hebt en van elkaar kan leren. Dat is altijd de focus van mijn bedrijfsvoering geweest’, aldus De Baere. l

TEKST JUSTINE POPPE

Aan de hand van praktijkcases, schrijven verschillende voeradviseurs van Aveve (B.) en Agrifirm (Nl.) over rantsoenberekeningen in de vleesveehouderij. Deze editie beschrijft Anne Vandelannoote van Aveve de voorbereiding van jonge vaarzen.

Voorbereiding op vruchtbare en jonge kalfvaarzen

Hoe hoger de dagelijkse groei bij het jonge vaarskalf, hoe sneller de eerste bronst zal optreden. Zo kan men vroeg insemineren en een jongere afkalfleeftijd realiseren. Een dagelijkse groei van meer dan 750 gram resulteert normaal in een eerste bronst vóór de leeftijd van 12 maanden.

Bij een intensieve voeding is een dagelijkse groei van 950 gram haalbaar en vindt de eerste bronst eerder plaats. Is de groei lager dan 750 gram, dan blijft de eerste bronst langer uit.

Een adequate biestverstrekking, een goede melkperiode gecombineerd met krachtvoer en hooi tijdens de

eerste levensmaanden, geven het kalf de beste start. Kalveren die op vier maanden leeftijd een groeiachterstand hebben, kunnen dit niet meer inhalen. Vanaf vier maanden is de invloed van de ruwvoederkwaliteit en het krachtvoerschema het grootst op de groei. Een van de belangrijkste vereisten tijdens het eerste levensjaar is het behalen van de energiebehoefte. Wanneer het aanbod of de opname ondermaats is, verlaagt de groei en remt dit ook de groei van de follikels. Een periode van veertien dagen met energietekorten is voldoende om hiervan de negatieve effecten te zien. De vem-behoefte per kilogram

droge stof ligt het hoogst bij de jongste dieren en neemt af voor de oudere vaarzen tot twee maanden voor afkalven. Vandaar het verschil in opbouw van het rantsoen tussen vier en twaalf maanden en de opbouw van het rantsoen voor vaarzen in het tweede levensjaar. Bij een aanbod van mais en voordroog is het cruciaal deze behoefte voldoende bij te sturen op basis van de voederwaarde van de ruwvoeders. Ook de eiwitbehoefte ligt bij jonge kalveren hoger dan bij oudere vaarzen. Een te lage eiwitvoorziening kan leiden tot lagere voeropnames en dus ook een lagere energieopname. Een overmaat aan eiwit wordt uitge-

Verteerbare organische stof bij ruwvoeder

Ruwvoeder bestaat uit water en droge stof. De hoeveelheid organische stof in het ruwvoeder wordt bepaald door het verschil tussen droge stof en de hoeveelheid anorganische stof (RAS). Bestanddelen als eiwit, vet, celstof en overige koolhydraten (suikers en zetmeel) maken allemaal deel uit van de organische stof. De organische stof is het deel van het voer dat de voederwaarde bepaalt. Het is daarom belangrijk dat de organische stof goed verteerd wordt. De verteringscoë ciënt van de organische stof (VCOS) bepaald via een ruwvoederanalyse, vermenigvuldigd met de organische stof is gelijk aan de verteerbare organische stof (VOS). Op deze manier kan bepaald worden hoeveel gram organische stof van de droge stof door het dier verteerd kan worden. Een lagere hoeveelheid VOS en een hoog ruwasgehalte zullen ten koste gaan van de voederwaarde.

Veertien dagen met energietekorten is voldoende om een negatieve invloed te zien op follikelgroei

scheiden via de excretie van ureum. Dit proces vraagt energie, die dan niet meer benut kan worden voor groei. Een hoge ureumuitscheiding bij het dier kan leiden tot vruchtbaarheidsproblemen, omdat het een negatief effect heeft op de embryonale ontwikkeling van de bevruchte eicel. Dit kan optreden bij de opname van zeer eiwitrijke grassen, zoals bij weidegang in het voorjaar. Wanneer het krachtvoeraandeel afneemt, wordt de behoefte aan een aparte mineralenvoorziening groter. Voor de vaarzen vanaf twaalf maanden is het nuttig om dit mee te nemen in het rantsoen voor hun ontwikkeling en vruchtbaarheid. l

Eiwitmarkt blijft op hoog niveau

De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 7 februari 2023. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) daalde iets naar 22,1 eurocent, de waarde van eiwit stijgt verder naar 136,8 eurocent per kg dve.

In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijbehorende voederwaarde. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Belangrijk om te weten is dat men enkel producten mag vergelijken die vergelijkbaar zijn. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 is het voedermiddel prijstechnisch interessant. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie.

De sojaprijs blijft hoog in 2023. Dit komt met name doordat het aanbod zeer krap is, onder meer in Argentinië is dit het geval doordat de gecrushte soja daar ontzettend beperkt is. De verwachting is dat het aanbod tot mei hier onder druk blijft staan. In Brazilië zijn de berichten optimistischer wanneer we kijken naar de verwachte opbrengst. De markt kijkt nu echter ook met een schuin oog naar China. Het nieuwe jaar is daar begonnen en de verwachting is dat China zich weer begint te roeren in de markt. De euro is de afgelopen weken aan het aansterken.

– De prijzen voor raapschroot zijn afgelopen week wat opgelopen, wat met name een vraagaanbodverhaal is. Alternatieven voor soja blijven op niveau, voer dus wat het beste past.

– De graanprijzen zijn de afgelopen weken nog verder gedaald. De Europese tarwe heeft voldoende concurrentie van de Russische tarwe. Doordat de euro weer sterker is, wordt Europese tarwe minder aantrekkelijk. De markt is momenteel zeer rustig, maar er zijn meer dan voldoende onzekerheden die de markt kunnen opschudden. Eventueel een deel vastleggen is misschien een optie.

De markt van de vulmiddelen is stabiel, desondanks stijgen de prijzen van deze producten ook. Dit komt met name door de vervoerskosten.

Natte aardappelproducten kunnen momenteel een alternatief zijn voor de dure zetmeelbronnen in het rantsoen.

VOEDERWAARDEPRIJZEN

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

in eurocenten, excl. btw

(bron: Wageningen Livestock Research)

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

Zoek, vervang en bespaar

NUCHTERE KALVEREN

NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

BROUTARDS

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW BROUTARDS BLONDE

KOEIEN BELGISCH

STIEREN BELGISCH

STIEREN BELGISCH WITBLAUW

*euro/100 kg geslacht gewicht stieren

**m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD Bron:

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD Bron: European

AGENDA

KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN

18 maart Paasveekeuring, Rhenen

30 april Vetten Os, LAR Rekkem

VEILINGEN

1 maart Stierenveiling Belgisch witblauw, Ciney

15-16 maart Limousinveiling Lanaud, Boisseuil (Frankrijk)

25 maart COT-stierenveiling, Laren

VOORUITBLIK

De koeien van de familie Bijl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken

6 april Veiling blonde d’Aquitaine, Doux (Frankrijk)

Foto: Kristina Waterschoot

27 april Veiling blonde d’Aquitaine, Casteljaloux (Frankrijk)

BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN

28-31 juli Landbouwbeurs, Libramont

COLOFON

VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks.

redactie

hoofdredacteur Wim Veulemans

redactie Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert

Koopman, Grietje de Vries, Quinten van Ooijen, Justine

Poppe

foto- en beeldbewerking Simone Smit, Rogier van der Weiden

vormgeving René Horsman, Esther Onida

eindredactie Lieke van den Broek

hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap

aan dit nummer werkten mee Alice Booij, Toon Rombouts

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem

telefoon 026 38 98 800

Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem

telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06

e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 89,00, overige landen € 150,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 155,00 per jaar, overige landen € 275,00 per jaar. Prijzen excl. btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44)

e-mail klantenservice.be@crv4all.com

Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440)

e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Karen Dammer en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 698 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van het Stamboek Verbeterd Roodbont Vleesras (7), Mark Pasveer (8-11), Harrie van Leeuwen (13), Yves Bruggeman (22-23), Marco Mertens (24-26) en Gerben Steyaert (28-29).

COLOFON

Raadpleeg de website veeteeltvlees.be of veeteeltvlees.nl voor een actuele en uitgebreide stand van zaken.

Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

MAART GEZONDHEID

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800

Gezondheid is een actueel begrip in de vleesveehouderij, maar het is ook breed invulbaar. Een gezonde opfok van kalveren begint met een goede biestverstrekking in de eerste 24 uur. In dit nummer komen we terug op een recente publicatie vanuit een wetenschappelijk onderzoek.

Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 70,30 overige landen € 132,90 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Verder gaat de redactie samen met de hoofdsponsor Limagrain langs bij de winnaar van de VeeteeltVlees-kerstquiz.

Bel voor opgave van een abonnement:

Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440)

Ook starten we in dit nummer met een nieuwe reeks die nieuwe inzichten toelicht in de teelt van mais. Tot slot spreekt de redactie uitgebreid met de nieuwe CRV-commissaris Tineke Vermeulen.

België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan door de redactie geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV BV c.q. de betre ende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV.

Druk: Senefelder Misset, Doetinchem ISSN 01.68-7565

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

Young CRV organiseert avond over kalveropfok

De bestuurders van Young CRV organiseren deze winter twee avonden over kalveropfok.

De eerste avond is inmiddels achter de rug, maar voor de avond van 10 maart kun je je nog aanmelden. Deze wordt georganiseerd in het gebouw van Inagro aan de Ieperseweg 87 in Beitem.

De avond begint om 19.45 uur met een presentatie van dierenarts Geert Hoflack. Hij is dé deskundige op het gebied van kalverop-

fok en zal zijn toehoorders bijpraten over de nieuwste inzichten rondom biestverstrekking, huisvesting en spenen. Het tweede deel van de avond is gereserveerd voor een bezoek aan het bedrijf van de familie Deraedt in Ledegem. Aanmelden is noodzakelijk en kan tot een dag van tevoren met het aanmeldformulier via de QR-code

Ledenbijeenkomsten

in volle gang

Deze weken organiseren de districtsbesturen de jaarlijkse ledenbijeenkomsten. Tijdens de bijeenkomsten wordt teruggeblikt en worden actuele ontwikkelingen binnen CRV besproken. Een gastspreker zal de bezoekers bijpraten over het thema vruchtbaarheid.

Er staan nog twee ledenbijeenkomsten vleesvee gepland:

– maandag 27 februari, aanvang 19.45 uur, vleesvee Antwerpen, Domein De Putten, Houtum 51, Kasterlee

– woensdag 1 maart, aanvang 19.45 uur, vleesvee West-Vlaanderen, Feestzaal Katelijnenhof, Heirweg 172, Roeselare.

Webinar over vruchtbaarheid

Op 7 maart organiseren de vleesveebestuurders een webinar over vruchtbaarheid. Spreker op deze webinar is Sam Van de Voorde, dierenarts en teamleider ki bij CRV. Hij zal een presentatie geven over vruchtbaarheid bij vleesvee en vragen van kijkers beantwoorden. Leden krijgen voor dit webinar een uitnodiging. Eind april/begin mei organiseren de Nederlandse vleesveebestuurders drie fysieke bijeenkomsten, gekoppeld aan een bedrijfsbezoek. Meer informatie over het webinar is ook te vinden op de website van Coöperatie CRV: https://www.cooperatie-crv.nl/

Afdeling Antwerpen op busreis

Afdeling Antwerpen organiseert op zaterdag 11 maart een busreis met twee bedrijfsbezoeken: het bedrijf van Michiel en Wout Deroo in Zwevezele en fokbedrijf De Mahoney van Tiemen en Jarich Cocquyt in Pittem.

Meer informatie over deze busreis is te bekomen bij Danny Van Den Broeck (danny.van.den.broeck@telenet.be of 0475-963 74 26).

Excursie voor vleesveehouders uit Brabant en Limburg

Op zaterdag 25 februari gaan vleesveehouders uit Vlaams-Brabant en Limburg op excursie naar Oost-Vlaanderen. Er zal onder andere een bezoek worden ge-

bracht aan het fokbedrijf van Luc en Bruno Vanhaelemeesch in Watervliet. Zij zijn gepassioneerde fokkers met het hart op de tong. Naast hun gemengd vleesvee-akkerbouwbe-

drijf zijn ze beiden ook nog actief in de zorgsector. Daar ze veel contact hebben met de ‘gewone burger’, weten ze als geen ander hoe de maatschappij naar de (vlees)veehouderij kijkt.

Daarna staat een bezoek aan het bedrijf van de familie Weemaes in Beveren op het programma. Deze familie richt zich volledig op het afmesten van dieren, een vak apart en een onderdeel van de bedrijfsvoering waar velen nog stappen in kunnen zetten. Meer info over deze interessante excursie is te verkrijgen bij Frank Steukers (0472-18 07 63 of frank.steukers@crv4all.com) en Stijn Veulemans (0473-29 08 05 of stijn.veulemans@telenet.be)

Oulare van den Hondelee

Magloire x Benhur

Op 20 mnd: 735 kg en 132 cm (+4)

Voor Vlaamse kwaliteit

Ki-code: 945083

⊲ Zoogvermogen 107

⊲ Geeft uitzonderlijk veel conformatie

⊲ Zorgt voor enorm brede voorhand

Wilt u sperma van Oulare of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be