De Tijd WEALTH 2023

over het rijke leven

TOPSCHILDERS

VALLEN VOOR VLAAMS CANVAS

Koop eens een tyrannosaurus VAN DINODIJBEEN TOT HEEL SKELET: ‘DIT IS HET MOMENT OM TE INVESTEREN’

Racen in uw living MET RACESIMULATOR WAANT U ZICH MAX VERSTAPPEN

Van Luc Tuymans tot David Hockney

DINOKOORTS

Luc Tuymans, Roger Raveel, Jackson Pollack. Ze hebben het zonder twijfel gedaan voor ze hun schilderskwast of penseel neerlieten: naar een wit doek gestaard. Misschien slechts even, misschien uren, wachtend op de inspiratie, de muze, de ingeving. Misschien hebben ze eerst voorzichtig met hun handen het doek gestreeld. De vezels even gevoeld die dra de verf zullen opslorpen. Is het doek dik of dun genoeg voor het werk dat nu nog in hun hoofd zit? Misschien hebben ze gezwoegd, het doek even laten staan, tobbend over het vervolg. Misschien kwam het nieuwe meesterwerk er meteen in één koortsige schildersbeurt op? We hebben er het raden naar.

Maar wat we wel weten: meer dan eens zullen ze voor die eerste penseelstreek naar een wit doek uit Waregem gestaard hebben. Met veel vakkennis gemaakt door het familiebedrijf Claessens Artists’ Canvas, al meer dan een eeuw leverancier van schildersdoeken. Handwerk van nu al zes generaties. De blanco doeken vinden hun weg naar de hele wereld. 150.000 lopende meter per jaar. Naar duizenden kleine en grote kunstenaars.

lotgenoten - op de oprijlaan van een wijndomein in Frankrijk.

We kunnen jammer genoeg niet in de toekomst kijken en we hebben er het raden naar waar die schildersdoeken of ‘trophy trees’ terechtkomen. Hoeveel generaties zullen nog naar zo’n ‘Vlaams’ doek kijken (en zouden ze wat er op te zien is mooi of lelijk vinden?) of onder die boomkruin wat schaduw zoeken op een zwoele zomermiddag?

Dinopreparateur. Geef toe, wie wil zo’n jobomschrijving niet op zijn visitekaartje hebben staan.

Katrien Verstraete, coördinatrice Wealth

Claessens Artists’ Canvas is niet het enige mooie kmo-verhaal met wereldwijde uitlopers dat u in deze Wealth vindt. Even inspirerend - en evenzeer enkele generaties overspannend - is de reportage over Arbor in Hulshout, een van de grootste Europese boomkwekerijen. Frêle boompjes die door overgrootvader decennia geleden geplant zijn, worden vandaag - met stoere bast en ruisende kruin - met zorg naar bestemmingen dichtbij en meestal veraf gereden en gevlogen. Hun wortels zoeken een nieuwe thuis in een Zwitserse tuin of - mooi geschikt tussen

In deze Wealth kunnen we wel ver in het verleden terugkijken. Heel ver zelfs. Dat doen we met de ‘dinopreparateurs’ (geef toe, wie wil zo’n jobomschrijving niet op zijn visitekaartje?) Luc Hennion en Agatha Kabwandi. Als bij veilinghuizen straks weer een spectaculaire dinosaurus voor miljoenen euro’s onder de hamer gaat, is de kans groot dat die eerst bij hen in het Oost-Vlaamse Merelbeke is langsgegaan.

Dino’s hebben altijd al tot de verbeelding gesproken en leiden nog steeds tot twinkelende ogen (ook op de redactie van De Tijd bij het maken van dit nummer). Sinds enkele jaren staan ze hoog op de verlanglijst van vermogende liefhebbers. Onder hen ondernemer en kunstverzamelaar Fernand Huts, die recent voor bijna 6 miljoen eigenaar werd van een tyrannosaurus van 67 miljoen jaar. Dino’s zijn prima investeringen, zeggen de dinokenners uit Merelbeke. ‘Ik heb in al die jaren nog geen enkele dinosaurus in waarde zien dalen’, benadrukt Hennion. Dat moet beleggers als muziek in de oren klinken. Misschien duiken straks wel dinofondsen of dinotrackers op? Dat leest u dan in de volgende Wealth. Beloofd.

INHOUD

JAGEN OP DINO’S ‘Bij ons staat soms een tyrannosaurus aan de deur’ P6-10

KUNST Raveel en Hockney schilderden op canvas uit Waregem P12-17

UW EIGEN PRIVÉJET ‘Het is geen keuze, het is een noodzaak’ P20-24

BOMEN ALS TROFEE Arbor uit Houtvenne, de hofleverancier van exclusieve bomen P26-30

RACEN IN DE LIVING Zolder beleven zonder het huis uit te komen P32-34

COACHBUILDERS

De man die peperdure auto’s in tweeën zaagt P37-42

ERFBELASTING BETALEN Dat kan ook met geërfde kunst P44-45

CHÂTEAU LYNCH-BAGES Architect Pei steekt Frans wijndomein in nieuw kleedje P46-50

‘Wealth’ is een uitgave van Mediafin. Bijlage bij De Tijd van 9 juni 2023. Coördinatie: Katrien Verstraete, eindredactie: Carl Pansaerts, vormgeving: Ilse Janssens, fotoredactie: Tim Ricour, coverbeeld: Jonas Lampens, hoofdredacteur: Peter De Groote, algemeen hoofdredacteur: Isabel Albers, v.u.: Peter Quaghebeur, Havenlaan 86c, bus 309, 1000 Brussel.

Haal alles uit het leven

Contacteer ons via ing.be/privatebanking

Dit is het moment om te beleggen met ING Private Banking. We ondersteunen u bij het waarmaken van uw dromen en ambities, met persoonlijk advies om uw projecten en uw vermogen zo goed mogelijk te beheren.

‘BIJ ONS STAAT SOMS EEN TYRANNOSAURUS AAN DE DEUR’

Als bij veilinghuizen als Christie’s of Koller straks weer een spectaculaire dinosaurus voor miljoenen onder de hamer gaat, is de kans groot dat die eerst in het Oost-Vlaamse Merelbeke is gepasseerd. Als een van de weinige ‘dinopreparateurs’ van Europa maken Luc Hennion en Agatha Kabwandi daar miljoenen jaren oude bo en klaar om getoond te worden.

Het is wat wennen aan de duisternis in de leegstaande woning tussen de bomen in Sint-Martens-Latem. Eigenaar Luc Hennion moet zoeken om de juiste schakelaar te vinden. Uiteindelijk floept het licht aan en staan we oog in oog met het geraamte van een zeven meter lange dinosaurus.

Tussen de Lodewijk XVI-kast en de porseleinen beeldjes in wat ooit zijn ouderlijke woonst was, blijkt Hennion het geraamte te hebben neergezet van een tenontosaurus. Een dier dat 108 miljoen jaar geleden ronddoolde in wat tegenwoordig de Badlands van de Amerikaanse staat Montana zijn. Nu staat de kolos zich schijnbaar wat op te warmen aan een oer-Vlaamse open haard. Hij lijkt er even verbaasd over als wij.

‘Het was de enige plek waar ik deze dinosaurus helemaal kon opstellen en tonen aan geïnteresseerde verzamelaars en veilinghuizen. In mijn eigen woning heb ik daar de ruimte niet voor’, zegt Hennion.

‘Binnenkort komen mensen kijken die werken voor veilinghuizen als Christie’s, Bonhams en Koller. Het duurt ongeveer drie uur om het geraamte in elkaar te steken. Kijk naar die onderste botjes in de staart. Die waren allicht allemaal via pezen met elkaar verbonden. Dat hielp deze dinosaurus snel van richting te veranderen als hij liep. Of om een ferme tik uit te delen als hij werd aangevallen.’

Hennion en zijn vrouw Agatha Kabwandi werken al jaren als ‘dinopreparateurs’: een select kransje specialisten dat opgegraven dinosaurusfossielen klaarmaakt om ze op te stellen in musea of bij privéverzamelaars. Hennion, die als ingenieur in de oliesector werkte, begon met prepareren als hobby. ‘Woensdag vlogen we naar Utah om opgravingen te doen, tegen zondag waren we terug.’

Sinds een tiental jaar is prepareren een fulltimejob. Onder de naam Evolution2Art maken Hennion en Kabwandi niet alleen dinosaurusbo en klaar om aan te bieden aan verzamelaars. Ook mammoeten,

TEKST: PIETER SUY

FOTO’S: WOUTER VAN VOOREN

De dinopreparateurs

Luc Hennion en Agatha Kabwandi tussen een triceratopsarm en een mammoetpoot in hun woning in Merelbeke, die ook als toonzaal dient.

sabeltandka en en kleinere fossielen worden door hen geprepareerd. De woning van het tweetal in Merelbeke doet dienst als atelier en de facto ook als toonzaal. Tussen de legoblokken en ander speelgoed van hun zoons staan de arm en hoorn van een triceratops opgesteld, net zoals de poot van een mammoet of de ‘vin’ van een ichtyosaurus. ‘Toch is hier nog nooit iets omvergelopen’, lacht Kabwandi.

Dino’s hebben altijd al tot de verbeelding gesproken, maar de voorbije jaren zijn ze uitgegroeid tot hét hebbeding van rijke verzamelaars. Vijftien jaar geleden vochten de Hollywoodsterren Leonardo DiCaprio en Nicolas Cage al een biedstrijd uit om de schedel van een tyrannosaurus. Al is de bekendste dinosaurusverzamelaar van het moment een Belg. De Antwerpse havenbaas Fernand Huts betaalde tijdens een veiling van het Zwitserse huis Koller in Zürich 5,6 miljoen euro voor een 67 miljoen jaar oude tyrannosaurus. Het is de bedoeling Trinity, zoals de kolos heet, op termijn tentoon te stellen in de vernieuwde Antwerpse Boerentoren.

Met dank aan Sabena

‘Ook wij hebben een tyrannosaurus in ons atelier liggen’, zegt Hennion. ‘Het is te zeggen, we hebben een dijbeen, nog volledig ingepakt.’ Als Hennion ons niet veel later meeneemt naar de stockageruimte en de werkkamer naast zijn woning, wordt duidelijker wat de job van dinopreparateur precies inhoudt. Op een verdwaalde grasmachine na staat het atelier boordevol dozen met bo en die nog moeten worden geprepareerd. ‘Door de groei van de jongste jaren is ons atelier wat te klein. We zijn volop bezig met de bouw van een nieuwe preparatieruimte die vier keer zo groot zal zijn.’ In een hoek van Hennions huidige werkruimte ligt een grote blok pleister waarin het dijbeen van een tyrannosaurus verpakt zit.

Als een dinosaurusbot wordt opgegraven, kan dat niet meteen netjes in een vitrine worden tentoongesteld. Er zit nog gesteente rond het fossiel. Om veiligheidsredenen wordt het bot eerst gefixeerd met lijm en pleister voor het wordt vervoerd. Preparateurs als Hennion en Kabwandi halen het gesteente dat zich rond een gefos-

Van de klauwen van een oviraptorosaurus tot een dijbeen van een t.rex, Hennions atelier staat tjokvol met miljoenen jaren oude bo en die hij voor potentiële investeerders prepareert.

siliseerd bot heeft afgezet weg zonder dat bot te beschadigen en herstellen het in zijn originele vorm.

‘Dat kan soms relatief snel gebeuren, maar je hebt ook gevallen waarbij je elke millimeter met de hand moet prepareren’, zegt Hennion. ‘Dat was het geval met een schedel van een triceratops. Een kop van zo’n drie meter lang. Als ik snel werkte, kon ik vier vierkante centimeter per uur schoonmaken.’ Hennions werktafel ligt vol met scalpeltjes en trilpennen om dat minutieuze opkuiswerk te verrichten. ‘Nu bestaat daar al wat meer materiaal voor. Maar in mijn eerste jaren klopte ik daarvoor aan bij een ingenieur van Sabena, die boortjes maakte van het titanium van oude vliegtuigpropellers.’

De dino’s die Hennion onder handen krijgt worden via een Amerikaanse za-

kenpartner naar Merelbeke verscheept. ‘Dat gebeurt via bedrijven als Federal Express. Onlangs hebben koeriers een pteranodon, een soort vliegende dinosaurus, in een plastic container aan onze deur geleverd.’

Zelf doen Hennion en Kabwandi geen opgravingen meer. ‘We werken samen met specialisten in de Verenigde Staten die van eind mei tot oktober fossielen zoeken. Het ‘dig season’, heet dat, het graafseizoen. De belangrijkste beurzen waarop die opgegraven dinosaurussen worden verkocht vinden plaats in januari. Daardoor rest die specialisten weinig tijd om dinosaurussen te prepareren. We zagen een kans die taak van hen over te nemen. Al vroegen velen zich aanvankelijk af wie die rare Belgen waren.’

Dat de VS de place to be zijn voor dinosaurusjagers heeft meerdere redenen. ‘Je vindt ook dino’s in het VK, Duitsland of Spanje, maar die zijn strenger beschermd door archeologische regels. Of ze zi en te diep in de grond. Als je in België overblijfselen wil vinden, moet je tot 300 meter onder de grond gaan’, zegt Hennion. ‘De beste vindplaatsen zijn steenwoestijnen. In de Verenigde Staten heb je zulke plaatsen. Als die in privéhanden zijn, kunnen de fossielen die daar worden gevonden makkelijk worden gecommercialiseerd.’

Almaar meer verzamelaars tonen interesse in dinosaurusfossielen, maar is het ook een goede investering? ‘Ik heb in al die jaren dat ik hiermee bezig ben nog geen enkele dinosaurus in waarde zien dalen’, zegt Hennion. ‘Het is zelfs meer dan ooit het moment om te investeren. De vraag wordt almaar groter, terwijl de aanvoer niet kan volgen.’

De bekendste dinoverzamelaar van het moment is een Belg: de Antwerpse havenbaas Fernand Huts.

Luc Hennion bij het skelet van een Kansas platecarpus. ‘De Jurassic Park-films hebben de interesse in dinosaurusfossielen enorm aangewakkerd.’

Dus heeft Huts geen slechte zaak gedaan bij de recente tyrannosaurus-veiling? De bijna 6 miljoen euro die hij op tafel legde, verbleekt nochtans bij de 27 miljoen dollar die in 2020 werd betaald toen een andere tyrannosaurus werd geveild in New York. ‘Maar je kan die twee niet met elkaar vergelijken. De tyrannosaurus die drie jaar geleden werd geveild is Stan: het meest complete skelet dat ooit werd gevonden. Trinity, de tyrannosaurus van Huts, is een mooi exemplaar dat zeker zijn waarde heeft. Maar Stan is kwalitatief top en wereldwijd de referentie voor wie de tyrannosaurus rex wil bestuderen.’

‘Huts heeft wellicht een goede prijs betaald’, zegt Hennion. ‘Er speelden enkele zaken in zijn voordeel. Het huis waar hij zijn dinosaurus heeft gekocht, staat vooral bekend voor kunstveilingen. Daardoor bleef dit exemplaar wat onder de radar bij gespecialiseerde investeerders. En door de geopolitieke spanningen zijn er geen Russische tegenbieders. Tegelijk zijn Chinese investeerders nu pas weer op gang aan het komen na jaren van coronabeperkingen. Voor hen kwam deze veiling waarschijnlijk te vroeg.’

Cowboys

Je moet je wel niet blindstaren op figuren als Huts, zegt Kabwandi. ‘Niet iedereen kan zomaar 5 miljoen betalen. Je hebt ook mensen die echt gepassioneerd zijn en willen investeren in kleinere stukken.’ Daarnaast zijn er nog de Jurassic Park-verzamelaars. ‘Je hebt mensen die elke nieuwe Jurassic Park-film bekijken

27 miljoen

In 2020 legde iemand

27 miljoen dollar op tafel voor een buitengewoon skelet van een tyrannosaurus rex.

en dan bij ons komen met een lijst van iedere dino die daarin voorkomt. Die moeten we toch wat teleurstellen: van sommige soorten zijn er maar een of twee exemplaren in de wereld terug te vinden. We vergelijken het soms met op safari gaan. Sommige mensen vinden hun reis ook maar geslaagd als ze de big five van de dierenwereld hebben gezien.’

Niet iedere verzamelaar wil met zijn dino in de krant staan. ‘Wie die als investering koopt, wil hem binnen enkele jaren veilen’, zegt Hennion. ‘Hoe meer informatie er voordien al is uitgelekt over de dinosaurus, hoe makkelijker potentiële kopers zich een beeld van de prijs kunnen vormen die werd betaald. Al moeten we soms ook om andere redenen discreet zijn. Musea willen graag de exclusiviteit voor de stukken die ze aankopen. Het is logisch dat ze graag als eerste het verhaal van een dinosaurus brengen. Om die reden houden we graag alle informatie binnenshuis.’

De aanhoudende interesse in dinosaurussen heeft de prijzen voor dinosaurussen de voorbije jaren fors de hoogte ingejaagd. ‘Daardoor lijkt iedereen zich plots handelaar te noemen. Je ziet almaar meer cowboys in de branche’, zegt Hennion. ‘Op sommige veilingsites zie je vervalsingen opduiken. Bijvoorbeeld een mosasaurus, een zeedinosaurus, waarop tanden van een krokodil zijn gemonteerd. Tegelijk heb je ook verzamelaars die hopen dat ergens een nieuw exemplaar wordt gevonden dat dan hun naam zou krijgen. Sommigen spelen daar op in en beginnen dan maar nieuwe soorten uit te vinden.’

Ook in Merelbeke blijkt de ene na de andere dinosaurussoort te worden ontdekt. ‘Sinds de vriendjes van mijn kinderen weten wat wij doen, staat er om de haverklap wel iemand aan de deur met een botje van een kip of een ander dier waarvan wordt beweerd dat het om een uitzonderlijk fossiel gaat’, zegt Hennion. ‘Ik heb helaas al veel jonge verzamelaars moeten teleurstellen.’ (lacht)

■

Uw privé beleggingen duurzaam optimaliseren

Uw onderneming begeleiden in de uitdagingen van morgen

Met ons aanbod voor ondernemers en hun ondernemingen wordt de kracht en kennis van Corporate Banking en Private Banking gebundeld. Hierdoor kunnen wij u sneller en beter van dienst zijn, omdat we als een gespecialiseerd team voor zowel uw zakelijke als privé-behoeftes optreden. Door onze uitgebreide kennis op vlak van belangrijke transitiethema’s zoals energie, digitalisatie en mobiliteit, zorgen we er daarnaast voor dat uw onderneming en uw vermogen beschermd zijn én kunnen groeien in de snel veranderende wereld van morgen.

Meer informatie?

Scan de QR en ontdek wat wij voor u kunnen betekenen.

Onbekend, maar bemind bij kunstenaars overal ter wereld. In het West-Vlaamse Waregem heeft de grootste artisanale producent van linnen schildersdoek zijn thuisbasis. Op bezoek bij Claessens Artists’ Canvas. ‘Wie allemaal op ons doek schildert? De lijst is eindeloos.’

DE CONNECTIE TUSSEN ROGER RAVEEL EN DAVID HOCKNEY?

EEN SCHILDERSDOEK UIT WAREGEM

In een metershoge hal zijn twee vakmannen, getooid in een schildersoutfit, druk in de weer met een gigantisch schildersdoek van meer dan 4 meter hoog en 10 meter lang. ‘Ze brengen met een paletmes, een soort truweel, de tweede lijmlaag aan. Het is heel belangrijk dat de lijm goed verspreid wordt over het hele doek’, zegt Thomas Huyvaert, terwijl we het arbeidsintensieve tafereel vanop een afstandje gadeslaan.

TEKST: PIETERJAN NEIRYNCK FOTO’S: JONAS LAMPENS

We staan in een anonieme maar historische loods in het hartje van Waregem. De West-Vlaamse stad staat misschien niet bekend als een kunstwalhalla, ze is wel de thuisbasis van Claessens Artists’ Canvas. Het is de enige overblijvende producent van schildersdoek in ons land, een rijke geschiedenis van 117 jaar. De overgrootvader van Huyvaert - zelf al dertien jaar zaakvoerder - nam het bedrijf na de Tweede Wereldoorlog over van Armand Claessens, de ongehuwde zoon van stichter Victor Claessens.

Wereldmerk

In zes generaties groeide Claessens uit tot een wereldmerk in canvassen. Elk jaar rolt hier 150.000 lopende meter aan schildersdoek van de band, goed voor 300.000 schilderijen van 1 meter op 1 meter. Maar vooral voor de ongewone formaten vinden creatievelingen en kunstwinkels van overal ter wereld hun weg naar hier. ‘Ik kan het niet bewijzen, maar bij mijn weten zijn we de enige fabrikant die heel grote doeken kan maken. We hebben er alleszins voldoende ruimte voor’, zegt Huyvaert.

Een Londense klant bestelde het metershoge doek dat de medewerkers secuur een lijmlaag geven. In het magazijn zien we grote rollen met bestemmelingen in Brazilië, Noorwegen en Mexico. ‘In Europa verkopen we het meest, maar we voeren uit naar alle hoeken van de wereld.

Belangrijke markten zijn de Verenigde Staten, Japan, China, Taiwan en Zuid-Afrika’, zegt de zaakvoerder. ‘Dat is een constante in onze geschiedenis. In het allereerste orderboek vonden we al bestellingen uit Amsterdam en Praag terug.’

Luc Tuymans

De postexpressionist Roger Raveel, de graficus Joseph Willaert, de discrete grootmeester Raoul De Keyser of de Antwerpse wereldautoriteit Luc Tuymans: allemaal schilderden ze meer dan eens op een canvas van Claessens. Ook internationaal kent het bedrijf aanhang, met bekende namen als de Nederlandse expressionist Karel Appel en de Britse popartkunstenaar David Hockney. ‘Van Jackson Pollock weten we dat hij minstens twee werken gemaakt heeft op een doek van ons’, zegt Huyvaert. ‘En van René Magri e zijn we 90 procent zeker. Een van zijn familieleden had een winkel voor kunstgerief die hier trouwe klant was. Je gaat me toch niet vertellen dat hij zijn doeken dan elders kocht?’

Goedkoop is het niet. De gemiddelde kostprijs per lopende meter doek bedraagt 50 euro. Voor een doek van pakweg 3 meter breed loopt het prijskaartje op tot 250 euro per lopende meter. ‘Een misva ing is dat je de kost-

5.000

Een heel groot schildersdoek kan makkelijk 5.000 euro kosten.

prijs van een groot doek gewoon moet verdubbelen. Als het schildersdoek niet uit onze machine kan rollen, hebben we minstens twee vaklui nodig die alles met de hand doen. Daardoor kost een doek als dat daar de kunstenaar makkelijk 4.000 à 5.000 euro’, zegt Huyvaert. Niet alleen qua afmetingen, maar ook qua textuur hebben de klanten het voor het zeggen. Huyvaert heeft in zijn gamma 15 types linnen, van heel fijn tot heel grof. ‘Afhankelijk van de schilderstijl heeft de kunstenaar een ander type nodig. Een realistisch stilleven of een portret vraagt een heel fijn doek, een abstract werk met dikke lagen vergt eerder een ruwer doek.’

Inflatie

Net zoals zoveel bedrijven was Claessens niet immuun voor de kosteninflatie het voorbije jaar. Huyvaert schat dat de prijs van linnen, de belangrijkste grondstof voor de schildersdoeken, met 50 procent gestegen is. ‘Omdat iedereen tijdens de coronapandemie in huis- en tuingerief geïnvesteerd heeft, explodeerde de vraag naar linnen en konden de spinnerijen niet meer volgen’, zegt de zaakvoerder. ‘Vroeger kregen we onze bestellingen vrijwel meteen binnen, nu moeten we heel lang wachten en zi en we met veel backorders (naleveringen, red.). Onze klanten moeten soms tot zes maanden geduld oefenen. Dat zijn ze niet gewend.’

Gelukkig is het voor kunstwinkels en schilders niet vanzelfsprekend om over te stappen op andere leveranciers. In Frankrijk, Polen en Spanje zijn lokaal nog traditionele producenten actief, maar geen van hen kan een vuist maken tegen Claessens, dat een jaaromzet van 3 miljoen euro draait. ‘Je hebt wel de goedkope doekjes uit de Action of een hobbywinkel, maar die zijn geen concurrentie. Wij ze en ons in de markt als een maker van hoogstaand en kwalitatief materiaal.’

Toch doet de naam Claessens amper een belletje rinkelen. Een en ander heeft te maken met het feit dat er jarenlang geen

Van Jackson Pollock weten we dat hij minstens twee werken gemaakt heeft op een doek van ons.

Thomas Huyvaert, zaakvoerder Claessens Artists’ Canvas

Dit schildersdoek van 4 meter hoog en 10 meter breed is voor een klant in Londen.

3 miljoen

Claessens Artists’ Canvas draait met elf personeelsleden een omzet van 3 miljoen euro.

signatuur van het bedrijf op de doeken stond. Een Amerikaanse importeur begon in de jaren 30 spontaan Claessens-stempels op de doeken te ze en. Nu staat op elk doek een discrete vermelding van de producent. ‘Sowieso staat onze naam altijd op de achterkant van het canvas, maar veel naamsbekendheid gaan we daar niet mee winnen’, zegt Huyvaert. ‘Om daaraan te werken hebben we een virtueel museum in het leven geroepen. Iedereen, van amateur tot professional, kan op een speciale website zijn schilderskunsten op onze doeken delen.’

Ook het historisch pand in het centrum van Waregem, waar Claessens sinds 1906 zijn onderkomen heeft, ademt anonimiteit. Tijdens de rondleiding neemt Huyvaert ons mee naar de ongebruikte delen van de loods, die beide wereldoorlogen doorstaan hebben. Door de combinatie van de ruwe metselstructuren, de achtergebleven verf- en lijmspa en en de indirecte lichtinval vormt de ruimte een museum op zich. ‘De muziekgroep Bazart heeft hier een videoclip opgenomen’, zegt Huyvaert. ‘Maar eigenlijk kunnen we er veel meer mee doen. Behalve de deelnemers van een lokale kunstroute die een keer per jaar plaatsvindt en de bezoekers van een occasionele tentoonstelling, komt hier bijna niemand.’

‘Zolang we in dit gebouw mogen en kunnen blijven, doen we dat. Ik ben hier opgegroeid. De fabriek was mijn speeltuin’, zegt Huyvaert. ‘Ooit hebben we nagedacht over een verhuizing, maar ik ben blij dat het er niet van gekomen is. Als we onze schildersdoeken elders zouden maken, zou dat de ziel uit ons product halen.’ ■

> Specialist in de vervaardiging van schildersdoek voor olieof acrylverf.

> Gevestigd in Waregem, waar in 1906 de productie begon.

> Elf medewerkers, van wie vijf in de productie.

> Eigenaars: Thomas Huyvaert en zijn vader Philippe Huyvaert.

Claessens Artists’ Canvas

Canvas:

‘We

Thomas Huyvaert, de zaakvoerder van Claessens Artists’

hebben 15 types canvas in de aanbieding, van heel fijn tot ruw.’

Private Equity-fondsen: onbekend, en dus onbemind?

Bijna 12 biljoen dollar of een 12 gevolgd door 12 nullen: zo omvangrijk is de private equity-fondsenactiviteit. Beleggen in deze activaklasse biedt zowel diversificatie als een potentieel hoger rendement. Omdat het een moeilijk toegankelijke wereld is die met een verhoogd risico komt, is het goed om te navigeren met een ervaren copiloot. Op verkenning.

Beleggen op de beurs is voor velen dé manier om rendement na te streven. Maar er zijn nog andere mogelijkheden om in ondernemingen te investeren. De meeste bedrijven hebben externe financiering nodig bij de start en bij elke verdere groeisprong. Eén van de minder klassieke financieringsbronnen zijn de private equity-fondsen.

Private equity: groei financieren

Startende ondernemers, die nog opereren vanuit de ‘garage’ of ‘zolderkamer’, zullen deze groeimiddelen vinden bij venture capital-fondsen. De overlevende starters, die evolueren naar succesvolle, winstgevende ondernemingen, zullen voor de volgende groeisprongen misschien in zee gaan met private equity buy-outfondsen. Investeren in die bedrijven kan dus door te participeren in private equity buy-outfondsen. Private, want u koopt dan aandelen van een niet-beursgenoteerde onderneming.

Diversificatie en hoger rendementspotentieel

De markt voor private equity-fondsen had per medio 2022 een omvang van bijna 12 biljoen dollar. Investeren in private equity kan dan ook om verschillende redenen aantrekkelijk zijn. ‘Het is eerst en vooral een manier om uw portefeuille verder te diversifiëren’, zegt Bert D’Huyvetter, Head of Private Assets bij Degroof Petercam.

‘Publiek verhandelde aandelen zijn niet langer zo divers. In de VS, bijvoorbeeld, daalde het aantal beursgenoteerde bedrijven tussen 2000 en 2020 met een kwart. Private equity kan op die manier een leemte vullen in een portefeuille en een manier zijn om extra te diversifiëren.’

gelopen kwarteeuw elk jaar gemiddeld 7 procent beter dan de MSCI World Index. Uiteraard zijn prestaties uit het verleden geen garantie voor de toekomst.’

Lange beleggingshorizon en kapitaalrisico

Bovendien kan private equity toegang geven tot innovatieve bedrijven die (nog) niet bereikbaar zijn via de beurs. ‘Ze kunnen ook een buffer bieden tegen risico’s die verbonden zijn aan gevestigde bedrijven die kwetsbaar zijn voor disruptie’, vervolgt hij. ‘Tot slot - maar daarom niet minder belangrijk - is het potentieel rendement historisch gezien aantrekkelijk. Volgens het Global Private Equity Report 2023 van Bain & Company deden de private equity-fondsen het als activaklasse de af-

Beleggen in private equity-fondsen komt ook met aandachtspunten. ‘Ten eerste is er de lange beleggingshorizon. U moet uw investering -minimaal EUR 125.000 per fonds- ongeveer tien jaar kunnen missen. Dat is de gemiddelde looptijd van een private equity-fonds’, zegt Bert D’Huyvetter. ‘Die lange horizon houdt ook verband met de illiquiditeit van private equity-fondsen. Investeren in een private equity-fonds is een contractueel engagement voor een weliswaar vaste, maar langere, looptijd. Er is dus geen zogenaamde secundaire markt. U moet wachten tot het private equity-fonds haar bedrijven in portefeuille naar de markt hee gebracht, om -hopelijk- uw investeringen in veelvoud terug te ontvangen.’ Ten derde is er ook een kapitaalrisico. Hoewel het potentiële rendement hoog zou moeten zijn, zijn er ook bedrijven die falen. Het is daarom belangrijk om slechts een deel van uw middelen toe te wijzen aan private equity én te diversifieren over verschillende fondsen en jaren.

Buy-outfondsen

Om dus tegelijk van het hoger potentieel rendement te profiteren en de risico’s zo -

‘Private equity kan een leemte vullen in een portefeuille en een manier zijn om extra te diversifiëren.’

Bert D’Huyvetter, Head of Private Assets bij Degroof Petercam

veel mogelijk proberen af te dekken, zijn private equity-fondsen de aangewezen oplossing. ‘Net zoals bij ‘gewone’ aandelen- en obligatiefondsen, is de private equity-fondsenindustrie een huis met vele verdiepingen (strategieën) en elke verdieping hee vele kamers (varianten, niches en sectoren binnen elke strategie)’, legt Bert D’Huyvetter uit.

‘Bij Degroof Petercam trekken we de kaart van fondsen met een buy-outstrategie. Dat zijn fondsen die controlerende belangen in succesvolle bedrijven kopen, met als doel om met deze bedrijven een volgende groeisprong te realiseren en ze vervolgens weer te verkopen. Wij hebben ook de nodige aandacht in ons aanbod voor de verschillende complementaire varianten op deze buy-outstrategie. Die strategie hee de voorkeur omdat de pri-

vate equity-fondsenmanager de mogelijkheid biedt om directe waarde te creëren en de tijd gee om een succesvolle exit mogelijk te maken.’

De beste selectie vinden

Als er continu honderden fondsenmanagers zijn die tegelijk kapitaal willen ophalen, hoe selecteert Degroof Petercam dan de ‘juiste’ fondsen? ‘Dat selectieproces is cruciaal, want historisch gezien zijn de verschillen tussen de 25 procent best presterende fondsen en de resterende 75 procent erg groot’, zegt Bert D’Huyvetter. ‘Ons team experts bouwde de afgelopen 15 jaar een ruim netwerk op, en investeert heel veel man- en vrouwkracht om elk jaar een topselectie aan te bieden van fondsenmanagers die al hun sporen verdienden. Ons trackrecord spreekt op dat vlak voor zich.’

‘Onze ambities gaan echter verder dan alleen potentieel rendement’, vervolgt hij. ‘Volledige ontzorging is het doel: vanaf het moment dat u overweegt om te investeren in een buy-outfonds tot de finale liquidatie van het fonds. We maken de tijd vrij om u vertrouwd te maken met deze boeiende maar gespecialiseerde activaklasse, we waken samen met u over de opbouw van uw private equity-portefeuille, we houden u doorheen de volledige levenscyclus van het fonds op de hoogte en besparen u waar mogelijk de administratieve opvolging.’

www.degroofpetercam.com

Partner Content biedt bedrijven, organisaties en overheden toegang tot het netwerk van De Tijd. Om hun visie, ideeën en oplossingen te delen met de De Tijd-community. Degroof Petercam is zelf verantwoordelijk voor de inhoud.

© Frank Toussaint

KOOP (EEN DEELTJE VAN) UW EIGEN PRIVÉJET

‘HET IS GEEN KEUZE, HET IS EEN NOODZAAK’

U droomt van een privéjet, maar die wens is te duur en te omslachtig? Weet dat u ook een deel van zo’n vliegtuig kunt kopen. ‘Zonder een gedeelde privéjet werd het on mogelijk ons bedrijf te runnen.’

‘Zelfs het toilet in dit toestel is multifunctioneel. Aan de zijkant heb je hier een extra zitje, met een gordel. Meestal is dat mijn stoel. Je moet iets voor je carrière over hebben, hè’, grapt Duncan Van De Velde. Als vicevoorzi er van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Textron is hij dagelijks bezig met de verkoop van privéjets. Zoals de Citation CJ4, het vliegtuig waarin de onstuimige Nederlander ons een rondleiding geeft. ‘Dit is het grootste model in de lightjetklasse. Zeer populair in Europa.’

De Citation CJ4 biedt plaats aan maximaal negen passagiers en meer dan 450 kilogram bagage. In zeven jaar tijd verkocht Textron 400 exemplaren van het type, waarvan 5 aan Luxaviation (ex-Abelag), dat privéjets inlegt vanuit Zaventem en Wevelgem. Vandaag zi en we op de luchthaven van Oostende, waar Van De Velde en Luxaviation-CEO Ward Bonduel het toestel voorstellen aan geïnteresseerde ondernemers. Verspreid over twee dagen komt een twintigtal potentiële klanten voor het SkyClub-programma van Luxaviation een kijkje nemen.

Via dat programma worden de klanten voor een stukje eigenaar van een vliegtuig. ‘Fractual ownership’ houdt

het midden tussen de twee uitersten van privévliegen: een individuele vlucht charteren of een volledig vliegtuig kopen. ‘Het idee is dat maximaal drie of vier mensen een toestel delen. Doe je voor een vierde mee, dan betaal je een vierde van de kostprijs van het toestel en bekostig je een vierde van de vaste kosten’, zegt Bonduel. ‘In ruil heb je recht op ongeveer 110 vlieguren. Maar je kan ook opteren om een zesde of de helft van het toestel te kopen. Alles is mogelijk.’

De groeiende interesse voor het gedeeld aankopen van een privéjet is gelinkt aan de algemene boom in privévliegen. Het succes vloeit voort uit de coronacrisis, die de luchtvaartsector in 2020 en in de eerste helft van 2021 lamlegde. De privéjetbedrijven konden als eerste uit het coronadal klauteren, omdat ze ‘veilige’ vluchten aanboden. Wie het zich kon veroorloven, koos voor een privéjet, vanwege het lage risico op besme ingen. Veel ondernemers probeerden het en kregen de smaak te pakken.

Saint-Tropez

‘Ik spreek liever van business aviation dan van privévliegen’, zegt Van De Velde, terwijl hij demonstreert hoe de middelste zetels in de CJ4 verstelbaar zijn en de voorste zitplaats omgebouwd kan worden tot extra bagageruimte. ‘Voor een CEO die 100 uur per week draait en veel

TEKST: PIETERJAN NEIRYNCK FOTO’S: JONAS LAMPENS

Duncan Van De Velde, de vicevoorzi er van de Amerikaanse vliegtuigbouwer Textron Aviation, en Ward Bonduel, de CEO van Luxaviation, in een Citation CJ4-jet van Brussel naar Oostende.

Met een privéjet koop je een tijdmachine. Hoe ga je anders elf meetings in vier dagen afwerken?

Duncan Van De Velde, vicevoorzi er Textron Aviation

rondreist, zijn business en privé volledig verweven. Na een drukke week vliegt hij nog door naar Saint-Tropez voor een weekend met het gezin. En op maandag staan elders in Europa weer afspraken op de agenda.’

‘Met een privéjet koop je een tijdmachine. Hoe ga je anders elf meetings in vier dagen afwerken?’, zegt Van De Velde. Voor de klanten in de Luxaviation-SkyClub draait privévliegen inderdaad om tijdswinst. ‘Als je in West-Vlaanderen woont, kan je gemakkelijk in Wevelgem vertrekken om een buitenlandse fabriek te bezoeken en ’s avonds weer thuis zijn. Dit toestel kan tot het noorden van Afrika vliegen. Marokko is ongeveer het verst mogelijke’, zegt Bonduel.

Wegens die flexibiliteit is een ondernemerskoppel uit het midden van West-Vlaanderen, dat liever discreet blijft, anderhalf jaar geleden ingestapt in het programma. Ze staan aan het hoofd van een familiaal bedrijf dat in zo’n twintig jaar uitgroeide tot een wereldspeler met 3.000 werknemers. ‘We vliegen meerdere keren per maand. Soms veel, soms wei-

nig. Ons succes is dat we altijd dicht bij onze klanten en dealers willen staan, maar zonder privéjet werd dat onhaalbaar. Daarom hebben we ons geïnformeerd over fractual ownership.’

De ondernemers charterden eerder af en toe toestellen van Luxaviation om hun fabrieken, verspreid over Europa en het Midden-Oosten, te bezoeken. ‘We staan erop elke week aanwezig te zijn in al onze bedrijven.’ Omdat de kosten daarvan fors opliepen, bleek het goedkoper een eigen jet te kopen. Ze gingen eerst te rade bij NetJets, de wereldleider in privéluchtvaart die in handen is van de Amerikaanse superbelegger Warren Buffe , maar ze kozen voor Luxaviation. ‘NetJets was duurder, dus was de keuze snel gemaakt. Bij de levering hadden we wel pech. We hebben enkele maanden langer moeten wachten.’ Volgens Bonduel was de vertraging het gevolg van een mondiaal tekort aan wisselstukken.

Doorverkoop

Een nieuw CJ4-toestel kost makkelijk 11 miljoen euro. Maar Van De Velde haast zich te zeggen dat dat bedrag niet het volledige verhaal vertelt. ‘Na afloop van het programma (dat bij Luxaviation klassiek vijf jaar duurt, red.) wordt het toestel vaak voor een mooie prijs doorverkocht. Onlangs heeft een man die snel een toestel nodig had meer betaald voor een tweedehands exemplaar dan voor een nieuw’, zegt hij. ‘Als niemand van de eigenaars

Potentiële klanten voor een privéjet werden onlangs in Oostende met de rode loper ontvangen.

Wealth Solutions for Generations

Reeds 275 jaar de partner in het beheer, opbouw en bescherming van familievermogen van generatie op generatie.

Of het nu om uw gezin, uw vermogen of uw onderneming gaat – u draagt er de grootste zorg voor. Daarbij kunt u rekenen op de steun van Bank Nagelmackers Met meer dan 275 jaar ervaring in het beheer, opbouw en bescherming van familievermogens staan we voor u klaar, in iedere fase van het leven. Gemoedsrust bij iedere bekommernis staat daarbij centraal, zowel vandaag als morgen!

Wat is voor u belangrijk? Bespreek het met onze experten. Samen stellen we een strategie op die u naadloos naar uw bestemming brengt. Ontdek wat we voor u en de volgende generaties kunnen betekenen.

www.nagelmackers.be

het toestel nodig heeft, verhuren we het ook vaak aan externe klanten. Dat dempt de kostprijs een beetje’, vult Bonduel aan. Wie een deel van een toestel koopt, weet in principe niet wie ‘de rest’ bezit. ‘We kennen één andere eigenaar, maar dat interesseert ons niet’, zegt het koppel. Alle administratie - van de beschikbaarheid en de planning over de verzekering tot de vluchtafhandeling - gebeurt door Luxaviation. ‘Om geen jaloezie op te wekken ligt het interieur van alle gedeelde toestellen vast. Zo valt het ook minder op als het vaste toestel niet beschikbaar is en we een ander vliegtuig uit de vloot moeten inleggen’, zegt Bonduel. Bij de West-Vlaamse ondernemers kwam dat al een keer voor. ‘We vonden dat jammer, maar we waren tevreden dat met een ander toestel een oplossing gevonden werd.’

Op het Oostendse tarmac is het salesteam - iedereen in kostuum - van Luxaviation opgedoken. Net als ze de rode loper willen uitrollen, valt het Bonduel en Van De Velde op dat de CJ4 verkeerd opgesteld staat. ‘Kunnen we het toestel nog draaien?’, vragen ze. Een met een grote console te bedienen elektrisch karretje brengt soelaas: het toestel wordt omgedraaid en de bezoekers kunnen in één vlo e beweging naar de cabine. Die potentiële klanten krijgen we niet te zien, ze blijven liever discreet.

Dat heeft te maken met de vele relletjes over de milieu-impact van privaat vliegen. Uit een recente studie van het Amerikaanse Institute for Policy Studies (IPS) blijkt dat privéjets per passagier minstens tien keer meer uitstoten dan commerciële vluchten. In februari betoogde een groepje van de radicale klimaatbeweging Extinction Rebellion aan de ingang van de terminal voor privéjets in Zaventem. Vorig jaar blokkeerden een paar honderd actievoerders privéjets op de luchthaven van het Nederlandse Schiphol en was er een stevige polemiek in Frankrijk over de lustig rondvliegende bedrijfsvliegtuigen.

Buitenproportioneel

Het ondernemerskoppel heeft begrip voor die verzuchtingen, maar vindt de discussie over de klimaatimpact stilaan

Ons succes is dat we altijd dicht bij onze klanten en dealers willen staan. Zonder privéjet werd het onhaalbaar om dat te doen.

West-Vlaamse ondernemers die co-eigenaar zijn van een privévliegtuig

buitenproportioneel. ‘Op de duur kan niets meer. Als we een trip plannen, duurt die maximaal een of twee dagen. Niet meer. En we reizen volgens een strak en efficiënt schema’, zegt het echtpaar, dat de ecologische overwegingen naar eigen zeggen in rekening nam. ‘We hebben bewust voor een nieuw en energiezuinig toestel gekozen. En we betalen ook compensaties voor de milieu-impact van onze vluchten.’

Ze verwijzen naar het Europese emissiehandelssysteem ETS, waarop onder meer de luchtvaartgroepen, de staal- en cementindustrie en de elektriciteitsproducenten hun jaarlijkse CO₂-uitstoot afrekenen. ‘Via de luchtverkeersleider Eurocontrol krijgen we rapporten over

Een nieuwe Citation

CJ4-privéjet kost al snel 11 miljoen euro.

hoeveel ton CO₂ elke vlucht uitstoot. Daarvoor moeten we dan certificaten aankopen’, zegt Bonduel. Een uitstootrecht voor 1.000 kilogram CO₂ kost iets minder dan 90 euro.

Volgens Bonduel doen niet alle jetoperatoren dat. ‘We gaan de klimaatproblematiek niet uit de weg. Daarom experimenteren we ook met duurzame vliegtuigbrandstof, die de vervuilende kerosine deels kan vervangen.’ Op Brussels Airport ligt sinds begin dit jaar een specifieke pijpleiding met synthetische brandstof op basis van dierlijk vetafval en gebruikte frituurolie. Dat fors duurdere goedje wordt gemengd met de traditionele kerosine, vaak in een verhouding van 40 tegenover 60 procent.

Ondanks de kritiek blijft het zakelijk vliegverkeer boomen. IPS ziet de markt voor nieuwe en tweedehands jets aangroeien. Terwijl in 2019 wereldwijd voor 28,3 miljard dollar aan toestellen verkocht werd, zou dat dit jaar 34,6 miljard zijn. Van De Velde en Bonduel zijn niet verbaasd. ‘Onze klanten bekijken een vliegtuig niet als een kostenpost, maar als een investering in levenskwaliteit en in de ontwikkeling van hun bedrijf of activiteiten’, zegt Van De Velde. Of zoals het ondernemerskoppel het samenvat: ‘Privévliegen is voor ons geen keuze. Het is een noodzaak.’ ■

HANDCRAFTED FOR A LIFETIME OF THE FINEST SLEEP

MADE IN ENGLAND VISPRING.COM

AARSCHOT Beets Pa eet ANTWERPEN Chark BRUSSEL De Slaapadviseur EDEGEM Bedtime ESSEN Bedtime HASSELT Reyskens Slaapcomfort HEERS 2-Sleep Luxury Bedding HOESELT Crommen Slaapcomfort IZEGEM Top Interieur KNOKKE Chark KORTRIJK De Nachtwacht LINKEBEEK De Slaapadviseur MASSENHOVEN Top Interieur OVERIJSE De Slaapadviseur SINT-DENIJS-WESTREM Twaalf Twaalf SINT-GENESIUS-RODE Sleeping House SINT-NIKLAAS Middernacht TERNAT De Slaapadviseur

BOMEN ALS TROFEE

Vergeet kunstwerken en haute couture. Trophy trees, of uitzonderlijke bomen, zijn het nieuwe statussymbool. Het Belgische Arbor levert wereldwijd pronkstukken voor tuinen en kasteelparken. ‘Vermogende mensen houden niet van wachten. Dat is met bomen niet anders.’

‘Die is op weg naar Zwitserland.’ Michael Van Dyck, de zaakvoerder van de boomkwekerij Arbor in Houtvenne, wijst naar de oplegger die ons pad kruist. Terwijl hij zijn Mercedes G-Wagon met een hand losjes zijn terrein opstuurt, zien we nog net een ingepakte boom passeren. ‘En die daar’ - hij wijst nu naar rechts, waar een groepje bomen met de kruin tegen elkaar staan‘gaan naar Bordeaux, naar een wijndomein. Niet de makkelijkste grond.’

Als de grootste boomkwekerij van België en een van de handvol grote boomkwekerijen in Europa is Arbor de place to be voor mensen op zoek naar een pièce de résistance voor in hun tuin of kasteelpark. Het gaat dan om een trophy tree: een boom om mee te pronken. Zulke bomen - oude bomen, unieke bomen, bomen met

Om ze makkelijk te kunnen transporteren, laat Arbor de kruin van de bomen niet hoger en breder dan 4 meter worden.

TEKST: FLOOR EELBODE

FOTO’S: CHRISTOPHE DE MUYNCK

karakter - kosten vaak tienduizenden euro’s en zijn op het uitgestrekte domein van Arbor - 300 hectare in België en 200 hectare in Frankrijk - in veelvoud terug te vinden.

‘Mensen hebben geen zin meer om te wachten tot een boom volgroeid is’, zegt Van Dyck. ‘Vroeger had je het gezegde ‘boompje groot, eigenaar dood’, maar dat bestaat niet meer. Veel vermogende mensen houden niet van wachten. Dat is met bomen niet anders.’

Adellijke families

Zijn familiebedrijf, opgericht door zijn overgrootvader in 1901, omspant al vier generaties. Ook Van Dycks grootvader, vader en oom werkten in de zaak, die gerund wordt door hem en zijn twee neven. Arbor telt 50 vaste werknemers en nog eens zoveel seizoensarbeiders in piekperiodes en draait een omzet van 11 miljoen euro. Elk jaar worden zo’n 30.000 bomen geplant op de bedrijfsgronden, wat Arbor een unieke verkooppositie geeft. ‘Ik verkoop de bomen die mijn grootvader heeft geplant’, zegt Van Dyck. ‘We hebben bomen die 80 jaar oud zijn. Zomereiken, lindes, sequoiadendrons: het soort bomen waar bomenjagers op zoek naar zijn. Sommige mensen kopen ze als kunstwerk. Maar we werken ook veel met adellijke families. Daar voel je het plichtsbewustzijn om het patrimonium te blijven onderhouden en aan te vullen.’

Slechts één werknemer mag de taxussen snoeien. Hij werkt hier al bijna 40 jaar. Het wordt een probleem als hij met pensioen gaat.

Over grind- en modderwegen voert Van Dyck ons, in polotrui en blauwe bodywarmer, door zijn bomencatalogus. In volle grond gaat het om zo’n half miljoen bomen, waarvan een paar duizend oude. Als ze niet netjes per soort gegroepeerd waren, op iets te rechte lijnen, zou het een bos kunnen zijn. Af en toe zie je een gekleurd lintje hangen: gereserveerd.

Onvergetelijk

Over net dezelfde wegen reed Van Dyck nog niet zo lang geleden de president van Tadzjikistan rond. Na een dag vol ontmoetingen met de premier en de voorzi er van de Europese Commissie kwam die ’s avonds naar Houtvenne om bomen te kiezen voor zijn presidentieel paleis. ‘Onvergetelijk’, zegt Van Dyck. ‘Voor en achter ons reed de staatsveiligheid. We scheurden van het ene bomenperceel naar het andere.’

De Tadzjiekse president is geen uitzondering. 90 procent van de exclusieve bomen gaat naar het buitenland, al is de

Michael Van Dyck, zaakvoerder Arbor

afzetmarkt om klimatologische en sanitaire redenen begrensd tot Europa en Centraal-Azië. Onder anderen James Dyson, de Britse uitvinder van de zakloze stofzuiger, en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan kwamen bij Arbor aankloppen. ‘Ik ben nu met een dossier van een Amerikaanse industrieel bezig, die een kasteel heeft gekocht in de Loirevallei. Hij wil niet alleen dat kasteel restaureren, maar meteen ook het volledige park. Dus komt hij naar ons voor de grote bomen voor langs de lanen.’

Voor kasteeltuinen en grote domeinen heeft Van Dyck een apart assortiment. In een uithoek van het domein staan tientallen taxussen, geknipt in een variëteit aan vormen: een piramide, een eend, iets dat aan een schaakspel doet denken. ‘Ik heb maar één werknemer die eraan mag snoeien’, zegt Van Dyck. ‘Hij bedenkt de vormen en werkt hier al 40 jaar. Het wordt een probleem als hij met pensioen gaat.’ Ook het uithalen en vervoeren van de taxussen mag maar door één iemand gebeuren. ‘Bij het minste dat je verkeerd doet, beschadig je de schors van de boom en heb je 50 jaar werk vernietigd.’

Op een klif

Welke boom ze ook zoeken en of ze nu uit België of het buitenland komen, Van Dyck verkiest dat zijn klanten hun exclusieve boom zelf komen kiezen. Die wordt vervolgens gemarkeerd met een lintje, op een trailer geladen en geleverd. ‘Elke boom is anders en wat ik mooi vind, vind jij minder mooi en omgekeerd. Ik heb onlangs een van de grootste eiken uit ons bestand verkocht aan een industrieel uit Knokke. Hij is drie keer komen kijken om zich van zijn keuze te vergewissen, want het is geen kleine aankoop.’

Voor een unieke boom tel je al snel enkele tienduizenden euro’s neer. De duurste die Arbor ooit verkocht, kos e 50.000 euro. Een taxus kost minstens 5.500 euro: hoe complexer de vorm, hoe duurder. Voor een poort van haagbeuken - twee bomen die veertig jaar lang naar elkaar toe gekweekt worden - betaal je 10.000 euro. ‘Vaak zijn de aanplanting en het transport nog duurder dan de boom zelf’, zegt Van Dyck. ‘Ik herinner me een levering aan een CEO van een groot farmabedrijf in Zwitserland. Zijn domein was moeilijk te bereiken, want het lag op een klif. Maar hij wou toch grote exemplaren in zijn park. We zijn eerst met een vrachtwagen naar Zwitserland gereden en dan hebben we met een vrachthelikopter

1. Doe een uitgebreid onderzoek van de bodem en de omgeving, of laat dat doen. ‘We kunnen niet zomaar een mooie boom om het even waar ze en’, zegt Erik de Waele, een van de tuin- en landschapsarchitecten met wie Arbor regelmatig samenwerkt. Je moet kijken naar de plek waar de boom komt en nadenken welke boom daar past.’

boom te planten

2. Werk uiterst nauwkeurig. ‘De put waarin de kluit terechtkomt, moet net de juiste diepte hebben’, zegt De Waele. ‘Een oude boom kan geen centimeter te diep of te ondiep worden geplant. Ook moet de grondwatertafel overeenstemmen met die in de kwekerij. En nog iets: de kant van de boom die in de kwekerij op het noorden gericht was, moet ook nu weer op het noorden gericht worden.’

3.

uw boom voldoende water. ‘In ons lastenboek, waar ook de afspraken over de garanties instaan, leggen we nauwkeurig de watergift vast’, zegt De Waele. ‘Vaak is dat een pak meer dan mensen denken.’

Michael Van Dyck heeft in zijn kwekerij zo’n 500.000 bomen staan. ‘Een oude boom kost al gauw enkele tienduizenden euro’s.’

Drie tips om een oude

Geef

de bomen naar boven gehesen. De kosten van het transport waren een veelvoud van de prijs van de bomen.’

Modegrillen

Volgens Van Dyck is het een misverstand dat grotere bomen moeilijk te verplanten zijn, zeker niet als er voldoende expertise aanwezig is en de bomen op de juiste manier gekweekt worden. Hij wijst op een gele tractor, die voor zich een boom draagt in een machine die op een ijsschep lijkt. ‘Mijn oom heeft het prototype bedacht’, zegt hij. ‘We scheppen de bomen op en planten ze weer op een andere plek. Om het wortelgestel zo jong en compact mogelijk te houden, verplanten we de bomen om de vier, vijf jaar. Zo maken ze telkens weer kleine haarwortels aan. Dat is onze garantie dat ze op de plaats van bestemming zullen aanslaan.’

Tegelijk maakt Arbor er werk van dat de kruinen van de bomen niet te ver uitwaaieren. ‘We proberen de breedte en de hoogte op zo’n 4 meter te houden’, zegt Van Dyck. ‘Als we daarover gaan, hebben we politiebegeleiding nodig. Dan wordt het transport nog duurder.’

Arbor voelt de economische crisis niet als het om grote bomen gaat. ‘Onze privéklanten lijken daar niet gevoelig voor te zijn’, zegt Van Dyck. ‘Dat is meer het geval bij institutionele projecten, voor steden. Die schakelen

soms over op kleinere exemplaren.’ Wel zijn er trends en modegrillen, waardoor bepaalde bomen beter verkopen. ‘Sommige coniferen zijn helemaal terug van weggeweest’, zegt Van Dyck. ‘Seqoiadendrons, die gigantische parkbomen worden, bijvoorbeeld. Klanten kopen die als eyecatcher.’

Terwijl hij ons een van zijn favoriete bomen toont - een Acer Griseum, ‘hoe moeilijker te kweken, hoe liever ik ze zie’ - vertelt Van Dyck hoe hij op zijn beurt verantwoordelijk is voor de verkoop van volgende generaties bomen. De klimaatverandering speelt daarin almaar meer een rol. ‘Vroeger kochten mensen bij ons vaak grote beuken, maar nu zien we een terugval, ook in de productie, omdat die in onze contreien op termijn niet meer duurzaam zullen zijn’, zegt hij. ‘Tegelijk kunnen we nu bepaalde mediterrane bomen in volle grond kweken omdat de winters minder streng zijn. Dat zijn veranderingen waarmee we rekening houden, want we moeten nu keuzes maken voor de komende vijftig jaar.’ ■

James Dyson, de uitvinder van de zakloze stofzuiger, en de Turkse president Recep Tayyip Erdogan zijn klanten van Arbor.

DE ECONOMISCHE TOEKOMST IS ONZEKER. ONZE EXPERTISE IS DAT NIET

Bij Banque de Luxembourg geloven we in specialisatie. Wij doen al meer dan 100 jaar alleen waar we goed in zijn: vermogensbeheer. Als private bank staan we tal van ondernemers en families bij, vaak over de generaties heen. Sinds 2010 zijn wij goed ingeburgerd in België, en bedienen wij onze cliënten vanuit Sint-Martens-Latem en Brussel. Luxemburgse know-how dus, met lokale verankering.

Voor meer informatie kunt u Banque de Luxembourg Belgium bereiken op het nummer 09 244 00 40 of een bezoekje brengen aan ons kantoor op de Kortrijksesteenweg 218 in 9830 Sint-Martens-Latem.

Uiteraard kunnen we ook bij u thuis langskomen.

www.banquedeluxembourg.be/beleggen

EEN RACECIRCUIT IN UW LIVING

Een autoracecircuit in uw achtertuin? Dat is voor de meeste mensen iets te hoog gegrepen. Maar in uw living of garage kan het misschien wel, ook al is het dan zonder brullende motoren en het aroma van rubber en benzine. Wij gingen een virtuele proefrit maken bij Simtag in Zolder.

TEKST: WIM DE PRETER

FOTO’S: DEBBY TERMONIA

Het is een zonnige, heldere dag in het Limburgse Zolder. Voor mij ligt een 4 kilometer lang circuit, inclusief tien bochten en drie chicanes, te wachten om mijn skills als racepiloot uit te testen. De zenuwen staan strak gespannen, want dit heb ik nooit eerder gedaan. Mijn talenten als snelheidsduivel werden nooit verder ontplooid dan tijdens een paar kilometer ‘rasen’ op de Duitse Autobahn.

Aarzelend duw ik het gaspedaal in en rijd ik het circuit op. Het schakelen en terugschakelen met hendeltjes aan het stuur is even onwennig, maar dat duurt niet lang. Na enkele honderden meters durf ik eindelijk te versnellen en de rem uit te testen. Geleidelijk neemt het vertrouwen toe en na een tijdje scheur ik met een kleine 200 kilometer per uur over het circuit.

‘Aan het bordje met 100 meter ga je rechts rijden, dan hard in de remmen en terugschakelen naar derde’, zegt een stem achter me. Bij het uitgaan van de bocht voel ik het stuur hevig trillen wanneer ik de wagen over de ‘kerbstones’ stuur. Net wanneer het leuk begint te worden, stuif ik met een veel te hoge snelheid de chicane in en knal ik na een stevige ‘spin’ tegen de zijmuur. Ik haal net op tijd de handen van mijn stuur, dat als een gek tekeergaat.

Gelukkig heb ik aan het ongeval geen schrammetje overgehouden. Ik stap uit mijn bolide en bevind me weer in de showroom van Simtag, het bedrijf dat deze racesimulator in elkaar stak. Nog altijd in Heusden-Zolder, maar dan op enkele kilometers van het echte circuit. ‘We proberen de ervaring zo reëel mogelijk te maken, bijvoorbeeld door je de schokken te laten voelen die je op een echt circuit zou voelen’, zegt ex-racepiloot Andy Jaenen, de oprichter van Simtag. Hij is de stem die me daarnet door de bochten heeft geloodst.

De simulator bestaat uit een aluminium frame waarop de belangrijkste onderdelen zijn gemonteerd: zetel, stuur, pedalen en een groot beeldscherm. Op het eerste gezicht ziet het er vrij eenvoudig uit, maar schijn bedriegt. Achter elk van de onderdelen schuilt een hoop technologie en software die de ervaring levensecht maken. Dat besef je pas wanneer je achter het stuur zit.

Het stuur dat ik net in mijn handen had, werd ontwikkeld door Simtag en het Britse auto-ingenieursbedrijf Cosworth. Het is een getrouwe kopie van de stuurwielen die gebruikt worden in de 24 uur van Le Mans en de Amerikaanse Indycar-wedstrijden. Ook factoren als bandenslijtage en het verlies van grip op het wegdek worden door de software ‘vertaald’ naar het gevoel dat je in een echte wagen zou hebben.

Zeker voor professionele racers is dat laatste erg belangrijk. ‘Op die manier trainen ze hun spiergeheugen. Piloten leren precies hoeveel kracht ze moeten uitoefenen om een circuit in de vingers te krijgen. Als ze dat eerst kunnen oefenen op een juist afgestelde simulator, zullen ze op het echte circuit ook snelheid en tijd winnen’, zegt chef technologie Janos Zsinor, die al 20 jaar actief is in de wereld van racesimulatoren.

Hightechpedalen

Niet alleen het stuurwiel is het resultaat van uitgekiend studiewerk. Zsinor is apetrots op de pedalen waarmee de virtuele racewagen is uitgerust. ‘Dit zijn de eerste actieve pedalen ter wereld, ontwikkeld en gepatenteerd door ons en het Canadese bedrijf D-Box. We hebben ze twee jaar geleden gelanceerd op de ADAC Simracing Expo op de Nürburgring in Duitsland. Intussen proberen verschillende merken ze na te maken.’

De pedalen zijn voorzien van een hydraulische cilinder en sensoren en geven de virtuele racer haptische feedback. Dat betekent dat je de weerstand en de trillingen precies ervaart zoals in het echt, bijvoorbeeld wan-

Janos Zsinor, chef technologie Simtag

De allerduurste simulatoren kunnen een hele kamer vullen, met het chassis van een echte wagen, professionele F1-software, meerdere projectoren en een canvasscherm van 6 meter doorsnee.

neer het ABS-systeem in werking treedt bij een noodstop. Ervaren piloten zijn bereid veel geld te betalen voor de juiste pedalen, want het gevoel van een wagen en van een circuit zit grotendeels in de voeten. ‘We willen dit product graag verder ontwikkelen’, zegt Zsinor. ‘Denk aan pedalensets voor drift racers (een rijstijl waarbij men de wagen gecontroleerd laat slippen, red.) of pedalen waarmee je het gevoel van oudere racewagens kunt simuleren. Omdat er vroeger geen servobekrachtiging bestond, moest je toen keihard op de pedalen duwen.’

Naast de wagen moet ook het virtuele circuit de realiteit zo goed mogelijk benaderen. Het onzichtbare deel van de simulator, de software, is daarom niet zonder belang. ‘Wist je dat ze het echte circuit scannen met een laser, zodat elk putje en hobbeltje in de software kan worden overgenomen?’ Een ander verschil met gewone computerspelletjes is de hoge ‘frame rate’, het aantal beelden dat per seconde geprojecteerd wordt. ‘Op een Playstation-console is dat maximaal 60. Wij streven naar minstens 120 frames per seconde, waardoor je ogen een meer continu beeld te zien krijgen.’ Een te lage ‘frame rate’ kan het brein parten spelen en misselijk maken, maar daar had ik tijdens mijn dol ritje in Zolder gelukkig geen last van.

Eigenlijk had ik een systeem verwacht dat gebruik zou maken van een VR-bril. ‘Dat kan ook. Het systeem is compatibel met VR-systemen, behalve met de Playstation-bril’, zegt Zsinor. ‘Sommigen houden ervan, anderen niet. Zelf gebruik ik ze alleen voor korte races. Als je lange wedstrijden doet, is zo’n bril op je hoofd te vermoeiend en te zwaar. Maar ze worden wel elk jaar beter.’

Topracers

Simtag maakt zijn simulatoren niet voor doordeweekse gamers. ‘Autoracen is de enige sport waar simulatoren op professioneel niveau gebruikt worden’, zegt Jaenen. ‘Er zijn ook simulatoren die in massaproductie worden gemaakt voor een breed publiek, maar dat is een marktsegment met moordende concurrentie waaruit we willen wegblijven.’

De simulator geeft perfect de trillingen weer die je in een raceauto op een echt circuit zou voelen.

in een simulator 24 uur per dag racen, terwijl een circuit maar sporadisch beschikbaar is.’

‘Vandaag trainen raceteams eerst op simulatoren, waarna ze de echte wagens aanpassen in functie van die trainingen’, vult Jaenen aan. ‘De ingenieurs kijken mee met de piloot en zeggen exact hoe hij de wagen het best door het circuit stuurt. Ook steeds meer wedstrijdorganisatoren gebruiken simulatoren als een soort toelatingstest voor piloten. Pas als je in de simulator aantoont dat je in staat bent om een circuit te rijden, word je toegelaten.’

Gewone ‘petrolheads’

‘We proberen een voet tussen de deur te krijgen in het absolute topsegment in het racecircuit. Daar is ook veel concurrentie, maar als je er binnen geraakt, is het een enorme boost voor je reputatie.’ Met de nieuwe pedalensets lijkt Simtag er alvast in te slagen toppiloten te charmeren. Zo zou F1-wereldkampioen Max Verstappen er ook fan van zijn, al willen Jaenen en Zsinor dat niet bevestigen.

Almaar meer gewone ‘petrolheads’ hebben voor de kick een simulator in hun woning. Een duidelijk prijskaartje valt daar niet op te plakken. ‘Van 1.000 euro tot een half miljoen’, zegt Zsinor, wanneer we de centenkwestie ter sprake brengen. ‘Elk onderdeel heb je in allerlei prijsklassen, van enkele honderden tot duizenden euro’s. De allerduurste systemen kunnen een hele kamer vullen, met het chassis van een echte wagen, professionele F1-software, meerdere projectoren en een canvasscherm van 6 meter doorsnee.’

Simtag, dat naast de twee eigenaars nog vijf werknemers telt, heeft een paar woelige jaren achter de rug. ‘Tijdens de coronacrisis was het plots heel druk omdat mensen zo’n systeem in huis wilden hebben. Helaas geraakten we toen moeilijk aan onderdelen. En toen de crisis voorbij was, droogden de bestellingen helemaal op.’

Vandaag surft het bedrij e mee op een gestaag groeiende markt en zoekt het een partner die extra geld kan aanbrengen.

Andy Jaenen, oprichter Simtag

Simulatoren mogen dan niet goedkoop zijn, toch kunnen ze piloten en raceteams een grote besparing opleveren. ‘Stel dat je een simulator van 15.000 euro vier jaar lang gebruikt, plus een softwareabonnement van 2 à 300 euro per jaar, wat minder is dan de prijs van één band. Dan kom je uit op een kostprijs van zowat 10 euro per dag. Dat is niet te vergelijken met de kost van het huren van een echt circuit, de eventuele schade, het onderhoud, de brandstof… Bovendien kan je

Behalve van de racepiloten neemt de interesse van de particulieren weer toe, net als die van mensen die alleen aan virtuele wedstrijden meedoen. ‘Ook die virtuele kampioenschappen zijn tijdens de coronacrisis in een stroomversnelling gekomen’, zegt Jaenen, de organisator van het virtuele Belgische Belcar-endurance kampioenschap. ‘Sim racing (wedstrijden op een simulator, red.) is de nieuwe bodem geworden van de piramide in de racingwereld. Vroeger werd de selectie om op die piramide op te klimmen vooral gemaakt in het kartingcircuit, nu gebeurt dat meer en meer in simulatoren. De allerbesten gaan vervolgens naar instapklassen zoals de Sprint Cup, en daarna naar de top van de piramide, de Belcar.’

Die klim naar de top zal er voor deze racepiloot niet inzi en, maar voor een rondje in de simulator mogen ze me altijd opnieuw vragen. ■

Vandaag trainen raceteams eerst op simulatoren, waarna ze de echte wagens aanpassen in functie van die trainingen.

Ook uw onderneming is klant bij KBC Private Banking

Als ondernemer weet u hoe het voelt om alles te geven zodat uw bedrijf kan groeien. Bij KBC Private Banking combineren we onze expertise voor uw privévermogen met expertise in ond ernemen. Zo kunnen we u het meest passende advies geven voor uw globale vermogen. Want u bent uniek, maar nooit alleen. Benieuwd wat dat voor u betekent? Maak gerust een afspraak voor een Private Plan.

kbc.be/ondernemingsadvies

RUIM & DUURZAAM WONEN

IN HARTJE ANTWERPEN

Ruime studio’s, 1-, 2-, 3-slpk appartementen en woningen met eigen tuin

Rustgevend zicht op private groene binnentuin

Op 500m van het Centraal Station en Zurenborg

Bespaar op energie dankzij duurzaam vastgoed

Zonnepanelen

Warmtepompen

Regenwaterinfiltratie

Top Mobiscore van 9,9 op 10

Aankoop constructie met 6 ipv 21% BTW mogelijk *

Parkeer vlot je wagen in de ondergrondse parking (mogelijkheid elektrische laadpaal)

Verhuur zorgeloos via onze eigen verhuurdienst met meer dan 30 jaar ervaring

Vanaf € 197 500,- excl kosten

DE MAN DIE PEPERDURE AUTO’S IN TWEEËN ZAAGT

Al eens een gloednieuwe Rolls-Royce in tweeën gezaagd? Niels van Roij wel. Om er vervolgens in ruim anderhalf jaar tijd de droomauto voor een klant van te maken. Welkom in de wereld van coachbuilders, waar discrete schoonheid ontstaat.

TEKST: BAS KURSTJENS

FOTO’S: DEBBY TERMONIA

Pour vivre heureux, vivons cachés. Voor wie die gevleugelde woorden eer wil aandoen, maar toch een bijzondere auto wil, heeft de Nederlandse auto-ontwerper Niels van Roij de oplossing. Hij maakt unieke auto’s, die niet opvallen door grote spoilers of brede uitlaten en door een autoleek niet eens als bijzonder zouden worden opgemerkt. ‘Als een klant een heel erg kijk-mij-eens-auto wil hebben, komt hij niet naar mij. Dan gaat hij naar een tuner, die er een grote spoiler op schroeft. Dan zal iedereen zeggen: ‘Goh, wat een grote spoiler.’ Mijn klanten zien de auto als een cadeautje aan zichzelf en niet om aan de rest van de wereld te laten zien ‘kijk mij eens rijden hier’.

Hij wijst naar de Adventum Coupé een stukje verderop, voor de ingang van de Kaeve, het bedrijfsverzamelgebouw in het Noord-Brabantse Uden, waar Van Roij kantoor houdt. Een op het eerste oog ‘normale’ wi e Range Rover. Maar dan zonder zijdeuren achteraan. Die zijn verdwenen, alsof ze er nooit gezeten hebben. ‘Eigenlijk zijn alleen de neus en de achterkant nog van Range Rover. Alles ertussen is nieuw’, zegt Van Roij.

De Nederlander verbouwde al Tesla’s en Rolls-Royces tot stationcars, of ‘shooting brakes’ zoals ze in de coachbuildingwereld genoemd worden. Want coachbuilden is wat Van Roij doet. Le erlijk carrosseriebouwen. Van Roij krijgt

Niels van Roij: ‘Als een klant een kijkmij-eens-auto wil hebben, komt hij niet naar mij. Dan gaat hij naar een tuner.’

een bestaande auto en neemt het exterieur en interieur ervan grondig onder handen. Dat kan relatief beperkt zijn. Voor de shooting brake Tesla Model SB bijvoorbeeld bleef de auto van voorbumper tot en met de voorportieren onaangeraakt. Daarachter ging de zaag in de auto om van de elektrische sedan een break te maken. Maar van een moderne Ferrari 550 bleef bij de verbouwing tot wat uiteindelijk de Breadvan Hommage werd alleen de originele voorruit, de motor en de aandrijving over. Al de rest werd verbouwd tot een eerbetoon aan een legendarische Ferrari uit 1962.

Van Roij is van huis uit auto-ontwerper. De Noord-Brabander studeerde voertuigdesign aan het Royal College of Art in Londen. ‘Ik reed rond op een studentenfietsje van 20 pond in Zuid-Kensington langs files van RollsRoyces en Buga i’s. Zo leer je auto’s op de juiste manier kennen. Je moet ze niet in een showroom zien, maar juist buiten tussen gebouwen, in de natuur en tussen de mensen. Dan zie je de juiste verhoudingen.’

Briljant

Het maakte van Van Roij een epicurische autodesigner die zijn mening over andere auto’s niet onder stoelen of banken steekt. ‘De elektrificatie van auto’s of de evolutie dat ze steeds autonomer kunnen rijden, maakt autodesign niet saaier. Er zijn fantastische auto’s getekend binnen heel strenge limiterende factoren. Neem de Volkswagen Up!. Die kos e amper 10.000 euro, maar was een briljant getekende auto. Vergelijk dat met een Pagani Zonda, een supersportwagen van 5 miljoen euro. Mensen zien een dure sportwagen en vinden hem daarom mooi. Maar ik kan met de hand op het hart zeggen: eigenlijk is het niet meer dan een heel amateuristisch getekende auto. Hij ziet er niet uit.’

Na zijn studie bleef hij in Londen hangen. Hij deed opdrachten voor grote autobouwers en ontwierp mee de nieuwe Londense taxi’s. De ommekeer kwam toen hij acht jaar geleden via via in contact kwam met een ondernemer die heel graag een shooting brake-versie van zijn Tesla Model S wilde. Van Roij legde er zijn hele ziel en zaligheid in.

Het resultaat zag eruit alsof de wagen zo uit de Teslafabriek was gerold, maar de kenners wisten beter. ‘Neem bijvoorbeeld de zware chroomlijsten aan de achterkant: die zouden nooit in massaproductie gemaakt kunnen worden. Kenners zien dat meteen’, zegt Van Roij. De foto’s

Niels van Roij, oprichter Niels van Roij Design

De ombouw van een auto is een reis van doorgaans minstens anderhalf jaar.

van het resultaat, een groene shooting brake van een gewone Tesla Model S, gingen de wereld rond. ‘Het was de kickstart van Niels van Roij Design’, zegt de Nederlander. Sindsdien melden de klanten zich zelf bij Van Roij aan. Aanvankelijk in Londen, maar sinds een jaar in het Noord-Brabantse Uden.

Discreet

Over zijn klanten is Van Roij discreet. Ook Belgen weten de weg naar Uden te vinden. ‘Meer dan Nederlanders waarderen Belgische klanten discrete coachbuilding’, zegt hij. Maar veel wil hij er niet over kwijt.

Of toch. Die Land Rover Defender, die hij voor een Belgische klant onder handen nam. Van buiten veranderde er op het eerste gezicht weinig aan. Maar

het interieur was hyperpersoonlijk. Van het stuur tot in de zetelstiksels komen de contouren terug van het Antilliaanse eiland Curaçao en de coördinaten van de exacte plaats waar het echtpaar elkaar voor de eerste keer ontmoe e.

Van Roij kreeg dat idee toen hij de klanten thuis bezocht en in een kamer een grote kaart van het eiland zag. Dat hoort bij het proces. Klanten die zich bij Van Roij melden, krijgen snel een afspraak. Veel meer dan alleen de ‘donorauto’ is er dan nog niet: de auto waarmee Van Roij aan de slag gaat. Klanten weigeren doet hij niet. ‘Één keer wel, toen iemand vroeg of ik een shooting brake van zijn Tesla Model X wilde maken. Dat heb ik geweigerd. De auto is zo al gigantisch. En daar zou ik dan nog iets bij moeten doen? Daar heb ik voor gepast’, herinnert Van Roij zich. ‘Ik stel heel veel vragen. Als we beginnen weet ik nog niet wat we gaan maken en de klant ook niet. Niemand weet het.’

Coachbuildklanten zijn in de rest van hun leven vaak gewend dat alles gaat zoals zij het willen. Bij Van Roij moeten ze een stuk van de regie uit handen geven. ‘Dat is het eerste wat ik aan een klant vertel: ‘Je bent redelijk in controle, maar niet 100 procent.’ Een project begint altijd met een onderzoek naar de geschiedenis van de auto, het merk en de klant.

Daarna wordt de donorauto volledig gedemonteerd, zodat Van Roij precies weet waarmee hij gaat werken, en volgen de eerste schetsen voor de nieuwe carrosserie en het interieur. Bij elke stap wordt de klant nauw betrokken. ‘Het is aan mij om de klanten te adviseren. We kunnen altijd verschillende kanten op. Het is altijd laveren tussen de wensen van de klant, de esthetische implicaties, de gevolgen voor het budget...’

Als het ontwerp is vastgelegd, gaat de zaag in de auto: of dat nu een Tesla of een Rolls-Royce is. ‘Dan zijn we het point-of-no-return ruim gepasseerd’, grijnst Van Roij. Maar van de klant wordt verwacht dat hij ook daarna nog uitgebreid en intensief betrokken blijft bij de ontwikkeling en de bouw van de auto: van het beoordelen van het kleimodel tot de keuze van de stiksels van het leer, de beoordeling van de gekozen lak van het exterieur, de kleur van de bijpassende paraplu’s, enzovoort.

Anderhalf jaar

Het aantal beslissingsmomenten is schier eindeloos. ‘Voor de klant is dat meestal het belangrijkste. Het gaat hem vaak niet eens zozeer om het eindresultaat, maar om het proces. Een reis van doorgaans minstens ander-

De zetelbekleding is een van de belangrijke keuzes die de klant moet maken.

Als grove stelregel geldt dat de conversieprijs ongeveer gelijk is aan de prijs van een nieuwe auto.

Niels van Roij, oprichter Niels van Roij Design

ANNELEEN MICHIELS

ASTRID LEYSSENS

KURT PELEMAN

DON RITZEN

JAMY GOEWIE

half jaar. Dat is bijna niet te koop: het samen bouwen, ontwikkelen en bedenken van een auto’, zegt Van Roij, bladerend door een aantal schetsen voor de Breadvan Hommage.

Dat betekent dan ook dat het project soms vertraging oploopt. ‘Soms is de klant een maand van de wereld verdwenen omdat hij een belangrijke deal moet sluiten. Sommige dingen, zoals het lakken van de auto, kunnen dan wel doorgaan, maar het beslissingsproces ligt dan een maand stil.’

Van Roij neemt het design voor zijn rekening en houdt de leiding over het project, waarvoor hij met veel externen samenwerkt, zoals een carrosseriebouwer, een autolakker en een auto-interieurspecialist. De mogelijkheden zijn schier eindeloos. Terwijl bij grote autobouwers altijd een kloof gaapt tussen de eerste schetsen en de prototypes van een nieuw model, worden de schetsen van Van Roij effectief werkelijkheid.

Als de auto af is, wordt volgens de wensen van de klant nog een fotoreportage gemaakt van de nieuwe bolide en neemt Van Roij er afscheid van. Maar niet helemaal. ‘Als een auto af is, laat ik voor mezelf een driedelig kostuum maken, met de materialen en de kleuren van die auto.’

Manche en

Hij wijst naar de manche en van het kostuum dat hij aan heeft. ‘Dit pak heb ik laten maken voor de Breadvan Hommage. De knoopjes zijn met 12 V-steken vastgezet. Dat verwijst naar de V12-motor. In de kleur van de binnenkant van de kraag van dit pak komt het blauwe alcantara van de zetelbekleding van die auto terug. Door zo’n pak heb je de auto toch nog een beetje bij je. Want doorgaans zie je die niet meer.’ Van Roij kan niet zeggen hoeveel van dergelijke kostuums hij inmiddels in zijn kledingkast heeft hangen.

Tot op zekere hoogte geldt voor de creaties van Niels van Roij hetzelfde als wat de stelregel is bij Rolls-Royce: als je naar de prijs moet vragen, kan je het waarschijnlijk niet betalen. ‘Het zijn allemaal unieke projecten. De prijzen verschillen enorm en hangen af van de donorauto enerzijds en de complexiteit van de wens en het materiaalgebruik anderzijds.

Als grove stelregel geldt dat de conver-

Niels van Roij, oprichter Niels van Roij Design

sieprijs ongeveer gelijk is aan de prijs van een nieuwe donorauto’.

Waarbij genoteerd moet worden dat Van Roij doorgaans Rolls-Royces en Ferrari’s onder handen neemt. Van Roij: ‘Maar als je bij Rolls-Royce zelf voor coachbuilding aanklopt, ben je zo 20 miljoen euro kwijt. Je koopt dan vooral hun winstmarge. Ik zeg dan altijd voor de grap: ik doe het voor de helft!’.

Er zijn ook andere redenen om niet bij de merken zelf aan te kloppen, maar bij externe coachbuilders als Van Roij. ‘Naast de prijs hanteren de automerken vaak randvoorwaarden. Om bij Ferrari een uniek model te mogen kopen, moet je aan veel meer voorwaarden voldoen. Zoals hoeveel Ferrari’s je al in je collectie hebt, of ze in topconditie zijn en of ze netjes bij Ferrari onderhouden zijn. Die eisen heb ik niet.’

Wel doet Van Roij een beroep op iets dat voor zijn klanten veel kostbaarder is dan geld: tijd. ‘Wat ik doe, is codesign. De klant moet tijd in het project investeren. Samen met de klant ontwerp ik immers zijn droomauto.’ ■

Als een auto af is, laat ik voor mezelf een driedelig kostuum maken, met de materialen en de kleuren van die auto. Zo houd ik de auto een beetje bij me.

BETAAL DE ERFBELASTING MET…

Bij een overlijden komen niet alleen menselijk verlies en rouw kijken, Vadertje Staat passeert ook nog eens langs de kassa. De pleister op de wonde is dat u de erfbelasting voortaan ook kunt betalen met een deel van de erfenis zelf, tenminste als het om een unieke kunstcollectie of verzameling gaat.

UW GEËRFDE KUNST

De mogelijkheid erfbelasting met kunst te betalen bestaat al sinds 1985, maar werd in de praktijk nauwelijks gebruikt. De recentste keer dateert van 2006. De belangrijkste reden is dat de regeling zeer rigide is en de definitie van kunst zeer nauw. Met een nieuw decreet versoepelt Vlaanderen de regeling. Dat moet voorkomen dat unieke kunstwerken in het buitenland belanden omdat ze bij een erfenis verkocht worden om de erfbelasting te kunnen betalen.

Het nieuwe decreet, dat op 1 juli in werking treedt, verruimt de definitie van de werken die in aanmerking komen. Officieel gaat het om cultuurgoederen. ‘De term ‘cultuurgoederen’ is een brede notie waaronder alle soorten van erfgoed kunnen vallen. Ook een kast, een machine of een archief kunnen cultuurgoederen zijn. Doorslaggevend is niet de aard van

TEKST: PETER VAN MALDEGEM

het cultuurgoed, wel het erfgoedbelang ervan. ‘Het moet behoren tot ons roerend cultureel erfgoed of internationale faam hebben’, luidt het op het kabinet van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA).

De cultuurgoederen kunnen onderverdeeld worden in twee groepen: topstukken en sleutelwerken. Onder topstukken vallen werken die beantwoorden aan de criteria zeldzaam en onmisbaar, zoals omschreven in het Topstukkendecreet van 2003. Sleutelwerken zijn werken waarvan de verwerving een verrijking betekent voor de collectie van een museum of een bibliotheek. Het kan gaan om een kunstwerk dat bijzonder representatief is voor het oeuvre van een kunstenaar of dateert uit een periode die nauwelijks of niet vertegenwoordigd is in de collectie van het museum.

Om te beoordelen of het aangeboden kunstwerk al dan niet in aanmerking komt voor de betaling van de erfbelasting, wordt de Vlaamse regering geadviseerd door de Topstukkenraad, een onafhankelijk adviescomité. De voorzi er van de raad is Thomas Leysen, de bestuursvoorzi er van Umicore. De Topstukkenraad laat zich ook bijstaan door externe experts.

Topstukkenraad

Niet alleen de bredere definitie van cultuurgoederen moet tot een frequentere toepassing van de erfenisregeling leiden. Een belangrijke versoepeling is ook dat de erflater al tijdens zijn leven duidelijkheid kan krijgen of het unieke kunstwerk in aanmerking komt voor de regeling. Ook een bestemming van het cultuurgoed kan dan al afgesproken worden. Over de precieze waarde van het stuk zal de Topstukkenraad nog geen uitspraak doen. Dat gebeurt op het moment dat de persoon overleden is en de nalatenschap openvalt. Let wel, het is niet omdat de erflater op voorhand uitsluitsel heeft gevraagd en mogelijk een bestemming heeft afgesproken, dat de begunstigde bij het overlijden van de erflater het werk effectief moet aanbieden.

Volgens Hans Feys, adviseur cultuurgoederen bij het Departement Cultuur, Jeugd en Media en betrokken bij het topstukkenbeleid, is die versoepeling een heel goede zaak. ‘In de praktijk zie je vaak dat vooral de erflater door de emotionele band met het kunstwerk heel erg bekommerd is over de bestemming ervan. De nieuwe regeling biedt die mensen gemoedsrust omdat ze op voorhand kunnen aftoetsen of het werk in aanmerking komt en wat de bestemming kan zijn. Als het pad al geëffend is, is het voor de begunstigde makkelijker de regeling te volgen’, zegt hij.

Een bijkomende nieuwigheid om erfgenamen makkelijker de regeling te laten volgen heeft te maken met de tegenwaarde die ze in handen krijgen. Als de

begunstigde het werk aanbiedt, krijgt hij niet 100 procent van de waarde van het cultuurgoed, maar 120 procent. Die extra 20 procent zal erfgenamen sneller ontmoedigen om op zoek te gaan naar (buitenlandse) kopers.

Bindend

Let wel, de erfbelasting wordt berekend op 100 procent van de waarde van het kunstwerk. Wie akkoord gaat met de regeling zal de erfbelasting op de volledige nalatenschap kunnen betalen met 120 procent van de waarde van het cultuurgoed. Volstaat dat niet om de erfbelasting te betalen, dan zal de erfgenaam moeten bijpassen. Is de erfbelasting lager dan 120 procent van de waarde van het cultuurgoed, dan krijgt de begunstigde het saldo uitbetaald. Een akkoord is wel bindend. Eens de erfgenaam akkoord gaat met de regeling en het werk aanbiedt, kan hij daar niet meer op terugkomen.

Volgens Jambon maken de verschillende nieuwigheden de regeling veel aantrekkelijker. ‘De regeling laat de Vlaamse overheid toe voorwerpen met een uitzonderlijke archeologische, historische, cultuurhistorische, artistieke of wetenschappelijke betekenis voor Vlaanderen te verwerven, te bewaren en te ontsluiten voor de huidige en toekomstige generaties’, luidt het.

De toelichting bij het Vlaams decreet maakt een voorzichtige raming van de interesse voor de regeling. Er wordt een gemiddelde inbetalinggeving van 700.000 euro per jaar verwacht zodra de regeling op kruissnelheid zit. In Nederland leidde een soortgelijke regeling de voorbije 14 jaar tot gemiddeld negen aangiftes per jaar, met een gemiddelde waarde van 2,35 miljoen euro per stuk. ■

Een belangrijke versoepeling is dat de erflater al tijdens zijn leven duidelijkheid kan krijgen of het unieke kunstwerk in aanmerking komt voor de regeling.

CHÂTEAU LYNCH-BAGES REALISEERT MET 2020 TOPMILLÉSIME IN FONKELNIEUWE WIJNKELDER

GLAZEN PIRAMIDE IN PARIJS

TOT WONDERBAARLIJKE

Massa’s natuurlijk licht overspoelen het nieuwe complex van Château Lynch-Bages.

Een nieuw landmark van glas, licht en inox. Zo kan je de fonkelnieuwe wijnkelder van Château LynchBages het beste omschrijven. Voor het ontwerp tekende de Amerikaans-Chinese architect Chien Chung ‘Didi’ Pei. En 2020, de eerste vintage die uit de nieuwe kelder komt, straalt evenveel klasse uit als de nieuwe hotspot in Bordeaux.

WIJNKELDER IN BORDEAUX

‘Quand même pas évident, hein?’, lacht Jean-Charles Cazes als hij me uitvoerig en met trotse stem het relaas doet hoe het ingrijpende bouwproject, begonnen in 2017, helemaal volgens plan is verlopen. Een huzarenstukje bij dergelijke prestigieuze plannen. Cazes staat sinds 2007 - hij was toen 32 - aan het hoofd van de familiale groep achter Château Lynch-Bages. Hij is de vierde generatie die het wijnhuis leidt sinds het in 1939 in familiebezit kwam. Vooral de legendarische Jean-Michel Cazes, de vader van Jean-Charles, krikte de kwaliteit van de wijnen omhoog. Jean-Michel was ook zeer gerespecteerd in de wijnwereld als eigenaar van Les Ormes de Pez, een toonaangevend Cru Bourgeoislandgoed in Saint-Estèphe. ‘Ons domein is echt een familiezaak. Wijn kreeg ik met de paplepel mee’, zegt Jean-Charles Cazes.

Château Lynch-Bages, al in 1855 geclassificeerd als een vijfde cru, beslaat zo’n 100 hectare. Wijnliefhebbers zijn er ongetwijfeld al gepasseerd of gestopt, cruisend langs andere klinkende namen zoals Château Mouton Rothschild, Lafite Rothschild, Pichon Longueville... Wie er de komende maanden rondtoert, zal ongetwijfeld verbluft staan van een van de strafste staaltjes van wijnbouwtechniek die de wijnwereld de afgelopen twee eeuwen heeft gezien. Een

ultragesofisticeerd multifunctioneel bouwwerk herbergt nu alle activiteiten van het wijndomein onder één dak: de vinificatieruimte, de wijnvatenkelder, de degustatieruimte en het hoofdkantoor. Getekend: architectenbureau Pei.

Het project van de nieuwe chai werd geleid door Chien Chung ‘Didi’ Pei, de zoon van architect Ieoh Ming Pei, die wereldfaam verwierf toen hij de glazen piramide voor het Louvre in Parijs ontwierp. Pei sr. is ook bekend van zijn ontwerp van de nieuwe vleugel van het Historisches Museum in Berlijn en de John F. Kennedy Library in Boston.

‘Mijn vader Jean-Michel heeft architect Pei midden de jaren 80 voor het eerst ontmoet op Château Lagrange, ter gelegenheid van het wijnfeest van de Commanderie du Bontemps. Tussen beiden ontstond een hechte vriendschap. Ze hebben altijd nauwe contacten onderhouden’, blikt Jean-Charles Cazes terug.

Massa’s licht

Zoon Didi Pei nam vervolgens Jean-Michel mee naar de gigantische bouwput van de Louvrepiramide in Parijs, waar hij met zijn vader in de weer was. ‘De bouwput bij LynchBages was al even indrukwekkend’, zegt Pei graag in interviews. ‘We hebben zowat 2.500 trucks met ‘goede terroir’ uitgegraven.’ De technische eisen van de wijnmakers bezorgden de architect enkele hoofdbrekens. ‘Maar ik ben blij dat we daar een oplossing voor konden vinden.’

Pei beklemtoont de ‘natuurlijke’ aanpak van zijn design. ‘Ik wou een gebouw dat maximaal doordrongen

STÉPHANE GODFROID FOTO’S: GABRIEL GUIBERT, COURTESY OF PEI ARCHITECTS

In de kelders van Château Lynch-Bages liggen 2.000 vaten wijn te rijpen.

zou zijn van het buitenlicht en zo een perfecte link met de omgeving zou vinden. Ook de verbinding met het oude chateau, een deel van de oude kelder en het rustieke dorpje Bages wou ik maximaal uitspelen.’

De bezoeker raakt behoorlijk onder de indruk van het hele complex dat door massa’s natuurlijk licht wordt overspoeld. Visueel het meest in het oog springend is de imposante ruimte met de conische cuves, onder een industrieel geïnspireerd zaagtanddak en een 360 gradenzicht op de werking van de wijnmakerij. Het anti-uvglas en het beschermende scherm van metaalgaas aan de zuidkant houden het interieur op natuurlijke wijze koel zonder airconditioning, zelfs in de zomer.

Speciaal etiket

‘Voor het wijnmaken zelf hebben we ons laten inspireren door onze oude kelder’, zegt Jean-Charles Cazes. Die gaat terug tot 1866. Toen bouwde de toenmalige eigenaar van Lynch-Bages een wijnmakerij op advies van wijnmaker Pierre Skawinski. Die was bij Château Giscours op het idee gekomen een vatkamer van twee verdiepingen te creëren, waar de druiven op de bovenste verdieping worden geperst en het sap naar beneden vloeit. Die oude kelder was in die tijd erg revolutionair. De opvolger wilde die faam voortze en. ‘We keren terug naar de oude principes van het gebruik van de zwaartekracht en we minimaliseren het gebruik van pompen.’ Alles om de druiven zacht te behandelen en het sap ‘stressloos’ naar de vatenkelder te laten vloeien. De stempel van de 21ste eeuw is goed te zien. ‘We hebben hier een ruimte van om en bij 400 vierkante meter,

60%

De Château Lynch-Bages 2020 is een blend (60% cabernet sauvignon, 31% merlot, 4% cabernet franc en 5% petit verdot). Hij heeft ongeveer 18 maanden gerijpt in Franse eiken barriques, waarvan 75% nieuw.

270.000

Château Lynch-Bages, dat wijn maakt op eigen kracht en zonder consultants, wat vrij uitzonderlijk is, produceert jaarlijks gemiddeld 270.000 flessen van de eerste wijn en 160.000 stuks van de tweede cuvée, de Echo de Lynch-Bages.

140

De gemiddelde verkoopprijs van de Château Lynch-Bages 2020 in België is 140 euro.

Jean-Charles Cazes is de vierde generatie Cazes aan het hoofd van Lynch-Bages. © CLAUDE PETIT

waar de geoogste druiven binnenkomen en gesorteerd worden. Het aantal vergistingscuves is verdubbeld van 40 naar 80.’ Het volume per cuve wordt bewust gehalveerd. Dat laat toe geoogste druiven bijna per perceel in aparte cuves onder te brengen. ‘Dankzij cartografische satellietinfo kunnen we zelfs binnen één perceel homogener gerijpte druiven oogsten en afzonderlijk laten vergisten’, zegt Cazes. ‘Het is alsof je naar een televisiescherm met hoge definitie kijkt. Het beeld is hetzelfde, maar er is een veel betere focus, een betere kwaliteit.’

De vatenkelder onder de cuvesruimte is verdubbeld in groo e, tot zo’n 2.000 vaten. Dat maakt het mogelijk de wijn van twee oogstjaren op vat te laten rijpen.

Lumineus zijn eveneens de proefruimte en de kantoorvleugel - inclusief indrukwekkende draaitrap - met terras en uitzicht op de omliggende wijngaarden en de stad Pauillac.

De stenen gevel bestaat uit Duitse Jura-kalksteen en een contrasterende basisplaat van Zimbabwaans zwart graniet. Op het dak kunnen zonnepanelen geplaatst worden om het gebouw energiezuiniger te maken.

Na vier jaar van graaf- en bouwwerken - terwijl het wijndomein verder moest functioneren - kon de oogst van 2020 verwerkt worden in de nieuwe wijnmakerij. Die millésime is een bijzonder grote mijlpaal voor het domein. ‘Helemaal’, benadrukt Cazes. ‘Om dat in de verf te ze en hebben we het etiket van dat jaar bijgewerkt.’

Achter de oude gebouwen zijn subtiel de contouren van de nieuwbouw te zien. ‘Het oogstjaar is handgeschreven door Chien Chung Pei om de samenwerking te herdenken’, zegt Cazes.

Cazes is - ‘évidemment’ - ook erg opgetogen dat niet alleen het symbolische etiket, maar ook de inhoud van de fles erg goed ontvangen wordt door internationale wijncritici. ‘Diep, goede concentratie, zeer veelbelovend’ (Wine Advocate), ‘prachtig boeket, zwart fruit, absoluut delicieuze Lynch-Bages om te bewaren, doet in de finale en afdronk denken aan Latour’ (Neal Martin, vinous.com, verwijzend naar de premier cru Château Latour), ‘een van de beste Pauillacs die ik van deze millésime geproefd heb’ (Decanter). Bij onze eigen tasting kunnen we niet anders dan de gerenommeerde wijncritici bijtreden.

Gekke, baanbrekende ideeën heeft de familie Cazes altijd al gehad. Jean-Michel Cazes gaf in 1985 een halve fles Château Lynch-Bages 1975 mee aan een astronaut van het ruimteveer Discovery om er zeker van te zijn dat het de eerste wijn in de ruimte was… en om de bordeauxwijn extra in de schijnwerpers te ze en. ■

Wijndomein haalt dorpje Bages uit de vergetelheid

Ook wijntoeristen kunnen de nieuwe kelders van Lynch-Bages bezoeken. ‘We hebben altijd met plezier wijnliefhebbers ontvangen en blijven dat doen’, zegt Jean-Charles Cazes.

Maar ook een stop in het verrassend leuke kleine gerenoveerde dorpje Bages naast het chateau is de moeite. Château Lynch-Bages ontleent een deel van zijn naam aan het oude dorp Bages, dat generaties lang een gemeente was voor wijnmakers.

Bages raakte halverwege de vorige eeuw vervallen en verlaten, maar werd mooi gerestaureerd onder impuls van Jean-Michel Cazes. Het is gewijd aan de wijnen en smaken van de wijnregio Pauillac. Het dorp heeft een bistro, een fijne bakker en kruidenierswinkel, winkels en een fietsenmaker rond het centrale plein. Bij die fietshandel kan je een stalen ros huren om de wijnregio te verkennen.

We keren terug naar de oude principes van het gebruik van de zwaartekracht en we minimaliseren het gebruik van pompen.

Jean-Charles Cazes, Hoofd Château Lynch-Bages

Het grootste aanbod exclusieve woningen te koop en te huur in België.

by mediafin

Sommigen zien een bankexpert.

Wij zien een partner voor uw vermogen. Iemand die u persoonlijk kent en ondersteund wordt door de expertise van één van de grootste inanciële groepen ter wereld. Zo kan zij u gericht adviseren om uw beleggingen te optimaliseren in lijn met uw doelstellingen en persoonlijke situatie.

Deutsche Bank. De bank voor uw beleggingen.