Doświadczenie pobytu w Polsce w narracjach zagranicznych studentów
Guide for the development and implementation of curricula for plurilingual and intercultural education (Beacco i in., 2010) czy Framework of reference for pluralistic approaches to languages and cultures – FREPA/CARAP (Candelier i in., 2007/2012). Obie te publikacje są wynikiem działań zespołów powołanych przez Radę Europy. Nawiązując do wcześniejszej refleksji na temat arbitralności urzędowych klasyfikacji językowych, warto w tym miejscu wspomnieć o zjawisku dyglosji (ang. diglossia; Ferguson, 1959/1972), zwanej inaczej bidialektyzmem lub bilingwizmem. Określa ono sytuację, kiedy dana społeczność językowa operuje dwoma wariantami języka o różnym statusie, które wzajemnie wpływają na akwizycję i mieszanie kodów językowych. Skutki takich procesów widać w anegdotycznej sytuacji, która przydarzyła się jednemu z autorów tego opracowania w trakcie praktyki nauczycielskiej. Jeden ze studentów napisał: „and he jumped without the fence” (pol. i skoczył bez płot). Zachodząc w głowę nad przyczyną użycia złego przyimka „bez” zamiast „przez”, nauczyciel po krótkiej dyskusji zdał sobie sprawę, że problem wynikał z wpływu lokalnej gwary czy dialektu, w którym standardowa wersja „skoczył przez płot” przybierała formę „skoczył bez płot” i w taki sam sposób została przetłumaczona na język angielski. Uaktualniona wersja Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego, opublikowana w 2018 r. pod nazwą Common European framework of reference for languages: learning, teaching, assessment. Companion volume with new descriptors (CEFR/CV, 2018), wydaje się uwzględniać niedociągnięcia i mankamenty pierwotnej edycji, a także oczekiwania, które wynikły ze zmian społeczno-kulturowych (por. Komorowska, 2017b). Przede wszystkim Rada Europy, Parlament Europejski i inne organy Unii Europejskiej dokładniej określiły politykę językową Wspólnoty w stosownych dokumentach. Jednym z nich jest Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 24 marca 2009 r. w sprawie wielojęzyczności (2010), w której podkreśla się między innymi różnorodność językową i kulturową Europy wynikającą z mobilności i migracji, potrzebę potwierdzenia oceny wielojęzyczności przez ESOKJ, tolerancję i poszanowanie różnorodności językowej oraz ochronę wielojęzyczności. Ważnym czynnikiem mającym wpływ na edukację językową i reedycję ESOKJ były zapewne zapisy Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (2012), zwłaszcza artykułu 21, zakazującego dyskryminacji ze względu na język oraz artykułu 22, gwarantującego poszanowanie różnorodności językowej i kulturowej. Znaczące też w tym względzie były konkluzje Rady Unii Europejskiej w zakresie wielojęzyczności i rozwoju kompetencji językowych (Conclusions on multilingualism and the development of language competences, 2014). Dokument podkreśla zalety wynikające z różnorodności językowej Europy, a zarazem uwypukla potrzebę zwiększenia efektywności nauki języków oraz odpowiedniej oceny kompetencji językowych przy wykorzystaniu ESOKJ. 34
