Polityka językowa oraz mobilność edukacyjna w Polsce i w Unii Europejskiej
i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005). Należy jednak pamiętać, że pojęcia mniejszości deklarowanej i ustawowej różnią się od siebie. W znaczeniu ustawowym tylko grupa ludzi mająca polskie obywatelstwo i spełniająca łącznie określone kryteria, może być uznana za mniejszość narodową. W ustawie uznaje się za mniejszość narodową następujące społeczności: białoruską, czeską, litewską, niemiecką, ormiańską, rosyjską, słowacką, ukraińską i żydowską (Ustawa o mniejszościach…, 2005, rozdz. 1, art. 2). Natomiast społeczność karaimską, łemkowską, romską i tatarską zalicza się do mniejszości etnicznych. Kryterium odróżniające obie grupy dotyczy utożsamiania (mniejszości narodowe) lub nieutożsamiania się (mniejszości etniczne) „z narodem zorganizowanym we własnym państwie” (Ustawa o mniejszościach…, 2005, rozdz. 1, art. 2, ust. 1, lit. 6 oraz ust. 3, lit. 6). Dokument uznaje ponadto odrębność Kaszubów, powołując się na Europejską kartę języków regionalnych lub mniejszościowych, a ich język określa jako regionalny. Na podstawie tej ustawy języka mniejszości narodowej lub etnicznej można używać w organach gminy (obok języka polskiego), jeśli mniejszość stanowi co najmniej 20% jej mieszkańców. Dodatkowo taka gmina musi zostać wpisana do Urzędowego Rejestru Gmin, w których używany jest język pomocniczy (Ustawa o mniejszościach…, 2005, art. 9). Próbowano rozszerzyć to prawo do poziomu powiatu, ale prezydent Andrzej Duda zawetował poprawkę nowelizacyjną w 2015 r. (Prezydent.pl, 2015). Polityka językowa istniała zawsze i była związana z działaniem państw, wspólnot i osób wywierających wpływ na losy ludzi. Natomiast w sensie naukowym, jako przedmiot badań językoznawczych, pojawiła się dopiero w drugiej połowie XX w. i w zasadzie wywodzi się z teorii krytycznych, które prezentują zagadnienia społeczne i językowe z punktu widzenia jednostki słabszej. Zdaniem Walerego Pisarka (2007) do 1989 r. problemy polityki językowej w wymiarze naukowym skupiały się na zagadnieniach poprawności uzusu językowego. Wynikało to z faktu, że władza ludowa uznawała kraj za jednolity narodowościowo, a cenzura blokowała swobodę wypowiedzi naukowców. Mimo wszystko już wówczas toczono spory odnoszące się do spraw polityki językowej. Zagadnienia związane z polityką wobec języków mniejszości narodowych zaczęto częściej poruszać wraz z przyjęciem przez Polskę w 2001 r. Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych (1995). Wtedy to nastąpiło „przesuniecie ram narodowych” w polskiej polityce językowej „ku ramom obywatelskim” (Pisarek, 2007). Zmianę optyki można było dostrzec także w nowelizacji Ustawy o języku polskim z roku 2004. Jednak praktyczny wymiar Konwencji został sprowadzony do oświadczenia uzgodnionego przez państwa członkowskie Rady Europy, która pozostawiła decyzję o uznaniu danej grupy mniejszościowej za sprawę poszczególnych sygnatariuszy: 37
