Doświadczenie pobytu w Polsce w narracjach zagranicznych studentów
(Lindlof, 1995, s. 174). Ponadto okazję do interpretacji znaczenia opowiadanych wątków można stworzyć, dzieląc się z narratorem własną wiedzą lub doświadczeniami – mogą one posłużyć za bodźce inicjujące konstruktywny dialog i zaangażowanie obydwu stron. Przed badaczami przeprowadzającymi wywiady z osobami pochodzącymi z innych kultur stoją dodatkowe wyzwania. Rafał Beszterda (2016) wskazał na kilka pułapek kulturowych, jakie czyhają na badaczy. Zwrócił szczególną uwagę na nadmierną pewność siebie, przejawiającą się przyjęciem założenia o jednolitości kultur europejskich lub uniwersalności ludzkich doświadczeń. Innym zagrożeniem dla pomyślnej narracji jest transkulturowość rozmówców i związana z nią trudność w uznaniu kulturowej hybrydyzacji jednostki przez osobę przeprowadzającą wywiad. Wśród pułapek metodologicznych Beszterda wymienił ograniczenia czasowe, którym może zapobiec skrupulatne przygotowanie się do wywiadu (np. zdobycie zawczasu solidnej wiedzy na omawiane tematy, uzyskanie jak największej liczby informacji o respondencie). Po drugie, język rozmowy musi być dostosowany do umiejętności komunikacyjnych rozmówcy. Wiąże się to również z samym formułowaniem pytań – należy unikać takich, które sugerują odpowiedź lub są niejednoznaczne8. Ponadto badacze mają skłonność do upraszczania form językowych, co może skutkować nadmiernym spoufalaniem się i wpływać na neutralność relacji badacz–narrator (Beszterda, 2016). Warto również zwrócić uwagę na dokładność transkrypcji wywiadu oraz utrzymanie skupienia przez badacza. Na wstępnym etapie procesu analizy danych wywiad może wydawać się mniej „naukowy”. Sesja narracyjna nie ma rygorystycznej struktury i dostarcza zarówno danych merytorycznych, jak i interpretacyjnych. Najczęściej więc badacze skupiają się na wyodrębnianiu i kategoryzowaniu wątków tematycznych, np. zgodnych z przyjętym podejściem teoretycznym lub celem badania. Analiza może jednak skupić się na odkrywaniu sposobu rozumowania, jaki respondent przedstawił w swojej opowieści (Holstein i Gubrium, 1995). Podejście jakościowe nie jest jedynym, jakie można zastosować do analizy zebranych danych. W ostatnich latach narracje są też analizowane metodami lingwistyki korpusowej i opierają się m.in. na odnajdywaniu słów kluczy, związków wyrazowych czy sentymentu wykorzystanych zasobów językowych.
8
Szczegóły na temat formułowania pytań zostały przedstawione w literaturze dotyczącej metodologii badań (np. Dörnyei, 2007; Patton, 2002).
58
