hình thành vào những thời điểm xác định của cuộc đời: đến tuổi sinh sản, các loài động vật khác giới tìm nhau, ve vãn nhau để giao phối, vào mùa lạnh, chim phương Bắc theo những con đường xác định di cư về các vùng đất phương Nam tránh rét, cá chình Châu Âu khi sinh sản, bao giờ cũng di cư ra biển Sargas, trung tâm Đại Tây Dương để đẻ trứng, mặt dầu sau mỗi lần như thế, đàn bố mẹ đều chết hết,…. Rõ ràng, những tập tính quan trọng của động vật thường xuất hiện liên quan với những tín hiệu rất cơ bản từ môi trường cũng như từ những nhu cầu bên trong cơ thể như nhiệt độ, độ ẩm, con mồi, vật dữ, những cá thể khác giới, sự đói, khát, nhu cầu giao phối, làm tổ, nuôi con,… mà những loại này được thể hiện rất đa dạng để con vật có thể thu nhận được bằng “tay”, bằng “mắt”, bằng “tai”, bằng “mũi” và bằng “lưỡi” của mình, nhưng cần nhớ rằng, kích thích ở thời điểm này có thể gây một phản ứng nhất định, nhưng ở thời điểm khác có khi không tạo ra một phản ứng nào, thậm chí còn gây ra phản ứng trái ngược, bởi vì cơ thể ở những thời điểm khác nhau thường rơi vào những trạng thái khác nhau. Tập tính cũng thường biến đổi theo thời gian và mang tính chu kì. Theo sự phát triển của cơ thể, nhiều tập tính có thể biến đổi (mất đi hoặc được thay thế bằng những tập tính mới), song nhiều tập tính lại được cũng cố và hoàn thiện. Sự hoàn thiện của các tập tính gắn liền với sự phát triển của hệ thần kinh và hoạt động của các chất nội tiết. Hoocmon của các tuyến nội tiết làm thay đổi môi trường bên trong mà ở đó có hệ thần kinh đang hoạt động và gây ảnh hưởng lên tập tính bằng nhiều con đường. ví dụ, nhờ hoocmon sinh dục mà các “dấu hiệu” sinh dục thứ cấp dần dần được hình thành và phát triển trong quá trình phát triển của cơ thể: sự phát triển của mào và bộ mã đẹp của gà trống; sự “vỡ tiếng”, mọc ria ở con trai mới lớn; ngực, mông phát triển ở thiếu nữ dậy thì,…. Những động tác qua lại giữa trạng thái hoocmon và các yếu tố bên ngoài đóng vai trò quan trọng trong sự điều chỉnh tập tính và thường xảy ra rất phức tạp. 2.6.4. Tập tính dựa trên các phản xạ có điều kiện: Phản xạ có điều kiện là trạng thái khởi đầu của tập tính và nó được hình thành trên cơ sở những kích thích có điều kiện (hay tín hiệu có điều kiện) đi tìm trước các phản xạ không điều kiện. Dạng tập tính này xảy ra nhờ mối liên hệ thần kinh của một cơ quan thụ cảm nào đó và đáp lại bằng một phản ứng trả lời tương ứng không qua cung phản xạ. các cung phản xạ không hoàn toàn là một công tắc đơn giản mà còn có Bài giảng Sinh thái học đại cương
Trang 66
