để đưa đến những phản ứng chính xác trước các tình huống là đặc trưng của hệ thần kinh thuộc động vật cao cấp. Hệ thần kinh với sự xuất hiện của chất xám và sự tăng lên về số lượng tế bào thần kinh do sự tăng cả khối lượng và diện tích bề mặt não bộ là cơ sở cho việc học tập cao cấp và sự tư duy của con người. 2.6.7. Tập tính xã hội. Tập tính xã hội bao gồm những mối tương tác giữa các cá thể cùng loài, dựa trên mối liên kết sinh sản giữa các cá thể khác giới, mối quan hệ chăm sóc và bảo vệ con cái của đàn bố, mẹ, mối quan hệ huyết thống và di truyền giữa các thế hệ. những sinh vật sống thành xã hội ở những mức độ tổ chức khác nhau như: bầy, đàn,… liên hệ với nhau bằng những thông tin hay các tín hiệu mà chúng có thể nhận biết ra nhau, những trạng thái của nhau thông qua các tín hiệu. Cá sống đàn, nhận biết qua “màu sắc đàn”. Tằm đực nhận biết những cá thể khác giới bằng chất tiết bombicom được tiết ra từ con cái. Các loài hưu, cầy mướp, cầy hương,… có những tuyến tiết “hương” ở hốc mắt, ở gốc đuôi, xung quanh vùng hậu môn. Nhiều loài còn sử dụng cả nước tiểu, phân như là những tín hiệu để nhận biết nhau hay để “đánh dấu” vị trí. Nhiều loài sử dụng âm thanh như côn trùng, ếch nhái để gọi bầy. Các chất hóa học tiết ra bởi sinh vật, được con vật sử dụng như những thông tin gọi là pheromon. Những tín hiệu nhận biết qua thị giác, không chỉ là màu sắc mà còn là điệu bộ của các con vật khác giới, đặc biệt là hiện tượng “khoác áo cưới”, các cử chỉ “khoe mẽ” như nhảy múa và những động tác “kệch cỡm” không đúng lúc của con đực. như vậy, sống trong xã hội, sinh vật phải phụ thuộc vào nhau, chúng chia sẽ trách nhiệm trong việc tím kiếm thức ăn, xây tổ, nâng cao hiệu quả bảo vệ, hiệu quả sinh sản,…. Một số loài côn trùng như mối, kiến, ong và cả con người sống trong một xã hội phức tạp và phát triển cao nhất trong sinh giới. Trong xã hội ong, vị trí của mỗi cá thể được xác lập ngay từ khi mới sinh. Ong thợ chẳng bao giờ được bén mảng đến gần ong chúa, còn những con ong đực chỉ hữu dụng khi ong chúa kén “phò mã” để thực hiện giao thoa sinh sản, sau đó chúng thường rời khỏi tổ. ong chúa là biểu tượng cho sự tồn tại của cả đàn ong, được chăm chút chu đáo và chỉ làm nhiệm vụ sinh sản. Ngược lại xã hội của động vật có xương sống cấu trúc ít chặt chẽ hơn và như vậy, xã hội dành cho các cá thể cơ hội thay đổi vị trí của mình, tức là có điều kiện để nâng cao vị thế trong xã hội. Nhiều xã hội động vật có sự lãnh đạo “tập thể”, song nhiều xã hội có con đầu đàn. Việc xác lập con đầu đàn là những trận “đọ sức”, thường của các cá thể đực. Bài giảng Sinh thái học đại cương
Trang 69
