Markant Magazine nr1 2021

markant

MAGAZINE · NR.3 2021 NIEUW MARKANT JAAR WORDT ‘VEELZIJDIG’ Welk type ben jij?

DOE HET ZELF Met mealprepping eet je gezonder DOSSIER MENOPAUZE ‘Dit is hét moment om te bepalen wat je verder met je leven wilt’ MODE Back to business!

Angelique Van Ombergen werkt bij ruimtevaartagentschap ESA

‘Er is nog veel dat we niet weten’ HET BLAD VAN MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG

‘Gaat wat ik nalaat aan een goed doel ook echt voor 100 % naar dat goede doel?’

Sinds 1 juli 2021 wel.

Vraag nu onze gratis gids aan!

Sinds 1 juli 2021 is in Vlaanderen de erfbelasting voor een goed doel 0 %.

Uw legaat gaat dus belastingvrij naar ons. Daardoor kunnen we met uw bijdrage nóg meer doen om kanker uit de wereld te helpen. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten, testament en schenken. Inclusief de laatste wijzigingen in kader van de hervormingen van de schenk- en erfbelasting.

✁ Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament.

Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.

De heer Voornaam

Mevrouw Naam

Straat Postcode

Nummer

Bus

Gemeente

Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69.

Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.

MA_3_21

Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel.

VOORWOORD

Thuiskomen

D

‘Het angeltje van twijfel mag zich geen weg banen naar onze harten’

e vakantieperiode is weer achter de rug. Wie vakantie zegt, denkt aan zon, zee en andere zaligheid, maar juni en juli waren kille en herfstige maanden.

En of dat niet genoeg was, werden een deel van ons land en Duitsland letterlijk overspoeld door een waterbom.

Apocalyptische beelden van kolkende rivieren, radeloze mensen op het dak van hun huis, rondzwalpende auto’s en weggespoelde dorpen staan op ons netvlies gebrand. Op een paar luttele minuten verloren mensen hun have en goed. Sommigen kwamen nooit meer thuis.

Een golf van menselijke solidariteit kwam op gang. Het voelt goed dat vrijwilligerswerk de hoeksteen blijft van een warme samenleving. Alles wat essentieel is, is tegelijk zichtbaar en verborgen, leert een Japanse wijsheid.

De watersnood in Europa, de verzengende warmte in Canada... wie nu nog niet wil geloven in de uitwassen van de klimaatopwarming, is ziende blind. Klimaatdoelstellingen worden op macrobeleidsniveau bepaald, maar de verandering gebeurt vanuit de basis.

Als we samen steentjes in een rivier verleggen, veranderen we de loop van de rivier. ‘Veelzijdig’ Markant sensibiliseert tot een ecobewust(er) leven en heeft een waaier aan concrete acties.

Vorig jaar hebben we onder de radar moeten werken. Wij misten jullie. Vanop een afstand bleven we paraat voor jullie. Met als resultaat een veelzijdig programma om jullie opnieuw fysiek te verwelkomen. Eindelijk weer samen. Thuiskomen.

Wij hebben er alle vertrouwen in en wagen de sprong. We willen de doemdenkers en alles wat de heropening kan blokkeren, bezweren. Het angeltje van twijfel mag zich geen weg banen naar onze harten. Het voelt soms moeilijk omdat onzekerheid een remmende factor is. Het is niet eenvoudig om met veel te zijn, maar het is een uitdaging om daar verantwoord mee om te gaan.

De jaarprogramma’s van de afdelingen getuigen van een positief enthousiasme. Laat jullie daarin meeslepen. We kunnen niet blijven leven met de handrem op. We gaan van elk moment een moNUment maken!

Gudrun Verschuere Algemeen Voorzitter Markant vzw www.markantvzw.be Volg ons op

3

Inhoud SEPTEMBER 2021

4 GESPOT Nieuws van Markant, Artemis en Best Pittig

6 ANGELIQUE VAN OMBERGEN

20

over wat de ruimte ons leert over de mens

12 DOE HET ZELF Mealpreppen, een makkie

15 BENTOBOXEN handig voor onderweg

16 ZAKENDOEN

Dossier menopauze

‘Crowdfunding’ voor creatieve beroepen

18 MARKANTE ZAAK Els Vande Sompele is de vrouw achter Couture Els

20 DOSSIER De menopauze als nieuw begin

26 DURF TE VRAGEN Nieuwsanker Fatma Taspinar

28 LEVENSVERHAAL Oud-hoofdredactrice Anne Van Herreweghen

32 IN ONZE TIJD Sporten

34 UIT DE COMFORTZONE Vliegen met een drone

36 COLUMN Lut Geypens

45

6

Angelique Van Ombergen: ‘Ik hoef niet per se zelf naar de ruimte’

52

38 KOKEN Het recept van Karolien Olaerts

Cabaretière Nele Bauwens: ‘Eindelijk kan ik mijn verhaal vertellen’

42 MODE Back to business

45 MODE-INTERVIEW Annelies Van Valckenborgh maakt lapjesmode

46 BOEK

26

Alles over vrouwelijk ­l eiderschap

50 FILM The Assistant

52 CULTUUR Nele Bauwens kijkt uit naar het na jaar

55 CULTUURTIPS

38

56 VEELZIJDIG is het nieuwe jaarthema

60 MARKANTE EVENTS 62 COLUMN Ann-Marie Cordia

64 COLOFON

42

Rokken zijn terug in alle lengtes

GESPOT

NIEUWS VAN MARKANT, BEST PITTIG & ARTEMIS Minigolf met Markant Neeroeteren

DINER SUR TERRE MET MARKANT KACHTEM Markant Kachtem ging op culinaire ontdekkingstocht in de 400 vierkante meter grote moestuin van Annelies en Jeroen en hun biologisch huiskamerrestaurant. Dit Diner sur Terre zag er verrukkelijk uit!

Na een bizar werkjaar sloot Markant Neeroeteren het jaar sportief af. Ze gingen een balletje slaan bij de Citygolf in Maaseik. Zes holes speelden ze en ondertussen kreeg de groep een heleboel leuke verhalen te horen.

WIJ WILLEN JOU IN ONS MAGAZINE! Heb je ook nieuws uit jouw afdeling dat je in het volgende Markant Magazine wil? Mail dan alle informatie en foto’s voor 8 oktober naar redactie@markantvzw.be.

AFSLUITDINER MARKANT BILZEN

‘Veelzijdige’ wandeling in Zemst

Wat een blij weerzien in Zemst, tussen de voorzitters van de regio Vlaams-Brabant en Brussel, begin juni, na maanden van Zoomen. De voorzitters deden eerst een ‘Veelzijdige’ wandeltocht om vervolgens te klinken op het nieuwe werkjaar.

6

Niks zo fijn als een avond met lekker eten en mensen die je graag ziet. Markant Bilzen genoot in goed gezelschap van een etentje in het Bevershof.

GESPOT

MARKANT TIELT BEDANKT ANNEMIE BOGAERT Annemie Bogaert heeft zich jarenlang ingezet voor Markant Tielt.

En daar wilden de dames van Markant Tielt haar graag voor bedanken bij de afsluit van hun werkjaar. Ook van ons een grote merci, Annemie!

MARKANT DIEPENBEEK ZET CLEMENCE LENAERS IN DE BLOEMETJES Zoals Clemence Lenaers zich 33 jaar ingezet heeft voor Markant Diepenbeek, is bewonderenswaardig. Haar jarenlange toewijding als bestuurslid werd bewierookt in een ludiek gedicht. De groep zal haar enorm missen.

Markant Neerpelt wandelt en ruimt op!

Hoe schoon is dat! Markant Neerpelt ging tijdens de wekelijkse wandeling zwerfvuil opruimen. Bedankt hiervoor, want alle beetjes helpen. ■

Illustratie: Nikki Rodriguez via The Noun Project

SALSA MET MARKANT HAMONT-ACHEL

Wat een fijne verrassing voor Markant Hamont-Achel. De groep werd getrakteerd op een salsaoptreden. En of het zin geeft, om zelf de beentjes te strekken.

7

Het kan nooit kwaad om goed omringd te zijn in het leven. Bij Angelique Van ­Ombergen waren het vooral haar grootouders en haar vrouw die haar ­steeds ­aanmoedigden haar dromen te volgen. ­Vandaag werkt ze bij het Europees Ruimteagentschap (ESA) als ­wetenschaps­coördinator Human Research. Het is haar missie om wetenschap ­toegankelijker te maken, ook voor kinderen. “Zalig om die oogjes te zien fonkelen, wanneer je ze meeneemt in de wondere wereld van het heelal.”

Tekst Nathalie Dirix | Foto’s SarahVan Looy | Make-up Emilie De Roo

COVERINTERVIEW

‘Ik ben mijn grootouders nog altijd dankbaar’

V

anwaar jouw fascinatie voor wetenschap?

Ervaren de astronauten daardoor beperkingen?

“Het kwam alvast niet door de omgeving waarin ik opgroeide. Als jong meisje was ik wel heel nieuwsgierig naar de wereld rond mij. Dat zie je vaak bij kinderen. Ze krijgen maar niet genoeg van de waarom-vraag. Bij mij bleef dat grote verlangen naar kennis met de jaren groeien. Dat de wetenschap mijn bestemming zou worden, stond al vroeg in de sterren geschreven.”

“Ik herinner me nog hoe gelukkig ik was, toen ik voor mijn plechtige communie een abonnement op National Geographic kreeg. In die tijd had ik nog een andere favoriete bezigheid: alle hoofdsteden van buiten leren. Ik was in de wolken met de wereldatlas die mijn grootouders me cadeau deden.”

“Ik ben grotendeels door hen opgevoed. Wat ik vooral gewaardeerd heb, is de vrijheid die ze mij gaven. Hoewel ze niet wetenschappelijk geschoold waren, hebben ze mijn honger naar kennis nooit willen stoppen. Integendeel, als ze merkten dat ik geboeid was door de aarde, dan kochten ze dus zo’n atlas voor me. Ze hebben me de ruimte gegeven om te worden wie ik werkelijk ben. Hoewel ze er allebei niet meer zijn, weet ik zeker dat ze tevreden kijken naar die kleindochter van hen. Dat ze vooral niet vergeten dat ik ze nog steeds heel dankbaar ben.”

“Wij kunnen dit soort wijzigingen minutieus meten. Maar dat wil nog niet zeggen dat de astronauten dat als hinderlijk ervaren.

Stel dat je arm twee millimeter langer zou worden, dan merk je waarschijnlijk niets van die subtiele verandering. Het is echter te vroeg om definitieve conclusies te trekken. Het onderzoek is volop aan de gang. Wat we wel weten, is dat het zicht van sommige astronauten vertroebelt wanneer ze in de ruimte verblijven. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de toename van hersenvocht. Het is een belangrijke bevinding om rekening mee te houden bij het voorbereiden van bemande ruimtemissies.”

Het menselijk brein is bijzonder complex. Denk je dat wij als mens in staat zijn het ten volle te begrijpen?

“We weten al heel veel. Tegelijkertijd is er ook heel veel dat we nog niet weten. Dat we niet weten wat we niet weten, maakt het net moeilijk. Gelukkig worden de meetmethodes, onder meer dankzij artificiële intelligentie, steeds meer geavanceerd.

Daardoor wordt het mogelijk om het breinonderzoek in het algemeen en dus uiteindelijk ook bij astronauten verder te verdiepen en uit te breiden.”

Levert dit soort onderzoek ook een meerwaarde voor ons, bewoners van de aarde?

Na je master audiologische weten­schappen deed je een doctoraat over hoe de hersenen van astro­ nauten zich aanpassen aan de ruimte. Tot welke inzichten kwam je?

“Dat er altijd een direct verband is, lijkt me een brug te ver.

“Ik heb voor dat doctoraat ook de klinische aspecten van evenwichtsstoornissen onderzocht waarmee sommige mensen hier op aarde kampen. Dat klinkt minder spectaculair dan het functioneren van de hersenen van astronauten, maar was even interessant. We ontdekten dat evenwichtsstoornissen vaak gepaard gaan met veranderingen in het brein. Dat inzicht kan helpen om tot een doeltreffende therapie te komen.”

“Bij astronauten deden we een aantal testen, voor én nadat ze de ruimte ingingen. We zagen dat hun hersenvocht na een verblijf van enkele maanden in de ruimte toeneemt. De verklaring?

Zoals je weet, kom je in de ruimte los van de zwaartekracht van de aarde. Daardoor stroomt er meer vloeistof naar het bovenste gedeelte van je lichaam, ook naar je hoofd. Het volume van de grijze stof – de bouwstenen van je hersenen waarbinnen informatie opgeslagen zit – neemt af. Hetzelfde geldt in beperktere mate voor de witte stof. Deze zorgt voor de verbindingen, zodat informatie tussen de hersencellen kan doorgegeven worden.”

Wie is Angelique Van Ombergen?

• geboren in Beveren op 14 november 1989.

• haalde een doctoraat in de Medische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen in september 2017, waar ze sinds oktober 2019 nog werkzaam is als gastprofessor.

• werkt als Science Coordinator Human Research bij het Europees Ruimteagentschap (ESA).

• onderzocht onder meer hoe de hersenen van astronauten zich aanpassen aan ruimtereizen en deed onderzoek naar het menselijk evenwichtssysteem.

• organiseert met de vereniging Space4Youth ruimtekampjes voor kinderen.

• schreef twee kinderboeken (In mijn hoofd en Reis naar de sterren) en Ruimtereizen: ons brein in extreme omstandigheden. ▲

9

COVERINTERVIEW

Algemeen kan je wel stellen dat het onderzoek bij astronauten onze inzichten over het menselijk lichaam verruimt. Zo worden in de ruimte de botten van astronauten brozer. Je kan het vergelijken met de effecten van osteoporose die je bij patiënten ziet. Ook bij hen zorgt een verstoord evenwicht tussen botaanmaak en -afbraak voor fragielere botten. Bij astronauten kunnen we de fysiologische aspecten echter heel precies meten, zowel voor als na de ruimtereis. Dat levert interessante vergelijkende data op.”

“Voor het Europees Ruimteagentschap is dit een gevoelig punt.

Bij onderzoeksprojecten stellen we ons steeds de vraag: what’s the benefit for the earth? Toegegeven, soms gaan er jaren overheen om tot waardevolle conclusies te komen waarmee we het leven van mensen op aarde kunnen verbeteren. Maar dat is net de kern van wetenschap. Het is geen lineaire zoektocht die je van A naar B brengt. Het is door grenzen te verleggen en nieuwe, onbekende oorden te betreden dat je verrassende ontdekkingen kan doen.”

Het valt op dat je met je artikels en blogs wetenschap zo dicht mogelijk bij de mensen wil brengen. Wat drijft je?

omgeving te maken met mensen met neurologische aandoeningen.

Denk maar aan alzheimer of parkinson. In het boek krijgen ze een verklaring voor deze ouderdomsaandoeningen. Ze gaan begrijpen dat ze een gevolg zijn van de werking van de hersenen.

Net zoals verliefdheid dat is. Ook dat komt aan bod: wat gebeurt er in onze hersenen als we vlinders in onze buik voelen? (lacht)” Een tijdje geleden richtte je Space4Youth op.

“Samen met Michiel Spaens, een STEM-leerkracht (STEM staat voor Science, Technology, Engineering en Mathematics, red). in het middelbaar en vriend van me. Hij bracht ook Valentijn Cap aan boord, ook een STEM-leerkracht. Onze missie is wetenschap en ruimtevaart op het niveau van kinderen te brengen. Twee keer per jaar richten we een eendaags ruimtekamp in waarin je allerlei interessante zaken over de planeten en astronauten te weten komt. Je leert er zelfs je eigen Marsrover bouwen.”

‘Ik wil nog steeds zo leven dat mijn tijd hier op aarde er wel toe doet’

Hoe zijn de reacties van de kinderen?

“Je zou er van staan te kijken hoeveel de meesten van hen al over de ruimte weten. Zelf vind ik het bijzonder spannend om te doen. Zalig toch als je die oogjes ziet fonkelen wanneer je ze meeneemt in die wondere wereld van het heelal. Ik vind het ook leuk dat ik dit als vrouw kan doen. Ik ben ervan overtuigd dat het helpt om het cliché van de mannelijke wetenschapper te doorprikken. Regelmatig krijg ik nadien nog reacties van ouders van meisjes die deelnamen. Ze vertellen me dat hun dochters weken later nog over het ruimtekamp spreken. Kijk, als die meisjes door de deelname aan het kamp voor goed bevrijd zijn van de gedachte dat wetenschap gendergebonden zou zijn, dan mogen we meer dan tevreden zijn.”

“Het kan ouderwets klinken, maar ik vind het belangrijk om iets terug te geven aan de maatschappij.

Ik ben me goed bewust dat ons wetenschappelijk onderzoek met belastingsgeld gefinancierd wordt.

Het is dan ook vanzelfsprekend dat we de belastingbetalers op de hoogte brengen en houden van de resultaten van ons onderzoek. Ze hebben daar recht op. Ik weet dat wetenschap niet altijd behapbaar is voor het grote publiek. Als wetenschapper vind ik het echter mijn plicht om de kennis die wij verzamelen op een heldere en verstaanbare manier met niet-experten te delen. Daar kruipt best wat tijd in, maar dat mag ons niet beletten om het niet te doen. Wat mij betreft, is het even belangrijk als onze publicaties in wetenschappelijke tijdschriften. En eerlijk gezegd, ik vind het ook leuk om te doen (lacht).”

Het ESA richtte zich dit jaar tot vrouwen om zich kandidaat te stellen als astronaut. Hoe was de respons?

“Moeilijke woorden ga ik alvast niet uit de weg. Ik probeer ze zo helder mogelijk uit te leggen. Ik betrek het onderwerp ook zoveel mogelijk op hun leefwereld. Ook kinderen krijgen in hun

10

▲

“Uit heel Europa ontvingen we 22.589 kandidaturen. Dat is bijna drie keer meer dan bij de vorige oproep in 2008. Opvallend: een kwart van de kandidaten zijn vrouwen. In België solliciteerden er in totaal 1.019 mensen. 234 van hen zijn vrouw. Dat is dus ongeveer een vierde. Het vertelt ons dat er nog een weg te gaan is. Tegelijkertijd merk je dat er stilaan schot komt in de nobele zaak van ‘meer vrouwen in de ruimte’.”

Je schreef ook het kinderboek In mijn hoofd, over de werking van onze hersenen. Hoe breng je zo’n complexe materie op maat van kinderen?

11

COVERINTERVIEW

Wil jij een ruimtereis maken?

Hoe slim gaan wij om met de klimaatopwarming?

“Niet meteen. Ik heb me dus niet kandidaat gesteld. Ik denk dat ik vanuit mijn functie op aarde ook een nuttige bijdrage aan het ontdekken van de ruimte kan leveren. Een missie van een paar weken of maanden daarboven zou ik oké vinden. Maar voor een langere tijd in de ruimte verblijven, dat zie ik mezelf niet doen.

Daar zijn anderen beter voor geschikt.”

“Wat me vooral stoort, is dat er nog mensen zijn die de wetenschap in dezen niet geloven. De feiten zijn wat ze zijn. Als ik zie hoe sommigen vatbaar zijn voor complottheorieën, dan krijg ik het benauwd.”

Sinds kort bekleed je een nieuwe functie bij het ESA. Je bent Discipline Lead voor Life Sciences. Hoe zou je je leiderschapsstijl omschrijven?

Uit onderzoek weten we dat er op Mars water was en nog steeds is. En dat er door beschadiging van het magnetische veld rond de planeet zeeën opgedroogd zijn. Hoe meer we de ruimte verkennen, hoe meer we ons bewust worden van onze kwetsbaarheid en nietigheid.

Hoe ga jij met die gedachte om?

“Als wetenschapper ben je getraind om op een rationele manier naar dit soort dingen te kijken. Het doet je beseffen hoe relatief alles is. Dat biedt voordelen. Je maakt je niet langer druk over welke schoenen of make-up je draagt. Maar dat relativiteitsbesef mag niet te veel doorslaan. Ik koppel het wetenschappelijk en persoonlijk perspectief los van elkaar. Mijn bestaan mag dan misschien maar een speldenknop zijn in het grotere geheel, ik wil nog leven op een manier dat mijn tijd hier op aarde er wel toe doet.”

“Ik ben verantwoordelijk voor het wetenschappelijk pro­gram­ ma van de Life Sciences activiteiten. Ik realiseer pro­ jecten via samenwerkingen met internationale partners of onder­ zoeksteams. Ik probeer mensen zoveel mogelijk op individuele basis te benaderen. Iedereen is anders.

Ik wil dat respecteren. Transparant communiceren is ook belangrijk.

Zelfs al moet ik iets meedelen dat niet populair is, doe ik dat zo helder mogelijk.”

‘Ik vind het mijn plicht om de kennis die wij verzamelen, ­helder te delen met niet-experts’

Vrouwen twijfelen vaak of ze geschikt zijn voor leidinggevende functies. Wat raad je hen aan?

“Nog te veel vrouwen denken van zichzelf dat ze niet gekwalificeerd zijn voor een job. Vrouwen die wel solliciteren, hebben er meestal erg diep over nagedacht. Dat mechanisme kan remmend werken.

We zouden als vrouw wat meer moeten durven springen. Je hoeft niet 100 percent zeker te zijn dat je 100 percent geschikt bent. Nu jaren geleden heb ik ook even getwijfeld of ik zou kandideren voor de job bij het ESA. Gelukkig gaf mijn vrouw me toen een duwtje in de rug (lacht).” ■

Wat hoop je dat het heelal nog zal onthullen?

“Een moeilijke vraag. Er is zoveel onbekend terrein in dat gigantische heelal. Ik zoek het nog liever wat dichter bij huis. (lacht) Ik hoop dat de wetenschap ons zal helpen om behandelingen voor kanker en aandoeningen zoals alzheimer te optimaliseren.

Dan zouden we het leed van velen kunnen verlichten. Dat is voor mij essentieel. Laten we in onze ruimteprojecten de meerwaarde voor de mens centraal blijven stellen.”

Geloof je dat er ander intelligent leven in de ruimte is?

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven.

Stuur een mail naar redactie@markantmagazine.be.

“De ruimte is zo enorm groot dat ik het haast onmogelijk acht dat er enkel op aarde intel­ligent leven zou zijn. Hoe die wezens er zouden uitzien, weet ik niet. Voor ons als mens is het moeilijk ons dat concreet voor te stellen. En wat bedoelen we precies met ‘intelligent’? Dat is al stof voor een filosofische discussie.”

13

Goed begonnen is half gewonnen

14

DOE HET ZELF

Betrap jij jezelf er regelmatig op dat je op weg naar huis al scheel ziet van de honger maar nog langs de winkel moet? En hoe kan je morgenavond iets voedzaams eten als je recht van je werk naar die actitiveit van Markant gaat? Misschien is mealpreppen wel iets voor jou.

Tekst BrigitteVermeulen

A

BATCH COOKING Maak dubbele porties van spaghettisaus, stoofvlees, goulash, veggieballetjes in tomatensaus… Dat smaakt allemaal zoveel beter als dat even heeft mogen pruttelen.

Het is een kleine moeite om een paar extra wortelen of uien te snijden of vlees aan te stoven, jouw pan is op dat moment toch al vuil. En wat over is, gaat in de diepvriezer voor een snelle versbereide maaltijd in de toekomst.

VUL JE OVEN Als je de oven voorverwarmt, denk dan na over wat je nog in de oven kan klaarmaken, zodat je vermijdt dat je de oven telkens weer moet opwarmen.

Maak je bijvoorbeeld graag geroosterde patatjes in de oven, schuif dan gerust na de aardappelen ook een bakplaat met repen ontbijtspek in de oven, en een gehalveerde butternutpompoen. Terwijl de oven het werk doet, heb jij je handen vrij om de rest van de soepgroenten te snijden en ben je weer een stapje voor.

BEREID SNACKS VOOR Behoed jezelf voor een aanval op de koe­ kenkast tijdens een hongerige bui en schil een paar extra wortelen of komkommer,

15

en stop die in een glazen bokaaltje dat je kan vullen met water en goed afsluiten.

Maak één keer een grote portie van een dip zoals hummus, waar je ook delen van kan invriezen. Of breng een lekkere dip mee uit de winkel. Zo maak je een voedzame keuze makkelijk beschikbaar.

VARIEER MET KRUIDEN EN SAUSJES Het is niet omdat je een kilo (veggie) gehakt in de pan hebt gebakken, dat je het op dezelfde manier moet opeten.

Gebruik krui­den en sausjes om eindeloos te variëren. Maak er lekkere taco’s van en bewaar de rest voor een spaghettisaus, en als je daarvan over hebt, kan je die weer gebruiken voor een lasagne. Zo maak je met hetzelfde gehakt totaal verschillende ge­rechten, met minimum extra inspanning.

DENK AAN VOEDSELVEILIGHEID Zet geen loeihete ketel soep rechtstreeks in de koelkast, dan wordt de volledige koelkast warm. Maar een grote kookpot koelt ook veel te traag af op je aanrecht.

Vanaf 60°C komt ons eten in de gevarenzone waar bacteriën zich razend­ snel vermenigvuldigen. Bedoeling is dat warme gerechten zo snel mogelijk naar 10°C en lager moeten afkoelen.

Verdeel je warme soep of spaghettisaus dus eerst in kleinere potjes, laat deze even afkoelen op het aanrecht en zet ze dan in de koelkast. Correct afgekoeld en goed afgesloten kan je jouw voorbereide groenten of gekookte pasta makkelijk drie à vier dagen bewaren.

CHECK JE AGENDA Het heeft uiteraard niet veel zin om zeven maaltijden te koken terwijl je die week al afgesproken hebt om te gaan eten met vriendinnen of naar jouw ouders gaat.

Kijk in je agenda welke dagen van de komende week mogelijke knelpunten zijn en probeer daar naar te plannen.

▲

l gehoord van ‘mealprep’ of ‘meal preparation’? Het woord zegt het zelf: maal­ tijden voorbereiden. Want voorbereiding is de sleutel tot succes als je gezond en gevarieerd wil eten. Maar hoe kan jij hiermee aan de slag om ook op drukke weekdagen een verse maaltijd op tafel te krijgen?

In de traditionele zin betekent ‘mealprep’ dat je een weekmenu opmaakt, één keer per week alle boodschappen haalt en meteen in de keuken de handen uit de mouwen steekt. Na je winkelbezoek ga je bijvoorbeeld groenten wassen, waarna je volledige maaltijden kan voorkoken – kwestie van tijdens de week het eten vlot op tafel te zetten. Maar uiteraard hoef je niet het hele weekend in je keuken door te brengen. De eindeloze Instagramvoorbeelden met #mealprep van perfect georganiseerde koelkasten kunnen zelfs nogal intimiderend overkomen. Maar mealpreppen doe je volgens je eigen wensen en noden. Met deze tips ga je meteen aan de slag.

LEG JE PAN OF KOOKPOT VOL Het kost veel minder tijd om meer van iets te maken, dan telkens opnieuw te beginnen voor een kleine hoeveelheid. Het kost bovendien minder energie en veel minder afwas. Kook een dubbele portie aardappelen, de helft laat je afkoelen voor een aardappelsalade of gebakken patatjes later in de week. Hetzelfde geldt voor pasta: kook altijd een volledig pak, of zelfs dubbel: die extra pasta is een superstart voor de lunchboxen. Bak niet één kipfilet maar leg jouw pan of ovenschotel vol en scheur de rest van de kip in stukjes om mee te nemen met die pasta, of mengen met wat mayonaise voor op de boterham.

DOE HET ZELF

Foto: Istock

‘Schakel je ­huisgenoten in voor ­ inspiratie’ POTJES, POTJES, POTJES Investeer in kwalitatieve potjes die goed afsluiten. Denk aan glazen schotels met een klikvast deksel. Deze nemen niks van geur op en geven geen schadelijke stoffen in je eten af wanneer je jouw eten er opnieuw in opwarmt. Je kan de glazen schotels ook invriezen, opwarmen in de microgolf én in de oven. Dat is meteen afwas gespaard.

ZET JE APPARATEN AAN HET WERK Heb je een rijstkoker of een keukenrobot?

Zet ze aan het werk! Niemand maakt graag de keukenrobot vuil om maar drie wortels te raspen. Draai er meteen een heel pak wortels door, de keukenrobot afwassen moet je toch. De rest van de worteltjes gaat die week mee in de brooddozen als rauwkost bij de lunch of kan zelfs in de soep.

GEBRUIK SHORTCUTS Om een beetje snelheid te winnen in de keuken is er niemand die zegt dat je echt alles van nul moet bereiden. Breng een ge­braden kip mee van de markt, ge­­bruik voorgesneden (diepvries)groenten en koop een lekker potje verse pesto…

INSPIRATIE? Check zeker ook @mealplanaddict en @workweeklunch op Instagram

DE GROOTSTE VOORDELEN MEER RUST

Heb je meer nood aan rust en ben je een goede planner? Probeer dan een weekmenu op te stellen, inclusief grote boodschappenlijst. Dat bespaart je heel wat googelen naar recepten en tripjes naar de winkel. Want bedenk hoeveel tijd je elke keer besteedt aan boodschappen doen en hoeveel tijd je kan winnen door dit te bundelen. Schakel zeker je huisgenoten in voor extra inspiratie en maak het vooral niet te moeilijk. Het is niet realistisch om een hele week nieuwe ­recepten te proberen. Maak genoeg ruimte voor bekende gerechten waar je geen recept voor nodig hebt.

VOEDZAMER ETEN Je weet wat je eet. En je maakt makkelijker een voedzame keuze. Als je bij­ voorbeeld een meloen koopt, blijft die vaak heel lang ergens in een hoekje van de koelkast liggen. Maar als je die meloen meteen in stukken snijdt en zichtbaar in de koelkast plaatst, is die binnen de kortste keren opgesmikkeld. Herkenbaar?

Mealprep draait ook om gezonde keuzes makkelijker te maken.

MINDER VERSPILLING Dankzij een weekmenu koop je enkel wat je gepland hebt en vermijd je impuls­ aankopen. Maar bovenal: je bereidt al je groenten al voor, waardoor je de moed niet verliest om nog te beginnen koken wanneer je al vergaat van de honger. Je weet dat er thuis gewassen en gesneden verse groenten voor je klaarstaan en je echt snel iets op tafel kan toveren. Zo vermijd je dat je heel wat voedsel – én geld – weggooit. ■

16

LUNCH

Leve de bentobox

De fancy box: yoghurt met (diepgevroren) frambozen, pindanoten, wortel, wraps met cocktailsaus, sla en knackworst, M&M’s en fruitsla.

Is je kind de dagelijkse boterhammen beu of wil je zelf weleens wat anders als lunch? Maak dan een bentobox. Deze lunchbox met vakjes kan je naar hartelust vullen met de gekste en lekkerste dingen. Als je je waagt aan een google-zoektocht, kom je de meest creatieve – en vaak arbeidsintensieve – combinaties tegen, maar omdat gezond ook makkelijk kan zijn, geven we graag wat gevarieerde inspiratie mee. Je kan de lunch een dag van tevoren maken en bewaren in de koelkast. Door de verschillende vakken blijft het eten van elkaar gescheiden en vers. Als je gaat voor vochtige voedingsmiddelen zoals yoghurt, appelmoes en sausjes, zorg er dan voor dat je een bentobox hebt die lekvrij afsluit.

Smakelijk! Tekst Geertrui Nees | Foto’s JanVoncken

De easy box: noten en bananenchips, smeerkaas met broodstokjes om te dippen, g ­ ekookt ei, a ­ ppel en paprika.

17

De ik-wil-toch-wel-een-boterham box: popcorn, aardbeien, satés van ham en wraps, boterhammen met kaas, augurkjes, kiwi. ■

ZAKENDOEN

‘Crowdfunding’ voor creatieve ondernemers Vandaag kan je als kunstenaar, schrijver of muzikant zelf online op zoek naar mensen die jouw werk ­financieel willen ondersteunen. Maar hoe begin je als creatieve ondernemer aan deze vorm van ­crowdfunding?

Tekst Selma Franssen en Linda A.Thompson e hebt vast weleens van crowdfunding gehoord: burgers die via digitale platformen eenmalig een groot bedrag samenbrengen om een project te steunen dat ze willen realiseren. De populariteit van crowdfunding leidt sinds kort tot nieuwe vormen van publieksfinanciering, die het mogelijk maken om doorlopend geld te geven aan creatieve ondernemers die je wil steunen. Ondernemende Vlamingen wagen zich steeds vaker aan deze vormen van rechtstreekse financiering, die in de Angelsaksische landen al ingeburgerd zijn.

ELKE MAAND EEN LIEDJE De grootste speler die zo’n modern mecenaat mogelijk maakt, is het platform Patreon. Makers geven je er de optie om aan de hand van een glijdende schaal maandelijks een vast bedrag te geven, waarvoor je bepaalde voordelen ontvangt. Zangeres Joni Sheila (31) uit Gent was er al in geslaagd om twee albums te financieren via crowdfunding, toen ze besloot om Patreon een kans te geven. Inmiddels steunen zestien fans elke maand haar muziekcarrière. Het merendeel draagt bij met een klein bedrag van een paar dollar, anderen steunen haar met 20 of 50 dollar.

“Aanvankelijk maakte ik elke maand een nieuw liedje om mijn patrons te bedanken. Voor wie met 50 dollar steunde, nam ik zelfs elke maand een cover op van een liedje dat de fan zelf mocht kiezen. Daar kroop erg veel werk in, daarom wissel ik liedjes nu af met foto’s of persoonlijke verhalen”, vertelt Joni. “Mijn patrons leren me zo kennen als mens. Patreon is meer dan financiering, ik bouw via het platform een hechte band op met mijn trouwste fans.”

Deze vorm van patronaat is in ons land nog redelijk nieuw en onbekend, merkt Joni op, en ze moet vaak uitleggen hoe het systeem werkt. “Het bedrag dat ik ontvang via Patreon is daarom nog niet heel groot, maar binnen vijf jaar verwacht ik dat deze vorm van financiering een hoge vlucht zal nemen”, zegt ze. Creatieve ondermers die ook op deze manier willen proberen hun werk (deels) te financieren, raadt ze aan om eerst onderzoek te doen naar de verschillende platformen en hoe andere creatievelingen die gebruiken.

Ze haalde veel inspiratie uit de webinars die Patreon organiseert.

“Onthoud vooral dat de mensen die kiezen om jou via dit platform te steunen, echt in jou geloven”, zegt de zangeres. “Ze willen een faire prijs betalen voor jouw werk. Geef hen dus zeker de mogelijkheid om ook met grotere bedragen te steunen.” www.patreon.com/jonisheila

MOOI BEDRAG Isabel Baele (33), een freelance illustrator uit Diest, is sinds 2015 actief op Patreon. Ze haalt elke maand ongeveer 75 dollar (63 euro) op via een vijftiental patrons. Geen bakken geld, maar op jaarbasis gaat het wel om een mooi bedrag. Daar staat wekelijks een halfuurtje werk tegenover. Haar fans beloont ze met screenshots en foto’s van schetsen en merchandising van haar illustraties: stickers, postkaarten, sleutelhangers en andere spulletjes.

Voor Isabel zit de meerwaarde van platforms als Patreon in het vergroten van haar naamsbekendheid en bovendien werkt het drempelverlagend. “Via een platform zijn mensen sneller geneigd om je te sponsoren”, vertelt ze. “Je kan altíj́d vragen naar donaties, maar als je het via een website

‘Mensen die jou via dit platform steunen geloven echt in jou’

ZAKENDOEN

BEGIN KLEIN Haar tips aan andere ondernemers die klaar zijn om zich op Patreon te smijten? “Let op met douanekosten als je rewards (beloningen voor de geldschieters, red.) begint op te sturen.” Want wie buiten de EU woont en iets van jou toegestuurd krijgt, moet daar dan een taks op betalen. “Soms hou je het beter op digitale rewards. Begin klein en wees niet te ongeduldig in het begin.

Probeer op Patreon content te posten die je sowieso zou maken, maar bied deze exclusief aan aan je fans.”

En hoewel Isabel grif toegeeft dat het niet gemakkelijk is om een fanbase op te bouwen, mag dat geen reden zijn om het niet te doen. “Patreon is voor iedere artiest, met een grote of kleine following. Maar je moet jezelf niet vergelijken met iemand die duizenden dollars ophaalt natuurlijk.” www.patreon.com/webbelart

Zelf aan de slag Wij – Linda en Selma – schrijven sinds vorig jaar een nieuwsbrief voor creatieve freelancers: The Friendly Freelancer. We krijgen vaak leuke mails van onze lezers, maar zouden ze onze nieuwsbrief ook financieel willen steunen via een online platform? We besluiten het uit te testen.

De eerste stap is om bij onze boekhouder te polsen wat dit experiment betekent voor onze belastingaangifte. Niet zoveel, blijkt. Zolang we de ontvangen totaalsommen correct doorgeven aan onze boekhouders, kunnen zij de inkomsten netjes opnemen in onze respectievelijke aangiftes.

Na een onderzoekje naar de verschillende sites voor publieksfinanciering, besluiten we om geld op te halen via een platform dat Ko-fi heet. We beseffen goed dat deze moderne vorm van mecenaat nog niet zo bekend is en hopen dat een platform als Ko-fi het concept meteen bevattelijk maakt. Bij Ko-fi doneer je namelijk het bedrag van een kopje koffie om de creatieveling van jouw keuze te ondersteunen. Dat de website alleen beschikbaar is in het Engels, nemen we er schoorvoetend bij.

We registreren ons in enkele klikken bij Ko-fi. Een foto, een beschrijvend tekstje over wie we zijn en wat we doen en onze Ko-fi account is officieel kláár.

Benieuwd of de bakken geld intussen zijn toegestroomd? Schrijf je in op onze nieuwsbrief via defriendlyfreelancer.substack.com om te weten hoe ons Ko-fi avontuur afliep! ■

Illustratie: Istock

(zoals Patreon of crowdfundingplatform Kickstarter, red.) doet, hebben mensen er meer vertrouwen in.” De illustrator houdt van de zelfstandigheid en de extra in­komstenbron die Patreon artiesten biedt. “We moeten niet meer naar galerijen of productiehuizen of een uitgeverij stappen. We kunnen financiële backing verzamelen voor eigen projecten, waardoor we wat onafhankelijker worden.”

MARKANTE ZAAKVOERDER

‘Blij dat feesten weer kunnen’ Els Vande Sompele (54) uit Meulebeke • Gehuwd met Erry Vandenbussche, mama van Charlotte (28), Louis (26), Josephine (23) & Camille (22) • Zaakvoerder van Couture Els

Tekst Geertrui Nees | Foto SarahVan Looy Hoe ben je met je zaak begonnen?

“Ik heb altijd in de mode gewerkt, maar na vier jaar voor een baas gewerkt te hebben, besliste ik als zelfstandige maatwerk voor dames te maken. Dat is nu 32 jaar geleden. Ik heb altijd alleen gewerkt, wat ervoor zorgde dat ik de balans tussen mijn werk en de zorg voor mijn kinderen goed kon bewaken. De periode dat de kinderen klein waren, werkte ik bijvoorbeeld minder en nam ik meer zorgtaken op. Nu is dat niet meer nodig en kan ik volledig focussen op mijn werk. In al die jaren is mijn zaak blijven evolueren en nu richt ik mij voornamelijk op het maken van bruidsjurken en gelegenheidskledij.”

Wat is het leukste aan je job?

“Wanneer mijn klanten hier aankloppen voor feestkledij, zorg ik ervoor dat het creatieproces op zich al een hele beleving is: ze kiezen de stof en ik creëer het ontwerp volgens hun wensen en maak het volledig op maat, zodat het ook nog eens mooi past.

Hen zien stralen geeft mij enorm veel voldoening.”

Is er al een dieptepunt geweest?

“Waarschijnlijk, maar gelukkig vergeet je dat snel! Op drukkere momenten heb ik er soms weleens genoeg van. Dan voel ik dat ik nood heb aan vakantie en rust – gelukkig laad ik daar dan snel van op. Tijdens de lockdown was het heel rustig en nam ik even de tijd om na te denken en te bezinnen. Ik heb beseft dat ik mijn klanten en mijn werk ontzettend hard miste. Dat gaf me een enorme boost om er nu met volle goesting tegenaan te gaan. Ik ben heel blij dat de feesten weer op gang beginnen te komen.”

Waarom ben je lid geworden van Markant?

“Ik ben al meer dan 30 jaar lid van Markant. Ik werk alleen en zocht wat meer sociaal contact. Ik keek elke keer uit naar de activiteiten. Sinds ik in het bestuur zit, help ik met de organisatie van grotere regionale projecten, zoals modeshows en beurzen.

Dat is verrijkend en plezant. Een modeshow organiseren is helemaal mijn ding! Toen de kinderen klein waren, nam ik hen vaak mee. Nu zijn mijn drie dochters ook lid van Markant. Zo geef ik de fakkel door aan de jongere generatie, daar ben ik trots op.”

Deel jij een voordeel uit voor Markant-leden?

“Hier krijg je 7 tot 10 procent korting op aangekochte stoffen.” ■ www.couture-els.be

20

Markant vzw, UNIZO en VLAIO bekronen vrouwelijk ondernemerstalent met de award voor Onderneemster én de Belofte van het Jaar.

Ben jij een enthousiaste onderneemster die succesvol en met passie een eigen zaak runt?

2021

STRAF VROUWELIJK ONDERNEMERSTALENT GEZOCHT

Wil je jouw verhaal en visie delen om anderen te inspireren?

Geef je je zaak graag nog een extra boost?

STEL JE DAN NU KANDIDAAT OP

WOMEDAWARD.BE

WINNARES DE BELOFTE 2020

FEMKE HELON

MARIE VAN DEN BROECK

Een nieuwe mijlpaal in mijn ondernemersverhaal. Zeer trots en blij met deze WOMED AWARD! Een mooie bekroning voor het afgelegde groeitraject en een extra stimulans om op hetzelfde elan verder te gaan.

Een unieke kans om heel wat andere straffe madammen te ontmoeten en ervaringen te delen.

Ik zou zeggen, niet aarzelen en gewoon inschrijven!

ik ooit geweten dat ik deze “ Had titel op mijn naam zou mogen

schrijven, was ik er wellicht nóg vroeger aan begonnen.

Het is een mooie erkenning en geeft je als ondernemer een boost om nog ambitieuzer te durven denken. Zo hoop ik ook andere vrouwen te inspireren om te ondernemen vol goesting en ambitie!

“

“

“

WINNARES WOMED 2020

Volg de WOMED Award 2021 op www.facebook.com/WomedAward #womedaward2021

En dan zit je plots in de overgang

Bij de menopauze denken we in de eerste plaats aan allerlei fysieke ongemakken.

Maar kan deze tijd ook een kans zijn op een nieuw, vrijer leven?

Tekst Nathalie Dirix Illustratie Flore Deman

DOSSIER MENOPAUZE

NIKKIE VAN LIEROP (58) Nikkie was zangeres en coproducer in de newbeatscene voor ze auteur werd.

Haar laatste boek heet Te dom voor de duivel en ze is medeauteur van Glijmiddel, over opvliegers en andere ongemakken in de menopauze. Ze is getrouwd met schrijver Jeroen Olyslaegers en richtte De Zielhouderij op, een organisatie die rituelen opnieuw een centrale rol wil geven bij de grote en kleine momenten van dit leven.

H

et heeft een hele tijd geduurd voor ik wist wat er met me aan de hand was, aan het begin van de overgang. Soms bleven mijn maandstonden meerdere maanden weg, waarna ze me plots toch overvielen, in alle hevigheid. Ik zat op een rollercoaster van emoties. Wat was er toch met me aan de hand?

Ik kon het niet plaatsen. Een bezoek aan mijn gynaecoloog bracht duidelijkheid. In onomwonden termen liet hij me weten dat ik in de overgang zat. Hij wilde me meteen hormonen voorschrijven, maar daar heb ik voor bedankt. Wel voelde ik me opgelucht. Nu had ik tenminste een verklaring voor waarom mijn lichaam en emoties de voorbije maanden zulke gekke sprongen maakten.”

“Tegelijkertijd drong het tot me door dat mijn vruchtbaarheid voltooid verleden tijd was. Daar ging een deel van mijn vrouwelijkheid. Toch zag ik dat niet zozeer als een einde. Het voelde veel meer als een nieuw begin. In die periode ben ik beginnen te schrijven. Samen met Fleur van Groningen bracht ik mijn eerste boek, Glijmiddel, over opvliegers en andere ongemakken in de menopauze, uit.”

“Dat hielp me om bewust om te gaan met de veranderingen die plaatsvonden in mijn lichaam. Zo ben ik bijvoorbeeld anders gaan eten. Door koolhydraten en suikers zoveel mogelijk te laten, viel ik 15 kilo af. Ook de vapeurs die op allerlei momenten, zowel overdag als ’s nachts bij me langskwamen, kreeg ik onder controle.

“Weet je wat ik geweldig vind aan de menopauze? Er is een bepaalde rust over me heen gekomen. Ik ervaar het als een soort van wijsheid die aan het indalen is. Ik stel vast dat mijn relativeringsen nuanceringsvermogen toenemen. Mijn mededogen neemt meer gebalanceerde proporties aan. Vroeger was ik een spons die helemaal opging in de gevoelens van een ander. Nu kan ik met iemand meevoelen, zonder dat het me uit mijn evenwicht haalt.”

‘Dit is hét moment om je onverwerkte gevoelens of frustraties niet langer te ontkennen’

RIMPELS ALS MEDAILLE “Er is nog iets veranderd in mijn zijn. Vroeger gaf ik graag raad.

Ook als niemand erom vroeg. Vandaag trap ik meestal niet meer in die valkuil. Ik luister vooral, maar zal niet snel meer met advies klaarstaan. Of ik die rimpels erg vind? Ik ben zover dat ik naar die lijnen kijk alsof ze een medaille zijn. Ze vragen respect.

Waarom willen we ze per se verbergen? Ze tonen dat we geleefd

23

▲

hebben. Met de menopauze ben ik wel gevoeliger geworden voor lawaai. Ik heb nood aan rust. Meestal lig ik al om 22 uur in bed. Dit soort vermoeidheid kende ik vroeger niet, maar ik kan ze niet ontkennen: ze is er wel degelijk. Mijn levensritme is de voorbije jaren erg veranderd. Ik probeer zoveel mogelijk naar mijn lichaam te luisteren.”

“Of ik toch niet beter hormonen had genomen? Voor mij is dat een pleister op een zere wonde. Vroeg of laat zet de veroudering toch door, je kan haar niet blijven tegenhouden. En wat heb je jezelf dan al die jaren wijsgemaakt? Ik kijk het verouderingsproces liever recht in de ogen.”

“Ik ben steeds meer naar de menopauze gaan kijken als een unieke kans die het leven je biedt. Als een herkansing. Dit is hét moment om je onverwerkte gevoelens of frustraties niet langer te ontkennen. Doe de beerput maar open. Laat dat pijnlijke verleden maar naar boven komen. De confrontatie met dat onvoltooid verleden zal je helpen om het voor eens en altijd te begraven.”

DOSSIER MENOPAUZE

RAGNA ROBIJNS (45)

“Niet toevallig zie ik heel wat vrouwen die na hun menopauze de keuze maken om hun leven een nieuwe wending te geven.

In onze Zielhouderij help ik ze daarbij door ze hun eigen stem te laten ontdekken. Wat is dat toch schoon, dat je door jezelf te bevrijden, op een bewustere en sterkere manier in het leven komt te staan.”

“Het is een van de cadeaus die de menopauze voor ons in petto heeft. Het valt me ook op dat ik steeds minder behoefte heb om sociale media te volgen. Ik laat al dat lawaai liever aan me voor­ bijgaan. Soms voelt het alsof er met ouder worden meer ruimte komt voor het spirituele. Alsof we dichter bij onze innerlijke godin komen te staan.”

“Wie ben ik? Waarom ben ik hier? Deze vragen kan je met ouder worden niet uit de weg gaan. Ze hebben me geleerd mezelf te aanvaarden zoals ik ben. Vandaag kan ik oprecht zeggen dat ik mezelf graag zie. Wat een weg heb ik daar niet voor moeten afleggen.”

“Ook kan ik andere mensen graag zien, zonder dat ik ze echt hoef te zien. De tijd van bezitterige vriendschappen of relaties ligt definitief achter mij. Elkaar ruimte geven zonder elkaar op te eisen, is zoveel mooier. Het is ook duurzamer. De tijd maakt heus wel duidelijk welke relaties are meant to stay. De relatie en ook de seks met mijn man is er de voorbije jaren alvast alleen maar beter op geworden.”

“Het was ook in de menopauze dat ik de moeilijke relatie met mijn moeder een plaats heb kunnen geven. Tijdens de lockdown schreef ik er een boek over. Schrijven is bezweren. Het schrijf­ proces was een heel intens proces. Pas toen het boek helemaal af was, heb ik de dood van mijn moeder kunnen verwerken.”

“Dat ging gepaard met een ritueel. Aan de Semois ben ik in alle liefde een kettinkje dat ze me ooit gaf, gaan begraven. Het had de vorm van een oog. Het heeft lang gevoeld alsof ze me altijd in de gaten hield. Van dat gevoel ben ik nu bevrijd. Eindelijk heb ik vrede met wie mijn moeder was. Soms denk ik: what a waste of time all those years! Daarom, doe wat je moet doen om te komen waar je wil zijn. De overgangsjaren herinneren je eraan: dit is jouw moment.”

“Wat het leven me nog brengt, weet ik niet.

Maar één ding weet ik zeker: ik wil niet met spijt op mijn sterfbed liggen. Ik wil zonder wroeging deze wereld verlaten. En ik heb redenen om hoopvol te zijn. Want hoe ouder ik word, hoe meer het innerlijke kind in mezelf naar boven komt. Mijn echtgenoot zegt weleens dat ik een wounded healer ben. Misschien is dat wel mijn kern: andere mensen helpen komaf te maken met hun verleden, en zo mezelf bevrijden.”

Meer dan tien jaar stond Ragna Robijns in het kleuteronderwijs, totdat de overgang haar een andere richting op stuurde. Ze volgt een masteropleiding Beeldende Kunsten aan PXL (Hasselt). Samen met haar partner runt ze een samengesteld gezin van acht.

A

l sinds mijn 38ste voelde ik dat er iets niet klopte. Het begon met onregelmatige maandstonden en een energiepeil dat steeds dieper zakte, terwijl ik vroeger een en al energie was. Met tonnen enthousiasme stond ik in het kleuteronderwijs.

Daarnaast was ik ook nog actief in het straattheater en de circusschool. Maar toen deed de overgang dus zijn intrede. Ik herkende mezelf haast niet meer. Mijn moeder raadde me aan om hormonen te nemen. Dat had ze zelf ook gedaan toen ze, net zoals ik, op jonge leeftijd in de menopauze kwam.”

“Ik heb haar advies gevolgd. En eerlijk gezegd, sinds ik hormonen neem, zijn een heel aantal van die vervelende kwalen verdwenen. Ik ben minder moe en mijn huid en buikje zien er opnieuw een pak beter uit. Ik neem een lage dosis: de combinatie van oestrogeen en progesteron zorgt ervoor dat ik weer een vrij normale cyclus heb. Voor mij werkt dit als een wondermiddel.

Ik voel me opnieuw sterk en heb opnieuw meer geduld met de mensen in mijn omgeving. De energie stroomt weer. Wat een paar jaar geleden een onoverkomelijk probleem leek, kan ik weer aan.”

“Toch is er iets fundamenteels bij me veranderd. Sinds ik in de overgang ben, heb ik geen zin meer om zorgtaken op mij te ­nemen. Ik besef dat dit hard kan klinken, maar het is wat het is.

Ik had dan ook geen zin meer om in het onderwijs te staan. Mijn innerlijke stem vertelde me dat het tijd was om dat wat ik altijd al had willen doen, nu ook echt te doen: mijn master beeldende kunsten behalen. Ik zit inmiddels in het tweede jaar.”

“Ik heb nog een andere grote droom: een atelier oprichten waar vrouwelijke kunstenaars terechtkunnen om er in alle rust te werken. Deze locatie zou ook kinderopvang aanbieden. Want hoe je het ook draait of keert, het blijft problematisch dat de vrouw nog veel te vaak voor het huishouden en de opvoeding van de kinderen moet opdraaien. Het is hoog tijd dat de samenleving daarop inzet, zodat moeders ook de kans krijgen om hun talenten verder te ontwikkelen.”

“Hoe het mij lukt om mijn studies te combineren met ons samengesteld gezin van acht mensen? Met ouder te worden ben ik beter geworden in het beheren van mijn tijd. Ik durf ook makkelijker mijn grenzen aan te geven en neen te zeggen. Wat de anderen daarvan denken, doet me eigenlijk niet zoveel. En dan

24

DOSSIER MENOPAUZE

is er gelukkig nog de steun van mijn lief. Dat hij helpt waar hij kan, maakt een groot verschil.”

“We kennen elkaar nu zeven jaar. Ik was 34 toen we aan elkaar op een feestje voorgesteld werden. Het was meteen boem erop. Hoe komt het dat het meteen klikt tussen twee mensen?

Misschien was het wel onze humor. Vrij snel zijn we een gezin gaan vormen met mijn dochter en zijn vier kinderen. Drie jaar later kwam er ons dochtertje bij: Billie. Ze is nu vier. De zwangerschap en geboorte heb ik heel bewust beleefd. Ik was 41 en wist: dit is de laatste keer dat ik dit mag beleven.”

DE MALE GAZE “Ik merk dat de menopauze me melancholischer maakt. De voorbije jaren denk ik vaak terug aan mijn jeugd. Je beseft steeds meer dat een bepaalde levensfase voor goed afgesloten is. De maatschappij herinnert je daar ook regelmatig aan. Op straat als vrouw nagefloten worden is er niet meer bij. En in de klerenwinkels lijkt het wel alsof wij, vrouwen met een extra maatje, niet bestaan. Onvoorstelbaar. Wij zijn net de groep vrouwen die koopkracht hebben. Wat een gemiste kans!”

“Gelukkig zijn er initiatieven zoals Wifty. Zij doorprikken het beeld dat je als vrouw boven de 40, 50, 60 of 70 niet meer zou kunnen stralen. Vrouwen komen op latere leeftijd in de kracht van hun leven te staan. Waarom wordt dat niet meer in de kijker geplaatst? Vrouwelijkheid heeft vele gezichten. Ons vrouw zijn houdt echt niet op omdat we op een bepaald moment niet meer vruchtbaar zijn.”

“Ook vandaag wordt er nog veel te veel naar de vrouw met een mannelijke blik gekeken. Onderschat de impact van deze male gaze niet. Deze zorgt onder meer voor een eenzijdig beeld van de menopauze. In onze cultuur wordt de overgang vrijwel alleen geassocieerd met opvliegers, verslapte bekkenbodemspieren en een buikje. Terwijl bij sommige volksstammen een oudere vrouw net omwille van haar levenswijsheid meer gewaardeerd wordt.

We hebben nog een hele weg te gaan. We zouden niet mogen toelaten dat de menopauze ons naar beneden haalt. Want je kan deze periode in je leven ook benutten om dichter bij jezelf te komen en een leven te leiden dat past bij wie jij werkelijk bent.

Ik ben meer voor mezelf in plaats van anderen gaan leven.

Toegegeven, ik heb me er een tijd schuldig over gevoeld. Maar langzaam maar zeker werd het me duidelijk dat ik mijn nieuwe ik gewoon moest aanvaarden.”

“Jammer genoeg is er nog steeds dat idee dat vrouwen die voor zichzelf kiezen en op hun strepen staan bitches zouden zijn.

Gelukkig herinner ik me nog steeds een graffiti opschrift dat ik als jong meisje zag: ‘Lieve meisjes komen in de hemel. Brutale meisjes komen overal.’ We hoeven echt niet altijd aardig te zijn.

‘Ik merk dat de menopauze me ­melancholischer maakt’

25

▲

Met wat extra pit en zelfbewustzijn wordt het leven pas echt interessant.”

“Of ik nog terug zou willen naar mijn jonge jaren? Neen, wat geweest is, is geweest. Ik voel me vandaag goed in mijn vel. Ik doe wat ik graag doe. Ik leer nog elke dag bij. En weet je, in het leven komt er wat er moet komen. Mijn jonge jaren waren mooi, de overgangsjaren wat moeilijker, maar de jaren die nu voor mij liggen, zie ik heel graag komen. Ik heb nog heel wat dromen. Wat de buitenwereld ook mag denken, ik ben vastberaden ervoor te gaan. This is the time of my life.”

DOSSIER MENOPAUZE

Professor Dr. Herman Depypere is als gynaecoloog gespecialiseerd in borstkanker en menopauze in het UZ Gent en auteur van Menopauze: alle vragen beantwoord en Menopauze menostart.

Als voorzitter van de Belgische Vereniging voor Menopauze schept hij klaarheid. Tekst Lut Geypens

dat wie klachten heeft, geholpen moet worden. Als hormonen de beste of enige manier zijn, dan mogen we daar niet voor terugdeinzen. Daarover bestaat wereldwijd een consensus in wetenschappelijke kringen. ” Het is onnatuurlijk, zullen sommigen aanvoeren.

“Ach, wat is natuurlijk? Dat wij zo lang leven, is ook niet natuur­ lijk en danken we vooral aan de verbeterde gezondheidszorg. De hormonen van vandaag zijn meestal bio-identieke hormonen, met dezelfde chemische samenstelling als de eigen hormonen.

Ze zijn doorgaans lager gedoseerd dan vroeger. Na 60 jaar ervaring weten we welke goed zijn. Kennis blijft ook evolueren. Zoals het er nu uit ziet, kunnen we over een jaar of twee voor elke vrouw een profiel op maat opmaken aan de hand van klachten, bloedtesten en risicofactoren, waarbij zij de meest aangewezen individuele behandeling krijgt. Gelukkig concentreert het onderzoek zich niet enkel op hormonen. Er worden ook nieuwe medicijnen getest die direct inwerken op de temperatuurregeling in de hersenen.”

Nog even kort: wat is de menopauze precies?

“De menopauze start wanneer de eierstokken stoppen met werken en geen vrouwelijk geslachtshormoon meer aanmaken.

Zolang er eicellen zijn, produceren de eierstokken oestrogeen en progesteron. Is de voorraad eicellen op, dan stopt deze productie en is de vrouw onvruchtbaar en belandt ze in haar menopauze. Men denkt vaak dat dit een periode van enkele jaren is, terwijl het een blijvende toestand is. Het is geen pauze, wel een definitieve stop. Het stilvallen van de oestrogeenproductie heeft een enorme impact op het hele lichaam.”

Welke klachten kunnen optreden?

“De lijst is erg lang. De meest voelbare klachten zijn warmteopwellingen, slecht slapen, spierpijn, gewichtstoename, depressieve neigingen. Daarnaast: vermoeidheid, dunner wordende huid, verminderd libido en vaginale droogte. Gelukkig heeft niet iedereen last van al deze klachten. De intensiteit verschilt erg van persoon tot persoon. Het gebrek aan oestrogeen kan ook ongemerkt zorgen voor een verhoogd risico op osteoporose, hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en cholesterol en dementie.

Kortom, een versnelling van het verouderingsproces. Als zorgverlener zet ik me in om deze levensfase zo kwali­ teitsvol mogelijk te maken met de middelen die we ter beschikking hebben.”

‘Hormonen zouden al lang geen issue meer mogen zijn’

Staat er een limiet op de periode waarin je menopauzeklachten kan hebben?

“Helaas niet. Bijna een kwart van de vrouwen ondervindt geen klachten, andere gedurende enkele jaren. Maar zo’n 20 procent heeft blijvende klachten. Dan is er geen bezwaar om hormonen te blijven nemen. Mijn moeder is 88 en neemt ze nog steeds. Waarom niet? Mijn vader is 98 en heeft nog zijn eigen hormonen. Wel wil ik benadrukken dat hormonen geen vrijgeleide mogen zijn om ongezond te leven. Het is een en-enverhaal. Overgewicht verdubbelt de kans op borstkanker en bloed- en vaatziekten. Een recente studie wijst uit dat meisjes die roken tussen hun 12 à 13 jaar en hun eerste zwangerschap later 80 procent meer kans op borstkanker hebben. Een gezonde levenswijze blijft uiterst belangrijk.”

Welke zijn dat?

“Om te beginnen is een gezonde levenswijze erg belangrijk. Een evenwichtige voeding, genoeg bewegen, weinig alcohol en zeker niet roken. Toch volstaat dit voor een groot aantal vrouwen niet. In dat geval kan het toedienen van vrouwelijke geslachtshormonen wel helpen. Ook zogenaamde verborgen aandoeningen als osteoporose en hart- en bloedvatenklachten kunnen er baat bij hebben.”

Is deze visie doorgedrongen in de brede medische wereld?

“Bij klachten wordt te weinig het verband gelegd met de menopauze. Zo krijg je vaak medicijnen die de oorzaak niet aan­ pakken. Er is ook nog te veel angst voor hormonen, terwijl ze de levenskwaliteit erg kunnen verhogen. Veel huisartsen en gynaecologen geloven de achterhaalde studies nog over de relatie tussen borstkanker en hormonen. Vrouwen staan voor een nieuwe levensfase waar ze iets moois van kunnen maken, maar moeten wel gewapend zijn. Vergelijk het met een wielerwedstrijd: als je concurrent een koersfiets heeft en jij een stadsfiets, dan maak je geen kans. Ik wil vrouwen in de menopauze helpen zich gezond en vitaal te voelen, zodat ze een ‘menostart’ kunnen nemen.”

Het hoge woord is eruit: hormonen.

“Hormonen zouden al lang geen issue meer mogen zijn. De algemene opvattingen over en weerstand tegen hormonen werden helaas te lang beïnvloed door inmiddels achterhaalde studies. Zo werd destijds een mogelijk verhoogd risico op borstkanker bij het toedienen van hormonen sterk overdreven. De latere studies die dat tegenspreken, haalden niet of amper de media. Waarmee ik geen pleidooi wil houden voor hormonen, mijn uitgangspunt is

26

DOSSIER MENOPAUZE

Leen Steyaert is menopauzeconsulent en helpt anderen op weg tijdens de overgang. Ze schreef de boeken Stralend door de overgang en Jouw menopauzeplan. Want of de menopauze nu gepaard gaat met klachten of niet, ze kan steeds het begin betekenen van een nieuw bewustzijn. Tekst Nathalie Dirix

yam. Omdat ze meestal via de huid of vaginale weg worden toegediend, kan de optimaal werkzame dosis laag blijven. Zo zijn bijwerkingen zo goed als onbestaande. Ik raad aan hormoonsupplementen steeds onder begeleiding van een arts te nemen.”

Hoe komt het dat huishoudelijke taken ons tijdens de menopauze steeds zwaarder vallen?

Stralend door de menopauze. Is dit geen contradictie, alle fysieke ongemakken indachtig?

“Omdat oestrogeen, het zorghormoon dat door je eierstokken aangemaakt wordt, wegvalt, heb je minder zin in zorgtaken.

Maar dit helpt je je kinderen die stilaan volwassen worden, los te laten. De natuur zegt je dat het tijd is om voor jezelf te zorgen: geniet dus van deze nieuwe levensfase.”

“Het valt niet te ontkennen dat de menopauze met ernstige, dan wel milde klachten gepaard kan gaan. Belangrijk is dat je je bewust bent dat je aan een nieuwe levensfase begint.

Je hebt nog zoveel jaren voor je, dit is de uitgelezen kans om je leven over een andere boeg te gooien. Voor veel vrouwen valt deze periode samen met kinderen die het huis verlaten.

De tijd die vrijkomt, biedt nieuwe mogelijkheden. Facetten van jezelf die ondergesneeuwd raakten, kunnen opnieuw tot bloei komen. Dit is hét moment om in contact te komen met de oerkracht van het leven.”

Wat zeg je tegen vrouwen die last ­krijgen van een negatief zelfbeeld?

“We kunnen niet anders dan aanvaarden dat het leven zijn gang gaat en dat we een dagje ouder worden. We hebben het geluk in een tijd te leven waarin er veel middeltjes zijn die kunnen helpen om jeugdig ouder te worden.”

Uitgerekend in een periode waarin we onze vruchtbaarheid verliezen?

‘Wees dankbaar voor opvliegers, ze komen je iets vertellen’

“Stress en menopauze gaan niet goed samen. Veel komt opnieuw door de hormonale veranderingen in je ­lichaam. Pak daarom de problemen die zich in je leven stellen aan. Zo kan je stress effectief verminderen en vermijden dat je in overdrive geraakt.

Hoe ouder je wordt, hoe minder goed je overweg kan met stress.”

Hoe heb jij zelf de menopauze ervaren?

“Bij mij begon het toen ik 46 was. Ik had vooral last van slapeloosheid. Met de hulp van natuurlijke middelen, zoals saliethee, ben ik erdoor geraakt. De typische identiteitscrisis heb ik ook ervaren. Tegelijkertijd was het voor mij de start van een nieuw leven. Ik heb geleerd los te laten wat ik niet kan veranderen. De menopauze bracht ook de auteur en ondernemer in mij naar boven. Ouder worden heeft mijn leven alleen maar verrijkt.”

Welke vragen krijg je het vaakst als menopauzeconsulente?

“Meestal gaat het over fysieke klachten. Mijn advies? Wees dankbaar voor je opvliegers. Ze komen je iets vertellen. Vaak zijn ze een teken dat je er goed zou aan doen om gezonder te leven.

Gezond eten en voldoende beweging blijven het basisprincipe waar je niet omheen kan. In grote lijnen: vermijd alcohol en suikers. Kies onbewerkte, natuurlijke, verse voeding met veel groenten, liefst seizoensgebonden. Drink genoeg water of kruidenthee.

Beperk je inname van verzadigde vetten uit zuivel. De calcium die je botten nodig hebben, haal je beter uit groene groenten.”

Heb je een motto voor de menopauze?

“Vergeet niet een ‘pauze’ in te lassen (lacht). Dit is hét moment om tot jezelf te komen en te bepalen wat je verder met je leven wilt. Als je erin slaagt het halfvolle in plaats van het halflege glas te zien, dan heeft deze nieuwe levensfase nog veel moois in petto. Onze jeugdigheid moeten we weliswaar loslaten, maar we krijgen er een diepere menselijke dimensie voor in de plaats.”

Wat als een gezonde levensstijl niet volstaat? Ben jij ook voorstander van bio-identieke hormonen?

“Bio-identieke hormonen hebben precies dezelfde samenstelling als het oestrogeen en het progesteron die je lichaam normaal zou produceren. Ze worden uit natuurlijke grondstoffen gemaakt in een laboratorium, op basis van extract van de wortel van wilde

Meer info: www.menopauzeconsulent.be ■

27

Foto Greetje Van Buggenhout

“Precies omdat we met de eindigheid geconfronteerd worden, gaan we het leven intenser ervaren. Het doet ons stilstaan bij de vraag: wat kunnen we er nog van maken? Vroeger maakten hormonen de tijger in ons los, dat wezen dat altijd in de weer was, vooral voor mensen rondom ons. Die sturm-und-drang maakt plaats voor een ­andere manier van zijn met meer ruimte voor eigen verlangens. Ik zie veel vrouwen die opnieuw gaan studeren. Zelf ging ik piano leren spelen.”

Stemmingswisselingen maar ook ­depressiviteit komen vaak voor bij vrouwen in de menopauze.

Hoe komt dat?

DURF TE VRAGEN

‘Ik haak af op gezag om het gezag’

28

DURF TE VRAGEN

Fatma Taspinar (39) studeerde criminologie en heeft een passie voor ­justitie.

Ze maakte de documentairereeks De Cel Vermiste Personen en presenteert ­Het ­journaal op VRT. Ze gelooft dat alles, in the end, goedkomt.

Tekst Ann-Marie Cordia | FotoVRT

“Ik gruwel van ’s ochtends opstaan.”

met zes kinderen, het zijn er veel om aan te denken.”

Fatma in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?

Met welke woorden zouden je beste vrienden je omschrijven?

“Naar toen ik op de universiteit zat. Je mag proeven van het volwassen leven, maar eigenlijk moet je enkel presteren op je examens en verder mag je je ontspannen op feestjes. Ik hield van het communegevoel op de peda. Een geborgen tijd.”

“Loyaal. Eerlijk. En hopelijk grappig.”

Welk boek uit je kindertijd is je bijgebleven?

Van welk liedje krijg je kippenvel?

Ben je een ochtend- of avondmens?

“Koning van Katoren van Jan Terlouw.

Maatschappijkritisch zonder dat je het beseft, op die leeftijd.”

Ben je een goede verliezer?

“Vaak zal ik niet meedoen als ik weet dat ik ga verliezen. Vroeger studeerde ik soms expres niet voor een examen, want als ik dan zou falen, kon ik tenminste zeggen dat het daaraan lag. Als je verliest terwijl je wel je best hebt gedaan, kan je het aan niets anders wijten dan dat je te dom bent.

Verliezen ga ik liever uit de weg. Eigenlijk zal ik dan een slechte verliezer zijn…”

Wat was tot dusver de grootste uitdaging in je leven?

“De menselijke relaties op mijn werk.

Ik ben heel eerlijk, heb geen verborgen agenda en ben absoluut niet strategisch.”

Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?

In welke drie woorden kan je de relatie met je moeder samenvatten?

“Eten – ze zou het liefst willen dat ik elke dag kom eten bij haar. Warmte. Troost.

Geborgenheid. Dat zijn er vier.”

“Someone Like You van Adele was altijd mijn liefdesverdriet nummer. En I Will Always Love You van Whitney Houston, omdat het de lievelingszangeres was van mijn goede vriend Ward Verrijcken (die dit jaar overleden is, red.). Als ik het hoor, voel ik me met hem verbonden.”

Welk project doet je blinken van trots?

“Misschien mijn programma’s? Toen Jürgen Conings werd gevonden, kwamen mijn expertise in justitie en mijn job als nieuwsanker samen. Ik vond dat we dat op een serene manier hebben gebracht.”

“Het klinkt deprimerend, maar nee, ik word niet fluitend wakker. Ik denk heel veel na. Het leven is voor mij iets waar ik mijn best voor moet doen.”

Waarin vind je troost?

“Muziek. Vrienden. De geborgenheid van vrienden en familie. De gedachte dat er mensen zijn die voor jou door het vuur willen gaan.”

Wat was je allereerste studentenjob?

“Poetsvrouw in een rusthuis voor de nonnekes in Boechout. Ik ging elke dag met de

Welk dierbaar moment wil je herbeleven?

“Vorig jaar ging ik met Ward op vakantie, naar Bretagne, met nog twee vrienden.

We hebben echt heel veel gelachen.”

Welke app doe je als eerste open?

Naar wie kijk je op?

“Instagram, Twitter, HLN – en natuurlijk de VRT NWS-app.”

“Naar mijn ouders. Omdat ze dingen gedaan hebben die ik hen nooit zou kunnen nadoen, zoals alles achterlaten en naar een ander land verhuizen.”

“Van onredelijkheid. Van radicaal zijn en ideeën willen opleggen. Gezag om het gezag. Alles wat dwingend is, daar haak ik op af. Ik ben een vrije vogel en moet kunnen rondvliegen.”

Is het leven een geschenk voor jou?

‘Ik ben een vrije vogel en moet kunnen rondvliegen’

“Als er iemand tegenover me zit die écht onredelijk is, dan klap ik helemaal dicht.”

Naar wie of wat steek je je middenvinger mentaal op?

principes dat stellig dingen zegt als: ‘Als mijn man me ooit bedriegt ben ik weg’, of ‘Nooit botox!’”

Waar word je blij van, als je in de spiegel kijkt?

fiets. Ik deed dat graag.”

Wat wens je jezelf het meeste toe?

“Rust en ontspanning. Zeker nu. Het is mijn eerste vakantiedag. Ik heb het gevoel dat ik al anderhalf jaar op mijn laatste adem zit, met corona en het verlies van Ward.”

Wat staat er op je bucketlist op nummer 1?

“Mijn ogen, misschien. En mijn sproeten – dat is apart als je donker haar hebt.”

“Ik doe niet aan bucketlists. Hoewel…

Een studioprogramma rond justitie, dat lijkt me nog wel wat.”

Wat is je grootste nachtmerrie?

De natuur haar gang laten gaan of botox?

Welk citaat is je op het lijf geschreven?

“Dat mijn geliefden iets zou overkomen.

En ik heb een grote familie, we zijn thuis

“Weet ik niet. Ik heb een job op tv. Ik ben sowieso niet het type van de grote

“Everything will be okay in the end. If it’s not alright, it’s not the end.” ■

29

LEVENSVERHAAL

OUD-HOOFDREDACTRICE VAN MARKANT MAGAZINE ANNE VAN HERREWEGHEN

‘Blijf je verwonderen’

‘Behoorlijk afscheid nemen was niet mogelijk door corona. Begrijpelijk, maar heel raar, na veertig jaar.’ Oud-hoofdredactrice van Markant Magazine Anne Van Herreweghen (64) ging vorig jaar met pensioen in volle coronacrisis.

Samen met ons blikt ze terug op een mooie carrière. Tekst Lut Geypens

30

LEVENSVERHAAL

E

zoals relaties, seksualiteit, feminisme en abortus. Mijn vader liet dit folieke van mijn moeder oogluikend toe. Gelukkig maar, want mij fascineerde het mateloos. Ik wist wanneer het blad toekwam en waar mijn moeder het bewaarde. Ik moest en zou het als eerste lezen. De geur van dat vers bedrukte papier… Ik denk dat daar mijn liefde voor bladen en zelfs voor bladen maken is ontstaan. Ik las toen al het colofon!”

LEERKRACHT GESCHIEDENIS “Toch ging het niet meteen die richting uit. Ik wilde leerkracht geschiedenis worden. Maar na twee jaar aan de Gentse universiteit moest ik die droom op­bergen. Mijn va­ der beweerde dat ik te veel tijd stak in de scouts en hij had gelijk. Als leidster van de gidsen, groepsleidster en jinleidster had ik de tijd van mijn leven, ik deed dat supergraag.

Ik ben dan overgeschakeld naar maatschappelijk werk, richting sociaalcultureel vormingswerk. Dat lag me.

Ik deed mijn stage op een school, wat toen niet zo evident was voor vormings­ werkers. In sommige scholen zagen ze die pottenkijkers liever niet komen, maar in Sint-Amandsberg was ik welkom. Ik moest er bewijzen dat mijn vormingsinitiatieven een meerwaarde boden.”

“Na mijn studies werkte ik anderhalf jaar deels voor Broederlijk Delen en deels voor Protos. Die vzw was toen actief in Haïti en legde onder meer water­leidingen aan en bouwde scholen en huizen. Ik gaf voordrachten in scholen over de lopende en op stapel staande pro­jecten. Als we

25 procent eigen mid­delen bij elkaar kregen, konden we 75 procent projectsubsidies van het toen­malige ABOS (Algemeen Bestuur voor Ont­wikkelingssamenwerking, red.) in de wacht slepen. In de zomer van 1980 mocht ik met enkele leden van de Raad van Bestuur naar Haïti om de lopende projecten en plaatselijke medewerkers beter te leren kennen en te prospecteren voor mogelijke nieuwe projecten. Het was een leerrijke en ook emotioneel harde reis: mijn eerste confrontatie met een van de armste ontwikkelingslanden. Ik kan nog altijd geen beeld zien van een krottenwijk zonder dat de stank ervan meteen

‘Mijn reis naar Haïti, een van de armste landen, veranderde mijn wereldbeeld’

31

bij me opkomt. Het heeft mijn wereldbeeld veranderd.”

“In december 1980 trouwde ik met Chris. Hij was sinds 1978 aangesteld als directeur van het Cultuurcentrum Strombeek, en Strombeek werd dus ook mijn nieuwe woonplaats. Ik moest mijn geliefde Gent achterlaten en zo ook veel vrienden. Het kostte me niet veel tijd om me in het rijke culturele leven van Strombeek en Brussel te integreren.

Ook politiek heb ik me een twaalftal jaar geëngageerd in de gemeente. We hadden drukke agenda’s en kregen al snel een zoon en een dochter.”

“Net voor mijn huwelijk had ik een nieuwe job, en wel in mijn geliefde maga­

▲

r wacht me een hartelijke ontvangst in het appar­ tement aan de zeedijk waar Anne vaak te vinden is sinds haar afscheid als hoofdredactrice van Markant Magazine, alweer een goed jaar geleden. Hier komt ze tot rust met haar boeken en een uitstap met vrienden of familie nu en dan. Maar hier zweven ook vele herinneringen.

Dit was immers de plaats waar ze haar drukbezette echtgenoot Chris voor zich alleen had. Op de zevende verdieping, met een schitterend zicht op het spel van zee en lucht en menselijk vertier, mag ik haar levensverhaal noteren.

“Ik ben geboren en getogen in Gent, als vierde in een gezin van vijf kinderen, drie meisjes en twee jongens. Mijn vader was leraar, mijn moeder huisvrouw. Ik vond mijn vader altijd nogal streng en was als kind zelfs een beetje bang voor hem, maar toen mijn neef hem bij zijn overlijden portretteerde als de sympathieke, toffe nonkel, heb ik mijn beeld enigszins moeten bijstellen. In mijn kindertijd brachten we elke zomervakantie door in Sint-Idesbald met ons gezin en dat van nonkel Hubert (van Herreweghen, de dichter, red.). Blijkbaar kwam mijn vader daar anders over dan thuis.”

“Mijn moeder had veel en warme sociale contacten. In de buurt sloeg ze met iedereen een babbeltje, ‘de straatstenen uitslijten’ noemde mijn vader het wat monkelend. Thuis werd een brede interesse aangemoedigd, zowel cultureel als maatschappelijk. Boeken, kranten en tijdschriften waren bij ons alom aanwezig.

Er was altijd aandacht voor nieuws en actualiteit. Tv en telefoon deden pas heel laat hun intrede.”

“Naast magazines als Spectator, Knack en Wereldwijd hadden we een abonnement op Margriet, een vrouwenblad uit Nederland, met onderwerpen waar in Vlaanderen maar weinig over werd geschreven

LEVENSVERHAAL

“Met Annick Mermans, Trui Colpaert en Martine Brusselle, op een Expo-beurs.”

zinewereld. Ik was per toeval op een vacature gestoten voor redactiesecretaris bij Vrouw in de middengroepen, het tijd­ schrift van de toenmalige CMBV, de Christelijke Beweging voor Vrouwen uit de Middengroepen. Ik werd aangenomen en zat – achteraf gezien – gebeiteld voor bijna veertig jaar. Behalve dat ik in mijn favoriete sector werkte, had de job als groot voordeel dat ik na de geboorte van mijn tweede kind in 1984 drie vijfde kon

werken, zodat de work-life balance enigszins in evenwicht bleef.”

MINDER VERDIENEN “Aangezien Chris veel van huis was, ook ’s avonds en in het weekend, nam ik de dagelijkse opvoeding van de kinderen grotendeels voor mijn rekening. Hij wilde liever dat ik thuisbleef, maar ik wilde iets doen met mijn diploma. Ik had het zo kunnen regelen dat ik op woensdag­ n a m i d d a g en tij­ dens de vakanties thuis kon blijven. Ik herinner me dat de toenmalige voorzitster zei: ge beseft toch dat ge minder gaat verdienen, maar dat uw takenpakket

‘Vaak zag ik vrouwen met weinig zelfvertrouwen bij ons openbloeien’

32

hetzelfde blijft. Nu zou dat opgelost wor­ den met betaald thuiswerk, toen was het onbezoldigd. Maar ik heb mijn job altijd graag gedaan. Ik ontken niet dat ik mijn voelsprieten weleens elders heb uitgestoken in de magazinewereld, maar ik ben altijd op de eis van fulltime kantooraanwezigheid gestoten.”

“Eerst werkte ik als eindredacteur met een vrijwilligster-hoofdredacteur en een redactieteam bestaande uit vrij­willigers.

Zelf schreef ik toen niet voor het blad, later wel. Mijn takenpakket werd alsmaar verbreed en de laatste jaren was ik hoofdredacteur. Ik heb bij Markant ook meer dan twintig jaar voor de programmatiedienst gewerkt. En ik gaf kadervorming, meestal ’s avonds ergens te lande. Dat zorgde voor de nodige afwisseling, maar maakte het soms druk.”

“Het boeiendste vond ik de samenwerking met vrijwilligers. Vaak heb ik vrouwen met weinig zelfvertrouwen zien openbloeien als ze iets konden doen wat hen lag. Bij ons konden ze een talent aanboren dat elders onbenut bleef. Dat vond ik mooi.

Ik heb ook vriendschappen overgehouden aan mijn professionele contacten, binnen en buiten de vereniging. Bovendien kon ik met anderen iets tastbaars maken.

Een proces opstarten en afwerken van niets naar iets: van brainstormen en inhoud plannen, afspraken maken met redactiemedewerkers, lay-out, fotograaf en drukker tot een nagelnieuwe editie.

Tegelijk zorgde dat voor de nodige stress, want het moest er altijd zijn. Ik werkte constant tegen deadlines. Zelden kon ik met een gerust hart verlof nemen of op reis gaan, er moest altijd nog iets geregeld worden. Toen ik eind februari 2020 op cruise vertrok, leefde ik in de illusie dat dit kon: alles was geregeld voor de laatste editie die ik zou maken, daarna volgde mijn pensioen. Maar dat was buiten corona – en de bijhorende chaos – gerekend.”

LEVENSVERHAAL

“Behoorlijk afscheid nemen was niet mogelijk. Begrijpelijk, maar heel raar, na veertig jaar. Later hebben de collega’s nog een mooi filmpje voor me gemaakt.

Met mijn redactieteam hoop ik alsnog in schoonheid te kunnen afronden met een samenkomst in het najaar.”

ZWART GAT “In 2014 kreeg ik een zware klap te verduren. Chris liet het leven bij een ongeluk op de A12. Van de ene op de andere dag veranderde alles. Hij was bijna 67 en vijf jaar met pensioen. Ik had nog zes jaar te gaan, daarna zouden we een zee van tijd krijgen samen. Tijdens zijn professionele leven was Chris altijd een uitermate drukbezette echtgenoot en papa. Thuis was ik wellicht de strengste ouder. Als hij thuis was en het werd een beetje hectisch met de kinderen, kon hij vanachter zijn krant zeggen: ‘Anne, een beetje harmonieus, hé, het is weekend.’ Zelfs wanneer we als gezin wat qualitytime zochten door te gaan uiteten, werd hij gegarandeerd aangeklampt door mensen die hem kenden. De vakanties aan zee moesten veel goedmaken. Dan was hij fulltime papa.”

“Om mijzelf te beschermen heb ik waarschijnlijk een zekere hardheid aangekweekt. Vergeleken met wat mij overkomen was, vond ik alles zo futiel en relatief. Dat is gevaarlijk, want op den duur vind je niets nog de moeite waard en rol je in een zwart gat. Ik kan vrij goed alleen zijn en moet oppassen dat ik niet de hele dag op mijn sofa ga liggen lezen zonder onder de mensen te komen.

Ik zoek nu een goed evenwicht tussen rust enerzijds en sociale en culturele activiteiten anderzijds. Ik bezoek graag een tentoonstelling, ben actief bij Mar­ kant Grimbergen en bij de Orde van den Prince, een genootschap voor Neder­ landse Taal en Cultuur. Ik ben goed omringd door familie en vrienden. En

natuurlijk zijn er mijn vijf kleinzonen die mij actief houden en doen uitkijken naar de toekomst. Ik voel me soms alleen, maar zelden eenzaam. Er komen andere dingen op mijn pad en daar sta ik voor open. Ik las ergens dat in staat zijn je te verwonderen een voorwaarde is om gelukkig te kunnen zijn. Het zou mijn levensmotto kunnen zijn.”

“Ik heb altijd graag gereisd en hoop nog een paar mooie reizen te maken, al heb ik geen lijst van verre bestemmingen die ik absoluut wil doen. Ik heb genoten van mijn talrijke stapvakanties met vriendinnen in het verleden, maar misschien moet ik die toch wat terugschroeven. Bij mijn laatste tocht in Italië ben ik tegen mijn fysieke grenzen aangebotst. Hoewel de omgeving wondermooi was, zijn de Toscaanse hellingen me zwaar gevallen.”

“Schrijven doe ik voorlopig niet, al is het niet uitgesloten dat ik ooit aan de slag ga met de uitgebreide nagelaten correspondentie tussen mijn vader en zijn zus Maria, die missiezuster was in de Filipijnen. Onwaarschijnlijk wat je daar allemaal te weten komt over een vervlogen periode. Misschien vinden mijn liefde voor geschiedenis en boeken elkaar ooit in een schrijfproject over mijn ‘tante non’.” ■

Foto boven: “Als ik het goed heb, was dit op een algemene ledenvergadering.”

Foto midden: “Op een event van Markant, wellicht de WOMED Award.”

Foto onder: “Met Charles, mijn tweede kleinzoon van vijf.”

33

IN ONZE TIJD

Sporten!

Als het kriebelt, moet je sporten.

Wat waren we snel en lenig, in onze jonge jaren.

ren nkele ja en tot e kring. We d g u e j n n turn an mij d van ee sgroep t deel v Een groo welijk was ik li t onze leeftijd ie e u d m h t k n i e j U e i w m . p r a e e n keurgro eemaal p reden e w t d t p o t n e e n m d e n e d tur to, van een avon o f g ele o d n n r é o é s o u v pl lechts – “ten heb ik s 18 jaar gskaart n n a e g o e t o t periode s a e – ik w zoals d rie in 1974 van de d lfonds”, ddelste materiaa i m t e e h d n . n a v ot e. Ik be te maill ten vermeldd s in wit Hoogstra t turnster n a k r a M , t r e a k Heidi Be

Op de ski’ s in 1973 . Ik wa Joëlle Sc heys, Mark s toen 17 jaar. ant Lokere n

nog goed. Het Ik herinner me deze dag voor een optreden was een fotoshoot vlak trozebeke. Het in zaal Concordia in Oos was veel te eg, kre aan ik pakje dat . Bovendien mij d ron groot en slobberde ten omdat mijn kreeg ik onder mijn voe i wit gewassen balletschoentjes niet moo 7 jaar oud. was Ik 3.

197 was waren. Het zitter oor cov el, yne Véronique Bru Markant Lichtervelde

Dit is de ba sketploeg va Instituut We n het Rijksn mmel in het ormaal jaar 1967. de bovenste Ik sta op rij, in het midden.

Marthe Auwa erts Markant Sint -Amands a/d Schelde.

34

NEEN, we zijn nog lang niet klaar … en we willen dat nu eens van de daken schreeuwen

Al meer dan dertig jaar zorgen wij voor kinderen met kanker. Sommige van onze projecten lopen al bijna even lang en toch blijven ze nog altijd actueel en nodig, elke dag, in gans Vlaanderen. Maar er zijn ook nieuwe uitdagingen, gekoppeld aan nieuwe therapieën of aan onze leefwereld van vandaag, wij evolueren mee met de noden van onze kinderen en gezinnen en proberen die in te vullen.

We beseffen echter wel dat we meer moeten vertellen over onszelf en niet discreet in de coulissen blijven, zoals we bijna altijd deden. We moeten jullie – onze enige bron van inkomsten - meer informeren over wat we doen met die centen. We organiseren immers geen grootscheepse crowdfunding of sms-acties, we komen liever niet met spectaculaire verhalen in de krant of op tv, we maken geen misbaar, we doen het gewoon…elke keer weer, in stilte.

Daarom willen we toch nog even vertellen waar we voor staan en beginnen graag met de jongste projecten…

SuperKrachtig-Lekker – enkele jaren geleden opgezet door een bezorgde mama is het nieuwste project onder de Kinderkankefonds paraplu. Men beseft het misschien niet, maar chemo beïnvloedt ook bij kinderen de eetlust en smaak en dat leidt dikwijls tot ondervoeding bij onze patiëntjes. KKF wil dat probleem op een wetenschappelijke manier in kaart brengen en er tegelijkertijd wat aan doen.

We organiseren kookmomenten met de kinderen waar lekkere voedzame dingen spelenderwijs worden klaargemaakt. We investeren in betere eet-beleving zodat onze kinderen weer “goesting” krijgen en naast hun therapie toch ook de nodige bouwstenen aangereikt krijgen. We willen daarom op de kinderkankerafdeling ook investeren in een gezellige ruimte met een leuke grote keuken waar de ouders elkaar ook

kunnen ontmoeten en waar vooral onze kinderen hun voedingspatroon kunnen bijtimmeren en er zich nog bij amuseren ook.

Residentie Koester – is van start gegaan in november 2020 in de buurt van het Gentse UZ. We bieden er overnachtingsmogelijkheid in moderne, huiselijke appartementen aan families met een kind in ambulante behandeling die – om verschillende redenen - niet tussen twee behandelingen naar huis kunnen. Een warme, gezellige en comfortabele “thuis” dicht bij het ziekenhuis. Sinds november bijna doorlopend bezet.

Studio Nona – ontstaan uit een idee van zeer betrokken ouders. Hoe houd je dat kind, dat maanden thuis is in behandeling of palliatief, nog bezig? Hoe zorgen we even voor afwisseling of een hoogtepunt ? Wij zorgen met professionele mensen voor aangepaste ontspanning op maat van het kind, bij dat kind thuis… Zo hebben de ouders even vrij en doorbreken we de sleur.

En dan zijn er nog al die andere acties en projecten, de thuiszorg en het extra personeel, het wetenschappelijk werk dat we sponsoren of de artsen in opleiding waarvoor we de kosten dragen. De Belgische of Europese onderzoeksprojecten waar we aan deelnemen… je kan het allemaal nalezen op onze website : www.kinderkankerfonds.be.

Daarvoor hebben we jouw hulp nog altijd nodig!

Meer info voor jou, je bedrijf of je organisatie via: www.kinderkankerfonds.be – 09.4300110 Wil je ons meteen helpen? BE31 2850 3053 8255 Giften vanaf € 40 zijn fiscaal aftrekbaar

UIT DE COMFORTZONE

Een drone die uitkomt Elk nummer treedt een redactielid van Markant Magazine uit haar comfortzone. Deze keer betreedt Micheline Peacock de wondere wereld van de drones.

E

en drone? Zoiets krijgt een twaalfjarige knul (of meid) cadeau van de papa zodat ze er samen mee kunnen spelen. Meer gesofisticeerde ­modellen kunnen in dienst van de politie betogingen gadeslaan of burgers toespreken. Het leger zet ze in om op verkenning te gaan, om hulpgoederen te droppen in moeilijk bereikbaar gebied of zelfs als doelwit bij oefeningen.

Klopt allemaal, maar drones worden tegenwoordig ook uitgestuurd door (amateur)fotografen om weidse landschappen te filmen, door architecten en ingenieurs om werven te controleren, door immokantoren om vastgoed in beeld te brengen en zelfs door landbouwers om hun gewassen in het oog te houden.

Eigenlijk lijkt het me ook wel wat, om zo’n vliegend beestje met camera te besturen. Maar hoe begin je daaraan? Welke drone heb je nodig ? Leer je vliegen ‘met vallen en opstaan’ of moet je naar de les om dronepiloot te worden? Heeft een drone zoiets als een nummerplaat? Bestaat er een soort ‘wegcode’?

Op Google levert de zoekopdracht ‘drone kopen’ vooral meer vragen op. Merken, prijzen, grootte, bijgeleverde accessoires, stabiliteit, al dan niet zelf te assembleren, duur van de batterij, kwaliteit van de camera… De opties zijn eindeloos. Al blijft er wel één zin hangen. “Je zal in het begin zeker crashen.” En ik leer over een mogelijke fly away, wanneer je drone buiten het bereik van je besturingssysteem raakt en stuurloos wordt. In beide gevallen is het: bye bye drone!

Een drone koop ik na deze prille researchfase niet – veel te duur! – maar ik schrijf me wel in voor een cursus drones voor dummies. Mijn oog valt op www.dronecollege.be. Het filmpje op de homepage en vooral het feit dat Mol vlakbij is voor mij, overtuigen me om Tom Verstappen te contacteren. Tom is de eerste dronepiloot van België, geeft ondertussen al zes jaar les, zowel theorie als praktijk, en werkte samen met het Directoraatgeneraal van de luchtvaart (DGVL) om het ‘leerplan’ samen te stellen en is ook examinator. Want drones vliegen doe je niet zomaar. Er komen enorm veel regels bij kijken (zie kader).

Alleszins, Tom is bereid om me voor Markant Magazine te laten proeven van een les praktijk. Elke maand start er een flinke klas

voor de theorie, maar de praktijk, 4 x 4 uur les, gebeurt in kleine groepjes zodat iedereen een drone ter beschikking heeft en intensieve individuele begeleiding geniet. Afspraak zaterdagmorgen 8 uur.

Twee van mijn drie medecursisten krijgen de opdracht om hun drone klaar te maken en te beginnen oefenen. Geen koudwatervrees meer voor hen, zie ik: ze staan elk aan hun tafeltje, monteren de propellers en verdwijnen naar hun plek om weg te vliegen. Om het kwartier dagen ze terug op, vervangen hun lege batterij en noteren in een logboek welke oefening ze gedaan hebben. Tom houdt hen in het oog en geeft commentaar.

We dragen een headset voor de communicatie. “Je cirkels zijn eerder vierkanten, Chris! Snelheid gedeeld door vijf ! Je vliegt als een wildebras! Goed dat je die buizerd gezien hebt. We gaan dat beest niet plagen. Het heeft hier ergens een nest met jongen.”

Voor Verona, die helemaal uit Kortrijk komt, is het de eerste les.

Tom geeft ons allebei een checklist met uit te voeren handelingen voor we gaan vliegen – de noodprocedures staan op het laatste blad. Kwestie van ze gemakkelijk terug te vinden.

Tom demonstreert hoe je een drone monteert en hoe de afstandsbediening werkt. Je kan alles controleren aan de hand van verklikkerlichtjes op de drone en op het LCD-scherm van de besturing. Het komt eropaan de kleur en de signalen te begrijpen

36

UIT DE COMFORTZONE

en de gegevens van je scherm te lezen. Verona heeft dat al geleerd in de theorieles. “48 uur theorie,” zegt ze, “best heftig.”

Elke handeling moet in een bepaalde volgorde en daar is altijd een reden voor. Zet bijvoorbeeld altijd eerst de afstandsbediening aan, dan pas de drone. Wanneer je stopt, is het net andersom, drone uit, dan pas afstandsbediening, want je wil te allen tijde de controle bewaren.

Tijd nu voor de eerste vlucht. “Zenuwachtig?”, vraagt Tom. De Phantom 4 (de naam alleen al doet me dromen!) staat klaar.

“Ready for take-off”, zegt Verona in haar micro. Net echt… De drone stijgt op en Verona volgt gedwee de instructies van Tom: even naar links, naar rechts, naar voor, naar achter en dan kort links en rechts om zijn as laten draaien. De eerste oefeningen zijn eenvoudig, misschien wat saai, legt Tom uit, maar je hebt oefening nodig. Op het schermpje kan je aflezen hoe hoog en hoe ver je drone vliegt.

Tom demonstreert de verschillende modi: gps, sport of atti. Als je in gps-modus vliegt, heeft de drone satellieten nodig – de onze heeft er intussen al zestien gevonden. In gps-modus blijft hij op zijn plek hangen, ook wanneer het waait. In atti-modus gebruikt de drone geen gps-locatiebepaling en houdt de drone wel zijn hoogte, maar drijft hij af met de wind en in sportmodus reageert de drone vinniger en vliegt hij aanzienlijk sneller.

Terwijl mijn drie medecursisten hun oefeningen afwerken, maakt Tom mijn dronetje klaar. Hoe handig: opgevouwen zit het in een soort etui zo groot als een toiletzak en de afstandsbediening werkt met je eigen smartphone, zodat je geen extra device nodig hebt.

Nu eerst proberen of ik hem in de lucht krijg. “Hendeltjes samen, naar achter drukken, nee, dat is naar voor, en met de linkerhendel kan je omhoog en omlaag, met de rechter bepaal je de richting.” Warempel, het lukt! Mijn dronetje gaat zowaar omhoog en hangt als een zenuwachtige bij te zoemen boven zijn landing pad. Nu valt me op hoe goed gekozen de naam is: in het Engels is ‘a drone’ een dar, een mannetjesbij. Ik doe de oefeningen van Verona: naar links, naar rechts, naar voor, naar achter, linksom, rechtsom en omhoog, zodat hij zich mooi aftekent tegen de blauwe lucht. Dit is zo leuk! Een nieuwe wereld gaat voor me open. Er valt natuurlijk nog heel wat te leren om dat vliegmachientje in alle omstandigheden en volgens alle veiligheidsvoorschriften onder controle te houden, dat besef ik wel. En dan moet ik de camera nog leren gebruiken. Een hele uitdaging, maar ik heb alvast goesting in meer. Ik overweeg de cursus Start to drone te volgen.

En die crash waarover ik las? “Nee, die is niet onvermijdelijk”, lacht Tom. “Tenminste, als je volgens de regels van de kunst vliegt…” ■

Wie drones, zegt, zegt regels. Op de site van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer www.mobilit.belgium.be vind je alle regelgeving in verband met drones. Het goede nieuws is dat in heel Europa nu dezelfde regels gelden op het gebied van UAS (Unmanned Aerial System). Als Belgische piloot kan je vliegen in heel Europa. Er is geen onderscheid meer tussen recreatief en professioneel vliegen. Je volgt een opleiding in functie van het risico en de complexiteit van je vluchten. De theorie kan je gratis online volgen, om aansluitend een examen af te leggen op het platform van het Directoraat-generaal van de luchtvaart (DGLV).

Dat gaat over alles van waar je mag vliegen en hoe hoog tot aerodynamica en de werking van batterijen. www.mobilit.belgium.be/nl/luchtvaart/ drones/nieuwe_regelgeving/categorie_open

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag één cursus Start to Drone ter waarde van 99 euro (goed voor 4 uur les) weggeven van Dronecollege. Zodra deze begint, brengt Tom het Markant-lid op de hoogte.

Deze is strikt persoonlijk, doorgeven mag niet.

Stuur snel een mail naar r­ edactie@markantvzw.be.

37

COLUMN

Zonde

V

rouwen in de tweede levenshelft hebben recht op levenskwaliteit. Het klinkt evident, maar dat is in vele gevallen buiten de natuur gerekend.

Nog voor mijn vijftigste kreeg ik last van overgangssymptomen: nachtelijk zweten, slecht slapen, vermoeidheid, verstrooidheid en toename van spier- en hoofdpijn. Voeg daar een royale portie vapeurs aan toe en je snapt dat ik er niet vrolijk van werd. Een bloedtest gaf uitsluitsel: ik was een vrouw in de menopauze, en dus niet langer beschermd door oestrogenen. Mijn arts adviseerde Ymea en soja, meer bewegen en gezonder eten. Het hielp geen snars. Toegegeven, ik ging niet zo ver dat ik geen druppel koffie of alcohol meer dronk, suiker en koolhydraten van mijn menu schrapte en mij afbeulde in de fitness. Daar zou ik niet gelukkig van worden.

Zelden voelde ik me lichamelijk ook maar een beetje oké. Het kostte me enorm veel moeite om nog behoorlijk te functioneren op het werk, voor de rest had ik al helemaal geen puf meer.

Misschien veelzeggend: ik had met plezier mijn permanente staat van ‘mottigheid’ geruild voor de eerder verguisde maandelijkse bezoekjes.

Mijn arts schreef me een hormoon­ preparaat voor, zij het met de nodige scepsis. Ook ik, doordrongen van de verhalen over verhoogd risico op borstkanker, zag het als een – hopelijk kortstondig – noodzakelijk kwaad.

Het kon toch niet dat dit het lot was van de vrouw die heel haar jonge leven had geploeterd om werk en gezin te verzoenen, er intussen alle ongemakken van de vruchtbare fase bij nemend. U hoort het, er zat een behoorlijke portie boosheid in dat ‘rijpe’ lijf van mij.

De hormonen deden mijn klachten geleidelijk aan wegsmelten. Ik kon weer werken en vond de kracht om mijn dromen over mijn tweede levenshelft stilaan vorm te geven.

Een lang verhaal kort: ik ben de afgelopen 15 jaar driemaal gestopt met de pillen, en driemaal herbegonnen wegens onhoudbaar. Mijn laatste stop dateert van 3 jaar geleden. Onder lichte dwang van mijn huisarts besliste ik om rustig af te bouwen en het voldoende tijd te geven, mij intussen een zo gezond mogelijk levenspatroon aanmetend. Ook probeerde ik mijn boosheid af te schudden, want die kon weleens in de kaart van mijn klachten spelen. Anderhalf jaar heb ik het volgehouden. En dan bedoel ik letterlijk volhouden, want ik zag af, en het werd steeds erger. Bovenop de gekende klachten

Lut Geypens (63) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.

stapelden zich nieuwe, zoals hoge bloeddruk, hartkloppingen en gewrichtspijnen. Het leven was ongemak. Werk en ondertussen vijfvoudig omaschap vielen me zwaar.

Ik deed mijn verhaal bij een gespecialiseerde gynaecoloog en eindigde met een opsomming van de medicatie die ik nam tegen de nieuwe klachten. “En binnenkort nog een antidepressivum,” vulde hij aan, “als we dit niet snel aanpakken.” Hij vertelde dat 20 procent van de vrouwen zeer ernstige menopauzeklachten heeft en 20 procent met blijvende klachten kampt. Tweemaal prijs in mijn geval.

Hormoongebruik is daarbij volkomen verantwoord, zelfs aangewezen.

Nieuwe studies hebben al lang uitgewezen dat het verhoogde risico op borstkanker miniem is en dat er zelfs een positieve invloed is op bloed- en vaatziekten en osteoporose.

Eerlijk gezegd, dat wilde ik horen.

De pillen deden hun werk en ik kreeg weer een leven. Toch was er nog dat schuldgevoel dat ik het niet alleen kon.

Tot Markant me op gesprek stuurde met dokter Depypere, een autoriteit op het vlak van menopauze. “De natuur discrimineert vrouwen,” stelde hij onomwonden, “maar dat hoeven we niet te aanvaarden. Zoals we veel zogenaamd natuurlijke zaken in onze moderne samenleving niet meer aanvaarden.”

Elke vrouw heeft recht op levenskwaliteit. Gelukkig zij die dit redden met een gezonde levenswijze en geen hulpmiddelen nodig hebben. Gelukkig voor de anderen zijn die hulpmiddelen er wel. Doodzonde dat ik me daar vijftien jaar lang druk over heb gemaakt. ■

Het kon niet dat dit het lot was van de vrouw die heel haar jonge leven had geploeterd

38

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW LIANTIS

Zelfstandige en zwanger?

Hier heb je recht op Kindje op komst?

Allereerst een dikke proficiat! Maar waar heb je als zelfstandige moeder in spe precies recht op? Liantis zet het voor jou op een rijtje.

Je hebt recht op maximaal twaalf weken moederschapsrust of op dertien weken als je bevalt van een meerling.

Wil je aanspraak maken op een moederschapsuitkering, dan moet je minstens drie weken bevallingsrust in acht nemen. Tijdens die periode mag je niet werken. De verplichte rustperiode start zeven dagen voor de vermoedelijke geboortedatum van je kindje en loopt tot twee weken na de geboorte.

Daarnaast heb je recht op negen weken (tien weken bij de geboorte van een meerling) facultatieve moederschapsrust, die je voor of na de bevalling kan opnemen.

Je kan maximaal twee weken opnemen voor je verplichte moederschapsrust. De resterende facultatieve moederschapsrust kan je opnemen in verschillende vrij te kiezen periodes van zeven dagen, maar uiterlijk binnen de 36 weken na je verplichte moederschapsrust.

Je kan er ook voor kiezen om een of meerdere van de facultatieve periodes van moederschapsrust halftijds op te nemen.

Dat wil zeggen dat je halftijds kan blijven werken en tegelijkertijd een halve uitkering kan ontvangen. Je hebt dan recht op dubbel zoveel weken facultatieve rust: maximaal achttien weken halftijds (of twintig bij de geboorte van een meerling).

MOEDERSCHAPSUITKERING Als kersverse mama heb je recht op een uitkering voor de periode(s) waarin je

Foto Istock

MOEDERSCHAPSRUST

moederschapsrust neemt. Die uitkering moet je aanvragen bij je ziekenfonds. De moederschapsuitkering bedraagt 504,54 euro per week of 252,27 euro indien je de moederschapsrust halftijds opneemt.

goed voor een uur hulp in huis. Ook hier hoef je geen aanvraag voor in te dienen: je sociaal verzekeringsfonds gaat voor jou na of je aan de voorwaarden voor moederschapshulp voldoet.

VRIJSTELLING VAN SOCIALE BIJDRAGEN NA JE BEVALLING

PREMIEVRIJSTELLING VOOR JE SOCIAAL VRIJ AANVULLEND PENSIOEN

Als je recht hebt op de moederschapsuitkering als zelfstandige, dan ben je voor het kwartaal na je bevalling geen sociale bijdragen verschuldigd.

Tijdens het vrijgestelde kwartaal behoud je al je sociale rechten.

Ben je klant bij Liantis? Liantis sociaal verzekeringsfonds past de vrijstelling automatisch voor jou toe, je hoeft er dus geen specifieke aanvraag voor te doen. Handig!

MOEDERSCHAPSHULP Als je recht hebt op de moederschapsuitkering, dan heb je ook recht op 105 gratis dienstencheques. Je kan ze gebruiken voor huishoudelijke hulp: schoonmaken, wassen en strijken, boodschappen doen en maaltijden bereiden. Een cheque komt overeen met een bedrag van 9 euro en is

39

Heb je een Sociaal Vrij Aanvullend Pensioen afgesloten, dan pluk je daar de vruchten van wanneer je moeder wordt.

Je verzekeraar betaalt onder bepaalde voorwaarden in jouw plaats enkele premies voor je aanvullend pensioen.

Daarnaast verwittig je het best ook de verzekeraar bij wie je een hospitalisatieverzekering hebt afgesloten van de nakende geboorte van je kindje. ■ Meer weten over je rechten als zelfstandige mama in spe?

Surf naar www.liantis.be.

Foto’s Foodphoto / LisaValcke / Luk Thys

KOKEN

40

KOKEN

Het recept van Karolien Olaerts Deze ovenschotel met bloemkool, broccoli, ei en feta is op en top ­comfortfood. Maar wat is het verhaal hierachter? Tekst BrigitteVermeulen

I

k vrees dat het niet zo’n romantisch verhaal is hoe dit recept tot stand is gekomen”, vertelt Karolien Olaerts.

“Ik werk als foodblogger vaak in opdracht en hier had Miele me gevraagd om een ovenrecept uit te werken (lacht). Maar bij het creëren van nieuwe smaken vertrek ik steeds van groenten, liefst volgens het seizoen. Ik werk rond verschillende texturen en smaken om tot een lekker resultaat te komen. Mijn recepten zijn nogal mathematisch opgebouwd, er gaat telkens een heel proces aan vooraf om ze helemaal op punt te zetten.”

“Broccoli en bloemkool zijn ingrediënten waar je al eens in een sleur mee dreigt te vallen. Mijn mama maakte ze altijd op dezelfde manier klaar: broccoli met room en bloemkool met kaassaus. Allebei erg lekker, maar zelfs lekker kan gaan vervelen.

In deze smaakvolle ovenschotel beleven broccoli en bloemkool een nieuw avontuur!”

“Ik probeer mijn doel – om laag­ drempelig te blijven – niet voorbij te schieten. Ik wil dat je mijn recept leest en denkt: hier heb ik al erg veel van in mijn voorraadkast, in plaats van dat de moed je in de schoenen zinkt als je nog maar de ingrediëntenlijst leest.

Je kan dit gerecht trouwens ook prima op voorhand voorbereiden, er komen geen ingewikkelde bereidingswijzen aan te pas en de oven doet het meeste werk. Dit recept is vegetarisch, maar je kan het zeker combineren met bijvoorbeeld een stukje zalm.”

Jij runt met Karola’s Kitchen een succesvolle foodblog. Waar staat je slogan ‘Gewoon gezond’ voor?

beperkende, verstikkende beeld. Ik zeg liever: ‘Doe maar gewoon: veel groenten, volkoren producten, wat minder vlees… De voor de hand liggende dingen.’ Dat is goed genoeg.”

“Eigenlijk breng ik met dit kookboek een antwoord op een nood van mezelf. Als je zoekt naar uitgebalanceerde recepten, is de keuze heel beperkt. Ofwel gaat het dan om een uiterst afgewogen recept uit de dieetcultuur, ofwel is het superhealthy vol ingewikkelde – en vaak superdure – ingrediënten. Ik wil echt lekkere recepten brengen voor het hele gezin. Zonder die bijklank: ‘Ik weet niet of mijn man hier zot van zal zijn’.”

Je trekt soms van leer tegen de dieetcultuur. Wat is je raad voor wie steeds de strijd met de weeg­schaal aangaat?

“Gun jezelf tijd! Als je besluit je los te maken van de dieetcultuur, moet je weten dat dit met vallen en opstaan zal gebeuren. Je mag niet vergeten dat die dieetcultuur en het idee dat slank zijn ‘beter’ is er al van kleinsaf ingebakken zit. Stel jezelf doelen in functie van gezondheid in plaats van in kilo’s.

Neem je bijvoorbeeld voor om over een half jaar 5 kilometer te joggen, of dat je bij je lunch meer groenten wil toevoegen. Het is bewezen dat je zo een veel duurzamer resultaat zal boeken. Weet je, jouw lichaam heeft een ideaal gewicht waarop je het best functioneert. En dat is niet altijd hetzelfde cijfer dat jij in je hoofd hebt.

Het helpt om jezelf beter te leren kennen. Zo kan ik bepaalde dagen ’s avonds enorm snoepen. In plaats van boos te zijn op mezelf, probeer ik even te stil te staan en te achterhalen: waarom doe ik dit nu?

Meestal is dat voor mij een teken aan de wand dat ik me de afgelopen dagen te weinig heb ontspannen en dat ik over mijn grenzen aan het gaan ben. Als ik het dan wat rustiger aan doe, komt mijn lichaam vanzelf weer in balans.”

‘Stel jezelf doelen in functie van gezondheid in plaats van kilo’s’

41

▲

“Er is zo veel informatie over gezonde voeding, je zou haast gaan denken dat het moeilijk en duur is om er een gezonde levensstijl op na te houden. De ene hype – van seldersap tot appelciderazijn – volgt de andere op. Je krijgt het gevoel dat de lat heel hoog ligt.

Ik wil met ‘Gewoon gezond’ een statement maken tegenover dit

KOKEN

ZO MAAK JE HET 1. Verwarm de oven op 180 °C. 2. Snijd de uien in partjes en schep ze in een ovenschotel om met 1 theelepel olijfolie, 1 theelepel balsamicoazijn, theelepel tijm en wat versgemalen zwarte peper en grof zeezout. Verspreid de uien over de schotel en plaats 20 minuten in de oven.

3. Snijd intussen de tomaten in partjes en doe ze in een kommetje met 1 eetlepel balsamicoazijn, 1 eetlepel olijfolie, 1 theelepel gedroogde basilicum en wat versgemalen zwarte peper en zeezout. Schep om en zet opzij.

4. Breng water aan de kook, voeg zo’n ½ theelepel fijn zout toe en 3 laurierblaadjes. Snijd de broccoli en bloemkool in kleine roosjes. Kook de roosjes zo’n 4 minuten, giet af en laat goed uitlekken.

5. Klop de eieren los met de room, ½ theelepel gedroogde tijm, versgemalen zwarte peper en grof zeezout. Scheur het brood in stukjes en voeg bij de eieren. Zet opzij.

6. Hak de bladpeterselie en basilicum grof.

7. Haal de rode ui uit de oven (zet de oven niet uit) en doe de broccoli- en bloemkoolroosjes erbij, de tomatenpartjes en al het bijhorende vocht en de verse kruiden. Schep om en verspreid alle groenten opnieuw over de ovenschaal. Schenk het eimengsel eroverheen en schik de broodstukjes indien nodig wat meer verspreid over de schotel. Verkruimel de feta eroverheen en plaats 25 min. in de oven op 180 °C. TIPS Feta bevat erg weinig lactose en kan door veel mensen met een lactose-intolerantie in kleine hoeveelheden gegeten worden. Kies voor een feta met in de ingrediëntentabel 0 g bij de hoeveelheid suikers. Lactose is namelijk melksuiker. Een kaas die 0 g suiker bevat, bevat dus per definitie geen lactose.

BROCCOLI EN BLOEMKOOL MET EI EN FETA INGREDIËNTEN VOOR 2 GROTE ETERS • 2 rode uien • 1 tl + 1 el olijfolie • 1 tl + 1 el balsamicoazijn • 1 tl + ½ tl gedroogde tijm • 2 tomaten • 1 tl gedroogde basilicum • 3 laurierblaadjes • 1 broccoli • ½ kleine bloemkool • 5 biologische eieren • 5 el plantaardige room • 1 sneetje (= 25 g) oud brood (optioneel) • 1 grote handvol bladpeterselie • 1 handvol basilicum • 50 g feta • versgemalen zwarte peper en grof zeezout

Het brood is optioneel behalve als je een ietwat oude pistolet van bij de bakker hebt liggen. Dan móét je deze hierin gebruiken. De stukjes pistolet vormen in combinatie met het ei superluchtige pakketjes met een krokant korstje. Overheerlijk. ■

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven.

Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be

BEREIDINGSTIJD 25 minuten + 25 minuten in de oven

42

AANGEBODEN DOOR INTERVIEW TRIAS

Word jij ook Trias-ambassadrice?

Al jaar en dag zetten heel wat Markant-leden zich samen met onze ngo Trias vrijwillig in voor onderneemsters wereldwijd. Een paar keer per jaar komen ze samen in een werkgroep voor de uitwerking van heel wat activiteiten, zowel binnen als buiten België.

Tekst Marije De Decker

D

e meeste leden van de Markant-Trias werkgroep kwamen erin terecht nadat ze deelnamen aan een uitwisselingsreis.

Voorzitster Geert Horsten getuigt: “Ik sloot mij aan na een reis met Trias naar Tanzania. Dat was een bijzonder warme ervaring die bij mij een zaadje voor blijvend engagement in de toekomst zaaide.”

Door kennis te maken met de werking van Trias in verschillende landen en de onderneemsters die de ngo ter plaatse versterkt, raakten heel wat vrouwen geïnspireerd om een steentje bij te dragen.

Geert heeft vooral gemerkt hoe stimulerend samenwerken en ervaringen delen is: “Over die cultuurverschillen heen merk je dan hoe we allemaal gewoon ondernemende vrouwen zijn die in verschillende omstandigheden vaak met vergelijkbare uitdagingen worden geconfronteerd.”

Gedreven door dit engagement spelen de vrijwilligsters een belangrijke rol als Trias-ambassadrices binnen Markant.

Daarom helpt de werkgroep o.a. mee met het ontwikkelen en promoten van activiteiten die door afdelingen van Markant of Best Pittig kunnen worden geboekt. Zo hielpen de vrouwen in 2021 bijvoorbeeld al mee met de uitwerking van de gloednieuwe workshop ‘Oeganda in de Mix’ die vanaf dit najaar aangevraagd

Met dank aan alle huidige leden van de werkgroep: Geert Horsten, Marianne Desmet, Marjan Saelens, Lieve Heleven, Nicole Bossuyt, Isabelle Ramont, Sandra Van Reeth, Miranda Schoemans, Inge Compen en Manon Acke.

kan worden. Verder trekt de werkgroep ook de organisatie van de tweejaarlijkse Womed Award Zuid. Hiervoor helpen de vrijwilligsters mee met de planning van de uitwisselingsreis van de finalistes naar België: ze organiseren bedrijfsbezoeken, regelen een warm onthaal en zorgen ervoor dat de buitenlandse onder­ neemsters een onvergetelijke tijd in ons land beleven. En datzelfde geldt voor de Markant-vrijwilligsters zegt Geert: “Zo’n week is behalve supervermoeiend ook een bron van energie en voldoening. Het leidt altijd tot nieuwe vriendschappen en inzichten en geeft ons steeds ‘goesting’ in meer.”

Kriebelt het om bij de werkgroep te komen of wil je graag wat meer info?

Stuur dan een mailtje naar Rebecca Schoeters via rebecca.schoeters@markantvzw.be

43

Wat doet Trias?

Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneemster hun talent te ontplooien. Daar is Markant elke dag mee bezig. In Vlaanderen en de komende jaren ook in Oeganda, zij aan zij met Trias. Als internationale ontwikkelingsorganisatie geeft Trias wereldwijd de dromen van ondernemende mensen kansen. Trias versterkt hen wereldwijd met bedrijfsadvies, microkredieten en opleidingen.

Meer info over Trias vind je op www.trias.ngo ■ ■ ■

MODE

Back to business Stilaan gaan we weer terug naar normaal. Hoog tijd om die laat-maar-waaien homewear te ruilen voor outfits waarin je gezien mag worden op het werk. Denk businesslooks tussen comfort en elegantie. Van tijdloze broekpakken tot hippe mantelpakjes in alle stijlen. Tekst Lut Clincke 1 FEELGOODKLEREN

LET’S ROK AGAIN!

Nu we al die tijd van thuis uit gewerkt hebben, in comfy kleren, is feelgoodmode een verworven recht geworden.

Dat geven we niet meer snel op, zelfs niet wanneer we weer naar kantoor trekken.

Zachte materialen, lekker loszittende kleren, pantalons en rokken met een elastische taille en laagjes die zich aanpassen aan de noden van het moment, vormen de belangrijkste trend van de nieuwe herfstmode. Totaallooks in breiwerk doen het goed, naast andere aaibare materialen. De rechttoe-rechtaan jurk, met of zonder zakken of doorknoopsluiting, is een blijver, naast de lange, wijd uitlopende jurk die je losjes kan dragen of met een ceintuur. Riemen worden sowieso hét accessoire voor de winter. Ze accentueren hogetaillerokken en -broeken en laten toe om een los silhouet mooi te tailleren en zo met één stuk verschillende looks te creëren.

Wie het graag wat vrouwelijker heeft, zal wellicht de comeback van de rok toejuichen. Een paar seizoenen geleden was het vooral de lange rok die aan een opmars bezig was. Net als de maxi-jurk bood hij een alternatief voor de pantalon, maar nu is de rok in zowat alle lengtes vertegenwoordigd. Van een knielange kokerrok die gecombineerd wordt met een getailleerde blazer tot sportieve rokken met een elastische taille en met bijhorende top. Van romantische bloemenprints tot stoer leder, vooral in vegan versie. Ook de tops gaan de vrouwelijke toer op: chemisiers meten zich ruches of een boordje kant aan.

BUSINESSLOOKS 2.0 Het broekpak is al seizoenenlang dé favoriet als het om zakelijke outfits gaat. Het kadert helemaal in de genderneutrale trend van de laatste jaren. Broekpakken in mannelijke stoffen zoals visgraatmotieven, ruiten en tweeds zijn nog altijd goed vertegenwoordigd, naast pakken in fluweel of in technische materialen. De klassieke blazer krijgt concurrentie van langere modellen – tussen mantel en blazer – met of zonder mouwen. Pantalons en bijhorende jasjes met een rits gaan de sportieve toer op, terwijl broeken met oversized hemdjassen het losjes en nonchalant houden.

1. Geruite rok met elastische taille en bijhorend hemd van Dutchess. www.dutch-ess.com 2. Broekpak van Filippa K. www.filippa-k.com 3. Wijde bandplooipantalon met hanenpootmotief en bijhorende hemdjas van CKS. www.cks-fashion.com 4. Sportief broekpak van Psophia. www.psophia.com 5. Lichte lange jas en bijhorende pantalon, van Gigue. www.gigue.com 6. Bloemenrok en tweed hemdjasje, van Tommy Hilfiger. www.hilfiger.com

44

MODE

3

2 6

6 4

5

5

▲

45

MODE

7

TIJDLOOS EN DISCREET Effen basics in mooie materialen zijn alomtegenwoordig. Spelen de fabrikanten op veilig of kadert deze tijdloze trend binnen het duurzame denken? Het antwoord zal wel tussen de twee liggen.

Tijdloze stukken zoals trenchcoats, effen truien in mooie wolsoorten, effen chemisiers, wollen mantels en pakken zijn zowel ecologisch als economisch interessant. Fabrikanten en ontwerpers bieden steeds vaker een combinatie van effen stukken – die in de collectie blijven en dus niet gesoldeerd worden – en een lijn seizoensgebonden stukken die vlot met de basics kunnen gecombineerd worden. De ‘blijvers’ in de collectie beperken overstocks en zorgen ervoor dat kleren langer gedragen worden, wat de ecologische voetafdruk vermindert.

Ook zien we dat veel fabrikanten het aantal stuks in hun collectie verminderen.

Dit leidt tot minder keuzestress en een duidelijker beeld van de collectie.

Neutrale kleuren passen helemaal binnen het tijdloze plaatje. Grijs, van licht blauwgrijs tot antraciet, staat weer helemaal op de kaart, naast ecru, blush tinten en de typische herfstkleuren zoals terracotta, donkerrood, bruin, camel en donkergroen. Winterpastels zoals ijsblauw en roze zorgen voor frisse toetsen en breien een vervolg op het succesvolle pastelverhaal van de voorbije zomer.

10

8

9

7. Ribfluwelen rok, V-trui en bijhorende sjaal van Terre Bleue. www.terrebleue.be 8. Tijdloze mantel met oversized kraag, van Âme Antwerp www.ame-antwerp.com 9. Hogetaillepantalon met visgraatmotief, gebreide cape en chemisier met bloemmotief, van Marie Méro. www.mariemero.com 10. Tijdloos en stijlvol: effen mantel, wijde pantalon en witte top, van Wright. www.wright-label.com ■

46

#IKKOOPBELGISCH

‘Wij doen wat onze grootouders al deden’ Annelies Van Valckenborgh genoot een opleiding grafische vormgeving en schuimde als studente al tweedehandswinkels af, op zoek naar originele kleren die ze naar haar hand zette. Sinds 2017 heeft deze mama van drie haar eigen ecologische handtassenlabel Lapland, een naam die slaat op de gerecycleerde stoffen waarmee ze werkt.

Tekst Lut Clincke

A

nnelies was al voor het circulaire idee gewonnen nog voor het hip was. Ze stond dertien jaar geleden mee aan de wieg van Atelier Assemblé, een kledinglabel dat oorspronkelijk enkel unieke stuks op basis van overstocks produceerde. Nu combineert ze haar tassencollectie Lapland met een deeltijdse job als begeleidster van mensen met een visuele beperking. “Werken met overstocks en met gerecycleerde stoffen is nu hip, maar eigenlijk doen we wat onze grootouders al altijd deden: toen kledij en stoffen nog duur waren en mensen minder middelen hadden, werden kleren hersteld tot ze niet meer draagbaar waren en zelfs daarna werden de stoffen nog verwerkt tot nuttige zaken. Door de overproductie uit de lageloonlanden is kledij de laatste decennia een wegwerpproduct geworden, met een gigantische impact op het milieu als gevolg. Ik heb het altijd prettig gevonden om van tweedehandsspullen iets te maken dat mooi en draagbaar is.”

“Alles begint bij een stof die ik mooi en interessant vind. Die verwerk ik tot een uniek stuk. Vroeger waren dat kleren, met alle beperkingen vandien. Produceren in grotere reeksen lukt immers niet als je lou-

ter met recyclagestoffen werkt. Op een gegeven moment moet je keuzes maken: kleinschalig blijven of je productie uitbesteden.

Ik heb voor het eerste gekozen. Ik heb die creatiedrang, ik wil zelf de dingen doen. Alle mogelijke stoffen die ik in kringloopwinkels vind, van gordijnen tot jeans, verwerk ik tot tassen, van rugzakken, shoppers, toilettassen, laptophoezen tot heuptasjes die nu heel populair zijn. Daarnaast maakt ik ook kussens.”

“Ik grijp altijd naar natuurlijke materialen, stoffen met een aangename textuur. Een van mijn favoriete materialen is zware jeans zonder stretch. Zo heb ik een lot ongebruikte fabriekskledij in denim op de kop kunnen tikken. Het is een mooi en robuust materiaal. Denim is sowieso een blijver in mijn collectie. Mijn creaties hebben een minimale ecologische voetafdruk, maar de ontwerpen staan ook op zich. Je hoeft niet doordrongen te zijn van het groene gedachtegoed om mijn tassen te appreciëren. Sommige modellen van tassen blijven lang in de collectie, maar zien er telkens anders uit omdat ze met andere stoffen gemaakt zijn. Om overstocks te vermijden, werk ik louter op voorafbestelling. Mijn publiek is duidelijk bereid om te wachten op iets moois. Belgische merken scoren tegenwoordig goed op de markt. Mensen kopen via een van vier lokale boetieks of online. Instagram is voor mij een perfect medium om mijn publiek te bereiken.”

“Tot nog toe maak ik alles zelf. Ik ben ondernemer in bijberoep.

Door zelf mijn recyclagestoffen te kiezen en te verwerken is mijn businessmodel bijgevolg kleinschalig en arbeidsintensief. Ik voel mij goed in mijn huidige situatie: ik vind het belangrijk om het duurzame en sociale aspect te combineren om de controle te behouden. Qua productie zit ik nu op mijn limiet, maar voorlopig wil ik mijn job en mijn collectie blijven combineren. Deze situatie geeft mij een enorme vrijheid, ik vind het aangenaam werken en het past helemaal binnen mijn levensfilosofie.” www.laplandtextiel.be - Instagram @laplandtextiel ■

47

BOEK

‘Uiteindelijk zijn we allemaal leiders’

‘Het doel is om in de toekomst geen vrouwelijke leiders meer te hebben’, zo zegt de Nederlandse Caroline Glasbergen.

En toch schreef ze precies over dat ­onderwerp – vrouwelijk leiderschap – het boek New Female Leader.

Tekst Geertrui Nees

BOEK

W

at betekent het om als vrouw in de 21ste eeuw te leiden? Hoe maak je als vrouw impact en blijf je tegelijkertijd in verbinding met jezelf ? Bestaat er zoiets als vrouwelijk leiderschap? Het zijn de vragen die de Nederlandse Caroline Glasbergen (1983) zich enkele jaren geleden stelde en aan de basis lagen van haar succesvolle podcast New Female Leaders. Daarvoor sprak ze met meer dan zeventig ambitieuze vrouwen: van ondernemers en leidinggevenden in de corporate wereld tot politica’s.

Elk verhaal bleek anders, waarna ze naar de KU Leuven trok om de interviews te analyseren en een rode draad te vinden. De kennis die ze daar vergaarde, resulteerde in het boek New Female Leader, een praktische en complete gids over authentiek leiderschap voor elke vrouw die impact wil maken.

“De bedoeling is alleszins dat we veel breder kijken naar leiderschap, want het is de definitie van leiderschap die momenteel niet past. Uiteindelijk is het doel om in de toekomst geen vrouwelijke leiders meer te hebben, maar enkel leiders. We zitten nu in een transitiefase: volgens studies duurt het nog 97 tot 208 jaar tot we aan volledige gendergelijkheid komen. Tot dan is het noodzakelijk vrouwen een podium te geven en rolmodellen te creëren.”

‘Met een d­ ivers team van ­leiders blijken ­bedrijven ruim 25 procent meer winst te maken’

Divers – en dus ook genderdivers – leiderschap blijkt vooral goed voor bedrijven zelf?

Het consultancybureau McKinsey deed drie opeenvolgende onderzoeken met enorme datasets van meer dan 1.000 bedrijven in meer dan 15 landen. Met een divers leiderschapsteam blijken bedrijven ruim 25 procent meer winst te maken. Hoe diverser een team, hoe beter het bedrijf het doet.

Teams met meer dan 30 procent vrouwelijke leiders doen het beter dan teams met 10 tot 20 procent vrouwen. En deze doen het dan weer beter dan bedrijven met teams met enkel mannen.”

Je komt snel tot de conclusie dat vrouwelijk leiderschap niet bestaat. Hoe zit dat?

“Vrouwelijk leiderschap is een constructie die we gecreëerd hebben omdat we bij leiderschap nog aan een man denken. Om het te laten kloppen in ons hoofd, voegen we er het bijvoeglijk naamwoord ‘vrouwelijk’ aan toe. Zo zeggen we dat een vrouw alleen op een vrouwelijke manier kan leiden die dan zachter en empathischer zou zijn, terwijl ik veel vrouwen sprak die behoorlijk wat masculiene leiderschapskwaliteiten hebben. Als het gaat om leiderschapsstijlen, is er een groter onderscheid tussen vrouwen onderling dan tussen mannen en vrouwen, zo blijkt uit onderzoek. Bovendien zijn er mannen die evengoed vanuit feminiene kwaliteiten leiden.”

“Klopt.

Wat betekent feminisme voor jou?

Wat betekenen feminiene en masculiene kwaliteiten?

“Bij feminien gaat het bijvoorbeeld om flow, compassie, rust en reflectie, terwijl we masculiene kwaliteiten associëren met doorzetten, resultaat en actie. De wetenschappelijke literatuur spreekt van communal als het gaat om feminiene eigenschappen en over agency als het gaat om masculiene. Feminien en masculien worden vaak verward met gender, alsof feminien enkel past bij vrouwen en masculien enkel bij mannen. Dat klopt niet. Maar omdat er geen goede vertaling is en de vrouwen met wie ik sprak het hebben over masculien en feminien, gebruik ik ze nog wel.”

49

▲

“Feminisme gaat voor mij vooral over gelijkwaardigheid en dat gaat verder dan gender alleen. Ook de mensen die zich niet bewust waren van hun privileges, worden zich daar meer en meer bewust van. Met het strijden voor gendergelijkheid zetten we een heel grote stap, maar er zijn nog zo veel meer dimensies binnen gelijkwaardigheid.

“Sommige systemen zijn we al generaties lang gewoon, maar blijken voor de huidige generaties niet meer te werken: dan komt die schreeuw om meer gelijkwaardigheid boven. Deze ongelijkwaardigheid is voor niemand goed, ook niet voor mannen. We zien nu dat de manier waarop we met de wereld omgaan of hoe we succes definiëren echt niet meer werkt. We hebben lang gefocust op het doen en actie ondernemen – eerder masculiene waarden – waardoor er minder ruimte was voor gevoel en reflectie – de meer feminiene waarden –en we dus ook uit balans raakten. Het is dan bijna een natuurlijke reflex dat de slinger nu de andere kant uit gaat. Waar we eerst moesten vechten voor stemrecht of het mogen werken als vrouw, komen we nu op het punt dat er ook nog impliciete

BOEK

zaken zijn die we moeten oplossen. Het is de volgende stap in het proces waarin wij als vrouwen nu aan zet zijn.”

Zowel in je podcasts als in je boek haal je succesvolle vrouwen aan die vaak in grote organisaties werken. Zie je authentiek leiderschap ook mogelijk binnen een kleinere professionele context of zelfs in de privésfeer?

Je gebruikt in je boek vaak de term double bind.

“Double bind is een algemene term voor een impasse: er worden tegelijkertijd twee eisen gesteld aan een individu die niet te realiseren zijn. In het boek heb ik het vooral over de double bind binnen leiderschap: wanneer een vrouw voldoet aan de masculiene kenmerken van een leider, wordt ze vaak gezien als bitch, maar als ze voldoet aan het stereotype van de vrouw is ze geen leiderschapsmateriaal.”

“Om dit te kunnen veranderen, is het volgens mij belangrijk om je eerst bewust te worden van hoe we kijken naar mannen en vrouwen en welke rollen ze vervullen. Vanuit dat bewustzijn kan je bepaalde ideaalbeelden loslaten en vervolgens kiezen voor je eigen authentieke zelf. Ook de huidige generatie mannen botst vaker tegen het stereotiepe beeld van wat een man hoort te zijn als het gaat over het opnemen van een zorgrol binnen het gezin versus de carrière. Daarom is deze stap van de vrouw zo belangrijk. Als zij meer de leiderschapsrol gaat opnemen, zal de man meer ruimte ervaren om deze zorgrol mee op te nemen. Zo kan je het systeem van ongelijkwaardigheid van binnenuit veranderen.”

“Hoe harder het oordeel over anderen, hoe harder het oordeel over onszelf. Daar kan compassie helend werken. Laten we als vrouwen onderling het oordeel tegenover elkaar loslaten en elkaars keuzes respecteren, ook al zijn ze niet de onze.”

“We interviewden een zeer gevarieerde groep vrouwen: politica’s, succesvolle ondernemers, maar ook artiesten en startupondernemers. Ze willen allemaal impact maken, want deze drive is volgens mij nodig om open te staan voor verandering.

Ze willen beweging brengen in de huidige systemen, of die nu groot of klein zijn. Uiteindelijk zijn we allemaal leiders, of je dat nu thuis doet of in de raad van bestuur van een grote organisatie. Het model kan je overal toepassen.”

Tot slot: wie is jouw rolmodel?

“Een lastige vraag, ik heb er meer dan een (lacht). Ik kijk elke keer welke ik nodig heb, naargelang mijn behoeftes. Op het vlak van leiderschap kijk ik op naar Jacinda Ardern, premier van Nieuw-Zeeland. Als het gaat over impact hebben op grote schaal door het inzetten van media, kijk ik dan weer op naar Oprah. Zij heeft zo veel levens veranderd en beweging gecreëerd. Ook alle vrouwen die ik heb gesproken in mijn podcast zijn rolmodellen.”

“Ik blijf er steeds nieuwe ontdekken. Zo zag ik onlangs een mooie docu van Pink over hoe zij gaat toeren met haar gezin en dat mooi gecombineerd krijgt: zo’n inspirerend verhaal.

En dat is net wat rolmodellen voor mij horen te zijn: een inspiratie die mij naar een volgend niveau kan tillen.”

New Female Leaders is een Nederlandse sociale organisatie die antwoorden zoekt op vragen over authentiek leiderschap. Ze investeren 30 procent van hun winst in vrouwelijke ondernemers. Ze bieden ook een netwerk en leiderschapstraining aan voor vrouwen die impact willen maken vanuit hun authentieke zelf. Meer info vind je op de site. www.newfemaleleaders.org

Je boek is ook een praktische gids. Waar begin je?

“Alles begint bij je definitie vinden van leiderschap, als vrouw, los van het genoemde double bind-­dilemma en het stereotype beeld dat we hebben van een leider. Het gaat om je authentieke versie van leiderschap en het 3C-model helpt je hierbij.”

“Het 3C-model is een soort van reis. Clarity staat voor helder weten waar je naartoe wil. Je moet dit doelbewust doen en vanuit verbinding – connection – en het liefst samen – community – want in je eentje ga je er ook niet komen.”

“De wetenschappelijke definitie van authentiek leiderschap zegt dat een authentieke leider zichzelf heel goed kent en heel goed weet in welke context hij of zij beweegt. Jezelf kennen is essentieel om systemen te doorbreken. Je kan niet transformeren naar iets nieuws als je niet weet hoe het er nu uitziet.

Je kan niets veranderen als je je er niet bewust van bent. Dat geldt evengoed voor je eigen processen als voor maatschappelijke systemen. Ik zie jezelf ont-wikkelen als ­jezelf ont-doen van allerlei overtuigingen die niet van jou zijn, maar je gedrag en gedachten beïnvloeden.”

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven.

Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be

50

Een grote of kleine aankoop voor je zaak?

Hou altijd extra budget achter de hand met een zakelijke kredietkaart.

Meer op kbc.be/ondernemen/kredietkaart

FILM

Voorbij de zaak-Weinstein In 2017 viel filmstudiobaas Harvey Weinstein uit de gratie, na onthullingen over hoe hij jarenlang actrices had misbruikt.

Ook The Assistant van de cineaste Kitty Green gaat over grensoverschrijdend seksueel gedrag. Het verschil met andere documentaires en films is dat de aanpak veel origineler is.

Tekst Pierre Raemdonck

D

e eerste minuten zijn een stille weergave van de eerste werkdag van Jane.

Zonder grote verwijzingen naar de glamour van de filmwereld weet je vrij snel dat ze werkt voor een uiterst succesvolle en veeleisende filmproducent wiens naam nooit wordt genoemd. Haar werk bestaat uit routineklussen zoals het organiseren van testscreenings van een film of het opzoeken van financiële resultaten van een productie. Echt plezier beleeft ze niet aan haar job. Vaak lijkt het alsof ze een zombie is die zonder enig nadenken haar taken uitvoert. Haar ‘onzichtbaarheid’ uit zich ook in de afwezigheid van een privéleven of enige sociale contacten met haar collega’s.

Tussen het regelen van de vele afspraken voor haar baas trekt één telefoontje haar aandacht. Het betreft een jonge dame die zonder enige professionele ervaring een job krijgt binnen het bedrijf. Uit de gesprekken met de jongedame blijkt zij

regelmatig langs te komen waarbij ze telkens een logement krijgt aangeboden in een chique hotel. Wanneer Jane deze situatie aanklaagt bij haar personeels­ directeur, volgt er niks meer dan een regelrechte intimidatiepoging om haar ­ het zwijgen op te leggen.

In The Assistant worden niet zozeer de daden van de filmproducent onder de aandacht gebracht, maar wel hoe een legertje van advocaten, administratief en pr-personeel het allemaal organiseerde en amper morele afkeuring laat blijken over het dubieuze gedragspatroon van hun studiobaas. In het beste geval levert het een paar onsmakelijke moppen op tijdens een receptie of een complete negatie van de feiten.

Cineaste Kitty Green weet samen met de relatief onbekende actrice Julia Garner het beeld te schetsen van een vrouw die stilaan de moed vindt om als enige te reageren op de regelmatige ‘leveringen’ van vrouwelijk schoon. Het originele in dit strak geregisseerd drama is dat de

52

verantwoordelijkheid van de entourage van de man aan bod komt. Spectaculaire beelden zijn er niet te zien in The Assistant, wel een blik op het functioneren van een succesvol Hollywood-bedrijf voor de opkomst van de MeToo-beweging.

Eigenlijk laat de film zich bekijken als een thriller zonder dat er duidelijke winnaars zijn met een geforceerd happy end. Op geen enkele manier is er ook maar een directe verwijzing naar de figuur van Harvey Weinstein. Via allerlei hints en verwijzingen naar zijn bedrijf, met name Miramax, weet je als kijker in de loop van de film dat hij het échte, onzichtbare hoofdpersonage is van de film. Tussen de vele releases van superproducties tijdens de zomer is The Assistant een verademing van filmische soberheid en efficiëntie.

Trailer https://youtu.be/6cLf0i-kYio Cast: Julia Garner, Owen Holland, Jon Orsini Regie: Kitty Green Nu in de zalen ■

Kortrijk Xpo | 13-14 november 2021 | 10u - 18u

Alles voor jouw gezonde & actieve lifestyle Best Kookdemo’s - lezingen - beweegsessies - productpresentaties

Line up: EVY GRUYAERT - SAARTJE VANDENDRIESSCHE - SERVAAS BINGé DELPHINE STEELANDT - SVEN ORNELIS JULIE VAN DEN KERCHOVE - Karola’s Kitchen volledig programma op www.vitalitydays.be € 9,00 (vvk) | € 12,00 (add) | kinderen gratis

Dartelend ging Nele Bauwens door het leven, de dag plukkend, swingend en zingend. Tot de pandemie kwam aankloppen, en de buren ook. Ze maakte er Een cabaretvoorstelling van Nele Bauwens over, die – hout vasthouden – 1 oktober in première gaat. Maak je op voor een avond vol humor en weemoed, liedjes en verhalen.

Tekst Selma Franssen Foto FrancisVanhee

INTERVIEW

CABARETIÈRE NELE BAUWENS KAN NIET WACHTEN OM OP TE TREDEN

‘Gaan de mensen wel terugkomen?’

C

het andere. Cabaret doet je nadenken over je eigen leven. Omdat er niet veel cabaret wordt gebracht in Vlaanderen, is het een unieke beleving als je een voorstelling kan meemaken. Mijn voorstellingen zijn erg vrouwelijk: het gaat over de dingen die zich in mijn leven afspelen. Soms organiseer ik avonden alleen voor vrouwen. Wanneer er wel mannen in het publiek zitten, zijn ze vaak positief verrast. Na een voorstelling in Limburg kwam er een man naar me toe die zei: ‘Ik haat musicals, maar dit vond ik de max!’ Zalig toch?”

Eigenlijk werkte de cabaretière na haar solo’s Ik moet beter luisteren uit 2014 en Wat een geluk uit 2017 aan een heel andere voorstelling, maar de pandemie stak een stokje voor die plannen. In plaats daarvan gaat op 1 oktober haar derde monoloog, Een cabaretvoorstelling van Nele Bauwens, in première in Aalst.

“Zoals John Lennon ooit zei: ‘Life is what happens while you’re busy making other plans.’ Ik was bezig met iets anders, maar nu is dit de voorstelling die ik eerst moet spelen”, zegt Nele.

“Het is een monoloog waar ik gaandeweg nog aan schaaf, want de tekst is voortgekomen uit de coronaperiode en reflecteert daar ook op, maar ik wil dat de tekst nog altijd actueel is wanneer we in première

gaan. Dat blijven aanpassen is eigen aan mijn werk. Regisseur Raf Walschaerts en ik willen het altijd beter maken, tot een paar weken voor de première veranderen we nog dingen.”

ZEGGEN WAT ANDEREN DENKEN Zeker is dat Nele het in de voorstelling zal hebben over grote thema’s die haar de afgelopen maanden hebben beziggehouden. Eenzaamheid. Vooroordelen.

Hoe we omgaan met oudere mensen.

In de monoloog, die ze samen met Raf Walschaerts en Sam De Graeve schreef, neemt Nele ons mee op wandeling met de hond van haar buren.

Onderweg komt ze opvallende mensen en situaties tegen. Nele ontmoet bijvoor-

‘Een man zei me: ‘Ik haat musicals, maar dit vond ik de max!’ Zalig toch?’

55

beeld een bedelares bij de supermarkt, ze bezoekt haar mémé die opgesloten zit in het rusthuis en belandt zelfs in een swingersclub. Op het containerpark doet ze een man versteld staan door hem in het Arabisch aan te spreken.

▲

abaretière Nele Bauwens komt uit het Pajottenland, maar haar opleiding bij Studio Herman Teir­ linck bracht haar naar Antwerpen. Acteren en muziek vormen de rode draad in haar loopbaan: ze was vaste zangeres bij de mamboband El Tattoo del Tigre, maakte deel uit van de meidengroep Hormonia, stond op de planken als actrice en je zag haar op televisie in Zone Stad en Spoed. In 2009 schreef ze samen met Maaike Cafmeyer de muzikale theatercomedy Wat heeft u belet te komen? en in 2014 ging ze solo als cabaretière.

Dat gebeurde haast bij toeval: het was Wim Helsen die haar had aangeraden om eens met een solovoorstelling van tien minuten naar het Leids Cabaretfestival te trekken. “Terwijl stand-upcomedy erg populair is in Vlaanderen, blijft cabaret hier eerder een klein genre. En hoewel veel mensen Els de Schepper kennen, zijn cabaretières een zeldzaamheid”, zegt Nele Bauwens. “Toen ik naar Leiden trok, was de wereld van het cabaret ook voor mij nog nieuw. Binnen de kortste keren had ik echter een uur aan materiaal geschreven en werd ik overspoeld door geluk. Toen de krant schreef ‘Nele Bauwens komt thuis’, wist ik dat ik goed zat. Afwisselend verhalen kunnen vertellen en liedjes zingen is een vorm die perfect bij mij past.”

Volgens Bauwens is de grootste troef van dit ondergewaardeerde genre dat het alles heeft: muziek, drama, emotie, humor, herkenbaarheid. “Op zo’n avond lach je en ween je, je valt van het ene gevoel in

INTERVIEW CULTUUR

“In de ­voorstelling is het nooit zoals je verwacht”, zegt Nele. “Vaak spreek ik uit wat mensen soms denken, maar niet hardop durven te zeggen. Door dat op het podium te doen, kan je het gesprek openen over de vooroordelen die iedereen met zich meedraagt. Hoeveel mensen lopen niet langs een bedelaar en vragen zich af of ze geld moeten geven, maar kijken dan weg – van de mens en de vraag?”

Het is eigen aan cabaret dat situaties aangedikt en opgeklopt worden, maar toch staat het stuk dicht bij wie ze is. “De vorm van de monoloog geeft me de vrijheid om alles te doen wat ik wil doen”, zegt ze. “Tegelijkertijd is het misschien wel de moeilijkste vorm: ik stel me heel kwetsbaar op en kan me niet verstoppen.

Als actrice in een theaterstuk zet ik een personage neer. Als je naar een monoloog komt kijken, dan kijk je naar Nele. Ik sta daar en ik sta daar alleen. Als mensen erover schrijven, dan gaat het over mij. Dat maakt het zo boeiend, maar ook stresserend.”

Een cabaretvoorstelling van Nele Bauwens was geen evidente voorstelling om te maken.

De pandemie en coronamaatregelen beïnvloedden welke ideeën en scènes uitgevoerd konden worden. Try-outs moesten in de regenachtige zomer in de buitenlucht gebeuren. En cabaret brengen zonder de lach van je publiek te kunnen zien omdat iedereen een mondmasker draagt, neemt een deel van het maakplezier weg.

AFGESNEDEN Nele heeft een dubbel gevoel over de manier waarop er met de podiumkunsten is omgegaan tijdens de lockdowns. “Het heeft me echt getroffen als maker, dat we zo zijn afgesneden geweest van onze jobs, om te beseffen dat het haast niet belangrijk is wat we doen. De naweeën van de lockdowns voel ik nog. Gaan de mensen wel terugkomen? Wat als dit nog eens gebeurt? Die angsten spelen voor mij nog mee op de achtergrond.” Toch kijkt de cabaretière op dit moment vooral vooruit, naar het moment waarop ze Een caba-

56

retvoorstelling van Nele Bauwens voor het eerst voor een volle zaal kan openen met een liedje. “Ik hoop dat er warmte en energie en applaus mijn kant opkomen, dat het weer welkom is dat een maker daar staat.

Ik was tijdens mijn vorige solo’s niet echt bezig met applaus, maar tijdens de lockdowns meende ik het overal te ontwaren, zelfs in het geluid van een lopende kraan (lacht). Ik denk dat ik straks ga wenen van de ontlading. Eindelijk zal ik mijn verhaal kunnen vertellen, na zo veel maanden opgesloten te hebben gezeten. Ik hoop en denk dat mensen zich enorm in Een cabaretvoorstelling van Nele Bauwens zullen herkennen – de voorstelling zal hen vooral goed doen aan het hart.” ■ Een cabaretvoorstelling van Nele Bauwens, met teksten van Sam De Graeve, Nele Bauwens en Raf Walschaerts en in regie van Raf ­ Walschaerts, vanaf 1 oktober in heel Vlaanderen. Alle speeldata via www.nelebauwens.be/speeldata

CULTUURTIPS

EXPO

milie Massart, dat tien jaar geleden de publieke opinie beroerde. William en Olga krijgen onverwacht de diagnose dat hun enige dochtertje Sandra (6) lijdt aan MLD, een zeldzame spierziekte. Ze heeft nog ongeveer een jaar te leven. De wereld van het gezin stort in elkaar. De vader weigert de hoop op te geven en gooit zich in een verbeten strijd tegen de farma-industrie. Onder meer Sven De Ridder, Darya Gantura, Rosalie Charles, Viviane De Muynck en Ini Massez spelen mee. liefde.

Vanaf 27 oktober in de bioscoop.

Bloemenpracht Fleur Floral Fashion is een heerlijk alternatief voor het internationaal bloemenfestival Fleuramour. In afwachting van de 25ste verjaardag in 2022 laat de organisatie bloemenliefhebbers genieten van dit bloemenfestijn. Kleiner, maar niet minder mooi. In de landcommanderij van Alden Biesen kan je van 23 tot en met 27 september betoverende bloemencreaties bewonderen. Markant-leden krijgen 3 euro korting als ze hun tickets online bestellen. Mail je lidnummer naar info@markantvzw.be en wij sturen je een unieke kortingscode.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag vijf ­duotickets weggeven voor Fleur Floral Fashion. Mail snel naar redactie@markantvzw.be.

FILM

Waargebeurd drama Red Sandra, een film van Jan Verheyen en Lien Willaert, vertelt het waargebeurde verhaal van de fa-

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag vijf ­duotickets weggeven voor Red Sandra. Stuur snel een mail naar redactie@markantvzw.be.

WANDELING

BOEKEN

Het vrouwelijk oog wil ook wat Vrouwen in de kunstgeschiedenis waren niet enkel blikvangers, betoogt kunsthistorica Jitske Jasperse.

Eleanora van Aquitanië, Clara Peeters en Peggy Guggenheim waren opdrachtgever, kunstenaar en verzamelaar. Het vrouwelijk oog wil ook wat (Uitgeverij Sterck & De Vreese) overschouwt de impact van vrouwen in de periode van de Middeleeuwen tot de twintigste eeuw aan de hand van schilderijen, sculptuur, miniatuurportretten, glas-in-lood en fotografie.

Wilde rituelen

Reuzenoptocht The Walk is een artistiek initiatief dat de stappen volgt van Amal, een 3,5 meter hoge marionet die een klein Syrisch meisje voorstelt, ontworpen door de Handspring Puppet Company, een Zuid-Afrikaans marionettengezelschap van Amir Nizar Zuabi. Amal zoekt haar moeder en vertrok in juli aan de Turks-Syrische grens om Europa te doorkruisen. Als woordvoerster van niet-begeleide of van hun familie gescheiden kinderen zal Amal meer dan 8.000 km tot in Manchester afleggen met één boodschap: ‘Vergeet ons niet’. Op 6 en 7 oktober kan je Amal ontmoeten in Brussel. Zo komen dansers, parkour- en circusartiesten samen voor een dansopvoering van choreograaf Sidi Larbi Cherkaoui. Amals reis volg je op de site. www.walkwithamal.org.

Caitlin O’Connell schetst in Wilde ri­ tuelen – Wat wij van dieren kunnen le­ ren over onszelf (Uitgeverij Ten Have) tien lessen. De auteur vertelt welke rituelen dieren volgen als ze elkaar begroeten, verleiden of als ze rouwen. Het gemeenschapsgevoel van zebra’s en olifanten brengt ons iets bij over onze eigen manier van leven.

WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven van beide boeken. Mail snel naar redactie@markantvzw.be.

ALLE EVENTS ZIJN ONDER VOORBEHOUD. CHECK ALTIJD EERST DE WEBSITE VOOR MEER INFO

57

JAARTHEMA

Een nieuw jaarprogramma lanceren. Het is altijd spannend voor de vrijwilligers van onze afdelingen. Achter de schermen gaan er vele uren brainstorm aan vooraf. En dan is er nog de uitdaging om per idee dé geschikte spreker, lesgever of begeleider én passende locatie te zoeken en te selecteren. Tot alle puzzelstukjes in elkaar passen en er een markant programma op tafel ligt.

Tekst Rebecca Schoeters

N

a weken, maanden van voorbereiding is het eindelijk zover. Le moment suprême waarop onze vrijwilligers hun kersverse jaarprogramma aan jou kunnen voorstellen. Een jaarprogramma dat prikkelt, inspireert, verrast en vooral goesting geeft om te ontdekken, te beleven en te genieten. Een VEELZIJDIG jaarprogramma.

VEELZIJDIG. Her en der werd al een tipje van de sluier gelicht op Facebookpagina’s, in de uitnodigingen voor de startactiviteit of bij sneakpreviews voor het nieuwe jaarprogramma. En nu mag de hele wereld het weten: VEELZIJDIG is de komende jaren ons nieuwe werk­ thema, onze nieuwe kapstok voor de activiteiten van Markant en Best Pittig.

Waarom VEELZIJDIG? Bij onze zoektocht naar een nieuw thema vonden we het essentieel dat het de Markant- en Best Pittig-vrouw zou aanspreken én aan het woord zou laten. Want zijn wij niet hét netwerk van en voor vrouwen en weten wij niet als geen ander hoe vrouwen andere vrouwen inspireren?

Toegegeven, dit was meteen ook een hele uitdaging.

Dé Markant- of Best Pittig-vrouw bestaat immers niet.

(Klein)dochter, vriendin, eco woman, partner, avonturier, levensgenieter, mantelzorger, carrièrevrouw, (groot)moeder, vrijwilliger, foodie, fashionista, feminist, zin-zoeker…

Elk van ons draagt verschillende ‘zij’s’ in zich. Deze combinatie van diverse ‘zij’s’ maakt elk van ons uniek.

En toch herkennen wij onszelf en anderen als Markant of Best Pittig. Net omwille van die veelzijdigheid, net omwille van de ‘drive’ die zich in elk van deze ‘zij’s’ manifesteert.

Ons nieuwe thema moest die typische veelzijdigheid dus weerspiegelen. En eureka, ons thema was gevonden!

Want wat past hier beter bij dan het eenvoudige, maar tegelijk veelzeggende en allesomvattende VEELZIJDIG? Het team van Markant-nationaal en onze vrijwilligers zijn alvast enthousiast en hebben waanzinnig veel goesting in een VEELZIJDIG nieuw werkjaar. Jij ook?

58

JAARTHEMA

Benieuwd welke ‘zij(‘s)’ jij vooral bent? Doe de test en vink aan welke stellingen het best bij jou passen.

Ik zet meestal mijn beste beentje voor Ik houd van unieke creaties Ik vind mijn slaap belangrijk Ik werp graag een blik achter de schermen van de modewereld Ik heb oog voor de veelzijdigheid van vrouwelijke kunstenaars Ik houd de vinger aan de pols Ik heb goesting in het leven Ik zorg goed voor mezelf Ik neem vaak het roer in eigen handen Ik ben een gepassioneerde ‘prutser’ Ik geniet gezond en bewust van (h)eerlijk eten en drinken Ik ben fashionista maar zeker geen fashionvictim Ik volg enthousiast de gids Ik ben kritisch van geest Ik sleutel aan mijn persoonlijke groei en ontwikkeling Ik jongleer met verantwoordelijkheden en zorg Ik zoek actie en tast de grenzen van mijn comfortzone af Ik beland geregeld in een creatieve flow Ik heb een boontje voor plantaardige voeding Ik weet graag van naadje tot draadje wat er met kleding gebeurt Ik ontdek graag de minder bekende kanten van bekende steden Ik heb meestal een open blik

Welk symbooltje kwam vooral voor bij jouw antwoorden?

Ik laad regelmatig mijn batterijen op in de natuur Ik ga echt aan de slag met mijn talent Ik steek graag de handen uit de mouwen

Jij bent een bezige bij

Ik komt vaak origineel uit de hoek

Jij bent een creatieve duizendpoot

Ik sta stil bij minder zitten

Jij bent een gezonde levensgenieter

Ik houd mijn kleerkast zoveel mogelijk in balans

Jij bent een modebewuste

Ik vertoef graag in musea en galeries

Jij bent een cultuurliefhebber

Ik volg de actualiteit en nieuwste ontwikkelingen op de voet

Jij bent eeb nieuwsgierige Jij bent een zin-zoeker

Ik zie doorgaans de schoonheid in imperfectie

Jij bent een wonder woman ■

Ik ontdek en koester mijn veelzijdigheid

59

INTERVIEW

60

61

EVENTS NATIONALE CULTUURDAG - 14 OKTOBER 2021

OP ROZEN AAN DE LEIE EEN MARKANTE BLOEMLEZING Bread and Roses brengen de mooiste verhalen uit haar boek Op rozen. Een bloem-lezing, vergezeld van een organische flow van klassieke en traditionele muziek, kunstzinnige beelden én rozengeuren.

• 16 uur: voorzien einde met markante attentie voor elke deelnemer

Wij verwelkomen je graag op donderdag 14 oktober in Deinze voor een nieuwe editie van onze Nationale Cultuurdag. Het belooft wederom een culturele topdag te worden!

PROGRAMMA • 10.30 – 11 uur: onthaal met drankje • 11 – 12.30 uur: keuze uit: 1. Kunst uit de Leiestreek – bloemlezing door Francis Maere 2. Rondleiding met gids in mudel (Museum Deinze en de Leiestreek) • 12.30 – 14.30 uur lunch (optioneel) • 14.30 – 16 uur ‘Op rozen. Een bloem-lezing’ – voorstelling door Bread and Roses. Liesbeth Vereertbrugghen en haar ensemble

PRAKTISCH • Leietheater, Brielstraat 8, 9800 Deinze • exclusief voor Markant-leden • keuze tussen het volledig programma (incl. of excl. lunch) of enkel het namiddagprogramma Meer info & inchrijven: www.markantvzw.be/cultuur

NATIONAAL EVENT ZIN & SPIRIT (NIEUWE DATA)

29 SEPTEMBER 2021 EN 30 MAART 2022

Wil jij ervaren hoe mooi imperfectie kan zijn? Voor ons event Niet perfect? Perfect! vonden we inspiratie bij het Japanse kintsugi. Dit is de eeuwenoude kunstvorm waarbij gebroken keramiek hersteld wordt met goudlijm en door deze zichtbare breuklijnen extra gekoesterd wordt. Tijdens de doe-sessie kintsugi, Embrace your voice of het wabi-sabi-bosbad kan je zelf de schoonheid van het onvolmaakte ervaren. De meeslepende verhalen gebracht door storyteller Fred Versonnen tijdens het hoofdprogramma zijn erdoor geïnspireerd.

Een markante avond voor zin-zoekers met spirit die je niet wilt missen!

PRAKTISCH • 29 september 2021: GC Den Breughel, Wespelaarsesteenweg 85, 3150 Haacht 18.30 uur – 21.30 uur • 30 maart 2022 (nieuwe datum): Clemenspoort, Overwale 3, 9000 Gent 18.30 uur – 21.30 uur Meer info en inschrijven: www.markantvzw.be/zin-spirit

62

EROPUIT MET MARKANT

MARKANTE MIDWEKEN FEESTEDITIE

18 MEI TOT 20 MEI 2022

Reeds 40 jaar kunnen Markant-dames en vriendinnen vanaf 55 jaar samen heel wat fijns ontdekken, beleven en genieten tijdens onze Markante Midweken. Dat vieren we met twee feestelijke edities van ons befaamde concept.

De midweek TIJD VOOR FEEST! in Ter Helme van 19 tot en met 22 oktober 2021 is intussen volzet, maar er zijn wel nog enkele plaatsen beschikbaar voor de midweek ‘Op Koninklijke Tour naar Nederland’ van 18 tot en met 20 mei 2022.

Onze 3-daagse busreis i.s.m. De Buck Agency NV brengt ons naar de koninklijke steden Den Haag en Delft. Op het programma staan o.a. stadswandelingen, boottochtjes, een high tea en een bezoek met workshop in het porseleinatelier Royal Delft.

Uitvalsbasis voor deze markante stadsbezoeken wordt de mondaine badplaats Scheveningen. Snel inschrijven is de boodschap!

Meer info & inschrijven: www.markantvzw.be/markantemidweek Het volledige programma en inschrijvingsformulier kunnen ook opgevraagd worden bij Markant-nationaal via info@markantvzw.be of 02 286 93 46.

KADANS, VOOR ONDERNEMENDE SINGLES

PROGRAMMA 2021-2022 Zat 9/10/21, Moerbeke-Waas, Feest 20 jaar Kadans Zat 30/10/21, Diksmuide: Back to normal na ‘14-’18.

Hoe na de gruwel van de Eerste Wereldoorlog het leven in Diksmuide hernam.

Zon 21/11/21, Gent: Straffe Gentenaars en Begijntjes.

Bezoek aan de kunstige begraafplaats Campo Santo en Groot Begijnhof in Gent.

Zat 11/15/21, Wuustwezel: Bloemenweelde in Wuustwezel en weldaad in Merksplas. Bezoek Amaryllis kwekerij Romberama en landloperskolonie in Merksplas.

Zon 23/01/21, Leuven: Leuven, oud en nieuw in een notendop. Op zoek naar verborgen plekjes in de stad.

Zat 19/02/22, Moerbeke-Waas: Initiatie gebarentaal. Hoe communiceren met doven en slechthorenden?

Zon 13/03/22, Waterloo: Napoleon, niet alleen een overheerlijk snoepje, maar zo veel meer… Bezoek in Waals-Brabant: Waterloo en Louvain-la-Neuve.

Zat 2/4/22, Middelburg: Gevangen op een eiland.

Actief en cultureel in Zeeland.

Zat 23/4/22, Hasselt: De mol en de rijzende zon. Bezoek aan de Japanse tuin en op avontuur.

Don - zon 26/5/22-29/5/22, Utrecht: Het onbekende hart van Nederland. Cultuur en natuur in Utrecht en wijde omgeving.

Zat 25/05/22: Avondfeest met feestelijk diner. ■

We laten je graag kennismaken met Kadans, een afdeling van Markant… Kadans is een dynamische vriendengroep van singles (m/v) die elkaar ongeveer maandelijks terugziet op de activiteiten. Activiteiten met nu eens meer nadruk op het sportieve, dan weer op het culturele, maar met steeds een ontspannen ongedwongen karakter. Ze worden zoveel mogelijk verspreid over de verschillende provincies.

We beginnen ons werkjaar in september en sluiten feestelijk af met een slotactiviteit in juni. Een daguitstap kan bestaan uit een wandeling, een fietstocht, een ontspannend stadsbezoek... Ook aan de innerlijke mens wordt gedacht met een picknick of lekker etentje. Samen snuiven we cultuur op in een museum of bezoeken we een tentoonstelling. In november is er een wandel-driedaagse en in het Hemelvaartweekend gaan we op vierdaagse in het buitenland.

Singles tussen de 45 en 59 jaar voelen zich hier thuis. Kom gerust eens kennismaken.

Wil je meer informatie ivm onze werking stuur dan een mailtje naar kadans.info@gmail.com

63

COLUMN

Knoop

B

ruin is de kleur van zowel stoelgang als van getaande huid.” Ik las het citaat in DS Weekblad, in een column, en werd 38 jaar teruggekatapulteerd in de tijd. Ik ben een jaar of zes en zit thuis, aan zo’n ouderwetse schoolbank, samen met een buurmeisje te kleuren.

We tekenen wat we altijd tekenen. Een huis, gras, bloemen, wolken, de zon, vogels, onszelf. Als ik het roze potlood wil pakken om mezelf in te kleuren, zegt ze streng: “Nee, gij moogt geen roze.

Hier, bruin, de kleur van kak.” Het is dat ik een lichtbruine huid heb en je me nooit kan zien blozen, anders zag ik vuurrood. Of ik toch koppig het roze potlood heb gebruikt, weet ik niet meer, maar de knoop in mijn maag die ik destijds voelde, zat nog op dezelfde plek. Gek hoe je lichaam bepaalde gevoelens nooit vergeet.

“Jeugdtrauma!”, zei mijn vriend plagend toen ik het hem vertelde.

Tegenwoordig bestaan er kleurpotloden in allerlei huidskleuren.

Sommige mensen vinden dat belachelijk, maar ik vind het een goede zaak, hoewel ik niet weet of het mijn probleem had opgelost. Ik wilde eigenlijk gewoon niet bruin zijn, maar lichtroze. Daar ben ik intussen gelukkig van af, maar het heeft lang geduurd vooraleer ik mijn bruine kant leerde appreciëren.

Toen we in het zesde leerjaar – we woonden toen met ons gezin in Californië – een heritage day hadden, koos ik resoluut mijn vaders witte, Nederlandse kant om over te vertellen. Ik knipte en plakte met kleurpapier een Nederlandse vlag en tekende een meisje met klompen, om zeker tegemoet te komen aan het beeld dat Amerikanen hadden van ‘Holland’ – hoewel ik er allesbehalve Hollands uitzag. Ik deed of die andere, Indische (in de zin van Nederlands-Indië, het huidige Indonesië) kant niet bestond.

Pas veel later maakte de schaamte die ik voelde plaats voor nieuwsgierigheid. Ik begon me af te vragen hoe het zou zijn om ergens rond te lopen waar mensen op me leken zonder de vraag te krijgen waar dat – soms ook – ‘mooie kleurtje’ vandaan kwam. De reis met mijn moeder naar haar geboorteland zit voor altijd in mijn hart. Drie fantastische weken. Wat een prachtig land. Wat een heerlijke tofu. Maar ook: wat een armoede. Gelukkig ben ik niet daar geboren en, woon ik, welja, godzijdank met een mooi kakkleurtje in dit witte land. En ik mocht dan vinden dat de mensen

Hoofdredacteur van Markant Magazine Ann-Marie Cordia (44) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.

daar op mij leken, zij vonden dat duidelijk niet van mij. We hadden nogal wat bekijks en kregen daar nog veel vaker de vraag vanwaar we kwamen, als de toeristen die we waren.

Ik heb spijt dat ik pas als dertiger met mijn oma sprak over haar leven. Het bleef bij een keertje. Mijn vragen – Hoe ging dat?

Was je helemaal alleen met zes kinderen onderweg? – hadden haar achteraf nachtmerries bezorgd. Over trauma’s gesproken.

Ze was zo’n sterke vrouw, altijd met een hard en streng randje, maar nu zag ik plots haar kwetsbare kant.

Na haar dood – ze is 99 geworden – drong het tot me door dat ik niet te veel tijd verloren mocht laten gaan.

Toen de oudste broer van mijn moeder op bezoek was uit de VS, heb ik hem twee uur lang laten vertellen over Indonesië. De hele tijd had ik een krop in mijn keel. Hij vertelde over hoe hij het zo moeilijk had gehad om zich aan te passen hier. Hoe hij uiteindelijk emigreerde naar de VS, om voor altijd Indonesië en Nederland achter zich te laten – maar daar uiteindelijk met een vrouw trouwde die ook in Indonesië geboren was en op die manier zijn lot toch niet kon ontlopen. Ondanks onze totaal verschillende levens vond ik zijn verhalen af en toe pijnlijk herkenbaar. Net daarom kan ik mezelf er nu, drie jaar – of zijn het er al vier? – later, nog niet toe brengen om de bandjes met zijn verhalen uit te typen. Wegens te emotioneel. Ik voel nog steeds de drang om dingen vast te leggen voor ze er niet meer zijn. Maar tussen iets beseffen en iets doen, zit die knoop in mijn maag. Ooit moet ik hem ontwarren. Alleen, nu nog even niet. ■

64

Foto: Mr. Frank

Zo’n sterke vrouw, en nu zag ik haar kwetsbare kant

Bijna herfst?

Ennnnn... actie!

Reserveer tijdig

Kom deze herfst uitwaaien aan zee en geniet van onze talrijke promoties!

Ontdek dit najaar onze Midweek promo’s, het Visfestijn, onze Let’s go wild avond, het Zen aan zee arrangement en nog een waaier aan acties in Ter Helme.

Bekijk alle promoties op terhelme.be en reserveer alvast je plaats.

Jouw domein in de duinen.

65

Kinderlaan 49-51 8670 Oostduinkerke België

T 058 23 45 02 terhelme@terhelme.be terhelme.be

COLOFON

Colofon

COVERFOTO Fotografie: Sarah Van Looy Make-up: Emilie De Roo OPLAGE 30.000 exemplaren

MARKANT MAGAZINE IS HET ­LEDENBLAD VAN MARKANT, BEST PITTIG EN ARTEMIS en verschijnt op 1 september, 1 december, 1 maart en 1 juni

RECLAMEREGIE Valentine Outters Publicarto NV Klapstraat 16 9831 Sint-Martens-Latem

ALGEMEEN VOORZITTER MARKANT VZW Gudrun Verschuere

Markant vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.

V.U. Diane Devriendt

Ken je ons digitaal magazine Markantmag.be?

Dit is het digitale broertje van het ­papieren Markant ­Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine ­zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal ­magazine ook ­ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantvzw.be/markant/­magazine

MARKANT-SECRETARIAAT Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@markantvzw.be www.markantvzw.be

Winnaars juninummer Meisjes van 50 en meer van Christel Geerts: Kathelijne Depuydt , Christine Davidts, Marianne Van Caenegem Ga op de fiets van Irene Maaskant en Laura Maat: ­Lutgart Dekempeneer, Bea De Hantsetters-Vanhalst, ­Katrien De Pooter Easy Dinners van Louise De Brabandere: Christine ­Minnebo , Manuela Staelens, Jose Lycops - Beertens Onverwachting van Eline Delrue Kaatje Vantieghem, Lena Lefever, Greet De Smet Trofee van Gaea Schoeters: Rosine Tas, Marie-Paule Boden, Marlène Bonnarens Bambi van Caroline De Mulder: Ann Hellinx, Liesbeth Leemans, Lieve Monbailliu Boek Wat wij willen van Isabel Allende: Monique Moens, Josiane Debreuck, Myriam Loret-Dierickx Pass Han Domein grotten van Han: Annelies Hunninck

ABONNEMENTEN • 47 euro voor het sociaal-cultureel netwerk Markant en Best Pittig • 125 euro voor Artemis, het professionele netwerk Te storten op het rekeningnummer BE 76 4350 3286 5195 HOOFDREDACTIE Ann-Marie Cordia annmarie.cordia@markantvzw.be ARTDIRECTION Bird’s Eye Design BVBA REDACTIERAAD Isabelle Bral, ­Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Brigitte Vermeulen en Lauren Van ­Zeebroeck

Markant is lid van

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Lut ­Clincke, Jael Cox, Jozefien ­Daelemans, Marije Dedecker voor Trias, F ­ lore ­Deman, ­Emilie De Roo, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, ­Geertrui Nees, Micheline Peacock, Pierre ­Raemdonck, Rebecca Schoeters, Linda A. Thompson, Sarah Van Looy, Sofie Vereyken, Brigitte Vermeulen, Gudrun ­Verschuere en Jan Voncken Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna

66

JA VOOR 47 EURO MAAK JE EEN JAAR LANG DEEL UIT VAN HET TOFSTE VROUWENNETWERK VAN VLAANDEREN. 1. Daarmee geniet je van een voordelig ledentarief voor alle nationale, regionale en lokale activiteiten, mét verzekering.

2. Shop je met unieke kortingen en extraatjes b� onze 1.000 Markante Zaken.

IK WORD LID VAN MARKANT OF BEST PITTIG

HOE LID WORDEN? Ga naar www.markantvzw.be en klik op ‘word lid’.

3. Geniet je van ledenkortingen b� musea, pretparken, musicals en theater.

4. Ontvang je het Markant Magazine, vier keer per jaar in je brievenbus.

5. Neem je deel aan onze online-wedstr�den en acties op sociale media.

ACTIE

SCAN DEZE QR-CODE

Laat je vriendinnen kennismaken met Markant. Als je tussen 1 september en 15 oktober 2021 een nieuw lid aanbrengt, ontvangen jullie allebei een waardebon van 10 euro die je kan gebruiken in onze Markante Zaken.

JA

IK WORD LID VAN ARTEMIS

VOOR 125 EURO BOUW JE EEN PROFESSIONEEL NETWERK UIT EN GEEF JE JE CARRIERE OF EIGEN ZAAK EEN BOOST. Leden van Artemis:

HOE LID WORDEN?

1. Maken deel uit van een inspirerend netwerk van vrouwel�ke ondernemers en professionals.

Ga naar www.artemisnetwerk.be en klik op ‘word lid’.

2. Nemen deel aan alle activiteiten en business trips aan voordelig ledentarief.

3. Nemen deel aan Markant- of Best Pittig-activiteiten aan ledentarief.

4. Genieten van ledenkortingen b� musea, pretparken, musicals en theater.

5. Ontvangen het Markant Magazine, vier keer per jaar in de brievenbus.

6. Shoppen met unieke kortingen en extraatjes b� onze 1.000 Markante Zaken..

HEB JE EEN EIGEN ZAAK?

Registreer ze als Markante Zaak en zet ze volledig gratis in de k�ker b� onze leden. Registreren op artemis.be/markante-zaken.

SCAN DEZE QR-CODE