Tekst Laura Overhorst en Julian Brouwer
BETEKENISGEVING VOOR DOCENTEN
Hoe belangrijk is de werkplek? Een jaar geleden stond er in Schooldomein een artikel over drie groepen studenten van de Vrije Universiteit Amsterdam die de relatie tussen de docent en de werk- en leeromgeving op basis- en middelbare scholen hadden onderzocht. Met de onderzoeken van vorig jaar in het achterhoofd is er dit keer door vijf andere studenten onderzoek gedaan naar de relatie tussen leerpleinen als onderdeel van de leeromgeving en de betekenisgeving van docenten in het voortgezet onderwijs.
L
eerpleinen zijn grote ruimtes waarin op hetzelfde moment meer dan één klas of groep leerlingen les krijgt onder begeleiding van meer dan één docent. Uit gesprekken blijkt dat er veel succesverhalen rondgaan over scholen waarbij dit goed lijkt te werken. Op andere scholen blijkt dit juist enorm tegen te vallen. Waar ligt dit aan? Je ziet bijvoorbeeld grote verschillen in de mate van tevredenheid en ervaringen van docenten rond deze vernieuwende leer- en werkomgevingen. Wellicht kan de betekenisgeving van deze docenten dan ook helpen bij het verklaren waarom leerpleinen op de ene school succesvol zijn en op andere scholen juist niet. De studenten deden exploratief onderzoek waarbij verschillende docenten van drie
SCHOOLDOMEIN
ZELFSTANDIGHEID EN VRIJHEID Het blijkt dat in de onderwijsvisie van de onderzochte scholen zelfstandigheid en vrijheid voor leerlingen genoemd wordt en dat gaat samen met een minder strikte rol van de docent, die coach of regisseur van het leerproces is. Het gebruik van leerpleinen speelt dan een ondersteunende rol, waarbij vaak het gebruik van aparte instructieruimtes genoemd wordt. Het stelt docenten in staat om wisselend gebruik te maken van verschillende werkplekken, gekoppeld aan een diversiteit van leervormen. Daarbij zie je vormen waarbij zowel zelfstandig werken als het geven van centrale uitleg mogelijk is. Een ander aspect van deze ruimtelijke omgeving, waarbij een grotere autonomie aan de orde is, is de vrijheid in technologiegebruik bij de invulling van hun lessen. De geïnterviewde docenten waren positief over de rol van de leerlingen, hun eigen rol en de rol die de fysieke leeromgeving daarbij speelt. Daarnaast blijkt dat de samenwerking onder docenten en leerlingen ook bijdraagt aan de positieve betekenisgeving van docenten aan het onderwijs. Hierbij nemen docenten een coachende rol aan, waarbij ze leerlingen begeleiden en daarmee zelfstandigheid stimuleren. INTERESSANTE PARADOXEN Interessant zijn ook de paradoxen die we hebben ontdekt. Docenten gaven aan de mate van vrijheid en autonomie en de samenwerking met docenten en leerlingen als zeer positief te ervaren. Tegelijkertijd
Twickel College Hengelo
12
middelbare scholen die werken met leerpleinen zijn geïnterviewd. In dit artikel worden de belangrijkste bevindingen besproken.
juli 2020
