GWIDA August 2021 by Content House

GWIDA fuq kollox u fuq kulħadd

GWIDA IKBAR, ISBAĦ U B’AKTAR PAĠNI KULL L-EWWEL ĦADD TAX-XAHAR! U TISTA’ TIRBAĦ

GWIDA. mt

€1.95

€1,000!

CLARA U GORDON

F’dan ix-xahar qed jistennew li jsiru ġenituri ta’ ċkejkna!

AWISSU 2021

Ritratti: Clint Gerald Photography

EDITUR Anthony M Baldacchino DIRECTOR OF SALES & OPERATIONS Lindsey Napier DISINJATUR Nicholas Cutajar QARREJJA TAL-PROVI Nicole Sammut BRAND SALES MANAGER Jessica Spiteri Catania BRAND SALES EXECUTIVE Wanaha Camilleri OPERATIONS & CLIENT RELATIONSHIP MANAGER Elena Debattista RITRATT TAL-FAĊĊATA Clint Gerald Photography EMAIL info@gwida.mt SIBNA FUQ FACEBOOK @Gwida.mt SIT UFFIĊJALI www.gwida.mt UFFIĊĊJU EDITORJALI, PUBBLIKATUR, UFFIĊĊJU GĦAR-REKLAMAR Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq in-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010 TEL 2132 0713 PUBBLIKATUR

8. Intervista ma’ Clara u Gordon AWISSU 2021

KONTENUT GWIDA

Storja Prinċipali

8. Intervista ma’ Clara u Gordon

Editorjal

52. L-Aqwa għal uliedna ċkejknin - editorjal fuq it-trabi u t-tfal 62. Artiklu milL-MFSA dwar il-kampanja favur l-għarfien dwar id-digital banking! 65. Omm ta’ 50,000 tifel u tifla – Artiklu mill-MISSIO 78. Ħiliet il-komunità - Artiklu minn FSWS

Kompetizzjoni

26. It-8 kupun biex tkun tista’ tirbaħ €1000 fi flus kontanti 60. Tisliba bi premju 61. Il-logħba tal-Editur (Li f’din l-edizzjoni tista’ tirbaħ 5 hampers valur ta’ €120 kull wieħed) 77. Kompetizzjoni oroskopju minn PaulJon

Skeda

28 – 36. Skeda ta’ programmi fuq l-istazzjonijiet lokali u barranin

Intervisti oħra

20. Intervista mal-kantanta Amber 38. Intervista mar-rebbieħ ta’ Liquorish ta’ din is-sena – Lukas Farrugia 44. Intervista mal-attriċi Frida Cauchi 58. Intervista ma’ Charmaine Debono, is-sid ta’ Little Treasure

Skript © Content House 2021 Id-drittijiet huma kollha riservati. Riproduzzjoni tar-rivista jew parti minnha hu pprojbit mingħajr permess speċjali u bil-kitba. L-opinjonijiet inklużi fil-GWIDA mhux neċessarjament huma dawk talEditur jew tal-Pubblikatur. Minkejja li kull attenzjoni raġjonevoli ttieħdet biex il-magażin ikun korrett u komplut, l-Editur u l-Pubblikatur mhumiex responsabbli għal żbalji u nuqqasijiet fl-artikli, reklamar, ritratti u stampi.

GWIDA tkun għall-bejgħ kull l-ewwel Ħadd tax-xahar.

67. Strada Stretta: Episodju 7/ L-ewwel Staġun: It-Tieni Parti

Riċetti

73. Riċetta ta’ Manuel Xuereb – Insalata tal-klamari mimli bil-kuskus 75. Riċetta t’Anton B. Dougall – Ċfuf bit-tonn taż-żejt

Oroskopju

76. Tagħrif dwar iż-żodjaku Leo minn PaulJon 77. Iż-żodjaku ta’ dan ix-xahar

GWIDA Awissu 2021

Intervista

L-ITTRA TAL-EDITUR Anthony M. Baldacchino - Editur ta' GWIDA Għażiż, Awissu la tarah u lanqas tmissu! U kif! Issa li dħalna fit-tieni xahar tas-Sajf nistgħu ngħidu li kellna Sajf sħun ħafna din is-sena. Kulħadd irewwaħ bis-sħana! Talinqas nistgħu nneħħu ftit il-maskra li konna ilna madwar sena biha. Jeħtieġ li kull wieħed u waħda minnha nkomplu nagħtu każ ħalli l-pandemija nżommuha taħt kontroll. Tlifna wisq żmien, intilfu wisq negozji, irridu nagħmlu minn kollox biex nagħmlu l-almu tagħna u nikkontrollaw. Għal dan ix-xahar fil-Gwida ser inlaqqawkom ma’ Gordon u Clara. Koppja ħelwa li qed jistennew l-ewwel tarbija tagħhom. Mistenni li titwieled dan ix-xahar! Ser inkunu nafu ftit gossip fuqhom ittnejn peress li t-tnejn li huma personalitajiet magħrufa f’Malta. Issa wkoll li l-programm Liquorish spiċċa ser inlaqqawkom mar-rebbieħ u nagħtu ħarsa lejn l-edizzjoni ta’ din is-sena. Kienet edizzjoni fantastika, mimlija avventura, qtigħ il-qalb u drama! Fuq l-istazzjoni nazzjonali nsibu wkoll il-programm Gazebo ta’ Frida u Hermann. Apparti minn hekk fuq kwazi l-istazzjonijiet kollha hemm xi repetizzjoni ta’ Simpatiċi. Iltqajna mal-attriċi u produtriċi Frida Cauchi u qaltilna ftit fuq Simpatiċi u l-irwoli li kellha ta’ drama fi produzzjonijiet barranin. Għal din ir-rivista, ltqajna wkoll mal-kantanta Amber. Amber għadha kemm ħarġet album ġdid bl-isem ta’ 1991 li jimmarka t-tletin sena tal-kantanta. Ngħidilkom li jien smajt dan l-album u għoġobni mmens. Waħda mill-aktar kanzunetti li għoġbitni

GWIDA Awissu 2021

kienet, ‘Free’ li Amber kitbet hi stess. Din il-kanzunetta hija waħda sentimentali għax titkellem fuq in-nanna ta’ Amber. Xħin smajt din il-kanzunetta l-ewwel darba, gelgul ta' dmugħ beda nieżel. Amber fakkret ġurnata sewda f'ħajjitha permezz ta' kanzunetta mill-isbaħ! Tiddeskrivi din il-ġurnata bħala "L-agħar ġurnata ta' ħajti". Għaddiet sena minn mindu l-għażiża nanna ta' Amber ħalliet din id-dinja, "ħajti m'għadhiex l-istess u qatt ma tista' terġa tkun!" tgħid Amber. Amber tixtieq li tkellem għal darboħra lil għażiża tagħha u "Mhux l-ewwel darba naqbad it-telefon biex inċempillek, imbagħad niftakar li ma nistax". Kien għalhekk li kitbet kanzunetta sentimentali ħafna, kanzunetta bil-vuċi ta' nannitha li tinstema' tgħajtilha minn bejn il-versi. "Ktibtlek kanzunetta nann, ma kinitx faċli imma rnexxieli. Ara x'bokka għandek issa ee li għandek kanzunetta ddedikata għalik?" tgħid Amber. Amber issemmi lin-nannitha kull ħin u kull mument, u tiftakar episodji sbieħ li kellhom flimkien. Amber fl-aħħar tgħaddi messaġġ lil kull min tilef lil xi ħadd għażiż. "KURAĠĠ!! Mhux żmien faċli. Din il-kanzunetta hija għalikom ukoll. Ftakru fil-memorji sbieħ li kellkom flimkien, ġorruhom magħkom tul ħajjitkom u aqsmuhom ma' oħrajn" tgħid Amber. Amber, Elton u t-tim kollu PROSET kbira! Onestament waħda mill-aqwa kanzunetti Maltin, kanzunetta li temozjonak, tqajjimlek ġismek xewk xewk u tħallik tintilef fil-memorji ta' xi ħadd għażiż tiegħek!

Storja Prinċipali

CLARA U GORDON

Nitkellmu magħhom fuq il-wasla taċ-ċkejkna tagħhom, il-proġetti futuri u aktar fatti interessanti! Intervista ma' Anthony M. Baldacchino

GWIDA Awissu 2021

Storja Prinċipali

“Iva, Gwida.mt kixfuna li qed nistennew tarbija!” Clara

Iltqajt ma’ Gordon u Clara fl-istudjo ta’ Clint Gerald. Clint il-fotografu kien diġà qiegħed hemm jistenniena u mil-ewwel ġbidna sensiela ta’ ritratti tal-koppja. Millewwel ftit ħin li tagħmel ma’ din il-koppja tinduna li huma żewġ personalitajiet b’talent enormi, li baqgħu dejjem b’saqajhom mal-art, iffukati u fuq kollox ġenwini.

Ritratti: Clint Gerald Photography

Id-diskursata mill-ewwel waqgħet fuq il-fatt li f’dan ixxahar ser isiru ġenituri ta’ tifla. Imma l-ewwel tajjeb li ngħidu kif aħna tal-GWIDA skoprejna li dawn it-tnejn kienu qed jistennew l-ewwel tarbija tagħhom flimkien. Kien April tal-2021, meta t-tim ta’ produzzjoni talprogramm AWLA, li kien jixxandar fuq ONE kull nhar ta’ Ġimgħa, għamlu komunikazzjoni magħna sabiex nippubblikaw artiklu li kien ser jibda l-programm. Bħalma nagħmlu ma’ kull programm, aċċettajna li ngħinu fil-promozzjoni u bagħtulna r-ritratti talpreżentaturi. Hemmhekk indunajna li Clara kienet tidher ftit differenti mis-soltu. Il-produzzjoni kkonfermawlna li fil-fatt, Clara kienet qed tistenna tarbija. “Iva kixfuna ta’ Gwida.mt” qaltli bid-daħka Clara! L-aħbar inxerdet u dlonk mijiet ta’ nies awguraw lillkoppja għal dan ir-rigal tant sabiħ tal-ħajja. Ma stajtx ma nistaqsix fuq din l-aħbar u kif il-koppja ħaduha. Bħala għalliema ta’ tfal żgħar, Clara minn dejjem kienet miġbuda għall-maternità u xtaqu ħafna li flimkien jibnu familja. “Minn dejjem xtaqt li nkun omm. Konna nitkellmuha ta’ spiss u qbilna li xtaqna nsiru ġenituri flimkien. Għalhekk it-tqala kienet waħda pjanata u kull xahar konna nkunu ħerqana biex naraw jekk inqbadtx tqila jew le.”

Clara tgħidilna li kollox beda wara Malta’s Got Talent. Tajjeb li wieħed ifakkar li Gordon kien il-preżentatur tal-ewwel sensiela Maltija ta’ Malta’s Got Talent; programm mimli talent, fejn il-ġurija kellhom jgħarblu minn sensiela ta’ artisti biex jiskopru l-aqwa u l-aħjar talent li għandna f’Malta. “Niftakar kien il-weekend ta’ wara Malta’s Got Talent u ddeċidejt li nagħmel it-test. Jien ħassejt li jien kont tqila. Ħaġa ġo fija kienet tgħidli li din id-darba kont ser nara t-test pożittiv! Tant emmint fil-ħaġa li kont waqaft inpejjep ħalli ma nagħmel ebda ħsara littarbija. Għamilt it-test u ħallejtu hemm għal xi għoxrin minuta biex nara x’ħa jiġri jew ma jiġrix. L-eċitament kompla jiżdied. Lil Gordon għidtlu biex niċċekkjaw flimkien. Ftaħna t-test u mmarka fil-pożittiv imma t-tieni linja ma kinitx ċara. Għal min jifhem jaf li dak kien sinjal li kienet tqala fil-bidu, Gordon kien xettiku u ma bediex jemmen.” Imma Clara ma taqtax qalbha u b’determinazzjoni liema bħalha, tikkonvinċi lil Gordon biex imorru jixtru test ieħor. Iżda l-problema kienet li dak il-ħin kienu d-disgħa ta’ filgħaxija. “Jien kont determinata li nagħmel test ieħor u dan kienu xid-9 ta’ billejl u ridt insib spiżjara miftuħa dak il-ħin għax ridt nixtri wieħed diġitali. Tant ma

“Il-weekend ta’ wara Malta’s Got Talent, ddeċidejt li nagħmel it-test ta’ tqala.” Clara

GWIDA Awissu 2021

Storja Prinċipali

Ritratti: Clint Gerald Photography

bediex jemmen Gordon li kien staqsa lill-ispiżjara jekk dawn it-testijiet jistgħux ikunu skaduti, bl-ispiżjara tikkonfermalu li ma kienx il-każ! Minn hemm bqajna sejrin dritt id-dar u wasalna hemm xil-10 ta’ filgħaxija. Għamilna t-test u ħallejtu fil-kamra. Gordon hu persuna li ma jkollux kwiet f’ġismu, hemm rajtu ftit anzjuż u mar jiċċekja r-riżultat waħdu. F’ħin minnhom nisma’ għajjat u narah ġej fuqi jgħannaqni. Kemm fraħna dakinhar!” tgħidli Clara. L-għajjat beda jidwi ġo dar f’Ħal Tarxien, imma ma nstemax għajjat u ferħ biss. Dakinhar tkissret linfa! Clara tgħidilna li bil-ferħ u l-qbiż ġgantesk ta’ Gordon, “spiċċa biex kisser il-linfa li għandna fil-kamra talbanju. Jien min-naħa l-oħra ma stajtx nemmen.” Clara mhijiex persuna li taf iżżomm sigriet u minkejja li kien tard, u x-xemx kienet ilha li niżlet, iddeċidiet li ċċempel lill-ġenituri tagħha. Clara hija bint Marlene Farrugia u l-awtur, kittieb u xandar ikoniku, Joe Julian. Dak il-ħin Joe kien diġà daħal fis-sodda jipprepara sabiex l-għada filgħodu jqum kmieni għall-programm ta’ kuljum tiegħu, Bonġu Kafè, li jixxandar fuq Radju Malta. Sintendi la programm ta’ filgħodu kellu jbakkar kmieni, iżda Clara xorta waħda qabdet il-mowbajl u b’ewforija ċemplet lill-ġenituri tagħha. “Dak il-ħin qabdet ittelefown ommi u għedtilha jekk kienx hemm missieri ħdejha u dik wieġbet li kien rieqed. Ma stajtx nistenna s’għada, għedtilha, ‘Ma mur ħdejn missieri u qajmu!’ Dik imfixkla ma ngħidlekx kemm-il elf ħsieb għaddew minn moħħha, iżda obdiet mill-ewwel. Xħin waslet ħdejn missieri u qajmitu min-nagħsa ħelwa, tajthom l-aħbar flimkien li kienu ser isiru nanniet għall-ewwel darba. Tista’ timmaġina kemm kienu mimlijin bil-ferħ!” Tajjeb li ngħidu li minkejja li raqad tard, l-għada filgħodu Joe fis-6:30 ta’ filgħodu kien wara l-mikrofonu jxerred ilferħ tiegħu mas-semmiegħa. Gordon min-naħa l-oħra ċempel lil oħtu Miriam li dak il-ħin kienet żgur qed taħdem fuq xi ħaġa. Kienet ukoll kuntenta li ħuha ta din l-aħbar hekk sabiħa.

“Għedt lil ommi u missieri li ħa jsiru nanniet tard bil-lejl.” Clara

Omm Gordon peress li toqgħod ġewwa home, kellha tistenna ftit sal-għada. Minn dakinhar għaddew tmien xhur, u issa deħlin għallaħħar xahar tat-tqala. Ngħiduha kif inhi, tqala f’nofs pandemija mhijiex xi ħaġa faċli. Bir-restrizzjonijiet li għexna, bil-miżuri li ġew meħuda, kulħadd kellu jwarrab xi affarijiet li kienu jagħtu pjaċir lill-individwu. Kien għal dan li Clara iddeċidiet li tibda taħdem mid-dar u bħala għalliema ħadet sehem f’teleskola. Clara temmen li din l-inizjattiva kienet interessanti u utli għat-tfal: “hi xi ħaġa tajba ħafna, speċjalment għal dawk it-tfal li kienu d-dar u ma setgħux jattendu l-iskola, il-ġenituri kien jidħlu fuq il-website u kemm jaqbdu t-topic u jkun hemm lezzjonijiet, u kienet aċċessibbli ħafna għal kulħadd. Li taħdem online hija xi ħaġa komda ħafna però taqta’ mill-kuntatt tad-dinja.” Minkejja dan, Clara mmissjat ħafna li tmur għax-xogħol normali. “Immissjajt li noħroġ għax-xogħol normali. Jien ilni wieqfa minn Diċembru mill-iskola. Ovvjament ilprogramm bqajt għaddejja, noħroġ biss għall-filming, imma l-fatt li tqum filgħodu tbiddel, tagħmel xagħrek u l-make-up, titlaq għax-xogħol, tiltaqa’ man-nies u titkellem, dik immissjajtha ħafna,” tgħid Clara.

GWIDA Awissu 2021

Storja Prinċipali

U kif qed jippreparaw għall-wasla tat-tarbija tagħhom? Tajjeb li ngħidu li Gordon, minkejja l-ħiliet artistiċi viżivi li ormaj kulħadd jaf bihom, hu disinjatur bravu ħafna, tant li prepara u lesta l-kamra tat-tarbija. “Lestejna l-kamra u Gordon għadu kemm waħħal il-wallpaper u ġiet vera ħelwa u għal qalbna. Kif konna fiha rranġajna naqra d-dar u dorniha miż-żebgħa ħalli meta tasal id-dar it-tarbija issib dar nadifa u ġdida. Kollox lest bil-basket tal-isptar b’kollox. Issa nistennew!”.

Ritratti: Clint Gerald Photography

S’issa kollox jidher li t-tarbija ser ikollha isimha jibda bil-H, hi mistennija li titwieled fit-28 t'Awissu, b’hekk tkun taqa’ taħt l-istilla Virgo. Imma kollox jista’ jinbidel jekk titwieled sat-22 ta’ Awissu u b’hekk tkun qiegħda fl-istess stilla t’ommha, Leo. Clara tiċċelebra għeluq sninha fl-1 t’Awissu, proprju fil-ġurnata uffiċjali li ħarġet il-GWIDA ta’ dan ix-xahar.

Gordon Bonello

Niskopru aktar fuqu... L-ewwel darba li ltqajt ma’ Gordon kien fis-sajf tal-2008, konna flimkien workshop tad-drama. Dak iż-żmien Gordon ma tantx kienu jafu bih nies, imma fil-grupp kien spikka. Persuna mimli enerġija, ċajtier, jitkellem ma’ kulħadd u kreattiv. Niftakru jgħidilna waqt il-grupp li kien applikalu xi ħaddieħor u li ma kienx ġej għall-workshop! Dakinhar Gordon kien tant spikka li spiċċa biex intgħażel għall-ewwel karattru li interpreta fit-televiżjoni Maltija, Daniel, f’Evanġelisti. Karattru diffiċli ħafna li kien ibati minn skiżofrenija. Minn hemm kompla jimrah u jikber tant li llum qed jaħdem bħala Chief Officer mal-istazzjon nazzjonali. Irwol eżiġenti li jitlob kontinwità ta’ ideat ġodda, xi ħaġa li Gordon hu kapaċissimu għaliha. Wara s-suċċess bl-ewwel Junior Eurovision li sar hawn Malta, ġie magħżul minn bosta pajjiżi biex jipproduċi x-show minn hemm. Apparti minn dan, Gordon kien ukoll wieħed mill-producers ta' X Factor Malta. Imma dan it-talent beda 13-il sena ilu? Gordon meta kien fis-sekondarja kien attiv ħafna. “Meta kont student f’Savio College, fl-ewwel sena kienu tawni parti fid-drama fejn kont wieħed mit-tliet muskettiera, proprjament l-aktar wieħed imqareb. It-tieni sena bdejt nikteb il-play jiena u fl-aħħar sena tal-Form 5 kont għamilt produzzjoni viżiva minflok reċta,” jgħidli Gordon.

“Form 5 kont għamilt produzzjoni viżiva minflok reċta.” Gordon

B’hekk Gordon mill-ewwel beda juri l-ħiliet kreattivi tiegħu. “Wara l-iskola għamilt l-eżamijiet għax ridt immur l-Art and Design Centre biex inkun iktar fiddinja tiegħi. Hemmhekk qisu ffukajt fuq is-settur li xtaqt nimrah f’ħajti. Wara l-Art and Design Centre għamilt 7 snin naħdem fuq il-films.” Biss Gordon bdiet tinteressah il-mużika u beda jistudja d-drums. “Bdejt id-drums u għamilt sbatax-il sena minn ħajti 12 GWIDA Awissu 2021

Ritratti: Mark Zammit Cordina

Storja Prinċipali

ndoqq. Issa m’għadnix indoqq regolarment.” Biss l-aħħar darba li daqq id-drums kien proprju fil-finali ta’ Malta’s Got Talent. Dakinhar Gordon wera għall-ewwel darba b’mod apert it-talent moħbi li kellu. Dakinhar tal-prestazzjoni, Clara kienet qiegħda ssegwi kollox minn wara l-kwinti u tgħidilna li kienet l-aktar ġurnata li kellha eċitament f’ħajjitha. “Kont eċitata ħafna dakinhar biex nara kif kien ser imur. Kien ilu ma jippratika, imma kont persważa li kien ser joħroġ brillanti. Gordon mhux persuna li jeċita ruħu u sintendi dakinhar ma kellux eċitament!” Apparti dan kollu, Gordon hu bravissimu fil-matematika! Mhux komuni li ssib persuni li jafu jisfruttaw iż-żewġ dipartimenti. “Kemm il-matematika u anke l-mużika għenu ħafna f’ħajti. Jien tajjeb ħafna fil-matematika u l-matematika għenitni niddeċifra kollox f’ħajti, il-pożi fejn tirreċta, il-mużika u kif tuża l-angoli waqt xi xena viżiva.” Gordon jgħidli li minn mindu kien żgħir, kien persuna enerġetika, “Ejja ngħidu li minn dejjem kont hyper, imma meta kont żgħir kont kwiet ħafna, dejjem naħseb u moħħi dejjem għaddej. Jien jekk ittini somma, naħdimha imma blitwal mod possibbli. Hekk jaħdem moħħi, ngħarbel kollox, inqis kollox u niddeċiedi.”

14 GWIDA Awissu 2021

“In-nies raw parti żgħira biss mill-kapaċità li għandu Lydon.” Gordon

Fl-iskeda li għaddiet, rajna lil Gordon bħala preżentatur ta’ Malta’s Got Talent. Għal min segwa dan il-programm, seta’ jara lil Gordon liebes ħafna karattri differenti, grazzi għall-kostumi li kien ikollu fil-puntati diretti. “Xtaqt noħloq xi ħaġa differenti. Is-soltu mdorrijin naraw l-irġiel jippreżentaw b’suit pulita imma jien ridt noħloq karattru kull darba li nippreżenta u naħseb li rnexxieli.” Imma liema kienu l-isbaħ mumenti ta’ Gordon f’din is-sensiela? “Bla dubju, il-golden buzzer! Meta għażilt lit-tifel u missieru l-għannejja! Imma n-nies raw parti żgħira biss mill-kapaċità li għandu t-tifel. Lydon kapaċi jgħanni anka spirtu pront. Tajjeb li niftakru li Lydon għandu biss 5 snin. Apparti minn hekk, il-live shows kienu memorja sabiħa. Vera li mingħajr udjenza, però f’moħħi dejjem kien hemm l-udjenza tad-dar, eluf ta’ nies u ridt nara li qed nikkomunika tajjeb magħhom u noffrilhom l-aqwa preżentazzjoni possibbli.” Kont taf li Gordon għal erba’ darbiet wara xulxin rebaħ it-titlu ta’ best seller fil-proprjetà? Fil-proprjetà? Possibbli Gordon huwa salesman ukoll? Hawnhekk Gordon wieġeb u qalli frażi sabiħa wisq, “Jekk iddaħħal l-arti, tagħmel kollox għal qalbek.” Interessanti hux? Imma Gordon kif beda f’din l-industrija?

Storja Prinċipali

Fost is-side roads li kellu jagħżel, kien hemm ir-radju, xi ħaġa differenti li b’mod artistiku Gordon jirnexxilu jżid l-udjenza fuq Magic Malta, u flimkien mat-tim joffri programm alternattiv għal filgħodu.

“Gordon pożittiv f’kollox. Trid tarah kull filgħodu jħallili nota biex jawgurali jum mill-isbaħ peress li hu jqum qabli. Mhux biss, kuljum jara li jien kuntenta u ma tgħaddix ġurnata li ma jagħmilx xi ħaġa romantika” tgħidilna Clara fuq il-maħbub tagħha. Imma issa x’ħa niskopru Clara?

Ritratti: Clint Gerald Photography

“Lanqas naf u dejjem inħajjar lin-nies jidħlu, għax “there is an art in selling”. Din tfisser li meta qed tagħmel xi ħaġa, f’dan il-każ tbigħ, trid taħdem bil-kontra ta’ li jagħmel ħaddieħor, u trid taħseb barra mill-kaxxa anke meta tbigħ. B’hekk toħloq opportunitajiet differenti mill-oħrajn. Darba tgħallimt xi ħaġa mill-mibki Edward DeBono. Dan jgħid li l-ħajja hija triq prinċipali (main road) u meta tiġik opportunità dik qisha bħal fergħa jew triq sekondarja (side road), jekk imxejt u qbiżtha s-side road ma tistax terġa’ tmur lura u l-opportunità tkun tliftha. Il-ħajja linja dritta imma trid tieqaf u taħseb! Il-ħajja tagħtik iċ-ċans tieqaf fil-main road imma trid tieħu deċiżjoni jekk tiħux is-side road jew le u eżatt kif ħadtha dik tiġi l-main road tiegħek. Fil-ħajja jien dejjem hekk għamilt; waqaft, ħsibt, biddilt u dħalt fi triq oħra. Il-cross roads huma opportunità fil-ħajja.”

“Biex inqum insibha diffiċli. Mhux għax insibha diffiċli, imma għax ġismi dera jqum waħdu fil-4:45 ta’ filgħodu bum, u dik qed iddejjaqni. Imma qed nieħu pjaċir għax il-programm tellajtu mal-aqwa erba’ programmi ta’ dak il-ħin,” jgħidli b’entużjażmu Gordon. Madanakollu l-impenji flistazzjon nazzjonali huma kbar u biex ikun jista’ jiddedika ftit ħin mat-tarbija l-ġdida, Gordon għażel li jwaqqaf is-sehem tiegħu fir-radju. Minkejja li diffiċli, kienet deċiżjoni li xtaq jieħu fi sfond il-wasla tat-tarbija tiegħu. “F’Ottubru li ġej, stennew li taraw proġetti ġodda fejn ser ikolli x’naqsam jien. Għalissa ma nista’ niżvela xejn, però jidher li ġejja skeda mill-aqwa li qatt kellna fix-xandir,” jgħid Gordon, filwaqt li jħallina b’għatx liema bħalu għal dak li mistenni naraw. Imma Gordon x’jixtieq li jagħmel? Ir-risposta tiegħu hija, “l-importanti li nkun komdu speċjalment issa li ħa jkollna t-tarbija, allura nixtieq xi ħaġa li tagħmilni ferħan.”

GWIDA Awissu 2021

Storja Prinċipali

“Jien spiċċajt vittma ta’ bullying sfrenat.” Clara

Ritratti: Mark Zammit Cordina

ser ikun jisimni Anthea għax kien hemm series u kien hemm tfajla jisimha Anthea, u mid-dehra kien jogħġobhom ħafna. Imma ommi tgħid li xi tlett ijiem qabel ma twelidt iddeċidew li jkun jisimni Clara, għax kien għadu kif miet in-nannu li kien jismu Francis. Ma xtaqux isemmuni Francesca, allura semmewni Clara għal Santa Clara li kienet ħabiba ta’ San Franġisk.”

Clara Farrugia

Niskopru aktar fuqha... L-ewwel darba li rajna lil Clara tippreżenta kien fuq ilprogramm ta’ filgħodu TVAM ma’ Quinton Scerri. Din il-koppja rat il-bidu tagħha bis-saħħa ta’ dan il-programm. Peress li kemm Gordon u Clara kienu jkunu fil-PBS flistess ħin, saru ħbieb, u minn hemm ingħataw proġett komuni u l-istorja ta’ mħabba tagħhom kompliet tifjorixxi. Iżda nibdew mill-bidu nett, proprju meta Clara kienet ser titwieled. Clara ma kienx ser ikun l-isem tagħha, iżda l-ġenituri tagħha kienu se jsemmuha Anthea. L-isem inbidel tlitt ijiem qabel ma twieldet. Clara tiżvela li “kien

Clara trabbiet f’għożża u kellha tfulija sabiħa mżewqa fl-imħabba minn ommha u missierha, u ftit wara oħtha ż-żgħira. Il-familja għal Clara hija fundamentali! Kien għalhekk li fiż-żgħożija Clara batiet ħafna. “Iż-żgħożija tiegħi kienet kerha għax għaddejt minn bullying kbir. Dak iż-żmien sfortunatament ommi mardet meta jien kelli biss 12-il sena. Kienet xi ħaġa li kellna ngħaddu minnha bħala familja. Xi ħaġa li ma nixtieq bl-ebda mod li binti taffaċja għax ma kinux żminijiet sbieħ. Infatti xi ħaġa li niddiskutiha kontinwament, kemm hu importanti li jien nibqa' f’saħħti mentalment, għax mhux xi ħaġa li tgħaddi biż-żmien u tgħaddi minnha l-familja kollha għax kulħadd ibati. Dak iż-żmien l-istudenti li kont skola magħhom kienu saru jafu u jien spiċċajt vittma ta’ bullying sfrenat.” Minn hemm xtaqet li tagħmel xi ħaġa u Clara studjat biex issir għalliema tat-tfal żgħar. “Jien, li ġejja minn dinja tat-tfal, għax ngħallem tfal żgħar, studjajt kemm hu importanti li meta tfal juru xewqa li jridu jesploraw xi ħaġa inti tipprova tagħmlilhom dik ix-xewqa realtà. Jien dik li nixtieq li ngħaddilha lit-tifla tagħna,” tgħidli Clara. Clara tant tħobb it-tfal li fil-pandemija sabet il-ħin u kitbet sensiela ta’ kotba apposta. Dwar dan niskopru aktar fix-xhur li ġejjin, imma nistennew li naraw proġett interessanti! F’Ottubru li għadda lil Clara bdejna narawha f’sensiela ta’ reklami dwar l-għarfien tal-lingwa tas-sinjali. Kien proġett uniku li eduka lit-telespettaturi fuq frażijiet u kliem bażiku li wieħed jista’ jitgħallem biex jikkomunika ma’ persuni neqsin mis-smigħ.

GWIDA Awissu 2021

Storja Prinċipali

“Kont noqgħod ngħallem il-lingwa tas-sinjali lil Gordon.” Clara

“Bqajt niftakarhom imma ma komplejtx nitgħallem iktar għax il-lingwa tas-sinjali kumplessa ħafna u trid tibqa’ tipprattikaha wkoll. Infatti kont noqgħod ngħallimhom lil Gordon. Kien proġett vera interessanti u l-għan kien li nqajmu kuxjenza dwar l-għarfien tal-lingwa tas-sinjali u forsi eventwalment din tidħol ukoll fliskejjel tagħna, biex it-tfal minn età żgħira jibdew jitgħallmu l-bażi tal-lingwa tas-sinjali, sabiex tfal jew adulti li huma neqsin mis-smigħ ma jħossuhomx inqas minn ħaddieħor. Infatti n-nies tal-filmati li konna nuru kienu kollha deaf u ta’ etajiet differenti minn Deaf Association Malta,” twieġeb Clara fuq dan il-proġett. Apparti minn dan, rajnieha tippreżenta l-programm AWLA li kien jixxandar fuq ONE. Clara libset il-kappell ta’ ġurnalista fejn staqsiet u analizzat stejjer umani li kienu jixxandru kull ġimgħa. “L-isbaħ storja kienet ta’ Dwane u dak ilmissier anonimu li sfortunatament minħabba ċ-ċirkustanzi li jinsab fihom ġie aljenat minn uliedu. Ta’ Dwane kienet fuq id-droga u l-vizzji. Dwane Carabott għamel il-programm ta’ rijabilitazzjoni xi 3 darbiet. Kienet sfida kbira għalija għax kien ikun hemm intervisti li tant kien ikolli kontenut ta’ natura personali, kontenut tajjeb li minnu tista' toħroġ storja, li kont nitfixkel liema ħa nuża, għax inti meta tagħmel filmat, tkun marbuta bil-ħin ta’ madwar żewġ minuti. Kien hemm l-intervista tal-kantanta Ina li messitli qalbi. Kienet intervista emozzjonali ħafna għax iltqajt magħha fl-iktar żmien diffiċli ta’ ħajjitha. Ina kienet tkellmet magħna kemm kienet tiġi bullied fuq il-mezzi soċjali,” tgħidilna Clara.

18 GWIDA Awissu 2021

U din is-sena ħa narawha f’xi proġett televiżiv? “Għandi proġetti interessanti fuq l-istazzjon nazzjonali, imma jiddependi kollox mit-tarbija l-ġdida. Biss f’Jannar li ġej stennew li taraw dokumentarju interessanti, proġett tiegħi li ser ikun fuq każijiet li xxukkjaw lil Malta,” tgħid Clara. Tajjeb li wieħed ikun jaf li l-kriminoloġija hu suġġett li jaffaxxina ħafna lil din il-preżentatriċi. Infatti qabel ma ntgħażlet biex tippreżenta l-programm TVAM, kienet applikat biex tibda kors ta’ kriminoloġija fl-Università ta’ Malta. Dan ma kellux ikun għax għarfet li l-opportunità ta’ TVAM kienet il-waħda ideali għaliha dak iż-żmien. Imnalla għax kieku dawn it-tnejn forsi ma kinux jiltaqgħu! F’isem ir-rivista GWIDA, nawguraw minn qalbna lil Gordon u Clara għall-wasla tat-tarbija tagħhom. Persważi li ċ-ċkejkna ser ikollha l-aqwa gwida li jista’ jkollha f’ħajjitha, b’dawn iż-żewġ ġenituri. Awguri!

Ritratti: Clint Gerald Photography

Intervista

AMBER

L-album il-ġdid, ir-radju u aktar gossip

20 GWIDA Awissu 2021

Intervista

Minn mindu kienet tifla kienet tara dawk in-nies li jagħlqu t-tletin sena bħala xi ħaġa kbira, xi ħaġa ’l bogħod, xi ħaġa ta’ maturità. Amber tgħidilna li issa li waslet għat-tletin qed tħoss li m’hemm xejn daqshekk differenti minn snin oħrajn. Amber kibret tagħmel dak li tħobb, ħarġet it-tieni album, daħlet tistudja, qed tippreżenta programm fuq ir-radju u għandha ħajja mimlija bl-affarijiet li tħobb. Dawn l-aħħar 10 snin għamilt ħafna affarijiet. Kif iddeċidejt terġa’ tibda tistudja? Jiena gradwata bħala kindergarten assistent, bħala primary teacher u llum il-ġurnata naħdem bħala primary teacher. Wara li lestejt il-kors tal-Education iddeċidejt li nagħmel Masters fuq innovation u creativity fil-fakultà ta’ Edward Debono. Dejjem kienet ix-xewqa tiegħi li nkompli nistudja u s’issa għadha tberren f’moħħi x’kors għandi nerġa’ nibda. Jiena nemmen li teduka lilek innifsek u li titgħallem qatt mhu biżżejjed, anzi trid dejjem tistinka u titgħallem. Jien iddeċidejt li nagħmel Masters f’xi ħaġa kompletament differenti, f’innovation u creativity. Dan il-kors jiffoka fuq kif tgħix il-ħajja u jgħinek tħares lejn il-ħajja b’mod differenti, kif timplimenta l-kreattività u l-innovazzjoni f’kull ħaġa li tagħmel, issa jew fittagħlim jew fil-mużika. Fil-kors tgħallimna fuq “thinking hats”, titgħallem tilbes kappell differenti, ta’ kull persuna li taf tiġi affettwata minn dik id-deċiżjoni jew l-idea li ser toħloq. Dan il-Masters tista’ timplimentah f’dak li tħobb, eżempju jiena iffukajtu fuq it-tagħlim u fuq il-mużika. It-teżi tal-Masters tiegħi għamiltha fuq kif il-kreattività u l-innovazzjoni mxew matul iż-żmien fl-industrija tal-mużika f’Malta. Inti darba tfajt post taħraq fuq kif stazzjonijiet lokali tar-rajdu ma jdoqqux diski Maltin, imbagħad xi xahar wara mort taħdem fuq radju inti stess. Immaġinajt li ser tibda f’dan is-settur? Meta ktibt dak il-post lanqas kont nimmaġina li se nkun qiegħda nagħmel programm fuq ir-radju. Dak il-post kien purament mill-perspettiva artistika. Jien illum nagħmel programm fuq Magic Malta u minħabba dan il-fatt hemm xi stazzjonijiet tar-radju ma jdoqqux id-diski tiegħi sempliċiment għax jien kompetitriċi u jiddispjaċini ħafna. Inħoss li dawn ma jafux jagħmlu distinzjoni bejn Amber l-artista u Amber ir-radio host. Apparti minn hekk inħoss li aħna l-Maltin nagħtu bis-sieq lit-talent tagħna stess għax nagħtu iktar importanza lill-“image” milli lill-vuċi jew il-mużika li noħolqu. Issa l-ironija hi li inti tisma’ l-mużika mhux taraha. Allura mbagħad hekk toħloq barrier għal diversi artisti lokali li

GWIDA Awissu 2021

Intervista

sfortunatament il-mużika tagħhom ma tistax tittrażmetti. Waħda mir-raġunijiet għalfejn kont ktibt dak il-post fuq Facebook, għax kont ħriġt track, “Dance the Night Away” li kienet marret tajjeb ukoll fil-PRS chart u kien hemm stazzjon tar-radju partikolari li ma riedx idoqqhieli għax qalli li m’għandix biżżejjed views fuq Facebook tal-video. Għalkemm naħseb li l-mużika lokali qed tindaqq ħafna iktar, xorta waħda għad hemm dik l-‘imma’. Pereżempju kellek Mużika Mużika li bħala Magic Malta konna ndoqqu d-diski kollha, imma sfortunatament kien hemm stazzjonijiet tar-radju li jew għażlu li ma jdoqquhomx jew inkella għażlu li jdoqqu ftit minnhom. Jista’ jkun li l-ġeneru jdoqq iktar għal dak l-istazzjon tar-radju partikolari, imma li ma ddoqqx ir-rebbieħ! Jien għalija kanzunetta tajba tmur lil hinn millġeneru u l-image. Jien nammirak għax inti meta mort fuq ir-radju u issa fuq @magic qiegħda tagħmel dak li verament temmen fih u tistiednu kantanti anka li ħadd ma jkun jaf bihom. Jien inħoss responsabilità bħala radio host u bħala artista li nagħti spazju. Jiena nixtieq li bħalma jiena, waqt li kont qed

22 GWIDA Awissu 2021

nikber fil-karriera tiegħi, sibt opportunitajiet, hekk ukoll ħaddieħor. Aħna nemmnu li m’hemmx ġeneru, li nagħtu spazju t-talent lokali kemm jekk hu ġdid u kemm jekk hu stabbilit, nagħtu spazju lill-materjal ġdid, lill-bands ġodda u anka opportunità li forsi jsibu n-niche tagħhom. Apparti minn hekk, nagħtu ġieħ lil dawk il-kanzunetti tal-artisti lokali li ffurmaw u li għamlu triq lill-artisti tal-lum għax kull artist li jiġi, ngħidulu biex jagħżel kanzunetta ta’ kantant jew band tal-passat jew ta’ issa imma mhux tiegħu biex ikanta diska ta’ artist ieħor. Inti u l-kopreżentatur Dorian Cassar għandkom sinerġija tajba ħafna flimkien. X’tgħidilna fuqu? Vera, però l-opposti. Ma’ Dorian inqatta’ ħafna ħin u mnalla li naqblu għax mhux faċli li tagħmel programm ta’ tliet sigħat kuljum fuq ir-radju u ieħor fil-ġimgħa fuq it-televixin. Dorian kalm, jiena persuna nervuża ħafna. Jiena persuna li ngħid dak li nħoss, li dak li għandi ngħidlek ħa ngħidhulek mill-ewwel; m’għandix kantunieri, imma Dorian huwa l-persuna li jaħseb qabel ma jgħid xi ħaġa. Dorian ċajtier ħafna u ġieli lanqas inkun naf li qed jiċċajta għax tant jibqa’ serju li ġieli jkun qed jiġbidli saqajja u lanqas ninduna!

Intervista

Apparti minn hekk, Dorian għallimni ħafna, għax jiena dħalt fid-dinja tar-radju mingħajr ma naf xejn imma Dorian ilu minn mindu kellu sittax-il sena fuq ir-radju. Tant inqattgħu ħin flimkien u nitkellmu fuq affarijiet, li nqisu bħala ħija. Dorian ġieli jagħmilli xi sorpriżi u ħa ngħidlek jaħsadni, u jien kexxun nidħol għalihom. Waħda mis-sorpriżi kienet li ġablek lil Mary Rose! Tiftakar? Konna għadna kemm ħriġna l-kanzunetta Tifkiriet. Vera kienet xi ħaġa li xtaqt naħdem fuqha għax għalija, Mary Rose hija idolu u leġġenda. Hi all rounder, tajba f’kollox, baqgħet kurrenti u għandha karattru tal-ġenn. Niftakar Dorian kien ġabhieli fuq ir-radju, kien wieħed mill-ewwel programmi li għamilna. Għalaqli għajnejja u jien bdejt nippanikja. Kienet qaltilna li hi wkoll kienet għamlet żmien tippreżenta fuq ir-radju. Issa jien persuna li ma nħobbx is-sorpriżi u rrid kontroll fuq kollox però din ta’ Mary Rose Mallia kienet sorpriża mill-isbaħ u apprezzajt ħafna li ġiet. Issa li qed nitkellmu fuq il-kanzunetti tiegħek, x’tgħidilna fuq l-album il-ġdid, 1991? Il-kanzunetti kollha ħlief Put Away Your Money ktibthom jien. Din il-kanzunetta kellha tkun il-bonus track tal-album, għax ingħatat lili minn producer minn barra minn Malta li dan ħadem ma’ artisti kbar ħafna fosthom Little Mix. Kienet dejjem ixxewqa tiegħi li nikteb album kompletament jien; xtaqt li jkun aktar album personali, fejn nitkellem dwar esperjenzi li għaddejt minnhom jiena, esperjenzi li smajt li xi ħadd ikun għadda minnhom imma forsi nista’ nirrelata magħhom u anka xi esperjenzi li rajt fis-series jew qrajt f’xi ktieb. Ridt li jkollu tema varjata u anka bħala mużika għax jiena bħala Amber, inħobb nisma’ kull ġeneru ta’ mużika għalkemm il-jazz u blues huma favoriti. Jiena nisma’ stili differenti u fl-album xtaqt ninkludi stili differenti u niktibhom flimkien. Domt sentejn niktbu u bqajt inbiddel sal-aħħar. Infatti l-aħħar kanzunetta li ktibt kienet proprju tliet ġimgħat qabel ma ħareġ l-album, jisimha ‘Free’ u b’dedika għan-nanna. Dik ktibtha ftit wara li mietet. Kienet l-iktar diska diffiċli li qatt ktibt f’ħajti u xtaqt li din id-diska tfakkarni fil-ħafna memorji sbieħ li kelli mannanna. In-nanna tiegħi kienet l-akbar kritika u l-akbar fan tiegħi, u żgur kburija li hi parti minn dan l-album.

Tgħidilna x’ispirak fuq il-kanzunetti l-oħra? Id-diska For You titratta persuna li tant tkun tħobbha li din kollox għalik. Din tiġri ħafna fil-ħajja, li tant tkun tħobb persuna li tissaporti, tagħmel minn kollox biex relazzjoni tibqa’ b’saħħitha u mhux teżisti biss imma tikber u tiffjorixxi, u ħafna drabi għandek diversi persuni li jħallu ħafna affarijiet warajhom, fosthom ilkarriera, biex ir-relazzjoni tibqa b’saħħitha. Dik id-diska ddedikata għal dawk il-persuni li jibqgħu jissieltu biex ir-relazzjoni tibqa’ hemmhekk mhux min-naħa waħda biss, għax f’relazzjoni tasal f’punt fejn tgħid għajjejt imma “for you I gave everything up for you and I’ll keep on fighting cause I am worth it and you are worth it”. Song oħra bħal That’s Life li mhijiex fuqi imma kont ktibtha fuq relazzjoni Ii kont rajt fuq series, fejn persuna taqliba lill-persuna l-oħra, imma xtaqt niktibha mhux mill-perspettiva tal-vittma imma mill-persuna l-oħra. Titkellem fuq din il-persuna li qasmet qalb ilpersuna l-oħra u qalbithielha għax m’għadhiex tħobb lil din il-persuna. L-idea hi li ppruvajt, jiddispjaċini li m’għadnix inħobbok b’dak il-mod imma onestament dik hi l-ħajja u ma tistax tagħmel mod ieħor. Xtaqt noħloq perspettiva oħra li ħafna drabi ma naħsbux fiha; kemm hi diffiċli li tieqaf tħobb persuna.

GWIDA Awissu 2021 23

Intervista

Waħda mill-iktar tracks li jogħġbuni huma l-love songs għax jien inħobb ħafna l-love songs u l-ballads, u xtaqt li l-album ikollu love song li purament qiegħda tgħid li tħobb persuna. Imma l-iktar waħda li togħġobni hi Goodbye, l-ewwel track tal-album, li titratta s-saħħa ta’ persuni. Il-goodbye ħa tkun mhux inti lili imma jiena lilek. Anka meta nħossni down hija kanzunetta li nħobb nisma’ biex ittini dik il-boost morali. Daqsxejn messaġġi differenti f’dan l-album. Jien inħobb nikteb fuq l-imħabba imma nħobb nitkellem minn perspettivi ta’ mħabba li persuna tiltaqa’ magħhom, tipi ta’ mħabbiet differenti jew perjodi oħra fl-imħabba li mhux dejjem nagħtuhom importanza fil-mużika. Jien ippruvajt noħloq perspettivi differenti tal-imħabba anka dawk li huma kattivi jew li ma taqbilx magħhom. La tikteb ħafna fuq l-imħabba, Amber romantika? Lanqas xejn, diżastru għar-romantiċiżmu. Lanqas nifhem lili nnifsi li jirnexxili nikteb fuq affarijiet romantiċi u nkanta bl-emozzjoni, però jiena vera m’iniex romantika u ma nħobbx nuri l-emozzjonijiet. Lanqas inħobb min ikun romantiku miegħi. Insib l-ispirazzjoni għall-kitba u meta nkanta għax ninterpreta karattru u nidħol fl-idea ta’ karattru. Amber u l-karozza. Ta’ sikwit naraw ħafna ritratti fil-karozza tiegħek. X’tgħidilna fuq is-sewqan? Smajna li kellek xi esperjenza li ħallejt lil Dorian bla kliem. Jien insuq tajjeb ħafna. Jien persuna nibża’ ħafna millveloċità, jiġifieri lili mhux ħa ssibni nagħfas il-gass, u niġġieled ħafna fit-triq għax jien persuna tal-punt. Darba lil Dorian, kważi bellahtu, konna sejrin naraw X Factor, u ta’ quddiemi waqaf bl-eżatt u kelli nibbrejkja u ġejt vera viċin tal-karozza l-oħra. Ma’ Dorian ukoll din is-sena kellkom sfida kbira! Għamiltu serje fuq il-Eurovision u xandira speċjali fuq dan il-konkors. Tgħidilna ftit fuq din l-esperjenza? Jiena u Dorian inzertajna fans kbar tal-Eurovision, u nemmen li biex tippreżenta programm bħal dak trid tkun fan biex tagħmlu. Kienet sfida, u kien jinvolvi ħafna riċerka, trid tibqa’ għaddej titkellem non-stop dwar dak li qed tara. Apparti minn hekk, kellna 5 programmi fuq ittelevixin. Dawk il-ħmistax kienu intensi ħafna għalina għax konna mmorru naraw kull rehearsal, nibagħtu affarijiet lil xulxin fuq updates li joħorġu, riċerka fuq kull kantant, kif sejrin il-betting odds, views fuq videos tal-Youtube, konna nsegwu diversi bloggs u anka nagħmlu kuntatt magħhom, fosthom kellna intervista ma’ Afrojack li ġibnieha wkoll permezz tal-Eurovision għax kien ħa jkun

24 GWIDA Awissu 2021

parti mill-intermission show. Fuq kollox kienet esperjenza vera sabiħa li għallmitni ħafna, anka l-mod kif nitkellem, meta teħel xi trid tagħmel pereżempju jew fuq xiex għandek titkellem. Taqbel li X Factor mhux ħa jagħżel il-kanzunetta għall-Eurovision? Jien nemmen li l-X Factor u l-Eurovision huma żewġ produzzjonijiet totalment differenti. L-idea ta’ X Factor hu li ssib talent ġdid u tkabbru u ssaħħu, it’s a singer competition. Il-Eurovision mill-banda l-oħra huwa song contest fejn inti tagħżel il-kanzunetta ideali li titla’ għallEurovision. Jien għalija meta l-X Factor u l-Eurovision għaqqduhom flimkien żgur emmnu li ser tkun xi ħaġa tajba. Però bħala fan tal-Eurovision, il-Eurosong inħobbu, u kellek diversi artisti li ma daħlux jew waqfu. Jien naħseb li jkollna t-tnejn li huma hu importanti ħafna; apparti minn hekk terġa’ tagħti vuċi wkoll lill-kompożituri u awturi. Il-Malta Eurovison huwa pjattaforma oħra għallartisti li ma jidħlux fl-X Factor għaliex ikunu diġà stabbiliti. Jien ngħid, “I never say never għall-Eurovision”, għax jien inħobbu ħafna l-Eurovision. Għalissa ma naħsibx imma, għax qed niffoka fuq affarijiet oħra, sakemm ma jinbidilx il-pjan. Isimgħu lil Amber kuljum bejn it-tlieta u s-sitta fuq Magic Malta. Tista’ tisma’ wkoll il-kanzunetti l-ġodda fl-album 1991 fuq il-mezzi soċjali jew għall-bejgħ minn ħwienet ewlenin.

IRBAĦ €1,000 MA’ GWIDA Kulma trid tagħmel hu li ġġemma’ t-12-il kupun li ser joħorġu meta tiġi ppubblikata din ir-rivista tul din is-sena. Dan hu t-tmien kupun. Jonqos li joħorġu 4 oħra. L-ewwel kupun ħareġ fl-ewwel edizzjoni ta’ Jannar. Ibgħat il-kupuni kollha f’daqqa sal-31 ta’ Diċembru, u tista’ tirbaħ €1000 fi flus kontanti!

KUPUN 8 – Awissu 2021 Amber Sib it-tweġiba mill-intervista li għamilna ma’ Amber

X’jismu l-album li għadha kemm ħarġet Amber? Agħżel tweġiba waħda biss minn dawn:

Q Amber it-tieni Q 1991 Q Warrior Ibgħat dan il-kupun flimkien ma’ 11 oħra fuq GWIDA, KOMPETIZZJONI, Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq In-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010

8/ 12

Skeda

NHAR TA’ ĦADD 16:45 Il-Barokk 17:00 Teleshopping 17:30 Gadgets 18:15 Invenzjonijiet 18:30 Quddiesa 19:30 Sensilhena 20:00 English News 20:05 Malti Pur Shorts 20:15 The Way We Weren't 22:00 Simpatici 23:00 Sports News

TVM 06:30 Euronews 08:30 Tvam News 09:00 X'kien Gara Tassew 10:00 Kif Isir 10:30 Malta U Lil Hinn Minnha 12:00 News 12:15 Oops 13:00 Ninvestigaw X'qed Nieklu 14:00 Kieku Kien 14:30 Storjateatru 14:45 Teleshopping 15:00 News 15:05 Tertuqa 35 15:30 Gazebo 17:00 Ghajn 17:15 Venere 17:45 Mill-Palazz 18:00 News For The Hearing Impaired 18:15 Ghawdex Illum 18:45 Fil-Gnien Ma' Melo 19:15 Nota F'nota 19:45 Invenzjonijiet 20:00 News Bulletin 21:00 Malta Short Film Festival 22:00 Headline News 22:05 Serataron ® 23:00 News TVM2 06:00 Euronews 08:00 @Magic 08:30 Ghajn 08:45 Muxrafija 09:15 Ahbar Tajba 09:30 Quddiesa 10:30 Rome Reports 11:00 Fredu L-Fra 14:00 Wirt 15:30 Gadgets Short 15:45 Bijografiji

28 GWIDA Awissu 2021

ONE 08:00 Quddiesa Tal-Jum 08:40 Tentufiet 09:00 Paperscan 10:30 Attivita' Politika 11:55 Reboot 12:30 One News 12:35 Teftif 12:45 Klassi Ghalina 14:00 Telebejgħ 15:00 Ieqaf 20 Minuta 15:30 One News 15:35 Ondroad 16:05 Arani Issa 19:20 One Sport 19:25 Rapport Tat-Temp 19:30 One News 20:10 Niftakru 20:35 Attivita' Politika 21:30 Liquorish 23:30 One News NET 07:00 Net News 07:30 Jekk Jogħġobkom 08:20 Najn – Vjaġġ Għall-Ħajja 08:30 Telebejgħ 09:00 Il-Quddiesa 09:45 Analiżi 11:00 Baker’s Kitchen 12:00 Net News 12:05 Telebejgħ 14:00 Net News 14:05 Telebejgħ 15:10 Rotta 15:20 Sport Extra 16:00 Net News 16:05 L-Istandard 16:30 Meander Arti U Kultura 17:00 Be Our Guest 18:00 Net News 18:10 Flusek 18:45 50 Sena In-Nazzjon 19:30 Net News 20:30 D Bbq Show 21:30 Net News 21:35 Profili 22:30 Fi Żmieni 23:00 Net News 23:30 Xandiriet Għal Matul Il-Lejl

RAI 1 06:00 Rainews24 06:15 A Sua Immagine 07:00 Tg1 07:05 Overland 21 - Groenlandia: Inuit, Clima 08:00 Tg1 08:20 Uno Weekend 09:00 Tg1 09:04 Uno Weekend 09:35 Tg1 L.I.S. 09:40 Paesi Che Vai... Luoghi, Detti, Comuni 10:30 A Sua Immagine 12:00 Recita Angelus 12:10 A Sua Immagine 12:20 Linea Verde Estate Marchepomeriggio(Cambia Fascia Oraria) 13:30 Telegiornale 14:00 Il Meglio Di Domenica In 16:00 Tutto Può Succedere 18:45 Reazione A Catena 20:00 Telegiornale 20:35 Techetechetèsera (Cambia Fascia Oraria) 21:25 Vivi E Lascia Vivere - Il Ritorno - L'in 23:30 Tg1 Sera 23:35 Speciale Tg1notte Italia 1 07:14 Grown-Ish - Primatv 07:34 L' Orso Yogi 07:41 Tom & Jerry Kids 07:56 Scooby-Doo Where Are You? 08:46 The Flintsones - Gli Antenati 09:16 The New Fred And Barney Show 09:45 Riverdale - Primatv 12:25 Studio Aperto 13:47 E-Planet 14:15 Lucifer 16:08 Whiskey Cavalier

Skeda

16:59 17:54 18:20 19:26 20:29 21:22

Whiskey Cavalier Will & Grace Studio Aperto Live C.S.I. - Scena Del Crimine C.S.I. - Scena Del Crimine Colorado

La 5 07:45 Prima Pagina Tg5 07:55 Traffico 07:58 Meteo.It 07:59 Tg5 08:44 Meteo.It 08:45 Anam: Il Senzanome

10:00 Santa Messa 10:50 Melaverde - Le Storie 13:00 Tg5 13:39 Meteo.It 13:40 L'arca Di Noe' 14:00 Beautiful - Primatv 14:20 Una Vita - Primatv 16:00 L'isola Di Pietro 18:45 Conto Alla Rovescia 19:57 Tg5 20:00 Prima Pagina 20:00 Tg5 20:38 Meteo.It 20:39 Paperissima Sprint 21:20 Film

NHAR TA’ TNEJN 17:45 Invenzjonijiet 18:00 News 18:15 The Kitchen Musical 18:55 Gaulitan Concert 19:15 Mill-Imhazen Tal-Festa 19:45 Il-Bolla 20:00 News 21:00 Gadgets Summer 21:45 Nettuno 22:00 Realta' 23:00 News

TVM 06:30 Euronews 07:30 Tvam News 08:30 Rahal Twelidi 09:00 Ninvestigaw X'qed Nieklu 09:45 Pudinu U Sahbu 10:15 Wonderama 10:35 Teenybreak 10:45 Tahbil Il-Mohh 10:50 Wondergrove 10:55 Naqraw Flimkien 11:05 Zizi 11:10 Ilsienna Shorts 11:15 Hajjitna Ktieb 12:00 News 12:30 Sorelle 14:45 Malti Pur Shorts 15:00 News 15:05 Fredu L-Fra 16:00 @Magic 16:30 Teleshopping 16:45 Inkwilini 17:15 Ilsienna

TVM2 06:00 Euronews 08:00 X'hemm Mohbi 08:30 Ilsienna 09:00 Tezi 09:30 Quddiesa 10:30 Hygieia 11:00 Tertuqa 35 11:30 Wirt U Eredi 12:00 Pudinu U Shabu 12:30 Wonderama 12:50 Teenybreak 13:00 Tahbil Il-Mohh 13:05 Wondergrove 13:10 Naqraw Flimkien 13:20 Zizi 13:25 Ilsienna Short 13:30 Kuluri Tal-Awtizmu 14:00 Euronews 14:45 Gourmet Challenge 15:15 Fil Gnien Ma' Melo 15:45 Mill-Palazz 16:00 Dine Of Dishes 17:30 Quddiesa 18:30 Pudinu U Shabu 19:00 Wonderama 19:20 Teenybreak 19:30 Tahbil Il-Mohh 19:35 Wondergrove 19:40 Naqraw Flimkien 19:45 Zizi 19:50 Nettuno

20:00 News In English 20:05 Ilsienna Short 20:15 Tigrijiet Biss 20:45 Swim Up 21:15 Muxrafija 21:45 Il-Mara 22:00 7 Below 23:00 Sports News ONE 07:15 One News 07:30 Duurella 07:45 Liquorish Update 07:55 Primetime Preview 08:00 Quddiesa Tal-Jum 08:30 Pjazza 09:15 Telebejgħ 10:00 Music Legends 10:30 Better Living 11:30 Tul Il-Kosta Maltija 12:00 Primetime Preview 12:10 Ulied Maltin 12:20 Liquorish Update 12:30 One News 12:40 Teftif 12:45 Telebejgħ 13:00 Fredu L-Fra 14:00 Telebejgħ 15:00 Ieqaf 20 Minuta 15:20 Primetime Preview 15:30 One News 15:35 Espresso 17:30 Flimkien Ma' Nancy 18:30 Pjazza 19:15 Tentufiet Shorts 19:20 One Sport 19:25 Rapport Tat-Temp 19:30 One News 20:00 Primetime Preview 20:15 Dak Kien Zmien! 20:45 Liquorish 23:30 One News 23:45 Liquorish Update 23:55 Trażmissjoni Matul Il-Lejl GWIDA Awissu 2021 29

Skeda

NET 07:00 Net News 07:45 Rotta 08:00 Kunsill Ġenerali Partit Nazzjonalista 09:00 D Bbq Show 10:00 Life & Style 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-Quddiesa 12:30 Simpatiċi 14:00 Net News 14:05 Simpatiċi 16:00 Net News 16:10 Telebejgħ 17:00 Bejnietna 18:00 Net News 18:10 Net Live 19:30 Net News 20:10 Imkejjen Storiċi 20:30 Newsroom 21:30 Net News 21:35 Man Up + 22:30 Intietef 23:00 Net News 23:30 Xandiriet Għal Matul Il-Lejl

13:30 Telegiornale 14:00 Il Pranzo È Servito 14:50 Il Paradiso Delle Signore 4 Daily Stag 15:40 Estate In Diretta 1^ Parte 16:45 Tg1 16:55 Tg1 Economia 17:00 Che Tempo Fa 17:05 Estate In Diretta 2^ Parte 18:45 Reazione A Catena 20:00 Telegiornale 20:30 Techetechetèsera(Cambia Fascia Oraria) 21:25 La Vita Promessa 23:35 Tg1 Sera 23:40 Settestorie Italia 1 07:19 Piccolo Lord 07:46 Il Tulipano Nero E La Stella Della Senna 08:14 Rossana

RAI 1 06:00 Rainews24 06:30 Punto Europa 06:57 Previsioni Sulla Viabilità Cciss Viaggia 07:00 Tg1 07:10 Unomattina Estate 07:30 Tg1 L.I.S. 07:33 Che Tempo Fa 07:35 Unomattina Estate 09:50 Tg1 09:55 Dedicato 11:20 Tg1 11:25 Don Matteo 7 - Perfetta Tangopomeriggio(Cambia Fascia Oraria)

08:41 Georgie 09:07 Dr. House - Medical Division 10:09 Bones 11:10 Bones 12:08 Cotto E Mangiato - Il Menu Del Giorno 12:25 Studio Aperto 12:59 Meteo.It 13:44 I Simpson 14:37 I Griffin 15:03 American Dad! 15:28 Big Bang Theory 15:57 The Goldbergs 16:55 Superstore - Primatv 17:23 Will & Grace 18:20 Studio Aperto Live 19:27 C.S.I. - Scena Del Crimine 21:20 Freedom Oltre Il Confine La 5 07:45 Prima Pagina Tg5 07:54 Meteo.It 07:59 Tg5 08:42 Cuore Di Leonessa 09:52 Viaggiatori - Uno Sguardo Sul Mondo 10:57 Forum 12:58 Tg5 13:33 Meteo.It 13:34 Beautiful - Primatv 14:11 Una Vita - Primatv 14:46 Brave And Beautiful - Primatv 15:41 Love Is In The Air - Primatv 16:54 Le Mie Nozze Country 18:45 Conto Alla Rovescia 19:40 Tg5 - Anticipazione 19:54 Tg5 20:00 Prima Pagina 20:01 Tg5 20:33 Meteo.It 20:38 Paperissima Sprint 21:39 Temptation Island

NHAR TA’ TLIETA TVM 06:30 Euronews 07:30 Tvam News 08:30 Mea 09:00 Luxdesign 09:45 Pudinu U Sahbu 10:00 Wonderama 10:30 Teenybreak 10:40 Tahbil Il-Mohh 10:50 Wondergrove 10:55 Naqraw Flimkien 11:05 Zizi 11:10 Ilsienna Shorts 11:15 X'sar Minnhom 12:00 News

30 GWIDA Awissu 2021

12:30 Sorelle 14:45 Gadgets Shorts 15:00 News 15:05 Simpatici 16:00 Ghawdex Illum 16:30 Teleshopping 16:45 Inkwilini 17:15 Ilsienna 17:45 Ghanja Tal-Poplu 2021 18:00 News 18:15 The Kitchen Musical 18:55 Gaulitan Concert 19:15 Muxrafija 19:45 Tal-Ewwel 20:00 News

21:00 The Malta Bbq League 22:00 Queens 23:00 News TVM2 06:00 Euronews 08:00 Ninvestigaw X'qed Nieklu 09:00 Mill-Imhazen Tal-Festa 09:30 Quddiesa 10:30 X'sar Minnhom 11:00 Realta' 12:00 Pudinu U Shabu 12:30 Wonderama 12:50 Teenybreak 13:00 Tahbil Il-Mohh

Skeda

13:05 Wondergrove 13:10 Naqraw Flimkien 13:20 Zizi 13:25 Ilsienna Short 13:30 Xjenzarti 14:00 Euronews 14:45 Trasport 15:15 @Magic 15:45 Mill-Palazz 16:00 Dine Of Dishes 17:00 Il-Barokk 17:15 Teleshopping 17:30 Quddiesa 18:30 Pudinu U Shabu 19:00 Wonderama 19:20 Teenybreak 19:30 Tahbil Il-Mohh 19:35 Wondergrove 19:40 Naqraw Flimkien 19:45 Zizi 20:00 News In English 20:05 Ilsienna Short 20:15 3 Pointer 20:45 Sports Ghawdex 21:15 Malti Pur Short 21:30 Sommelier 22:00 Gadgets Short 22:05 L-Ispettur 23:00 Sports News ONE 06:15 One News 06:45 Tul Il-Kosta Maltija 07:15 One News 07:30 Duurella 07:45 Liquorish Update 07:55 Primetime Preview 08:00 Quddiesa Tal-Jum 08:30 Pjazza 09:15 Telebejgħ 10:00 Il-Kostruzzjoni 10:30 Mad-Daqqa T'ghajn 11:30 Tentufiet 12:00 Primetime Preview 12:10 Ulied Maltin 12:20 Liquorish Update 12:30 One News 12:40 Teftif 12:45 Tezori 13:00 Fredu L-Fra 14:00 Telebejgħ 15:00 Ieqaf 20 Minuta 15:20 Primetime Preview

15:30 One News 15:35 Espresso 17:30 Telebejgħ 17:45 Telebejgħ 18:10 Ieqaf 20 Minuta 18:30 Pjazza 19:15 Tentufiet Shorts 19:20 One Sport 19:25 Rapport Tat-Temp 19:30 One News 20:05 Primetime Preview 20:15 Fish On 21:00 Follow Up 22:30 Division 7 23:30 One News 23:45 Division 7 NET 07:00 Net News 07:30 Bejnietna 08:30 Net Live 10:00 Life & Style 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-Quddiesa 12:30 Simpatiċi 14:00 Net News 14:05 Simpatiċi 16:00 Net News 16:10 Telebejgħ 17:00 Bejnietna 18:00 Net News 18:10 Net Live 19:30 Net News 20:10 Imkejjen Storiċi 20:30 Magħkom 21:30 Net News 21:35 Grammi 22:30 Flusek 23:00 Net News 23:30 Xandiriet Għal Matul Il-Lejl RAI 1 06:00 Rainews24 07:00 Tg1 07:10 Unomattina Estate 07:30 Tg1 L.I.S. 07:33 Che Tempo Fa 09:09 Unomattina Estate 09:30 Tg1 - Flash 09:35 Tg Parlamento 09:38 Unomattina Estate

09:50 Tg1 09:55 Dedicato 11:20 Tg1 11:25 Don Matteo 7 - Perché Non Lo Diciamo A Ppomeriggio(Cambia Fascia Oraria) 13:30 Telegiornale 14:00 Il Pranzo È Servito 14:50i L Paradiso Delle Signore 4 Daily Stag 15:40 Estate In Diretta 1^ Parte 18:45 Reazione A Catena 20:00 Telegiornale 20:30 Techetechetèsera(Cambia Fascia Oraria) 21:25 Film Italia 1 06:52 Grown-Ish - Primatv 07:21 Piccolo Lord 07:48 Il Tulipano Nero E La Stella Della Senna 08:16 Rossana 08:42 Georgie 09:07 Dr. House - Medical Division 10:09 Bones 12:08 Cotto E Mangiato - Il Menu Del Giorno 12:25 Studio Aperto 13:44 I Simpson 14:36 I Griffin 15:02 American Dad! 15:27 Big Bang Theory 15:57 The Goldbergs 16:24 The Goldbergs 16:56 Superstore - Primatv 17:23 Will & Grace 18:21 Studio Aperto Live 19:28 C.S.I. - Scena Del Crimine 20:30 C.S.I. - Scena Del Crimine 21:15 Cornetto Battiti Live La 5 07:45 Prima Pagina Tg5 07:59 Tg5 08:43 America: Un Anno Nella Natura Selvaggia 09:54 Viaggiatori - Uno Sguardo Sul Mondo 11:04 Forum 13:03 Tg5 13:34 Meteo.It 13:43 Beautiful - Primatv 14:08 Una Vita - Primatv 14:45 Brave And Beautiful - Primatv 15:36 Love Is In The Air - Primatv 16:46 Inga Lindstrom - L'altra Figlia 18:47 Conto Alla Rovescia 19:38 Tg5 - Anticipazione 19:57 Tg5 20:04 Tg5 20:34 Meteo.It 20:39 Paperissima Sprint 21:31 Riassunto - Mr Wrong - Lezioni D'amore 21:33 Film

GWIDA Awissu 2021

Skeda

NHAR TA’ ERBGĦA

TVM 06:30 Euronews 07:30 Tvam News 08:30 Rahal Twelidi 09:00 Ecodjar 09:45 Pudinu U Sahbu 10:00 Wonderama 10:30 Teenybreak 10:40 Tahbil Il-Mohh 10:50 Wondergrove 10:55 Naqraw Flimkien 11:05 Zizi 11:10 Ilsienna Shorts 11:15 Hajjitna Ktieb 12:00 News 12:30 Sorelle 14:45 Maltipur Shorts 15:00 News 15:05 Fredu L-Fra 16:00 Fil-Gnien Ma' Melo 16:30 Teleshopping 16:45 Inkwilini 17:15 Ilsienna 17:45 Ghanja Tal-Poplu 2021 18:00 News 18:15 Wirt U Eredi 18:45 Il-Kollezjonist 19:15 Maltin Responsabbli 19:45 Super 5 Lottery 20:00 News 21:00 L-Ispettur 22:00 Serataron 23:30 News TVM2 06:00 Euronews 08:00 Nota F'nota 08:30 Ilsienna 09:00 Kieku Kien 09:30 Quddiesa 10:30 Hygieia 11:00 It-Tezi 11:30 Ghawdex Illum 12:00 Pudinu U Shabu 12:30 Wonderama 12:50 Teenybreak

32 GWIDA Awissu 2021

13:00 Tahbil Il-Mohh 13:05 Wondergrove 13:10 Naqraw Flimkien 13:20 Zizi 13:25 Ilsienna Short 13:30 Dimensja 14:00 Euronews 14:45 Gourmet Challenge 15:15 Mill-Imhazen Tal-Festi 15:45 Mill-Palazz 16:00 Dine Of Dishes 17:00 Ghajn 17:15 Teleshopping 17:30 Quddiesa 18:30 Pudinu U Shabu 19:00 Wonderama 19:20 Teenybreak 19:30 Tahbil Il-Mohh 19:35 Wondergrove 19:40 Naqraw Flimkien 19:50 Il-Barokk 20:00 English News 20:05 Ilsienna Short 20:15 Tigrijiet Biss 20:45 Ghawdex Illum Subtitled 21:15 Malti Pur Short 21:30 Gramma 22:00 Il-Bolla 22:05 Illahwa 00:00 Sports News ONE 06:15 One News 06:45 Il-Kostruzzjoni 07:15 One News 07:30 Duurella 07:45 Liquorish Update 07:55 Primetime Preview 08:00 Quddiesa Tal-Jum 08:30 Pjazza 09:15 Telebejgħ 10:00 Dak Kien Zmien! 10:30 100 Idea 11:30 Moda L-Istorja 12:00 Primetime Preview 12:10 Ulied Maltin 12:20 Liquorish Update 12:30 One News 12:40 Teftif 12:45 Tezori 13:00 Fredu L-Fra 14:00 Telebejgħ 15:00 Ieqaf 20 Minuta 15:20 Primetime Preview 15:30 One News 15:35 Espresso 17:30 Telebejgħ 17:45 Telebejgħ 18:00 Habrikt 18:30 Pjazza 19:15 Tentufiet Shorts 19:20 One Sport 19:25 Rapport Tat-Temp 19:30 One News 20:00 Primetime Preview 20:10 Pajjizi 20:30 Melodija Taljana

21:00 Espressjoni 22:30 Division 7 23:30 One News 23:45 Liquorish Update NET 07:00 Net News 07:30 Bejnietna 08:30 Net Live 10:00 Life & Style 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-Quddiesa 12:30 Simpatiċi 14:00 Net News 14:05 Simpatiċi 16:00 Net News 16:10 Telebejgħ 17:00 Bejnietna 18:00 Net News 18:10 Net Live 19:30 Net News 20:10 Imkejjen Storiċi 20:30 Dritt Għall-Punt 21:30 Net News 21:35 Grammi 22:30 Meander Arti U Kultura 23:00 Net News 23:30 Xandiriet Għal Matul Il-Lejl RAI 1 06:00 Rainews24 07:00 Tg1 07:10 Unomattina Estate 07:30 Tg1 L.I.S. 07:33 Che Tempo Fa 09:09 Unomattina Estate 09:30 Tg1 - Flash 09:35 Tg Parlamento 09:40 Unomattina Estate 09:40 Linea Verde Meteo Verde 09:50 Tg1 09:55 Dedicato 11:20 Tg1 11:25 Don Matteo 7 - Una Margherita Per Natalipomeriggio(Cambia Fascia Oraria) 13:30 Telegiornale 14:00 Il Pranzo È Servito 14:50 Il Paradiso Delle Signore 4 Daily Stag 15:40 Estate In Diretta 18:45 Reazione A Catena 20:00 Telegiornale 20:30 Techetechetèsera(Cambia Fascia Oraria) 21:25 Superquark 23:50 Tg1 Sera 23:55 Superquark Natura Italia 1 07:23 Piccolo Lord 07:49 Il Tulipano Nero E La Stella Della Senna 08:17 Rossana

Skeda

08:42 Georgie 09:08 Dr. House - Medical Division 10:11 Bones 12:09 Cotto E Mangiato - Il Menu Del Giorno 12:25 Studio Aperto 13:44 I Simpson 14:36 I Griffin 15:03 American Dad! 15:28 Big Bang Theory 15:57 The Goldbergs 16:56 Superstore - Primatv 17:24 Will & Grace 18:21 Studio Aperto Live 19:28 C.S.I. - Scena Del Crimine

20:34 C.S.I. - Scena Del Crimine 21:26 Chicago Fire - Primatv 22:16 Chicago Med – Primatv La 5 07:45 Prima Pagina Tg5 07:54 Meteo.It 07:59 Tg5 08:43 America: Un Anno Nella Natura Selvaggia 09:53 Viaggiatori - Uno Sguardo Sul Mondo 10:22 Viaggiatori - Uno Sguardo Sul Mondo 10:59 Forum

12:58 Tg5 13:33 Meteo.It 13:42 Beautiful - Primatv 14:07 Una Vita - Primatv 14:45 Brave And Beautiful Primatv 15:37 Love Is In The Air - Primatv 16:46 Zoo - Un Amico Da Salvare 18:49 Conto Alla Rovescia 19:41 Tg5 - Anticipazione 19:58 Tg5 20:00 Prima Pagina 20:05 Tg5 20:35 Meteo.It 20:40 Paperissima Sprint 21:36 Benvenuti Al Sud

NHAR TA’ ĦAMIS TVM 06:30 Euronews 07:30 Tvam News 08:30 Mea 09:00 Luxdesign 09:45 Pudinu U Sahbu 10:00 Wonderama 10:30 Teenybreak 10:40 Tahbil Il-Mohh 10:50 Wondergrove 10:55 Naqraw Flimkien 11:05 Zizi 11:10 Ilsienna Shorts 11:15 X'sar Minnhom 12:00 News 12:30 Sorelle 14:45 Gadgets Shorts 15:00 News 15:05 Simpatici 16:00 Mill-Imhazen Tal-Festa 16:30 Teleshopping 16:45 Illahwa 17:45 Ghanja Tal-Poplu 2021 18:00 News 18:15 Kif Isir 18:45 Il-Kollezjonist 19:15 Tertuqa 35 19:45 Dot Eu 20:00 News 21:00 Xtra Sajf 22:00 Sommelier 22:30 Harbour Life 23:00 News TVM2 06:00 Euronews 08:00 Ninvestigaw X'qed Nieklu 09:00 Buckle Up 09:30 Quddiesa 10:30 X'sar Minnhom 11:00 Umani 11:30 Fil Gnien Ma' Melo 12:00 Pudinu U Shabu 12:30 Wonderama

12:50 Teenybreak 13:00 Tahbil Il-Mohh 13:05 Wondergrove 13:10 Naqraw Flimkien 13:20 Zizi 13:25 Ilsienna Short 13:30 Xjenzarti 14:00 Euronews 14:45 Nota F'nota 15:15 Ghawdex Illum 15:45 Il-Barokk 16:00 The Kitchen Musical 16:45 Muxrafija 17:15 Teleshopping 17:30 Quddiesa 18:30 Pudinu U Shabu 19:00 Wonderama 19:20 Teenybreak 19:30 Tahbil Il-Mohh 19:35 Wondergrove 19:40 Naqraw Flimkien 19:45 Il-Mara 20:00 News In English 20:05 Ilsienna Short 20:15 Storjateatru 20:30 Malta U Lil Hinn Minnha 22:00 Gadgets Shorts 22:05 Nostalgija 23:00 Sports News ONE 06:15 One News 06:45 Melodija Taljana 07:15 One News 07:30 Duurella 07:45 Liquorish Update 07:55 Primetime Preview 08:00 Quddiesa Tal-Jum 08:30 Pjazza 09:15 Telebejgħ 10:00 The Local Traveller 10:30 Pink Panther 11:30 Habrikt 12:00 Primetime Preview

12:10 Ulied Maltin 12:20 Liquorish Update 12:30 One News 12:40 Teftif 12:45 Tezori 13:00 Fredu L-Fra 14:00 Telebejgħ 15:00 Ieqaf 20 Minuta 15:20 Primetime Preview 15:30 One News 15:35 Espresso 17:30 Telebejgħ 17:45 Telebejgħ 18:00 Moda L-Istorja 18:30 Pjazza 19:15 Tentufiet Shorts 19:20 One Sport 19:25 Rapport Tat-Temp 19:30 One News 20:00 Primetime Preview 20:10 Pajjizi 20:30 Piroteknici

GWIDA Awissu 2021 33

Skeda

22:00 Tentufiet 22:30 Division 7 23:30 One News 23:45 Liquorish Update NET 07:00 Net News 07:30 Bejnietna 08:30 Net Live 10:00 Life & Style 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-Quddiesa 12:30 Simpatiċi 14:00 Net News 14:05 Simpatiċi 16:00 Net News 16:10 Telebejgħ 17:00 Bejnietna 18:00 Net News 18:10 Net Live 19:30 Net News 20:10 Imkejjen Storiċi 20:30 Il-Festa 21:30 Net News 21:35 Wiċċ Imb Wiċċ 22:30 50 Sena In-Nazzjon 23:00 Net News 23:30 Xandiriet Għal Matul Il-Lejl RAI 1 06:00 Rainews24 07:00 Tg1 07:10 Unomattina Estate 07:30 Tg1 L.I.S. 07:33 Che Tempo Fa 09:30 Tg1 - Flash

09:35 Tg Parlamento 09:38 Unomattina Estate 09:50 Tg1 09:55 Dedicato 11:20 Tg1 11:25 Don Matteo 7 - Balla Con Me - Corsa Contpomeriggio(Cambia Fascia Oraria) 13:30 Telegiornale 14:00 Il Pranzo È Servito 14:50 Il Paradiso Delle Signore 4 Daily Stag 15:40 Estate In Diretta 18:45 Reazione A Catena 20:00 Telegiornale 20:30 Sogno Azzurro, La Strada Per Wembleysera(Cambia Fascia Oraria) 21:40 Film Italia 1 07:23 Piccolo Lord 07:49 Il Tulipano Nero E La Stella Della Senna 08:17 Rossana 08:43 Georgie 09:11 Dr. House - Medical Division 10:14 Bones 11:12 Bones 12:10 Cotto E Mangiato - Il Menu Del Giorno 12:25 Studio Aperto 13:44 I Simpson 14:34 I Griffin 15:00 American Dad!

15:26 Big Bang Theory 15:56 The Goldbergs 16:23 The Goldbergs 16:55 Superstore - Primatv 17:22 Will & Grace 17:5 Will & Grace 18:20 Studio Aperto Live 19:28 C.S.I. - Scena Del Crimine 21:26 Film 23:42 Getaway - Via Di Fuga La 5 07:45 Prima Pagina Tg5 07:54 Meteo.It 07:59 Tg5 08:42 Colombia: Coste Da Sogno 09:51 Viaggiatori - Uno Sguardo Sul Mondo 11:04 Forum 13:02 Tg5 13:38 Meteo.It 13:47 Beautiful - Primatv 14:14 Una Vita - Primatv 14:49 Brave And Beautiful - Primatv 15:40 Love Is In The Air - Primatv 16:53 Rosamunde Pilcher: Leggende E Magia - Primatv 18:55 Conto Alla Rovescia 19:46 Tg5 - Anticipazione 20:04 Tg5 20:44 Meteo.It 20:49 Paperissima Sprint 21:43 Paolo Borsellino

NHAR TA’ ĠIMGĦA TVM 06:30 Euronews 07:30 Tvam News 08:30 Rahal Twelidi 09:00 Ninvestigaw X'qed Nieklu 09:45 Pudinu U Sahbu 10:00 Wonderama 10:30 Teenybreak 10:40 Tahbil Il-Mohh 10:50 Wondergrove 10:55 Naqraw Flimkien 11:05 Zizi 11:10 Ilsienna Shorts 11:15 Hajjitna Ktieb 12:00 News 12:30 Sorelle 14:45 Malti Pur Shorts 15:00 News 15:05 Wirt 16:30 Teleshopping 16:45 Nostalgija 17:45 Ghanja Tal-Poplu 2021

34 GWIDA Awissu 2021

18:00 News 18:15 Gazebo 19:45 Superstar Lottery 20:00 News 21:00 Listen To Your Heart 22:30 Maltin Responsabbli 23:00 News TVM2 06:00 Euronews 08:00 X'hemm Mohbi 08:30 Ilsienna 09:00 @Magic 09:30 Quddiesa 10:30 Hygieia 11:00 Xtra Sajf 12:00 Pudinu U Shabu 12:30 Wonderama 12:50 Teenybreak 13:00 Tahbil Il-Mohh 13:05 Wondergrove 13:10 Naqraw Flimkien

13:20 Zizi 13:25 Ilsienna Short 13:30 Personaggi 14:00 Euronews 14:45 Gourmet Challenge 15:15 Tertuqa 35 15:45 Storjateatru 16:00 The Kitchen Musical 16:45 Harbour Life 17:15 Teleshopping 17:30 Quddiesa 18:30 Pudinu U Shabu 19:00 Wonderama 19:20 Teenybreak 19:30 Tahbil Il-Mohh 19:35 Wondergrove 19:40 Naqraw Flimkien 19:45 Zizi 19:50 Mill-Palazz 20:00 News In English 20:05 Ilsienna Short 20:15 Ruggers

Skeda

20:45 Tvm Sports Sajf 21:45 Nettuno 22:00 The Malta Bbq League 23:00 Sports News ONE 06:45 Tentufiet 07:15 One News 07:30 Duurella 07:45 Liquorish Update 07:55 Primetime Preview 08:00 Quddiesa Tal-Jum 08:30 Pjazza 09:15 Telebejgħ 10:00 Melodija Taljana 10:30 Indhouse 11:30 Taste & Travel 12:00 Primetime Preview 12:10 Ulied Maltin 12:20 Liquorish Update 12:30 One News 12:40 Teftif 12:45 Tezori 13:00 Fredu L-Fra 14:00 Telebejgħ 15:00 Ieqaf 20 Minuta 15:20 Primetime Preview 15:30 One News 15:35 Espresso 17:30 Telebejgħ 17:45 Telebejgħ 18:00 Il-Kostruzzjoni 18:30 Pjazza 19:15 Tentufiet Shorts 19:20 One Sport 19:25 Rapport Tat-Temp 19:30 One News 20:00 Primetime Preview 20:10 Pajjizi 20:30 Country Jamboree 21:00 Mad-Daqqa T'ghajn 22:00 Habrikt

22:30 Division 7 23:30 One News 23:45 Liquorish Update NET 07:00 Net News 07:30 Bejnietna 08:30 Net Live 10:00 Life & Style 10:30 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-Quddiesa 12:30 Simpatiċi 14:00 Net News 14:05 Simpatiċi 16:00 Net News 16:10 Telebejgħ 17:00 Bejnietna 18:00 Net News 18:10 Net Live 19:30 Net News 20:15 Flusek 20:45 Politika 21:30 Net News 21:35 Magħkom 22:30 Rotta 22:40 Dawra Mas-Salv 23:00 Net News 23:30 Xandiriet Għal Matul Il-Lejl RAI 1 06:00 Rainews24 07:00 Tg1 07:10 Unomattina Estate 07:30 Tg1 L.I.S. 07:33 Che Tempo Fa 07:35 Unomattina Estate 09:30 Tg1 - Flash 09:35 Tg Parlamento 09:38 Unomattina Estate 09:50 Tg1 09:55 Dedicato

11:20 Tg1 11:25 Don Matteo 7 - La Cattiva Strada Un'ampomeriggio(Cambia Fascia Oraria) 13:30 Telegiornale 14:00 Il Pranzo È Servito 14:50 Il Paradiso Delle Signore 4 Daily Stag 15:40 Estate In Diretta 1 18:45 Reazione A Catena 20:00 Telegiornale 20:30 Techetechetèsera(Cambia Fascia Oraria) 21:25 Top Dieci 23:55 Tg1 Sera Italia 1 07:23 Piccolo Lord 07:49 Il Tulipano Nero E La Stella Della Senna 08:15 Rossana 08:43 Georgie 09:09 Dr. House - Medical Division 10:12 Bones 12:08 Cotto E Mangiato - Il Menu Del Giorno 12:25 Studio Aperto 12:59 Meteo.It 13:44 I Simpson 14:35 I Griffin 15:01 Big Bang Theory 15:56 The Goldbergs 16:57 Superstore - Primatv 17:23 Will & Grace 18:21 Studio Aperto Live 19:28 C.S.I. - Scena Del Crimine 20:33 C.S.I. - Scena Del Crimine 21:27 Chicago P.D. - Primatv 22:18 Chicago P.D. – Primatv La 5 07:45 Prima Pagina Tg5 07:54 Meteo.It 07:59 Tg5 08:38 Colombia: Coste Da Sogno 09:54 Viaggiatori - Uno Sguardo Sul Mondo 10:23 Viaggiatori - Uno Sguardo Sul Mondo 11:02 Forum 12:58 Tg5 13:33 Meteo.It 13:42 Beautiful - Primatv 14:09 Una Vita - Primatv 14:45 Brave And Beautiful - Primatv 15:35 Love Is In The Air - Primatv 16:39 Marie Is On Fire - Solo La Verita' 18:45 Conto Alla Rovescia 19:35 Tg5 - Anticipazione 19:54 Tg5 20:00 Prima Pagina 20:01 Tg5 20:33 Meteo.It 20:40 Paperissima Sprint 21:32 Masantonio - Sezione Scomparsi - Primatv

GWIDA Awissu 2021 35

Skeda

NHAR TA’ SIBT 19:30 Sensilhena 20:00 News In English 20:05 Malti Pur Short 20:15 Eco Djar 21:00 Malta Short Film Festival 22:00 Simpatici 23:00 Sports News

TVM 06:30 Euronews 09:00 Umani 09:30 It-Tezi 10:00 Personaggi 10:30 Kuluri Tal-Awtizmu 11:00 Lenti 11:30 Mill-Imhazen Tal-Festi 12:00 News 12:30 F'gieh L-Imhabba 15:00 News 15:05 Kif Isir 15:30 Cappas 16:30 Buckle Up 17:00 Tghid X'inhu 17:15 Ghawdex Subtitled 17:45 Mill-Palazz 18:00 News 18:15 Gadgets Summer 19:00 Invenzjonijiet 19:15 @Magic 19:45 Lotto Draw 20:00 News 21:00 Liza Liza, Skies Are Grey 22:30 Gramma 23:00 News TVM2 06:00 Euronews 08:00 Malta U Lil Hinn Minnha 09:30 Holy Mass 10:30 Harbour Life 11:00 Oops 11:45 Ghajn 12:00 Maltin Responsabbli 13:00 Bijografiji - San Gwanni Pawlu Ii 14:00 Euronews 14:45 Gadgets Shorts 15:00 Futbol Mill-Arkivji 17:30 Teleshopping 17:45 Rome Reports 18:15 Ahbar Tajba 18:30 Quddiesa Mis-Santwarju Ta' Pinu

36 GWIDA Awissu 2021

ONE 06:15 One News 06:45 Ieqaf 20 Minuta 07:15 One News 07:55 Teftif 08:00 Quddiesa Tal-Jum 08:30 Better Living 09:30 Habrikt 10:00 Telebejgħ 10:30 Flimkien Ma' Nancy 11:30 Mad-Daqqa T'ghajn 12:30 One News 12:35 Teftif 12:45 Klassi Ghalina 14:00 Telebejgħ 15:00 Ieqaf 20 Minuta 15:30 One News 15:35 Espressjoni 16:45 Fish On 17:45 Piroteknici 19:20 One Sport 19:25 Rapport Tat-Temp 19:30 One News 20:15 Music Legends 20:45 Ilsien In-Nisa 22:30 Stejjer Wara T-Tmienja 23:30 One News 23:45 Trażmissjoni Matul Il-Lejl NET 07:00 Net News 07:30 Bejnietna 08:30 Net Live 09:45 Telebejgħ 12:00 Net News 12:05 Il-Quddiesa 12:30 Telebejgħ 13:30 Meander Arti U Kultura 14:00 Net News 14:05 Saħħtek 15:00 Ara Min Mar! 16:00 Net News 16:05 Jienint 17:00 Politika 18:00 Net News 18:10 Be Our Guest 19:30 Net News 20:10 Dawra Mas-Salv 20:30 Kuġini 21:30 Net News 21:35 Profili 22:30 L-Istandard 23:00 Net News 23:30 Xandiriet Għal Matul Il-Lejl RAI 1 06:00 Overland 21 Groenlandia: Tra Giganti Di 07:00 Tg1

07:05 Settegiorni 08:00 Tg1 08:18 Tg1 Dialogo 08:30 Uno Weekend 10:30 Il Meglio Di Buongiorno Benessere Estate 11:12 Che Tempo Fa 11:15 Passaggio A Nord-Ovest 12:00 Linea Verde Tour 12:30 Linea Verde Radicipomeriggio(Cambia Fascia Oraria) 13:30 Telegiornale 14:00 Lineablu - Asinara 15:00 Film 18:00 Amore In Quarantena 2 18:45 Reazione A Catena 20:00 Telegiornale 20:35 Techetechetèsera(Cambia Fascia Oraria) 21:25 The Voice Senior Italia 1 07:03 Grown-Ish - Primatv 07:24 Grown-Ish - Primatv 07:45 Mila E Shiro Due Cuori Nella Pallavolo 08:05 Mila E Shiro Due Cuori Nella Pallavolo 08:31 Occhi Di Gatto 09:25 Riverdale - Primatv 12:08 Cotto E Mangiato - Il Menu Del Giorno 12:25 Studio Aperto 13:46 Drive Up 14:24 Dc's Legends Of Tomorrow Primatv 15:15 Supergirl - Primatv 17:06 Supergirl - Primatv 17:55 Will & Grace 18:21 Studio Aperto Live 19:28 C.S.I. - Scena Del Crimine 21:25 Film 23:59 Gold - La Grande Truffa La 5 07:43 Prima Pagina Tg5 07:53 Meteo.It 07:58 Tg5 08:43 Meteo.It 08:49 Super Partes 11:00 Forum-21 12:58 Tg5 13:33 Meteo.It 13:41 Beautiful - Primatv 14:07 Una Vita - Primatv 14:45 Elisa Di Rivombrosa - Parte Seconda 16:41 Spirito Libero 17:38 Spirito Libero 18:45 Conto Alla Rovescia 19:37 Tg5 - Anticipazione 19:54 Tg5 20:00 Prima Pagina 20:01 Tg5 20:34 Meteo.It 20:39 Paperissima Sprint 21:24 All Together Now - Editing Estate

Intervista

LUKAS FARRUGIA Jirbaħ is-17 -il edizzjoni ta’ Liquorish Intervista ma' Sephora Cutajar 38 GWIDA Awissu 2021

Intervista

Lukas Farrugia huwa r-rebbieħ tas-17 –il edizzjoni ta’ Liquorish, fejn din is-sena ħaditna l-Rwanda, fl-Afrika. F’din l-intervista tkellimna mar-rebbieħ, Lukas dwar l-esperjenza tiegħu u kif ukoll tkellimna mal-Producer ta’ Liquorish għal dawn l-aħħar 17 –il sena, Joseph Cauchi li qalilna li din kienet l-aktar edizzjoni diffiċli s’issa. Lukas, kif tħossok li inti rebbieħ ta’ Liquorish 2021 u x’kien li ħeġġek tapplika? Lukas: Ma kontx qed nistennieha imma ovvjament pjaċir kbir li tirbaħ Liquorish u naħseb li jiena wieħed mill-iżgħar li rebaħ Liquorish ukoll. Niftakar konna applikajna jiena u ħija u tħajjarna waqt li konna qed naraw Liquorish tas-sena l-oħra. Eventwalment bagħtulna għall-audition u ħija qisu staħa u ma ġiex. Iżda bis-sapport ta' sieħbi mort waħdi. Jiena minn dejjem kont nsegwi Liquorish, minn meta kont għadni fil-primarja u dejjem xtaqt li xi darba immur u fl-aħħar seħħet. Milli jidher mhux kullħadd kien jaf li mort Liquorish, hux? Spjegalna ftit x’ġara. Lukas: Fil-bidu nett il-familja u sieħbi kienu jafu li mort Liquorish u f’liema pajjiż mort iżda kien hemm ħabib partikolari li ma għedilnux u sar jaf dakinhar li xxandar l-ewwel programm! Infatti lill-sieħbi l-ieħor tajtu l-password tiegħi ta’ Facebook u kollox u għedtlu x’ħin ikellmek, kellmu lura ħalli ma jaħsibx ħażin li ma rridx nkellmu jew jaħseb li ġrali xi ħaġa. Infatti ħadmet għax ma ndunax!

Kif tiddeskrivi l-esperjenza tiegħek f’Liquorish? Lukas: Ċertament li ser nibqa’ niftakar l-isfidi kollha li għamilna! Kif ukoll l-eliminazzjonijiet! L-avventura kollha ser nibqa’ niftakarha! U ser nibqa’ ngħożżha żgur mhux forsi. Kien hemm ħafna affarijiet li ma kontx ħa nagħmel, pereżempju li niekol il-ġurati kienet waħda minnhom. Esperjenza oħra li ħadt gost ukoll nagħmel kienet meta morna niltaqgħu man-nies tal-lokal – nsajjru magħhom, niżfnu magħhom u jifirħu magħna mix-xejn. Ħafna middrabi bdew jirringrazzjawna huma minflok aħna lilhom, talli morna għandhom. Din kienet l-ewwel esperjenza tiegħi ta’ avventura simili u mhux ser tkun tal-aħħar żgur! Kien hemm mumenti fejn qtajt qalbek u kif mort mal-kumplament tal-grupp? Lukas: Ma ħassejtnix homesick u lanqas immissjajt ilmobile pero batejt ftit ġuħ, iva. Iżda ma jiddispjaċini xejn li mort, jiena ma naqta’ qalbi minn xejn. Ġieli jkun hemm mumenti diffiċli bħall-aħħar hitch

“Ilni nsegwi Liquorish minn meta kont filprimarja u dejjem xtaqt immur u spiċċajt irbaħt.” Lukas

GWIDA Awissu 2021 39

Intervista

Inbidlet il-perspettiva tiegħek lejn il-ħajja wara li wasalt lura Malta? Lukas: Wara esperjenza bħal dik, il-ħajja tinbidillek xi ftit għax tara dak il-faqar u tiftakar fi żminijiet li jirrakuntawlek in-nanniet fejn esperjenzaw faqar simili. Tinbidel u tibda tgħid mela aħna għandna kollox u m'aħniex ferħanin biżżejjed filwaqt li huma tagħtiehom anke sempliċiment frotta qisek tajthom id-dinja. Sfortunatament ħafna drabi, aħna jkollna kemm ikollna qisu qatt mhu biżżejjed. Faċilment tinnota kemm huma grati ħafna b’li għandhom u li jkollhom. Kważi kważi ngħid li jinsabu aħjar minna.

40 GWIDA Awissu 2021

Qalulna li l-parteċipanti nisa talbuk pendent magħmul mill-filugranu minnek. Spjegalna ftit fuq dan il-pendent. Lukas: Iva, jiena xogħli naħdem il-filugranu u ilni f’din is-sengħa għal dawn l-aħħar tliet snin ma’ missieri u huwa xogħol għal qalbi ħafna u jtini sodsifazzjon. Il-parteċipanti nisa kienu ftehmu biex naħdmilhom pendent, li juri l-mappa tal-Afrika u fossa li timmarka fejn tinsab l-Rwanda fuqha u kont tajthielhom bħala tifkira tal-avventura. Joseph, inti ilek tesperjenza l-avventura ta’ Liquorish għal dawn l-aħħar 17 –il sena. Żort diversi pajjiżi kważi f’kull kontinent, esperjenzajt diversi mumenti u rajt numru kbir ta’ parteċipanti b’entużjażmu għall-avventura. Qabel bdejtu l-vjaġġ lejn l-Rwanda stqarrejt li din kienet l-aktar edizzjoni diffiċli għalik. Għaliex? Joseph: Din is-sena kienet partikolari ħafna minħabba l-pandemija. Kien hemm punt fis-Sajf, fejn kellna nieħdu deċiżjoni u allura għamilna cut-off date bejnietna fejn kellna niddeċiedu hux ha nagħmluh jew le. Ma jfissirx li kien faċli għaliex ridna nagħżlu l-pajjiżi li setgħu

Ritratti: Thomas Aquilina

hike fejn konna ninsabu ġo foresta jew meta nkunu qed nfittxu fejn ħa norqdu. Naturalment, jgħaddulek ħsibijiet jekk hux ħa jirnexxielek jew le u anke ħabba xi restrizzjonijiet jew curfews tal-pajjiż peress li ninsabu waqt żmien ta’ pandemija. Iżda mportanti tiġbed ħabel wieħed u taħdem bħala tim. Matul l-avventura ħassejtni li mort tajjeb ma’ kullħadd. Jiena dejjem inżomm lillkullħadd ta li hu u nirrispetta l-karattru ta’ kullħadd. Jiena minix persuna li nħobb niġġieled!

Intervista

jaċċettaw li turisti u nies minn barra jidħlu u anke naraw il-konsegwenzi f’każ li xi ħadd ikun pożittiv. Għaliex peress li qed nitkellmu fuq kważi għoxrin ruħ, il-persentaġġ li xi ħadd jista’ jkun pożittiv huwa kbir. Dan huwa l-iżjed programm li jiswa’ flus biex jittella’ Malta allura ċertu sogru jrid jittieħed ħafna qabel. Kellna nikkunsidraw kollox! Aħna dejjem nemmnu li biex jittella’ l-programm peress li huwa diffiċli minnu nnifsu qisna ma għandniex limit. Din is-sena, bil-pandemija, għalkemm id-diffikultajiet kienu kbar ma ridniex li twaqqafna. Għamilna dak kollu neċessarju, protokolls u bgħattna lill-kullħadd iżjed minn darba biex jagħmel it-test tal-Covid-19, biex inkunu ċerti. Il-protokolli tal-pajjiż għamluha ‘faċli’ sabiex programm bħal Liquorish jista’ jseħħ? Joseph: Loġistikament kien aktar mexxej għaliex flIrwanda, il-gvern u s-sistema tas-saħħa tal-pajjiż hija vera tajba minkejja li kien hemm protokolli li kienu stretti fuqna. Sintendi aħna kellna nobdu l-liġijiet tal-pajjiż li kienu differenti ħafna minn dak li aħna mdorrijin bihom. Għaldaqstant ridna naddattaw għal dak li aħna ser insibu iżda l-bqija bħala avventura ma affettwatniex. Aħna normalment ma mmorrux fejn hemm ħafna nies; ġeneralment aħna dejjem nitilqu fil-bogħod fejn ikun hemm inqas nies u dan huwa kunċett li ilu jsir Liquorish żmien. Allura f’kuntest ta’ pandemija aħna ma konniex qegħdin fir-rassa, konna mmorru is-suq, eċċ imma konna nillimitawhom u noqogħdu attenti. Kienet avventura li kienet diffiċli bħas-soltu, kellna l-isfidi bħas-soltu u sibna l-intoppi bħas-soltu jiġifieri dak ma nbidel xejn. Kull ma żidna ntopp ieħor li kienet tal-Covid-19 u għamilnieh xorta. X’kienu l-aktar mumenti memorabbli minn din l-edizzjoni? Joseph: Jiena l-Afrika nħobbha! X’ħin wasalt l-Irwanda ndunajt li l-feeling tal-pajjiż mhuwiex bħall-

Afrika qisek mort in-Namibia jew il-Kenya. Għandu feeling differenti u għandu feeling kważi daqsxejn Ażjatiku, mhux fin-nies iżda fil-landscape. Però n-nies, il-kuluri, it-togħmiet tal-pajjiż jibqgħu dawk Afrikani. Li kienet daqsxejn diffiċli, li kienet tagħmel ix-xita kuljum waranofsinhar. Ħafna xita ta’ kuljum, qisu għall-ħabta tas-sagħtejn imma aħna konna nibqgħu għaddejjin ma stajniex induru max-xita. Liquorish jaħdem ħafna bl-arloġġ naturali jiġifieri x’ħin titla’ x-xemx u x’ħin tinżel ix-xemx.

GWIDA Awissu 2021 41

Intervista

Diġà għandna l-ewwel parteċipanta taledizzjoni tas-sena d-dieħla – Aneliese. Xi tgħidilna dwar dan? Joseph: Aneliese hija l-ewwel parteċipanta ta’ Liquorish. Aneliese hija persuna b’saħħitha ħafna u għandha karattru partikolari ħafna. Il-fatt li hija għandha dan il-karattru partikolari ħafna, jiena naħseb, li potenzjalment jista’ jgħinha ħafna jew potenzjalment tista’ issibha diffiċli. Naħseb li mal-kumplament tal-grupp ħa jkun hemm taħlita nteressanti. Aneliese hija persuna happy go lucky ħafna, minn dak it-tip li jiġi merħba bih, tidħol ħafna fl-affarijiet bi spirtu pożittiv ħafna, tagħmel ilvolotarjat, hija waterpolo player, taħdem ġo uffiċċju wkoll. Issa naraw kif ħa jibda’ jifforma l-grupp magħha però hi ser tkun parteċipanta bħall-oħrajn, kull m’għandha dan ir-rigal extra li huwa l-Enemed Experience imma tista tiġi eliminata u kollox.

Ritratti: Thomas Aquilina

X’għandu jistenna l-pubbliku minn Liquorish tas-sena d-dieħla? Joseph: Il-kunċett bażiku jibqa’ dak li hu fejn grupp ta’ nies immorru f’pajjiż remot u jgħixu avventura. Ovvjament il-programm evolva u naħseb dak kien wieħed mis-sigrieti għalfejn baqa’ għaddej 18 –il sena. Din issena ser naqbdu l-avventura u ħa naraw kif nistgħu ntuha laqta’ differenti, għaliex wara 17 –il sena ħafna mill-parteċipanti jkunu raw il-programm u jkunu jafu bl-amment kważi x’ħa jsir. Apparti minn hekk qed naħdmu ukoll fuq dehra aktar refreshed tal-programm fejn ħa jkun iżjed lively, ovvjament ma tantx nista ngħid wisq imma x-xogħol diġà beda. In-nies mdorrijin jaraw Liquorish għax iħobbu jaraw dak it-tip ta’ programm għaldaqstant m’aħniex ħa nagħmlu bidliet drastiċi imma ħa ntejjbu fuq dak li ġa hemm. Ħerqanin biex naraw biex it-tim ta’ Liquorish ser joħroġ is-sena d-dieħla. Sadanitant awguri Lukas! 42 GWIDA Awissu 2021

Intervista

FRIDA CAUCHI F’film barrani ħasbuha li għandha 12-il tifel u tifla!

44 GWIDA Awissu 2021

Intervista

L-attriċi Frida Cauchi hija maħbuba minn ħafna. F’din l-iskeda ta’ TVM, qed naraw lil Frida tippreżenta l-programm, Gazebo ma’ Herman Bonaci. Staqsejnieha ftit fuq dan il-programm kif ukoll għadd ta’ kurżitajiet oħra fuq ilkarriera tagħha fid--drama. Gazebo, tgħidilna ftit fuq dan il-programm? Dan il-programm hu leġġer, magħruf bħala magazine programme. Min qed isegwi jaf li ser jistenna ftit minn kollox. Programm ta’ siegħa u nofs, b’diversi mistiedna. Dawn jitkellmu fuq suġġetti relatati mas-sajf u suġġetti oħra interessanti. Herman jieħu ħsieb rokna delizzjuża tar-riċetti, mma mhux tisjir komuni. Herman qiegħed jagħmel riċetti fuq il-BBQ. Riċetti ġodda, oriġinali u fuq kollox ideat ġodda għat-telespettaturi tagħna. Tiskanta kemm tista’ tagħmel ikel varjat fuq il-BBQ! M’għandniex għalfejn induru għall-istess ikel. Ħa jkun qed jagħti 26 riċetta b’kollox, għax f’kull programm ikun hemm 2 riċetti. Fil-programm qed nagħti wkoll ideat ta’ krafts u affarijiet li wieħed jista’ jagħmel bħala passatemp. Il-programm qed inxandruh barra, taħt gazebo, u kien għalhekk li għażilna l-isem. Fis-sajf kulħadd iħobb iqatta’ l-ħin barra milli ġewwa u hekk għamilna aħna b’dan il-programm. Qed jintwera Simpatiċi wkoll! Simpatiċi t-tmien sensiela qed tintwera fuq TVM. Din is-sensiela hija ferm għal qalbi għax kienet is-sensiela li fiha ħallietna Mary Rose Bonello (in-nanna Katrin). Però tajjeb li wieħed ikun jaf li f’Simpatiċi, in-nanna Katrin ma tmut qatt. Aħna konna ddeċidejna li n-nanna ma tmutx fis-sensiela. Iddeċidejna li nżommuha ħajja. Fil-fatt anke fl-aħħar episodju kien hemm sorpriża fejn in-nanna Katrin reġgħet dehret. Ħdimnieha vera tajjeb għax sraqna xena minn episodju minnhom u konna rranġajnieha biex tidher taparsi qiegħda ħdejn il-baħar. Bħala karattru, in-nanna Katrin ma mietet qatt! GWIDA Awissu 2021 45

Intervista

Simpatiċi spiċċa eżatt kif beda. L-aħħar xena tas-serje kienet eżatt kif kien beda; in-nanna dieħla d-dar wara l-quddies. Il-ħajja hekk, ċirku, tirrepeti ruħha. Ir-rota talfamilja dejjem iddur. Simpatiċi jibqa’ mfakkar minn ħafna. X’inhu s-sigriet? Lanqas aħna ma konna nobsru li Simpatiċi kien ser ikun kbir daqshekk. S’issa Simpatiċi baqa’ għaddej b’saħħtu u kull sena dejjem jitolbuna biex jerġgħu jarawh. Din is-sena ser jintwera fuq kważi l-istazzjonijiet kollha. In-nies ma jiddejqu qatt, ikunu jafu x-xeni x’inhuma, x’ser jiġri, x’ser ngħidu u jibqgħu jarawhom. Jibqgħu jsegwu u jkollna dejjem ammiraturi ġodda għax it-tfal iż-żgħar li għandhom ċerta età, qed jarawhom issa u qed iħobbuhom wkoll. Simpatiċi ma jmut qatt! Xi tħoss meta tisma’ li s-sigla ta’ Simpatiċi jafha kważi kulħadd? Gianluca spiċċa jkantaha fuq Serataron! Kulħadd jafha! Nifraħ xħin nismagħhom ikantawha. Hawn diversi restoranti li peress li jkollhom mużika live, ikantaw il-kanzunetta u l-ferħ u l-atmosfera sabiħa li jkun hemm hi xi ħaġa indimentikabbli. Ġieli jibagħtuli messaġġ privat b’filmati ta’ nies ikantaw f’restorant. Tara l-furur ta’ ferħ li jkun hemm; xi ħaġa li tagħtina sodisfazzjon kbir. Ilkanzunetta nkitbet b’mod ħelu u jkantawha oriġinarjament Herman u Mary Rose Mallia. Niftakar li fil-bidu, 21 sena ilu fejn is-social media ma kinitx teżisti konna nkunu mistednin ġo festi. Konna mmorru bħala tim fil-festi, fix-shopping complexes, ċinema, supermarkets... u konna niltaqgħu ma’ 46 GWIDA Awissu 2021

nies entużjasti li jitkellmu u jkantaw magħna. Simpatiċi jġib ċertu ferħ! Kull min jagħmel xi ħaġa fuq it-televiżjoni jkun qed jittama li tkun suċċess. Aħna hekk xtaqna b’dan, imma qatt ma ħlomna u qatt ma ħsibna li dan is-suċċess ser ikun daqshekk kbir. Jgħaddu das-snin kollha, sigla maħbuba ma’ kulħadd, kif tisma’ l-ewwel żewġ noti tagħha, tara tiċrita ta’ tbissima fuq wiċċ kulħadd. Dan hu ta’ sodisfazzjon kbir għalina li Simpatiċi rnexxielu jġib dan il-ferħ. Imma Simpatiċi kellu kanzunetta oħra! Tgħidilna ftit fuqha? Iva, fi żmien il-Milied, il-kast kollu ta’ Simpatiċi konna nkantaw, Xewqat sbieħ dal-Milied. Kanzunetta maqluba għall-Malti fuq White Christmas. L-istess kull sena filMilied, noħorġuha u tkun suċċess. Kulħadd jaqsamha ma’ sħabu. Iktar mill-kanzunetta, in-nies tant ħabbet il-karattri ta’ Simpatiċi li kull ħaġa li tfakkarhom f’dan is-serje, tagħmilhom ferħanin. Aħna sirna membri tal-familja ta’ kull dar Maltija u Għawdxija. Probabbli inti twieġeb jekk jgħajtulek Dora... Tant drajtu l-isem Dora li hu parti minni issa! Min jaf kemm kienu jgħajtulek Dora fix-xogħol tiegħek bħala tour leader! Waqaft minn dan ixxogħol? F’Settembru tal-2019 kelli l-aħħar vjaġġ fi Spanja. Minn dakinhar bdejna nippreparaw għall-vjaġġi tas-sena ta’ wara. F’dan l-aħħar vjaġġ spiċċajt għamilt ħbieb ma’ wħud

Intervista

li kienu preżenti fil-grupp miegħi u kuljum bqajna nitkellmu u nġeddu l-memorji flimkien. Tant sirna qrib xulxin li bdejna niftiehmu biex immorru r-Russja flimkien, mhux bħala tour leader imma biex nieħdu gost flimkien. F’daqqa waħda tħassar kollox minħabba l-pandemija. Imnalla ma lħaqniex ibbukkjajna. Ilni ma nsiefer kważi sentejn. Jekk issemmili s-safar, għadni m’iniex inħossni komda li nsiefer. L-ewwel ħaġa qegħdin nibżgħu min-nies, m’aħniex komdi li tkun ħdejn in-nies u tħossok sigura. Bla ma trid tkun qiegħda ħdejn xi ħadd u tinkwieta jekk hux ħa jagħtas jew jisgħol. Qabel ma nara li d-dinja bdiet tfiq, naħseb li mhux ser insiefer. Jien kont nagħmel dan ix-xogħol addizzjonali u bdejt permezz ta’ Simpatiċi! Pawlu Testa kien ċempilli u qalli biex immorru tour ta’ Simpatiċi. Konna organizzajna tour u kien ta’ suċċess kbir. Illum il-ġurnata sfortunatament dawn l-aġenziji qalgħu daqqa ta’ ħarta kbira. Frida ħadmet ta’ sikwit f’partijiet f’films barranin. X’tgħidilna fuq dawn? Iva, din is-sena reġa’ ntwera l-film, Risen, fuq itteleviżjoni. Proprjament dan il-film ħareġ 5 snin ilu. Kull film fih l-esperjenza tiegħu. Risen kien wieħed minn dawk li tagħni esperjenza sabiħa. Apparti li tiltaqa’ maddiretturi ta’ fama internazzjonali, tiltaqa’ mal-atturi. Jien kont ħdejn Tom Felton u kilna flimkien kemm-il darba. Joseph Fiennes li kien l-attur prinċipali ġie jbiddel ħdejja ġo għar u qgħadt nitkellem miegħu. Dak is-sabiħ f’dawn l-esperjenzi li tiltaqa’ ma’ dawn l-atturi u titgħallem mingħandhom. Tom Felton huwa Malfoy f’Harry Potter. Kif tħossok taħdem ma’ xi ħadd daqstant popolari? Eżatt! Hemm kien daqsxejn ta’ tifel u xorta baqa’ magħmul żgħir bħala attur. Tom persuna żgħira u rqiqa. Bħala karattru, tistagħġeb f’kemm ilni nieħu sehem films, tibda taħseb li dawn għandhom imneħirhom imxammar imma fil-fatt huma vera down to earth. Jista’ jkun għax jien ħadt sehem bħala attriċi u mhux bħala extra. Allura din tagħmel differenza. Għalihom la tkun imniżżla bħala attriċi, m’hemmx differenza bejnietna. Jien kull meta kont magħhom, kont stmata daqshom. Jekk inkunu fuq mejda nieklu flimkien, juru rispett u jistmawk; anke mill-kru kont smata! Inħossni ftit stramba għax Malta mhux imdorrijin hekk. Aħna filfilms li nagħmlu, imdorrijin nilbsu aħna, nagħmlu kollox aħna. Meta naħdem f’dawn il-partijiet, allaħares tbiddel int għax huwa insult. F’dawn it-tip ta’ films ikun hemm in-nies apposta biex ilibbsuk u jieħdu ħsieb kif tidher. L-unika rwol tiegħek hu li tieħu ħsieb li tirreċta.

GWIDA Awissu 2021 47

Intervista

Kelli wkoll parti ma’ Antonio Banderas fuq serje tat-televiżjoni. Is-serje kien jismu Genius, u jien kelli karattru ta’ mara Spanjola. Però meta ffilmjajna aħna, kien hemm il-karattru li kien qed jinterpreta Antonio Banderas, imma meta kien għadu żgħir. Niftakar li dakinhar kienet ħafna xita u ma ltqajtx miegħu. Ħa narawk f’xi sensiela oħra jew film? Iva, ħadt sehem fil-film, Luzzu, li kellu joħroġ dan is-sajf. Id-direttur hu Malti li jgħix l-Amerika u li barra minn xtutna qed jikseb suċċess kbir. Kelli ieħor, Karmen, id-direttriċi Maltija u twieldet ġewwa l-Kanada. Dawn iż-żewġ films inħadmu qabel il-pandemija. Lanqas ilu xejn li bagħtuli għal xi auditions għall-films u nittama li jkolli rwoli oħra. Kellek opportunitajiet li tmur tieħu sehem barra minn Malta iżda dejjem sfaxxaw. X’ġara? Hekk hu! Fil-film, Risen, kienu ser itellgħuni Spanja u kont ser niltaqa’ mal-appostli kollha u l-Madalena. Imbagħad l-istoriċi qalulhom li wara t-tislib ilkarattru tiegħi tissemma biss fil-Pentecoste u ma tissemma mkien iżjed. Allura biex huma jkunu qrib il-verità, iddeċidew jikkanċellaw. Kelli kollox lest u preparat, u ġimgħa qabel qaluli bl-aħbar. Tlift opportunità li nieħu sehem barra bħala attriċi. Fil-film, 13 hours, li nġibed Malta wkoll, kellhom itellgħuna Tripli; konna jien u l-attur Manwel Cauchi bħala koppja. Suppost kellhom itellgħuna Tuneż fid-‘dar tagħna’. Id-direttur għoġbitu l-Belt Valletta u qalilhom li kien ser jiffilmja hemm minflok. Għalkemm ħadt gost li għażel pajjiżi, hemm tlift opportunità oħra!

Li kienet ħelwa f’dan il-film hija li peress li jien ħdimt ma’ Manuel Cauchi ħasbu li dan hu r-raġel tiegħi għax għandna l-istess kunjom. Id-direttur qalilna biex nagħmlu biċċa konversazzjoni fittizja mal-atturi prinċipali Alexia u John. Aħna bdejna nitkellmu u bdew jistaqsuna x’jogħġobna bħala post. Alexia staqsietna kemm konna ilna miżżewġin. Aħna għednielha li konna ilna 9 snin. Staqsietna kemm kellna tfal u aħna weġibna li kellna 12-il tifel u tifla. Aħna konna qed inwieġbu kollox skont il-karattru tagħna! Kif id-direttur qal, ‘Cut’ u spiċċa x-xena, din l-attriċi daret fuqi u qaltli, “How do you cope with 12 children and shooting as well?”. Imbagħad kelli nispjegalha li jien u Manuel ma konniex miżżewġin u konna qed inwieġbu kollox fittizju għall-fini tax-xena! Wara tgħidx kemm dħakna jien u Manuel għax mhux l-ewwel darba li ġratilna li ħasbuna koppja! Naħseb anke meta tkun ma’ Herman, jaħsbukom koppja! Fil-bidu ħafna aktar! Fil-fatt ġieli jkun hemm xi ħadd u jistaqsini fuq Herman u ngħidlu li dak hu r-raġel tat-television. Dawn jibqgħu jħarsu lejja qisni qed ngħid xi ħaġa ħażina! Simpatika bħal dejjem, Frida Cauchi dejjem ikollha xi storja interessanti x’taqsam magħna! Tinsewx issegwu lil Frida fuq il-programm, Gazebo kull nhar ta’ Ġimgħa bejn is-18.15 u t-19.45 fuq TVM. Kif ukoll ir-repetizzjonijiet ta’ Simpatiċi.

48 GWIDA Awissu 2021

Editorjal

L-AQWA GĦAL ULIEDNA ĊKEJKNIN 52 GWIDA Awissu 2021

Editorjal

Il-kura tal-ulied hija waħda mill-affarijiet fil-ħajja li hija importanti kemm għall-ulied infushom kif ukoll għal dawk li jkunu qegħdin jieħdu ħsiebhom. Trabi ċkejknin u anka wlied li għadhom żgħar fl-età tant huma ħelwin li jnisslu ferħ f’dawk ta’ madwarhom. Ulied li għadhom ċkejknin huma dipendenti fuq dawk li qegħdin jieħdu ħsiebhom, u għalhekk il-ħarsien tagħhom huwa essenzjali sabiex dawn jikbru f’għożża, f’ħafna mħabba u b’saħħithom. Permezz ta’ ħarsien b’mod ħolistiku, jiġifieri ħarisen li jolqot aspetti differenti tal-kura tagħhom, inkunu qegħdin naraw li lil uliedna qegħdin nagħtuhom l-aqwa kura. Il-kura u l-iżvilupp ta’ wliedna minn trabi sa tfal ċkejknin Nibdew bl-ewwel żewġ aspetti; il-ħalib u l-ikel għat-trabi. L-Għaqdiet Dinjija tas-Saħħa jirrakomandaw illi fl-ewwel sitt xhur tal-ħajja tagħha, tarbija għandha tingħata biss ħalib. Wara bejn wieħed u ieħor sitt xhur huwa rrakomandat sabiex lit-tarbija nibdew nintroduċulha ikel ieħor flimkien mal-ħalib fid-dieta tagħha, proċess li ħafna jirreferu għalih bħala weaning. It-tarbija ser turik li trid l-ikel solidu għaliex ser tibda tinnota aktar l-ikel, ser tkun iktar kapaċi toqgħod bilqiegħda u tibda tipprova taqbad l-affarijiet b’idejha, tibda tpoġġi l-affarijiet f’ħalqha u tipprova tomgħod, u jaf anka tibqa’ bil-ġuħ hekk kif tkun xorbot il-ħalib. Huwa ssuġġerut lill-ġenituri u lil dawk responsabbli mill-kura tat-trabi sabiex fil-bidu tal-weaning, jippruvaw kemm jistgħu togħmiet differenti. Waqt dan il-proċess, it-tarbija ser tagħraf kemm is-sensazzjoni ta’ ikel solidu u mhux likwidu bħall-ħalib u kemm it-togħmiet differenti li huma kapaċi jwassluha sabiex tkun iżjed avventuruża f’dak li ser tiekol ’il quddiem. Frott u ħaxix magħsur huma rakkomandati fil-bidu tal-weaning, u wieħed jista’ jżid ma’ dawn xi ftit ħalib ukoll. Nibdew nintroduċu l-ikel darba kuljum, sakemm naslu għal tliet darbiet kuljum. It-tarbija tkun qed titgħallem kemm tmexxi l-ikel f’ħalqha u kif ukoll tibla’ l-ikel. B’hekk jeħtieġ li nkunu kalmi u li nieħdu l-ħin li għandha bżonn it-tarbija sabiex hija jew huwa jagħrfu dak li jkun qed jiġri. Din l-esperjenza hija kollha waħda li ssir pass wara pass hekk kif bil-mod il-mod nibdew ngħallmu lil din il-ħlejqa tiekol waħedha billi nħalluha taqbad l-imgħarfa jew anka tmiss l-ikel b’idejha stess.

GWIDA Awissu 2021 53

Editorjal

Meta t-tarbija jkollha bejn seba’ u disa’ xhur tkun lesta għal ikel aktar solidu bħal ħobż, laħam magħsur, għaġin u anka fażola. Wara l-ewwel disa’ xhur u hekk kif it-tarbija tkun ser tagħlaq l-ewwel sena tagħha, huwa rrakomandat illi t-tarbija tkun tiekol tliet ikliet kuljum u anka ikel ieħor bejn l-ikliet prinċipali tal-ġurnata. Dawn l-ikliet ikunu jinkludu l-affarijiet imsemmijin qabel kif ukoll bajd, ħut u prodotti magħmulin mill-ħalib. Il-ħalib jibqa’ aspett essenzjali fid-dieta tat-trabi sal-ewwel tnax-il xahar tagħhom. L-ilma huwa meqjus bħala l-aqwa alternattiva għall-ħalib. Nota tal-aħħar rigward l-ikel hija sabiex dejjem inżommu f’moħħna ikel li jista’ jkun allerġiku bħallkarawett, u għalhekk dan m’għandux jingħata lil tfal ta’ inqas minn tliet snin. Treddigħ u tmigħ tal-ħalib mill-fliexken Il-ħalib tal-omm huwa meqjus bħala l-aqwa ħalib b’mod speċjali fl-ewwel sitt xhur tat-tarbija jew minn tal-inqas l-ewwel tliet xhur. Dan il-ħalib fih kemm innutrijenti, kemm l-aspetti li jgħinu lit-tarbija fl-iżvilupp tagħha kif ukoll komponenti li jipproteġu lit-tarbija 54 GWIDA Awissu 2021

minn infezzjonijiet. Interessanti kif il-ħalib tal-omm fih aktar minn tliet mitt komponiment differenti. Fatt ieħor interessanti huwa kif il-ħalib tal-omm jibdel ilkomponimenti tiegħu skont il-bżonn u l-iżvilupp tattarbija. Għall-omm li qiegħda tredda’ huwa mifhum li hemm benefiċċji wkoll bħan-nuqqas ta’ riskju ta’ żvilupp ta’ mard partikolari aktar ’il quddiem fil-ħajja tagħha. Dawk l-ommijiet li jagħżlu jew jippreferu li jagħtu lit-tarbija tagħhom ħalib tal-formula mill-flixkun, tajjeb li nkunu nafu li l-manifatturi ta’ dawn il-prodotti dejjem jaħdmu sabiex kemm jista’ jkun dan ikun jixbah lill-ħalib tal-omm. Hekk kif il-ħalib tal-omm fih omega-3 u omega-6, importanti għall-iżvilupp tal-moħħ, għassistema nervuża u anka għas-saħħa tar-retina fl-għajnejn, il-manifatturi tal-ħalib tal-formula żiedu dawn ilkomponimenti essenzjali fil-formula. Il-ħasil adekwat tat-tarbija u li din tkun miżmuma nadifa hija aspett essenzjali ieħor Għall-ħasil tat-tarbija huwa essenzjali li naraw li l-ambjent huwa sigur u għalhekk nippreparaw l-affarijiet minn

Editorjal

L-irqad; problemi u soluzzjonijiet It-trabi jafu jdumu sakemm ikollhom madwar tliet xhur sabiex jibdew jagħrfu n-nhar millejl. Aħna nistgħu ngħinuhom jiżviluppaw dan l-arloġġ jekk inqajmuhom filgħodu dejjem fl-istess ħin pereżempju, u li nuru lit-tarbija dawl naturali matul il-ġurnata. Lit-tarbija għandna noffrulha ambjent li huwa kalm minflok ma nesponuha għad-dawl pereżempju jew għallimġiba li kapaċi taffettwalha s-sistema nervuża eżattament qabel ma jkun il-ħin tal-irqad. Il-konsistenza hija essenzjali u għalhekk huwa tajjeb li nżommu ċertu ħinijiet tal-irqad regolari sabiex nevitaw li kemm it-trabi u anka tfal ftit ikbar jitilfu r-rutina. Fatt ieħor importanti huwa li nagħrfu li t-tarbija verament għandha bżonn torqod għaliex jekk qegħdin inġiegħlu lit-tarbija torqod meta mhijiex għajjiena, hija ser tassoċja l-irqad ma’ problema biex torqod, bir-riżultat illi tiżviluppa problemi tal-irqad. qabel. Niċċekkjaw it-temperatura tal-ilma u nużaw ilma fietel. Naraw li t-tarbija miżmuma sħuna u sigura u ngawdu dan il-mument magħha. Nużaw biċċa drapp fina sabiex naħslu t-tarbija u tajjeb li nkunu nafu li speċjalment fil-bidu, l-użu tas-sapun mhuwiex essenzjali. Dan għaliex jista’ jnixxef il-ġilda tattarbija u wkoll għaliex it-trabi ma jitħammġux wisq. Dan il-mument huwa magħruf bħala mument speċjali fejn it-tarbija u l-ġenitur tagħha qegħdin jibnu rapport. Meta qegħdin nibdlu l-ħarqa tat-tarbija huwa wkoll essenzjali li nagħrfu li l-post huwa sigur u nadif jew diżinfettat. Nippreparaw dak kollu li ser ikollna bżonn minn qabel. It-tarbija għandna nimsħuha b’mod ġentili u nattendu għaliha jekk naraw il-bżonn li tinbidel il-ħarqa hekk kif din tista’ tikkawża infezzjonijiet lit-tarbija. Naraw li anka jdejn u saqajn it-tarbija huma nodfa hekk kif inkunu bdilna l-ħarqa f’każ illi din tkun misset b’idejha jew b’saqajha dan li aħna nkunu għadna kemm neħħejna! GWIDA Awissu 2021 55

Editorjal

X’għandna nlibbsu lit-trabi u tfal ċkejknin? F’temperaturi kesħin, lit-trabi tajjeb li nlibbsuhom diversi saffi ta’ lbies u anka nżommuhom sħan permezz ta’ xi kutra ħelwa, filwaqt li f’temperaturi sħan saff wieħed ikun biżżejjed. Il-ħwejjeġ li nlibbsu kemm lit-trabi u kif ukoll lil tfal li huma akbar fl-età, għandhom ikunu komdi u magħmulin mill-qoton. Il-materjal tal-ħwejjeġ tajjeb li jkun wieħed li jipproteġi lil tfal ta’ kull età mirraġġi tax-xemx, u fejn jidħlu ż-żraben tajjeb li dawn ikunu addattati. Il-ħasil tal-ħwejjeġ tat-tfal tajjeb li jsir permezz ta’ sapun li huwa sensittiv sabiex nevitaw li nirritaw il-ġilda tat-tfal. Aspett tal-aħħar għal żvilupp ħolistiku hija l-għażla tal-ġugarelli. Trabi sa sitt xhur jieħdu pjaċir b’xi oġġett li jagħmel xi ħoss jew b’xi oġġett li jistgħu jaqbdu b’idejhom, trabi minn sitt xhur sa sena huma trabi li jkunu bdew jiċċaqilqu xi ftit jew wisq waħedhom u għalhekk xi ballun jinżel għasel. Għaliex? Sabiex jakkwistaw il-ballun ikun jeħtieġ li jużaw muskoli kbar. Blokok tal-injam jew blokok rotob jinżlu tajjeb ukoll kif ukoll affarijiet li huma jistgħu jwaqqgħu bħal pereżempju kontenituri tal-plastik. Għal tfal ta’ sena jkun addattat xi ktieb animat bl-istampi, kanzunetti tat-tfal, karti u kuluri sabiex joħolqu pupi, u anka oġġetti oħrajn bħal ngħidu aħna xi aċċessorji jew xi telefon sabiex huma jimitaw. Għal ulied ta’ sentejn, ġugarelli li bihom isolvu

56 GWIDA Awissu 2021

problema jew jippretendu li qegħdin jibnu permezz ta’ blokok pereżempju, huma ideali. Nagħlqu dan l-editorjal billi nenfasizzaw il-bżonn kif ukoll l-importanza taċ-ċentri tal-kura tat-tfal speċjalment għal dawk il-ġenituri li għandhom impjieg jew karriera barra mid-djar tagħhom. Iċ-ċentri joffru l-kura, l-attenzjoni u l-ħarsien neċessarju u b’mod ħolistiku msemmi hawn fuq għall-iżvilupp tal-ulied tant għal qalbna. Dawk il-ġenituri li jaħdmu, moħħhom mistrieħ li wliedhom qegħdin f’idejn tajba kif ukoll bdew il-proċess ta’ soċjalizzazzjoni ma’ tfal oħrajn, li huwa tant essenzjali wkoll għall-iżvilupp san tagħhom.

Intervista

JIFTAĦ DALWAQT

LITTLE TREASURE

Child care centre b’suċċess f’Marsaskala u issa dalwaqt f’Ħaż-Żebbuġ Malta. Huma ħafna l-ġenituri li jagħmlu użu miċ-child care centres, iżda qabel ma wieħed jiddeċiedi, jagħmel lista ta’ affarijiet tajbin li jkun ra fiċ-ċentru partikolari. Ħafna familji minn Marsaskala, Żejtun, u l-madwar isibu li wieħed mill-isbaħ ċentri tat-tfal huwa proprju Little Treasure ta’ 269, Triq tal-Gardiel, Marsaskala. Dan iċ-ċentru ilu miftuħ għal ftit iktar minn 5 snin, proprju fil-11 ta’ Jannar 2016. Iltqajna ma’ Charmaine Debono, is-sid ta’ dan iċ-ċentru biex niskopru aktar fuq l-attivitajiet li jsiru. Charmaine hija omm ta’ tlieta u ilha taħdem is-snin f’dan is-settur li minn għajnejha stajna nindunaw il-ħeġġa u l-imħabba li għandha f’dan is-settur. Bħala ċentru tenfasizzaw fuq attivitajiet fejn it-tfal jużaw is-sensi kollha. Għaliex? Fin-natura tal-bniedem it-tfal jitwieldu lesti sabiex jixorbu kull tagħlim provdut mill-ambjent tal-madwar. L-ambjent fiċ-ċentru tagħna naraw li jiġbed l-interess tat-tfal sabiex jesperimentaw u jintegraw sabiex fl-aħħar mill-aħħar jitgħallmu bil-logħob. Hekk kif aħna nilqgħu tfal ta’ età pjuttost żgħira naraw li nużaw il-ħin li jkollhom magħna biex nilħqu s-sensi kollha b’mod innovattiv. Tul is-snin użajna varjetà kbira ta’ oġġetti kemm li nsibu fid-dar ta’ kuljum kif ukoll oġġetti ġodda. Dawn jinkludu varjetà ta’oġġetti riċiklati bħal kartun u prodotti tal-ikel agrikolturali fost bosta oħrajn. Dawn l-attivitajiet jistimulaw lit-tfal sabiex jikbru u jirnexxu bit-tagħlim li jkunu ġabu tul l-avventuri tagħhom magħna.

Kull xahar ikun iddedikat għal xi ħaġa partikolari? Iva, kull xahar niddedikaw żewġ temi differenti sabiex inkunu nistgħu nippjanaw l-attivitajiet għall-istudenti tagħna. Għalkemm l-attivitajiet jiġu pjanati skont it-tema, il-carers fiċ-ċentru tagħna jaraw li jinnutaw l-interess talistudenti fi gruppi li jkollhom sabiex jaddattaw l-attivitajiet li jistimulaw dan l-interess, b’hekk it-tfal jipparteċipaw u juru interess akbar. Riċentament kellna tema tal-annimali li jgħixu fil-baħar fejn preparajna krafts, logħob, kotba u ġugarelli relatati. Saru attivitajiet bħal sajd fejn imlejna l-pixxina żgħira li għandna bi ftit ilma u poġġejna varjetà ta’ ħut li naraw fl-ibħra – filwaqt li t-tfal użaw il-ħiliet tagħhom sabiex jiġbru kemm jista’ jkun ħut bil-qasab u koppijiet provduti. Hekk kif jidħol is-sajf ta’ kull sena nippreparaw żewġ pixxini żgħar fejn l-istudenti flimkien mal-carers tagħhom jilagħbu logħob fl-ilma u jqattgħu l-ħin jiffriskaw u jċafċfu. Il-carers jinżlu ħafna għal-livell ta’ tfal, jilagħbu magħhom u jagħmlulhom attivitajiet apposta skont l-età tal-gruppi. Hemm ħafna attivitajiet differenti li żgur jieħdu pjaċir jagħmluhom. Kif inhu mqassam iċ-ċentru? Iċ-ċentru tagħna huwa mqassam fuq pjan wieħed miftuħ, bosta żoni ddedikati għal attivitajiet diversi. Fost dawn insibu ż-żona ddedikata għat-trabi (3 xhur sa sena), dik iddedikata għal attivitajiet ta’ kreattività, żona għall-

58 GWIDA Awissu 2021

Intervista

mistrieħ, oħra għall-ikel etċ. Għandna wkoll żewġt ibtieħi fejn it-tfal ikunu jistgħu jitqassmu skont l-età tagħhom biex jagħmlu logħob fiżiku kemm dak gwidat mill-carers kif ukoll logħob ħieles, dejjem taħt is-superviżjoni tal-carers. L-ambjent fiċ-ċentru ġie pjanat sabiex ikun attraenti għat-tfal ċkejknin b’varjetà ta’ kuluri u ġugarelli interessanti. Ma stajniex ninsew issaħħa tat-tfal biex b’hekk rajna li kull rokna hija mgħammra b’sigurtà u li ma jkunx hemm inċidenti. Inqisu wkoll lilna nfusna fortunati hekk kif aħna mdawrin b’dawl naturali u arja friska tal-baħar li jipprovdu saħħa u enerġija pożittiva għaċċkejknin tagħna. Is-suċċess taċ-ċentru jiġi affettwat ukoll mill-ħaddiema u għalhekk nixtieq infaħħar u nirringrazzja lill-ħaddiema kollha li bis-sinerġija ta’ bejniethom irnexxielna noħolqu ambjent seren. Jien mal-carers inħossni qisni waħda minnhom biex b’hekk ilkoll naqsmu l-ideat tagħna sabiex ikollna sillabu vast, aġġornat u mimli. Iżżomm kuntatt mal-ġenituri meta jkun hemm ittfal tagħhom fiċ-ċentru? Iva ovvjament. Mhi faċli xejn għall-ebda ġenitur li jħalli lill-wild tiegħu ma’ stranġieri f’età daqshekk tenera. Għal din ir-raġuni naraw li nżommu kuntatt regolari u nżommu relazzjoni pożittiva mal-ġenituri sabiex b’hekk inkunu nistgħu naraw li t-tfal jaddattaw f’dan l-ambjent f’qasir żmien u li jħossuhom kuntenti. Għaliex ġenitur għandu jġib it-tfal tiegħu ġoċċentru tagħkom? Fil-ħajja mgħaġġla tal-lum bosta ġenituri ma jsibux soluzzjoni ħlief dik li jużaw is-servizz bħal tagħna. Hekk kif tul is-snin id-domanda kibret, ma setax jonqos li tikber il-kompetizzjoni wkoll. Aħna naraw li noffru l-aqwa servizz li nistgħu nagħtu waqt li naraw li nimxu skont il-liġijiet u l-gwidi provduti mis-settur tal-edukazzjoni ta’ Malta. Nippruvaw nakkomodaw ukoll għall-bżonnijiet tal-ġenituri li jagħżlu s-servizz tagħna. Meta jkun hemm bżonn xi tibdil dejjem inġibu l-ħsieb tat-tfal fiċ-ċentru tagħna sabiex isservizz ikun child-centred u b’hekk jissodisfa l-bżonnijiet ħolistiċi tat-tfal kollha.

Il-ġenituri huma dejjem milqugħa u anki mistiedna sabiex jiġu hawn, josservaw kif ukoll jiddiskutu il-progress ta’ wliedhom jew kwalunkwe diffikultà oħra. Bħala ċentru naraw li jkollhom ukoll kuntatt kontinwu mal-carer tattifel/tifla biex b’hekk inkunu nistgħu naħdmu id f’id għallġid tat-tfal u b’hekk ikollhom is-setgħa li jikbru u jirnexxu. Insibu wkoll ġenituri li jagħżlu li jibagħtu lil uliedhom fiċ-ċentru sabiex jibbenefikaw mit-tagħlim u interazzjoni soċjali li hi l-bażi tajba li nippreparaw lit-tfal għat-tagħlim formali fl-iskejjel. Apparti minn hekk, aħna nippreparawhom biex xħin jidħlu l-iskola, iħossuhom komdi u preparati. Nippruvaw ngħinuhom biex it-tranżizzjoni tkun minima kemm jista’ jkun. Nidħlu f’dettalji tant li lejn l-aħħar lit-tfal ngħallmuhom kif huma stess jistgħu jagħmlu l-lunch għalliskola. Saħansitra nagħmlu sessjoni magħhom kif idellku l-ħobż! Ikunu preparati u lesti biex imorru l-iskola. Peress li nkunu studjajna fuq l-ispektrum tal-imġiba tat-tfal, nafu nagħrfu l-abiltajiet u l-bżonnijiet tagħhom. F’każ li tifel/tifla mhux isegwi bħall-oħrajn, nippruvaw nanalizzaw il-każ. Minn hemm niggwidaw lill-ġenituri sabiex jirrikorru għand l-ispeċjalisti biex tingħata t-terapija u l-għajnuna addattata minn qabel. Fiċ-ċentri tagħna għandna carers kwalifikati biex inkunu nistgħu nadattaw għal kull sitwazzjoni u niffukaw fuq l-istudenti f’każ ta’ abiltajiet differenti. Issa ħa tiftħu xi mkien ieħor? Iva! Iddeċidejna li niftħu ċentru ieħor din id-darba f’ĦażŻebbuġ (wara St. Dorothy). Hu pjanat li nibdew nilqgħu lin-nies għal Settembru/Ottubru. Il-pandemija tefgħetna ftit lura, imma bis-saħħa t’hekk ninsabu preparati biex inkomplu bis-suċċess li ksibna. Ser ikun jismu wkoll Little Treasure u lilna togħġobna għax meta jkollok tarbija, din tkun it-teżor tiegħek u meta tirfes l-għatba tagħna dak it-teżor jifjorixxi. Aħna nqisu kull tifel u tifla li jkollna bħala t-teżor tagħna wkoll, nieħdu ħsiebhom u naraw li ma jonqoshom xejn. B’hekk jekk trid isserraħ rasek li t-tfal tiegħek qed jingħataw l-aħjar tagħlim, l-aqwa dixxiplina u qegħdin f’ambjent nadif u sigur, taf li Little Treasure ta’ Marsaskala u issa Ħaż-Żebbuġ jipprovdu proprju dan. Għal aktar informazzjoni tista’ ċċempel fuq 9922 5545 jew ibgħat email 2016littletreasure@gmail.com għal aktar dettalji.

GWIDA Awissu 2021 59

TISLIBA BIL-PREMJU AWISSU

Rigal Ġdid! Issa tista' tirbaħ fwieħa kull xahar grazzi lil Ta' Xbiex Perfumery L-Ewwel Premju Francis Briffa, Madliena €20 Vawċer minn Gold Market It-Tieni Premju Lara Agius, Mosta Fwieħa minn Ta' Xbiex Perfumery It-Tielet Premju Doris Caruana, San Ġwann Ktieb minn Horizons Ir-Raba' Premju Doris Baldachino, Mosta Ktieb minn Merlin Publishers Soluzzjoni GWIDA Ġunju Mimdudin 1 Mostra; 3 Ġulepp; 8 Imburġati; 10 Trott; 11 Riġnu; 13 Renti, 15 Duħħan; 19 Tar; 20 Roxx; 21 Aġent; 23 Niesu; 25 Tina; 26 Artrite; 27 Kulur; 29 Sedqa; 30 Ġuvni; 31 Rival; 32 Album; 33 Silla

Weqfin 1 Marco; 2 Sfidatu; 4 Edituri; 5 Polo; 6 Platti; 7 Frar; 9 Beraħ; 12 Ġamra; 14 Nett; 16 Ħoxna; 17 Almenu; 18 Protesta; 22 Nervużi; 24 Verità; 26 Armla; 27 Karm; 28 Lava

1. 3. 8. 10. 11. 13. 15. 19. 20. 21. 23. 25. 26.

Mimdudin

Imbuttatura (6) San Ġorġ saqħu b’lanza (6) Bil-Covid għaddejna minnha (9) Tista’ tkun tal-influwenza jew mard ieħor (5) Kreaturi bil-ġwienaħ, jieħdu ħsiebna (5) Qal għal darb’oħra (5) Tilqima (6) Msajjar bit-tewm jew fil-kusksu (3) Ordni, kmand (4) Bniedem avżat nofsu... (5) Ħallew din id-dinja (5) Tintuża biex tilqa’ l-irmied jew biljetti ta’ lotterija (4) Tislima ta’ xewqat tajba (7)

Tisliba Bil-Premju Awissu Ibgħat is-soluzzjoni lill-GWIDA/ Tisliba Awissu, Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq in-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010 mhux aktar tard minn nhar It-Tnejn 23 t'Awissu. 60 GWIDA Awissu 2021

27. 29. 30. 31.

Kwantità, ħafna (5) Bil-ponta, irqiqa, penetranti (5) Kejl antik għall-ħalib jew il-birra (5) Tajba fl-eżami, tgħaddi għas-sena ta’ wara (5) 32. Ara 14 Wieqfa (5) 33. Sliem, ġid, benedizzjoni (5) 1. 2. 4. 5. 6. 7.

Weqfin

Tubu rqiq bil-ħelu jew krema tas-snien (5) Negozju, kummerċ (7) Forza naturali li tiġbed kollox ‘l-isfel (7) Il-kontra ta’ lejl, jum (4) Idum idur is-sagristan biex jimliha! (6) Sabiħa meta tkun kaħla fil-bnazzi (4)

9. 12. 14. 16. 17. 18. 22. 24 26. 27. 28.

Plural ta’ niċċa (5) Tajba imsajjra fil-minestra, tajba nejja, tgħajjira lil xi ħadd injorant (5) U 32 Mimduda Boċċi żgħar bojod kontra l-kamla (4) Ġgajta, marmalja, nies mill-agħar (5) Indafa (6) Taħlita ta’ ħaxix biz-zalza (8) L-aħħar ħin tal-ħajja (7) Mara minn Ruma (6) Mejda li fuqha titqaddes quddiesa (5) Ħmieġ li jinġabar f’qiegħ il-baħar (4) Ċelebrazzjoni bil-banda fil-festa (4)

Isem Indirizz Mob/Tel

IL-LOGHBA TAL-EDITUR 5 hampers x'jintrebħu minn Frezyderm b'valur ta' €120-il wieħed Il-prodotti Frezyderm huma apposta għat-tfal u trabi. Dawn il-prodotti għandhom ħafna benefiċċji! Il-kliem li għandek issib huma; Frezyderm, Trabi, Kwalità, Prodotti, Trattament, Krema, Skincare, Raxx, Ġel, babyline

Ir-rebbieħa tax-xahar ta' Lulju kienet Carmen Schembri mill-Ħamrun. Carmen rebħet sett ta' kotba minn Merlin Publishers għat-tfal. Solvi din il-logħba u ibgħatha fuq GWIDA/Logħba Editur, Awissu, Content House, Mallia Buildings, 3, Level 2, Triq in-Negozju, Zone 3, Central Business District, Birkirkara, CBD 3010 sa mhux aktar tard mit-Tnejn 23 t'Awissu. Ser jiġu magħżula 5 rebbieħa li ser jieħdu ktieb minn Merlin kif ukoll hamper b'valur ta' €120 bil-prodotti Frezyderm. GWIDA Awissu 2021 61

Editorjal

ĦU ĦSIEB: QIS MITT DARBA U AQTA’ DARBA BIEX TEVITA KULL PERIKLU U MA JIDDISPJAĊIKX! L-MFSA tniedi kampanja favur l-għarfien dwar digital banking! 62 GWIDA Awissu 2021

Editorjal

Qatt għamilt użu minn digital banking? Tħossok biżżejjed infurmat dwar dan is-servizz, u taf xejn x’inhuma r-riskji li jeżistu? L-MFSA qed tniedi kampanja edukattiva, fejn int tkun tista' tifhem aktar il-benefiċċji, kif ukoll ir-riskji li jeżistu meta tagħmel użu minn digital banking. Fid-dinja tallum, ħafna u ħafna nies saru jagħmlu użu minn digital banking għal numru ta' fatturi differenti. Wieħed ewlieni huwa żgur il-fattur talkonvenjenza, metodu komdu u effiċjenti li jeżisti għall-klijent meta u fejn irid. Dan ifisser li hu jista' jaċċessa l-kont bankarju tiegħu fi kwalunkwe ħin. Permezz tad-digital banking, wieħed jista’ jagħmel transazzjonijiet, iħallas xi kontijiet jew terzi persuni, jiċċekkja l-bilanc tal-kont bankarju tiegħu jew transazzjonijiet li saru fil-passat fost affarijiet oħra. Dan kollu jsir mingħajr ma hemm għalfejn li wieħed joqgħod jaħli iktar ħin u jmur il-fergħa tal-bank tiegħu. Servizzi oħra jinkludu l-immaniġġjar tas-self li tkun ħadt mill-bank, iġġedded l-ammont ta’ kreditu tal-mowbajl tiegħek kif ukoll tfittex għajnuna mill-Customer Care b’mod aktar faċli u effiċjenti.

Dejjem għandek toqgħod attent u tassigura li jekk qiegħed tagħmel użu mill-applikazzjoni tal-Bank f’post pubbliku, mhux qieghed f’ post fejn dak li qed taghmel fuq il-mowbajl jistghu jarawh terzi persuni. Ir-riskji jeżistu u wieħed għandu jagħmel ċert li jipproteġi b’kull mod il-password, numri tal-pins, dettalji personali jew informazzjoni kunfidenzjali oħra. Tajjeb ukoll li wieħed qatt ma jgħaddi dettalji personali lil nies oħra. L-apparat elettroniku li tuża għad-digital banking, importanti li tibża' għalih u tgħammru b’software li jżommlok il-mowbajl, laptop jew tablet protett awtomatikament. Dawn jinkludu programmi ta’ sigurtà bħal anti-virus jew firewall. Ara li dejjem tniżżel l-aħħar updates tal-applikazzjoni li qed tuża. Jekk taf min jixtieq juża jew anke diġà qed juża d-digital banking,u jeħtieġ li jkun jaf b’din l-informazzjoni neċċessarja dawn għandhom jkellmu rappreżentant tal-bank taghhom. Xerred dan l-artiklu mal-qraba, ħbieb u familjari tiegħek! Għal aktar informazzjoni dwar din il-kampanja jew tagħrif ieħor, tista’ tidħol fis-sit tal-MFSA fuq https://www.mfsa.mt.

GWIDA Awissu 2021 63

Editorjal

OMM TA’ 50,000 TIFEL U TIFLA

Addattament Claudia Cini

Wieħed minn kull ħamest itfal f’Burundi huwa orfni. Burundi huwa wieħed mill-iktar pajjiżi foqra tat-tielet dinja u fih jgħixu madwar 700,000 tifel u tifla li l-maġġoranza kbira tagħhom huma orfni. Fil-fatt, erbgħa minn kull għaxart itfal qatt ma ġew irreġistrati mat-twelid. Din tagħmilha iktar diffiċli għal dawn it-tfal sabiex jirċievu l-kura tas-saħħa meħtieġa, sabiex imorru l-iskola u sabiex jirtu xi proprjetà mill-familjari tagħhom. Spès Nihangaza twieldet Rusama fil-provinċja ta’ Bururi f’Burundi. Għandha erbat itfal u gradwata b’baċellerat filkimika minn università fl-Alġerija. Minkejja li hija xjentista u għal żmien twil ħadmet bħala spiżjara, il-ħidma soċjali minn dejjem kienet għall-qalb Spès. Meta Spès Nihangaza u oħtha l-kbira Caritas Habonimana kienu qed jikbru kienu mgħallma li għandhom dejjem jgħinu lill-morda u lil min hu dgħajjef. Kien għalhekk li fl-1992 ħassew il-ħtieġa li jagħmlu xi ħaġa sabiex jgħinu lill-batut. Jum fost l-oħrajn waqt li kienu għaddejjin b’ħidmiethom jgħinu pazjenti morda fi sptar fil-kapitali Bujumbura f’Burundi, irrealizzaw li t-tfal tal-pazjenti wkoll kellhom bżonn l-għajnuna. Għalhekk, huma bdew ifittxu lit-tfal li kienu tilfu lill-ġenituri tagħhom minħabba l-marda tal-AIDS, u waqqfu l-organizzazzjoni FVS li llum il-ġurnata hi magħrufa aħjar bħala FVS Amade, sabiex jgħinu lil dawn it-tfal. Fis-sena 1993 faqqgħet gwerra ċivili. Dan il-perjodu kompla ħeġġeġ lil Spès u l-FVS sabiex jaħdmu iktar għall-vittmi tal-gwerra. Il-qtil tal-massa li seħħ matul il-gwerra ċivili wassal sabiex ħafna tfal jispiċċaw orfni. Spès, flimkien mal-organizzazzjoni FVS ħadmu lejl u nhar sabiex isibu djar ġodda lil ħafna minn dawn it-tfal. Spès hija magħrufa aħjar bħala l-omm ta’ 50,000 tifel u tifla. Dan għaliex, permezz tax-xogħol tagħha, hija tat ħajja aħjar lil ħafna tfal. L-organizzazzjoni FVS tmexxi skola fejn it-tfal proprju jgħixu fl-istess bini tal-iskola. Dan

il-bini twaqqaf sabiex iservi ta’ ċentru li jilqa’ fih lit-tfal tat-triq. Dan iċ-ċentru ma jservix biss bħala skola, imma jservi wkoll bħala klinika li permezz tas-servizzi li toffri tgħin lit-tfal sabiex jingħataw il-kura tas-saħħa meħtieġa. Iċ-ċentru jmexxi wkoll fond tal-assigurazzjoni soċjali għall-familji foqra. Barra minn hekk, FVS ħolqot sistema ta’ 1,700 grupp ta’ solidarjetà fejn ir-raħħala jingħaqdu u jagħtu donazzjonijiet li jintużaw għal self għall-bidu ta’ negozji żgħar, għall-kura tas-saħħa, għall-uniformijiet tal-iskejjel u għall-materjal tal-iskejjel għat-tfal. Il-familji fqar igawdu wkoll minn dan il-fond billi jingħataw l-appoġġ neċessarju li jkollhom bżonn, filwaqt li lit-tfal orfni joffrulhom l-opportunità ta’ fostering u ċ-ċans li jmorru l-iskola. Spès ħolqot ukoll sistema ta’ gruppi ta’ protezzjoni tat-tfal. Dawn il-gruppi jgħinu lit-tfal billi jaraw li d-drittijiet tagħhom ma jkunux miksura, u jipprovdu wkoll appoġġ legali u psikjatriku. Spès ma taħdimx biss favur id-drittijiet tat-tfal orfni, iżda taħdem ukoll sabiex ittejjeb il-kundizzjonijiet tal-għajxien tal-voluntiera u tal-membri tal-gruppi li jagħmlu xogħol volontarju mal-orfni u ma’ tfal vulnerabbli oħra. Hija tisħaq li dawk kollha li b’xi mod jgħinu lil dawn it-tfal, għandu jkollhom dħul tajjeb sabiex huma wkoll ikollhom ħajja aħjar. Spès Nihangaza rċeviet il-premju World’s Children’s Honorary Award fl-2019. Spès ġiet onorata b’dan il-premju għax-xogħol li għamlet matul dawn l-aħħar 25 sena sabiex tgħin lil tfal orfni u lil tfal l-iktar vulnerabbli f’Burundi. Grazzi għal donazzjonijiet ta’ flus li aħna nagħtu, ċkejkna kemm huma ċkejkna, tfal f’sitwazzjonijiet simili madwar id-dinja kollha, jirċievu dak kollu neċessarju biex jgħixu ħajja diċenti. Bis-saħħa ta’ ħafna benefatturi Maltin u Għawdxin, Missio Malta (l-uffiċċju missjunarju) fil-Belt u l-Mosta, jibgħat fondi lil diversi komunitajiet fejn hemm ilmissjunarji sabiex jgħinu mill-aħjar li jistgħu lill-foqra u abbandunati, fost oħrajn. Aktar informazzjoni tista’ tinkiseb minn fuq il-websajt www.missio.org.mt, minn Facebook jew fuq 2123 6962.

GWIDA Awissu 2021 65

EPISODJU 7/ L-EWWEL STAĠUN

XEWQAT IL-QALB (It-tieni parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd. Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Alvio tefa l-flus bil-but u beda jiprepara biex joħroġ mid-dar ta’ Carolina. Carolina tibkielu biex jibqa’ magħha u tħallsu aktar, imma hu bl-aktar mod arroganti jgħidilha li tagħtih kemm tagħtih qatt mhu biżżejjed. Alvio kien persuna li jkollu kemm ikollu qatt ma kien kuntent. Fil-klassi tal-arti, kien hemm Oscar u Gian Marie fost ħafna studenti. Gian Marie kien mifxul, moħħu kien banda oħra. Oscar mill-ewwel ittantah u staqsih imorru jieħdu grokk, imma dan irrifjuta għax ma kien filmuża. Oscar: Għala? Jaqaw ħa tiltaqa’ ma’ dik.

Gian Marie: Le x’niltaqa’ ma’ dik.....għamilt waħda tinkiteb u ma nafx kif ser noħroġ minnha. Oscar: X’ġara?l

Gian Marie: Taħlef li ma tgħid lil ħadd hux. Oscar: Iva mela, x’ġara?

Gian Marie: Żgur hux, ittini kelma ta’ raġel? Oscar: Iva Gian ...kelma ta’ raġel.

Gian Marie: Violet ...inqabdet tqila. Oscar: Tiegħek?

Gian Marie: Hekk qaltli, mar-raġel anqas kien qed ikollha x’taqsam dan l-aħħar, dejjem iġġiblu xi skuża. Oscar: Issa x’ser tagħmel?

Gian Marie: Ma nafx ...anqas naf hux ħa nibqa’ naraha.

Oscar: Naħseb għandek bżonn dak il-whiskey iktar minni Gian. Donnu dakinhar għall-baxwati kellha tkun għax anke ċ-ċkejken Victor għamel waħda tinkiteb. Fi triqtu lejn id-dar mill-iskola, iltaqa’ ma grupp ta’ tfal li provaw jagħmlu ċajta lil Polly li kienet sejra sabiex tiftaħ il-bar. Dawn poġġew triki traki fil-kantuniera ħalli xħin tasal jagħtuha qatgħa. Victor mill-ewwel ried jiżżattat għal xi ħaġa bhal din. It-tfal l-oħra li donnhom kienu imodirijin jagħmluha qalulu biex jistaħba sew għax jinqabat. Jindunaw li ma jkunux xelgħu t-triki traki u l-idea ġenjali kienet ser tgħejb fix-xejn. Victor jgħidilhom biex jixgħelha hu, jagħtuh is-sulfarini u dlonk jixgħelha. Il-qatgħa li ħadet Polly dakinhar kienet kbira. Bdiet tgħajjat u malajr ġie Johnny l-puluzija biex jara x’kien ġralha. Sfortunatament Victor ma ġriex biżżejjed u spiċċa nqabad u weħel kollox hu!

Johnny: Ħsibt li ħa taħrabli hux!

Victor: Ħallini jien ma għamilt xejn.

Johnny: Eh le! Ma rajtiex dik il-povra mara kif ħsadtuha, issa kieku tbati b’qalbha? Nenu li kien qiegħed fil-viċinanzi jara u jgħarbex kollox beda jidħaq b’Victor. Victor: Dawk it-tnejn ivvintaw kollox, anqas nafhom jien, illum l-ewwel darba li rajthom.

Johnny: Magħhom kont għax rajtek. Issa tiġi miegħi għand ommok u nħalli lilha tieħu ħsiebek. Victor: Le uwejja.

Johnny: Eh m’għadniex cowboys iktar hux issa. Kullħadd jibża’ mil-mama. Qed tara x’jiġrilek hux? Nenu: Pastaż, pastaż, ugżah il-mummy,ugżah il-mummy.

Johnny: Oqgħod kwiet Nen għax indaħlek il-ħabs.

Xewqat il-Qalb - 104

GWIDA Awissu 2021 67

EPISODJU 7/ L-EWWEL STAĠUN XEWQAT IL-QALB (It-tieni parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd. Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Nenu:

Johnny:

Xxxxxxx tgħidilhom xejn,tgħidilhom xejn,xxxxxxxx Hekk mela mur. Nenu jaħrab mil-post, Johnny baqa jwiddeb lil Victor. Dak il-ħin, Lydia kienet qed tistrieħ, Lilly xħin ratha li għadha ma qamitx qajmitha tiġri għax kien ser issir il-ħin biex imorru għax-xogħol. Lydia tqum bil-mod. Kienet għajjiena u ftit pallida. Lilly bdiet tipprova ġġiegħlha tħaffef iżda Lydia dakinhar kienet madura wisq bit-tqala.

Lilly: Lydia: Lilly: Lydia:

Ejja ta’...għax Polly fija twaħħal jekk naslu tard.Mur għidilha! Taħseb li jien inżommok għax indum quddiem il-mera NITPITTER...kif tgħid hi! Isma inti kollox sew?? Le! X’għandek? X’inti tħoss? Il-kamra qed iddur bija ...l-istonku ma nifilħux. Lydia tagħtha taqliba u Lilly provat tgħinha kif setat. Xħin ratha f’dik is-sura, ssuġġeriet li aħjar ma tqumx missodda, iżda biex isserħilha rasha qaltlilha li dawk kienu sintomi tat-tqala. Lilly wiegħdet lil Lydia li kienet ser tkellem lil Polly hi, imma ma kinitx ser tikxifha li kienet tqila. Bhekk Lydia baqgħet id-dar u Lilly ħarġet għax-xogħol. Sadanittant il-pulizija Johnny mar id-dar taċ-ċkejken Victor u ħabbat il-bieb. Fetħet Carmen, omm iż-żgħir u ħadet qatgħa xħin rat lil binha mal-pulizija fil-bieb.

Johnny: Carmen: Johnny: Carmen: Victor: Carmen: Victor: Carmen: Johnny:

Sinjura ma rridx nallarmak, biss ħassejt li Għandi bżonn niġbidlek l-attenzjoni fuq it-tifel. X’għamilt Vic? Hu flimkien ma’ xi tfal oħra tat-triq kienu qed jilagħbu b’xi bombi tan-nar u ħasdu lil-sinjura li taħdem hemm, setgħu korrewha, u jien spjegajtlu li dan mhux ċajt. Iva gustuż ...issa nirranġak ...issa nitkellmu ta’. (Tbikkem u b’qalb sewda qal) Anqas nafhom lid-dawn it-tfal ma’ kienu qed jilagħbu u komplejt magħhom ma kontx naf li riedu jagħtu qata’ lil dik il-mara! Qed titpastaż dan l-aħħar Vic. Idħol issa nitkellmu la jiġi missierek. Veru ma’, mhux apposta ...tgħidx lil papa. Skuzani eh! Nassigurak li ma tergax tkun, kemm ilu li qed jikber iktar jivvinthom ...issa nkellmu jien. Ma ġara xejn imma jekk tkellmu naqra dejjem aħjar. Ħafna drabi it-tfal jibdew jitħarbtu meta jispiċċaw jilagħbu weħidhom, jidħaltu ma’ tfal oħra, u biżżejjed ikollok wieħed imqarqaċ biex iħawwadhom kollha.

Victor:

Naqbel miegħek! Jien qatt ma nilgħab ma’ tfal ma nafhomx imma kemm ilni ma nistax immur il-b... maħżen malpapa nibnu il-karrijiet tal-karnival ...ma baqaliex żvogg.

Carmen:

Eh le m’għandekx żvogg min jisimgħak ...nixtrulek li trid. Min jisimgħu jitkellem jaħsbu xi msawwat. Kelli nieqaf nibagħtu ma’ missieru il-maħżen għax kienu jdumu sa tard u l-għada l-iskola dejjem rieqed.

Johnny: Victor: Carmen: Johnny: 68 GWIDA Awissu 2021

JHekk għandha naqra raġun ommok. L-iskola importanti. Iva ....imma jien żvogg irrid. La ma nistax nitla’ aktar il- ...maħżen. Mhux nilgħab mat-tfal irrid, umbagħad toqgħodx tgerger li tħarbat. Isma’ l-ieħor! Kif jiksrek quddiem in-nies ukoll. Għadu żgħir sinjura ...tifhmu ukoll. Xewqat il-Qalb - 105

EPISODJU 7/ L-EWWEL STAĠUN

XEWQAT IL-QALB (It-tieni parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd. Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Carmen: Johnny: Carmen: Victor: Carmen: Victor: Johnny: Victor: Carmen: Victor: Carmen: Victor:

Għandek tfal int? Le għadni le ...imma jekk il-bambin irrid fil-futur. U mela ...salib ta! Imma ma tistax ma tħobbhomx. U jien kif ħa nibqa’? X’iġifieri? Ħa tibda tħallini mmur mal-papa ...xejn, xejn nagħmel naqra ħin miegħu ...qatt ma narah ħabba ix-xogħol. Forsi ġurnata ‘l hawn u ‘l hemm fil-ġimgħa! (filwaqt li jehmeż lil Victor) M’hemmx għalfejn kuljum ...kemm ma noħroġx nitħarbat mat-tfal tat-triq. (ħarset lejh b’ħarsa imbarazzanti u ċċedi) Forsi ġurnata fil-ġimgħa. Darba? Imqar tlett darbiet! Jekk tibda iċċempilli l-madam tal-iskola u tgħidli li qed tmur lura u l-ħin kollu rieqed tieqaf. Fhimt! Tlett darbiet iġifieri nista’ mmur? anke erbgħa? Carmen u l-pulizija baqgħu mistgħaġbin kif dan iċ-ċkejken minn twiddiba rnexxielu jibdilha f’opportunita! Dan Victor inkredibbli, moħħu kien jilħaqlu wisq! Fil-bar ta’ Polly, kien hemm Oscar u Gian Marie jixorbu. Il-bar dakinhar kien mimli sa ruħ ommu! Il-mużika kienet għolja u ż-żewġt iħbieb kienu t-tnejn bil-buri.

Gian Marie: Oscar:

Inti rajtha iktar lil Angela? Għaliex? Naf li kont qed tħawwad magħha, minhiex iblah, kont narak fil-klassi kif tħares lejha. Imma ma rajtiex iktar min dik in-nhar ta’.... Eh le! U dawk it-tpinġijiet li għandek fil-basket, mhux pożi tal-iskola. (imbarazzat) Allura ġieli ħallastha biex tippużali, kollox professjonali. (b’ton sarkastiku qallu) Iva jidher! Kullħadd jaf x’tagħmel Osc.... X’għandu x’jaqsam x’tagħmel! ...Jaqaw trid tinsa’ il-problem tiegħek illejla. Ħa ngħidlek inħares lejn ħajtek nikkonsla ftit. Aħjar tara x’ser tagħmel la jitwieled il-baby! Issemiliex Osc, mhux bħalissa, m’għandiex aptit. Ehhhh. Qed tara hux ...Mhux waħdek trid tinsa. Mela aqleb id-diskors. Fuq xiex tridni inkelmek? Possibli m’għandna xejn iktar x’ngħidu! Int għidtli noħorġu illejla ...fuq xiex kien bi ħsiebek nitkellmu. Xejn partikolari, għidtlek noħorġu għax anke jien ried naqta’ naqra! Minn Angela? Mill-iskola. Xewqat il-Qalb - 106

GWIDA Awissu 2021 69

EPISODJU 7/ L-EWWEL STAĠUN XEWQAT IL-QALB (It-tieni parti) Skript miktub minn Audrey Brincat Dalli Produzzjoni SharpShoot Media ltd. Adattament għall-GWIDA minn Anthony M. Baldacchino

Gian Marie: Oscar:

Int gustuż Oscar vera ...imma għandek ħaġa kontrik sieħbi ...anqas miegħek innifsek ma taf tkun sinċier. Aħseb u ara ma’ sieħbek ...jew ma’ Angela. Għala qed tibqa’ ssemmi lil Angela? Għidtlek mhux kif qed taħseb. Għandek raġun, għax ħaddieħor opportunita’ ma jitlifhiex ara int, kollox bil-mogħod, sakemm ma tikkonkludi xejn. Hekk tarani lili ...aħjar minnek Gian, għall-inqas ma ntaqqalx nisa ta’ ħaddieħor, naħsibhom l-affarijiet qabel ma naġixxi. Int tiġri u tfattar. (Qam minn fuq il-mejda tefa l-flus tax-xorb li kien xorob u ħabat ser jitlaq) Uwejja poġġi Osc..... Ħa ...għax milli jidher la jien u anqas int m’aħna fil-vena. Ma rridekx tieħu għalik. Oscar it-tnejn għandna il-problemi tagħna. Ma naħsibx. Tiegħek Gian problema reali, tiegħi anqas teżisti. Il-problema t’Oscar għadha kemm bdiet tikomplika aktar ruħha. Wara li Johnny mar ikellem lil omm Victor, baqa’ sejjer id-dar fejn sab lil Violet tistennieh. Kienet qed tħares lejn il-ħajt imħassba. Johnny xħin raha bħas-soltu mtela b’ferħ kbir, wara kollox kien idum ma jaraha u kien jimmisjaha ħafna.

Johnny: Violet: Johnny: Violet: Johnny:

Ara! X’kien hawn dal-ħin? Naħseb kellek raġun John. Fuq xiex? Irrid naħdem naqra inqas ...qatt ma niltaqgħu jien u int ...qisna żewġ turisti f’din id-dar. Int tħossok id-dar John? X’mistoqsijiet toħroġ bihom kultant. (Induna li kellha xi ħaġa mhux tas-soltu, Violet ma ssaqsiex dawn it-tip ta’ domandi) ...Jien fejn ikun hemm int, inkun id-dar ...inqala’ xi ħaġa, ma nafx kif qed narak.

Violet:

Le, le xejn ...imma bqajt naħseb, illum kelli ħafna ċans. Naħseb li jekk irridu it-tfal, xi darba irridu nibdew, nippruvaw għall-inqas.

Johnny:

Jiena ma rridx ngħaġlek għax naf kemm kienet diffiċli meta ma stajtx tinqabad ...imma it-tabib qallek li l-moħħ kollox kultant. Jekk tħossok aħjar, iktar kalma, meta trid...

Violet: Johnny:

Int spiċċajt għal-lum? Iva! Johnny waqa’ fin-nasba ta’ Violet, Violet ħadet nifs twil u stiednet lir-raġel tagħha biex ipoġġi ħdejha fis-sodda. Mur għidlu li din kienet diġa tqila! Missier Victor kien qed jiprepara biex jitlaq ix-xogħol. Victor li issa kellu l-benedizzjoni t’ommu ħareġ jiġri biex imur miegħu.

Jeffrey:

Carmen: Victor:

Jeffrey:

70 GWIDA Awissu 2021

Diġa tkellimna. Taf li ma nistax nieħdok miegħi. Il-Papa ix-xogħol sejjer issa mhux il-maħżen. Għax jien u l-mama fthemna li nista’ nibda niġi ...il-maħżen erba’ darbiet fil-ġimgħa. X’inhu?

Xewqat il-Qalb - 107

RiĊetti

INSALATA TAL-KLAMARI MIMLI BIL-KUSKUS RiĊetta ta’ Manuel Xuereb

Ingredjenti

P nofs basla żgħira, imqatta’ P 2 sinniet tewm, imqatta’ P kuċċarina paprika affumikata P mgħarfa żejt taż-żebbuġa P pakkett kuskus Mediterranju P vażett bżar iggriljat P 2 imgħaref żebbuġ iswed P kuċċarina kappar P mgħarfa tursin u kosbor imqatta’ P qoxra ta’ lumija P 4 klamari żgħar jew 2 klamari medji P mgħarfa żejt taż-żebbuġa P weraq tal-insalata żgħir mħallat P nofs basla, imqatta’ P 100g ġobon feta mfarrak P ftit tadam żgħir u żebbuġ iswed

Metodu

Qalli l-basla, it-tewm u l-paprika fiż-żejt taż-żebbuġa sakemm jirtabu. Żid ilkuskus ma’ 150ml ilma jagħli u sajjar għal 2 minuti. Qatta’ l-bżar griljat u żid malkuskus flimkien maż-żebbuġ, kappar, qoxra tal-lumi, tursin u kosbor. Naddaf u laħlaħ il-klamari, u aqta' t-tentakli. Imla l-klamari u għalaq it-truf bit-toothpicks. Saħħan taġen gradilja bi ftit żejt u aqli l-kalamari mimlijin min-naħat kollha flimkien mat-tentakli. Agħmel il-weraq tal-insalata ġo skutella maż-żejt tażżebbuġa , it-tadam ċirasa, il-feta, il-basla u ż-żebbuġ u servi fuq il-platti. Qatta’ l-kalamari u servi flimkien mal-insalata bil-biċċiet tal-lumi fuq il-ġenb.

GWIDA Awissu 2021 73

RiĊetti

ĊFUF BIT-TONN TAŻ-ŻEJT RiĊetta ta’ Anton B Dougall

Ingredjenti

P għaġin forma ta’ ċfuf P tonn taż-żejt P żebbuġ iswed bil-għadma. Dan għandu togħma aktar tajba minn dak li tixtri mingħajr għadma. P ħabaq frisk P mayonnaise P mozzarella P ħass P ftit yogurt plain

Metodu

1. Għalli l-għaġin. Ftakar li ma tridx tħallih isir żejjed. Meta jkun sar qattru tajjeb u qegħdu ġod-dixx jew bieqja fejn se sservih. 2. Aħsel u qattar tajjeb il-ħass. Meta jkun tqattar tajjeb żidu ma’ l-għaġin. 3. Żid ukoll it-tonn taż-żejt, iż-żebbuġ, il-bżar u l-melħ. Ħawwad tajjeb. 4. Ġo bieqja żgħira ħallat il-mayonnaise ma ftit yogurt flimkien mal-ħabaq. Ħallat sakemm l-ingredjenti kollha jsiru ħaġa waħda. 5. Ferrex din it-taħlita fuq l-għaġin u tonn taż-żejt. 6. Żejjen il-wiċċ ta’ l-insalata bil-blalen tal-mozzarella.

GWIDA Awissu 2021 75

Oroskopju

IŻ-ŻODJAKU MA’ PAULJON

Tagħrif dwar iż-żodjaku ta’ Leo Bdejna x-xahar ta’ Awissu, meqjus bħala l-aktar xahar sħun matul is-sena; xahar li normalment kulħadd jieħu pawsa mill-ħidma tiegħu. Din is-sena minħabba dak li qed iseħħ madwarna, il-pawsa flok xi vaganza f’xi pajjiż barrani jkollha tkun lokali! Dan ix-xahar ser ilaqqagħna ma’ żewġ żodjaki b’aspett totalment differenti minn xulxin. Nibdew biż-żodjaku ta’ Leo u lejn l-aħħar tax-xahar ikun imiss iż-żodjaku ta’ Virgo. Iżda f’dan artiklu, it-tagħrif ser ikun dwar il-ħames żodjaku; dak ta’ Leo. Is-simbolu li jippreżenta dan iż-żodjaku huwa dak ta’ ljun; ġej mill-kelma Griega (Λέων). Iż-żodjaku ta’ Leo jibda mill-Ġimgħa 23 ta’ Lulju u jintemm il-Ħadd 22 ta’ Awissu. Dan hu marbut mal-element tan-nar li fih ukoll ikopri ż-żodjaki ta’ Aries u Sagittarius li bejniethom hemm kombinazzjonijiet komuni! Il-qmura f’dan iż-żodjaku; Is-Sibt 24 ta' Lulju kien hemm il-qamar kwinta msejjaħ Strawberry. Dan hemm żewġ spegazzjonijiet għal dan it-titlu. L-ewwel spjegazzjoni hi għax jaħbat mal-istaġun tal-frawli, teżi li tmur lura aktar minn mitt sena u t-tieni hi li dan il-qamar kwinta jagħtina dehra ħamranija, dehra ferm interessanti! Waqt li l-qamar l-ieħor dak ta’ new moon ser ikun il-Ħadd 8 ta’ Awissu! Iż-żodjaku ta’ Leo joffrilna diversi aspetti pożittivi fosthom insibu d-determinazzjoni kbira tagħhom, insibu l-kuraġġ, il-qlubija u t-twemmin f’dak li huma kapaċi jwettqu. Dawn għandhom ukoll abbiltà li kapaċi jaqsmu t-talent tagħhom ma’ ħaddieħor. Minn aspett negattiv, ħadd ma jibdlilhom fehmithom, jitilfu l-paċenzja malajr u ma tantx iħobbu lil min imexxihom jew jiddettalhom x’għandhom jagħmlu. Dawn żgur ikunu ta’ żbilanċ meta tkun qed tipprova twettaq dawn ma’ dan iż-żodjaku ta’ Leo! Diversi qarrejja jistaqsuni kif tkun taf eżatt taħt liema żodjaku u f’dan il-kuntest li qegħdin fiż-żodjaku ta’ Leo ħa nwassal ittagħrif li xtaqtu!

76 GWIDA Awissu 2021

Jekk int twelidt bejn it-23 ta’ Lulju u l-5 ta’ Awissu, int għandek kombinazzjonijiet bejn Cancer/Leo. Iżda jekk int twelidt bejn is-6 ta’ Awissu u l-14 ta’ Awissu int imsejjaħ Leo pur. Jekk int twelidt bejn il-15 ta’ Awissu u t-22 ta’ Awissu int ser tkun filkumbinazzjoni ta’ Leo/Virgo. Fatt interessanti dwar iż-żodjaku ta’ Leo. Jekk tinqabad f’xi forma ta’ nuqqas ta’ verità dan ikun ifisser li tlift dik il-fiduċja ta’ Leo. Leo huma magħrufin li jagħmlu ħafna ħin jirriflettu sakemm finalment jaslu għal dik id-deċiżjoni jew direzzjoni. Leo magħrufin kemm jafu jaħbu l-emozzjonijiet tagħhom u sabiex wieħed jifhem trid tqatta’ ż-żmien mhux ħażin fil-ħajja tagħhom! Leo jdejquhom dawk in-nies li jgergru, pessimisti jew negattivi iżda jibqa’ l-fatt li fl-aħħar mill-aħħar huma nies umli li verament kapaċi jwassluk fejn int tixtieq jekk int turi dik il-fiduċja sħiħa fihom. Personaġġi magħrufa maż-żodjaku ta’ Leo fost oħrajn insibu lil Barack Obama, Whitney Houston, Usian Bolt, Arnold Schwarzenegger, Jason Staham, Madonna, Antonio Banderas, Sandra Bullock, Robert De Niro, Jennifer Lopez, Steve Martin, Marine Le Pen, Sean Penn u J.K.Rowling. Għaż-żodjaku ta’ Leo, il-jum ideali huwa dak tas-Sibt waqt li għandek tevita dak tat-Tlieta. Ix-xahar ideali huwa dak ta’ Marzu waqt li għandek tevita dak ta’ Diċembru. Il-kristalli ideali għalik huma c-Citrine u Rutiland Quartz waqt li d-dati ideali għalik waqt iż-żodjaku ta’ Leo huma l-24, is-26 u d-29 ta’ Lulju waqt li fix-xahar ta’ Awissu għandek dawn id-dati: 3, 10, 14 u 17 li għaż-żodjaku tiegħek dawn id-dati jistgħu jkunu ferm importanti kemm għalik personali kif ukoll għall-madwar tiegħek, għalhekk agħraf dan! Għal aktar informazzjoni kemm dwar iż-żodjaku tiegħek kif ukoll għal dawk ta’ madwarek, għandek taqra l-aħħar pubblikazzjoni tiegħi PaulJon bl-Oroskopju Għalik fejn issib ħafna aktar informazzjoni interessanti u ta’ benefiċċju għalik! Żur is-sit tiegħi www.pauljon13.com. Namaste.

Oroskopju

IŻ-ŻODJAKU TA’ LEO MWASSAL MINN PAULJON MIT-23 TA’ LULJU SAT-22 TA’ AWISSU Aquarius mill-20 ta’ Jannar sat-18 ta’ Frar

Ser ikun hemm mument ta’ deċiżjoni! Huwa importanti li toħroġ b’dik il-ħeġġa u determinazzjoni kollha tiegħek possibbli, sabiex twettaq dak li hemm bżonn jitwettaq. Tagħtix kas ta’ xi opinjonijiet għax dan għalik ser ikun il-pass kbir li int ser twettaq żgur. B’din ser tħalli lil kulħadd sorpriż. Namaste.

Pisces mid-19 ta’ Frar sal-20 ta’ Marzu

Ser ikun hemm mument ta’ riflessjoni profonda dwar dak li int tixtieq twettaq fil-karriera tiegħek. Tajjeb li żżomm lilek innifsek kawt u tosserva dak li qed jiġri. Dan sabiex tanalizza aktar dak kollu li jkun qed iseħħ madwarek. Namaste.

Aries mill-21 ta’ Marzu sad-19 ta’ April

Ser jagħmlek tagħraf iżjed li kollox għandu l-waqt tiegħu u kull fażi trid tesperjenzaha sabiex finalment ikollok dak li tixtieq twettaq. Jista’ jkun li wasal iż-żmien li tieħu forma ta’ parir li jista’ jservi ta’ gwida f’din il-fażi li tista’ twasslek lejn soluzzjoni li tixtieq. Namaste.

Taurus mill-20 ta’ April sal-20 ta’ Mejju

Leo mit-23 ta’ Lulju sat-22 ta’ Awissu

Hemm bżonn tħoll dik ir-ras iebsa meta tirċievi suġġerimenti fuq l-istil ta’ ħajja li qed tgħix. Din il-bidla hija ferm utli għalik sabiex żgur tkun tista’ timxi u tħossok aħjar. Namaste.

Virgo mit-23 ta’ Awissu sat-22 ta’ Settembru

Ser ikun mument li jagħmlek persuna aktar matura u dixxiplinata. Ser tiltaqa’ ma’ persuni ġodda li probabbli ser iwassluk għallpjanijiet ġodda li int tixtieq twettaq. Biss trid tagħraf li tkun imħejji sew għal dan! Issa trid turi li dak li int dieħel għalih, kapaċi twettqu. Namaste.

Libra mit-23 ta’ Settembru sat-22 ta’ Ottubru

Dan hu żmien fejn ser iġiegħlek tirrifletti dwar pjanijiet li int kont kostrett tħallihom fuq l-ixkaffa. Issa wasal iż-żmien li tibda twettaq xi wħud minnhom. Ovvjament trid tagħraf twettaq skeda bejn dak li qed twettaq preżentament u bejn dawk ix-xogħlijiet li għandek b’lura. Namaste.

Scorpio mit-23 ta’ Ottubru sal-21 ta’ Novembru

Ser ikun mument li tinduna b’opportunità li tant ilek taħdem għaliha. Biss xorta jeħtieġ li tagħmel analiżi profonda qabel tieħu ċertu deċiżjonijiet sabiex b’hekk int tkun konvint f’dak li ser tidħol għalih u r-responsabiltà li din iġġib magħha. Namaste.

Ser tkun tista’ tibda tippjana dak il-pjan li tant ilu f’moħħok. Persuna li kont ilek ma tiltaqa’ magħha se titfaċċa u taf tagħtik forma ta’ ideat li jaf jikkombinaw ma’ dak li int tkun qiegħed tippjana għalhekk issa tgħaġġilx, għax kif jgħid il-qawl Malti, qattusa għaġġelija, frieħ għomja tagħmel. Namaste.

Gemini mill-21 ta’ Ġunju sat-22 ta’ Lulju

Sagittarius mit-22 ta’ Novembru sal-21 ta’ Diċembru

Bħalissa int qed tesperjenza tibdil fil-karriera tiegħek. Dan ovvjament jaf iġib madwarek ftit ta’ pressjoni u minħabba f’hekk jaqbel li int taħseb għall-bilanċ ta’ rilassament. B’dan ser tkun qed tara tkattir u stabbiltà. Namaste.

Cancer mill-21 ta’ Ġunju sat-22 ta’ Lulju

Dalwaqt ser tiltaqa’ ma’ persuna li ser tipproponilek opportunità! Din jaf iġġib magħha xi tip ta’ sagrifiċċju li trid tagħmel biex twettaqha. Trid tagħraf ukoll kif issa trid tagħmel analiżi profonda ta’ din l-opportunità biex b’hekk tara s-suċċess mistħoqq. Namaste.

Ser ikun il-mument ta’ spinta f’dak li int trid twettaq, imma trid tagħraf l-ewwel tħejji pjan tajjeb dwar il-qagħda finanzjarja tiegħek. B’hekk int tibda tanalizza s-sitwazzjonijiet personali tiegħek mingħajr ma ddaħħal lil ħadd fin-nofs. Namaste.

Capricorn mit-22 ta’ Diċembru sad-19 ta’ Jannar

Dan iż-żmien jaf ikun hemm mument ta’ pressjoni finanzjarja, iżda jekk int minn issa tibda tagħraf tagħmel forma ta’ skeda biex tqassam l-infiq tiegħek aħjar, ikun ta’ gwadann għall-ġimgħat li ġejjin. B’hekk grazzi għal dan il-pjan, int tkun tista’ tikkalkula aħjar il-finanzi tiegħek. Namaste.

KOMPETIZZJONI MA’ PAULJON

Mistoqsija sempliċi għal dan ix-xahar: Iż-żodjaku ta’ Leo ma’ liema element hu assoċjat?

Q Mal-ilma? Q Man-nar? Q Mal-arja? Isem u Kunjom: _________________________________________Mobile Number: _________________ Indirizz: ________________________________________________________________________________ L-ewwel premju – Voucher bi skont ta’ 25% fuq il-pubblikazzjonijiet kollha ta’ PaulJon. It-tieni premju – Voucher bi skont ta’ 10% fuq trattament tas-sbuħija, mogħti minn Angels and Crystals Beauty Wellness Salon, Marsascala. Flimkien ma’ tifkira tal-kalendarju żodjaku 2020. Ir-risposta tal-kompetizzjoni ta’ Lulju kellha tkun; Is-simbolu taż-żodjaku ta’ Cancer huwa: Granċ. Ir-rebbieħa huma dawn: L-ewwel premju għax-xahar ta’ Lulju ntrebaħ minn: PATRICIA CILIA (SAN GWANN) It-tieni premju għax-xahar ta’ Lulju ntrebaħ minn: LILY CALLEJA (VALLETTA) Ibgħat it-tweġiba postali tiegħek lil: PaulJon,Kompetizzjoni GWIDA Po Box 27 Paola. Mhux aktar tard mit-23 ta’ Awissu. Namaste. GWIDA Awissu 2021 77

Editorjal

ĦILIET IL-KOMUNITÀ Biex il-Komunità Tibqa’ Titgawda mill-Ġenerazzjonijiet li Ġejjin

Ħiliet il-Komunità huwa proġett kofinanzjat minn fondi strutturali u ta’ investiment Ewropej 2014-2020, li jħares lejn l-iżvilupp sostenibbli mil-lenti tal-ħiliet u tat-talenti tar-residenti tal-Belt Valletta. Il-Fondazzjoni għas-Servizzi tal-Ħarsien Soċjali hija l-koordinatur tal-proġett. Il-ħiliet u t-talenti li huma msawrin bihom il-Beltin huma diversi, u jsostnu oqsma tal-ħajja Maltija, bħall-karnival, futbol, festi mimlijin passjoni u entużjażmu, u ħeġġa għal dak kollu li jagħmel lill-Belti. Il-prinċipji li jsawru l-ħidma ta’ Ħiliet il-Komunità jiffukaw fuq ir-relazzjonijiet u t-tkabbir tal-kapital soċjali, il-valuri tad-drittijiet umani, il-ġustizzja soċjali, l-ugwaljanza u r-rispett lejn id-diversità. Fil-prattika, Ħiliet il-Komunità, jiffaċilita r-relazzjonijiet u l-parteċipazzjoni, b’mod, li nies jiġu flimkien biex jieħdu azzjoni favur it-tisħiħ tagħhom, permezz t’inizjattivi li huma t’importanza għalihom. Il-proġett, jiċċelebra n-narrativa ta’ kull membru fil-komunità, filwaqt li jimrah fuq l-azzjoni kollettiva. Naħdmu favur it-tisħiħ tal-vuċi tal-komunità anke ta’ dawk li huma f’minorità.

l-impjieg u l-edukazzjoni, l-immaniġġjar u stabbiltà tad-dar, litteriżmu finanzjarju, u stabbiltà tad-dħul. It-tim ta’ Ħiliet hu magħmul minn professjonisti b’passjoni għall-ħidma mal-komunità, – Community Development Workers, kif ukoll social mentors, – li jaħdmu fuq livell individwali, ta’ familja jew grupp. Is-social mentors jassistu biex jissaħħu l-ħiliet tal-individwi, jissarfu f’familji aktar b’saħħithom, f’abbiltajiet ta’ prospetti aħjar għax-xogħol, stabbiltà fid-dar u għarfien finanzjarju. Il-Beltin huma mistiedna bien jipparteċipaw f’dan il-proġett u għalhekk qegħdin nibagħtu stedina f’kull dar biex jieħdu sehem fi studju maħsub għal dan il-għan. Nixtiequ nkunu wkoll ta’ servizz biex nindirizzaw aspetti oħra li l-komunità mhux daqshekk kuntenta bihom. L-għan jibqa’ li nkomplu nsaħħu l-iżvilupp soċjali u ekonomiku. Bil-gwida talistess komunità, nistudjaw opportunitajiet li jservu ta’ pjattaforma sabiex il-ħiliet u t-talenti eżistenti jkomplu jikbru u jiffaċilitaw għajxien aħjar għall-familji.

Il-proġett beda fil-bidu ta’ Diċembru tal-2020, bilħaddiema tal-proġett ikunu kontinwament preżenti fit-toroq Beltin biex jiltaqgħu mal-komunità. Permezz ta’ dawn id-diskussjonijiet mar-residenti qegħdin insiru nafu lill-komunità Beltija aktar mill-qrib. Qed nitgħallmu fuq l-identità Beltija u l-passjonijiet li jimmobilizzaw lill-Beltin biex jaħdmu flimkien.

Għas-snin li ġejjin, it-tim ta’ Ħiliet il-Komunità ser ikunu fit-toroq tal-Belt Valletta biex jisimgħu mingħand in-nies. Dalwaqt ser jiftħu d-dar ta’ Ħiliet il-Komunità fi 62, Triq San Gwann. Minn din id-dar ser jaħdmu mal-Beltin biex joħolqu spazju li jirrikonoxxi l-ħiliet u talenti għax jemmnu li dawn huma sorsi importanti li jsaħħu l-komunità – komunità li tibqa’ titgawda millġenerazzjonijiet li ġejjin.

Permezz ta’ eżerċizzju tal-immappjar tal-komunità, irresidenti qegħdin jiggwidawna biex noħolqu programmi u servizzi li jwasslu għall-kwalità ta’ ħajja aħjar. Fost l-oħrajn ser inkunu qed inħarsu lejn il-familja u t-trobbija tal-ulied,

Min jixtieq jagħmel kuntatt magħna jista’ jċemplilna fuq 99548736, jew billi jibgħat imejl fuq: contact.hk@gov.mt.

78 GWIDA Awissu 2021

GWIDA August 2021

Articles inside

Ħiliet il-komunità - Artiklu minn FSWS

Omm ta’ 50,000 tifel u tifla – Artiklu mill-MISSIO

Riċetta ta’ Manuel Xuereb – Insalata tal-klamari mimli bil-kuskus

Tagħrif dwar iż-żodjaku Leo minn PaulJon

Riċetta t’Anton B. Dougall – Ċfuf bit-tonn taż-żejt

Strada Stretta: Episodju 7/ L-ewwel Staġun: It-Tieni Parti

Artiklu milL-MFSA dwar il-kampanja favur l-għarfien dwar id-digital banking!

36. Skeda ta’ programmi fuq l-istazzjonijiet lokali u barranin

Il-logħba tal-Editur (Li f’din l-edizzjoni tista’ tirbaħ 5 hampers valur ta’ €120 kull wieħed)

Intervista ma’ Charmaine Debono, is-sid ta’ Little Treasure

Intervista mar-rebbieħ ta’ Liquorish ta’ din is-sena – Lukas Farrugia

Intervista mal-kantanta Amber

L-Aqwa għal uliedna ċkejknin - editorjal fuq it-trabi u t-tfal

Intervista mal-attriċi Frida Cauchi

Intervista ma’ Clara u Gordon