Kolaż doświadczeń uczących (się) dorosłych
68
Czy warto opierać decyzje zawodowe na zainteresowaniach?
Powiedzenie Konfucjusza: „Wybierz zawód, który lubisz, a przez całe życie nie będziesz
D R H A B.
musiał pracować” robi w doradztwie zawodowym zawrotną karierę. Zainteresowaniom
M A Ł G O R Z ATA R O S A L S K A
przypisuje się kluczowe znaczenie w procesie diagnozowania predyspozycji oraz
Pedagog, doradca zawodowy,
w projektowaniu ścieżek karierowych. O ile w doradztwie kierowanym do młodzieży
adiunkt w Zakładzie Kształcenia
rozpoznawanie zainteresowań rzeczywiście odgrywa dużą rolę, o tyle w sytuacji
Ustawicznego i Doradztwa
projektowania wsparcia doradczego dla dorosłych założenie Konfucjusza można
Zawodowego Uniwersytetu im.
potraktować jako dość dyskusyjne.
Adama Mickiewicza w Poznaniu,
Można się zastanawiać, dlaczego doradcy zawodowi przypisują tak duże znaczenie zainteresowaniom. Jedną z możliwych przyczyn jest ich tradycyjne podejście do doradztwa i odwoływanie się do założeń teorii cechy i czynnika. Doradcy pracujący zgodnie z tą koncepcją poszukują możliwości odkrywania preferencji i predyspozycji zawodowych jednostki, a następnie próbują dopasowywać je do konkretnych zawodów. W tym celu stosują różnego rodzaju testy i kwestionariusze. U podstaw tego typu zachowań leży przekonanie, że odpowiednie dopasowanie indywidualnych preferencji i zainteresowań oraz zawodu lub miejsca pracy daje szansę na satysfakcjonującą karierę zawodową. Takie myślenie jest w praktyce doradczej bardzo popularne. Ale czy efektywne? Wśród doradców – zwolenników teorii cechy i czynnika – najbardziej popularna i najczęściej stosowana jest koncepcja Johna Hollanda. Autor założył, że idealna kariera zawodowa jest efektem dopasowania osobistych preferencji zawodowych do charakteru zadań, wymagań i wartości, określanych jako środowisko pracy. Wybór zawodu jest w tej koncepcji postrzegany jako jednorazowy akt, a samo pojęcie zawodu rozumie się jako styl i środowisko pracy, a nie wyłącznie jako zbiór odizolowanych funkcji lub czynności zawodowych. John Holland wyróżnił sześć głównych typów osobowości zawodowej: realistyczny, badawczy, artystyczny, społeczny, przedsiębiorczy, konwencjonalny. Zaproponował także kwestionariusz służący do rozpoznawania profilu własnej osobowości zawodowej. Test ten zyskał wielką popularność i w różnych wersjach jest chętnie oraz często wykorzystywany przez doradców zawodowych. Jak wiadomo, testy bardzo ułatwiają proces diagnostyczny. Być może jest to powód, dla którego teorie cechy i czynnika są tak popularne wśród doradców. Koncepcja ta powstała jednak w połowie XX wieku i nawet pobieżna analiza sposobu rozumienia zawodu i procesu jego wybierania w niewielkim stopniu nawiązuje do wyzwań współczesności oraz aktualnej dynamiki procesów karierowych. Dlaczego warto podchodzić do kwestii zainteresowań jako podstawy decyzji zawodowych krytycznie? Jest kilka powodów. Po pierwsze, trudno jest myśleć o zainteresowaniach i preferencjach jako o czymś niezmiennym. Nawet wiedza
Home
Ambasadorka EPALE
