sensoryczne_zima by BLIŻEJ PRZEDSZKOLA

Zabawy sensoryczne na każdy dzień. Zima

propozycje aktywności i scenariusze zajęć wspierające integrację sensoryczną Autorki:

Agnieszka Bugajska, Anna Wiktor-Stępień Redakcja merytoryczna:

Magdalena Ledwoń, Maria Broda-Bajak Redakcja językowa i korekta:

Alicja Halik Projekt okładki:

Justyna Mordas ISBN: 978-83-67101-01-1 Kraków 2021

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórców i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, które im przysługują. Zawartość publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście Ci znanym, ale nie publikuj w internecie treści tu zawartych ani ich fragmentów, a kopiując jej część, rób to tylko na użytek osobisty. Jeśli cytujesz fragmenty z publikacji, nie zmieniaj ich i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.

Wydawca:

CEBP 24.12 Sp. z o.o. 30-437 Kraków, ul. Kwiatowa 3 www.blizejprzedszkola.pl

Spis treści

WSTĘP Kilka słów o nas � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 5 Trochę teorii � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 6

11. Natura sensorycznym placem zabaw � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 9 12. Konstrukcje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 13 13. W krainie emocji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 16 14. Gry � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 19 15. Zabawy logopedyczne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 22 16. Kreatywność – to jest to! � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 25 17. Sensoryczne prace plastyczne i techniczne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 27 18. Kuchenna sensoryka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30 19. Sprawne dłonie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 35 10. Trening umysłu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 39 11. Zrób to sam � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 42 12. Polisensoryczna przygoda � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 45 13. Stolik świetlny – zabawy światłem, kolorem i fakturami � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 50 14. Miniświaty i sensoryczne pudełka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 53 15. Masy sensoryczne i slime � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 56 16. Muzyczne rozwijanki � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 59 17. Duża motoryka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 62 18. Eksperymenty � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 65 19. Scenariusze � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 67 Karnawałowe szaleństwo � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 67 Kocie sprawki � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 69 Zimowa olimpiada � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 71 Witaj, Zimo! � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 74 Kosmiczna zabawa � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 76 Zima w krainie zmysłów � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 78 Spotkanie z babcią i dziadkiem � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 80

DODATEK

Sensoryczny kalendarz adwentowy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 83

SKOROWIDZ TEMATYCZNY � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 87 SKOROWIDZ ALFABETYCZNY � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 90

WSTĘP

Kilka słów o nas Drodzy Czytelnicy! Jesteśmy nauczycielkami przedszkola, terapeutkami integracji sensorycznej (SI) oraz mamami. Choć mieszkamy daleko od siebie, to zbliżyła nas wspólna pasja, a jednym z efektów tej wspaniałej współpracy jest książka, którą właśnie czytacie! Jeśli nasze nazwiska uruchamiają coś w Waszej pamięci, ale nie możecie sobie przypomnieć, co dokładnie, to może mała podpowiedź... Projekt Edukacyjny SensoSmyki – to właśnie nasza sprawka! Ten projekt nas połączył, to dzięki niemu zaczęłyśmy wierzyć, że jesteśmy zdolne do zrobienia czegoś więcej! Chcemy zarażać „sensoryczną gorączką” jak najwięcej osób! Jako autorki i pomysłodawczynie Projektu SensoSmyki chcemy zachęcać do działań sensorycznych w różnych placówkach: od żłobka, przez przedszkole, aż po szkołę. Początkowo nasze plany obejmowały wyłącznie żłobki, dla których tak mało jest dostępnych projektów edukacyjnych. To właśnie z myślą o najmłodszych powstał nasz projekt. W krótkim czasie jednak rozprzestrzenił się na chętne przedszkola, szkoły, a także dzieci realizujące go z rodzicami w domach. To właśnie dzięki uczestnikom projektu zdecydowałyśmy się na spełnianie skrywanego w głębi serca marzenia o wydaniu książki – publikacji dla każdego, zawierającej propozycje ćwiczeń, zajęć i aktywności sensorycznych. Naszym pragnieniem było, aby treści zamieszczone w tej książce były zrozumiałe i przystępne dla każdego, kto po nią sięgnie. Starałyśmy się przedstawić zabawy i działania w taki sposób, żeby nie było żadnych wątpliwości, jak je wykonać, oraz by osoby je realizujące nie straciły mnóstwa pieniędzy. W skład publikacji wchodzą: • książka zawierająca 165 propozycji zabaw, 7 scenariuszy zajęć inspirowanych zimą, a także DODATEK – pomysły na sensoryczny kalendarz adwentowy; • wirtualny album* z dostępem do pojawiających się w publikacji piosenek, podkładów muzycznych, utworów instrumentalnych, dźwięków oraz pomocy dydaktycznych (ilustracje przeznaczone do samodzielnego wydruku). Dlaczego zainteresowała nas akurat sensoryka? Odpowiedź jest prosta: ćwiczenia sensoryczne i w ogóle cała terapia integracji sensorycznej realizowane systematycznie to zwycięstwo od samego początku. A któż nie lubi wygrywać? Dzieci uwielbiają zabawy tego typu, kochają testować, próbować, a przede wszystkim się brudzić. Terapeuta/rodzic/nauczyciel proponując tego typu zabawy, w dziecku ma chętnego uczestnika, który doskonale się bawi, nie myśli o tym, że my, dorośli, mamy w tym jakiś dodatkowy cel. Kierowane ćwiczenie czy zadanie jest dla nas sposobem na obserwację i korygowanie różnych problemów – a dla dziecka jest to świetna zabawa. Niezaprzeczalnym faktem jest przecież to, że właśnie przez zabawę dziecko uczy się najszybciej i najefektywniej. www.mojaplytoteka.pl). Zawiera on trzy foldery: ⚫ Piosenki * Wirtualny album znajduje się w serwisie Moja płytoteka (na stronie www.mojaplytoteka.pl i utwory instrumentalne ⚫ Podkłady ⚫ Dźwięki, ilustracje.

Zima to pora roku, na którą czekają wszystkie dzieci! Już pod koniec listopada zaczynają wypatrywać pierwszego śniegu... Jednak zima bywa różna – czasami rozpieszcza nas białym puchem, czasami nie... Pomimo tego uwielbiamy ją! Nie tylko za śnieg, lecz także za piękne okazje do wspólnego, rodzinnego świętowania. Na śnieżne i bezśnieżne dni spieszymy z pomysłami – podpowiadamy, jak w pełni cieszyć się śniegiem i jak zrekompensować sobie jego brak, podejmując różnorodne zabawy sensoryczne. Zima doświadczana wszystkimi zmysłami będzie tą niezapomnianą!

Jak uzyskać dostęp do albumu? Sprawdź skrzynkę pocztową z adresem e-mailowym, który został podany przy zakupie publikacji: znajdziesz tam wiadomość z kodem dostępu. Wejdź na stronę internetową www.mojaplytoteka.pl, zaloguj się jako użytkownik serwisu, a następnie postępuj zgodnie z instrukcją podaną w e-mailu z kodem dostępu. Uwaga! Kod dostępu można wykorzystać tylko jeden raz i powtórne użycie go nie jest możliwe. Do każdego egzemplarza publikacji przypisany został jeden, oddzielny kod. Nie udostępniaj ani nie przesyłaj nikomu swojego kodu, gdyż uniemożliwi Ci to korzystanie z wirtualnego albumu. Nie widzisz wiadomości z kodem w swojej skrzynce odbiorczej? Upewnij się, czy sprawdzasz właściwą skrzynkę – kod dostępu odblokowujący album w serwisie streamingowym został wysyłany na adres e-mailowy podany podczas zakupu publikacji. Sprawdź foldery Spam, Oferty, Społeczności lub inne tego typu zakładki znajdujące się na Twoim koncie. W razie problemów – skontaktuj się z nami! Jeśli masz wykupiony abonament w serwisie Moja płytoteka, dostęp do albumu został Ci automatycznie odblokowany, ale mimo to wpisz kod dostępu stałego do albumu – bez tego nie zostanie odblokowany folder Dźwięki, ilustracje (zawierający pliki, które możesz pobrać na swój komputer).

Trochę teorii Czym jest integracja sensoryczna? Integracja sensoryczna to „taka organizacja bodźców, która umożliwia ich późniejsze wykorzystanie. Nasze zmysły dostarczają nam informacji dotyczących stanu fizycznego naszych ciał i środowiska, które nas otacza. Bodźce wpływają do mózgu niczym strumienie do jeziora”1. Do naszego mózgu w każdej chwili docierają bodźce sensoryczne z różnych zmysłów, z każdego miejsca w ciele. Zadaniem mózgu jest ukierunkowanie bodźców i ich uporządkowanie. Dokładnie tak, jak w sytuacji, gdy policjant kieruje ruchem w momencie wyłączenia świateł na dużym skrzyżowaniu. Dobra organizacja bodźców wpływa na odpowiednie zachowanie w danej sytuacji, pozwala na uczenie się. Gdy bodźce są zdezorganizowane – nasze zachowanie staje się nieadekwatne do sytuacji, a życie przypomina korek na ulicy w godzinach szczytu2. Warto również zapamiętać, że mózg trzeba odpowiednio „nakarmić” – i to właśnie różnorodne bodźce płynące do niego z całego ciała są „pożywieniem”, które dostarcza ważnych i niezbędnych danych do kierowania ciałem i umysłem. Te bodźce trafiają do mózgu poprzez nasze zmysły. Zwykle w codziennych rozmowach mówi się o pięciu zmysłach, a nie każdy wie, że jest ich więcej. 1) Jean A. Ayres, Dziecko a integracja sensoryczna, wyd. Harmonia, Gdańsk 2015, s. 21.

2) Por. tamże, s. 21.

Wyróżniamy następujące zmysły: • zmysł wzroku; • zmysł słuchu; • zmysł smaku; • zmysł powonienia; • zmysł dotyku; • zmysł proprioceptywny – odpowiada za pozycję i ruch, za bodźce pochodzące z pracy mięśni i stawów (choć wysyła impulsy do mózgu nawet wtedy, gdy się nie ruszamy). Zmysł ten pomaga nam w ruchu, dzięki niemu nie musimy skupiać się na obserwacji naszego ciała, a ruchy typu zapinanie guzików, odkręcanie kranu czy wsiadanie do samochodu możemy wykonywać automatycznie, bez ciągłej kontroli wzroku; • zmysł przedsionkowy (grawitacja, ruchy głowy, równowaga) – dzięki temu zmysłowi czujemy swoje ciało w przestrzeni, możemy swobodnie się poruszać, nie potykając się, utrzymywać równowagę, wspinać się na drzewa. Układ ten jest niezwykle ważny, ponieważ ma charakter jednoczący, który tworzy relację między ciałem człowieka a grawitacją i otaczającym światem; • czucie trzewne, czyli interoreceptory – o nich mówi się najmniej. Są to bodźce, które docierają do mózgu z narządów wewnętrznych oraz głównych naczyń krwionośnych. Bodźce trzewne wspomagają regulację ciśnienia krwi, oddychania, trawienia3. To właśnie integracja sensoryczna składa wszystko w całość, sprawia, że bodźce docierające do mózgu współgrają i umożliwiają prawidłową odpowiedź i właściwe zachowanie. Gdy wszystkie zmysły współpracują w odpowiedni sposób – mózg nie ma problemu z nauką i adaptacją. Warto dodać, że trzy ostatnie zmysły, traktowane jako „nieoczywiste”, są niejednokrotnie rażąco pomijane w procesie nauczania, chociaż dzieci same intuicyjnie dążą do ich stymulowania – dlatego tak ważne jest, żeby odpowiednio „karmić” mózg różnorodnymi bodźcami już od narodzin. Wiek przedszkolny jest tutaj kluczowy. To właśnie dlatego powstała niniejsza książka. Zalety terapii integracji sensorycznej z Jest to terapia polegająca na właściwym dawkowaniu odpowiednich bodźców sensorycznych, co może skuteczniej (niż lekarstwa, psychoanaliza czy system kar i nagród) zoptymalizować rozwój psychofizyczny. z Jest to proces naturalny. Dla mózgu odpowiednie dawkowanie bodźców dnia codziennego wystarczy do tego, aby funkcjonować i się rozwijać. Dostarczanie dziecku ruchu każdego dnia jest pożywieniem dla mózgu. z W terapii SI głównym narzędziem jest właściwie ukierunkowana zabawa, dostarczająca odpowiednich bodźców. Co najpiękniejsze, często podczas terapii SI dzieci wybierają takie aktywności, które są im potrzebne w danym momencie. Dziecko dzięki zabawie samo reguluje swoje wewnętrzne potrzeby tak, aby w odpowiedni sposób nakarmić swój mózg. Zasadniczą cechą zabawy jest wyrażanie podczas niej przez dziecko wewnętrznego pędu ku realizacji swojego potencjału sensomotorycznego. Terapeuta (nauczyciel, opiekun) uważnie obserwuje i ewentualnie ukierunkowuje daną zabawę, pilnując, aby nie doszło do przebodźcowania. Zasady organizowania zabaw sensorycznych Zabawy sensoryczne odgrywają istotną rolę w rozwoju dziecka, dlatego powinny zostać uwzględnione w codziennym rytmie dnia. Stanowią znakomitą formę zabawy, a przy okazji dają możliwość 3) Por. tamże, s. 51–55.

ćwiczenia wielu zmysłów jednocześnie. Oto zasady, jakimi powinniśmy się kierować podczas organizowania tychże zabaw: z Rodzaj zabaw musi być dostosowany do umiejętności rozwojowych i zainteresowań dziecka. z Materiały powinny być nie tylko atrakcyjne, ale głównie bezpieczne (nietoksyczne, niepowodujące reakcji alergicznych, pozbawione ostrych krawędzi). Nie bójmy się pozwolić dzieciom bawić w wybrany przez nie sposób, ale nie pozostawiajmy ich bez opieki i nadzoru. z Przed przystąpieniem do zabaw rozwijających zmysł smaku i zapachu, należy upewnić się co do ewentualnych alergii pokarmowych dzieci, aby wyeliminować te warzywa i owoce (a także miód, orzechy itp.), które mogłyby być uczulające. z Przed przystąpieniem do zabaw kulinarnych i zabaw konstrukcyjnych należy porozmawiać z dziećmi na temat bezpiecznego posługiwania się narzędziami kuchennymi oraz innymi ostrymi przedmiotami. z Przy doborze zbaw należy uwzględnić indywidualne preferencje dzieci (niektóre dzieci nie lubią np. głośnej muzyki, ostrych kolorów, brudzących mas). z Intensywność oraz liczba bodźców powinny być dostosowane do umiejętności percepcyjnych dziecka. z Dziecko musi mieć czas na dokładne poznanie materiału, którym się bawi. Nie można ograniczać zakresu jego czynności. z Podczas zabaw z wykorzystaniem brudzących substancji trzeba pamiętać, by zabezpieczyć ubrania dzieci oraz miejsce zabawy (stolik, podłogę) przed zabrudzeniem. Ważne, by po skończonej zabawie dzieci mogły się umyć i przebrać w czyste ubrania. z Nie należy zmuszać dzieci do wykonywania danej czynności, można jedynie zachęcić je do podjęcia aktywności. z W zabawach nie należy wyręczać dzieci, powinno się dać im możliwość wykazania się, pokazania własnych umiejętności. Poczucie sprawstwa jest bardzo istotne. z Dorosły ma być pomocnikiem i gwarantem bezpiecznej zabawy, nakreśla przebieg zabawy, ale nie powinien nadmiernie ingerować. Od dzieci zależy efekt finalny. z Charakter zabaw ogranicza jedynie kreatywność. Warto wykorzystywać wiele przedmiotów ogólnie dostępnych w codziennym życiu, nie trzeba inwestować w drogi sprzęt. Wiele pomocy do zajęć można ponadto wykonać samodzielnie niewielkim nakładem kosztów.

Serdecznie zapraszamy do lektury, a przede wszystkim do działania! Agnieszka Bugajska, Anna Wiktor-Stępień

1. Natura sensorycznym placem zabaw Zima to pora roku, podczas której przyroda zapada w sen. Mroźne poranki, rozciągające się na całe niebo szare chmury, opady śniegu lub śniegu z deszczem... Nic dziwnego, że istnieje pokusa, by schować się w ciepłych i przytulnych wnętrzach, zamiast wybrać się na zimowy spacer. A jest tyle do zrobienia i zobaczenia w zimie! Natura daje mnóstwo możliwości do działań sensorycznych. To wspaniałe środowisko, które sprzyja nauce i zabawie. Spacery, obserwacje przyrodnicze, wyjścia w teren, projekty realizowane z naturalnymi okazami zapraszają do eksplorowania i podziwiania otaczającego świata. Świat przyrody to niezwykła przygoda, a także miejsce, w którym dzieci dokonują odkryć, rozwijają wyobraźnię, doświadczają oraz przede wszystkim integrują zmysły. Polisensoryczny charakter natury sprawia, że dla dobrostanu dzieci nie potrzeba drogich zabawek, pomocy terapeutycznych. Wystarczy posłuchać skrzypienia śniegu pod stopami, obserwować obłoczki pary, gdy oddychamy, maszerować przez zaspy... Dzieci-tropiciele mogą zaobserwować zimujące ptaki, dostrzec ślady na śniegu zostawione przez zwierzęta, wpatrywać się w kształty zamrożone w lodowych rzeźbach... Naturalna przestrzeń odpowiada również na potrzeby zmiany, ruchu, wyciszenia i relaksu. Obcowanie z przyrodą uwrażliwia dziecko na piękno, jak również wyzwala opiekuńczy stosunek do niej. Zimowy spacer przyrodniczy h Potrzebne

będą: lupy, lornetki, patyki, igły drzew iglastych, kamyki, woreczki, ewentualnie aparat fotograficzny, przewodnik o drzewach i krzewach, termos z gorącą herbatą i kubeczki, ziarna dla ptaków, atlas ptaków

Wybierzcie się na zimowy spacer. Wsłuchajcie się w odgłosy natury. Korzystając z lup i lornetek, podziwiajcie przyrodę w zimowej szacie. Przytulcie się do drzew. Jeśli spadł śnieg, spróbujcie stworzyć śnieżne rzeźby, które udekorujecie patykami, igłami drzew iglastych, kamyczkami. Rozetrzyjcie śnieg o korę. Znajdźcie duży patyk i narysujcie wzory na śniegu, spróbujcie malować również palcami (oczywiście w rękawiczkach) lub wydeptywać wzory. Uważnie obserwujcie ślady na śniegu – może uda się wam wytropić jakieś zwierzę? Niewykluczone też, że znajdziecie okaz przyrodniczy, który zmieści się w woreczku i będziecie mogli go zabrać ze sobą. h Wariant:

Sfotografujcie drzewa i krzewy w zimowej szacie. Spróbujcie znaleźć w przewodnikach, jakie to drzewa i krzewy. Znajdzie miejsce na przystanek – punkt obserwacyjny. Napijcie się ciepłej herbaty z termosu, rozsypcie wokół siebie w odpowiedniej odległości ziarna dla ptaków. Ciekawe, czy jakiś ptak przyleci do tak powstałej ptasiej stołówki? Po powrocie do przedszkola możecie poszukać w atlasie ptaków, jakie gatunki zaobserwowaliście.

Śnieżne podchody h Potrzebne będą: śnieg w ogrodzie/parku, ewentualnie patyki, kreda, kamienie, kartki ze wska-

zówkami, mąka

Podzielcie się na dwa zespoły. Pierwszy zespół zostawia na śniegu ślady stóp – wydeptuje ścieżkę i chowa się w kryjówce (np. za ścianą budynku). Drugi zespół wyrusza po śladach pierwszej drużyny (w odstępie np. 15 minut, żeby pierwsza drużyna miała czas na schowanie się) i tropi kryjówkę pierwszej ekipy. h Wariant: Jeżeli śnieg nie dopisze, to możecie układać drogowskazy z patyków, rysować strzałki

kredą na kamieniach lub zostawiać kartki ze wskazówkami (np. z narysowanymi charakterystycznymi elementami spotkanymi na drodze do kryjówki lub zagadkami słownymi, liczbą kroków itp.) albo rozsypać ślad z mąki.

Zabawy na śniegu (inne niż wszystkie) h Potrzebne

będą: taczki, łopaty do odśnieżania, worek z sianem (w przypadku gdy w grupie występuje dziecko z alergią, siano można zastąpić rafią lub kulkami z gazety), kartony, pudła kartonowe, folia, tarcza do celowania, patyki, kamyczki lub zakrętki w dwóch kolorach, płyn do baniek mydlanych, marchewka, kapelusz, kostka do gry, węgielki, kartonowe ślady (wycięte z kartonu i owinięte folią np. ślady dinozaura, skonstruowane tak, aby można je było założyć na buty), biała flaga, gorący płynny syrop karmelowy (łączymy 3 łyżki masła, 1 szklanki wody, 2 szklanki brązowego cukru i gotujemy przez 10 minut), pergamin, soda, ocet, czerwony barwnik spożywczy, dary natury, garnki, tace, ewentualnie obręcze, pachołki, szarfy, lina do przeciągania, piłka lekarska

Oto przykłady zimowych zabaw na śniegu: y Utarte ścieżki – pospacerujcie na śniegu po śladach wydeptanych wcześniej w różnych kształtach: „leniwa ósemka”, spirala, zygzak; y Zimowy slalom – utoczcie ze śniegu kilka kul i poukładajcie je naprzemiennie w dwóch kolumnach tak, by powstał tor do slalomu; y Uwaga, taczki jadą! – załadujcie śnieg na taczki, przewieźcie go i usypcie śnieżne zaspy, w które następnie będziecie wskakiwać, możecie też zorganizować wyścigi taczek; y Odśnieżanie – za pomocą łopat do odśnieżania stwórzcie ścieżki, śnieżne tory i labirynty lub obrazy na śniegu; y Worek – pozjeżdżajcie z górki na worku, przeciągnijcie go po przygotowanych wcześniej śnieżnych torach, powoźcie się nawzajem na workach lub zorganizujcie wyścigi w parach; y Kartonowe sanki i narty – owińcie kartonowe pudło folią i zjeżdżajcie na nim z górki, ciągnijcie puste po śnieżnych torach lub przewieźcie w nim kolegę; owińcie podłużne kawałki kartonu folią, niech odbędą się biegi na kartonowo-foliowych nartach; y Śnieżna gąsienica – duże kartonowe pudło postawcie na jednym z jego boków (góra i dno pudła powinny być otwarte lub odcięte), następnie niech jedna osoba wejdzie do środka (dłonie i kolana opiera na jednej ze ścian) i na czworakach przemieszcza się – karton przesuwa się w taki sposób, jak gąsienica na kole czołgu lub ratraka; jeśli sięgniecie po więcej takich pudeł i ustawicie się jeden za drugim, powstanie „śnieżna gąsienica”; y Sokole oko – celujcie śnieżkami do tarczy zawieszonej na drzewie lub do okręgu narysowanym na śniegu; y Kółko i krzyżyk – narysujcie patykiem na śniegu planszę do gry w kółko i krzyżyk, przystąpcie do gry (zamiast rysować znaki na śniegu, można wykorzystać kamyczki lub nakrętki w dwóch kolorach); y Zamrożone bańki – gdy temperatura jest niska, puszczajcie bańki mydlane i obserwujcie, co się z nimi dzieje; y Bałwankowe gry – zbudujcie bałwana, a następnie z zamkniętymi oczami postarajcie się przytwierdzić mu nos z marchewki; rzucajcie kapeluszem, tak aby wylądował on na głowie bałwanka; rzućcie kostką do gry i przymocujcie tyle węgielkowych guziczków, ile oczek wypadło; y Kartonowe ślady – stwórzcie ślady na śniegu za pomocą wyciętych z kartonu i owiniętych folią odcisków o różnych kształtach; y Malowanie śniegiem – przyozdóbcie śnieżkami płot, murek czy ścianę (możecie nimi rzucać lub wyklejać z nich wzory czy fantazyjne budowle); y Białe na białym – poszukajcie białej flagi, wbitej w śnieg; y Skoki przez płotki – przeskakujcie przez płotki zrobione ze śniegu; y Śnieżne karmelki – wylejcie karmel na pergamin położony na śniegu; 10

y Wulkan – zbudujcie wulkan ze śniegu, wsypcie do środka sodę i zalejcie octem; użyjcie czerwonego barwnika spożywczego, aby nadać kolor „lawie”; y Śnieżne twarze w garnkach – układajcie na tacach lub w garnkach wypełnionych śniegiem twarze z darów natury; y Zimowy tor przeszkód – z przyrządów gimnastycznych ułóżcie na śniegu tor przeszkód: za pomocą szarf podzielcie się na drużyny, stwórzcie slalom z pachołków lub obręczy gimnastycznych, przeciągajcie linę, przetoczcie piłkę lekarską itd. Ognisko h Potrzebne

będą: ciepłe ubrania, koce, miejsce na bezpieczne rozpalenie ogniska, gałązki i drewno, kamienie, zapałki, kije, przysmaki, które można przypiec na ognisku (pianki, kromki chleba, kiełbaski), talerze i sztućce, ewentualnie kratka z grilla, garnek, mleko, kakao, korzenne przyprawy, minipianki, herbata, pomarańcze, goździki (przyprawa), rozmaryn, chochla, kubki Zimą też można rozpalić ognisko! Ubierzcie się ciepło, zabierzcie ze sobą koce. Znajdźcie bezpieczne miejsce na ognisko. Przygotujcie drewno, ułóżcie dookoła paleniska kamienie. Osoba dorosła rozpala ognisko. Następnie weźcie kije, nabijcie na nie przysmaki i upieczcie nad ogniem. Uwaga! Podczas tej aktywności potrzebny jest stały nadzór osoby dorosłej.

h Wariant:

Możecie też położyć nad ogniem na kamieniach kratkę z grilla, a na niej umieścić garnek i przyrządzić pyszne kakao z piankami i korzennymi przyprawami lub zimową herbatę z pomarańczami, goździkami i rozmarynem.

Lodowe skarby h Potrzebne

będą: balony lub pojemniki, drobne przedmioty (szyszki, kasztany, figurki), woda, młoteczki lub tłuczki do mięsa, drewniane deski, ewentualnie sól, a także okulary ochronne lub przyłbica albo folia do bindowania, naturalne lodowe bryłki Przed rozpoczęciem zabawy przygotujcie zamrożone skarby – do balonu lub pojemnika włóżcie np. szyszkę, kasztan, maleńką figurkę, zalejcie wodą i zamroźcie. Następnie niech dorosły ukryje na podwórku lodowe skarby, do których będzie prowadzić wydeptany w śniegu labirynt. Podążajcie labiryntem, by znaleźć zamrożone skarby. Gdy je odnajdziecie, umieśćcie je na drewnianych deskach i młoteczkami lub tłuczkami do mięsa spróbujcie wydobyć przedmioty z bryły lodu. Proces możecie przyśpieszyć, posypując lód solą. Uwaga! Odpryskujące fragmenty lodu mogą uszkodzić skórę lub oko. Dlatego dziecku, które rozbija lód, warto założyć okulary ochronne lub przyłbicę. Warto zaopatrzyć w nie również obserwatorów (jeżeli nie ma wystarczającej liczby ochronnych przedmiotów, można zamiast nich wykorzystać transparentną folię do bindowania).

h Wariant: Podczas zabaw na podwórku znajdźcie naturalne lodowe bryłki, które mogą się znaj-

dować w kałużach, przy rynnach, pomiędzy gałązkami drzew. Z zebranych bryłek ułóżcie obraz lub posąg.

Zimowe zabawy w ogrodzie h Potrzebne będą: ciepłe ubrania

Nie bójcie się wyjść na podwórko, gdy na zewnątrz panuje zima! Wybierzcie się na spacer, odetchnijcie zimowym powietrzem i puśćcie wodze fantazji. Dlaczego nie zagrać w chowanego, berka, „zbijaka” właśnie zimą? h Wskazówka: Przed wyjściem zawsze sprawdzajcie jakość powietrza. Pamiętajcie, że wyznaczo-

ne do gry boisko nie powinno być pokryte lodem.

Szukanie śladów i tropów zwierząt h Potrzebne będą: ciepłe ubrania, lupy, aparat

Wybierzcie się na spacer na łąkę lub do lasu. Korzystając z lup, poszukajcie śladów i tropów zwierząt. Gdy jakieś zauważycie – zróbcie zdjęcia. Album ze śladami zwierząt h Potrzebne

będą: wywołane/wydrukowane zdjęcia z poprzedniej zabawy, atlasy przyrodnicze, album na fotografie, ewentualnie blok techniczny, dziurkacz, wstążeczka, klej, pisaki, laminator Usiądźcie razem i porozmawiajcie o wyprawie do lasu/na łąkę. Co zaobserwowaliście? Czy zrobiliście jakieś zdjęcia? Pooglądajcie je wspólnie. Korzystając z atlasów przyrodniczych, postarajcie się dopasować poszczególne tropy do ich właścicieli. Stwórzcie album ze zdjęciami tropów i śladów zwierząt z waszej okolicy, odpowiednio je opiszcie.

h Wariant:

Jeśli gotowy album nie jest dostępny – zróbcie własny. Z kartek bloku technicznego złóżcie „książeczkę”, przedziurkujcie wszystkie kartki w tym samym miejscu i przewleczcie je wstążeczką. Stwórzcie stronę tytułową, wklejcie zdjęcia, każde wspólnymi siłami opiszcie. Żeby album był bardziej odporny na uszkodzenia, możecie każdą kartkę – po wklejeniu zdjęcia i zrobieniu opisu – zalaminować.

Podchody na śniegu h Potrzebne będą: ciepłe ubrania, śnieg w ogrodzie/parku, duży but, butelka z wodą zabarwioną

barwnikiem

Zabawa na zasadzie podchodów. Podzielcie się na dwie drużyny – jedna drużyna szuka, druga drużyna się chowa. Podchody zimą różnią się jedynie tym, że na śniegu odbijacie but (dobrze by było, żeby miał wyraźną podeszwę i był zdecydowanie większy od butów dzieci). Pierwsza osoba idzie, tworząc ślady, a kolejne osoby z zespołu starają się ustawiać stopy w śladach po bucie. Mogą też iść tyłem, żeby zmylić przeciwników. Kolorową wodą malujcie na śniegu strzałki bądź podpowiedzi. Gdy drużyna szukająca odnajdzie drugą drużynę – zamieniacie się rolami. h Wskazówka:

W zakrętce od butelki zróbcie dziurkę, żeby woda lała się cienkim strumieniem, co ułatwi wam rysowanie na śniegu.

Spacer w poszukiwaniu zimy h Potrzebne będą: ciepłe ubrania, notatnik, ołówek, ewentualnie karta z symbolicznie przedsta-

wionymi oznakami zimy (narysowanymi przez nauczyciela)

Pierwszego dnia zimy wyruszcie na wspólny spacer w poszukiwaniu nowej pory roku. Zapisujcie swoje spostrzeżenia – jakie oznaki zimy zaobserwowaliście? Po pewnym czasie (na przykład dwa tygodnie później) wybierzcie się na kolejny taki spacer i porównajcie swoje obserwacje – jak zmienił się krajobraz? h Wariant: Możesz przygotować gotową kartę, na której symbolicznie przedstawisz oznaki zimy

(np. w formie piktogramów) i wtedy razem z dziećmi będziecie odhaczać to, co zaobserwowaliście podczas spaceru.

Zimowa piaskownica h Potrzebne będą: przyrządy do piaskownicy, ewentualnie karimaty lub skrzynki

Przywołajcie myślami lato – pobawcie się w śnieżnej piaskownicy! Skorzystajcie z karimat lub skrzynek, by usiąść na nich podczas zabawy i nie zmarznąć! 12

2. Konstrukcje Kiedy pozwolimy dziecku tworzyć, od razu zorientujemy się, jak bardzo jest ono kreatywne! Tytułowe konstrukcje są świetnym sposobem na umożliwienie dzieciom tego, by rozwijały swoją kreatywność. Wyzwalajmy ją poprzez zachęcanie do tworzenia różnych sensorycznych konstrukcji, dodatkowo stymulujących lewą półkulę mózgu. Zima daje nam podpowiedzi, jak wpleść różne zabawy konstrukcyjne w codzienną aktywność. Wystarczy spojrzeć przez okno – znajdziemy tam mnóstwo pomysłów i inspiracji w postaci śnieżnych budowli czy oblodzonych gałęzi! Manipulowanie przedmiotami pozwala także na nabywanie doświadczeń, dzięki którym dzieci będą potrafiły przewidywać skutki swoich działań. Dlatego warto przy tej okazji zadbać o to, by przekazać im prawidłowe i bezpieczne wzorce korzystania z różnorodnych narzędzi. Śniegowe stworzenia h Potrzebne będą: śnieg, patyki, szyszki, gałązki, kamienie, wiaderka do piasku, formy na ciasto,

ewentualnie ziarna dla ptaków, marchewka, dary natury

Zamiast klasycznego bałwana ulepcie ze śniegu np.: jeża – wbijając do ulepionego ze śniegu korpusu patyki jako igły; głowę renifera, gdzie gałązki mogą służyć za poroże; dinozaura, gąsienicę, węża itp. Śniegiem możecie wypełniać foremki i inne zabawki do piasku i kreować z nich śniegowe stworzenia. h Wariant:

Ulepcie ze śniegu ogromny „tort” i obsypcie go ziarnami dla ptaków, ozdóbcie marchewką i darami natury. Obserwujcie, czy ptaki przyfruną na ucztę.

Lodowe ozdoby h Potrzebne będą: okrągłe tace lub formy do tarty, zakrętki od słoików, foremki do ciastek, dary

natury (gałązki, igliwie, nasiona), sznurek, woda, ewentualnie dwie plastikowe miseczki (mała i średnia – takie, aby mogły wejść jedna w drugą), dwa kubeczki o różnej średnicy, gumki recepturki, świeczka na baterię Na okrągłych tacach i w zakrętkach od słoików ułóżcie dary natury (możecie też położyć foremkę do ciastek na tacę, wtedy lodowa ozdoba będzie miała kształt foremki). Zróbcie zawieszkę ze sznurka – umieśćcie go w ten sposób, by przynajmniej 10 cm wystawało poza tacę. Możecie też położyć foremki obok siebie i przeprowadzić sznurek przez wszystkie. Zalejcie naczynia wodą i pozostawcie na noc na zewnątrz aż do pełnego zamrożenia (jeśli pogoda na to nie pozwala – umieśćcie naczynia w zamrażalniku). Tak powstałe lodowe ozdoby można łączyć w girlandy lub tworzyć lodowe mobile (na patyku zawiesić sznurki z lodowymi girlandami) i wieszać na drzewach, dekorując przestrzeń ogrodu przedszkolnego.

h Wariant:

Możecie stworzyć również lodowe miseczki i lampiony. Wystarczy włożyć dwie miseczki jedną w drugą lub kubeczki jeden w drugi. W przestrzeń między naczyniami i na dnie poukładajcie dary i zalejcie je wodą. Złączcie naczynia gumką recepturką, w przeciwnym wypadku zamarzająca woda wypchnie jedno naczynie z drugiego. Odstawcie na noc na zewnątrz (lub do zamrażalnika), by woda zamarzła. Wyjmijcie tak powstałe naczynia. Miseczki możecie wykorzystać do gotowania zupy śnieżnej, a gdy do lodowego kubka włożycie świeczkę, powstanie „znikający” (topniejący) lampion.

h Wskazówka:

Gdyby wykorzystane naczynia przymarzły do lodowej zastawy, można je rozdzielić z wykorzystaniem ciepłej wody (trzeba wlać ją do „wewnętrznego” kubka, a „zewnętrzny” zanurzyć w wodnej kąpieli). 13

Lodowe konstrukcje h Potrzebne będą: woda, różnokolorowe barwniki spożywcze, różne pojemniki (np. kartony po

mleku, rękawiczki jednorazowe, balony, jednorazowe blaszki na pasztet itp.)

Barwioną wodę wlejcie do różnych pojemników. Zostawcie je na mroźną noc na podwórku, po czym rankiem wyjmijcie lodowe bloki z form. Zbudujcie z nich na śniegu kolorowe zamki, igloo i inne budowle. h Wariant: Lodowymi blokami możecie udekorować pobocze ścieżki, podwórko czy plac zabaw.

Śnieżna forteca h Potrzebne będą: miejsce z dużą ilością śniegu, plastikowy prostokątny pojemnik z rączką (np.

wiadro, pojemnik na proszek do prania), ewentualnie kartony, gazety

Jednym z kluczy do wygrania bitwy na śnieżki jest posiadanie śnieżnego fortu, w którym możecie się schować podczas zmasowanego śnieżnego ataku. Narysujcie patykiem zarys waszej fortecy (nie muszą to być cztery ściany, wystarczy jedna). Następnie pozbierajcie śnieg do pojemnika, dobrze go ubijcie i odwracając pojemnik do góry dnem wzdłuż narysowanej linii, wysuńcie z formy „śnieżną cegłę”. Powtórzcie tę czynność wiele razy. Ze śnieżnych cegieł postawcie ściany. Zbudujcie je na tyle wysoko, by można się było za nimi schować. Możecie zrobić dwa forty, wtedy bitwa na śnieżki będzie bardziej ekscytująca. h Wariant:

Jeśli nie ma śniegu, zróbcie fortecę z kartonów, a zamiast śnieżek użyjcie kulek ze zmiętych stron gazet.

Zimowe domy zwierząt h Potrzebne

będą: drewniane klocki owinięte folią aluminiową lub białe klocki, białe kubeczki styropianowe, kartka papieru, kulki z waty, plastikowe figurki leśnych zwierząt lub maskotki (np. lis, niedźwiedź, zając, borsuk), ewentualnie kostki cukru, białe bezy, biały pergamin Z klocków lub kubeczków ułóżcie norę lisa, borsuka, zająca, gawrę niedźwiedzia. Przykryjcie konstrukcję kartką białego papieru i ułóżcie na niej kulki waty. Wprowadźcie zwierzątka do ich zimowych domów.

h Wariant:

Skonstruujcie zimowe domki z kostek cukru. Pokrywę śnieżną wykonajcie z białych bez i pergaminu.

Karmnik dla ptaków I h Potrzebne będą: deseczki, listewki z drewna, gwoździe, młotek, ewentualnie wkrętarka, plasti-

kowa butelka 1,5 l, drewniana łyżka, haczyk

Korzystając z deseczek, gwoździ i młotków stwórzcie wspólnie karmniki. Konieczny będzie nadzór dorosłego, dlatego tę propozycję można przedstawić rodzicom i poprosić ich o wspólne stworzenie karmników z dziećmi. Im bardziej kreatywne pomysły, tym lepiej! Można ogłosić konkurs dla dzieci i rodziców, a później wybrać się razem na wspólny spacer i rozwiesić karmniki w miejscach, gdzie są potrzebne. h Wariant:

Karmniki można również zrobić z plastikowych butelek i drewnianej łyżki. Jak stworzyć taki karmnik? Potrzebujemy plastikową butelkę najlepiej 1,5 l oraz drewnianą łyżkę. W butelce (bliżej podstawy) wycinamy dwie dziurki (tak, żeby przeszła przez nie drewniana łyżka, na wylot), do butelki wsypujemy ziarna, do nakrętki przykręcamy haczyk, żeby móc zawiesić butelkę na drzewie. Tak przygotowany karmnik wieszamy na gałęzi drzewa, w cichym i spokojnym miejscu.

Budujemy zamek z babek ze śniegu h Potrzebne będą: wiaderka i foremki do piaskownicy, łopatki

Spróbujcie zrobić zamki ze śniegu! Użyjcie do tego wiaderek, foremek do piasku, łopatek. Możecie urządzić konkurs na najbardziej solidny zamek! Zimowa kuchnia w ogrodzie h Potrzebne będą: kuchnia błotna

Pobawcie się w zimową kuchnię – spróbujcie zrobić zupę śnieżną, babeczki lub ciasto ze śniegu... h Wskazówka:

Kuchnia błotna to kuchnia w ogrodzie przedszkolnym, gdzie możemy bawić się w „gotowanie” (przede wszystkim robienie błota z wody i piasku). Można kupić gotową lub stworzyć ją z drewnianych skrzynek ze zlewem (miską) i kranem.

Igloo z kostek lodu h Potrzebne

będą: kostki lodu w kształcie sześcianów lub prostopadłościanów, kubek z ciepłą wodą, podkładki, rękawiczki Zbierz jak najwięcej pojemników na kostki lodu i wlej w nie wodę. Zmrożone kostki zbieraj do woreczka, by mieć ich jak najwięcej i przechowuj je w zamrażalniku (pilnuj, aby się nie rozmroziły i ponownie nie zamarzły, gdyż powstanie zbita, twarda bryła). Podziel dzieci na grupy – niech każda z nich spróbuje wykonać igloo z kostek lodu. Grupy dysponują podkładkami, a każde dziecko powinno mieć na sobie rękawiczki. Żeby kostki lepiły się do siebie, warto jedną ścianę zanurzyć w ciepłej wodzie. Delikatnie stopiona warstwa lodu ulegnie ponownemu zamarznięciu po zetknięciu z lodowatą powierzchnią ścianek drugiej kostki i będzie się dało zbudować trwalsze konstrukcje.

Zimowe drzewko 3D h Potrzebne będą:

drut (w miarę gruby, elastyczny), klej typu „magic”, mąka, wata, ewentualnie doniczka wypełnione kamykami lub plasteliną, sól gruboziarnista Z drutu ułóż konstrukcję drzewa – ważne, żeby miało rozgałęzienie także na dole tak, aby mogło samodzielnie stać. Gotową konstrukcję posmarujcie wspólnie klejem (tylko „gałęzie”) i posypcie mąką. Drzewko postawcie na kawałku waty.

h Wariant

I: Zamiast tworzyć rozgałęzienie na dole drzewa, można je po prostu włożyć do doniczki wypełnionej kamykami lub plasteliną.

h Wariant II:

Mąka ma imitować śnieg, ale można do gałęzi przymocować również watę lub sól gruboziarnistą.

Wydobycie zabawek z lodu h Potrzebne

będą: duże foremki do lodów, bardzo drobne zabawki, młoteczki, dłutka, a także okulary ochronne lub przyłbice Do foremek włóżcie zabawki, zalejcie je wodą. Odstawcie do zamrażalnika lub za okno (jeśli na zewnątrz panują minusowe temperatury). Gdy woda zamarznie, sięgnijcie po młoteczki lub inne sprzęty, które pozwolą wam na wydobycie zabawek. Zaproponujcie różne pomysły na to, jak je „uratować”. Uwaga! Odpryskujące fragmenty lodu mogą uszkodzić skórę lub oko, dlatego podczas tej zabawy warto założyć okulary ochronne lub przyłbicę.

3. W krainie emocji Dzieci potrzebują naszego wsparcia podczas nauki rozpoznawania własnych emocji, a w późniejszym czasie – również ich nazywania. Niezwykle ważne jest to, byśmy przekazali im, że każda przeżywana przez nie emocja jest znacząca i do każdej mają prawo. Należy im pokazać, jak sobie radzić z każdą z nich. Zimą, gdy rano jest długo ciemno, a wieczory przychodzą szybciej – możemy odczuwać różne negatywne emocje... Zabawy sensoryczne pomogą przegonić zimowe smutki, znużenie czy zmęczenie! Bałwanek h Potrzebne

będą: nieduże przezroczyste butelki z zakrętką (najlepiej czarną jak kapelusz bałwanka), ryż (lub biała fasola), srebrny brokat biodegradowalny, woda, gliceryna, 2 łyżki białego kleju, markery, druciki kreatywne, ewentualnie filcowe kształty (nos z marchewki, guziki i oczy), małe gałązki

Zabawa ta służy wyciszeniu i skupieniu uwagi na delikatnych bodźcach. W butelkach umieśćcie wybrany materiał sypki i trochę brokatu lub wlejcie wodę z gliceryną, brokatem i klejem. Wypełnijcie każdą z nich na wysokość mniej więcej 4⁄5. Następnie markerami narysujcie na butelkach-bałwankach nos, oczy, uśmiech i guziki. Pod uśmiechem zróbcie szalik z drucika kreatywnego (owijając go dookoła butelki i zawiązując). Potrząsajcie butelkami – słyszycie, jak szeleszczą? Rolowanie butelki stopami i dłońmi to wspaniały masaż relaksacyjny, a także rozwijanie zmysłu proprioceptywnego i czucia głębokiego. Bałwanka z butelki można wykorzystać również jako instrument. h Wariant: Stwórzcie również „roztopionego bałwanka”. Wystarczy do butelki wlać wodę, dodać

kilka kropel gliceryny, srebrny brokat, filcowe elementy bałwana i gałązki (ręce bałwana). Potrząśnijcie butelką i obserwujcie, jak brokat powoli opada na dno. Kiedy włożycie butelkę na pół godziny do lodówki, a inną ogrzejecie na przykład dłońmi, wtedy możecie masować się butelkami o różnych temperaturach.

Lśniący gniotek h Potrzebne

będą: dwa balony – przezroczysty i kolorowy, łyżka kulek hydrożelowych, woda, brokat biodegradowalny, nożyczki, mała figurka, ewentualnie siateczka (rajstopy kabaretki) Nożyczkami zróbcie w kolorowym balonie sześć otworów i odetnijcie szyjkę. Do przezroczystego balonu włóżcie łyżkę kulek i zalejecie dwoma łyżkami wody. Dodajcie brokat. Możecie również umieścić w nim małą figurkę (bez ostrych krawędzi). Zawiążcie go i naciągnijcie na niego kolorowy balon. Odczekajcie dwie godziny. Teraz możecie ugniatać balonik i obserwować lśniące „bańki”.

h Wariant:

Przezroczysty zawiązany balon wypełniony hydrożelem włóżcie ciasno do siateczki. Odetnijcie niepotrzebną część siatki i zawiążcie końcówkę. Teraz możecie uciskać tak powstałego lśniącego gniotka.

Zimowe butelki sensoryczne h Potrzebne

będą: małe butelki plastikowe, woda, barwnik spożywczy, cekiny, brokatowe śnieżynki, białe kamyczki, wata, woda, olej lub gliceryna, ewentualnie słoiczki, klej na gorąco Do butelek włóżcie przedmioty kojarzące się z zimą, np. cekiny, brokatowe śnieżynki, białe kamyczki, watę. Najlepiej przygotować kilka różnych buteleczek. Przedmioty włożone do butelek

zalejcie wodą i olejem/gliceryną. Następnie poeksperymentujcie z butelkami – potrząsajcie nimi, obserwujcie je, masujcie się nimi... Niech dzieci podzielą się swoimi spostrzeżeniami. Jakie emocje towarzyszą im podczas zabawy z zimowymi butelkami sensorycznymi? h Wariant:

Taką buteleczkę można zamienić na szklany słoik – wtedy zabawa musi odbywać się pod nadzorem osoby dorosłej! Zakrętki warto dodatkowo przykleić do słoików klejem na gorąco, dla bezpieczeństwa.

Baza polarna h Potrzebne będą:

białe przedmioty – materace, prześcieradła, koce, krzesła, miękkie poduszki; duży karton pomalowany na biało, maskotki zwierząt polarnych, lampki choinkowe na baterie (ze światłem białym) Z materacy, krzeseł, koców i prześcieradeł stwórzcie „bazę”. Ozdóbcie ją lampkami. Możecie również wykorzystać duży karton. W bazie umieśćcie miękkie poduszki i maskotki. Taka kryjówka doskonale się sprawdzi jako miejsce odpoczynku od nadmiaru bodźców.

Zimowy kącik emocji z dywanikiem złości h Potrzebne będą: poducha/materac, koce, poduszki, sprzęt muzyczny ze spokojną muzyką, słu-

chawki wyciszające, folia bąbelkowa, wata

Przygotujcie w sali zimowy kącik emocji. Niech znajdą się w nim: poducha/materac, koce, poduszki, sprzęt muzyczny ze spokojną muzyką, ewentualnie słuchawki wyciszające oraz dywanik złości. Dywanik złości najlepiej przygotować z folii bąbelkowej i udekorować watą, która będzie imitować śnieg i dostarczy dodatkowych bodźców. Złości można pozbyć się w różny sposób, na przykład wytupując ją. Zimowy kącik emocji niech będzie dostępny dla każdego dziecka, które w danej chwili będzie go potrzebowało. Kostki lodu o smaku emocji h Potrzebne będą: foremki do kostek lodu, woda z cytryną, soki o różnych smakach

Zamroź wodę i soki (różne smaki) w foremkach do kostek lodu. Gdy kostki będą już gotowe, poproś dzieci o spróbowanie ich (każde dziecko otrzymuje kostkę tylko dla siebie). Niech starają się określić ich smak oraz dopasować do niego emocję, zgodnie z własnymi odczuciami. Swoją odpowiedź powinny uzasadnić. Dla przykładu: kostka lodu o smaku cytryny oznacza niezadowolenie, gdyż mówi się, że gdy ktoś jest naburmuszony, to ma „kwaśną minę” – jakby zjadł cytrynę itp. Współpraca – to jest to! h Potrzebne

będą: gumka recepturka (gruba i mała), cztery sznurki, białe kubeczki styropianowe lub papierowe (po sześć dla każdego zespołu), ewentualnie białe plastikowe piłki (takie, jak do suchego basenu), dwie skakanki (dla każdej drużyny) Podzielcie się na czteroosobowe zespoły. Każdy zespół otrzymuje potrzebne przedmioty. Do gumki recepturki przywiążcie cztery sznurki w taki sposób, aby od strony gumki była tylko pętelka (ale starannie dowiązana), a poza jej obszar wystawały sznurki długości około 1 m – powstaje „chwytak”. Waszym zadaniem jest utworzyć śnieżny zamek z kubeczków, używając chwytaka ze sznurka i gumki. Każda osoba z drużyny naciąga swój sznurek, tak by gumka recepturka zwiększyła swój obwód. Staracie się nałożyć gumkę na kubeczek (kubeczki odwrócone są do góry dnem). Popuszczacie sznurek – w ten sposób podnosicie każdy kubeczek i układacie piramidę (trzy kubki u podstawy, dwa kubki na środku, jeden na górze). 17

h Wariant:

Ten wariant wymaga podziału na trzyosobowe drużyny. Waszym zadaniem będzie umieszczenie w kubkach plastikowych piłeczek przy pomocy skakanek. Ułóżcie kubki w rzędzie, a dwie skakanki wzdłuż rzędu, po obu jego stronach. Stańcie na przeciwległych końcach rzędu i chwyćcie oboje skakanki za końce (jedna skakanka w jednej dłoni, druga skakanka w drugiej dłoni), tworząc dwie równoległe liny w odległości mniejszej niż średnica piłeczki. Trzecia osoba układa piłeczkę na jednym z końców lin. Osoba po drugiej stronie zniża liny, a osoba znajdująca się przy starcie piłeczki rozsuwa skakanki wtedy, gdy piłeczka znajdzie się nad kubkiem. Wygrywa ta drużyna, która najszybciej umieści piłeczki we wszystkich sześciu kubkach.

Zabawy latarkami h Potrzebne będą: latarki

Zasłońcie okna w waszej sali, zgaście światło. Wszyscy połóżcie się wygodnie. Zacznij świecić latarką na sufit, rysuj światłem różne miny. Dzieci zastanawiają się, co to za miny, którą z emocji symbolizują. Następnie zadawajcie sobie podobne zagadki w parach (jedna latarka na parę). Później światełko na suficie może być kropką, świetlikiem, księżycem, słońcem – w ramach relaksacji snujcie opowieści, w których główną rolę będzie odgrywało światło widoczne na suficie.

4. Gry Zima to idealny czas, by opatulić się w koc i... do woli grać w planszówki! To nie znaczy, że podczas tej pory roku nie warto wychodzić na zewnątrz, by pobawić się w podchody czy „zbijaka” śnieżkami... Zwłaszcza, gdy sprzyja temu aura! A jeśli pogoda nie dopisze... Kto powiedział, że gier zespołowych nie możecie przeprowadzić w przedszkolnej sali? Pamiętajcie też, że gry planszowe i inne zabawy oparte na rywalizacji indywidualnej lub zespołowej to absolutny hit! Rozwijają umiejętności społeczne (uczą zasad uczciwej rywalizacji, współpracy i współdziałania na rzecz osiągnięcia wspólnego celu, przestrzegania norm i reguł) i różnorodne cechy osobowościowe (uczą cierpliwości, wytrwałości, umiejętności radzenia sobie z porażką itp.). A rozgrywki między przedszkolakami mogą odbywać się nawet codziennie. Opracowane przez nas gry są świetną propozycją na długie szarobure popołudnia i wieczory oraz alternatywą dla multimediów, którymi jesteśmy niemalże atakowani każdego dnia. Krokiet i minigolf h Potrzebne

będą: kartki papieru, taśma, nożyczki, piłeczka pingpongowa, kij z tektury jak do hokeja, ewentualnie rolki po papierze toaletowym, plastikowe piłki jak do suchego basenu Przygotujcie własną grę w krokieta. Kartki papieru wygnijcie w łuk. Krótszymi krawędziami przyklejcie je do podłogi w kilku miejscach. To będą mostki. Uderzajcie kijem w piłeczkę i poprowadźcie ją przez wszystkie mostki.

h Wariant:

Papierowe rolki po papierze toaletowym przymocujcie na stojąco do podłogi w różnych odstępach (można naciąć spód rolki i wywiniętą cześć przykleić taśmą do podłogi). Na rolkach umieśćcie piłki. Kijem wybijajcie je z rolek – jak podczas gry w minigolfa.

Kosmiczny labirynt h Potrzebne

będą: rolka papieru, cztery sznurki (o długości ok. 1 m każdy), taśma papierowa, zakrętka od słoika, ewentualnie szklana kulka, pudełko po pizzy, klej na gorąco, patyczki od lodów, nożyk Najpierw stwórzcie „rakietę” – będzie to rolka papieru z przymocowanymi w połowie korpusu, w równych odstępach, czterema sznurkami o długości około 1 m każdy. Z taśmy papierowej na podłodze wyklejcie labirynt na bazie kwadratu, o szerokości ścieżki większej o około 2 cm niż średnica rakiety. Zakrętkę, która imituje planetę, połóżcie przy wyjściu z labiryntu. Rakietę zaś umieśćcie przy wejściu do labiryntu. Czterej ochotnicy siadają przy zewnętrznych rogach labiryntu. Każdy z nich bierze do ręki jeden sznurek. Ich zadaniem jest przeprowadzenie rakiety przez labirynt, współpracując podczas pociągania za liny – tak, by rakieta wylądowała na swojej planecie i nie przekraczała po drodze ścian labiryntu.

h Wariant:

W innym wariancie przez labirynt możecie przeprowadzać szklaną kulkę. Wtedy labirynt wykonajcie z pudełka po pizzy. Ściany korytarzy zróbcie wewnątrz pudełka poprzez przyklejenie patyczków od lodów klejem na gorąco. Przy wyjściu z labiryntu nożykiem zróbcie otwór, przez który bez problemu wypadnie kulka. Do rogów pudełka przyklejcie sznurki, którymi czterej ochotnicy będą manipulować w taki sposób, by przeprowadzić kulkę do wyjścia. W przypadku starszych dzieci ślepe korytarze także mogą się kończyć dziurkami, przez które kulka wypadnie i grę trzeba będzie zacząć od nowa – wtedy rozgrywka będzie trudniejsza i jeszcze bardziej emocjonująca. Takim labiryntem należy bawić się nad dywanem, aby kulka, wypadając z pudełka, nie rozbiła się. 19

Bałwankowe kręgle h Potrzebne będą: papierowe białe kubeczki bądź puszki pomalowane na biało lub białe butelki

po mleku, marker, plastikowa piłka, ewentualnie białe klocki lub kartoniki złożone w kształt sześcianów i prostopadłościanów albo kartonowe pudełka, drewniany tłuczek Z białych kubeczków (lub puszek bądź butelek) stwórzcie bałwanki, rysując na nich oczy, usta, marchewkowy nos i guziki. Bałwanki ułóżcie w piramidę lub w trójkąt (jak podczas gry w kręgle). Toczcie piłkę i spróbujcie rozbić całą konstrukcję.

h Wariant: Z białych klocków, papierowych brył lub kartonowych pudełek ułóżcie przestrzenne-

go bałwana. Rzucajcie w niego piłką, aż się rozleci. Możecie również użyć tłuczka, by wybijać kolejne pudełka z konstrukcji.

Kręgle w ogrodzie h Potrzebne będą: duże plastikowe butelki z wodą (o pojemności 1 lub 1,5 l), śnieg

Zagrajcie w kręgle w ogrodzie! Ustawcie plastikowe butelki na płaskim terenie i spróbujcie je porozrzucać za pomocą kul utoczonych ze śniegu. Droga na biegun (gra planszowa) h Potrzebne będą: brystol, materiały plastyczne (mazaki, farby, kredki), drobne przedmioty (np.

guziki)

Wspólnie wykonajcie grę planszową. Korzystając z dużego arkuszu papieru oraz różnych materiałów plastycznych, stwórzcie planszę i wymyślcie zasady. Zastanówcie się, jakie drobne przedmioty możecie wykorzystać jako pionki. Fabuła gry: Pomóż niedźwiedziowi polarnemu wrócić na biegun! Miś polarny przyjechał odwiedzić swojego kuzyna – niedźwiedzia brunatnego. Niestety, nie potrafi sam wrócić bezpiecznie do domu. Po drodze na pewno czekają na niego różne niebezpieczeństwa, upał oraz ludzie... h Wariant: Możesz zaproponować, by dzieci stworzyły grę wspólnie z rodzicami w domu.

Zimowe igrzyska olimpijskie w ogrodzie h Potrzebne będą: ciepłe ubrania, duże pudła bądź sanki, chusty, pachołki, narty z kartonu, folia

typu stretch, barwniki spożywcze, herbata dla zawodników, tekturowe kółka z otworami do przewleczenia tasiemki (po ozdobieniu zmienią się w medale)

Wszystkie kategorie sportowe zależne są od zasobów waszej placówki oraz tego, jak wygląda wasz ogród czy też park, do którego się wybierzecie. Jeśli macie do dyspozycji górkę – warto zorganizować zawody w zjeżdżaniu. Taniec łyżwiarzy na lodzie można zastąpić zwykłym tańcem (na przykład z chustami). Zawodnicy mogą biegać slalomem pomiędzy pachołkami, z przymocowanymi do butów nartami zrobionymi z kartonu i obleczonymi folią typu stretch. Można rzucać do celu śnieżkami lub zorganizować rzut śnieżką w dal (wtedy warto polać śnieg wodą z barwnikiem spożywczym, żeby kulki się nie myliły). Niech poniesie was fantazja! h Wskazówka: Do igrzysk należy odpowiednio się przygotować – pamiętacie, by się ciepło ubrać,

po powrocie zadbać o herbatę dla uczestników, jak również stworzyć wspólnie piękne medale za udział w olimpiadzie.

Bałwankowa jenga h Potrzebne będą: dwadzieścia takich samych rolek po papierze toaletowym, pięć grubych tektu-

rowych kół (o takiej średnicy, by można było postawić na każdym kole cztery rolki), bałwanek zrobiony z rolki (pomalowanej na biało, z dorysowanymi charakterystycznymi elementami)

Ustawcie na podłodze cztery tekturowe rolki (pionowo), na nich połóżcie tekturowe koło – i tak jeszcze cztery razy, aż otrzymacie wieżę. Na ostatnim kole ustawcie bałwanka. Wasza jenga jest gotowa! Wyciągajcie kolejno po rolce tak, by bałwanek nie spadł z wieży. Literkowy bałwan h Potrzebne będą: kartki papieru oraz narzędzie do pisania

Gra przeznaczona jest dla dzieci starszych – tych, które znają już alfabet i potrafią tworzyć wyrazy i je odczytywać. Odbywa się na klasycznych zasadach „wisielca”, jednak zamiast wisielca będziecie rysować bałwana (oczywiście na początku należy umówić się, jak dokładnie bałwan ma wyglądać i z ilu elementów ma się składać). Dobierzcie się w pary. W parach wspólnie wymyślcie kategorię hasła, po czym jedna osoba podaje przeciwnikowi wyraz do odgadnięcia (zgodny z wybraną kategorią). Osoba odgadująca podaje litery – za każdym razem, gdy wypowiedziana litera nie wchodzi w skład hasła, przeciwnik dorysowuje bałwankowi jeden element. Rozgrywka kończy się, gdy osoba odgadnie hasło lub gdy rysunek bałwanka zostanie ukończony. Wtedy następuje zamiana ról w parach.

5. Zabawy logopedyczne Zabawy sensoryczne wpływają również na rozwój mowy. Jest to szczególnie ważne dla tych dzieci, u których rozwój ten jest opóźniony, czy też dla niemowląt, które są na etapie nabierania umiejętności mówienia. Zima, mimo że kojarzy się z ciszą (bo przyroda zasadniczo zapada wtedy w sen), jest tak naprawdę wypełniona onomatopejami: skrzypienie śniegu (skrzyp, skrzyp), krakanie wron (kra, kra), kapanie topniejącego lodu (kap, kap)... Jest to pora roku, która sprzyja także ćwiczeniom oddechowym i logopedycznym: można chuchać w dłonie dla ich rozgrzania, naśladować Mikołaja, wołając: ho, ho, ho, naśladować dźwięk dzwoneczków... Warto więc wprowadzić działania logopedyczne do domu i do przedszkola – przeprowadzać je podczas codziennych zabaw, w terapii czy podczas zajęć. Ufoludek I h Potrzebne

będą: jednorazowe opakowanie na obiad (bez przegródek), pędzle, farby, taśma, klej, papier kolorowy, nożyczki, woreczek śniadaniowy, zaginana słomka do napojów, ewentualnie plastikowa butelka z zakrętką, nożyk, klej na gorąco lub plastelina, piłeczka pingpongowa, marker

Jednorazowe opakowanie pomalujcie na wybrany kolor. Na wierzchu naklejcie oczka wycięte z papieru, a przy otwarciu – papierowe zęby. Następnie przyklejcie słomkę do woreczka przy jego otworze (woreczek dokładnie owińcie wokół słomki i zaklejcie taśmą, tak by przy wdmuchiwaniu powietrza przez rurkę nie uchodziło ono przy otworze woreczka). Umieśćcie woreczek w opakowaniu tak, by słomka wychodziła z tyłu poza opakowanie, a woreczek schował się w środku. Zamknijcie opakowanie. Kiedy będziecie dmuchać przez słomkę, woreczek będzie się napełniał powietrzem i kosmita będzie otwierał buzię! h Wariant:

Z plastikowej butelki odetnijcie nożykiem sam lejek. Lejek zachowajcie, pozostała część butelki nie będzie potrzebna. W zakrętce zróbcie dziurkę na tyle dużą, by umieścić w niej słomkę (można zamocować ją staranniej na kleju na gorącą lub z wykorzystaniem plasteliny). Piłeczkę pingpongową pomalujcie na zielono – to będzie ufoludek. Markerem namalujcie mu oczy i uśmiech. Włóżcie kosmitę do środka lejka, a następnie dmuchajcie przez słomkę i obserwujcie, jak przybysz z kosmosu lewituje!

Pada śnieg h Potrzebne będą: małe kartonowe pudełko bez wieczka, papier kolorowy, klej w sztyfcie, nożycz-

ki, figurki, elementy imitujące śnieg (kulki styropianowe – większe niż średnica słomki lub piórka albo wata), arkusz przezroczystej folii, taśma, klej na gorąco, słomka, ewentualnie woreczek strunowy, markery W małym kartonowym pudełku z elementów wyciętych z papieru kolorowego ułóżcie zimową scenerię – np. drzewa, lodowisko itp. (przymocujcie je klejem do pudełka). Do dna przyklejcie również klejem na gorąco figurki – np. łyżwiarzy, bałwanki. Wsypcie materiały imitujące śnieg. Zamiast wieczka umocujcie arkusz folii, najlepiej przezroczystej. W folii lub z boku pudełka zróbcie dziurkę, aby zmieściła się w niej słomka. Dmuchajcie przez słomkę i obserwujcie, jak wirują „płatki śniegu”.

h Wariant:

Na woreczku strunowym markerem namalujcie zimowy obrazek. W woreczku umieśćcie materiały imitujące śnieg. Włóżcie do woreczka słomkę (tak, żeby część z niej wystawała poza woreczek), po czym szczelnie go zamknijcie. Dmuchajcie przez słomkę i obserwujcie, jak w woreczku „pada” śnieg. Uwaga! Nie zasysamy powietrza do słomki!

Zimowy trening słuchowy h Potrzebne

będą: nagrania zimowych odgłosów (chodzenie po śniegu, krakanie wron, dzwoneczki, zimowy wiatr) Przykład zabaw wykorzystujących nagrania odgłosów zimy: – odtwórzcie zimowe odgłosy i postarajcie się je zidentyfikować; – nazwijcie słyszane dźwięki i spróbujcie je zastąpić wyrazami dźwiękonaśladowczymi (np. tup, tup / kra, kra / dzyń, dzyń / szuu, szuu itp.); – do każdego dźwięku wymyślcie jakiś ruch, odtwórzcie je w sekwencji i zaprezentujcie za pomocą gestów; – opowiedzcie wymyśloną historię w taki sposób, żeby znalazły się w niej dźwięki z nagrania; – spróbujcie najpierw odsłuchać dźwięki, a później z pamięci odtworzyć ich sekwencję, wypowiadając wyrazy dźwiękonaśladowcze w odpowiedniej kolejności.

Wyścigi kostek lodu h Potrzebne będą: kostki lodu, folia aluminiowa

Rozłóż na podłodze pięć takich samych torów z folii aluminiowej (można je również utworzyć na zsuniętych ze sobą ławeczkach gimnastycznych). Tor to nic innego jak po prostu rozwinięta folia aluminiowa z uniesionymi rantami (aby podczas zabawy kostki nie wypadły poza tor). Następnie poproś dzieci, żeby położyły się na brzuchu na podłodze (lub przyklękły przy ławkach) – każde obok swojego toru. Rozdaj dzieciom kostki lodu (powinny być lekko roztopione). Niech rozpocznie się wyścig – przedszkolaki dmuchają w kostki i próbują doprowadzić je do mety, która znajduje się na końcu folii. h Wskazówka:

Warto podzielić dzieci na zespoły (np. trzyosobowe). Wtedy nie zmęczą się one dmuchaniem – mogą się zmieniać w dowolnym momencie lub przekazywać sobie kostkę jak w sztafecie. Niech same obmyślą strategię wyścigu.

Zimowy wierszyk łamiący język h Potrzebne będą: tekst wierszyka

Wspólnie recytujcie wierszyk, zwracając uwagę na wyrazy dźwiękonaśladowcze. Warto powtarzać wierszyk szybko, wolno, cicho, głośno. Zimą jest zimno: hu, hu, hu. Sanki już pędzą: szu, szu, szu! Kolędnik śpiewa: la, la, la, z dziećmi na zmianę: ha, ha, ha! Biegnie renifer: tup, tup, tup. Sarenka skacze: siup, siup, siup! Zając po śniegu: kic, kic, kic, bałwanek za to nie robi nic! Sople topnieją: kap, kap, kap... Zima się kończy – ach, ach, ach! Głodny miś polarny h Potrzebne będą: woreczek strunowy, marker, biała pianka do golenia, guziczki, tekst wierszyka

Na woreczku narysujcie markerem otwarty pyszczek misia polarnego. Następnie umieśćcie w woreczku piankę do golenia (nie za dużo – tak, żeby woreczek był wypełniony, ale dość płaski), do środka wrzućcie guziczki. Zamknijcie szczelnie woreczek. Guziki to ryby, a waszym 23

zadaniem jest nakarmienie bardzo głodnego niedźwiedzia. Przesuwajcie paluszkiem guziki wprost do pyszczka misia, recytując wierszyk i wykonując buzią odpowiednie ćwiczenia: Nakarmić misia dziś wypada! mówią „mniam, mniam”

Do buzi misia rybka wpada...

dzieci układają usta w kształt litery „o”

Miś jest głodny, że ho, ho! powtarzają „ho, ho!”

Rybek zje chyba ze sto!

gwałtownie otwierają i zamykają usta jak rybki

Małe kotki h Potrzebne będą: tekst wierszyka

Poproś dzieci, by ustawiły się w rozsypce i przyjęły pozycję na czworakach. Zachęć je do tego, by ruchem ilustrowały wiersz oraz powtarzały wyrazy dźwiękonaśladowcze. Jesteśmy małe kotki, małe kotki-psotki: miau, miau, miau. Biegamy za piłkami, bawimy się kłębkami: miau, miau, miau. Skaczemy na płotek, rozwijamy motek: miau, miau, miau. Grzbiety unosimy, do nóg się łasimy: miau, miau, miau. A gdy się zmęczymy, to sobie mruczymy: mrr, mrr, mrr.

6. Kreatywność – to jest to! Zima to pora roku, która często wymaga od nas kreatywności. Na szczęście wiemy, że dziecko najlepiej uczy się przez zabawę. Zabawa powinna być jego główną aktywnością. Spędzanie czasu na zabawie wyzwala w dzieciach kreatywność, zaangażowanie, ciekawość. Stwarzanie sprzyjających warunków dla rozwoju swobodnej twórczości prowadzi do rozpościerania dziecięcych skrzydeł. Każde dziecko jest kreatywne – tylko od nas, dorosłych, zależy, jak tą inwencją twórczą pokierujemy. Zimowy teatr cieni h Potrzebne będą: kartki czarnego bloku technicznego, patyczki do szaszłyków, nożyczki, taśma,

nożyk, pudełka po butach bez wieczek, pergamin lub biała kalka kreślarska, bibułka witrażowa, źródło światła (np. lampka, latarka) Najpierw przygotujcie kukiełki – sylwety postaci występujące w teatrzyku (np. bałwan, dzieci, Mikołaj itp. – według własnego pomysłu) wycięte z czarnego bloku technicznego, przymocowane na patyczkach do szaszłyków. Następnie przygotujcie scenę. Z pudełka po butach wytnijcie nożykiem środek pudełka – tak, by z każdej strony zostało około 1,5 cm ramki. Od spodu przyklejcie arkusz kalki lub pergaminu. Możecie stworzyć także gotową scenerię, wycinając z bibułki witrażowej elementy (np. drzewa, choinkę) i przyklejając je na kalkę. Jeśli zrobicie kilka pudełek-scen, wtedy akcja przedstawienia może się rozgrywać na wielu płaszczyznach. Ustawcie pudełka na środku stolika jeden obok drugiego lub jeden na drugim. Włączcie źródło światła, kierując podświetlenie od wnętrza pudełka ku ekranowi z kalki. Manipulujcie kukiełkami pomiędzy źródłem światła a teatrzykiem i odgrywajcie scenki.

Zamek lodowy h Potrzebne będą: słomki do napojów, plastelina, klocki konstrukcyjne, folia typu stretch (prze-

zroczysta) lub folia aluminiowa, gęste farby plakatowe lub akrylowe w odcieniach niebieskiego i białego, pędzle, ewentualnie stół, krzesło

Łącząc plastelinę ze słomkami, zbudujcie zamek. Możecie wykorzystać także klocki konstrukcyjne. Budowle owińcie folią typu stretch lub folią aluminiową, tworząc ściany. Następnie korzystając z farb w odcieniach niebieskiego i białego, pomalujcie ściany w zimowe wzory. h Wariant:

Folię rozciągnijcie pomiędzy nogami od stołu lub krzesła. Na tak powstałych „ścianach” namalujcie zimowe krajobrazy.

Gwiazdozbiory h Potrzebne będą: papilotki do babeczek o średnicy 50 mm, czarne kółka wycięte z papieru, rolki

po papierze toaletowym typu „jumbo” (o średnicy takiej samej, jak średnica papilotek), gumki recepturki, wzory ze schematycznymi gwiazdozbiorami (wzory do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), gruba igła, latarka, ewentualnie okrągłe podkładki korkowe pod garnki, pinezki z okrągłymi główkami, żółta włóczka Na dno papilotki naklejcie czarne kółko wycięte z papieru. Wywińcie papilotkę tak, by założyć ją kołem do zewnętrznej strony na jednej z końców rolki. Przymocujcie brzegi papilotki gumką recepturką. Wybierzcie dowolny gwiazdozbiór i igłą wykłujcie jego wzór na czarnym kółeczku (możecie też przyłożyć wydrukowany wzór gwiazdozbioru do czarnego kółka i przekłuwać obie warstwy papieru – będzie wówczas prościej odtworzyć konkretny wzór). Do drugiego 25

końca rolki przyłóżcie latarkę i włączcie ją. Ustawcie tak stworzony projektor na białą ścianę – powinien ukazać się wam gwiazdozbiór. h Wariant:

Odwzorujcie wybrany gwiazdozbiór na podkładce korkowej, wbijając pinezki zgodnie z położeniem gwiazd w gwiazdozbiorze. Możecie połączyć pinezki żółtą włóczką, wtedy gwiazdozbiór będzie wyrazistszy. Taki gwiazdozbiór możecie podarować babci lub dziadkowi z okazji ich święta – w końcu „gwiazdka z nieba” to wspaniały prezent!

Kolorowy śnieg h Potrzebne będą: woda barwiona barwnikami spożywczymi, plastikowe butelki z dziurką w za-

krętce, strzykawki bez igieł, konewki, rozpylacze, miseczki, pędzle, patyki

W przedszkolnym ogródku pobawcie się w słynnych malarzy – niech śnieg będzie waszym płótnem do malowania. Przelejcie kolorową wodę do pojemników (np. butelek, strzykawek, konewek, rozpylaczy). Malujcie na śniegu wzory i kolorowe obrazy w ramkach z patyków. Możecie namalować także planszę do skakania w klasy lub do zabawy w Twistera albo stworzyć grę-ścigankę. h Wariant: Połóżcie się na śniegu i zróbcie „aniołka”. Następnie pomalujcie powstały ślad koloro-

wą wodą. Możecie też odbić swoją sylwetkę i udekorować tak powstałą śnieżną postać.

Zamrożony obrazek h Potrzebne

będą: patyki, liście, kamyki, suche kwiaty, woda, wysokie tacki, ewentualnie woreczki strunowe, woda Zadanie do wykonania tylko przy mroźnych nocach. Na tacce lub w woreczkach strunowych ułóżcie dowolną kompozycję, korzystając z naturalnych elementów. Zalejcie kompozycje wodą i zostawcie na noc w ogrodzie. Rano podziwiajcie swoje piękne zimowe obrazki!

Zima zamknięta w słoiczku h Potrzebne będą: słoiczek, różne okazy przyrodnicze, brokat biodegradowalny, śnieg

Do słoiczków schowajcie różnorakie okazy przyrodnicze (patyki, kamienie, szyszki itd.), dosypcie brokat. Umieśćcie w słoiczkach śnieg. Tak przygotowane słoiczki ustawcie na parapecie i obserwujcie, co się będzie działo z ich zawartością. Zimowi malarze h Potrzebne będą: pianka do golenia, niebieski barwnik spożywczy, materace, folia typu stretch,

folia malarska

Pobawcie się w malarzy. Będziecie malować dłońmi przy użyciu pianki do golenia. Przygotuj piankę do golenia zabarwioną na niebiesko. Tak przygotowaną pianką malujcie po materacach opartych o ścianę (materace zabezpieczcie folią stretchową, a podłogę – folią malarską). Balonowa rakieta h Potrzebne będą: sznurek o długości ok. 3 m, słomka, dwa krzesła, balon, klips do papieru, taśma

(ewentualnie wszystko podwójnie)

Na sznurek nawleczcie słomkę. Końce sznurka przywiążcie do oparć krzeseł i rozstawcie je tak, by sznurek był mocno naciągnięty. Nadmuchajcie balon, jego koniec zapnijcie klipsem. Za pomocą taśmy przyklejcie balon do słomki. Przyciągnijcie balon do jednego z oparć tak, by jego koniec znajdował się przy oparciu. Usuńcie klips i obserwujcie „lot rakiety”. h Wariant: Możecie umocować do krzesła drugi sznurek z kolejnym balonem i urządzić wyścigi.

7. Sensoryczne prace plastyczne i techniczne Wykonywanie prac plastycznych wspiera rozwój motoryki i wpływa na stymulowanie ogólnego rozwoju dzieci. Kontakt z dziełami plastycznymi, ale również ich tworzenie pozytywnie oddziałuje na osobowość dziecka, odgrywa rolę w kształtowaniu jego emocjonalnego i poznawczego stosunku do świata. Działania plastyczne zaspokajają potrzebę ekspresji u dzieci. Zima jest taką porą roku, która przynosi mnóstwo inspiracji do tworzenia kreatywnych, a zarazem sensorycznych prac plastycznych. Wystarczy wyjrzeć przez okno – przyglądnąć się, jak mróz-artysta zamienił szare podwórko w srebrzyście mieniące się dzieło sztuki... Ponadto korzystając z tego, co zwykle mamy w kuchennych szafkach zimą (cynamon, anyż, imbir...), możemy stworzyć cudne i pachnące prace plastyczno-techniczne! Malowanie kostkami lodu h Potrzebne będą:

farby plakatowe, woda, foremki do kostek lodu, kartki z bloku technicznego, tacki z wyższymi bokami Najpierw rozcieńczcie farby (niebieską, białą, szarą, czarną) z wodą. Tak przygotowane farbki przelejcie do foremek i włóżcie do zamrażalnika. Po zamarznięciu – wyjmijcie je na kilka minut przed planowaną aktywnością. Na tacki wyłóżcie po jednej kartce, następnie wysypcie kostki lodu w różnych kolorach. Poruszajcie tackami we wszystkie strony. Tak powstały obrazek może po wyschnięciu posłużyć jako tło do innej pracy plastycznej.

Galaktyka I h Potrzebne będą: okrągły papierowy talerzyk, farby plakatowe, gąbeczka, srebrzysty brokat bio-

degradowalny, nożyczki, gwiazdki (papierowe, filcowe, cekinowe, piankowe), nitka, ewentualnie rakieta przyklejona na patyczku laryngologicznym (wycięta z kolorowego papieru) Talerzyk papierowy pomalujcie z obu stron granatową farbą. Następnie metodą tapowania gąbeczką nałóżcie inne odcienie niebieskiego, granatu i bieli. Zanim farba wyschnie, posypcie talerzyk brokatem. Stworzyliście przestrzeń kosmiczną! Po wyschnięciu wytnijcie talerzyk w kształt spirali. Naklejcie gwiazdki. Zawieście dzieło na nitce.

h Wariant:

Na talerzyku wykonajcie przestrzeń kosmiczną jak wyżej. Na dole talerzyka zróbcie nacięcie około 5 cm. Przez nacięcie włóżcie papierową rakietę przyklejoną na szpatułce i poruszajcie nią tak, jakby leciała przez galaktykę.

Płatki śniegu 3D h Potrzebne

będą: kartka bloku technicznego w ciemnym kolorze, ołówek, klej typu „magic”, sól, farby akrylowe, pipeta, ewentualnie okrągłe talerzyki papierowe (głębokie), pinezka, igła (bezpieczna dla dzieci – najlepiej plastikowa), włóczka, nożyczki, taśma Na ciemnej kartce (np. granatowej, czarnej) z bloku technicznego naszkicujcie ołówkiem płatek śniegu (cztery krzyżujące się linie i małe ukośne linie wzdłuż długich linii). Pokryjcie płatek śniegu klejem i posypcie solą (biorąc naraz jedynie szczyptę soli). Odczekajcie, aż klej wyschnie. Następnie nabierajcie pipetą farby i nakładajcie je na sól – obserwujcie, jak kryształki soli wchłaniają farbę.

h Wariant:

Naszkicujcie na dnie talerzyka śnieżynkę (trzy przecinające się linie – jak przy rysowaniu podstawy do gwiazdy sześcioramiennej). Zróbcie dziurki pinezką we wszystkich punktach końcowych i punktach przecięcia płatka na papierowym talerzu. Odetnijcie długi kawałek 27

włóczki, przewleczcie przez igłę i zawiążcie na końcu supełek. Przeciągnijcie igłę i nitkę przez środek śnieżynki z przodu talerza a następnie użyjcie pozostałych dziurek i przewleczcie przez nie włóczkę. Kiedy przejdziecie przez wszystkie otwory (przez niektóre wielokrotnie), powstanie na spodzie płatek śniegu z włóczki. Odetnijcie nadmiar włóczki i zabezpieczcie od środka taśmą jej końcówkę. Ufoludek II h Potrzebne

będą: dowolna masa plastyczna, z której da się lepić (lub plastelina), śrubki, nakrętki, metalowe blaszki, ewentualnie kamienie (otoczaki), farby akrylowe, pędzle, filc, arkusz pianki, nożyczki, klej typu „magic” Z masy plastycznej bądź plasteliny uformujcie korpus ufoludka. Umieszczajcie w masie śrubki, nakrętki, metalowe blaszki, tworząc oczy, usta, uszy, nogi, ręce, antenki, nos kosmity.

h Wariant:

Kosmitę możecie zrobić również z kamieni. Pomalujcie otoczaki na dowolny kolor. Następnie przyklejcie wycięte z filcu lub pianki elementy ciała.

Zimowe miasto h Potrzebne

będą: kartki z bloku technicznego w ciemnym kolorze, papier kolorowy, nożyczki, klej, marker, biała farba, pędzelek Kartkę z bloku technicznego złóżcie na pół wzdłuż dłuższego boku. Wytnijcie z papieru kolorowego prostokąty, kwadraty które będą budynkami oraz mniejsze, które będą oknami i drzwiami. Górną krawędź każdego budynku zagnijcie na zewnątrz około 1 cm, tworząc dachy. Przyklejcie budynki wzdłuż ciemnej kartki. Na domy naklejcie okna i drzwi oraz uzupełnijcie elementy markerem (kominy, okiennice, klamki). Namalujcie spadający śnieg, ośnieżcie białą farbą dachy i podłoże.

Sensoryczny bałwanek h Potrzebne będą: czarna kartka, ołówek, klej typu „magic”, mąka/sól, ziele angielskie, liście lau-

rowe, bazylia suszona

Na czarnej kartce narysujcie ołówkiem bałwana. Następnie posmarujcie go klejem i pokryjcie go mąką lub solą. Nadmiar mąki lub soli usuńcie. W kolejnym kroku stwórzcie mu guziczki, oczka, uśmiech i kapelusz z kulek ziela angielskiego. Miotłę bałwana zróbcie z liści laurowych i suszonej bazylii. Karmnik dla ptaków II h Potrzebne

będą: kartka z bloku technicznego, patyczki po lodach lub laryngologiczne, klej typu „magic”, siano, ścinki różnych włóczek, ziarenka, wata, piórka Na kartkę z bloku przyklejcie patyczki w taki sposób, żeby tworzyły domek „stojący” na patyku. Wyklejcie go sianem, kawałkami włóczek, posypcie ziarenkami. Na daszku przyklejcie watę, która będzie imitowała śnieg. Możecie przykleić też piórka. Pozostawcie do wyschnięcia.

Mięciutki niedźwiedź polarny h Potrzebne

nista

będą: kartka z bloku technicznego, mazaki, klej typu „magic”, wata, sól gruboziar-

Na kartce z bloku technicznego narysujcie mazakami niedźwiedzia polarnego, a obok niego igloo. Misia polarnego wyklejcie watą, igloo posmarujcie klejem i posypcie solą gruboziarnistą. Pozostawcie do wyschnięcia. 28

Zimowe drzewa h Potrzebne

będą: białe firanki lub serwetki koronkowe, nożyczki, niebieska kartka, klej typu „magic”, brązowy papier kolorowy, pędzel, biała farba plakatowa, ewentualnie papierowe okrągłe serwetki ażurowe Z firanek wytnijcie trójkąty – będą imitowały ośnieżone choinki. Przyklejcie je na niebieskiej kartce, doklejcie pnie wycięte z papieru kolorowego. Wytnijcie i przyklejcie również chmury i śnieg. Namalujcie pędzlem maczanym w białej farbie padający śnieg.

h Wariant:

Zamiast firanek możecie użyć papierowych okrągłych serwetek ażurowych. Dzieląc serwetkę na trzy wycinki otrzymacie trzy choinki, a serwetki przecięte na pół będą tworzyć ośnieżone wzgórza i/lub chmury.

Kula śnieżna z talerzyków papierowych h Potrzebne

będą: dwa głębokie talerzyki papierowe, farby (biała, niebieska i szara), gąbeczka, nożyczki, kawałki białych firanek, klej typu „magic”, celofan, kółeczka/śnieżynki z białej kartki wycięte dziurkaczem, ewentualnie zszywacz Jeden talerzyk pokryjcie za pomocą gąbeczki farbami w kolorach kojarzących się z zimą: niebieskim, białym i szarym. Następnie naklejcie na tak przygotowane tło trójkąty wycięte z firanek, które będą symbolizować zimowe drzewka. W drugim talerzyku wytnijcie okienko i zaklejcie je celofanem. Na wyschnięty talerzyk z tłem wysypcie kółeczka i śnieżynki z dziurkacza. Następnie sklejcie ze sobą oba talerzyki, smarując klejem po ich brzegach. Potrząsajcie tak powstałą „kulą śnieżną” i obserwujcie przez okienko, jak „pada śnieg”.

h Wskazówka: Gdy talerzyki nie będą chciały się trwale skleić, można dodatkowo zszyć ich ran-

ty przy użyciu zszywacza.

8. Kuchenna sensoryka Kuchnia to sensoryczne królestwo! Wystarczy otworzyć kilka szafek i... stymulacja wielu zmysłów, w tym przede wszystkim węchu i smaku, „dzieje się sama”! Aromatyczne przyprawy czy cytrusy, które kojarzą się z zimą, mające różne kształty i kolory... Samo otwarcie lodówki to stymulacja wzroku, węchu i smaku! W szafkach kryją się makaron, mąka, fasola, soczewica... Możecie je przesypywać, badać ich fakturę, pobudzając zmysł dotyku. Gotując, przygotowując posiłki, dostarczamy naszemu organizmowi i układowi nerwowemu wielu potrzebnych bodźców. Kuchnia może być sensorycznym placem zabaw! Tym bardziej, że zimą jest to dla dzieci i ich rodziców ostoja i oaza spokoju. To właśnie zimą, gdy ze względu na wahania pogodowe nie zawsze można wyjść do ogrodu czy parku, kuchnia staje się centrum dowodzenia sensorycznego. Zimowa herbatka dla dziadków h Potrzebne będą:

woda, czajnik, zaparzacz do herbaty, filiżanka, czarna herbata liściasta, przyprawy (cynamon, goździki, anyż, wanilia), pomarańcza, cytryna, miód Zagotujcie wodę. Do zaparzacza wsypcie herbatę, a w filiżance umieśćcie rozgrzewające przyprawy kojarzące się z zimą oraz plasterki cytrusów – wzmocnią odporność. Zalejcie herbatę wrzącą wodą (konieczna pomoc osoby dorosłej). Taką herbatą można poczęstować babcie i dziadków podczas spotkania z okazji ich święta!

Wytrawne ciastka na Dzień Szpinaku h Potrzebne będą: rondelek, łyżka do mieszania, łyżka masła, praska do czosnku, czosnek, szpi-

nak mrożony, ser feta, gotowe ciasto francuskie, piekarnik

W rondelku rozpuść łyżkę masła, przeciśnij przez praskę czosnek, wrzuć szpinak, mieszaj co jakiś czas aż do rozmrożenia szpinaku. Następnie dodaj fetę i znów wymieszaj. Pozostaw do wystygnięcia. Ciasto francuskie pokrójcie na kwadraty. Na środek każdego kwadratu nałóżcie łyżeczkę farszu, zawińcie rogi do środka. Gotowe koperty włóżcie do nagrzanego do 180°C piekarnika na około 15 minut. Cytryny w syropie imbirowym h Potrzebne

będą: 30 g korzenia imbiru, szklanka wody, sok wyciśnięty z 2 cytryn, 1½ szklanki cukru, 4 ekologiczne cytryny (sparzone), garnek z koszyczkiem i pokrywką, 4 wyparzone słoiki 106 ml z zakrętką, łyżka, nóż, deska, ewentualnie miód, litr wrzątku, tarka, szklanki, dzbanek, termos Obierzcie imbir i pokrójcie w cienkie plasterki. Do garnka wlejcie wodę i sok z cytryny, wsypcie cukier, dodajcie plasterki imbiru. Następnie włóżcie do garnka koszyczek z cytrynami pokrojonymi w cienkie plasterki. Przykryjcie wszystko pokrywką i gotujcie przez około 10 minut. Odstawcie do ostygnięcia. Ułóżcie cytryny w słoiczkach i zalejcie syropem. Zakręćcie słoiczki. Cytryny w syropie imbirowym będą doskonałym dodatkiem do herbaty, są idealne na zimowe przeziębienia. Mogą być również oryginalnym prezentem świątecznym.

h Wariant: Zetrzyjcie mały kawałek imbiru na tarce i wsypcie go do dzbanka. Zalejcie wrzątkiem

(konieczna pomoc osoby dorosłej) i odczekajcie 3 minuty. Jedną cytrynę obierzcie ze skórki, pokrójcie i wrzućcie do dzbanka, ponaciskajcie ją łyżką, by „wydusić” z niej sok. Dodajcie 3 łyżki miodu i wymieszajcie wszystko, aż miód się dobrze rozpuści. Jeśli napój przelejecie do termosu, wtedy możecie zabrać go na zimową wyprawę – z pewnością was rozgrzeje!

Herbatka dla babci i dziadka h Potrzebne

będą: sypka herbata (czarna, zielona, czerwona lub biała), miseczki z suszonymi składnikami: owoce, kwiaty i zioła (skórka z jabłka, skórka z cytryny, skórka z pomarańczy, jagody, morele, owoce dzikiej róży, lawenda, kwiaty róży, kwiaty rumianku, mięta, melisa, liście maliny, liście wiśni, rozmaryn), miseczki, łyżeczki, woreczki strunowe lub małe puszki na herbatę, wstążki, ewentualnie zasuszone zioła w gałązkach, nić kuchenna, pałeczki do sushi Do miseczki wsypcie wybrany rodzaj herbaty, następnie dodajcie aromatyczny susz (wedle uznania). Wymieszajcie składniki i przełóżcie do woreczków lub puszek, udekorujcie wstążeczką i podarujcie waszym babciom i dziadkom z okazji ich święta.

h Wariant: Możecie przygotować trudniejszą opcję, ale bardziej efektowną. Wystarczy ususzone

łodygi z kwiatami bądź ziołami przywiązać nicią wokół jednego końca pałeczki do sushi. Stworzycie w ten sposób ziołowe herbatki na patyku.

Pizza h Potrzebne będą: 800 g mąki pszennej na pizzę (typ 1050), a także mąka do podsypywania, 2 opa-

kowania suchych drożdży, 2 szczypty cukru, 400 ml letniej wody, 4 łyżki oliwy z oliwek, szczypta soli, cebula, 2 ząbki czosnku, 2 łyżki oleju, 2 puszki pomidorów, 2 łyżki koncentratu pomidorowego, 2 łyżeczki soli, 1 łyżeczka cukru, ½ łyżeczki pieprzu mielonego, ½ łyżeczki papryki mielonej słodkiej, 2 łyżeczki oregano, 5 kul mozzarelli (po 125 g) – rozdrobnionej, ulubione dodatki na pizzę (np. pieczarki, kukurydza), duża miska, noże, łyżki, łyżeczki, patelnia z pokrywką, blender, wałek, dwie blachy wyłożone papierem do pieczenia, ściereczka, piekarnik, ewentualnie kije do ogniska, folia aluminiowa, rozmaryn, oliwki, oliwa Najpierw przygotujcie ciasto. W dużej misce wymieszajcie mąkę z drożdżami i cukrem. Dolejcie wody i ugniatajcie ciasto tak długo, aż przestanie lepić się do rąk. Następnie dodajcie oliwę i sól i znowu ugniatajcie. Przykryjcie ściereczką i odstawcie do wyrośnięcia w ciepłe miejsce na minimum 30 minut. Włączcie piekarnik i ustawcie na 180oC (najlepiej z funkcją termoobiegu). W tym czasie przygotujcie sos. Cebulę i czosnek drobno posiekajcie i przez 3 minuty duście na patelni. Przełóżcie do naczynia blendera, dodajcie pomidory i zmiksujcie. Dołóżcie koncentrat, sól, cukier, pieprz, paprykę i oregano, przełóżcie na patelnię i duście całość przez około 10 minut. Ostudźcie. Wyrośnięte ciasto podzielcie na dwie części i rozwałkujcie na prostokąty odpowiadające wymiarom blaszek (możecie zamiast tego przygotować małe okrągłe pizzerinki). Ciasto posmarujcie przygotowanym sosem i posypcie mozzarellą. Teraz połóżcie ulubione dodatki. Pieczcie przez około 35 minut.

h Wariant: Przygotowane ciasto świetnie nadaje się jako ciasto na chlebek na patyku na zimowe

ognisko. Końcówkę kijów owińcie folią aluminiową. Z ciasta przygotujcie „wężyki” i owińcie je wokół kijków. Chlebki pieczcie kilka minut nad ogniem, obracając patykiem. Z ciasta możecie również zrobić pitę. Uformujcie okrągłe placki i posypcie wybranymi ziołami (np. rozmarynem) lub pokrojonymi oliwkami. Po upieczeniu w piekarniku skropcie oliwą albo wytnijcie w nich kieszonki i wypełnijcie ulubionymi składnikami.

Karnawałowe donuty h Potrzebne będą: ½ kg mąki pszennej i mąka do podsypywania, 2 szczypty soli, szklanka mleka,

ziarna wanilii z laską, 50 g świeżych drożdży, 100 g cukru, 100 g masła, 8 żółtek jajek, 1 l oleju rzepakowego, na lukier: 300 g cukru pudru, sok z cytryny, 8 łyżek wody, barwniki spożywcze (lub sok z buraka, kurkuma, kakao), kolorowe posypki, duża miska, sitko, łyżeczki i łyżki, rondelek, ściereczka, wałek, szklanka, kieliszek (literatka), duży garnek, termometr kuchenny, łyżka cedzakowa, ręcznik papierowy

Do miski przesiejcie mąkę i sól, po czym zróbcie zagłębienie. Mleko zagotujecie z ziarnami wanilii i laską, ostudźcie tak, by było letnie. Drożdże rozetrzyjcie z niewielką ilością cukru i wymieszajcie dokładnie z mlekiem (po uprzednim wyjęciu laski wanilii). Całość wlejcie do miski z mąką i wymieszajcie. Powstanie zaczyn. Przykryjcie ściereczką i odstawcie w ciepłe miejsce na około 15 minut. W tym czasie roztopcie masło. Zaczyn wymieszajcie z płynnym masłem i żółtkami jajek. Ugniatajcie ciasto, aż będzie się odklejało od dłoni. Gotowe ciasto odstawicie ponownie do wyrośnięcia na około 15 minut. Następnie ponownie je zagniećcie i rozwałkujcie na grubość około 0,5 cm na blacie posypanym mąką. Wytnijcie szklanką kółka, a w każdym kółku wytnijcie kieliszkiem mniejsze kółka. Odstawcie ponownie do wyrośnięcia. Uwaga! Proces smażenia bezpieczniej wykonać bez udziału dzieci lub w odpowiedniej odległości. Olej w garnku rozgrzej do 180°C (sprawdź temperaturę termometrem kuchennym). Donaty smaż z obu stron na złoty kolor, wyciągaj je łyżką cedzakową i układaj na ręczniku papierowym, by ociekły z nadmiaru tłuszczu. Odstaw do ostudzenia. Przesiany cukier puder połączcie z sokiem z cytryny i wodą. Mieszajcie do uzyskania gładkiej konsystencji. Podzielcie tak powstały lukier na części i przelejcie na talerz – do każdego dodajcie inny barwnik. Donaty zanurzajcie w polewie, skorzystajcie z ulubionych posypek. h Wariant:

Z przygotowanego ciasta możecie zrobić minipączki. Wystarczy uformować małe kuleczki zamiast wycinać oponki.

Świąteczne pierniczki h Potrzebne będą: 400 ml miodu, 100 g masła, 4 szklanki mąki tortowej, 2 łyżki gorzkiego kakao,

½ torebki przyprawy do piernika, 1 łyżeczka sody, 1 szklanka cukru brązowego, 2 jajka, rondelek, duża miska, folia spożywcza, wałek, foremki do wykrawania ciasteczek Miód z masłem rozpuśćcie. Mąkę, kakao, przyprawę do piernika, sodę oraz cukier wymieszajcie w dużej misce. Dodajcie jajka oraz przestudzony rozpuszczony miód z masłem. Ugniatajcie. Całość owińcie folią spożywczą i odstawcie do lodówki. Po upływie co najmniej godziny wyjmijcie z lodówki. Rozwałkowujcie ciasto na grubość około 3 mm, wycinajcie pierniki w różnych kształtach. Pieczcie około 8 minut w temperaturze 180°C.

Aromatyczne kakao h Potrzebne

będą: 3 łyżki naturalnego kakao, ½ szklanki wrzątku, 2 szklanki mleka, 1 łyżeczka cynamonu, 1 opakowanie cukru waniliowego, maleńka szczypta mielonej papryczki chili, rondelek, kubki, ewentualnie cukier Kakao wymieszaj z wrzątkiem tak, by nie było grudek. Mleko zagotuj i chwilę ostudź. Dodajcie do mleka cynamon, cukier waniliowy i chili. Wlejcie rozpuszczone kakao. Całość gotuj około 2 minuty. Możecie dosłodzić, jeśli napój wydaje się za mało słodki.

Śnieżna chatka h Potrzebne będą: 1 kostka masła, 1 szklanka cukru, 6 serków waniliowych homogenizowanych,

¾ szklanki mleka i oprócz tego 4 łyżki, ½ kg herbatników, 1 tabliczka czekolady, paczka wiórków kokosowych, rondelek, prostokątna deska, folia aluminiowa, głęboki talerz, ewentualnie pucharki lub szklanki, biała czekolada

Kostkę masła rozpuśćcie w rondelku. Gdy wystygnie, dodajcie cukier i serki homogenizowane i dokładnie wymieszajcie. Krem jest już gotowy! Deskę wyłóżcie folią aluminiową. Wlejcie mleko na głęboki talerz i przez chwilę namoczcie w nim herbatniki. Następnie układajcie je na desce, żeby stworzyły prostokąt (krótszy bok to trzy herbatniki, a dłuższy – cztery). Na warstwę herbatników wykładajcie krem – czynność powtarzajcie aż do wyczerpania składników, 32

pamiętając, by ostatnia warstwa zawierała herbatniki i krem tylko na środku. Chwyćcie folię wzdłuż dłuższych brzegów (dwa graniczne rzędy) tak, by je złączyć z ostatnim pojedynczym rzędem herbatników na wierzchu ciasta – ma powstać „daszek”. Owińcie folią ciasto i wstawcie do lodówki na co najmniej godzinę. W tym czasie przygotujcie polewę czekoladową. Do rondelka dodajcie 4 łyżki mleka i połamaną na drobne kawałki czekoladę. Podgrzewajcie do momentu, aż czekolada się rozpuści. Odstawcie na chwilę garnek w chłodne miejsce, aby polewa trochę ostygła (jednak nie czekajcie zbyt długo, bo czekolada może znów stwardnieć). Wyjmijcie ciasto z lodówki, polejcie polewą i posypcie wiórkami kokosowymi, po czym ponownie włóżcie do lodówki na pół godziny. h Wariant:

Deser ten możecie przygotować również w pucharkach, przekładając pokruszone herbatniki kremem z serków, a na koniec polewając roztopioną białą czekoladą i posypując wiórkami kokosowymi.

Sałatka wigilijna h Potrzebne będą: garść suszonych śliwek (bez pestek), garść suszonych moreli, garść orzechów

włoskich, 2 łyżki rodzynek, 5 daktyli (bez pestek), banan, miód, 1 łyżeczka cynamonu, puszka ananasów, 1 łyżka posiekanych migdałów, wrzątek Śliwki, morele, orzechy, migdały, rodzynki i daktyle zalej wrzątkiem. Banana z miodem i cynamonem rozgniećcie na papkę. Ananasy pokrójcie w grubą kostkę. Odcedzone owoce i orzechy wymieszajcie z bananową papką i ananasem.

Choinka z piernika h Potrzebne będą: 60 g masła, 400 g cukru, 5 łyżek miodu, sok z jednej cytryny, 1 jajko, szczypta

soli, 1 opakowania przyprawy do piernika, 650 g mąki, 3 łyżeczki proszku do pieczenia, nieco margaryny, 2 łyżki mleka skondensowanego, lukier, cukier puder do dekoracji, wałek, nóż

Rozpuśćcie masło z cukrem, miodem i sokiem z cytryny. Po przestudzeniu dodajcie jajko, sól i przyprawę do piernika oraz mąkę wymieszaną z proszkiem do pieczenia. Wyróbcie ciasto i odstawcie na godzinę do lodówki. Rozwałkujcie ciasto na grubość około 1 cm. Wytnijcie nożem dziewięć różnej wielkości gwiazdek. Ułóżcie gwiazdki na blasze do pieczenia nasmarowanej tłuszczem. Na każdą gwiazdkę nałóżcie mleko skondensowane. Pieczcie 20 minut w piekarniku w temperaturze 175°C. Wystudzone gwiazdki ułóżcie jedną na drugą i sklejcie lukrem. Całość posypcie cukrem pudrem. Czekoladowe śnieżki h Potrzebne

będą: ½ szklanki mleka, ¼ szklanki cukru, ½ kostki masła, 4 łyżki kakao, 800 g drobno pokruszonych ciastek (bez owoców i żelatyny), 1 słoik powidła śliwkowego, 4 łyżki kremu orzechowego, olejek migdałowy, ½ szklanki dowolnych bakali (wcześniej namoczonych), wiórki kokosowe, rondelek Mleko, cukier, masło i kakao zagotujcie. Lekko ostudźcie, a następnie wymieszajcie z pokruszonymi ciastkami, powidłem, kremem orzechowym, olejkiem. Dodajcie bakalie. Wszystko zagniećcie do otrzymania jednolitej masy, z której następnie będziecie formować kulki i obtaczać je w wiórkach kokosowych. Kulki wstawcie do lodówki na pół godziny.

Ciasteczka owsiano-czekoladowe h Potrzebne

będą: 1 szklanka płatków owsianych górskich, 2 łyżki mąki pszennej lub owsianej, 1 duże jajko, 2 łyżki gorzkiego kakao, 3 łyżki cukru trzcinowego (można zastąpić go miodem), ¼ kostki masła, silikonowe foremki na batony musli lub nóż 33

W misce wymieszajcie wszystkie składniki. Masę możecie wkładać do silikonowych foremek na batony musli lub zrobić duży wałek o średnicy około 5 cm i kroić na krążki o grubości około 0,5 cm. Pieczcie w piekarniku nagrzanym do 175°C przez około 15 minut. Aromatyzowana oliwa h Potrzebne

będą: słoiczki lub szklane buteleczki, 1 szklanka oliwy, 1 łyżeczka czosnku w płatkach, 1 łyżeczka posiekanej słodkiej papryki, 2 szczypty rozmarynu, 1 płaska łyżeczka oregano, ewentualnie sucha ostra papryczka Do słoiczka lub szklanej buteleczki wlejcie oliwę. Dodajcie czosnek, słodką paprykę, rozmaryn, oregano. Możecie też zrobić oliwę wyłącznie z czosnkiem czy z rozmarynem albo z suchą ostrą papryczką. Zakręćcie słoiczek/buteleczkę, wstrząśnijcie.

Poncz świąteczny h Potrzebne

będą: 2 łyżki herbaty rooibos, 2 goździki, 2 laski cynamonu, kawałek korzenia lukrecji, 1½ litra wrzącej wody, 2 cytryny, 2 pomarańcze, pół litra soku jabłkowego, miód, sito, chochla, kubeczki Herbatę z goździkami, cynamonem i korzeniem lukrecji zalej wrzątkiem i parz przez 5 minut. Cytryny i pomarańcze dokładnie umyjcie i pokrójcie w cienie plasterki. Plasterki wrzućcie do soku jabłkowego i delikatnie podgrzejcie. Herbatę przelejcie przez sito do soku z owocami. Dosładzajcie miodem.

9. Sprawne dłonie Zabawy manipulacyjne są bardzo istotne dla rozwoju dziecka i są ściśle powiązane z właściwą regulacją sensoryczną w naszym układzie nerwowym. Dziecko manipulując przedmiotami, angażuje wzrok, słuch, dotyk oraz złożone ruchy rąk. Ten etap stanowi podstawę dla późniejszych, bardziej skomplikowanych zabaw. Przede wszystkim jednak manipulowanie służy doskonaleniu ruchów dłoni, których sprawność niezbędna jest do rozpoczęcia nauki pisania. Zima sprzyja tego typu działaniom – jest to czas tworzenia ozdób świątecznych, lepienia kulek ze śniegu, wycinania papierowych śnieżynek czy walentynkowych serduszek... Pop it! h Potrzebne będą: nożyczki, linijka, arkusze pianki EVA, wytłoczka po czekoladkach, klej, ewen-

tualnie pianka foamiran w różnych kolorach, dwie takie same wkładki z gier pozostałe po wypchnięciu okrągłych żetonów (lub jakakolwiek tekturka z 9 okrągłymi otworami, najlepiej w konfiguracji 3 x 3), cyrkiel, kieliszek z ugotowanym jajkiem, suszarka do włosów

Wytnijcie z pianki dwie ramki tak, by pasowały na obwód wytłoczek po czekoladkach. Pomiędzy dwie ramki włóżcie wytłoczkę i sklejcie je. Teraz możecie wykorzystać pop it do zabawy – naciskajcie wszystkie pola, następnie odwróćcie na drugą stronę i zabawa znów gotowa! h Wariant:

Z pianki foamiran wytnijcie tyle większych kolorowych kwadratów, ile macie otworów w tekturce (długość boku kwadratu musi być większa o ok. 4 mm niż średnica otworów we wkładce). Ułóżcie kwadraty na otworach jednej tekturki, zakrywając wszystkie dziury, i sklejcie kwadraty z tekturką. Nałóżcie równo drugą tekturkę i również sklejcie. Zróbcie ramkę z pianki EVA. Każde tak powstałe kolorowe kółeczko kolejno nakładajcie na jajko na kieliszku i podgrzewajcie suszarką, dopóki nie powstanie stożek (pianka naciągnie się pod wpływem ciepła). Zabawka do naciskania gotowa!

Bałwan ulepiony – bałwan roztopiony h Potrzebne będą: przezroczysty woreczek strunowy, marker, przezroczysty żel do włosów, małe

kulki styropianowe, ewentualnie białe małe przedmioty (np. pompony, guziki, szklane kulki, koraliki)

Na woreczku strunowym narysujcie markerem kontur bałwana. Do woreczka strunowego dodajcie żel i wsypcie cztery łyżki kuleczek styropianowych. Zamknijcie szczelnie woreczek. Przesuwajcie palcami kuleczki do środka bałwanka. Gdy bałwanek będzie „ulepiony” (wszystkie kuleczki znajdą się w obrębie konturu), wtedy mocno uderzcie otwartą dłonią w bałwanka, wołając Bałwan ulepiony – bałwan roztopiony! i zacznijcie zabawę od nowa. h Wariant:

Do woreczka strunowego możecie włożyć małe białe przedmioty, wówczas dzieci będą miały różne odczucia dotykowe (niektóre przedmioty będą się przesuwały łatwiej, a inne trudniej).

Zimowy tor przeszkód dla dłoni h Potrzebne

będą: tacki aluminiowe, płatki kosmetyczne, kroplomierz, barwiona woda w pojemniczkach, kula styropianowa, białe patyczki-liczmany, karty ze szlaczkiem do wycięcia (np. zygzak, sinusoida), nożyczki, białe i niebieskie pompony, szczypce, dwie miseczki, koraliki, druciki kreatywne, figurki zimowych zwierząt leśnych lub polarnych, narysowany na pokrywce od pudełka po butach bałwan, plastikowa igła, białe piórka, białe antypoślizgowe podkładki 35

pod mydło (z przyssawkami), szklane kulki w „zimowych” kolorach, ażurowy wkład do zlewozmywaka, paski materiału w odcieniach bieli i błękitu, zalaminowane wzory śnieżynek (wzory do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), plastelina, dziurkacze (także ozdobne), białe kartki papieru Stwórz zimowe stacje motoryczne dla gimnastyki dłoni. Każdą stację przygotuj na aluminiowej tacce i ułóż w okręgu na stoliku lub dywanie: • kolorowy bałwanek – z płatków kosmetycznych ułóżcie bałwana i za pomocą kroplomierza „pomalujcie” go wodą barwioną na dowolny kolor; • płatek śniegu – do kuli styropianowej powciskajcie patyczki, tworząc „płatek śniegu”; • pada śnieg – tnijcie po szlaczku, który symbolizuje tor spadania śnieżynek; • śnieżki – za pomocą szczypiec przekładajcie pompony z jednej miseczki do drugiej; • śnieżynki – nawlekajcie koraliki na śnieżynkę zrobioną z drucików kreatywnych (trzy druciki połączone na środku); • zimowe zwierzęta – odwijacie druciki kreatywne owinięte szczelnie wokół figurek zwierząt kojarzących się z zimą; • bałwanek – na sylwecie bałwanka narysowanej na wieczku od pudełka po butach zróbcie otwory (np. plastikową igłą), a następnie umieśćcie w otworach białe piórka; • zimowe wzory – układajcie szklane kulki na przyssawkach od antypoślizgowej podkładki pod mydło; • kocyk – przekładajcie pasy materiału przez otwory we wkładce do zlewozmywaka tak, aby powstał dowolny wzór; • plastelinowe śnieżynki – rozcierajcie plastelinę na konturach śnieżynek (ze wzorów); • śnieżne confetti – używając różnych dziurkaczy i białych kartek zróbcie zimowe confetti. h Wariant:

Gdy przygotujesz każdą stację podwójnie, możecie podzielić się na drużyny i zorganizować zimowe zawody sprawnych rączek.

Guzikowe zabawy h Potrzebne

będą: guziki o różnych kształtach i kolorach, druciki kreatywne, plastelina, makaron spaghetti, pudełko z pokrywką, w której wycięto podłużny otwór jak w skarbonce, guzikowy geoplan (tekturka, na której w rzędach przyszyte są guziki), gumki recepturki, odzież z guzikami Guzikami możecie się bawić na różne sposoby. Możecie je segregować zgodnie z przyjętymi kategoriami (np. wedle kolorów, liczby dziurek, kształtu czy wielkości) albo zaproponować inne kreatywne zabawy. Jeśli na drucik kreatywny nawleczecie dużo guzików, powstanie guzikowa gąsienica. Wykonajcie pagórek z plasteliny i wbijcie w niego nitkę makaronu spaghetti, po czym nakładajcie na nią guziki. Możecie układać wieże z guzików lub układać rytmy. Z pudełka po butach zróbcie skarbonkę na guziki i zróbcie zawody we wrzucaniu guzików do skarbonki na czas. Twórzcie wzory, naciągając gumki recepturki na guziki przyszyte do tekturki. Zbierzcie w sali przedszkolnej różnego rodzaju odzież z guzikami (bluzki, kurtki, spodnie itd.) i zorganizujcie trening zapinania różnych guzików.

Walentynkowe tunele h Potrzebne będą: wieczko od dużego pudełka po butach, czerwony papier kolorowy, czerwone

paski kartonu (o długości ok. 10 cm i szerokości 1 cm), czerwona szklana kuleczka, klej, nożyczki, ewentualnie rolki po papierze toaletowym, dwustronna taśma klejąca, pinezki, tablica korkowa, czerwone apaszki związane w sznur

Wyklejcie dno i boki wieczka czerwonym papierem. Z czerwonych pasków zróbcie „tunele” w kształcie serc (jeden tunel powstaje w ten sposób, że oba końce paska przyklejacie do dna, bardzo blisko siebie – w odległości minimalnie większej niż średnica kulki – utworzy się łuk, który następnie trzeba przycisnąć palcem na środku w dół, by utworzył się kształt serca). Wrzućcie szklaną kuleczkę na dno wieczka i przeprowadźcie przez wszystkie serduszkowe łuki, odpowiednio manewrując pokrywką. h Wariant:

Potnijcie rolki papieru na pierścienie. Ustawcie je w niedalekich odstępach w kształt dużego serca tak, by razem tworzyły tunel. Przyklejcie je do dywanu dwustronną taśmą klejącą. Przeciągnijcie sznur apaszek przez tak powstały tunel. Jeśli serce miałoby pełnić funkcję dekoracyjną na dłużej – pierścienie należy przykleić na drzwiach lub zamocować za pomocą pinezek na tablicy korkowej.

Zimowe woreczki sensoryczne h Potrzebne będą: kawałki tkanin (w kolorze białym, niebieskim, szarym), mazaki do tkanin, ma-

szyna do szycia, kasza, ryż, fasola, groch

Tkaniny potnijcie na kwadraty wielkości 12 x 12 cm. Następnie ozdóbcie kwadraty, rysując na nich coś, co kojarzy się ze Świętami – choinki, bombki, Mikołaja itd. Gdy rysunki są już gotowe, zszyj pary kwadratów za pomocą maszyny do szycia wzdłuż trzech boków. Wypełnijcie tak powstałe woreczki np. kaszą, ryżem, fasolą, grochem, a na końcu zszyjcie także czwarty bok. h Wskazówka:

Pamiętaj, aby kwadraty zszyć obrazkami do siebie. Po zszyciu trzech boków woreczek należy wywinąć na drugą stronę – dzięki temu obrazek będzie widoczny, a szew – nie.

Pięć bałwanków h Potrzebne będą: białe rękawiczki gumowe (po jednej dla każdego dziecka), treść rymowanki

Załóżcie na wybraną dłoń rękawiczkę. Recytujcie wierszyk, jednocześnie ilustrując treść rymowanki gestami: Pierwszy bałwanek się uśmiecha, dzieci pokazują na mały palec dłoni w rękawiczce palcem wskazującym drugiej dłoni

drugi bałwanek mu ucieka!

palcem serdecznym dłoni w rękawiczce „uciekają” po dywanie lub blacie stołu

Trzeci bałwanek podskakuje,

machają palcem środkowym w rękawiczce

czwarty piątego całuje!

przykładają palec wskazujący dłoni w rękawiczce do kciuka tej samej dłoni

Wszystkie bałwanki się przytulają zaciskają dłoń w rękawiczce w pięść

i drugą dłoń już tu zapraszają!

wykonują dłonią w rękawiczce gest zapraszania, po czym zdejmują rękawiczkę, zakładają ją na drugą dłoń i zabawa rozpoczyna się od początku

Pisanie w soli h Potrzebne będą: tacki (dla każdego dziecka), sól grubo- i drobnoziarnista, ewentualnie brokat

biodegradowalny

Wysyp sól (ewentualnie z brokatem) na tacki. Poproś dzieci o napisanie swojego imienia paluszkiem (młodsze dzieci mogą spróbować napisać pierwszą literę swojego imienia). Możesz również zaproponować dzieciom stworzenie zimowego obrazka. Poproś dzieci o malowanie każdym palcem po kolei, odbijanie całych dłoni, a następnie odcisków poszczególnych palców. 37

Śnieżny gniotek h Potrzebne będą: duże balony, śnieg, lejek z plastikowej butelki, ewentualnie drewniana łyżka

Podczas zabawy na śniegu spróbujcie wykonać śnieżne gniotki, jednak zamiast klasycznego wypełnienia mąką ziemniaczaną – wypełnijcie balony śniegiem! Zawiążcie je i bawcie się, dopóki śnieg nie stopnieje w waszych dłoniach. h Wskazówka: Balon najprościej napełnić używając lejka z plastikowej butelki (powstałego przez

odcięcie jej górnej części) – balon nakładamy na szyjkę, a następnie do lejka wrzucamy śnieg. Gdyby był zbyt ubity – przepychamy go przez szyjkę lejka przy użyciu trzonka drewnianej łyżki.

Wyścigi manualne h Potrzebne będą: ogród, śnieg, ciepłe rękawiczki

Pora na wyścigi manualne! Podzielcie się na drużyny (dwie lub więcej). Na sygnał dźwiękowy dzieci mają za zadanie ulepić jak najwięcej kulek śnieżnych! Można odliczać czas, np. 3 minuty i po jego upływie sprawdzić, która drużyna wygrała. h Wskazówka:

igloo!

Z wykonanych kulek – szczególnie gdy będzie ich dużo – możecie zbudować

Gniotek z zimnych kulek hydrożelowych h Potrzebne będą: duży balon, zużyte kulki hydrożelowe, lejek z szeroką szyjką lub lejek z plasti-

kowej butelki (opis wykonania lejka znajduje się powyżej)

W balonie przy pomocy lejka umieśćcie kulki hydrożelowe (najlepiej jeśli będą to kulki, którymi dzieci się już bawiły – warto dać im drugie życie i ich nie wyrzucać). Zawiążcie balon. Gotowego gniotka włóżcie do zamrażalnika lub lodówki. Trzymajcie w zamrażalniku tak długo, aż kulki będą zimne, ale nie zamrożone! Cztery śnieżynki h Potrzebne będą: tekst masażyku

Poproś dzieci, by dobrały się w pary. Będą wykonywać masażyk na plecach koleżanki lub kolegi. Pierwsza śnieżynka wirowała dzieci kreślą spiralę na plecach partnera

i w słoneczku błyszczała.

delikatnie opuszkami palców dotykają płatków uszu osoby siedzącej z przodu

Druga z drzewa spadła

dotykają pleców otwartą dłonią

i na ramieniu osiadła. kładą dłoń na ramieniu

Trzecia za kołnierz wleciała głaszczą po karku

i w dół pleców poleciała.

przesuwają dłoń w dół pleców

Ostatnia się rozpuściła

otwartą dłonią masują całe plecy kolistymi ruchami

i włosy ci zmoczyła.

delikatnie dotykają włosów partnera

10. Trening umysłu Zabawy, które angażują zmysły, pozwalają pobudzić mózg i dostarczyć mu niezbędnych bodźców do rozwoju. Kiedy nauka przybiera formę zabawy i stanowi przyjemną aktywność, wtedy zostaje obudzona wewnętrzna motywacja do poszukiwania wiedzy i rozwiązywania problemów. Zabawy sensoryczne to doskonały trening rozwijający koncentrację, spostrzegawczość, uwagę, logiczne myślenie oraz pamięć. Przypadające w zimie Dzień Mózgu, Dzień Puzzli czy nawet Dzień Pizzy to doskonała okazja do tego, by poćwiczyć umysł! Lustrzane śnieżynki h Potrzebne będą: lustro akrylowe dwuskrzydłowe, tacka lustrzana, bambusowe patyczki kosme-

tyczne pocięte na dwa i trzy kawałki, ewentualnie drobne niebieskie i białe klocki, niebieskie elementy z zabawki typu mozaika, białe pompony, guziki Lusterko połóżcie na lustrzanej tacy. W rogu zacznijcie układać ¼ śnieżynki, a cała śnieżynka ukaże się w lustrze.

h Wariant:

Możecie spróbować układać śnieżynki z innych przedmiotów, np. klocków, elementów z mozaiki, białych pomponów czy guzików.

Łyżwiarz/łyżwiarka h Potrzebne

będą: przezroczysta kuweta, kasza manna lub mąka, karty wzorów (np. spirale, zygzaki, fale, serce, „leniwa ósemka”, litery – przygotowane przez nauczyciela, dostosowane do możliwości konkretnych dzieci), pędzelek, sylweta łyżwiarki/łyżwiarza (wzory do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), ewentualnie mocny magnes z rączką, plastelina, magnes-pastylka Wsypcie kaszę mannę lub mąkę do kuwety, a pod kuwetę włóżcie kartę z dowolnym wzorem. Przesuwajcie pędzelkiem, na którym naklejona jest sylweta i tym samym odkrywajcie wzór. Następnie niech łyżwiarz/łyżwiarka „przejedzie” kilka razy po odsłoniętym wzorze.

h Wariant: W kuwecie z kaszą manną lub mąką umieśćcie łyżwiarza/łyżwiarkę z magnesem (syl-

wetę należy wydrukować na grubszym papierze i ustawić na magnesie wykorzystując podstawkę z plasteliny). Trzymając magnes z rączką, sięgnijcie pod stolik, na którym położna jest kuweta. Przesuwajcie magnesem z rączką pod stolikiem i obserwujcie taniec łyżwiarza/łyżwiarki.

h Wskazówka: Magnes musi być naprawdę mocny. Jeśli będzie za słaby, by spiąć magnesy przez

stolik i plastikową kuwetę, możecie postawić kuwetę na dwóch krzesłach tak, by podpierała się tylko po bokach – manewrujcie magnesem bezpośrednio po spodniej części kuwety.

Dino-pomiary h Potrzebne będą: figurki dinozaurów, klocki (takiego samego kształtu i rozmiaru), sznurki, no-

życzki, ewentualnie waga kuchenna

Zmierzcie rozmiary (wysokość i długość) dinozaurów za pomocą klocków ułożonych w wieżę bądź rząd. Porównajcie wieże i rzędy – który dinozaur jest najwyższy? Który najdłuższy? Weźcie sznurki i obtoczcie każdego dinozaura innym sznurkiem, obetnijcie nadmiar sznurków. Porównajcie długość sznurków. h Wariant:

Za pomocą wagi kuchennej zważcie wasze dinozaury. Która figurka jest najcięższa, a która najlżejsza? Ustawcie figurki od najlżejszej do najcięższej. 39

Matematyczna pizza h Potrzebne

będą: papierowe okrągłe talerzyki (dla każdego uczestnika po jednym), składniki na pizzę (pieczarki, pomidor, ser, salami, oliwka, papryka) wycięte z kolorowego papieru (lub uformowane z plasteliny), dwie kostki – jedna z klasycznymi oczkami, druga z narysowanymi składnikami na pizzę, ewentualnie klej, nożyczki Weźcie dwie kostki i rzućcie nimi – wskażą one rodzaj i liczbę składników, jakie należy położyć na waszą „pizzę z papierowego talerzyka”. Ustalcie liczbę rzutów, jaką każdy z was musi wykonać. Ciekawe, jakie rodzaje pizzy powstaną? Kto z was będzie miał pizzę z największą ilością sera, która będzie miała najwięcej składników, a może będzie taka, na której znajdą się wszystkie składniki? Możecie na talerzykach układać papierowe składniki lub lepić je z plasteliny.

h Wariant: Weźcie talerzyki i przyklejcie na nich składniki. Przetnijcie pizzę na połowę, na czte-

ry i na osiem równych części. Porozmawiajcie o tym podziale.

Matematyczna choinka h Potrzebne będą: bombki, łańcuchy, papierowe śnieżynki i inne ozdoby choinkowe, metr

Wspólnie ubierzcie choinkę. Następnie pobawcie się w rozwiązywanie zadań matematycznych. Przykładowe zadania: • Policz, ile jest bombek na choince; • Policz duże/małe bombki. Porównaj, których jest więcej, a których mniej. O ile?; • Policz np. śnieżynki/cukierki/dzwoneczki; • Za pomocą łańcucha zmierz, jak duża jest przedszkolna sala (zmierz długość i szerokość pokoju, licząc liczbę łańcuchów, jaka zmieści się na podłodze); • Porównajcie długość łańcuchów na choince, układając je obok siebie na podłodze. Sprawdźcie, który jest najdłuższy, a który najkrótszy. Zmierzcie je metrem, potwierdzając poprawność swoich działań. Dzień Mózgu h Potrzebne będą: orzechy włoskie, domowa ciastolina w kolorze jasnego różu

Zaproponuj dzieciom rozmowę o mózgu, o tym, do czego służy i jak wiele funkcji pełni. Pokaż dzieciom, jak wygląda mózg, porównując jego wygląd do orzecha włoskiego. Rozłup orzech (postaraj się nie połamać jego wnętrza!) i poproś dzieci, by mu się przyglądnęły. Następnie przygotujcie razem ciastolinę z mąki, oleju, wody i barwnika spożywczego (mieszamy składniki aż do uzyskania masy, która nie będzie kleiła się do rąk) – niech każde dziecko pobawi się masą. Możesz uświadomić dzieciom, że mózg podczas takiej zabawy też bardzo ciężko pracuje. Następnie niech dzieci spróbują ulepić z ciastoliny model mózgu według własnego pomysłu. Układanka lewopółkulowa z użyciem kostek lodu h Potrzebne będą:

różnokolorowe plastikowe kostki do napojów (wielokrotnego użytku) – dwa takie same zestawy na dwoje dzieci Pobawcie się w układanki lewopółkulowe. Dobierzcie się w pary. Jedna osoba wymyśla wzór/ sekwencję do ułożenia, druga osoba próbuje ją odtworzyć. Następnie można utrudnić zadanie – po ułożeniu sekwencji osoba zasłania swój wzór, a druga osoba odtwarza go z pamięci.

h Wariant I: By ubogacić sensoryczne doznania, możecie przed przystąpieniem do zabawy wło-

żyć kostki do zamrażalnika lub lodówki.

h Wariant

II: Zadanie to można wykonać przy użyciu kolorowych kostek prawdziwego lodu. Wystarczy rozcieńczyć farbę z wodą, wlać do foremek na kostki lodu, zamrozić, a następnie bawić się w taki sposób, jak opisano wyżej!

Dzień Puzzli h Potrzebne będą: kartka z bloku technicznego bądź tekturka, mazaki

Namalujcie na kartce z bloku technicznego bądź tekturce zimowy obrazek. Starajcie się zamalować całą stronę. Następnie potnijcie wasze obrazki na części (w zależności od wieku i umiejętności dzieci, mogą to być trzy części lub więcej). Po wymieszaniu postarajcie się ułożyć obrazki z powrotem w całość.

11. Zrób to sam

Dzieci majsterkując, uczą się precyzji, rozwijają zdolności manualne, a co najważniejsze – dostrzegają w zwykłych przedmiotach niecodzienne zastosowania. Tworzenie ze zwyczajnych, często już niepotrzebnych rzeczy, nowych przedmiotów, uczy kreatywności, szacunku do zasobów przyrody, gospodarności. Pozwala też nauczyć się posługiwać prostymi narzędziami w bezpieczny sposób. Zima to świetny okres na majsterkowanie. Proponowane tu aktywności nie tylko zagospodarują twórczo czas, lecz także zaowocują wytworami, które oprócz tego, że będą cieszyć oko, mogą okazać się użyteczne. Zimowe stempelki h Potrzebne

będą: białe zakrętki od kremu czekoladowego, klej na gorąco, korki od wina, kwadratowe tekturki (10 x 10 cm), sznurek typu szpagat, gęste farby do stempli rozlane na papierowe talerzyki, arkusze papieru pakowego, ewentualnie arkusz tektury falistej, rolki po papierze toaletowym, ziarna białej fasoli Na zakrętce od kremu czekoladowego gorącym klejem „narysujcie” kształty śnieżynek (ta część zabawy powinna być przeprowadzona pod ścisłym nadzorem osoby dorosłej). Od spodu zakrętki przyklejcie korek. Stempel gotowy! Możecie również zrobić stemple z tekturowych kwadratów, na których nakleicie sznurek ułożony we wzory kojarzący się z zimą. Z drugiej strony przyklejcie korek lub zakrętkę. Stemple maczajcie w farbach i odbijajcie na arkuszach papieru pakowego, tworząc swój własny papier ozdobny.

h Wariant: Arkusz tektury falistej owińcie wokół rolki po papierze toaletowym, sklejcie jej brze-

gi. Do innej rolki przyklejcie w miarę równych odstępach ziarna fasoli. Możecie również owinąć sznurek wzdłuż innej rolki, w systematycznych odstępach. Tak przygotowane rolki spełnią funkcje fakturowych wałeczków, przy pomocy których szybciej ozdobicie papier pakowy.

Kula śnieżna h Potrzebne

będą: mała figurka (najlepiej kojarząca się z zimą, np. bałwan), okrągły słoik z zakrętką (np. na przyprawy), klej na gorąco, woda, kilka kropli gliceryny, srebrny brokat biodegradowalny, elementy imitujące śnieg (np. kuleczki styropianu, brokatowe śnieżynki) Małą figurkę przyklejcie klejem na gorąco do spodu zakrętki od słoika. Do słoika wlejcie kilka kropel gliceryny oraz wypełnijcie go do ⅔ wodą. Dodajcie elementy imitujące śnieg oraz brokat. Zakręćcie słoiczek i postawcie go na zakrętce – powstała śnieżna kula! Teraz możecie potrząsać słoiczkiem i obserwować, jak w kuli pada śnieg.

Ptasie smakołyki h Potrzebne będą:

miska, łyżka, ziarna dla ptaków, kostka smalcu, foremki do ciasteczek, słomka do napojów, pergamin, sznurek typu szpagat, ewentualnie szyszki (z otwartymi łuskami), masło orzechowe

W misce wymieszajcie ziarna ze smalcem (smalec powinien być w temperaturze pokojowej – zimny będzie trudno mieszać). Ułóżcie na pergaminie foremki do ciasteczek i napełnijcie je mieszanką z miski. Wyrównajcie łyżką. Z pomocą słomki do napojów w każdym ciasteczku zróbcie dziurkę. Włóżcie do lodówki na dwie godziny. Po tym czasie wyjmijcie ciasteczka z foremek. Zawieście ptasie smakołyki na kawałkach sznurka (przewlekając sznurek przez 42

uprzednio zrobione otwory). Ciekawym pomysłem będzie zrobienie całej girlandy ciasteczek. Połączcie ciasteczka w jeden łańcuch, wiążąc kolejne ogniwa. Jeśli zawiesicie smakołyki w pobliżu okien, stworzycie doskonały punkt obserwacyjny. h Wariant: Owińcie wokół szyszki (jodłowej lub świerkowej) sznurek, a na końcu zróbcie pętel-

kę – zawieszkę. Wsmarujcie masło orzechowe w szyszkę. Obsypcie obficie ziarnami. Zawieście na drzewie.

Lampion z dinozaurami h Potrzebne będą: słoik, pędzel, farba akrylowa o jasnym odcieniu, dinozaury wycięte z czarne-

go papieru samoprzylepnego (można je odrysować od szablonów – szablony do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), mech (najpewniej z hodowli), małe lampki na baterie (np. choinkowe), gwoździk, młoteczek, ewentualnie dwa papierowe talerzyki z wyciętym kołem w środku, bibuła witrażowa, klej, taśma klejąca, zszywacz, nożyczki, papier kolorowy, sznurek Pomalujcie słoik od zewnętrznej strony, a w środku naklejcie dinozaury. Do słoika włóżcie mech i lampki. Zakręćcie słoik, a w zakrętce gwoździkiem zróbcie kilka dziurek. Lampion gotowy!

h Wariant:

Przygotujcie dwa papierowe talerzyki z wyciętym kołem w środku. Bibułką witrażową zaklejcie otwory w talerzykach. Pomiędzy talerzyki włóżcie lampki (najlepiej przymocować je taśmą). Sklejcie talerzyki ze sobą i zepnijcie je zszywaczem. To będzie korpus dinozaura. Z papieru kolorowego wytnijcie głowę, ogon, nogi dinozaura i przyklejcie je do talerzyków w odpowiednim położeniu. Przymocujcie sznurek, który będzie spełniał funkcję zawieszki.

Bałwankowe ozdoby h Potrzebne będą: biała skarpetka frotte, ryż, gumki recepturki, wata, skrawki materiałów, mar-

kery, klej na gorąco, guziczki, ewentualnie drewniane deski pomalowane na biało albo drewniane łopatki i łyżki, czapki dziecięce, szaliki, większe i mniejsze papierowe talerze

Białą skarpetkę wypełnijcie ryżem mniej więcej do połowy tak, by nadać jej kształt kuli delikatnie spłaszczonej na dnie. Zabezpieczcie gumką recepturką. Ponad gumką recepturką zróbcie drugą kulę, odrobinę mniejszą, napełniając pozostałą część mniej więcej do połowy (czyli o kolejne ¼ długości skarpetki). Ponownie zabezpieczcie gumką. Ostatnią część wywińcie do środka (będzie to czapeczka) – włóżcie od środka trochę waty, żeby czapeczka nie opadła. Ze skrawków materiałów zróbcie szalik i owińcie go pomiędzy dwoma kulami. Markerami namalujcie nos, oczy, usta. Na końcu, korzystając z kleju na gorąco, przyklejcie tak powstałemu bałwankowi guziczki. h Wariant: Na deskach (bądź drewnianych łopatkach lub dużych łyżkach) u góry przyklejcie guzi-

ki jako oczy i usta, markerem namalujcie marchewkowy nos. Nałóżcie czapkę i zawiążcie szalik, doklejcie „kule” z papierowych talerzyków (większych lub mniejszych), przyklejcie guziczki.

Prosty karmnik dla ptaków h Potrzebne będą: rondelek, słonina, ziarenka dla ptaków, mocny sznurek, folia typu stretch

Słoninę roztopcie w rondelku. Jak tylko słonina zacznie zastygać, dodajcie ziarenka i wymieszajcie. Złóżcie sznurek na pół i umieśćcie go w zastygającej słoninie w ten sposób, żeby powstał „wieszak”, na którym zawiesicie kuleczkę. Gdy słonina wystygnie, uformujcie z niej kulkę i owińcie szczelnie w folię typu stretch. Pozostawcie do całkowitego wystygnięcia i zastygnięcia słoniny. Gdy słonina zastygnie, odwińcie folię i gotową kulkę zawieście na przykład w przedszkolnym ogrodzie. 43

Książeczka sensoryczna h Potrzebne będą: książeczka z obrazkami dla małych dzieci (najlepiej taka z obrazkami czarno-

-białymi), ścinki różnych materiałów, pompony i inne ozdoby, wata, mąka, sól gruboziarnista, brokat biodegradowalny, klej typu „magic” Przeróbcie obrazki z książeczki na historyjkę świąteczną! Zróbcie to według własnego pomysłu, używając dostępnych materiałów – z waty możecie stworzyć śnieg, a gdy dodacie mieszankę soli i brokatu, sprawicie, że śnieg będzie się mienił. Jeśli dodacie postaciom czapeczki z pomponami, mogą udawać pomocników Mikołaja itp.

12. Polisensoryczna przygoda Mimo że zimą nie jest tak kolorowo, jak choćby jesienią, to i tak można wyruszyć na polisensoryczną przygodę. Dziecko badając otoczenie wszystkimi zmysłami, pobudza ciekawość, kształtuje wyobrażenie o najbliższym środowisku, poznaje i doświadcza nowych rzeczy. Odczuwanie, przeżywanie, doświadczanie to ważne etapy w nauczaniu dziecka. Najlepsze zabawy to te najprostsze, wykorzystujące nieskomplikowane zabawki, rzeczy, zjawiska. Pamiętajmy, że wielozmysłowe (polisensoryczne) poznanie świata wykorzystuje tak naprawdę wszystko to, co się wokół nas znajduje. Drzewa, padający śnieg, sople, kartka papieru, farby – to wszystko może nam posłużyć do stymulacji polisensorycznej. Jeśli dodamy do tego odrobinę fantazji, szczyptę kreatywności i pozytywną atmosferę, stworzymy niezapomnianą zabawę pełną sensorycznych doznań. Zimowy tor zadaniowy h Potrzebne będą: elementy, z których można stworzyć tor zadaniowy:

• odśnieżanie – łopata do śniegu dla dzieci, wiaderko, śnieżki zrobione z gazet (rozrzucone wokoło); • lepienie bałwanków – białe butelki (np. po mleku) ustawione w rzędzie, chwytak do kul śnieżnych lub szczypce kuchenne, białe styropianowe kule; • skoki przez zaspę – biały koc zwinięty w rulon; • tropimy niedźwiedzia – ślady niedźwiedzia (narysowane na tekturze, a następnie wycięte), na każdej parze inna faktura (płatki kosmetyczne, folia bąbelkowa, białe pompony, biała bibuła, skrawki białych materiałów); • zimowa zguba – duże pudło z wypełniaczami (typu „chrupki”) i dzwoneczki; • zimowy szal – jeden długi szal lub kilka krótszych; • kry – białe poduszki; • łowienie szyszek – miska z wodą wymieszana z kilkoma kroplami olejku sosnowego, gałązki sosny, szyszki, łyżka cedzakowa; • smaczne śnieżynki – paluszki do chrupania, pianki marshmallow, talerzyki. Pokonajcie tor zadaniowy! Zbierzcie łopatą gazetowy śnieg do wiaderka; ustawcie chwytakiem głowy bałwanków (z kuli) na butelkowym tułowiu; przeskakujcie przez zrolowany koc raz z prawej strony, a raz z lewej; przejdźcie po sensorycznych śladach niedźwiedzia; znajdźcie dzwoneczki ukryte w „śniegu”, czyli w „chrupkach”; pospacerujcie po szalu stopa za stopą; skaczcie po krach z poduszek; wyłówcie szyszki; stwórzcie śnieżynkę, którą możecie zjeść. h Wskazówka: W zależności od liczebności grupy, można stworzyć więcej niż jeden tor.

Kraina Dinozaurów – sensoryczne stacje h Potrzebne będą: elementy, z których można zrobić sensoryczne stacje:

• wykopaliska – kuweta z piaskiem, szkielet dinozaura (plastikowy, upieczony z masy solnej lub narysowany na tekturze i wycięty, kamienie z narysowanymi fragmentami szkieletu), pędzelki; • dino-układanki – papierowe tuby; • zapachy ziemi – pojemniki z ziemią, żwirem, torfem, gliną, piaskiem oraz lupy; • skamieliny – glinka lub masa solna (szklankę drobnej soli, szklankę mąki i łyżkę kleju do tapet mieszamy, stopniowo dodając ¾ szklanki wody), fragmenty roślin (np. paproć, jarmuż), muszelki, pióra, figurki dinozaurów; 45

• kolorowe dinusie – małe przedmioty dekoracyjne (pompony, guziki, skręcone druciki kreatywne), szczypce, papierowe sylwety dinozaurów (sylwety do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka); • jaskinia – stolik, arkusze brązowego papieru pakowego, taśma, węgiel rysunkowy; • lodowe jaja – małe figurki dinozaurów w bryle lodu (najlepiej wodę zamrozić w balonach z odrobiną barwnika), dłutka, młoteczki; • szkielet dinozaura – makaron o różnych kształtach, czarna kartka papieru (może być także kartka z przyklejoną do niej mieloną kawą); • dino-przesypywanki – ryż barwiony w pojemniczkach (każdy kolor w innym pojemniczku), łyżki, sylweta dinozaura (zrobiona z tektury z rantami o wysokości ok. 2 cm, dodatkowo z przyklejonymi przegródkami, np. w miejscu głowy, tułowia, nóg, ogona); • prehistoryczne błotko – kuweta, „błoto” (zrobione z jednej szklanki wody, dwóch szklanek mąki kukurydzianej oraz kilku łyżek gorzkiego kakao), figurki dinozaurów, miska z mydłem i wodą, szczoteczki do rąk, ściereczki; • smaczny dinozaur – okrągły wafelek kukurydziany, banan, rodzynki, winogrona, nożyki, talerzyki, deseczki; • odkrywanka – woreczki strunowe wypełnione żelem z brązowym barwnikiem spożywczym i porcją pianki do mycia rąk (w proporcjach 1:1), plansze ze szkieletami dinozaurów (plansze do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), taśma klejąca. Dzieci ustawiają się na stanowiskach pojedynczo lub w zespołach (w zależności od liczebności grupy). Zespoły zmieniają się na przykład co 7 minut, z tego 5 minut przeznaczone jest na zabawę, a 2 minuty na posprzątanie stanowiska/przywrócenie wersji zastanej stanowiska i umycie rąk (jeśli zachodzi taka potrzeba). Stacje najlepiej ułożyć w kole i zmieniać się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Na stanowisku powinno się znaleźć tyle materiałów, żeby wystarczyło dla każdej zmieniającej się grupy – jeśli braknie, należy na bieżąco uzupełniać zasoby. Z okazji Dnia Dinozaura eksplorujcie kolejne sensoryczne stacje: • wykopaliska – odkryjcie pędzelkami zakopane w piasku szkielety; • dino-układanki – z papierowych tub ułóżcie ogromne kształty różnych dinozaurów; • zapachy ziemi – dotykajcie różnych faktur, powąchajcie, obserwujcie przez lupę, porównajcie ich wygląd; • skamieliny – z glinki lub masy solnej uformujcie kule, spłaszczcie je i odbijajcie w nich fragmenty roślin, muszelki, ślady dinozaurów, tworząc „skamieliny”; • kolorowe dinusie – udekorujcie dinozaury, przenosząc szczypcami małe przedmioty dekoracyjne na sylwety dinozaurów; • jaskinia – od spodu stolika i na stolik oraz jego boki przyklejcie arkusze papieru pakowego tak, by stworzyć jaskinię, następnie wejdźcie do jaskini i malujcie węglem prehistoryczne malowidła; • lodowe jaja – za pomocą dłutek i młoteczków uwolnijcie dinozaura z lodowej bryły; • szkielet dinozaura – na czarnym tle ułóżcie z makaronu o różnym kształcie szkielet dinozaura; • dino-przesypywanki – przesypujcie barwiony ryż do przegródek tak, by w każdej przegródce znalazł się inny kolor; • prehistoryczne błotko – wyjmijcie wszystkie dinozaury z błota, wyszorujcie, umyjcie je i osuszcie; • smaczny dinozaur – z dostępnych elementów ułóżcie na talerzyku dinozaura, a gdy to zrobicie, możecie go zjeść; 46

• odkrywanka – woreczki z żelem przyklejcie do podłogi (w górnej i dolnej części woreczka), pod woreczki wsuńcie plansze z szkieletami, przesuwajcie palcem maź, odkrywając znajdujące się pod nią szkielety. Zaczarowana zagroda h Potrzebne będą: elementy, z których można zrobić sensoryczne stacje:

• plastelinowe pingwiny – plastelina (czarna, biała i pomarańczowa); • pingwinki – panel świetlny, czarny zmywalny flamaster do białych tablic, gąbeczka, przezroczysta folia; • śnieżny krajobraz – kuweta, kasza manna bądź biały piasek; • kamienne pingwinki – owalne kamienie (białe, szare), pastele, farby i pędzelek; • butelkowy pingwinek – butelka z papierowymi czarnymi skrzydełkami przyklejonymi po bokach oraz głową pingwina narysowaną na zakrętce, białe pompony, szczypce; • zabawy z pianką – woreczki strunowe z narysowanymi konturami pingwina, w środku pianka do golenia; • igloo – kostki cukru lub przezroczyste plastikowe kostki do napojów (zamrożone), taca z lustrem; • śniegowe wariacje – kuweta ze śniegiem (prawdziwym lub sztucznym), figurki pingwinów; • pora na rybkę – miska z lodem i niebieskim hydrożelem, plastikowe rybki, spinacz do bielizny, pingwin z tektury z otwartym dziobem; • przerębla – kartonowe pudło oklejone białym papierem z wyciętym otworem (przerębla), kartonowe rybki przywiązane włóczką (o długości ok. 3 m) do patyczków po lodach; • śnieżynki z fasoli – niebieskie kartki z narysowanymi przecinającymi się liniami, które tworzą śnieżynki, ziarna białej fasoli; • ślizgawka – tafla lodu (ewentualnie gładka metalowa taca), figurki pingwinów, taca/kuweta; • lodowe labirynty – duża niebieska podstawka z klocków LEGO na której z białych i niebieskich klocków ułożony jest labirynt, szklana kulka; • uwolnić pingwina – figurki pingwinów oblepione białym slime (przepisy na s. 56–58); • smaczny pingwinek – wafel ryżowy, mandarynka, ciemne winogrona lub borówki, rodzynki, talerzyki, nożyki. Dzieci ustawiają się na stanowiskach pojedynczo lub w zespołach (w zależności od liczebności grupy). Zespoły zmieniają się np. co 7 minut, z tego 5 minut przeznaczone jest na zabawę, a 2 minuty na posprzątanie stanowiska/przywrócenie wersji zastanej stanowiska i umycie rąk (jeśli zachodzi taka potrzeba). Stacje najlepiej ułożyć w kole i zmieniać się zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Na stanowisku powinno się znaleźć tyle materiałów, żeby wystarczyło dla każdej zmieniającej się grupy – jeśli braknie, należy na bieżąco uzupełniać zasoby. Eksplorujcie kolejne stacje: • plastelinowe pingwiny – ulepcie z plasteliny pingwiny; • pingwinki – na folii rozłożonej na panelu narysujcie czarnym flamastrem rodzinę pingwinów; • śnieżny krajobraz – stwórzcie śnieżny krajobraz, malując palcami w kaszy lub w piasku; • kamienne pingwinki – używając pasteli lub farb, zamieńcie kamienie w pingwiny; • butelkowy pingwinek – odkręćcie butelkę i szczypcami wrzucajcie do jej środka białe pompony; • zabawy z pianką – palcami przesuwajcie piankę do golenia do środka woreczka (w obręb konturów) tak, by wypełnić tułów pingwina; • igloo – na tacy z lustrem ułóżcie igloo z dostępnych sześcianów; • śniegowe wariacje – ulepcie śnieżną krainę dla pingwinów; 47

• pora na rybkę – spinaczem wyławiajcie ryby z miski z lodem i niebieskim hydrożelem, po czym karmcie nimi pingwina; • przerębla – nawijajcie włóczkę na patyczek, wyciągając tym samym rybki z przerębli (możecie robić to na czas – kto wykona zadanie szybciej, wygrywa); • śnieżynki z fasoli – ułóżcie z ziarenek fasoli śnieżynki na kartach z narysowanymi wzorami; • ślizgawka – manewrując kuwetą, ślizgajcie pingwinami po pochyłych taflach lodu; • lodowe labirynty – w parach lub małych zespołach manewrujcie labiryntem w taki sposób, by wyprowadzić z niego szklaną kulkę; • uwolnić pingwina – uwolnijcie pingwina z „lodowego więzienia”; • smaczny pingwinek – z dostępnych elementów ułóżcie na talerzyku pingwina, a gdy to zrobicie, możecie go zjeść. Pizza party h Potrzebne będą: masy sensoryczne (masy solne, masy kukurydziane, slime – które są już prze-

chowywane przez jakiś czas), barwniki spożywcze, olejki zapachowe, drobne przedmioty, którymi można udekorować „pizzę” (np. guziki, druciki kreatywne, śrubki), karton, papierowe talerzyki, stolnica, stoliczek nakryty obrusem, notesik, długopis, ewentualnie ciasto na pizzę (przepis na s. 31), niecodzienne składniki na pizzę (kawałki dyni, banan, kokos, mięta, czekolada, buraki, ugotowana fasola) Z mas sensorycznych, olejków zapachowych i różnych drobnych elementów przygotujcie bajkowe pizze – może to być na przykład niebieska pizza Smerfów z guzikami, zielona pizza Shreka z wężami zrobionymi z drucików kreatywnych, metaliczna pizza ze śrubkami dla robota albo tęczowa pizza dla jednorożca. Z kartonu zbudujcie piec do pizzy i łopatę. Możecie też otworzyć pizzerię – wtedy przydadzą wam się notesik i długopis do zbierania zamówień, a także stoliczek nakryty obrusem. Bawcie się kolorami, fakturami i zapachami.

h Wariant:

Może zamiast tradycyjnej pizzy spróbujecie upiec wyjątkową pizzę? Porozmawiajcie o różnych rodzajach pizzy, o smakach, które lubicie, wykreujcie nowy niecodzienny smak pizzy. Spróbujcie zrobić pizzę z pieczoną dynią, bananowo-kokosową, miętowo-czekoladową czy buraczano-fasolową.

Pada śnieżek biały h Potrzebne

będą: ciepły ubiór, garnki, łyżki, wiadra, szklanki, barwiona woda w butelce z atomizerem, ciemny kawałek materiału (np. aksamit), lupa, olejki eteryczne, małe kamyki, patyki Padający śnieg to niezwykła okazja do sensorycznej zabawy. Pamiętajcie o odpowiednim ubiorze: czapka, szalik, rękawiczki, śniegowce i kurtka to podstawa. Co możecie robić, gdy pada śnieg? Oto kilka propozycji: • śnieżynkowe łowy – łapcie padający śnieg różnymi częściami ciała (nos, ręka, stopa), do naczyń (garnek, łyżka, wiadro, szklanka); • zbiory – zbierajcie śnieg z płotów, drzew, samochodów itd.; • śnieżny prysznic – stańcie pod drzewem i potrząsajcie jego gałęziami; • kolorowy śnieg – gdy pada śnieg, spryskajcie go kolorową wodą i sprawdźcie, czy na ziemię spadł kolorowy śnieżek; • śnieżna muzyka – wsłuchajcie się w odgłosy śniegu i sprawdźcie, czy słychać, jak pada; • minilodowisko – znajdźcie zamarznięte kałuże, spróbujcie złamać na nich lód i wsłuchać się w odgłosy powstające podczas tej czynności; • czy śnieg ma zapach – powąchajcie śnieg i sprawdźcie, czy pachnie;

• z bliska – łapcie na ciemne tło lub czarny materiał kryształki śniegowe i obserwujcie je przez lupę; • pokrywa śnieżna – są różne rodzaje pokrywy śnieżnej (puch świeży, puch zsiadły, gips przewiany, gips zbity, śnieg mokry, śnieg ziarnisty...), spróbujcie rozpoznać wasz rodzaj śniegu; • śnieżki – ulepcie śnieżki i mocno je ugniatajcie; • rozdmuchajki – zdmuchujcie śnieg z różnych powierzchni; • pachnąca ścieżka – spryskajcie wybranym olejkiem pokrywę śnieżną, tworząc pachnącą ścieżkę, a następnie podążajcie nią noga za nogą; • kamyczki – wrzucajcie kamyki do śniegu i obserwujcie tak powstałe śnieżne kratery; • śnieżne rysunki – rysujcie patykiem wzory na śniegu. h Wariant: A gdy mocno pada śnieg, „przyklejcie” nos do szyby i obserwujcie to zjawisko. Spró-

bujcie chuchnąć na okno – czy szyba zachodzi mgłą? A może uda wam się zaobserwować wzory malowane przez mróz na szybach?

Łowienie płatków śniegu z przezroczystej galaretki h Potrzebne będą: przezroczysta galaretka, płatki migdałowe lub cukrowe śnieżynki (jadalne)

Przygotuj galaretkę według przepisu na opakowaniu, gdy już przestygnie wrzuć do niej wyżej wskazane elementy, pozostaw do częściowego zastygnięcia. Następnie poproś dzieci o wydobycie palcami płatków/śnieżynek z galaretki. h Wskazówka:

Galaretkę warto ugotować w mniejszej ilości wody niż podana na opakowaniu, wtedy szybciej i łatwiej zgęstnieje. Zamiast galaretki można użyć kisielu bądź nie dopuścić do całkowitego zgęstnienia galaretki.

13. Stolik świetlny – zabawy światłem, 13. kolorem i fakturami1 Światło przyciąga uwagę, wzbudza ciekawość, wyostrza zmysły, wspiera doświadczanie, zwiększa koncentrację i wzmacnia przeżywanie. Możliwości zabawy i nauki ze stolikiem świetlnym* są nieograniczone, bo tak naprawdę wszystko zależy od wyobraźni. Panel świetlny można wykorzystać do wielu aktywności i zabaw – między innymi motorycznych, plastycznych, matematycznych, logopedycznych, naukowych, ale przede wszystkim jest on źródłem wizualnego bodźca sensorycznego. Stolik świetlny będzie ponadto niezwykłym tłem dla zabaw z lodem i śniegiem. Zimowe wariacje z kroplomierzem h Potrzebne

będą: stolik świetlny, przezroczyste naczynie, śnieg, lód, pojemniki z różnokolorową wodą (woda wymieszana z barwnikami spożywczymi), kroplomierz, sól, ewentualnie płatki kosmetyczne, marker Śnieg umieśćcie w przezroczystym pojemniku. Pojemnik postawcie na stoliku świetlnym. Lepcie ze śniegu kulki, kroplomierzem polewajcie śnieg wodą zabarwioną na różne kolory... Ciekawy efekt otrzymacie również, gdy lód (taflę lub kostki) posypiecie solą i skropicie kolorową wodą.

h Wariant:

Z płatków kosmetycznych ułóżcie bałwanka, markerem narysujcie mu oczy, buzię, nos. Następnie kroplomierzem z kolorową wodą kolorujcie wasze bałwanki.

W Krainie Wiecznej Zimy h Potrzebne będą: stolik świetlny, przezroczysta kuweta, śnieg, kostki lodu bądź plastikowe kost-

ki do napojów, cukier w kostkach, biała bibuła, plastikowy pojemnik po żywności, plastikowe kryształki i diamenciki, biały łańcuch choinkowy, cekiny, śnieżynki, akrylowe kamyczki, biała galaretka (z mleka i żelatyny), przezroczyste kubeczki, nożyczki, pędzel, figurki zwierząt polarnych, ewentualnie taca z lustrem

Z powyższych materiałów na kuwecie położonej na stoliku świetlnym wyczarujcie zimową krainę. Przezroczyste opakowania mogą udawać góry lodowe – gdy okleicie je białą bibułą, zamienią się w śnieżne domy. Możecie z nich także wycinać kształty. Łańcuchy mogą imitować zaspy śnieżne; akrylowe kamyczki – zmarznięte stawy, rzeki, morza i oceany; a biała galaretka – śnieg. Gdy kraina będzie gotowa, ustawcie figurki zwierząt polarnych. Kraina Wiecznej Zimy nabierze dodatkowego uroku, gdy ułożycie ją na lustrze. Odkrywanie kosmosu h Potrzebne będą: stolik świetlny, plansza przedstawiająca Układ Słoneczny (wyklejona na grub-

szym arkuszu z elementów dostępnych do samodzielnego wydruku w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka) – formatem zbliżona do rozmiaru kuwety, przezroczysta kuweta, woda, czarny barwnik spożywczy lub atrament, szklanka, ewentualnie miska, ¼ szklanki białego kleju, ½ szklanki wody, ½ szklanki aktywatora do slime, łyżka, mak, przezroczyste okrągłe pokrywki z jogurtów, mazaki z grubą końcówką, a także biały papier, zakreślacze fluorescencyjne, czarna farba plakatowa, pędzel, wykałaczki

* Gotowy stolik świetlny można kupić za kilkaset złotych albo można go wykonać samodzielnie (co jest znacznie tańszą opcją). Cztery sposoby na zrobienie stolika znajdziesz w części jesiennej z tej serii: Zabawy sensoryczne na każdy dzień. Jesień, s. 71.

Na stoliku świetlnym połóżcie plakat, a na nim kuwetę z wodą, którą zafarbujcie na czarno. Przyłóżcie szklankę dnem do dna kuwety, przesuwajcie ją po dnie – czy odkryliście planety? h Wariant

I: W misce stwórzcie slime – połączcie w jedną masę klej z wodą i aktywatorem. Na stoliku świetlnym rozsypcie mak, ułóżcie przezroczyste pokrywki, wylejcie na nie slime. Mazakami kolorujcie po powierzchni slime, tworząc barwne planety.

h Wariant

II: Zamalujcie kartkę papieru zakreślaczami (najlepiej w poziome pasy), a następnie pokryjcie wszystko czarną farbą plakatową. Poczekajcie, aż farba wyschnie. Połóżcie czarną kartkę na blacie stolika świetlnego. Wykałaczką wydrapujcie kształty planet.

Śnieżynkowa fabryka h Potrzebne

będą: stolik świetlny, małe okrągłe serwetki ażurowe – robione na szydełku bądź papierowe, śnieżynki (np. wycięte z papieru, zrobione z brokatowego kleju na gorąco, ulepione z śnieżnoliny – przepis na s. 56), foremki do ciastek w kształcie śniegowych gwiazdek, guziki (białe i niebieskie), cekiny (białe i niebieskie), brokat biodegradowalny, kostki lodu, cukier w kostkach, przezroczyste i białe kostki do napojów, niebieskie i białe patyczki (do liczenia lub od lizaków), słomki, transparentne klocki (niebieskie i białe), przezroczyste pokrywki od jogurtów, hydrożel (biały i niebieski bądź zabarwiona tapioka), ewentualnie mleko, pianka do golenia, kroplomierz z niebieskim barwnikiem spożywczym Stwórzcie na stoliku świetlnym śnieżynkowe kompozycje – skorzystajcie z serwetek, papieru kolorowego, śnieżynek z kleju lub śnieżnoliny, foremek do ciastek w kształcie śniegowych gwiazdek. Następnie udekorujcie śnieżynki niebieskimi, białymi i przezroczystymi elementami (cekinami, guzikami, brokatem itp.). Śnieżynki możecie ułożyć także z kostek (lodu, cukru bądź plastikowych kostek do napojów), patyczków, słomek lub innych elementów transparentnych. Na przezroczyste pokrywki wylejcie hydrożel (biały i niebieski bądź zabarwioną na te kolory tapiokę). Przesuwając palcami, ułóżcie białe śnieżynki na niebieskim tle.

h Wariant:

Do przezroczystych zakrętek wlejcie mleko bądź dodajcie piankę do golenia. Z pomocą kroplomierza z niebieskim barwnikiem narysujcie śnieżynki na białym tle.

Sól zabarwiona na kolory zimy h Potrzebne

będą: tacki, sól drobnoziarnista, kolorowa kreda, stolik świetlny, folia typu stretch (przezroczysta) Wysypcie sól na kilka tacek (tyle, ile macie różnych kolorów kredy). Rysujcie/szurajcie kredą po soli tak długo, aż sól będzie koloru kredy. Kolorową sól wysypcie na zabezpieczony folią stolik. Mieszajcie kolory, przesypujcie, nasypujcie i rysujcie palcami w soli.

Serduszkowe układanki h Potrzebne będą:

stolik świetlny, różnej wielkości czerwone serca z folii transparentnej, serduszka wycięte z pianki, plastikowe serca do napojów (zamrożone), serduszka akrylowe, foremki do ciast i ciasteczek w kształcie serc, czerwone papilotki do babeczek, szczypce, czerwone pompony, ryż barwiony na czerwono, czerwony hydrożel, sól drobnoziarnista, ewentualnie czerwony slime (szklanka przezroczystego kleju, aktywator, czerwony barwnik spożywczy), nożyk plastikowy, tłuczek do ziemniaków, stemple, wałek, a także woreczek strunowy (w formacie co najmniej A4) wypełniony żelem do włosów i czerwonym barwnikiem z cekinami w kształcie serduszek Stwórzcie na stoliku świetlnym walentynkowe kompozycje. Skorzystajcie z serduszek zrobionych z transparentnej folii oraz z pianki, a także z akrylowych czy plastikowych serduszek. Aby obraz nabrał głębi, do foremek w kształcie serca i czerwonych papilotek szczypcami powrzucajcie 51

np. pompony, ryż barwiony na czerwono lub czerwony hydrożel. Wysypcie sól – będzie tłem waszego obrazu (jeśli planujemy wysypanie soli – stolik należy zabezpieczyć przezroczystą folią stretchową). h Wariant

I: Z czerwonego slime powycinajcie serduszka. Za pomocą tłuczka lub stemplami możecie na sercach tworzyć wzory. Wałkujcie je, rolujcie, ugniatajcie. Ułóżcie kompozycje.

h Wariant

II: Połóżcie na stoliku świetlnym woreczek wypełniony czerwonym żelem. Malujcie palcem po powierzchni walentynkowe wzory. Spróbujcie wszystkie cekinowe serca przeciągnąć na środek woreczka i ułożyć z nich wielkie serce.

Malowanie palcami w piance do golenia h Potrzebne będą: stolik świetlny, folia typu stretch (przezroczysta), pianka do golenia

Zabezpieczcie stolik świetlny folią typu stretch, po czym pokryjcie ją pianką do golenia. Puśćcie wodze fantazji i malujcie w piance palcami, udając, że to śnieg. Zabawa kostkami lodu h Potrzebne będą: stolik świetlny, folia typu stretch (przezroczysta), kostki lodu (o różnych sma-

kach i w różnych kolorach, może to być zamrożona lemoniada, herbata, woda z sokiem malinowym itd.), ewentualnie plastikowe kostki do napojów Zabezpieczcie stolik folią, po czym wysypcie na nią kostki lodu. Najlepiej, żeby kostki lodu były kolorowe i... smakowe! Dzieci, budując igloo, mogą obserwować, dotykać i smakować kostki lodu. Dla każdego dziecka powinny być przygotowane inne kostki lodu, żeby przedszkolaki nie wkładały do buzi kostek dotykanych przez inne dzieci.

h Wariant: Zamiast prawdziwych kostek lodu można użyć zamrożonych plastikowych kostek do

napojów.

14. Miniświaty i sensoryczne pudełka Nie ma rzeczy bardziej magicznej niż posiadanie własnego świata. Proces tworzenia jest równie cudowny, jak zabawa w tym świecie. Możliwości jest mnóstwo i nie ma żadnych ograniczeń poza wyobraźnią dziecka – wystarczy dostarczyć mu odpowiednich materiałów. Miniświaty i sensoryczne pudełka nie tylko rozwijają kreatywność, wspierają rozwój emocjonalny i budują język dziecka, lecz także dostarczają różnorodnych bodźców. Zabawa fakturami, kolorami, zapachami to wspaniały trening sensoryczny. Najbardziej niesamowitą rzeczą w miniświatach jest to, że można zainspirować się dowolnym motywem i użyć czegokolwiek, by go stworzyć. Żadne dwa małe światy nie będą takie same i za każdym razem, gdy dziecko zaangażuje się w eksplorację miniświata, będzie to inne doświadczenie. Gdy na dworze panuje mróz – w przedszkolnej sali można przenieść się do krainy dinozaurów albo wyruszyć na Księżyc. Można też stworzyć własne śnieżne królestwo, w którym wcale nie będzie zimno! Śnieżne krainy h Potrzebne będą: plastelina lub gotowe figurki (zwierzęta polarne lub leśne, ludziki, bałwanki),

aluminiowe tacki, śnieżnolina (przepis na s. 56), sztuczny śnieg (przepisy na s. 56–57), prawdziwy śnieg, „chrupki” do wypełniania przesyłek, kulki waty, sól gruboziarnista, przezroczyste i jasnoniebieskie gładkie kamyczki i kulki szklane, folia bąbelkowa, zgniecione kulki białego papieru pakowego, białe wstążki, białe pompony, kasza manna, ryż, cekiny w kształcie śnieżynek, bałwanki wycięte z arkuszy pianki Z plasteliny ulepcie zwierzęta polarne lub leśne, ludzi i bałwanki – lub wykorzystajcie figurki. Aluminiowe tacki ułóżcie w „pociąg”. Na każdej tacce ułóżcie inny materiał – śnieżnolinę, sztuczny śnieg, prawdziwy śnieg, „chrupki” do wypełniania przesyłek, watę, sól, kamyczki i kulki szklane, folię bąbelkową, zgniecione kulki białego papieru pakowego, białe wstążki, białe pompony, kaszę mannę, ryż. Następnie ukryjcie w tackach cekinowe śnieżynki i bałwanki z pianki. Niech wasze figurki przemieszczają się przez różne śnieżne krainy – odgrywajcie scenki, dotykajcie i przesypujcie pomiędzy palcami różne materiały, zamknijcie oczy i spróbujcie odgadnąć, jakiego materiału dotykacie. Odnajdźcie śnieżynki i piankowe bałwanki.

h Wariant:

Wyjmijcie wszystkie figurki ze śnieżnych krain i z tacek zróbcie białą ścieżkę sensoryczną. Spacerujcie po wybranych tackach noga za nogą. Możecie zrobić sobie buty z folii bąbelkowej, jeśli nie chcecie chodzić boso.

Pingwinie tańce h Potrzebne

będą: woda, zamrażalnik, foremki na kostki lodu, wykałaczki, taca/kuweta z wyższymi krawędziami, pingwinki wykonane z papieru (zalaminowane), taśma, ewentualnie niebieski barwnik spożywczy, olejek miętowy, kawałki styropianu Zamroźcie wodę, wkładając do każdej przegródki w foremce wykałaczkę (pionowo). Nalejcie na tacę trochę zimnej wody, wyjmijcie zamrożone kostki lodu i do każdej wykałaczki szybko przymocujcie pingwina (za pomocą taśmy). Umieśćcie pingwinki na tacy z wodą, popychajcie je palcami. Obserwujcie, jak się ślizgają.

h Wariant: Naczynie napełnijcie wodą do połowy jego wysokości. Zabarwcie wodę na niebiesko,

dodajcie także kilka kropli olejku miętowego. Z kawałków styropianu przygotujcie kry i przyczepcie do nich pingwinki na wykałaczkach. Kry umieśćcie na wodzie. Dmuchajcie w pingwinki i obserwujcie, jak się poruszają. Możecie urządzić wyścigi. 53

Dino-świat h Potrzebne

będą: skrzynka tekturowa po owocach wyłożona workiem na śmieci, „piasek księżycowy” (4 szklanki mąki ziemniaczanej wymieszane z 1 szklanką oleju), ryż barwiony na zielono, ziarna fasoli, żwirek, zrębki kory, kamienie i kamyczki, mech (najlepiej z hodowli), przezroczyste i niebieskie szklane koraliki, sztuczne rośliny (akwariowe lub zabawkowe, np. palmy), prawdziwa roślinność w maleńkich doniczkach (np. paprocie), patyczki, plastry drewna, laski cynamonu, szary papier, figurki dinozaurów, plastikowe lub styropianowe jajeczka, ewentualnie szklanka, łyżka sody oczyszczonej, czerwony barwnik spożywczy (sypki), ½ szklanki octu W tekturowej skrzyni wyłożonej workiem na śmieci przygotujcie świat dinozaurów: rozsypcie piasek, zielony ryż, ziarna fasoli, żwirek, rozłóżcie zrębki kory, kamienie, mech, tworząc różne nawierzchnie. Z przezroczystych i niebieskich szklanych koralików stwórzcie ocean. Rozłóżcie rośliny (sztuczne i prawdziwe), patyczki, plastry drewna, laski cynamonu (mogą symbolizować drzewa), a z szarego papieru uformujcie wulkan. Gdy świat będzie gotowy, wprowadźcie dinozaury (figurki) i jajeczka. Bawcie się w dino-świecie: odciskajcie dinozaury w piasku, chowajcie jajeczka, a następnie je odszukujcie, odgrywajcie scenki, naśladujcie odgłosy dinozaurów.

h Wariant:

Gdy zabawa w miniświecie dobiegnie końca, wtedy możecie zakończyć erę dinozaurów poprzez wybuch wulkanu. W wulkanie z szarego papieru umieśćcie szklankę z sodą oczyszczoną i czerwonym barwnikiem. Dolejcie ocet i obserwujcie, jak lawa wydobywa się z krateru. Tę zabawę najlepiej wykonać na zewnątrz, wynosząc miniświat do przedszkolnego ogrodu.

Guzikowo h Potrzebne będą:

guziki (o różnej wielkości, w różnych kształtach i kolorach i z różnych materiałów), ryż, przezroczysta taca lub naczynie żaroodporne, druciki kreatywne, włóczki, sznurki, kubeczki, pęseta, łyżeczki, karty z odręcznie narysowanym wzorami o formacie nie większym niż dno naczynia (np. serce, śnieżynka, gwiazdka, zygzak), ewentualnie woda z kilkoma kropelkami olejku eterycznego, piasek kinetyczny, kisiel Ryż i guziki wysypcie na tacę. Pobawcie się guzikami: budujcie jednokolorowe wieże, nawlekajcie guziki na druciki i twórzcie guzikowe rzeźby albo na sznurki lub włóczki i twórzcie guzikową biżuterię. Za pomocą pęsety lub łyżeczek posegregujcie guziki do kubeczków według ustalonego kryterium: kolor, rozmiar, kształt, materiał. Odsypcie ryż, a pod dno naczynia włóżcie karty z wzorami. Układajcie guziki na wzorach.

h Wariant: Zamiast ryżu możecie użyć wody, piasku kinetycznego lub kisielu.

Domek dla ptaszków h Potrzebne będą: karton po butach, patyczki laryngologiczne, siano, ziarenka, figurki ptaków

W kartonie po butach urządźcie domek dla ptaszków, tak żeby było im tam wygodnie i przyjemnie. Wykorzystajcie do tego siano, patyczki laryngologiczne, z których zrobicie na przykład daszek. Możecie ułożyć gniazdo. Nie zapomnijcie o ziarenkach. Gdy domek będzie gotowy, wprowadźcie do niego figurki ptaków. Wyprawa na Księżyc h Potrzebne

będą: okrągła taca, folia aluminiowa, „piasek księżycowy” (4 szklanki mąki ziemniaczanej wymieszane z 1 szklanką oleju) lub czarna soczewica, ciecierzyca zabarwiona na srebrno (za pomocą barwnika spożywczego), kasza gryczana, szklane kulki, drobne kamienie, srebrne druciki kreatywne, rakieta i łazik (zbudowane z klocków lub z wycięte papieru), figurki

ludzików, kartka papieru, wykałaczki, łyżki, foremki, ewentualnie tekturowe pudełko bez pokrywki z dwoma otworami z boku, do którego od środka przytwierdzone są grube gumowe rękawiczki, minerały i plastikowe klejnoty, folia typu stretch (przezroczysta) Tacę wyłóżcie folią aluminiową i rozprowadźcie na niej „piasek księżycowy” lub podłoże z soczewicy, kaszy i ciecierzycy. Szklanymi kulkami wykonajcie kilka kraterów na powierzchni (sposób wykonania znajdziesz na s. 65), porozrzucajcie wokół kilka kamieni. Zróbcie kilka spirali i sprężynek z drucików kreatywnych i je również porozrzucajcie na piasku. Zbudujcie z klocków rakietę i łazik (możecie też namalować je i wyciąć z papieru). Ludzikom zróbcie skafandry z folii aluminiowej, nie zapomnijcie o butlach z tlenem. Z folii możecie zrobić także inne elementy księżycowego krajobrazu. Z papieru i wykałaczki stwórzcie miniflagę, by oznaczyć wasze miejsce pobytu na Księżycu. Gdy miniświat będzie gotowy – pobawcie się w nim! Lepcie księżycowe rzeźby, przesypujcie piasek bądź ziarna pomiędzy palcami, mieszajcie łyżkami. h Wariant:

Do tekturowego pudełka nasypcie „księżycowego piasku”, zakopcie w nim minerały i plastikowe klejnoty. Na piasku ułóżcie kamienie, zakryjcie górę pudełka folią typu stretch. Włóżcie rękawiczki i zbadajcie zawartość „próbki pochodzącej z Księżyca”.

Zamrożone kulki hydrożelowe h Potrzebne będą: kuweta, kulki hydrożelowe, kubeczki, łyżki, inne przedmioty do przesypywa-

nia

Zostaw kulki hydrożelowe na noc na zewnątrz, żeby zamarzły. Następnego dnia zaproponuj dzieciom zabawę z kulkami. Korzystajcie z kubeczków, łyżek i innych przedmiotów do przesypywania.

15. Masy sensoryczne i slime Masy sensoryczne i slime zaskakują fakturą, konsystencją, kolorem i zapachem. Zabawy masami i „glutkami” relaksują, rozwijają i pobudzają wszystkie zmysły. Przede wszystkim są doskonałym sposobem na ćwiczenie i wzmacnianie mięśni dłoni. Masy wpływają również na rozwój kreatywności – można z nich lepić, wycinać, stemplować, wyklejać, zatapiać w nich przedmioty... Zima daje ku temu mnóstwo okazji, zwłaszcza że śnieg to także swoista masa sensoryczna – jest zimny, mokry, może mieć różne faktury i konsystencję... A gdy pogoda nie dopisze i zabraknie naturalnego śniegu, można stworzyć jego sztuczny zamiennik i... ulepić bałwana w sali przedszkolnej! Śnieżnolina h Potrzebne

będą: miska, łyżka, 1½ szklanki mąki, ½ szklanki soli, 2 łyżeczki sody, 2 łyżki oleju, srebrny brokat biodegradowalny, olejek (miętowy lub eukaliptusowy), 1 szklanka gorącej wody, wałek, foremki do ciastek lub stempelki (gwiazdki, śnieżynki), ewentualnie opakowanie lukru około 250 g (białego lub niebieskiego), ½–1 szklanka mąki kukurydzianej, ⅔ szklanki mleka w proszku, oliwa z oliwek, cukrowe śnieżynki Mąkę, sól i sodę dobrze wymieszajcie. Dodajcie olej, brokat, olejek. Stopniowo dodawajcie wodę. Wymieszajcie wszystko na jednolitą masę. Teraz możecie ulepić bałwanka. Śnieżnolina świetnie się wałkuje, więc możecie wykrawać z niej różne kształty lub odbijać stempelki.

h Wariant:

Wymieszajcie lukier z mąką kukurydzianą (dodawajcie ją stopniowo) i z mlekiem w proszku, dodajcie kilka kropel oliwy. Ciasto dobrze ugniatajcie, na koniec wymieszajcie z cukrowymi śnieżynkami. Tę masę podczas zabawy możecie podjadać.

Sztuczny śnieg I h Potrzebne będą: miska, 2½ szklanki sody, 2 łyżki mąki ziemniaczanej, srebrny brokat biodegra-

dowalny, 1 opakowanie pianki do golenia, folia spożywcza, zamrażalnik, ewentualnie 1 kg mąki ziemniaczanej, 2 duże opakowania jogurtu naturalnego, śmietankowy aromat do ciasta W misce umieśćcie sodę, mąkę i odrobinę brokatu, wyciśnijcie piankę do golenia. Wymieszajcie składniki na jednolitą masę. Ciasto owińcie folią i wstawcie do zamrażalnika na 10 minut. Po tym czasie wyjmijcie – możecie lepić śnieżne postacie!

h Wariant: Stwórzcie spożywczą wersję śniegu! Wymieszajcie kilogram mąki ziemniaczanej z jo-

gurtem naturalnym i kilkoma kropelkami śmietankowego aromatu – mokry śnieg gotowy!

Lśniąca śnieżna farba h Potrzebne będą: biały klej, pianka do golenia, olejek miętowy, brokat w kleju (lśniący), miska,

trzepaczka, kartka papieru (niebieska lub czarna), pędzel

Klej najlepiej włóżcie na noc do lodówki. Wymieszajcie schłodzony klej z pianką do golenia (tyle samo kleju co pianki). Dodajcie olejek i brokat. Wymieszajcie składniki. Jeśli będziecie malować waszą śnieżna farbą na ciemnej kartce, powstanie lśniący krajobraz! Góra lodowa ze slime h Potrzebne

będą: szklanka starego klejącego się slime na bazie białego kleju (klej PVA wymieszany z aktywatorem), 4 szklanki pianki do golenia, ½ szklanki skrobi kukurydzianej, 2 miski (w tym jedna metalowa), łyżka

Wymieszajcie slime z pianką do golenia, stopniowo dodawajcie skrobi kukurydzianej. Masę przełóżcie do dużej metalowej miski. Odstawcie na cztery dni, tak by wierzchnia warstwa była sucha (podczas czekania nie dotykajcie slime!). Po tym czasie przebijajcie palcami masę – usłyszycie skwierczące dźwięki przypominające pękającą górę lodową. h Wskazówka:

Gdy przebijecie już całą suchą warstwę, możecie znów dodać piankę ze skrobią i zacząć cały proces od nowa.

Galaktyka II h Potrzebne będą:

szklanka przezroczystego klej PVA, czarny barwnik spożywczy, złoty i srebrny brokat biodegradowalny, małe szklane kulki, aktywator do slime, miska, łyżka, ewentualnie fioletowy i granatowy barwnik spożywczy, cekiny, kolorowe kulki styropianowe Wymieszajcie klej z czarnym barwnikiem spożywczym, dodajcie brokat i kulki. Stopniowo dolewajcie aktywator. Z powstałego slime stwórzcie galaktykę spiralną. Pobawcie się w wyciąganie palcami kulek.

h Wariant: Możecie stworzyć trzy różne slime. Do każdego kleju dodajcie inny barwnik (fioleto-

wy, czarny, granatowy) i inne dodatki (cekiny, kulki szklane, kulki styropianowe). Każdy rodzaj slime rozciągnijcie w pionowe pasy, po czym złączcie je w całość. Wasza galaktyka nabierze kosmicznej głębi.

Masa porcelanowa h Potrzebne

będą: dwie jednakowe małe miseczki, mąka ziemniaczana, klej typu „wikol”, duża miska, łyżka, 2 łyżki oliwki dla dzieci, 2 łyżki soku z cytryny, wałek Do jednej małej miseczki wlejcie klej, do drugiej takiej samej miseczki wsypcie mąkę ziemniaczaną (ważne, żeby było tyle samo mąki i kleju). Wlejcie klej i wsypcie mąkę do dużej miski, wymieszajcie łyżką. Dodajcie oliwkę oraz sok z cytryny. Mieszajcie do uzyskania jednolitej masy. Masę można rozwałkować i wycinać z niej kształty – powstaną piękne ozdoby na choinkę.

Sztuczny śnieg II h Potrzebne

będą: 1 kg mąki ziemniaczanej, 700 ml mydła w płynie, duża miska, ewentualnie pianka do golenia Wsypcie niecały kilogram mąki do miski, dolewajcie mydła w płynie i mieszajcie aż do uzyskania konsystencji, z której będzie można ulepić kulkę. Teraz możecie stworzyć bałwany!

h Wskazówka:

Jeśli chcesz, żeby masa była biała, należy dolać białego mydła w płynie. Można do masy dodać pianki do golenia, żeby była puszysta. Trzeba jednak pamiętać, że z dodatkiem pianki masa będzie miała intensywny zapach.

Piernikowa masa plastyczna h Potrzebne będą: miska, 1 kg mąki pszennej, 4 łyżki oleju (lub oliwki), 2 szklanki ciepłej wody,

kilka łyżek kakao, przyprawa do piernika, ewentualnie foremki do wykrawania ciasteczek, słomka do napojów W misce wymieszajcie niecały kilogram mąki oraz olej. Wodę dolewajcie partiami, dodajcie kakao i przyprawę do piernika. Mieszajcie aż do uzyskania gładkiej masy, nielepiącej się do rąk. Masę piernikową używamy do zabawy swobodnej, ale można również zaproponować dzieciom wycinanie kształtów (np. serduszek). Nie zapomnijcie w każdym kształcie wyciąć dziurki (np. za pomocą słomki do napojów – po wyschnięciu takie niejadalne „pierniczki” można ozdobić i powiesić na choince. 57

Błyszcząca ciastolina h Potrzebne

będą: duża miska, 1 kg mąki pszennej, 4 łyżki oleju (lub oliwki), 2 szklanki ciepłej wody, brokat biodegradowalny, kilka łyżek soli W misce wymieszajcie niecały kilogram mąki oraz olej. Wodę dolewajcie partiami, dodajcie brokat i sól. Mieszajcie aż do uzyskania gładkiej masy, nielepiącej się do rąk. Taka błyszcząca masa idealnie nada się do zabaw związanych z zimą!

Świąteczny slime h Potrzebne będą: 50 ml kleju w płynie, 2 łyżki płynu do soczewek, 2 łyżki wody wymieszanej ze

szczyptą sody oczyszczonej, zielony barwnik, czerwone cekiny, kilka kropli sosnowego olejku zapachowego

Do kleju w płynie dodajcie pozostałe składniki. Mieszajcie, aż powstanie masa, która nie będzie kleiła się do rąk. Tą masą możecie się bawić tuż przed Świętami – jej kolor, zapach oraz błyszczące cekiny sprawią, że szybko poczujecie magię nadchodzącego czasu! Masa „cukierkowa” h Potrzebne będą: 250 ml białego kleju w płynie, 2 łyżki płynu do soczewek, 2 łyżki sody oczysz-

czonej, ½ szklanki pianki do mycia rąk, glinka samoutwardzalna, olejek migdałowy, czerwony barwnik spożywczy

Do kleju w płynie dodajcie płyn do soczewek, sodę oczyszczoną oraz piankę do mycia rąk. Wymieszajcie, po czym dodajcie glinkę samoutwardzalną – w takiej ilości, by było jej objętościowo nieco mniej niż powstałej mieszanki kleju i dodatków. Następnie dodajcie olejek migdałowy, po czym podzielcie masę na dwie części – do jednej dodajcie czerwony barwnik. Powstanie masa, z której możecie stworzyć ozdobne świąteczne „smakołyki” – np. „cukierki” lub „cukrowe laski”. Uwaga! Należy zaznaczyć, że masa nie nadaje się do jedzenia, a powstałe smakołyki pełnią rolę ozdobną (można je np. zawiesić na choince). Masa solna h Potrzebne będą: 1 szklanka mąki, ½ szklanki soli, woda

Ta masa przyda się do tworzenia wszelkich ozdób świątecznych. Do szklanki mąki dodajcie sól i wodę. Wyrabiajcie na jednolitą masę. Gotowe!

16. Muzyczne rozwijanki Zmysł słuchu jest bardzo wrażliwy i pozostaje ciągle aktywny. W dzisiejszych czasach dzieci bombardowane są zbyt wieloma bodźcami akustycznymi, przez co coraz bardziej zanika uważność i umiejętność skupienia się na konkretnych bodźcach. Warto przeprowadzać zabawy sensoryczne, które pomagają zwiększyć świadomość dźwięku, a ponadto dają dziecku poczucie kontroli poprzez tworzenie własnej muzyki. Zimą przyroda zapada w sen, jest jakby ciszej – nie słychać bzyczenia owadów czy szumu liści, rzadziej słychać śpiew ptaków. Jednak skrzypienie śniegu pod nogami, łamanie lodu, kraczące wrony czy szum zimowego wiatru to tylko niektóre z zimowych dźwięków. Wspólnie wsłuchajcie się w zimę! Sopelkowe dzwonki h Potrzebne

będą: okulary ochronne lub przyłbice, sople (zebrane przez dorosłego), sznurek z pętelkami zawieszony pomiędzy dwoma drzewami (lub słupami) na wysokości klatki piersiowej dzieci, patyk, treść rymowanki, ewentualnie kolorowe lodowe kule/rękawiczki/cegły (zamrożona barwiona woda w formach z balonów/lateksowych rękawiczek/kartonach po mleku) Załóżcie okulary ochronne lub przyłbice. Zebrane wcześniej sople delikatnie umieśćcie w pętelkach na sznurku – tak, by powstała sopelkowa girlanda. Patykiem uderzajcie delikatnie w sople i wsłuchujcie się w lodową muzykę. Możecie przy tym powtarzać rymowankę: Zima na sopelkach gra: plim, plam, plum! A teraz zagram ja: plim, plam, plum!

h Wariant: Na śniegu ułóżcie w szeregu kolorowe kule/rękawiczki/cegiełki. Patykiem uderzajcie

w tak powstałe kolorowe dzwonki.

W rytmie serca h Potrzebne

będą: nagranie odgłosów bijącego serca, drewienka (klocki drewniane – po dwie sztuki dla każdego dziecka), ewentualnie stetoskop Wysłuchajcie nagrania odgłosów bijącego serca. Odtwórzcie rytm bijącego serca na drewienkach. Możecie przy tym powtarzać rymowankę: Bicia serca dziś słuchamy, drewienkami w rytm stukamy.

h Wariant: Weźcie stetoskop, posłuchajcie rytmu waszego serca lub serca kolegi/koleżanki. Wy-

konajcie kilka podskoków – czy serce zaczęło bić szybciej?

Kosmiczna orkiestra h Potrzebne

będą: metalowe przybory i naczynia (np. garnki, pokrywki, tarka, chochle, łyżki, cedzaki), nagranie utworu instrumentalnego „Kosmiczna orkiestra”, ewentualnie folia aluminiowa, grzebień, okrągła tortownica, metalowe kulki Wykorzystajcie zebrane metalowe przyrządy kuchenne i naczynia do stworzenia kosmicznej orkiestry. Przed przystąpieniem do zabawy wsłuchajcie się w utwór „Kosmiczna orkiestra”.

h Wariant:

Naśladujcie dźwięki wydawane przez ufoludki: nałóżcie na grzebień paski folii aluminiowej i zagrajcie jak na harmonijce. Zróbcie kulki z folii aluminiowej lub sięgnijcie po metalowe kulki i wrzućcie je do tortownicy. Obracajcie tortownicę i słuchajcie, jakie wydaje dźwięki. 59

Zimowa muzyka h Potrzebne będą: kartki papieru, gazety, metalowe pudełko wypełnione metalowymi zakrętka-

mi, pudełko po butach wypełnione guzikami, worki foliowe, plastikowe rurki, szklanki z wodą, poduszka z satynową poszewką z przeszyciami, styropian, cukierki pudrowe

Z dostępnych materiałów spróbujcie stworzyć muzykę, które będzie naśladowywała zimowe odgłosy natury: wiejący wiatr, skrzypienie śniegu, zamarzanie stawu. Dźwięki możecie uzyskać na przykład poprzez: zgniatanie papierowej kartki, rozrywanie gazety, potrząsanie metalowym pudełkiem z zakrętkami, granie na szklankach wypełnionych wodą, drapanie w poduszkę z przeszyciami itp. Balonowe grzechotki h Potrzebne będą: 10 przezroczystych balonów, lejek, drobne przedmioty (koraliki, dzwoneczki,

ziarna kukurydzy, płatki śniadaniowe, pompony, fasola, ryż, guziki, małe gumeczki, popcorn), pompka do balonów, sznurek, 10 nieprzezroczystych balonów (o tej samej barwie) Przezroczyste balony napełnijcie drobnymi przedmiotami (ok. 3 łyżek do każdego balonu). W każdym balonie powinny znaleźć się innego rodzaju materiały. Nadmuchajcie balony pompką i zawiążcie je. Potrząsajcie balonowymi grzechotkami, wsłuchajcie się w ich dźwięki. Możecie zawiesić grzechotki na sznurku – stworzycie wtedy girlandę grzechoczących balonów.

h Wariant: Napełnijcie pary nieprzezroczystych balonów takimi samymi materiałami i w takich

samych proporcjach. A teraz odszukajcie te, które wydają takie same dźwięki.

Taniec śnieżynek z szarfami z firanek h Potrzebne będą: szarfy (lub skrzydełka) z firanek, nagranie utworu A. Vivaldiego „Koncert nr 4

f-moll Zima część 2. Largo”

Firanki potnij w paski, zwiąż kilka pasków razem – tak powstałą szarfę wręcz każdemu dziecku. Poproś dzieci, by ustawiły się w rozsypce. Odtwórz nagranie utworu „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo” A. Vivaldiego. Zachęć przedszkolaki do tego, by wspomagając się chustami, inscenizowały ruchem to, co słyszą. h Wskazówka:

Z firanki można stworzyć również skrzydełka aniołków. Wystarczy prostokątny kawałek firanki związać w połowie, przerzucić dzieciom na plecy, poprosić, żeby złapały końce firanki, a w miejscu przewiązania – przyczepić na przykład agrafką do ubrania dzieci.

Rysowanie w mące do utworu muzyki klasycznej h Potrzebne

będą: tacka (dla każdego dziecka), mąka pszenna, nagranie utworu A. Vivaldiego „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo” Zaproś każde z dzieci, by usiadło przy swojej tacce wypełnionej mąką. Odtwórz nagranie utworu „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo” A. Vivaldiego i zachęć przedszkolaki do tego, by malowały palcami w mące, pozwalając im na swobodną ekspresję twórczą.

Świąteczne melodie h Potrzebne

będą: dowolne obrazki związane ze Świętami (np. choinka, Mikołaj, prezent itp. – przykładowy zestaw obrazków znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), instrumenty perkusyjne

Przygotuj zestaw obrazków związanych ze Świętami. Rozdaj dzieciom instrumenty. Każdy świąteczny obrazek będzie odpowiadał jednemu z instrumentów (np. choinka – trójkąt, Mikołaj 60

– bębenek, prezent – tamburyn itd.). Wskaż osobę, która ułoży wybrane przez siebie obrazki w rzędzie. Pozostałe dzieci próbują zagrać utwór według wyznaczonego kodu (grają tylko te osoby, które trzymają instrument odpowiadający zaprezentowanym obrazkom). Po chwili inna osoba proponuje kolejny kod. Odgłosy zimy h Potrzebne

będą: koce, poduszki, materace, zaciemnione pomieszczenie, nagrania odgłosów zimy (chodzenie po śniegu, krakanie wron, dzwoneczki, zimowy wiatr) Ułóżcie się wygodnie na dywanie. Skorzystajcie z koców, poduszek, materacy – stwórzcie przyjemną przestrzeń. Zaciemnijcie salę. Odtwórzcie nagrania odgłosów zimy. Posłuchajcie, jak brzmi zima, zastanówcie się, co to za odgłosy. Jakie dźwięki według was można usłyszeć zimą? Spróbujcie je naśladować.

17. Duża motoryka Rzucanie śnieżkami, skoki przez zaspy, spacery, toczenie śnieżnych kul to tylko niektóre przykłady na to, jak można wykorzystać zimę do zabaw ruchowych. Motoryka duża to nie tylko chodzenie, bieganie i skakanie. Umiejętności związane z motoryką dużą sprzężone są także z przetwarzaniem sensorycznym wielu różnych umiejętności i układów, a zwłaszcza informacji pochodzących od zmysłów dotyku, propriocepcji i równowagi. Istotne jest również planowanie motoryczne. Dlatego też zaangażowanie dziecka w aktywność ćwiczącą motorykę dużą jest bardzo ważne, gdyż stanowi punkt wyjścia do rozwoju innych umiejętności. Sople h Potrzebne

będą: szeroka taśma przezroczysta, papierowe sople zrobione z białych kartek rozmiaru A5 zwiniętych w rożek, ewentualnie deskorolka Rozwińcie taśmę od ściany do ściany tak, by klejąca część znalazła się od spodu. Wysokość ustalcie sami w zależności od wariantu zabawy. W pierwszej wersji niech taśma będzie przypięta wysoko (tak, by trudno ją było dosięgnąć). Zabezpieczcie końce taśmy. Do klejącej części na całej długości przymocujcie papierowe rożki – symbolizujące sople. Podskakujcie i zrywajcie papierowe sople.

h Wariant:

Gdy girlandę z papierowych sopli zawiesicie niżej, możecie je zrywać, poruszając się na deskorolce w pozycji siedzącej.

Kosmiczny spacer h Potrzebne będą: ciemna folia malarska, aluminiowe tacki z różnymi materiałami (kamieniami,

wypełniaczami do przesyłek, piaskiem, kulkami z folii aluminiowej, czarną soczewicą), czerwony i złoty łańcuch choinkowy lub wstążki, folia bąbelkowa, woreczki strunowe wypełnione masami sensorycznymi lub żelem (do ⅓ objętości), taśma papierowa, papierowe gwiazdki lub cekiny, kulki z gazety, ewentualnie nagranie utworu instrumentalnego „Kosmiczna orkiestra”, ścinki materiałów i bibuły Rozłóżcie ciemną folię na podłodze. Tacki aluminiowe z różnymi materiałami ułóżcie w kształt rakiety (ostatnie tacki uformujcie w kształt trójkąta). Na końcu rakiety przyczepcie łańcuchy choinkowe lub wstążki. Od czubka rakiety ułóżcie ścieżkę z folii bąbelkowej (Droga Mleczna). Woreczki strunowe ułóżcie w formie półkul i przyklejcie taśmą (planety), rozsypcie wszędzie papierowe gwiazdki lub cekiny i kulki z gazety. Teraz wybierzcie się na kosmiczny spacer. Dotykajcie różnych faktur, skaczcie po planetach, ślizgajcie się na Drodze Mlecznej.

h Wariant: Zabawę możecie przeprowadzić do utworu instrumentalnego „Kosmiczna orkiestra”.

Woreczki możecie wypełnić różnymi kolorowymi ścinkami materiałów czy bibuły.

Rzut śnieżkami do celu h Potrzebne będą: śnieżki, duże wiadra (lub pudła kartonowe), woda wymieszana z farbami

Gdy spadnie śnieg, warto urządzić w ogrodzie zawody w rzucanie śnieżkami do celu. Jest to świetna zabawa na rozruszanie, na przykład w ramach porannej gimnastyki. Śnieżki wrzucajcie do wiader lub dużych kartonowych pudeł. Można również namalować wodą wymieszaną z farbami różnokolorowe okręgi na śniegu i każdy oznaczyć inną liczbą punktów (w zależności od poziomu trudności), a następnie próbować celować w powstałe pola. 62

Buch w biały puch h Potrzebne

będą: biała poszwa na kołdrę, białe lub przezroczyste balony (napompowane, ale nie do oporu), ewentualnie białe materiały, koce, folia bąbelkowa, wypełniacze do przesyłek Włóżcie balony do poszwy, zamknijcie ją. A teraz połóżcie się na balonowym łóżku!

h Wariant:

Do poszwy zamiast balonów możecie włożyć białe materiały i koce albo folię bąbelkową i wypełniacze do przesyłek. Wtedy „biały puch” będzie miękki – możecie urządzić skoki na mięciutką kołderkę!

h Wskazówka:

Wrażliwym na hałasy dzieciom warto założyć przed tą zabawą słuchawki wyciszające – może się zdarzyć, że któryś z balonów pęknie.

Dino-zagroda h Potrzebne

będą: kartonowe pudło, balonowe dinozaury (nadmuchane balony z doklejonymi papierowymi zdobieniami wykonanymi według pomysłu dzieci), rakieta tenisowa, ewentualnie packa na muchy Ustawcie waszą zagrodę (czyli kartonowe pudło) po jednej stronie sali. Odbijajcie balonowe dinozaury od rakiety w górę i dół, jednocześnie przesuwając się do przodu, tak by ostatecznie dinozaury znalazły się w pudle.

h Wariant:

Ustawcie się w niedalekiej odległości od pudła i spróbujcie packą na muchy wbić do niego balony.

Zimowe karty ruchowe h Potrzebne będą: kartki z bloku technicznego, mazaki

Przygotujcie wspólnie zimowe karty ruchowe! Na kartach z bloku technicznego narysujcie symbolicznie ruchy/gesty kojarzące się z zimowymi czynnościami. Następnie niech wybrana osoba je prezentuje, a pozostałe wykonują zadania. Propozycje kart: • ziewaj jak niedźwiedź polarny; • dreptaj jak pingwin; • tańcz jak śnieżynka na wietrze; • wołaj głośno ho, ho, ho jak Mikołaj; • pocieraj nos, by stał się czerwony jak u Rudolfa; • wieszaj bombki na choince; • włóż na szczyt choinki gwiazdę; • skacz jak zając po śniegu; • rozpakuj prezent. W poszukiwaniu Mikołaja h Potrzebne będą: treść opowieści ruchowej

Zaproś dzieci do tego, by ruchem ilustrowały to, co słyszą. Zacznij czytać tekst opowieści ruchowej: To był mroźny, zimowy poranek. Obudziłam się bardzo zmarznięta, założyłam kapcie i szlafroczek, który przygotowała mi wieczorem mama. Przeciągnęłam się kilka razy, przetarłam oczy i podreptałam do kuchni. Przywitałam się z mamą, która właśnie nakładała mi śniadanie. Usiadłam i ze smakiem zjadłam jajecznicę oraz wypiłam ciepłe kakao. Po śniadaniu umyłam zęby, buzię, ubrałam się i... ojej! Zorientowałam się, że dziś jest już czwarty 63

grudnia! Za dwa dni przyjdzie do nas Mikołaj! Ale zaraz, zaraz... Przecież nie spadł jeszcze śnieg! Sanie Mikołaja nie dadzą rady tu przyjechać! Szybciutko pobiegłam do pokoju starszego brata. Poprosiłam go o pożyczenie swoich starych wrotek – chciałam pomóc Mikołajowi roznosić prezenty! Ubrałam ciepłą kurtkę... czapkę... szalik... rękawiczki... Spakowałam wrotki do plecaka i poprosiłam mamusię i tatusia o pomoc. Cały dzień roznosiliśmy małe podarki... rozmawialiśmy z sąsiadami... pytaliśmy, czy nie potrzebują pomocy... pomagaliśmy w zakupach... A wieczorem, zmęczona, usiadłam z rodzicami przy kominku i wypiliśmy razem gorącą herbatę. To był wspaniały, pracowity dzień! Zimowy labirynt h Potrzebne będą: długi sznurek, kilka krzeseł, stół

Stwórz labirynt – przewiąż sznurek pomiędzy krzesłami, stołem, w taki sposób, żeby powstały korytarze. Możesz stworzyć opowieść, która pomoże dzieciom w przejściu labiryntu, na przykład zaproś je na „wyprawę po choinkę do gęstego lasu”. Śnieżka tu, śnieżka tam h Potrzebne będą: tekst rymowanki, biała piłeczka lub kulka z papieru

Zaproś dzieci do tego, by stanęły lub usiadły w kole. Jedno z nich trzyma piłeczkę (lub kulkę z papieru) i mówi wierszyk, po czym rzuca piłką/kulką i zamienia się miejscem z osobą, która ją złapała. Śnieżka tu, śnieżka tam, śnieżkę zaraz rzucę wam! Przygotujcie swoje ręce, a kto złapie, zmienia miejsce! Dwa bałwanki h Potrzebne będą: tekst wierszyka

Poproś dzieci, by dobrały się w pary. Recytuj wierszyk, a dzieci niech ilustrują go ruchem i gestem. Dwa bałwanki sobie stały i rączkami się witały. Piątki sobie przybijały, mocno się wyprzytulały. W kółeczku się zakręciły, a na koniec: podskoczyły!

18. Eksperymenty Eksperymentowanie aktywizuje procesy poznawcze. Zabawa i ciekawość podnoszą motywację do podejmowanych wyzwań. Dziecko obserwuje, angażuje się w działanie, mierzy, liczy, wnioskuje, szacuje, współpracuje. Zróżnicowana aktywność odbywa się na tle wielozmysłowej stymulacji. Zimowe obserwacje stwarzają okazję do zadawania pytań: Dlaczego śnieg topnieje? Dlaczego woda zamarza? Wykonanie poniższych eksperymentów pomoże znaleźć odpowiedź na te i inne pytania, które dziecko może zadać podczas zimowych aktywności. Cukrowa śnieżynka h Potrzebne będą: druciki kreatywne lub giętki drucik, nitka, słomka, słoik, gorąca woda, cukier,

łyżeczka, lupy, ewentualnie kubek, talerzyk przykryty folią aluminiową, barwniki spożywcze

Z drucika uformujcie kształt śnieżynki. Przywiążcie ją nitką do środka słomki tak, by swobodnie zwisała. Słoik napełnijcie gorącą wodą i rozpuszczajcie w nim cukier do momentu, gdy nie będzie już to możliwe (gdy na dnie powstanie osad). Słomkę ułóżcie na środku otworu słoika, tak by śnieżynka znalazła się w wodzie. Słoik umieśćcie w ciepłym pomieszczeniu. Po około tygodniu ujrzycie kryształki na gwiazdce. Przyjrzyjcie się im, korzystając z lup. h Wariant: Kubek napełnijcie gorącą wodą do połowy, wsypcie dwie łyżeczki cukru. Na talerzyk

przykryty folią rozlejcie powstały roztwór (jedna lub dwie łyżeczki), tworząc dwa, trzy kleksy. Do każdego kleksa dodajcie barwnik spożywczy. Odstawcie w ciepłe miejsce. Po czterech dniach możecie obserwować kryształki na kolorowych plamach. Przyjrzyjcie się im, korzystając z lup.

Topniejący bałwan h Potrzebne będą:

soda (2 szklanki), woda, czarne koraliki lub guziki, papierowe kubki, zamrażalnik, kuweta, kroplomierz, ocet, ewentualnie śnieg, ciepła woda Do sody stopniowo dodawajcie wodę, tak by otrzymać ciasto o konsystencji śniegu. Uformujcie dwie lub trzy kulki – najmniejszą z nich udekorujcie koralikami lub guzikami (oczy, nos). Możecie również nos i oczy włożyć na dno kubka, po czym dołożyć masę śniegową. Zamroźcie kule bądź kubeczki. Z zamrożonych kul ułóżcie na kuwecie bałwanka (lub wyjmijcie bałwanki z kubeczków – tak, jak stawia się babki z piasku). Kroplomierzem nabierajcie ocet i polewajcie bałwanka. Obserwujcie, jak „topnieje”.

h Wariant: Ulepcie minibałwanka z prawdziwego śniegu. Zabierzcie go do pomieszczania, a na-

stępnie kroplomierzem nabierzcie ciepłej wody i stopniowo polewajcie bałwanka. Obserwujcie, jak topnieje.

Kratery na Księżycu h Potrzebne

będą: taca bądź pokrywka z kartonowego pudełka, mąka, kakao, szklane kulki o różnych rozmiarach, szczypce, ewentualnie sitko Na tacę rozsypcie grubą warstwę mąki (ok. 1 cm), przykryjcie ją cienką warstwą kakao. Będzie to powierzchnia Księżyca. Rzucajcie kulki na powierzchnię Księżyca. Gdy delikatnie je zabierzcie (np. za pomocą szczypiec), ukażą się wam kratery.

h Wariant:

Na tacy rozsiejcie przy pomocy sitka grubą warstwę mąki. Najpierw upuśćcie największe kulki, a następnie mniejsze – tak, aby stworzyć nakładające się kratery. 65

Śnieżna chmura z wrzątku h Potrzebne będą: kubek z wrzątkiem, mroźna pogoda

Podczas mroźnego dnia wyjdźcie na podwórko. Trzymaj w rękach kubek z wrzątkiem, a dzieci niech zachowają bezpieczną odległość. Zawartość kubka wylej w górę przed siebie. Zaobserwujecie smugi przypominające padający śnieg. Hodowla kryształów h Potrzebne będą: wysoki słoik, wrzątek, 3 łyżeczki wybranej substancji (do wyboru: cukier, sól,

kwasek cytrynowy), drucik kreatywny bądź nitka

Do słoika wlejcie szklankę wrzątku, rozpuśćcie w nim 3 łyżeczki wybranej substancji. Następnie do słoika włóżcie nitkę bądź wygięty w dowolny kształt drucik kreatywny – tak, by były w pełni zanurzone. Teraz pozostaje wam obserwacja. Warto spisywać codzienne wnioski. Malowanie na mleku h Potrzebne

będą: talerz, mleko, barwnik spożywczy, pipetka, patyczek kosmetyczny zamoczony w płynie do mycia naczyń Do talerza wlejcie mleko, następnie rozrobiony wcześniej barwnik. Najlepszy efekt otrzymacie, powoli wlewając różne kolory (można użyć do tego pipetki). Zamoczonym w płynie do mycia naczyń patyczkiem delikatnie dotykajcie powierzchni mleka. Obserwujcie, co stanie się z waszym obrazkiem.

Śnieżna lawina h Potrzebne

będą: przezroczysty wazon lub słoik, kuweta, szklanka wody, 5 łyżeczek oliwki dla dzieci, 1 łyżka białej farby tempery, brokat biodegradowalny, cekiny, 4 tabletki musujące (białe, do kąpieli lub wapna musującego), ewentualnie woreczek strunowy, marker, śnieg lub skruszony lód Wazon ustawcie w kuwecie. Wlejcie do niego wodę, wymieszajcie z oliwką, farbą, cekinami i brokatem. Następnie dodajcie po kolei tabletki musujące. Obserwujcie śnieżną zawieruchę! Jeśli wrzucicie wszystkie tabletki naraz – powstanie lawina!

h Wariant:

Ten wariant jest dla cierpliwych. Na woreczku strunowym markerem narysujcie buzię bałwana. Wypełnijcie woreczek śniegiem lub skruszonym lodem. Umieśćcie tabletki w śniegu. Zamknijcie torebkę i obserwujcie, co się stanie. Pierwsze efekty będą widoczne po około 30 minutach.

Pływająca kra h Potrzebne będą: talerz, marker suchościeralny, woda

Na talerzyku namalujcie markerem obrazek – krę, a na niej np. niedźwiedzia polarnego. Następnie polewajcie stopniowo obrazek wodą i obserwujcie, jak rysunek się rusza! Kra zaczyna dryfować po wodzie! Jak wygląda płatek śniegu h Potrzebne będą: kartki z bloku technicznego w kolorze czarnym, zamrażalnik, lupy

Kartki włóżcie do zamrażalnika. W dzień gdy będzie padał śnieg, wyciągnijcie je i wyjdźcie na podwórko. Łapcie śnieżynki na kartki, za pomocą lup obserwujcie, jak wyglądają. Czy faktycznie każda śnieżynka wygląda inaczej? 66

19. Scenariusze

Karnawałowe szaleństwo f Grupa wiekowa: 5-6-latki f Cele zajęć:

• rozwijanie motoryki małej i dużej; • doskonalenie umiejętności odczytywania prostych symboli; • rozwijanie umiejętności społecznych; • umuzykalnianie dzieci poprzez wspólny śpiew i zabawy przy muzyce; • stymulowanie rozwoju układu proprioceptywnego i przedsionkowego. f Pomoce:

tekst rymowanki, instrumenty perkusyjne (dla każdego dziecka), woreczek z plastikowymi piłeczkami (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; pięć z nich ponumerowanych od 1 do 5, a kolejnych pięć z symbolami namalowanymi markerem – nutki, usta, nogi, ręce, grzechotka; reszta piłeczek pusta), nagrania pięciu dowolnych piosenek znanych dzieciom (z zasobów dydaktycznych przedszkola), nagranie piosenki „Karnawał trwa”, pojemniki z wodą i kilkoma kropelkami dowolnego olejku eterycznego, piłeczki (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; na czterech z nich namalowane są symbole oznaczające znane dzieciom tańce, np. kaczuszki, pociąg, krasnoludek, miś), nagrania znanych dzieciom melodii (których rodzaje zaszyfrowano za pomocą piktogramów umieszczonych na piłeczkach), forma na muffinki, łyżki cedzakowe, ażurowa piłeczka lub rolka po ręczniku papierowym, chusty (chustek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; cztery z nich powinny mieć namalowane symbole przedstawiające ulubione zabawy dzieci w formie prostych znaków, np. balon, lisek, chusteczka itp.), kartonowe pudło z piłeczkami (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; cztery z nich mają namalowane symbole – piłka nożna, koszykówka, siatkówka, hokej), makulaturowe arkusze papieru, lina, packi na muchy, kartonowe pudła, folia malarska, duży arkusz papieru, tacki z farbami, pończochy

f Przebieg zajęć:

Piłeczki – zabawa muzyczna Dzieci stoją w kręgu. Za każdym dzieckiem położony jest dowolny instrument perkusyjny. Nauczyciel wraz z przedszkolakami mówi tekst rymowanki. Jednocześnie podaje woreczek, z którego przedszkolaki losują piłeczki. Gdy każde dziecko będzie miało już swoją, do środka wchodzą osoby z numerkami na piłkach i ustawiają się w rzędzie – jedno za drugim. Do każdej z nich podchodzą osoby, które wylosowały piłkę z symbolem (dowolnie). Tworzą pary (numer 1 – symbol np. nutek, numer 2 – symbol np. ust itd.). Następnie nauczyciel po kolei odtwarza nagrania fragmentów pięciu piosenek znanych dzieciom. Wszystkie dzieci odgadują ich tytuły, a następnie wspólnie wykonują dalszy ciąg tych utworów zgodnie z symbolem przedstawionym 67

na piłeczce odpowiadającej danemu numerowi piosenki (nutka – nucenie, usta – śpiewanie, nogi – tańczenie, ręce – pokazywanie, grzechotka – instrumentalizacja). Dzisiaj bal w przedszkolu mamy – potańczymy, pośpiewamy, razem w śmieszne gry zagramy. Jesteś ty, jestem ja, – niech karnawał trwa! Karnawałowa zabawa – ilustracja ruchowa treści piosenki Dzieci, stojąc w rozsypce, śpiewają piosenkę „Karnawał trwa” i ilustrują ruchem jej treść. W czasie refrenów dobierają się w pary, a podczas zwrotek ponownie wykonują improwizację ruchową w rozsypce. Podczas ostatniej zwrotki tworzą jedno wielkie koło i poruszają się marszowym krokiem po jego obwodzie, trzymając się za ręce. Karnawał trwa

(sł. Agnieszka Bugajska, muz. Miłosz Konarski)

1. Żołnierz żwawo maszeruje, ktoś lizakiem wymachuje – to znajomy mundurowy wpadł na bal karnawałowy.

2. W koło motylki wirują, a księżniczki podskakują. Żuczki skrzydłami machają, a wróżki czary rzucają.

Ref. Tra, la, la! Tra, la, la! Niech muzyka ciągle gra. Hop, sa, sa! Hop, sa, sa! Tańczysz ty i tańczę ja. Tra, la, la! Hop, sa, sa! Niech karnawał trwa!

Ref. Tra, la, la! Tra, la, la... 3. Zróbmy wszyscy wielkie koło, razem będzie nam wesoło. Poskaczemy, potuptamy, bal karnawałowy mamy! Ref. Tra, la, la! Tra, la, la...

Karnawał trwa – reagowanie na sygnał Nauczyciel prosi dzieci o wykonywanie piosenki „Karnawał trwa” zgodnie z symbolami, które pokazuje na piłeczkach (wykorzystując piłeczki z symbolami używane w pierwszej zabawie). Po kilku powtórzeniach nauczyciel może zaprezentować jednocześnie dwie, a nawet trzy piłeczki (np. jednoczesne śpiewanie, tańczenie i instrumentalizacja). Piłeczkowe łowy – zabawa ćwicząca motorykę małą i dużą Nauczyciel wraz z dyżurnymi przygotowuje kuwety z ciepłą wodą i kilkoma kroplami olejku eterycznego. Na powierzchnię wody wrzuca piłeczki – cztery z nich mają namalowany symbol oznaczający określony rodzaj tańca. Obok każdego pojemnika układa foremki na muffiny. Dzieci łyżkami cedzakowymi łowią piłeczki i wkładają je do foremek. Odnajdują piłeczki z symbolami i odgadują, jakie tańce mogły zostać ukryte pod przedstawionymi piktogramami. Jeżeli nie mają pomysłu na to, jaka melodia została zaszyfrowana, nauczyciel może odtworzyć fragment, a dzieci dopiero wtedy próbują odgadnąć rodzaj melodii. Następnie przedszkolaki porządkują przestrzeń, odstawiają kuwety i inne narzędzia w wyznaczone miejsce. Na zakończenie tańczą do utworów, które zaszyfrowane były za pomocą symboli na piłeczkach. Piłeczka i chusteczka – zabawa manipulacyjna Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel podaje im ażurową piłkę, w którą włożone zostały szyfonowe chusteczki (piłeczkę można zastąpić rolką po ręczniku papierowym). Cztery z nich powinny mieć namalowane symbole przedstawiające ulubione zabawy dzieci w formie prostych znaków, 68

np. balon, lisek, chusteczka itp. Dzieci kolejno wyciągają po jednej chusteczce. Te osoby, które wyjęły chusteczkę z symbolem, odgadują tytuł zaszyfrowanej zabawy. Po odgadnięciu tych nazw, nauczyciel stwarza warunki do tego, aby dzieci mogły wziąć udział w zabawach. Odkrywanie – zabawa manipulacyjna Nauczyciel przygotowuje pudło z piłeczkami (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie). Każda piłeczka jest owinięta w gazetę lub inny rodzaj makulaturowego papieru. Na czterech piłeczkach umieszczone zostały symbole czterech dyscyplin sportowych (siatkówka, hokej, piłka nożna, koszykówka). Każde dziecko losuje piłkę i odwija ją z „opakowania”. Dzieci sprawdzają, które z nich ma narysowane piktogramy i odczytują te symbole. Gazety wkładają na powrót do pudełka, a piłeczki zatrzymują. Nauczyciel proponuje rozgrywki związane ze wspomnianymi dyscyplinami. Po zakończonych rozgrywkach grupa wspólnie wyłania zwycięzców, czyli osoby, które zdobyły najwięcej punktów: y siatkówka – nauczyciel dzieli dzieci na dwie drużyny, na środku sali rozciąga linę; dzieci przerzucają piłeczki na stronę drużyny przeciwnej; punkt zdobywa ta drużyna, u której na polu gry, po upływie wyznaczonego czasu, znajduje się mniej piłeczek; y hokej – dzieci packami na muchy przesuwają swoją piłeczkę w kierunku bramki zrobionej z kartonowego pudła (w zabawie biorą udział dwie drużyny, wygrywa ta, która jako pierwsza uzyska dwa trafienia do bramki lub każdy może toczyć swoją piłeczkę indywidualnie); y piłka nożna – dzieci turlają piłkę stopami wprost do bramek zrobionych z kartonowych pudeł (w zespołach lub po kolei, indywidualnie), za trafienie zakończone sukcesem zawodnik lub cała drużyna otrzymuje punkt; y koszykówka – dzieci wrzucają piłkę do kartonowych „koszy” (pudeł), im kosz znajduje się dalej, tym więcej punktów zdobywa zawodnik (dzieci stają jedno za drugim i kolejno rzucają piłkę do koszy – jeśli udało im się trafić, zapamiętują swoje punkty i przechodzą do trudniejszego kosza, a jeśli nie, wtedy ustawiają się na końcu rzędu, by spróbować jeszcze raz). Radość i abstrakcja – zabawa plastyczna Nauczyciel z pomocą dyżurnych rozkłada na dywanie folię malarską. Następnie rozwija duży arkusz papieru, na brzegach ustawia tacki z farbą (aby papier się nie zwijał). Rozdaje każdemu dziecku pończochę i gazety z poprzedniej zabawy. Dzieci z gazety tworzą papierową kulkę – „piłeczkę”. Dzieci wkładają papierowe piłeczki do pończochy, ustawiają się wzdłuż arkusza papieru. Maczają gazetowe kulki w farbie i ruchem wahadłowym malują abstrakcje.

Kocie sprawki f Grupa wiekowa: 3-4-latki f Cele zajęć:

• stymulowanie układu proprioceptywnego i przedsionkowego; • rozwój motoryki małej i dużej; • pobudzenie receptorów węchowych. f Pomoce:

wełniana piłeczka, tekst rymowanki, kartonowe pudełko po chusteczkach, wstążka z przyczepionymi do niej obrazkami (kot przeciągający się, kot spacerujący, kot przy drapaku, kot w pudełku, kot bawiący się kłębkiem, śpiący kot – symbole do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), 69

wiklinowy kosz z motkami włóczki (dla każdego dziecka po jednym motku) z przeciągniętymi wstążkami w górnej części (jak sieć pająka), szczypce, wstążki z przywiązanym dzwoneczkami (dla każdej pary po jednej wstążce), kredki z dowiązanym sznurkiem i przymocowaną sylwetą myszy na drugim jego końcu (sznurek o takiej samej długości dla każdego dziecka), wiązanka suszonej kocimiętki lub mięty spryskana olejkiem miętowym, kolorowe kartki, gazety, klej, nożyczki, papier kolorowy, mazaki f Przebieg zajęć:

Kotki – zabawa integracyjna Dzieci siedzą w kręgu. Podając sobie kolejno wełnianą piłeczkę, powtarzają rymowankę: Piłeczka w kole wędruje, w szybkim tempie podskakuje. Sprawdza, jak się dzisiaj czujesz. Może nam zaprezentujesz? Dziecko, które trzyma piłeczkę w dłoniach w momencie, gdy grupa przestaje recytować wierszyk, wstaje i prezentuje wszystkim za pomocą ruchów, gestów i mimiki, w jakim jest nastroju. Pozostałe dzieci starają się zidentyfikować przedstawiane emocje. Zabawa trwa, aż wszystkie chętne dzieci zaprezentują swoje samopoczucie. Kocia gimnastyka – zabawa ruchowa Nauczyciel podaje dzieciom kartonowe pudełko po chusteczkach, w którym umieszczona jest wstążka z przyczepionymi do niej (za pomocą zszywek) obrazkami przedstawiającymi koty w różnych sytuacjach. Wybrane dzieci pociągają za wstążkę i wyciągają obrazki (każde dziecko stara się ciągnąć za tasiemkę tak, aby wysunąć tylko jeden obrazek). Dzieci nazywają czynności, które wykonuje kot, a następnie naśladują przedstawione ruchy: – kot przeciągający się – w pozycji na czworakach wykonują czynność przeciągania się; – kot spacerujący – czworakują z gracją; – kot przy drapaku – naśladują gest drapania (ruchy naprzemienne rąk); – kot w pudełku – naśladują wskakiwanie do pudełka i wyskakiwanie z niego; – kot bawiący się kłębkiem – kładą się na plecach, poruszają rękami i nogami; – śpiący kot – układają się na podłodze w „kociej pozycji” i zamykają oczy. Motki – zabawa manipulacyjna Nauczyciel wyjaśnia, że kotki bardzo lubią zabawy z wykorzystaniem motków włóczki. Następnie prezentuje swoim podopiecznym kosz wypełniony różnokolorowymi motkami włóczki. Dzieci szczypcami wyciągają motki z kosza. Dla utrudnienia nauczyciel tworzy w górnej części koszyka sieć ze splątanych wstążek. Każde dziecko zabierze swój motek, o ile – manipulując narzędziem pomiędzy „nićmi pajęczyny” – uda mu się wyjąć go z pojemnika. Jeżeli dziecko ma z tym trudności, można, dla ułatwienia, zmniejszyć gęstość oczek w sieci. Kłębuszki – masażyk Dzieci masują motkiem włóczki kolejne partie swojego ciała (ręce, plecy, głowę, brzuch, nogi) – zgodnie z instrukcją podaną przez nauczyciela (mogą dobrać się w pary i masować się nawzajem). Kocie zabawy – zabawa ruchowo-naśladowcza Dzieci dobierają się w pary. Nauczyciel rozdaje każdej parze po jednej wstążce z zawieszonym na niej dzwoneczkiem. Jedna osoba z pary chodzi po sali, potrząsając wstążką z dzwoneczkiem, 70

a druga wciela się w rolę kota i w pozycji na czworakach próbuje złapać dzwoneczek. Na sygnał dany przez nauczyciela następuje zmiana ról w parach. Kotek łapie myszkę – zabawa zręcznościowa Każde dziecko otrzymują kredkę z przywiązanym do niej sznurkiem (wszystkie sznurki są takiej samej długości). Na końcu każdego sznurka przymocowana jest sylweta myszy z grubego kartonu. Myszy powinny być ustawione na jednym końcu dywanu, a dzieci na drugim. Siedząc w szeregu, przedszkolaki nawijają sznurek na kredkę. W zabawie chodzi o to, żeby myszka dotarła do celu, dlatego dzieci nie rywalizują ze sobą (liczy się dokładność wykonania zadania, a nie szybkość). Jeżeli któreś z dzieci będzie miało trudności, prowadzący zachęca te osoby, które sprawniej zakończyły zadanie, żeby wykonały je po raz kolejny. Kocimiętka – zabawa sensoryczna rozwijająca zmysł węchu Nauczyciel wyjaśnia, czym jest kocimiętka i w jaki sposób reagują na nią koty. Następnie prezentuje dzieciom kocimiętkę (jeżeli nie ma naturalnych okazów, można zastąpić ją innym rodzajem aromatycznych ziół, np. miętą). Spryskuje wiązankę olejkiem miętowym. Przedszkolaki kolejno zamykają oczy. Nauczyciel z wiązanką ziół maszeruje po sali, a dziecko z zamkniętymi oczami stara się podążać za zapachem. Gazetowa głowa kota – zabawa plastyczna Nauczyciel rozdaje dzieciom kolorowe kartki i gazety. Z gazet dzieci wydzierają głowę kota (np. w kształcie trójkąta lub owalu o wielkości ⅔ kolorowej kartki) i przyklejają ją na kartkę (zaczynając od dolnej krawędzi). Doklejają uszy wycięte z gazety, wąsy zrobione z kolorowego papieru, a mazakiem rysują oczy i pyszczek.

Zimowa olimpiada f Grupa wiekowa: 5-6-latki f Cele zajęć:

• rozwijanie układu przedsionkowego i proprioceptywnego; • rozwijanie motoryki małej i dużej; • kształtowanie odporności emocjonalnej; • rozwijanie zmysłu smaku. f Pomoce:

nagranie piosenki „Zimowy trening”, siedem białych piłeczek pingpongowych, dwie pary „nart” (zrobionych z kartonu), dwie pary kijów (narciarskich lub lasek gimnastycznych), butelki (pełniące rolę pachołków), dwa koce (lub dwie platformy na kółkach albo mobilne podstawki pod doniczki z dowiązanymi sznurkami), taśma malarska, dwa zabawkowe jednakowe żelazka (można zastąpić dużymi płaskimi kamieniami podklejonymi filcową podkładką), dwa makarony do pływania, dwie jednakowej wielkości deski, taśma w dwóch kolorach (np. izolacyjna), folia malarska, dwie pary podkładek pod tort przyciętych na kształt odcisków stóp – z przymocowanymi gumkami (aby można było włożyć i ustabilizować stopy), dwa kaski z ochroną na brodę, krzesło, miotła, plastikowe talerzyki, puchar (wykonany z dwóch papierowych kubeczków o złotym lub żółtym kolorze połączonych ze sobą denkami), blender, owoce i warzywa, z których można przygotować koktajl (np. liście szpinaku, cytryna, banan, kiwi, ananas), miód, woda źródlana lub jogurt naturalny, kubeczki, noże, deseczka 71

f Przebieg zajęć:

Zimowa gimnastyka – zabawa muzyczno-ruchowa Nauczyciel odtwarza nagranie piosenki „Zimowy trening”. Dzieci ilustrują piosenkę ruchem zgodnie z treścią utworu. Zimowy trening

(sł. Agnieszka Bugajska, muz. Miłosz Konarski)

1. Zimowy trening rozpoczynamy, w górę skaczemy – zobaczcie sami! Lepimy śnieżki, potem rzucamy, do celu nimi zawsze trafiamy.

3. Zróbmy przysiady, skłony na boki... Teraz na jednej nodze podskoki! A gdy treningiem się już zmęczymy, to w mig orzełka w śniegu zrobimy!

2. Balansujemy w lewo i w prawo, takie bujanie jest świetną sprawą! Krążenia dwóch rąk wykonujemy, a przy tym żwawo sobie tupiemy. Zimowa olimpiada – wprowadzenie w tematykę zajęć Nauczyciel dzieli dzieci na dwie drużyny (warto oszacować siły, tak aby w każdej drużynie znalazły się dzieci o zróżnicowanym poziomie rozwoju, a szanse w rywalizacji były wyrównane). Drużyny wybierają kapitana i wymyślają nazwę dla swojego zespołu. Nauczyciel informuje, że zaproponuje różne zadania. Drużyna, która wykona je jako pierwsza, otrzyma punkt w postaci białej piłeczki pingpongowej. Turniej wygra ta grupa, która zdobędzie najwięcej piłeczek (punktów). Nauczyciel wyjaśnia, czym jest zasada fair play i zwraca uwagę na konieczność jej przestrzegania. Slalom narciarski – zabawa sprawnościowa Dzieci ustawione są w dwóch rzędach. Pierwsze osoby z rzędów otrzymują parę „nart” oraz kije. Zawodnicy kolejno biegną w nartach, pokonując slalom ustawiony z butelek, a następnie zawracają do punktu startu. Dokonują wymiany nart i kijków z kolejnym dzieckiem w swojej drużynie. Wygrywa ten zespół, w którym wszyscy zawodnicy pokonają trasę slalomu i zrobią to szybciej niż osoby z drużyny przeciwnej. Saneczki – zabawa siłowa Dzieci ustawione są w dwóch rzędach. W każdej drużynie zawodnicy łączą się w pary. Kolejno jedno z dzieci siada na kocu, a drugie ciągnie je do wyznaczonego miejsca. Tam następuje zmiana ról w parze. Gdy dwójka dotrze z powrotem do swojej drużyny, przekazuje koc następnej parze. Drużyna, której wszyscy zawodnicy skończą przejażdżkę „sankami”, zanim zrobią to członkowie drugiego zespołu, wygrywa tę rozgrywkę. Jeżeli w zespołach liczba członków jest nieparzysta, wybrany ochotnik wykonuje to zadanie dwukrotnie – za drugim razem z dzieckiem, które nie miało partnera. Wskazówka: Jeśli dzieci siedzą na kocach – ze względów bezpieczeństwa powinny siedzieć tyłem do kierunku ciągnięcia. Zamiast kocyka można użyć mobilnej podstawki pod doniczkę z dowiązanym sznurkiem lub platformy na kółkach do ćwiczeń równoważnych. Curling – zabawa zręcznościowa Nauczyciel za pomocą taśmy malarskiej wykleja na podłodze cztery współśrodkowe koła, o coraz mniejszej średnicy (środkowe, najmniejsze – to cel). Dzieci na przemian w drużynach popychają zabawkowe żelazko do celu. Wygrywa zespół, któremu jako pierwszemu uda się trafić 72

do najmniejszego koła. Wskazówka: Warto tą zabawę przeprowadzić na podłodze niepokrytej dywanem, zabezpieczając dodatkowo stopkę żelazka gładkim materiałem umożliwiającym swobodny ślizg. Zamiast zabawkowego żelazka można wykorzystać płaskie kamienie podklejone filcową podkładką. Snowboard – zabawa równoważna Nauczyciel na podłodze kładzie dwa piankowe makarony, na każdym z nich poprzecznie (w krzyż) układa deskę – powstają dwie „równoważnie”. Osoby z przeciwnych drużyn ustawiają się przy deskach. Na sygnał mają za zadanie zbalansować ciałem deskę i złapać równowagę. Starają się jak najdłużej ją utrzymać, a dziecko, które straci ją jako pierwsze, przegrywa. Następnie parami mierzą się kolejni zawodnicy. Rywalizację wygrywa drużyna, w której więcej osób utrzymało równowagę dłużej niż przeciwnik. Skoki narciarskie – zabawa skoczna Dzieci naprzemiennie w dwóch drużynach skaczą obunóż przed siebie (wykonują skoki z miejsca). Każdy skok zaznaczany jest taśmą samoprzylepną w jednym z dwóch kolorów (każda drużyna ma przypisany inny kolor). Wygrywa ta drużyna, w której zawodnik oddał najdłuższy skok (mierzony od punktu, z którego wykonano wyskok, do miejsca, w którym znalazł się czubek buta zawodnika). Łyżwiarstwo szybkie – zabawa rozwijająca szybkość Nauczyciel rozkłada dwie takie same płachty folii malarskiej. Dzieci w dwóch rzędach kolejno ścigają się na „łyżwach” zrobionych z podkładek pod tort – zawodnik pokonuje tor, po czym jak najszybciej wraca obok toru, po dywanie, by przekazać łyżwy i kask kolejnej osobie. Drużyna, której zawodnicy jako pierwsi ukończą wyścig, dostaje punkt. W tej zabawie zawodnicy muszą mieć ubrany kask z ochroną na brodę (przekazują go sobie kolejno w zespołach). Hokej – zabawa rozwijająca precyzję ruchów Nauczyciel ustawia krzesło – bramkę. Na podłodze za pomocą taśmy malarskiej wyznacza „boisko”. Z jednej jego strony powinna znaleźć się bramka, a z drugiej zawodnicy w swoich zespołach. Dzieci na przemian próbują trafić plastikowym talerzykiem do bramki. Kolejni zawodnicy przesuwają krążek za pomocą miotły – jeden zawodnik może w jednej kolejce spróbować wbić go w nie więcej niż dwóch ruchach. Wygrywa ta drużyna, której udało się umieścić więcej talerzyków w bramce. Zakończenie olimpiady – wyłonienie zwycięskiej drużyny Dzieci wspólnie liczą zdobyte przez swój zespół punkty – porównują liczbę zebranych piłeczek. Wygrywa ta drużyna, która zdobyła ich najwięcej. Nauczyciel każdemu dziecku wręcza puchar (wykonany z dwóch papierowych kubeczków o złotym lub żółtym kolorze połączonych ze sobą denkami), który może być jednocześnie naczyniem do poniższej zabawy kulinarnej. Witaminowa bomba – zabawa kulinarna Nauczyciel wraz z dziećmi przygotowuje koktajl z wybranych owoców i warzyw na bazie wody źródlanej lub jogurtu. W tym celu obrane, umyte i pokrojone przez przedszkolaki owoce i warzywa nauczyciel umieszcza w naczyniu blendera. Dodaje wodę lub jogurt i miksuje, tworząc napój. Ewentualnie dosładza miodem. Powstałą „bombę witaminową” przelewa do pucharów otrzymanych w poprzedniej aktywności (lub do innych, jeśli dzieci chcą zachować swoje puchary). 73

Witaj, Zimo! f Grupa wiekowa: 4-5-latki f Cele zajęć:

• pobudzenie aktywności poznawczej poprzez stymulację polisensoryczną; • rozwijanie motoryki małej i dużej; • pobudzenie receptorów smakowych i zapachowych; • doskonalenie umiejętności intencjonalnego skupiania uwagi. f Pomoce: nagranie piosenki „Skrzypi śnieg”, rękawiczki z różnym wypełnieniem (np. groch, ścinki

materiałów, piórka, pompony) i miseczki zawierające te same przedmioty, przezroczysta taśma, papierowe talerzyki przecięte na pół, mazaki, słomki, lekkie piłeczki (np. pingpongowe), białe przedmioty znajdujące się w sali, dwie skakanki, taśma malarska, nagranie utworu instrumentalnego „Zabawy na śniegu”, gazety, papierowe białe talerzyki z przyklejonymi ilustracjami zabaw zimowych (orzełek na śniegu, budowanie igloo, rzucanie śnieżkami, zjazd na sankach, zjazd na snowboardzie, łyżwiarstwo – fotografie do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), nagranie utworu A. Vivaldiego „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo”, folia bąbelkowa, folia malarska złożona na pół (w środku, pomiędzy warstwami znajdują się kleksy farby w różnych odcieniach niebieskiego), kuwety ze śniegiem (prawdziwym bądź sztucznym), olejek miętowy, czarne tacki, mąka pszenna, sitka, ażurowe szablony śnieżynek wycięte z papieru, pudło z kulkami waty, figurki zwierząt leśnych, taśma dwustronna, „zamarznięte kałuże” wycięte z szarego papieru, miseczka, deseczka, nożyk, ser biały w kostce, cebula pokrojona w drobną kosteczkę, śmietana, sól i pieprz do smaku, wafle ryżowe, ogórek, marchewka, czarne oliwki, morele, rodzynki, miód

f Przebieg zajęć:

Zimowe zabawy – zabawa wprowadzająca Nauczyciel przebrany za Panią lub Pana Zimę zaprasza dzieci do polisensorycznej przygody. Dzieci siedzą w kręgu i słuchają treści piosenki „Skrzypi śnieg”. Gdy wybrzmią pierwsze tony refrenu, wstają i naśladują czynności wykonywane podczas zakładania poszczególnych elementów odzieży (zgodnie z tekstem piosenki). Skrzypi śnieg

(sł. Agnieszka Bugajska, muz. Miłosz Konarski)

1. Skrzypi śnieg, ktoś się zbliża, idzie Pani Zima. W biały płaszczyk jest ubrana, w dłoni śnieżkę trzyma. Tak!

2. Śnieżynki wciąż wirują, mróz się Zimie kłania, lecz przed śniegiem, chłodem, wiatrem chronią nas ubrania. Tak!

Ref. Raz i dwa, wkładaj czapkę, tak jak ja! Trzy i cztery, załóż szalik i trapery! Pięć i sześć, rękawiczki, kurtkę weź! Zimno masz więc z głowy, jesteś już gotowy!

Ref. Raz i dwa... 3. Na tafli zwinny łyżwiarz kręci piruety. Już w kuligu dzieci pędzą, a narciarz – do mety. Tak! Ref. Raz i dwa...

Zimowe rękawiczki – zabawa sensoryczna Przed przystąpieniem do zabawy nauczyciel umieszcza w rękawiczkach różne przedmioty (np. groch, ścinki materiałów, piórka, pompony) i zakleja taśmą w dolnej części rękawiczki (można też przykleić rękawiczkę taśmą do stołu). Dzieci dotykają rękawiczek i próbują odgadnąć, czym są wypełnione. Nauczyciel układa na stole miseczki wypełnione tymi samymi przedmiotami. Dzieci starają się przyporządkować każdą z rękawic do miseczki z pasującymi elementami. Gdy zadanie zostanie ukończone, przedszkolaki z pomocą nauczyciela odklejają taśmę i sprawdzają poprawność wykonania zadania. Czapki z pomponami – ćwiczenie oddechowe Każde dziecko otrzymuje słomkę, połowę papierowego talerzyka – będzie to „czapka”, a także lekką piłeczkę (np. pingpongową) – to „pompon”. Dzieci mazakami rysują wzory na czapce. Następnie przedszkolaki mają za zadanie przedmuchać za pomocą słomki pompon (piłeczkę) na wierzchołek czapki. Szal Pani Zimy – zabawa sensoryczna Dzieci wyszukują w sali przedmioty w białym kolorze. W wyznaczonej przez dwie skakanki przestrzeni projektują z nich szal Pani Zimy. Wskazówka: Jeśli będą to przedmioty, po których da się przejść stopami, stworzy się biała ścieżka sensoryczna – dzieci spacerują po tak powstałym szalu Pani Zimy. Bitwa na śnieżki – zabawa ruchowa Nauczyciel za pomocą taśmy malarskiej dzieli salę na dwie części, a dzieci rozdziela na dwa zespoły. Przedszkolaki z gazet tworzą śnieżki. Prowadzący odtwarza nagranie utworu instrumentalnego „Zabawy na śniegu” i w tym momencie dzieci zaczynają przerzucać się kulkami. W czasie, gdy w tle słychać muzykę, starają się, by jak najwięcej kulek trafiło na stronę przeciwnika. Gdy utwór się skończy, przerywają zabawę. Rywalizację wygrywa ta drużyna, która ma najmniej śnieżek na swoim polu. Zimowe zabawy – zabawa naśladowcza Nauczyciel odtwarza nagranie utworu instrumentalnego „Zabawy na śniegu”. Prezentuje talerzyki, do których przyklejono wcześniej ilustracje przedstawiające zabawy zimowe (orzełek na śniegu, budowanie igloo, rzucanie śnieżkami, zjazd na sankach, zjazd na snowboardzie, łyżwiarstwo). Dzieci mają za zadanie uważnie obserwować, którą fotografię przedstawia nauczyciel, i naśladować ruchem wskazane zimowe zabawy. Łyżwiarstwo figurowe – swobodna ekspresja plastyczna przy muzyce Nauczyciel odtwarza nagranie utworu A. Vivaldiego „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo”. Dzieci z foli bąbelkowej tworzą „łyżwy” (owijają folię bąbelkową wokół stóp, ewentualnie dodatkowo oklejają ją przezroczystą taśmą, aby lepiej się trzymała). Nauczyciel taśmą przykleja do podłogi folię malarską złożoną na pół (pomiędzy dwoma warstwami folii znajdują się kleksy z farby w różnych odcieniach niebieskiego). Dzieci poruszają się po folii jak po lodowisku, tworząc improwizacje ruchowe do utworu klasycznego. Śnieżki – zabawa sensoryczna Nauczyciel przygotowuje kuwety ze śniegiem (w razie braku śniegu, tworzy sztuczny – przepisy na s. 56–57), dodaje kilka kropli olejku miętowego. Dzieci dzielą się na zespoły i bawią się w śniegu. Tworzą śnieżki, lepią małe bałwany. 75

Śnieżynki – zabawa manualna Dzieci mają do dyspozycji czarne tacki. Na każdej tacce leży papierowa, ażurowa śnieżynka (na każdej tacce inna). Na tacki przedszkolaki przesiewają przez sito mąkę pszenną. Następnie zabierają śnieżynkę i oglądają powstały wzór. Potrząsają tacką, aby wyrównać powierzchnię mąki, a następnie palcem na jej powierzchni malują śnieżynki na wzór z szablonów. Zimowe zwierzęta – zabawa dotykowa Nauczyciel wnosi do sali pudło wypełnione po brzegi kuleczkami waty. Dzieci wkładają do pudełka ręce i szukają pomiędzy wacikami ukrytych figurek zwierząt. Próbują odgadnąć, nie patrząc na wyjęty przedmiot, jaką figurkę trzymają w dłoni. Następnie sprawdzają poprawność swoich odpowiedzi. Na końcu nauczyciel zachęca dzieci do tego, by wskazały te zwierzęta, które zapadają w sen zimowy oraz zastanowiły się, jak pozostałe radzą sobie zimą. Skoki przez zamarznięte kałuże – zabawa ruchowa Nauczyciel z pomocą taśmy dwustronnej przykleja do podłogi papierowe „zamarznięte kałuże”, a dzieci przez nie skaczą. Serowe bałwanki – zabawa kulinarna Dzieci mieszają w misce ser biały ze śmietaną, cebulą, solą i pieprzem. Z dwóch wafli ryżowych układają na talerzykach bałwanka i rozsmarowują na nich masę serową a następnie dekorują: z marchewki robią nosek, z ogórka kapelusz, a z oliwek oczy i guziki. Mogą też przygotować wersję na słodko: z miodem zamiast soli i pieprzu, nosem i kapeluszem z suszonych moreli oraz guzikami i oczkami z rodzynek.

Kosmiczna zabawa f Grupa wiekowa: 5-6-latki f Cele zajęć:

• pobudzenie aktywności poznawczej poprzez stymulację sensoryczną; • stymulowanie receptorów czuciowych; • utrwalenie pojęć dotyczących kosmosu; • rozwijanie motoryki małej i dużej. f Pomoce:

opaska z symbolem Słońca (dla nauczyciela), kartoniki z symbolami przedstawiającymi osiem planet Układu Słonecznego i gwiazdy (tyle, ile dzieci biorących udział w zabawie) – grafiki do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka (wielkość planet w tym zestawie jest przeskalowana w taki sposób, aby ich proporcje odzwierciedlały rzeczywistość), osiem opasek na głowę, spinacze do papieru, teksty rymowanek, wstążki lub paski bibuły w złotym kolorze, nagranie utworu instrumentalnego „W przestrzeni kosmicznej”, kartoniki z liczbami od 1 do 9, małe tablice kredowe (ewentualnie czarne kartki formatu A3), kreda w różnych kolorach, pudełko z otworami na dłonie przykryte przezroczystą folią, kamienie, piasek, gumowe rękawice (dla każdego dziecka), duży karton (taki, by swobodnie mogło do niego wejść dziecko), opakowania po produktach, plastikowe zakrętki, lampki choinkowe, folia aluminiowa, aluminiowe foremki, klej na gorąco, nożyczki, ciecz nienewtonowska (2 pełne szklanki mąki ziemniaczanej wymieszane z 11/4 szklanki zimnej wody), płaska kuweta, czarny barwnik spożywczy, srebrny brokat, szklane kulki, fotografie przedstawiające mgławice oraz kometę (fotografie

do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), czarne kartki papieru, pastele, brokat w kleju, czerwone piłeczki (po jednej dla każdego dziecka) z doklejonymi trzema paskami bibuły (paski w kolorze czerwonym, żółtym i pomarańczowym), miska, folia aluminiowa, gumka recepturka, małe kamyczki, patyczki do szaszłyków, owoce (jabłka, truskawki, banany skropione sokiem z cytryny, winogrona, plasterki ananasa), nożyk, deseczka f Przebieg zajęć:

Układ Słoneczny – zabawa dydaktyczna Dzieci siedzą w kole. Nauczyciel zakłada na głowę opaskę z ikoną Słońca i wchodzi do środka koła. Przedszkolaki losują kartoniki z symbolami przedstawiającymi różne ciała niebieskie (osiem planet Układu Słonecznego i gwiazdy). Dzieciom, które wylosowały ikony planet, nauczyciel wręcza opaski, do których przedszkolaki przypinają wylosowane kartoniki. Nauczyciel-Słońce recytuje rymowankę, a dzieci-planety we właściwej kolejności dołączają do środka koła i krążą wokół Słońca – nauczyciel wskazuje, które dziecko ma do niego w danym momencie podejść: Jestem Słońce, w centrum Układu się znajduję. Zapraszam! Merkury [Wenus, Ziemia itd.] niech wokół mnie wiruje. Przy każdym powtórzeniu nauczyciel wymienia nazwy kolejnych planet (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun). Na zakończenie wstają pozostałe przedszkolaki – gwiazdy – i maszerują do rytmu rymowanki: W kosmicznej przestrzeni gwiazdy się unoszą, do wspólnej zabawy Układ Słoneczny proszą. I chociaż je wszystkie dzielą lata świetlne, to każda z nich w tańcu wyglądają wprost świetnie! W przestrzeni kosmicznej – zabawa matematyczna Nauczyciel wyjaśnia, czym są gwiazdozbiory. Wszystkie dzieci zamieniają się w „gwiazdy” (przedszkolaki, które nosiły opaski w poprzedniej zabawie, oddają je nauczycielowi). Z wstążkami (lub paskami bibuły) w złotym kolorze tańczą do utworu instrumentalnego „W przestrzeni kosmicznej”. Nauczyciel co jakiś czas przerywa nagranie i prezentuje kartonik z liczbą – jest to liczba gwiazd, które powinny znaleźć się w gwiazdozbiorze. Dzieci łączą się w grupy zgodnie z prezentowaną liczbą. Gdy muzyka zabrzmi ponownie, powracają do swobodnego tańca. Gwiazdozbiory – zabawa plastyczna Dzieci pracują w małych zespołach. Na tablicach kredą rysują gwiazdy i łączą je liniami w różne gwiazdozbiory. Nadają nazwy narysowanym gwiazdozbiorom. Jeżeli w przedszkolu nie ma odpowiedniej liczby tablic, można je zastąpić czarnymi kartkami formatu A3. Pudełko odkrywcy Księżyca – zabawa manipulacyjna Pudełko z wyciętymi w jednym z boków otworami na dłonie nauczyciel wypełnia piaskiem i kamieniami. Dzieci po kolei zakładają gumowe rękawice i szukają w piasku kamieni (manipulują dłońmi w piasku do momentu, w którym wyjmą odnaleziony kamień). Zabawa trwa dotąd, aż wszystkie chętne osoby wezmą w niej udział. Centrum dowodzenia – zabawa konstrukcyjna Z dostępnych materiałów (dużego kartonu, opakowań po produktach, plastikowych zakrętkach, lampek choinkowych, folii aluminiowej, aluminiowych foremek) dzieci tworzą centrum kosmiczne. Przedszkolaki będą mogły z tego miejsca „wyruszać” na kosmiczne eskapady, w czasie których 77

będą „odkrywać” tajemnice kosmosu. Nauczyciel zapoznaje dzieci z zasadami bezpiecznego korzystania z nożyczek oraz pistoletu z klejem na gorąco, nadzorując jednocześnie przebieg zabawy i wykorzystanie tych narzędzi. Kosmiczny śluz – zabawa sensoryczna Nauczyciel przelewa ciecz nienewtonowską do płaskiej kuwety. Wspólnie z dziećmi – zaopatrzonymi w gumowe rękawiczki – barwi ją na czarno i dodaje do niej srebrzystego brokatu. Po wymieszaniu składników dzieci zamykają oczy, a prowadzący ukrywa w masie szklane kulki. Przedszkolaki szukają schowanych paciorków. Mgławica – zabawa plastyczna Nauczyciel prezentuje fotografię mgławicy i rozdaje dzieciom czarne kartki. Przedszkolaki pastelami malują kontury mgławicy w odcieniach bieli, błękitu, różu i fioletu. Następnie rozcierają pastele, tworząc obłoczki. Uzupełniają pracę o „gwiezdny pył”, nakładając klej z brokatem. Kometa – zabawa motoryczna Nauczyciel prezentuje fotografię przedstawiającą kometę. Wyjaśnia, czym jest to ciało niebieskie. Następnie wręcza każdemu dziecku piłeczkę z przymocowanymi trzema paskami bibuły. Dzieci plotą z nich warkocz. Kiedy skończą pracę, to wraz ze swoją „kometą” wykonują kosmiczny taniec przy dźwiękach utworu „W przestrzeni kosmicznej”. Meteoroidy – zabawa motoryczna Nauczyciel nakłada na wierzch miski folię aluminiową – będzie to powierzchnia Księżyca. Mocuje ją gumką recepturką. Dzieci rzucają małe kamyczki („meteoroidy”) do miski z taką siłą, by zrobiły dziury w powierzchni folii. Prowadzący wyjaśnia dzieciom, że na powierzchni Księżyca istnieje bardzo dużo kraterów, które powstały właśnie na skutek zderzenia satelity z różnymi ciałami niebiskimi krążącymi w przestrzeni kosmicznej. Rakieta – zabawa kulinarna Dzieci z owoców tworzą szaszłyki w kształcie rakiety. Nabijają kolejno wybrane owoce, a na końcu wbijają patyczek do połówki jabłka. Najlepiej sprawdzą się truskawki jako wierzchołek rakiety, banany skropione sokiem z cytryny i winogrona jako kadłub, oraz wycinek z plasterka ananasa jako „ogon” rakiety.

Zima w krainie zmysłów f Grupa wiekowa: dowolna f Cele zajęć:

• poznanie i utrwalenie nazw i roli zmysłów; • stymulacja wielozmysłowa dziecka; • rozwijanie umiejętności działania w grupie i mniejszych grupach; • doskonalenie umiejętności samodzielnego realizowania zadań wyznaczonych przez nauczyciela. f Pomoce:

przypinki dla dzieci w kształcie śnieżynek (pośrodku każdej śnieżynki narysowany jest symbol przedstawiający w formie ikonicznej jeden ze zmysłów: dłonie, buzia i język, nos, oko, ucho) oraz ilustracje przedstawiające te same zmysły – symbole do samodzielnego wydruku

znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka, dwie duże miski, sztuczny śnieg (przepisy na s. 56–57), pierniczki, herbata z miodem, pomarańcze, orzechy, słoiczki owinięte folią aluminiową, w których znajdują się przyprawy i przedmioty kojarzące się z zimą (cynamon, anyż, goździki, skórka pomarańczowa, gałązka świerku), stolik świetlny, kulki hydrożelowe, szklane kamyczki dekoracyjne (niebieskie i bezbarwne), wygodne poduchy, nagrania zimowych odgłosów, nagranie utworu A. Vivaldiego „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo” f Wskazówki do realizacji:

W zabawie rozwijającej zmysł smaku należy zwrócić uwagę na alergie pokarmowe występujące u dzieci i ewentualne trudności z gryzieniem i połykaniem pokarmów – w razie potrzeby należy zadbać, aby wyeliminować lub zastąpić dane artykuły ich zamiennikami. f Przebieg zajęć:

Zima – rozmowa wprowadzająca w temat zajęć Cała grupa siada w kręgu. Nauczyciel pyta, jaka pora roku właśnie trwa (zima). Następnie wyjaśnia dzieciom, jakie zimowe zadania będą wykonywać, prezentuje przygotowane stacje, omawia zasady panujące w grupie podczas zajęć i przypomina o bezpieczeństwie podczas wspólnej zabawy. Wręcza każdemu dziecku przypinkę w kształcie śnieżynki (pośrodku każdej śnieżynki znajduje się symbol przedstawiający w formie ikonicznej jeden ze zmysłów – ilustracje służą podzieleniu grupy na pięć drużyn). Zima w krainie zmysłów – zabawy sensoryczne na kolejnych stanowiskach pracy Nauczyciel prezentuje dzieciom przygotowane wcześniej stanowiska pracy (opisane poniżej), wyjaśniając, jakie czynności będą wykonywać przy poszczególnych stacjach. Każda oznaczona jest symbolem jednego z pięciu podstawowych zmysłów. Dzieci spoglądają na swoje przypinki i szukają takiego samego znaczka umieszczonego na jednym ze stanowisk. Ustawiają się przy swoim miejscu pracy i na sygnał prowadzącego rozpoczynają zabawę. Po upływie wyznaczonego czasu następuje zamiana stacji. y Pierwsza stacja – zmysł dotyku Dzieci otrzymują dwie duże miski z tajemniczą masą plastyczną zwaną sztucznym śniegiem. Mają za zadanie ulepić bałwanki. Następnie bawią się masą w dowolny sposób. y Druga stacja – zmysł smaku Na stoliku znajdują się zimowe smakołyki: pierniczki, herbata z miodem, pomarańcze, orzechy. Dzieci mają za zadanie posmakować zimowych produktów i wyrazić swoją opinię na ich temat. y Trzecia stacja – zmysł węchu W słoiczkach owiniętych folią aluminiową znajdują się różne przyprawy i przedmioty kojarzące się z zimą. W słoiczkach warto zamknąć: cynamon, anyż, goździki, skórkę pomarańczową, gałązkę świerku. Dzieci, po powąchaniu poszczególnych produktów, próbują odgadnąć, co znajduje się w słoiczkach. Weryfikują poprawność swoich odpowiedzi, odwijając folię, a następnie z powrotem ją zawijają, przygotowując stanowisko dla kolejnej drużyny. y Czwarta stacja – zmysł wzroku Dzieci podchodzą do stolika świetlnego, na którym rozrzucone są kulki hydrożelowe oraz szklane kamyczki dekoracyjne (niebieskie i bezbarwne). Przedszkolaki próbują ułożyć różne zimowe kształty i kompozycje. 79

y Piąta stacja – zmysł słuchu Dzieci siadają wygodnie na przygotowanych poduchach i słuchają zimowych odgłosów. Starają się odgadnąć, co to za dźwięki. Po ich zidentyfikowaniu wsłuchują się w utwór A. Vivaldiego „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo” i starają się określić, czy muzyka klasyczna odzwierciedla wcześniej wysłuchane dźwięki. Rozmowa o zmysłach – podsumowanie zajęć Członkowie wszystkich grup tworzą krąg i wspólnie siadają na dywanie. Dzieci mają za zadanie odpowiedzieć na pytania nauczyciela (chęć udzielenia odpowiedzi sygnalizują uniesieniem dłoni): Jaki zmysł przedstawiony został na ilustracji umieszczonej na twojej śnieżynce? Co możemy poznać za pomocą tego zmysłu? Jakie zadanie wykonałeś(-aś) przy stoliku oznaczonym takim samym symbolem? Jak myślisz, dlaczego wykorzystywałeś(-aś) akurat ten zmysł? Po rozmowie podsumowującej następuje wspólne porządkowanie stanowisk.

Spotkanie z babcią i dziadkiem f Grupa wiekowa: dowolna – scenariusz uroczystości z okazji Dnia Babci i Dziadka f Cele zajęć:

• integrowanie środowiska przedszkolnego oraz rodzinnego; • kultywowanie tradycji świętowania obchodów Dnia Babci i Dziadka; • pobudzanie do rozwoju poprzez stymulację multisensoryczną; • nabywanie umiejętności współpracy podczas zabawy w grupie. f Pomoce: tekst wierszyka powitalnego, nagrania ulubionych piosenek dzieci (z zasobów przedszko-

la), tekturki, klej typu „magic”, płaskie kamyki, patyczki (mogą być zebrane w ogrodzie lub patyczki po lodach), mazaki, nagranie utworu A. Vivaldiego „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo”, niebieskie i białe wstążki, nagranie utworu instrumentalnego „Zabawy na śniegu”, fotobudka (karton, nożyczki, farby, markery, serduszka wycięte z papieru), rekwizyty (np. zabawne peruki, okulary), aparat, tace, masa piernikowa, foremki do ciastek w kształcie serduszek, słomki do napojów, duży brystol z napisem „Dzień Babci i Dziadka”, różowa i czerwona farba przeznaczona do malowania palcami, poczęstunek dla dziadków, zimowa herbatka dla dziadków (przepis na s. 30)

f Przebieg zajęć:

Witamy was wierszykiem, witamy was piosenką – przywitanie gości Dzieci wspólnie recytują treść wierszyka powitalnego: Babcia i dziadek nas odwiedzili, swą obecnością tu zaszczycili. Wyrazy wdzięczności za to składamy. Do wspólnej zabawy was zapraszamy! Następnie śpiewają dla dziadków ulubiony utwór (w przypadku starszych przedszkolaków można zaprezentować kompilację takich piosenek). Naturalny portrecik – wspólna praca plastyczna Babcie i dziadkowie wraz z wnukami tworzą wspólny portrecik z wykorzystaniem płaskich kamyków, patyczków, mazaków i kleju. Kamyki mogą posłużyć za głowy, a ciało można stworzyć 80

z patyczków. Dziadkowie i wnukowie tworzą kompozycję na przygotowanych wcześniej tekturkach. Mocują kamyki i patyczki za pomocą kleju typu „magic”. Wykonane prace pozostawiają do wyschnięcia – po zakończonej uroczystości dziadkowie zabierają swoje obrazki do domów. Zimowy taniec – swobodna ekspresja ruchowa przy muzyce Goście wraz ze swoimi wnukami zajmują miejsce na środku sali, w ustawieniu swobodnym. Nauczyciel odtwarza utwór A. Vivaldiego „Koncert nr 4 f-moll Zima część 2. Largo”. Dziadkowie otrzymują niebieskie wstążki, dzieci – białe. Wspólnie wykonują wymyślony przez siebie taniec. Zimowe kółeczka – taniec w kole Dziadkowie i wnukowie nadal trzymają w dłoniach swoje wstążki z poprzedniego tańca. Nauczyciel prosi o stworzenie dwóch współśrodkowych kół – duże koło zewnętrzne tworzą dziadkowie, mniejsze (wewnętrzne) tworzą dzieci. Prowadzący odtwarza utwór instrumentalny „Zabawy na śniegu”. Dziadkowie poruszają się po obwodzie koła w jedną stronę, a dzieci – w przeciwną. Nauczyciel zatrzymuje odtwarzaną muzykę. W tym momencie dziadkowie wymieniają się wstążką z dzieckiem, które stanęło naprzeciw nich. Zabawa trwa, dopóki nie skończy się utwór. Fotobudka – propozycja działań wzmacniających pozytywne relacje rodzinne Nadszedł czas na wspólne zdjęcia w przygotowanej wcześniej fotobudce! Najłatwiej wykonać ją z kartonu – wyciąć dużą ramkę, pomalować ją np. na czerwono, ozdobić serduszkami oraz napisem „Dzień Babci i Dziadka”. Fotobudka może mieć także motyw zimowy, wtedy można wykorzystać ją podczas przedstawień i uroczystości świątecznych w przedszkolu. Tak wykonaną ramkę dziadkowie z wnukami trzymają w rękach, nauczyciel robi im zdjęcia. Osoby fotografowane mogą skorzystać także z przygotowanych zabawnych rekwizytów: na przykład peruk, okularów. Zdjęcia można wydrukować w prezencie dla dziadków lub po zakończeniu uroczystości rozesłać je rodzicom w wersji elektronicznej. Warto skorzystać z aparatu, który wywołuje zdjęcia natychmiast – wtedy nie trzeba wysyłać ani drukować zdjęć. Pracują dłonie, te małe i te duże! – zabawa sensoryczna Na przygotowanych przez nauczyciela tackach dziadkowie wraz z wnukami otrzymują masę piernikową (przepis na s. 57). Jest to zadanie relaksacyjne i stymulujące ręce dziadków i wnuków. Goście wspólnie bawią się masą, lepią, gniotą. Następnie dziadkowie wraz z wnukami wycinają za pomocą foremek do ciastek serduszka, a słomką tworzą dziurkę, żeby serduszka po wyschnięciu można było udekorować i wykorzystać jako ozdobną zawieszkę. Serce na dłoni – zabawa plastyczna Na zakończenie nauczyciel prosi gości o wykonanie odbicia swoich dłoni na dużym brystolu. Będzie to pamiątka pozostawiona w przedszkolu przez dziadków i babcie dla ich wnuków. Dziadkowie zanurzają dłonie w farbie (np. różowej i czerwonej). Następnie odbijają swoje dłonie, układając je blisko siebie, w kształt serca. Po takiej zabawie należy udostępnić gościom miejsce i przybory do umycia rąk. Następnie gospodarze zapraszają dziadków na poczęstunek, a po wszystkim żegnają ich, dziękując za wspólną zabawę.

DODATEK Sensoryczny kalendarz adwentowy

Poniżej przedstawiamy 28 pomysłów, które można wykorzystać jako zadania do „sensorycznego kalendarza adwentowego” (adwent trwa maksymalnie 28 dni). Kalendarz adwentowy łatwo zrobicie, zawieszając ponumerowane papierowe torebki lub lniane woreczki na gałęzi. Innym pomysłem na zrobienie takiego kalendarza jest wykorzystanie kopert lub pudełeczek po zapałkach z umieszczonymi wewnątrz numerkami – przypinamy je do tablicy korkowej bądź przyklejamy do kartonu. Rolki po papierze toaletowym, pomalowane na zielono i pospinane zszywaczem w kształt choinki, też mogą spełnić funkcję kalendarza. Tak naprawdę jednak nie liczy się jego forma, ale to, że przy wypełnianiu kolejnych zadań odczuwamy zadowolenie, spokój, bliskość i słodkie zniecierpliwienie związane z nadchodzącymi Świętami Bożego Narodzenia. 1. Przygotujcie wieniec adwentowy: na przykład z pachnących gałązek świerku lub po prostu papierowy. Wspólna praca nad wieńcem wprowadzi nastrój oczekiwania na Boże Narodzenie. Głównym elementem wieńca adwentowego są cztery świece. Zapalajcie je kolejno tuż przed lub tuż po każdej niedzieli adwentu (lub w domu – w każdą niedzielę). 2. Napiszcie list do Świętego Mikołaja, a następnie go udekorujcie. A może by tak stworzyć pachnącą Świętami papeterię, skrapiając kartkę olejkiem z iglaków, goździków lub mandarynek? 3. Otwórzcie Fabrykę Świątecznych Pierniczków. Odkryjcie tajemną recepturę pierniczków (przepis na s. 32) i zabierzcie się do pracy – pieczenie czas zacząć! Koniecznie podzielcie się nimi z bliskimi. Możecie też przygotować niejadalne, ale dekoracyjne pierniczki: wyciąć je z brązowego papieru, ulepić je z plasteliny lub z sensorycznej masy piernikowej (przepis na s. 57). 4. Udekorujcie fantazyjnie wasze świąteczne pierniczki, po czym zamknijcie je w szczelnym słoiku lub puszce, aby ich aromat (i niepowtarzalny smak tych jadalnych!) przetrwał do Świąt. 5. Stwórzcie magiczne wyciszajki. Sensoryczne kule śnieżne z okrągłych słoików czy z papierowych talerzyków (z wyciętym okienkiem) to cudowny sposób na wyciszenie. Opisy, jak je wykonać, znajdziecie na s. 29, 42. 6. Zróbcie dekorację na parapecie w miejscu, w którym zostawicie swoje listy do Świętego Mikołaja. Możecie na przykład stworzyć pachnące girlandy z szyszek i przypraw korzennych (zawieszonych na sznurkach jutowych i przywiązanych do gałązki) albo wyciąć śnieżynki z białego papieru. 7. Przygotujcie poczęstunek dla Świętego Mikołaja i jego reniferów. Gdy was odwiedzą, będą mieć wspaniałą niespodziankę! Z ciasteczek, mleka i marchewek powinni być zadowoleni. 8. Zapalcie drugą świeczkę na wieńcu adwentowym. Podziękujcie Mikołajowi za podarunki, robiąc coś miłego dla rodziców lub dziadków. Po południu wysłuchajcie prawdziwej historii Świętego Mikołaja. 9. Otwórzcie „pracownię” sensorycznych mas plastycznych i slime. Świąteczny slime, piernikowa masa plastyczna pachnąca korzennymi przyprawami, śnieżnolina z brokatem, „cukierkowa” masa plastyczna... Oj, będzie się działo! Przepisy na s. 56–58. 83

10. Puśćcie wodze fantazji i zrealizujcie którąś ze świątecznych zabaw. Może być to barwienie śniegu kroplomierzem, łowienie szczypcami dzwoneczków, nakładanie bombek na tuby papierowe, chodzenie (noga za nogą) po taśmie naklejonej na podłodze w kształt prezentu... 11. Stwórzcie grudniowe pudełka sensoryczne. Użyjcie barwionego ryżu i pomponów, filcowych kształtów i białych wypełniaczy lub fasoli, gałązek sosny i drewienek, hydrożelowych kulek i cekinów, wstążek prezentowych i dzwoneczków, łańcuchów choinkowych i światełek, dodajcie do tego figurki, foremki, laski cukrowe... i działacie sensorycznie w magicznych światach! Przesypujcie, dotykajcie, wąchajcie i słuchajcie. 12. Wykonajcie książeczkę zapachową. Jak pachną Święta? Pierniczkami, cynamonem, pomarańczami, igliwiem... Przygotujcie tyle kartek z bloku technicznego lub arkuszy tektury, ile ma być stron książki. Na kolejnych stronach przyklejcie klejem na gorąco np. gwiazdki anyżu, suszoną skórkę z pomarańczy, korę cynamonu, gałązkę świerkową, szyszkę. Możecie też narysować kontury symboli świątecznych (np. anioł, choinka, gwiazda betlejemska, bombka, stajenka), posmarować je klejem i wypełnić przyprawami, np. liśćmi laurowymi, przyprawą do piernika, cynamonem, papryką, kurkumą. Gdy strony będę gotowe, zróbcie dwie dziurki w każdej kartce tuż przy lewej krawędzi i złączcie je, przeplatając sznurek lub wstążki przez otwory. 13. Ulepcie bałwana, zróbcie na śniegu aniołki, zbudujcie igloo, zorganizujcie bitwę na śnieżki... Gdy pada śnieg – zabawa będzie murowana! Jeśli śniegu brak, nie traćcie ducha – możecie pobawić się sztucznym śniegiem (przepisy na s. 56–57), kostkami lodu, papierowymi śnieżkami, mąką czy wiórkami kokosowymi. 14. Stwórzcie świąteczną grę planszową, karcianą lub zręcznościową, w którą zagracie w większym gronie. Możecie też zorganizować świąteczną grę terenową pełną wyzwań i zadań. A co powiecie na grę typu „escape room”, podczas której złamiecie niejeden kod i szyfr oraz wykonacie świąteczno-sensoryczne zadania? Oczywiście gra tego typu musi się odbyć w bezpiecznej przestrzeni. 15. Zapalcie trzecią świeczkę na wieńcu adwentowym. Zorganizujcie Festiwal Gier Planszowych i Karcianych. Nieważne, kto i ile razy wygra. Cieszcie się ze wspólnie spędzonego czasu! 16. Zaplanujcie zimowo-świąteczne kreacje kuchenne. Zapewne będą one niezwykłą ucztą dla zmysłów – zróbcie np. bałwanki z twarożku lub jaj, pingwinki z bananów i czekolady, choinki z ogórka i marchewki czy też z awokado, Mikołaja z naleśników, truskawek i bitej śmietany albo kule śniegowe z ryżu preparowanego i białej czekolady. 17. Czas na przygotowanie świątecznych ozdób na choinkę! Zróbcie np. renifera – ulepcie z gliny głowę, dodajcie rogi z patyków, oczy z żołędzi, nos z żurawiny; aniołka – szklaną butelkę oblepcie masą solną (przepis na s. 58), dodajcie głowę z bombki i skrzydła z filcu; bombkę – styropianową kulę obtoczcie np. w kaszy, przyprawach, ziarnach kawy; choinkę – z masy porcelanowej (przepis na s. 57) wykrójcie gwiazdki różnej wielkości, ułóżcie je na sobie; bałwanka – białą skarpetę napełnijcie ryżem i uformujcie dwie kule, zawiązując w odpowiednich miejscach wstążki. 18. Pora przygotować przedszkole/dom na Święta. Pomóżcie dorosłym w przedświątecznych porządkach. Warto zrobić przegląd zabawek. Może jest ktoś, kto się ucieszy z tych, którymi już się nie bawicie? 19. Przygotujcie samodzielnie świąteczne kartki dla najbliższych. Niech w ruch pójdą nożyczki, tasiemki, błyszczący papier, klej, brokat, pomponiki, cekiny. Efekty z pewnością będą spektakularne. 20. Stwórzcie unikatowe prezenty dla bliskich. Wasze palce, dłonie i stopy to nietuzinkowe narzędzia malarskie – świąteczne obrazki wykonane techniką odbijania to wspaniałe ćwiczenie manualne, 84

które z łatwością wykona nawet maluszek. Możecie zrobić np. „renifera” – odbijając na kartce stopę; „lampki choinkowe” – odbijając paluszki; „aniołka” i „choinkę” – odbijając dłonie (w kształt skrzydeł lub drzewka). 21. Zapalcie czwartą świeczkę na wieńcu adwentowym. Wybierzcie się na spacer. Przyjrzyjcie się, czy już udekorowane zostały domy, ulice, sklepy... A może pada śnieg i będzie można poszaleć na sankach? 22. Zorganizujcie wewnątrzprzedszkolny (lub domowy) świąteczno-zimowy koncert oparty na improwizacji. Rano przygotujcie zaproszenia i bilety dla innych grup (lub dla rodziców i rodzeństwa). Wybierzcie repertuar, zastanówcie się, jakie będą wam potrzebne instrumenty. A po południu niech odbędzie się to uroczyste wydarzenie! 23. Zorganizujcie świąteczną sesję fotograficzną! Przygotujcie rekwizyty: czerwone nosy, czapkę elfa, brodę Mikołaja, skrzydła i aureolę anioła. Ogranicza was tylko wyobraźnia! 24. Zaprojektujcie wspólnie szopkę bożonarodzeniową. Wybierzcie odpowiednie materiały i zbudujcie ją. Stwórzcie też postacie (np. z masy solnej – przepis na s. 58), które powinny znaleźć się w stajence betlejemskiej. 25. Wykonajcie dla najbliższych prezenty, np. ciasteczka owsiano-czekoladowe (przepis na s. 33), zimową herbatkę (s. 31) lub aromatyzowaną oliwę (s. 34). 26. Posłuchajcie świątecznych opowieści i zaprezentujcie jasełka w formie teatrzyku kukiełkowego lub teatru cieni. 27. Stwórzcie zimową dekorację na świąteczny stół. Może to być bukiet gałązek świerkowych, kompozycja ze świątecznych figurek, pomarańcze z wbitymi w nie goździkami (przyprawą), pachnąca misa z przyprawami czy świecznik. 28. Ubierzcie razem choinkę. Pamiętajcie, że chociaż prezenty bardzo cieszą, to warto radować się przede wszystkim z tego, że jesteście razem. Wspólnie zaśpiewajcie kilka kolęd.

Skorowidz tematyczny 1. Natura sensorycznym placem zabaw

Zimowy spacer przyrodniczy 9 Śnieżne podchody 9 Zabawy na śniegu (inne niż wszystkie) 10 Ognisko 11 Lodowe skarby 11 Zimowe zabawy w ogrodzie 11 Szukanie śladów i tropów zwierząt 12 Album ze śladami zwierząt 12 Podchody na śniegu 12 Spacer w poszukiwaniu zimy 12 Zimowa piaskownica 12

2. Konstrukcje

Śniegowe stworzenia 13 Lodowe ozdoby 13 Lodowe konstrukcje 14 Śnieżna forteca 14 Zimowe domy zwierząt 14 Karmnik dla ptaków I 14 Budujemy zamek z babek ze śniegu 15 Zimowa kuchnia w ogrodzie 15 Igloo z kostek lodu 15 Zimowe drzewko 3D 15 Wydobycie zabawek z lodu 15

3. W krainie emocji

Bałwanek 16 Lśniący gniotek 16 Zimowe butelki sensoryczne 16 Baza polarna 17 Zimowy kącik emocji z dywanikiem złości 17 Kostki lodu o smaku emocji 17 Współpraca – to jest to! 17 Zabawy latarkami 18

4. Gry

Krokiet i minigolf 19 Kosmiczny labirynt 19 Bałwankowe kręgle 20 Kręgle w ogrodzie 20

Droga na biegun (gra planszowa) 20 Zimowe igrzyska olimpijskie w ogrodzie 20 Bałwankowa jenga 20 Literkowy bałwan 21 5. Zabawy logopedyczne

Ufoludek I 22 Pada śnieg 22 Zimowy trening słuchowy 23 Wyścigi kostek lodu 23 Zimowy wierszyk łamiący język 23 Głodny miś polarny 23 Małe kotki 24

6. Kreatywność – to jest to!

Zimowy teatr cieni 25 Zamek lodowy 25 Gwiazdozbiory 25 Kolorowy śnieg 26 Zamrożony obrazek 26 Zima zamknięta w słoiczku 26 Zimowi malarze 26 Balonowa rakieta 26

7. Sensoryczne prace plastyczne i techniczne

Malowanie kostkami lodu 27 Galaktyka I 27 Płatki śniegu 3D 27 Ufoludek II 28 Zimowe miasto 28 Sensoryczny bałwanek 28 Karmnik dla ptaków II 28 Mięciutki niedźwiedź polarny 28 Zimowe drzewa 29 Kula śnieżna z talerzyków papierowych 29

8. Kuchenna sensoryka

Zimowa herbatka dla dziadków 30 Wytrawne ciastka na Dzień Szpinaku 30 Cytryny w syropie imbirowym 30 Herbatka dla babci i dziadka 31 Pizza 31 Karnawałowe donuty 31 87

Świąteczne pierniczki 32 Aromatyczne kakao 32 Śnieżna chatka 32 Sałatka wigilijna 33 Choinka z piernika 33 Czekoladowe śnieżki 33 Ciasteczka owsiano-czekoladowe 33 Aromatyzowana oliwa 34 Poncz świąteczny 34 9. Sprawne dłonie

Pop it! 35 Bałwan ulepiony – bałwan roztopiony 35 Zimowy tor przeszkód dla dłoni 35 Guzikowe zabawy 36 Walentynkowe tunele 36 Zimowe woreczki sensoryczne 37 Pięć bałwanków 37 Pisanie w soli 37 Śnieżny gniotek 38 Wyścigi manualne 38 Gniotek z zimnych kulek hydrożelowych 38 Cztery śnieżynki 38 10. Trening umysłu

Lustrzane śnieżynki 39 Łyżwiarz/łyżwiarka 39 Dino-pomiary 39 Matematyczna pizza 40 Matematyczna choinka 40 Dzień Mózgu 40 Układanka lewopółkulowa z użyciem kostek lodu 40 Dzień Puzzli 41 11. Zrób to sam

Zimowe stempelki 42 Kula śnieżna 42 Ptasie smakołyki 42 Lampion z dinozaurami 43 Bałwankowe ozdoby 43 Prosty karmnik dla ptaków 43 Książeczka sensoryczna 44 12. Polisensoryczna przygoda

Zimowy tor zadaniowy 45 Kraina Dinozaurów – sensoryczne stacje 45 Zaczarowana zagroda 47 88

Pizza party 48 Pada śnieżek biały 48 Łowienie płatków śniegu z przezroczystej galaretki 49 13. Stolik świetlny – zabawy światłem,

kolorem i fakturami Zimowe wariacje z kroplomierzem 50 W Krainie Wiecznej Zimy 50 Odkrywanie kosmosu 50 Śnieżynkowa fabryka 51 Sól zabarwiona na kolory zimy 51 Serduszkowe układanki 51 Malowanie palcami w piance do golenia 52 Zabawa kostkami lodu 52

14. Miniświaty i sensoryczne pudełka

Śnieżne krainy 53 Pingwinie tańce 53 Dino-świat 54 Guzikowo 54 Domek dla ptaszków 54 Wyprawa na Księżyc 54 Zamrożone kulki hydrożelowe 55 15. Masy sensoryczne i slime

Śnieżnolina 56 Sztuczny śnieg I 56 Lśniąca śnieżna farba 56 Góra lodowa ze slime 56 Galaktyka II 57 Masa porcelanowa 57 Sztuczny śnieg II 57 Piernikowa masa plastyczna 57 Błyszcząca ciastolina 58 Świąteczny slime 58 Masa „cukierkowa” 58 Masa solna 58 16. Muzyczne rozwijanki

Sopelkowe dzwonki 59 W rytmie serca 59 Kosmiczna orkiestra 59 Zimowa muzyka 60 Balonowe grzechotki 60 Taniec śnieżynek z szarfami z firanek 60 Rysowanie w mące do utworu muzyki klasycznej 60

Świąteczne melodie 60 Odgłosy zimy 61 17. Duża motoryka

Sople 62 Kosmiczny spacer 62 Rzut śnieżkami do celu 62 Buch w biały puch 63 Dino-zagroda 63 Zimowe karty ruchowe 63 W poszukiwaniu Mikołaja 63 Zimowy labirynt 64 Śnieżka tu, śnieżka tam 64 Dwa bałwanki 64 18. Eksperymenty

Cukrowa śnieżynka 65 Topniejący bałwan 65 Kratery na Księżycu 65 Śnieżna chmura z wrzątku 66 Hodowla kryształów 66 Malowanie na mleku 66 Śnieżna lawina 66 Pływająca kra 66 Jak wygląda płatek śniegu 66

Skorowidz alfabetyczny Album ze śladami zwierząt 12 Aromatyczne kakao 32 Aromatyzowana oliwa 34 Balonowa rakieta 26 Balonowe grzechotki 60 Bałwan ulepiony – bałwan roztopiony 35 Bałwanek 16 Bałwankowa jenga 20 Bałwankowe kręgle 20 Bałwankowe ozdoby 43 Baza polarna 17 Błyszcząca ciastolina 58 Buch w biały puch 63 Budujemy zamek z babek ze śniegu 15 Choinka z piernika 33 Ciasteczka owsiano-czekoladowe 33 Cukrowa śnieżynka 65 Cytryny w syropie imbirowym 30 Czekoladowe śnieżki 33 Cztery śnieżynki 38 Dino-pomiary 39 Dino-świat 54 Dino-zagroda 63 Domek dla ptaszków 54 Droga na biegun (gra planszowa) 20 Dwa bałwanki 64 Dzień Mózgu 40 Dzień Puzzli 41 Galaktyka I 27 Galaktyka II 57 Głodny miś polarny 23 Gniotek z zimnych kulek hydrożelowych 38 Góra lodowa ze slime 56 Guzikowe zabawy 36 Guzikowo 54 Gwiazdozbiory 25 Herbatka dla babci i dziadka 31 Hodowla kryształów 66 Igloo z kostek lodu 15 Jak wygląda płatek śniegu 66 Karmnik dla ptaków I 14 90

Karmnik dla ptaków II 28 Karnawałowe donuty 31 Kolorowy śnieg 26 Kosmiczna orkiestra 59 Kosmiczny labirynt 19 Kosmiczny spacer 62 Kostki lodu o smaku emocji 17 Kraina Dinozaurów – sensoryczne stacje 45 Kratery na Księżycu 65 Kręgle w ogrodzie 20 Krokiet i minigolf 19 Książeczka sensoryczna 44 Kula śnieżna z talerzyków papierowych 29 Kula śnieżna 42 Lampion z dinozaurami 43 Literkowy bałwan 21 Lodowe konstrukcje 14 Lodowe ozdoby 13 Lodowe skarby 11 Lśniąca śnieżna farba 56 Lśniący gniotek 16 Lustrzane śnieżynki 39 Łowienie płatków śniegu z przezroczystej galaretki 49 Łyżwiarz/łyżwiarka 39 Malowanie kostkami lodu 27 Malowanie na mleku 66 Malowanie palcami w piance do golenia 52 Małe kotki 24 Masa „cukierkowa” 58 Masa porcelanowa 57 Masa solna 58 Matematyczna choinka 40 Matematyczna pizza 40 Mięciutki niedźwiedź polarny 28 Odgłosy zimy 61 Odkrywanie kosmosu 50 Ognisko 11 Pada śnieg 22 Pada śnieżek biały 48 Piernikowa masa plastyczna 57

Pięć bałwanków 37 Pingwinie tańce 53 Pisanie w soli 37 Pizza party 48 Pizza 31 Płatki śniegu 3D 27 Pływająca kra 66 Podchody na śniegu 12 Poncz świąteczny 34 Pop it! 35 Prosty karmnik dla ptaków 43 Ptasie smakołyki 42 Rysowanie w mące do utworu muzyki klasycznej 60 Rzut śnieżkami do celu 62 Sałatka wigilijna 33 Sensoryczny bałwanek 28 Serduszkowe układanki 51 Sopelkowe dzwonki 59 Sople 62 Sól zabarwiona na kolory zimy 51 Spacer w poszukiwaniu zimy 12 Sztuczny śnieg I 56 Sztuczny śnieg II 57 Szukanie śladów i tropów zwierząt 12 Śniegowe stworzenia 13 Śnieżka tu, śnieżka tam 64 Śnieżna chatka 32 Śnieżna chmura z wrzątku 66 Śnieżna forteca 14 Śnieżna lawina 66 Śnieżne krainy 53 Śnieżne podchody 9 Śnieżnolina 56 Śnieżny gniotek 38 Śnieżynkowa fabryka 51 Świąteczne melodie 60 Świąteczne pierniczki 32 Świąteczny slime 58 Taniec śnieżynek z szarfami z firanek 60 Topniejący bałwan 65 Ufoludek I 22 Ufoludek II 28 Układanka lewopółkulowa z użyciem kostek lodu 40

W Krainie Wiecznej Zimy 50 W poszukiwaniu Mikołaja 63 W rytmie serca 59 Walentynkowe tunele 36 Współpraca – to jest to! 17 Wydobycie zabawek z lodu 15 Wyprawa na Księżyc 54 Wyścigi kostek lodu 23 Wyścigi manualne 38 Wytrawne ciastka na Dzień Szpinaku 30 Zabawa kostkami lodu 52 Zabawy latarkami 18 Zabawy na śniegu (inne niż wszystkie) 10 Zaczarowana zagroda 47 Zamek lodowy 25 Zamrożone kulki hydrożelowe 55 Zamrożony obrazek 26 Zima zamknięta w słoiczku 26 Zimowa herbatka dla dziadków 30 Zimowa kuchnia w ogrodzie 15 Zimowa muzyka 60 Zimowa piaskownica 12 Zimowe butelki sensoryczne 16 Zimowe domy zwierząt 14 Zimowe drzewa 29 Zimowe drzewko 3D 15 Zimowe igrzyska olimpijskie w ogrodzie 20 Zimowe karty ruchowe 63 Zimowe miasto 28 Zimowe stempelki 42 Zimowe wariacje z kroplomierzem 50 Zimowe woreczki sensoryczne 37 Zimowe zabawy w ogrodzie 11 Zimowi malarze 26 Zimowy kącik emocji z dywanikiem złości 17 Zimowy labirynt 64 Zimowy spacer przyrodniczy 9 Zimowy teatr cieni 25 Zimowy tor przeszkód dla dłoni 35 Zimowy tor zadaniowy 45 Zimowy trening słuchowy 23 Zimowy wierszyk łamiący język 23

sensoryczne_zima

Articles inside

SKOROWIDZ ALFABETYCZNY ��

Sensoryczny kalendarz adwentowy ��

Spotkanie z babcią i dziadkiem ��

Zima w krainie zmysłów ��

Kosmiczna zabawa ��

Zimowa olimpiada ��

Witaj, Zimo! ��

Kocie sprawki ��

18� Eksperymenty ��

17� Duża motoryka ��

16� Muzyczne rozwijanki ��

15� Masy sensoryczne i slime ��

14� Miniświaty i sensoryczne pudełka ��

12� Polisensoryczna przygoda ��

13� Stolik świetlny – zabawy światłem, kolorem i fakturami ��

19� Sprawne dłonie ��

10� Trening umysłu ��

11� Zrób to sam ��

18� Kuchenna sensoryka ��

17� Sensoryczne prace plastyczne i techniczne ��

14� Gry ��

11� Natura sensorycznym placem zabaw ��

12� Konstrukcje ��

13� W krainie emocji ��

16� Kreatywność – to jest to! ��

Trochę teorii ��

Kilka słów o nas ��

15� Zabawy logopedyczne ��

sensoryczne_zima

Articles inside

SKOROWIDZ ALFABETYCZNY ������������������������������������������������������������������������������������������

Sensoryczny kalendarz adwentowy �����������������������������������������������������������������������������

Spotkanie z babcią i dziadkiem ������������������������������������������������������������������������������������

14� Miniświaty i sensoryczne pudełka �����������������������������������������������������������������������������

13� Stolik świetlny – zabawy światłem, kolorem i fakturami ���������������������������������������

17� Sensoryczne prace plastyczne i techniczne �������������������������������������������������������������

11� Natura sensorycznym placem zabaw �������������������������������������������������������������������������

SKOROWIDZ ALFABETYCZNY ��

Sensoryczny kalendarz adwentowy ��

Spotkanie z babcią i dziadkiem ��

14� Miniświaty i sensoryczne pudełka ��

13� Stolik świetlny – zabawy światłem, kolorem i fakturami ��

17� Sensoryczne prace plastyczne i techniczne ��

11� Natura sensorycznym placem zabaw ��