96
Remiks schematów myślenia – jak dzisiaj czytać książki dla dzieci? Przyglądamy się książkom, które nam się podobają i towarzyszą nam na co dzień, ale w których jednocześnie chcieliśmy coś zmienić. Patrzyliśmy na nie krytycznie i poprawialiśmy tam, gdzie świat przedstawiony nie zgadzał się z naszym światem – takim, jaki chcemy budować dla dziecka.
Z Zofią Mioduszewską-Wajszczak i Jackiem Wajszczakiem, autorami wirtualnej wystawy „Książki dla dzieci – remix”, rozmawia Justyna Borycka Czego rodzic może się dowiedzieć, czytając książki dla dzieci?
Jacek Wajszczak: Czegoś o tym, co nas ukształtowało. Książki, filmy czy muzyka mają na nas wpływ także wtedy, kiedy jeszcze nie jesteśmy tego świadomi, są w nich codzienność i kultura, w których jesteśmy zanurzeni. Nawet banalna książeczka o jeżu w jakiś sposób nas formuje. Zofia Mioduszewska-Wajszczak: W książkach jest zaklęty czas, w którym powstają. Na przykład wiekowy „Stefek Burczymucha” Marii Konopnickiej pokazuje strukturę klasową. Ten chłopiec ma służbę, która się nim opiekuje – czytając taką historię, możemy zauważyć, jak zmieniał się system społeczny. Teraz powstaje mnóstwo książek, które starają się mierzyć z problemami samotności, migracji. Książki dla dzieci to nie są tylko proste, zwykłe historie, na przykład o wycieczkach i zabawie. Często poruszają ważne tematy, dotyczące między innymi rodziny. Jako dorośli możemy zauważyć, że najczęściej prezentuje się w nich model powszechnie obowiązujący.
Temat rodziny rozbitej czy rodziny pary homoseksualnej – tego w książeczkach dla dzieci przeważnie nie ma, chociaż oczywiście są wyjątki. J.W.: Często wszystko, co inne, jest w nich w jakiś sposób podkreślane, piętnowane. Na przykład w książce „Krople na start!” Ludwika Górskiego Kropla, która ma inne zajęcia niż chodzenie do szkoły, bo chce rozwijać swoje pasje, zostaje ukarana. Taki schemat pojawia się w wielu bajkach, ale zdarza się, że ktoś odstający od normy staje się bohaterem, który coś zmienia. Z.M-W.: Problemy i kwestie poruszane w literaturze dla najmłodszych dotyczą nas przez całe życie. Te książki mówią o najważniejszych wartościach, w tym o możliwości przyjaźni między rodzicem a dzieckiem – to relacja trudna, ale zarazem niezwykle istotna. W tym całym pięknie historii dla dzieci można zauważyć, że coś zgrzyta. Pracując nad wystawą, wzięliśmy na warsztat takie książki, które z różnych powodów nam się podobają i towarzyszą nam na co dzień, ale w których chcieliśmy także coś zmienić.
