ACHTER GROND
Tekst Michelle Hendriks Foto Jolanda Ruijs - van Rossum
Eerste prijs voor artikel aios Nathalie Frankowski in Tijdschrift voor Psychiatrie Nathalie Frankowski deed tijdens haar opleiding tot psychiater, onderzoek naar de visie van oudere cliënten met langdurige psychiatrische klachten op hun medicatie en de besluitvorming hierover. Met haar artikel won ze de eerste prijs bij de jaarlijkse verkiezing van beste artikel door een assistent in opleiding tot specialist (aios) in het Tijdschrift voor Psychiatrie!
In een tijd waarin de cliënt centraal staat in de zorg en gedeelde besluitvorming de norm is, vroeg Nathalie zich samen met opleider en senior onderzoeker Koen Grootens af hoe dit gesteld is bij de relatief onderbelichte groep oudere cliënten met ernstige, chronisch psychiatrische aandoeningen. In hun studie stelden ze de volgende vragen: Welke wensen hebben psychiatrische cliënten die langdurig in een instelling verblijven en hun behandelaars als het gaat om het verminderen van medicatie? In hoeverre komen deze wensen overeen? En hoeveel kennis hebben cliënten over hun gebruikte medicatie? Gebrekkige kennis Cliënten die verblijven op een afdeling ouderenpsychiatrie hebben weinig kennis over hun medicatiegebruik. Het blijkt dat cliënten zelden in staat zijn alle gebruikte geneesmiddelen bij naam te noemen. Gemiddeld
60
REINIER ZOMER 2021
genomen wisten cliënten ongeveer een derde van hun medicijnen te noemen. Aios Nathalie voegt hieraan toe: “Tijdens de interviews vonden cliënten het prettig hun medicatielijst samen door te nemen. Na jaren gebruik weten ze vaak niet meer waarom ze alle medicatie gebruiken. Sommigen vroegen zelfs om een kopie van de medicatielijst. Het is dan ook zinvol deze cliënten uitleg te geven over de huidige medicatie. Dit kan een opening zijn om medicatie te verminderen. Ruim de helft van de deelnemers vond dat zij veel medicatie gebruikten. En ruim een derde had het idee meer medicatie te gebruiken dan nodig was. De meeste cliënten willen hun medicatie verminderen, maar vinden het vaak moeilijk te besluiten welke medicatie ze niet nodig hebben. Van de 47 deelnemers konden 40 cliën-
ten aangeven welke medicatie ze wilden continueren. Slechts 17 cliënten konden aangeven welke medicatie ze wilden staken. Ruim 51 procent van de cliënten staat wel open voor het minderen van medicatie. Dit neemt toe tot ruim 76 procent wanneer een arts zegt dat minderen mogelijk is. Verschil in voorkeuren Voorkeuren van cliënt en behandelaar komen vaak niet overeen. De meeste cliënten willen doorgaan met sedativa (rustgevende medicijnen) en pijnstillers; huisarts en apotheker willen deze juist minderen of stoppen. Bij gebruik van meerdere antipsychotica willen cliënten graag stoppen met het antipsychoticum dat minder effect of bijwerkingen heeft. Terwijl de psychiater, huisarts en apotheker dit gebruik vaak willen continueren. De psychiater wil antipsychotica ook regelmatig staken wanneer een cliënt er meerdere tegelijk gebruikt. Gesprek met cliënt Het gebruik van vijf of meer verschillende medicijnen (polyfarmacie) en irrationele combinaties van medicijnen komen veelvuldig voor bij cliënten in de langdurige psychiatrie en lijken onvermijdelijk bij complexe
