NASZ WIEK XXI
NARCYZ
CHORA MIŁOŚĆ WŁASNA
nie Wie pani z kim ma do czynienia! – usłyszałam od peWnego pana pod apteką. trudne czasy WyzWalają W ludziach różne emocje i zachoWania – pomyślałam W pierWszym odruchu. zaraz potem jednak naszła mnie inna refleksja. podobne słoWa peWnie każdy słyszał W sWoim życiu. k to i dlaczego Wygłasza takie zdania?
W
przypadku niektórych ludzi tego typu zachowania są na porządku dziennym i nie mają nic wspólnego z napięciem związanym z sytuacją kryzysową, z jaką się mierzymy. W dużym uproszczeniu – są to często osoby z zaburzeniami osobowości. Wzorzec zachowań takiej osoby zdominowany jest nastawieniem wielkościowym (rzeczywistym lub stworzonym w wyobraźni, urojonym), potrzebą bycia podziwianym, niezdolnością do przyjęcia perspektywy innych, a także typowym brakiem empatii. Krótko rzecz ujmując, mowa o narcyzach. Każdy z nas kocha siebie mniej lub bardziej, to normalne. Kochaj siebie – słyszymy często. W jakim momencie narcyzm staje się jednak zaburzeniem, wymagającym niekiedy interwencji psychoterapeuty?
OBRAZ DZISIEJSZEGO TYPA narcystycznego odbiega trochę od obrazu mitycznego Narcyza, który wzgardził miłością nimfy Echo i za karę, po ujrzeniu własnego
24 L A DY ’ S C L U B • N R 6 5 / 2 0 2 0
DOROTA BOCIAN wizerunku w tafli wody, zakochał się w swoim obliczu. Bo zabrakło mu pragnienia i prostej chęci zwrócenia uwagi na kogoś innego. Osobowość narcystyczna jest zazwyczaj
w każdej sytuacji biernie ukierunkowana na „ja”, dlatego czasami od razu wiemy, z kim mamy do czynienia, choć pan pod apteką twierdził inaczej. Zresztą, wystarczy włączyć telewizor, żeby właśnie tam znaleźć mnóstwo podobnych przykładów. Niekiedy jednak potrzebujemy wiedzy, by w swoim otoczeniu zidentyfikować ukryte typy narcystyczne. Ukryte, czyli takie, których intencje nie od razu są jasne. Czasami o wyrządzonych przez nich szkodach dowiadujemy się późno, a nawet wtedy nie uzyskujemy pewności, czy nasz osąd był prawdziwy. Bo w rzeczywistości mamy do czynienia z przemocą emocjonalną, psychiczną, często finansową, a nierzadko fizyczną. Gdy fizyczna przemoc jest dla nas oczywista, to przemoc emocjonalną nie zawsze jesteśmy w stanie rozpoznać – z wielu powodów. Na przykład takich, że mamy słabe poczucie własnej wartości i stawiamy innych na pierwszym miejscu. Nie zauważamy albo nie szanujemy własnych wyjątkowych cech i umiejętności. Jest wiele przyczyn, które sprawiają, że możemy być podatni na prze-
