დიმიტრი თუმანიშვილი. ქართული ხუროთმოძღვრების საკითხები უძველესი დროიდან XX საუკუნის ბოლომდე

9. XI saukunis arqiteqtura albaT SeuZlebelic ki aris, dRevandeli Cveni sasaubro vinmem Sesabamisi TvalsaCinoebis gareSe gaigos. ras vizamT, mogvi­ wevs sakmaod abstraqtulad visaubroT da vinc mowadinebuli iqneba, gadaSalos wigni da Sesabamis suraTebs Sexedos, sxvanairad ar mgonia, rame gamovides.

Cven XI saukunis zRurbls gadavabijeT. X-XI saukuneebis mijna sxva TvalsazrisiTac mijna aris. es swored is xanaa, rodesac X saukunis Sua xanaSi yalibdeba erTiani qarTuli saxelmwifo jer cnobierad da amis gamoxatuleba aris yvelasaTvis cnobili formula giorgi merCulisa qarTlze, romelic didi qveyanaa, `sadac Jami qarTuliTa eniTa Seiwirvis~, xolo Semdeg ukve nel-nela _ politikurad. raRac Jams, bagrat III-is mefobis bolos, saqarTvelo, Tbilisis gamoklebiT, marTlac erTiani saxelmwifoa, Tumca mere es ukve ase aRar iqneba. amaze Cven mgoni kidec visaubreT. rogorc ukve vTqviT, kaxeTi giorgi I-is dros isev damoukidebel saxelmwifod gadaiqca da saboloo gaerTianeba xdeba ukve XII saukuneSi, rodesac daviT aRmaSenebelma, wmindanad Seracxulma Cvenma didma xelmwifem, Tbilisi aiRo da mahmadianTa batonobis TiTqmis 400 weli dasrulda. maS, ra xdeba XI saukuneSi? zogadad rom vTqvaT, am dros mTavrdeba, gansruldeba is xangrZlivi Zieba, romelic, IV saukunis dasasrulidan Tu ara, yovel SemTxvevaSi, V saukunis dasawyisidan am dromde qarTul qristianul xuroTmoZRvrebaSi warmoebda. erTgvari damasrulebeli nageboba, romelic 1030 wels marTlac samanis qvasaviT aRimarTeba, gaxlavT samTavisis kaTedrali. ra aris aq miRweuli? Seqmnilia garkveuli tipi xuroTmoZRvruli kompoziciisa da dekorisa, romelic arsebrivad Semdeg ar icvleba. moxda ise, rom es forma, romelic moZebnilia samTavisSi, Semdegi Taobis qarTvelma xuroTmoZRvrebma XI saukunis Sua xanebidan XIX saukunemde savaldebulod CaTvales. mravlis cnobierebaSi es, ase vTqvaT, 155