SLUITINGEN
61
61.0
Een vast onderdeel van de middeleeuwse band, en van vele latere boeken, is de SLUITING. Ze dient vooral om het boek te beschermen tegen het binnendringen van stof, ongedierte e.d., en ook om te voorkomen dat de band gaat kromtrekken of openkieren, en dat de bladen gaan golven, door het 'werken' van verschillende materialen, m.n. van het perkament, waaruit het boek is opgebouwd. Eenvoudige sluitingen zijn de WIKKELSLUITING en de STRIKSLUITING zij kunnen functioneren zonder dat er aan het boek metalen of andere harde onderdelen zijn aangebracht. Voor andere sluitingstypen zijn zulke harde delen wel nodig; zij functioneren doordat het ene, actieve onderdeel, dat middels een beweeglijk element verbonden is met het ene plat (welk dat is, hangt van de SLUITRICHTING af), op de een of andere wijze vastgemaakt kan worden aan het passieve onderdeel, dat vast gemonteerd is op het andere plat. Het beweeglijke element is vaak een gladde riem, maar het kan ook een gevlochten riem, een koord of iets anders zijn (bij de OVERSLAGSLUITINGEN is de overslag zelf het beweeglijke deel). Het gaat meestal uit van de rand van het plat, zelden van een positie meer in het midden van het plat. Het ontvangende of passieve onderdeel kan zich aan de kant van het andere plat bevinden (KANTSLUITING), of ongeveer midden op dat plat (PLATSLUITING). In beide situaties kan het gaan om een verbinding van een SLUITLUS met een SLUITKNOP of -KNOOP; op dezelfde wijze kan men ook een simpel gat in een riem gebruiken. Ook kan een versterkt gat, een ring of OOG (dat aan/in een riem kan zitten, maar ook anders bevestigd kan zijn) over een PIN vallen. Een andere mogelijkheid is de KLAMPSLUITING, waarbij een metalen SLUITHAAK grijpt in een metalen MUITER, die gewoonlijk vlak aan de rand van het plat is gemonteerd. — Een specifiek geval tenslotte is de STIFTSLUITING.
61.1
sluiting [v -en] voorziening aan een boekband, die voorkomt dat het boek onbedoeld opengaat. Er kan meer dan één sluiting aanwezig zijn. Sluitingen bevinden zich aan de °frontzijde en soms ook aan °kop- en °staartzijde: front-, kop-, staartsluiting. Indien een sluiting geheel of grotendeels van metaal is, noemt men haar ook wel slot (er komen echter soms ook echte afsluitbare sloten aan banden voor, hetgeen dan expliciet moet worden vermeld); de onderdelen van het slot kan men met slot- in plaats van sluit- benoemen (slothaak i.p.v. sluithaak, slotoog e.d.) ¶ D Verschluß [m], (Buch)schließe [v] E fastening F fermoir [m] • frontsluiting E fore-edge closure • slot D Ganzmetallschließe [v]
61.2
sluitrichting [v -en] de richting van het °plat, waaraan het beweeglijke deel van een °sluiting is bevestigd,
89
