Hüseyin Rahmi Gürpınar
To elskverdige systrer Omsett og introdusert av Anne-Marie Stenvåg Egset
Denne teksten er eit utdrag av romanen Şıpsevdi, som er skriven av den tyrkiske forfattaren Hüseyin Rahmi Gürpınar (1864–1944) og som kom ut i 1911. Gürpınar budde i Istanbul, og historiene han skreiv, var inspirerte av det livlege og fargerike kvardagslivet der. Han skreiv på ein humoristisk måte om den gjengse Istanbulbuaren i si samtid; om hans familieproblem, hans tru og overtru, hans ritual og sosiale kvardag. Han uttrykte sjølv at han ynskte å skape kunst «om og for folket». Romanen er skriven på osmansk, som var det offisielle språket i Tyrkia fram til språkreforma i 1928, då Tyrkia-tyrkisk vart offisielt språk. Osmansk vart skrive med det arabiske alfabetet, og var ei god blanding av tyrkisk, arabisk og persisk, tre språk frå tre ulike språkfamiliar. Reformprosessen, der folk frå den tyrkiske språkforeininga mellom anna reiste rundt på landsbygda for å finne dei ekte tyrkiske orda for å erstatte arabiske og persiske ord med desse, minner om arbeidet til Ivar Aasen frå vår eiga språkhistorie.
Rebia, dottera til fru Vesile, er ei temmeleg mørk, temmeleg tynn, lita, svartøygd jente. All skulegang ho har, er eit par år på barneskulen. Ho har vakse opp i eit kvartal i Kumkapı-distriktet i Istanbul, der ho har fått oppsedinga si dels heime, dels på gata. Ho har vist at ho har talent for å hoppe paradis, hoppe bukk, kaste på stikka, og for ballspel, leikar som er typiske for gutar. Ho har fått rykte på seg blant barna for å øydelegge leiken, og ho er slett ikkje dårlegare enn gutane til å erte hundane, kaste stein på den jødiske skraphandlaren og på yoghurt-seljaren, knuse glasbehaldaren til helva-seljaren, lynraskt naske rista kastanjenøtter, eple og valnøtter, eller til å fly dragar blant brennenesler og andre nesler i ruinane. Uansett kor ho spring for å utføre nye åtak, tek ho tretøflane sine under armen og pilar av garde, og dersom ho føler for å vere fri for last, legg ho skoa sine under benken til kvarterskolonialen, eller, dersom ho verkeleg har det travelt, så kastar ho dei berre frå seg ein tilfeldig plass på gata som ho seinare ikkje kan finne att, slik at ho kjem berrføtt heim om kvelden. Der får ho fyrst ein omgang juling av mora si, og deretter ein omgang av faren. Om morgonen har ho gløymt smerta frå julinga. Ho tek ein bit brød frå krukka, kuttar eit stykke av osten i skapet, og tek kjøkkentøflane på føtene og fyk ut att på gata, så ho akkurat rekk den fyrste runden av leiken i moskéaulaen. 94
