2022 3 juni Waardvogel

Waardvogel 61e JAARGANG | NUMMER 3 | JUNI 2022 WWW.NVWK.NL

Bezoek aan De Wielewaal

10

Big Birding Day 2022

18

‘Maai Mei Niet’

32

Een prachtig natuurmuseum fot

o

v

an

de

maa

Voor de eer en de beker met vier zeer gemotiveerde teams nd

Maar waarom bermen soms tóch gemaaid worden

Namen, telefoonnummers en e-mailadressen Bestuur

Voorzitter Secretaris

Penningmeester

Algemeen adjunct Coördinator plantenwerkgroep Coördinator vogelwerkgroep Coördinator PR

Jaap Graveland, jaap.graveland@nvwk.nl XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX Frans van der Storm, info@nvwk.nl XX XXXXXXXX Boschpolderstraat 14, 2807 LJ Gouda Marco Steenwinkel, penningmeester@nvwk.nl XX XXXXXXXX bankrekening NVWK: NL82 RABO 0127 2948 80 Benjamin Hallie,xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX Marije Willems, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX Vacant Joke Colijn, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX

Werkgroepen

Redactie Waardvogel voor kopij Maria Kuijf en Joke Colijn, nvwkredactie@gmail.com XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX Foto’s t.b.v. de website Redactie, nvwkredactie@gmail.com Werkgroep Ruimtelijke Ordening Leen Verschoor, werkgroepro@nvwk.nl XX XXXXXXXX

Mariëlla van Gemeren, werkgroepro@nvwk.nl XX XXXXXXXX Coördinator weidevogelbescherming Klaas de Mik, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX Assistent weidevogelbescherming Joep Vermaat, weidevogels@nvwk.nl Coördinator zwarte stern Max Ossevoort, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX Coördinator plantenwerkgroep Jaap Oosterom, planten@nvwk.nl XX XXXXXXXX Contactpersoon werkgroep landschaps- onderhoud Edwin Valentijn, landschapswerkgroep.nvwk@gmail.com Coördinator vlinders- en libellenTon Hoefnagel en Wil Sluis XX XXXXXXXX werkgroep vlinderwerkgroep@nvwk.nl Coördinator wintervogeltellingen Peter Berger, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX

Hans Kouwenberg, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX Coördinatoren grote zilverreigertelling Mieke Veen, mieke.veen@hotmail.com

Leo Markestein, leom2941@gmail.com Coördinator uilenwerkgroep Pia Vrucht en Joep Vanderbroeck, uilenwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX Coördinator erfvogelwerkgroep Jaap Graveland, erfvogels@nvwk.nl XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX Coördinator zwaluwenwerkgroep Nico van Dam, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX Coördinator jeugdwerkgroep Monique Wooning, jeugd@nvwk.nl XX XXXXXXXX

Benjamin Hallie, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX Coördinator Knotgroep Krimpen Jos de Nood, xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx XX XXXXXXXX Coördinator roofvogelwerkgroep Jaap Jan Leeuwenburgh, roofvogelwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX Coördinator waterwerkgroep Vacant, waterwerkgroep@nvwk.nl Coördinator materialen Floor Andeweg, materialen-nvwk@kpnmail.nl XX XXXXXXXX

Andere belangrijke instanties

Dierenambulance Gouda e.o.

Dierenbescherming Afdeling Krimpenerwaard Meldpunt m.b.t. milieu en de jacht Politie Hollands Midden, Regionaal Milieu Team Melden van zwerfvuil Contact opnemen met de gemeente Krimpenerwaard Meldpunt Laagvliegen Krimpenerwaard Vogelasiel Vogelklas Karel Schot Meldpunt klachten onderhoud sloten, Hoogheemraadschap van Schieland en de bermen of dijken Krimpenerwaard, info@hhsk.nl

Milieutelefoon Bij verstoringen van de natuur Illegale (roof)vogelvervolging Melden via www.natuurverstoring.nl of bij de politie Onderzoek doodsoorzaak dieren Dutch Wildlife Health Centre www.dwhc.nl/meldingsformulier Meldpunt invasieve plantensoorten In bermen N-wegen ter bestrijding en monitoring: zuidholland@pzh.nl Drie of meer dode watervogels Landelijk Meldpunt voor dierziekten

Lid worden?

0182 529059 0180 510984 0900 8844 140182 010 4733333 010 4857847 010 4537356 0888 333555 0900 8844 045 5463188

Wilt u actief deelnemen aan de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard of wilt u de doelstellingen van onze vereniging steunen, word dan lid. Op onze website kunt u alles over ons vinden, wat we doen en waar we voor staan. Meld u aan op www.nvwk.nl onder ‘de vereniging’, of stuur een e-mail naar info@nvwk.nl met uw gegevens. U kunt ook de secretaris bellen: 06 55812250. Zie de colofon voor de diverse lidmaatschappen.

2

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Colofon

Van de voorzitter

De Waardvogel ISSN 1384-8240 Jaargang 60 verschijnt 5 x per jaar, februariapril-juni-september-december

Jaap Graveland

Ik schrijf dit stukje een dag na publicatie van de kabinetsplannen voor reductie van de stikstofbelasting op onze natuur. Een ‘dossier’ Kopij aanleveren met alleen maar verliezers. Allereerst de natuur, want het herstel Vóór 15 januari, 15 maart, 15 mei, 15 komt veel en veel te laat en zal niet zo makkelijk zijn. De boeren augustus en 15 november die aanpassingen hebben gedaan aan stallen enzovoorts, vaak met Oplage schulden zitten, bakken kritiek over zich heen krijgen en al jaren 975 exemplaren een onzekere toekomst tegemoet zien. De landelijke en provinciale politiek, die het vertrouwen van veel mensen is kwijtgeraakt. Ook E-mail redactie het mijne, en dan ben ik zelf ook nog ambtenaar. Maar vooral wijzelf, als burger, consument, kiezer.

Joke Colijn Maria Kuijf Het stikstofprobleem begon in de jaren zestig en al decennia weten we dat we de natuur te veel nvwkredactie@gmail.com belasten. We hadden kunnen oefenen met het aanpassen van onze landbouw, onze consumptie (bijvoorbeeld minderen met vlees en zuivel) en met hogere prijzen voor de boer, zodat die met Website www.nvwk.nl minder vee een goed inkomen kan hebben. Je wordt doodgegooid met reclames voor goedkoop www.facebook.com/denvwk/ voedsel. We zijn er aan gewend en nu moeten de prijzen omhoog en zitten we met inflatie, hoge https://twitter.com/denvwk energieprijzen, toenemende ongelijkheid. Niet een handig moment om meer te gaan betalen voor nvwk.nl ons voedsel, maar het moet. Verreweg de meeste mensen kunnen dat overigens prima betalen.

Secretariaat & ledenadministratie Dan maar wat minder, of dichter bij huis op vakantie, een kleinere auto. Niet zo moeilijk, toch?

Frans van der Storm Gelukkig zijn er ook leuke gebeurtenissen om te melden. Er zijn twee jonge otters losgelaten in Boschpolderstraat 14 de Krimpenerwaard. Die hoefden dus niet gevaarlijke wegen over te steken, waar de afgelopen 2807 LJ Gouda jaren honderden soortgenoten de dood vonden. Hopelijk worden ze niet alsnog dood gereden, info@nvwk.nl in ieder geval liggen er nu vier faunapassages onder de N210. Binnenkort organiseren we een Contributie per kalenderjaar informatieavond om te komen tot een zoogdierwerkgroep. Het zoeken naar sporen van deze € 5,- voor een jeugdlidmaatschap, otters om te zien hoe het hen hier vergaat, zou natuurlijk een prachtig onderwerp zijn. Zie de één kind t/m 16 jaar oproep op pag. 5 in deze Waardvogel. € 20,- voor een basislidmaatschap € 25,- voor een gezinslidmaatschap Ik noemde al ons gedrag. Op 10 juni hadden we een mooie Prachtlint-bijeenkomst over gedrag, in het mooie bedrijfsgebouw van Dunea. Onderwerp: het overwinnen van weerstand bij bewoners Bankrekeningnummer maar ook binnen opdrachtgevende overheden, tegen ecologisch (berm)beheer (‘omslachtig NL82 RABO 0127 2948 80 gedoe’, ‘wat een rommel’, ‘er is al genoeg natuur’, enz.). GedragsLid worden en milieudeskundige Anjo Travaille had tal van leerzame, praktische U kunt lid worden via www.nvwk.nl tips voor ons waarmee we zelf konden oefenen. Aan die kennis of door een e-mail met uw gegevens gaan we nog veel plezier beleven! Gouden kers op de taart van de te sturen naar info@nvwk.nl bijeenkomt was de ondertekening van het beheerconvenant door Op de voorpagina drie nieuwe Prachtlint partners: de gemeente Krimpen aan den IJssel, Bijenorchis het Hoogheemraadschap voor Schieland en de Krimpenerwaard foto: Stef van Walsum waarmee wij veruit het meest te maken hebben, en de Lionsclub Foto van de maand: Krimpen aan den IJssel. Het was een mooie ochtend. D Grote koekoekshommel foto: Jan Alblas

Overname van artikelen Overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding Disclaimer Artikelen of uitingen van ­derden in de Waardvogel geven niet ­noodzakelijkerwijs de mening van de redactie of van de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard weer, maar zijn voor rekening van de auteurs, de geciteerden of de bron Drukkerij Efficiënta Krimpen aan den IJssel Zie advertentie Voor advertenties nvwkredactie@gmail.com Jaartarief (= vijf edities): 1/8 pagina: € 50,1/4 pagina: € 90,1/2 pagina: € 150,-

In dit nummer Belangrijke gegevens 2 Van de voorzitter 3 Even Noteren 4 Prachtlint groeit 5 Zoogdieren, informatieavond 5 Bijenorchis op de voorpagina 6 Klussenbank: wie helpt mee? 8 Even voorstellen Marije Willems 9 Grote koekoekshommel, foto van de maand 9 Bezoek aan De Wielewaal 10 In Spanje geringde grutto 12 Jeugdpagina 14 Stekjesmarkt 16 Big Birding Day 2022 18 De Uilskuikens 18

Verslag van de Vier Bijtertjes 20 Pino & Co. 22 Staartmezen 25 Zambezi, fotolezing met Abe en Wil Maaijen 26 Vogels kijken in het Doove Gat 28 Argusvlinders tellen, het resultaat van 2022 29 Katten en vogels, symposium en rechtszaak 31 ‘Maai Mei Niet’ 32 Excursie Spuimonding-West 34 Broedvogelmonitoring 36 Broedparingtelling zwarte sterns 2022 39 Kleine mantelmeeuw als predator 40 Onontkoombare transitie naar een vitaal landelijk gebied 42

WAARDVOGEL | JUNI 2022

3

Even noteren N

P

R

#

euzenspringbalsemienen trekken in het Loetbos Zaterdag 2 juli, vanaf 09.00 uur. In samenwerking met Staatsbosbeheer gaan we opnieuw de reuzenspringbalsemien te lijf op bepaalde percelen in het Loetbos. We lopen de percelen na die we de afgelopen jaren hebben gedaan op achterblijvers zodat die niet meer zaaien. De boswachter weet waar we verder gaan.

Zoals gebruikelijk beginnen we met koffie en uitleg om 09.00 uur en we gaan door tot max. 16.00 uur. Je kunt blijven zolang je wilt (denk aan een lunchpakketje) maar een paar uur trekken is ook prima. We houden pauze voor lunch en er is nog een drankje na het werk. Het is niet zwaar, de plant wortelt heel oppervlakkig. Deze activiteit is daarom ook prima geschikt voor kinderen. Lange broek en lange mouwen zijn gewenst vanwege contact met bramen en brandnetels. Denk aan anti-mug, handschoenen en stevig schoeisel.

Help ook een handje mee deze exoot te bestrijden! Voor informatie: xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx of XX XXXXXXXX.

T

uinexcursie Opperduit 196, Lekkerkerk Zaterdag 2 juli. Een rondwandeling in een natuurlijk aangelegde tuin achter de dijk aan de Opperduit.

Graag per mail aanmelden; xxxxxxxxx@xxxxxx.xx Hans van Keulen leid je rond van 10.00 tot 12.30 uur op Opperduit 196, Lekkerkerk.

P

lanten inventarisatie kilometerhok Donderdagavond 7 juli. Steeds wordt een ander terrein gekozen, zodat langzamerhand het hele gebied in kaart wordt gebracht. Als je (een keer) mee wilt doen, hoor je van Jaap de locatie van die avond.

Info: Jaap Oosterom, xxxxxxxxx@xxxxxx.xx , XX XXXXXXXX.

E

cologisch landschapsbeheer op diverse perceeltjes in en rond het Loetbos De idylle in het Loetbos en enkele botanische veldjes van het hoogheemraadschap langs het fietspad door het Loetbos worden onderhouden door de NVWK. Het is weer tijd om te maaien en we vragen of je komt helpen het maaisel af te ruimen. Dat doen we

4

op zaterdag 9 en zaterdag 16 juli vanaf 9.00 uur en tot ca. 13.00 u. Verzamelen bij de Hendrikshoeve (Loet 4, 2941 LB Lekkerkerk).

Waarschijnlijk is het kanocentrum open, maar zelf koffie/thee + iets met energie meenemen is verstandig.

Graag horen we of je komt helpen door een mailtje naar landschapwerkgroep@nvwk.nl of een appje naar Edwin Valentijn op XX XXXXXXXX. Bijzonderheden kunnen we dan op tijd aan je doorgeven.

ationale Nachtvlindernacht Vrijdag 1 juli vanaf invallen van het donker tot zolang de vlinders vliegen. Iets na tienen gaat de zon pas onder, maar dat moet je ervoor over hebben. Juli is namelijk dé nachtvlindermaand om veel soorten te zien. Er kunnen dan meer dan 700 soorten als vlinder worden waargenomen; 400 soorten macrovlinders en 300 soorten microvlinders. 300 soorten hebben zelfs hun vliegpiek tijdens de periode van de nachtvlindernacht.

De top vijf aan macronachtvlinders bestaat uit respectievelijk huismoeder, grijze stipspanner, gewone worteluil, gewone stofuil en graswortelvlinder. Voor de microvlinders is dit gewone grasmot, bonte brandnetelbladroller, gevlamde bladroller, grote appelbladroller en de zilverstreep en bleke grasmot.

De NVWK sluit aan bij een activiteit van de KNNV Gouda in het kader van de Nationale Nachtvlindernacht, in het Loetbos bij de Hendrikshoeve. Specialisten zijn aanwezig én je kunt kennismaken met onze nieuwe coördinatoren van de vlinder- en libellenwerkgroep.

Ook hierbij zijn kinderen die wakker willen blijven, van harte welkom!

Voor informatie: vlinderwerkgroep@nvwk.nl. Wie zich aanmeldt, krijgt een berichtje bij slecht weer over verplaatsing.

WAARDVOGEL | JUNI 2022

lanten inventarisatie kilometerhok Donderdagavond 21 juli. Info: Jaap Oosterom, j xxxxxxxxx@ xxxxxx.xx, XX XXXXXXXX. Zie ook 7 juli.

P

lanten inventarisatie kilometerhok Donderdagavond 4 augustus. Info: Jaap Oosterom, xxxxxxxxx@ xxxxxx.xx, XX XXXXXXXX. Zie ook 7 juli.

P

lanten inventarisatie kilometerhok Donderdagavond 18 augustus. Info: xxxxxxxxx@xxxxxx.xx, XX XXXXXXXX. Zie ook 7 juli.

NVWK60 - Vrijwilligersbijeenkomst - 3 september Twee keer moesten we de vrijwilligersbijeenkomst overslaan, dit jubileumjaar gaat ze eindelijk door. Voor alle leden (en partner) die op welke manier dan ook actief zijn (geweest) in de vereniging, je bent van harte welkom voor het ontspannen gesprek, een lekker drankje, heerlijk eten. Kortom een fijne middag en avond.

Reserveer in je agenda zaterdag 3 september vanaf ongeveer 16.00 uur tot zonsondergang.

Laat je even weten of je komt? Via info@nvwk.nl, de https://www. nvwk.nl/agenda/, of telefonisch naar de secretaris. Voor de organisatie is het fijn als we weten hoeveel mensen we mogen verwachten.

Locatie en programma maken we tijdig bekend.

P

lanten inventarisatie kilometerhok Donderdagavond 15 september. Info Jaap Oosterom: xxxxxxxxx@xxxxxx.xx, XX XXXXXXXX. Zie ook 7 juli.

V

ogelexcursie Eendrachtspolder Zaterdag 17 september 2022. De Eendrachtspolder/Willem Alexanderbaan in de gemeente Zuidplas is een waterbergingsgebied naast de Rottermeren wat ervoor zorgt dat de omgeving droge voeten houdt. Maar juist die natte voeten in dit stukje polder zorgt voor een dynamisch gebied vol met slikken rietkragen en grote waterpartijen. Dit gebied wordt steeds populairder onder vele standvogels maar er is ook altijd een kans op interessante passanten. Tijdens de vogeltrek bezoeken veel bijzondere soorten deze plek als pitstop. In deze tijd zullen we dus wintergasten vinden maar ook doortrekkers. We kunnen steltlopers zoals onze grutto, tureluur, kluut, oeverlopers, verschillende ruiters en kemphanen treffen maar ook veel strandlopers en plevieren. Door de mix van slikken en moerassen zullen ook de moerasvogels zoals de porseleinhoen, roerdomp, de baardman en de waterral tot de mogelijkheden behoren. En dan wemelt het ook nog van de eenden en futen. Kortom een diverse plek met altijd kans op een bijzondere verrassing, zoals vorig jaar de Zuid-Europese purperkoet.

Verzamelen om 07.30 u. De wandeling start rond 07.45 uur en is onder leiding van Willem van Rij, fanatiek vogelaar met veel kennis en nog veel meer te leren. Verrekijker en/ of telescoop noodzakelijk!

Opgeven kan bij xxxxxxxxx@xxxxxx.xx, verzamelpunt volgt na aanmelding.

E

cologisch landschapsbeheer op diverse perceeltjes in en rond het Loetbos Eind september, wanneer de meeste kruiden zijn uitgebloeid en zaad hebben gezet, worden diverse percelen in het Loetbos (waaronder de Idylle) ecologisch gemaaid. Het maaisel wordt grotendeels handmatig afgevoerd ten behoeve van verschraling. We hebben een gezellige groep die de handen uit de mouwen steekt, maar zijn

altijd op zoek naar extra hulp. Voor verdere info: Edwin Valentijn: Landschapswerkgroep@nvwk.nl, XX XXXXXXXX.

P

lanten inventarisatie kilometerhok Donderdag 29 september. Info Jaap Oosterom: xxxxxxxxx@ xxxxxx.xx,, XX XXXXXXXX. Zie ook 7 juli.

V

oorlopige knotdata

5 november 2022 19 november 2022 3 december 2022 17 december 2022

14 januari 2023 28 januari 2023 11 februari 2023 25 februari 2023

Prachtlint groeit Charlotte Diepenhorst, coördinator Prachtlint Krimpenerwaard

Op 10 juni jl. vond alweer de tweede bijeenkomst van Prachtint Krimpenerwaard plaats. Dit keer bij het Dunea pompstation te Bergambacht. Het indrukwekkende pompstation beschikt over een stuk grond dat Dunea ecologisch beheert. D

N

adat al zes partijen het Beheerconvenant in 2021 ondertekenden, ondertekenden nu ook de gemeente Krimpen aan den IJssel, het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en de Lions afdeling Krimpen aan den IJssel.

H

et Beheerconvenant pleit voor een actief ecologisch beheer van bermen en kaden die natuurgebieden en lokale initiatieven – ook wel parels genoemd – met elkaar verbinden. Tijdens een bijeenkomst worden vooral veel informatie en kennis gedeeld. Dit keer was het thema: omgaan met weerstand onder bewoners m.b.t. ecologisch (berm)beheer. Er waren ruim 30 deelnemers aanwezig, afkomstig uit de diverse beheerpartijen en andere geïnteresseerden.

Een verslag van de bijeenkomst komt in een volgende Waardvogel.

P

rachtlint Krimpenerwaard wordt dit jaar mogelijk gemaakt door financiële ondersteuning vanuit de provincie ZuidHolland. Lionsclub Krimpen aan den IJssel heeft een in natura bijdrage toegezegd, nl. het creëren van een ‘parel’ bestaande uit

insectenhotels. Samen met de Prachtlint partners waaronder de NVWK zullen daarvoor geschikte locaties worden gezocht.

D

aarnaast weten burgerinitiatieven Prachtlint te vinden voor adviesvragen m.b.t. aanleg van ‘parels/prachtlinten’, zoals verschillende bewoners aan de Kerkweg in Berkenwoude die grenzend aan de Berkenwoudse Driehoek over een stuk land beschikken. Komend jaar wordt toegewerkt naar een stappenplan om dergelijke initiatieven handvatten te kunnen bieden. Genoeg ontwikkelingen voor Prachtlint Krimpenerwaard dus!

M

omenteel bestaat onze werkgroep uit drie leden, namelijk een projectcoördinator voor de organisatie van de bijeenkomsten e.d., een inhoudelijk adviseur en een algemeen adviseur, gericht op subsidiestromen. Gezocht wordt naar een extra inhoudelijke adviseur om mee te denken en werken aan de ontwikkelingen en zo de taken wat te kunnen verdelen. Interesse? Stuur een mailtje naar charlotte@lots-and-more.nl. D

Zoogdieren Informatieavond voor werkgroep in oprichting Jaap Graveland De NVWK wil een zoogdierwerkgroep oprichten en peilde de belangstelling daarvoor. Vijf mensen hebben zich opgegeven. Met hen gaan we een informatieavond organiseren. Het doel is te bespreken waarvoor mensen belangstelling hebben, welke activiteit(en) we kunnen organiseren en of mensen daarmee aan de slag zouden willen gaan.

Heb je onze vorige oproep gemist en wil je meer weten? Meld je dan ook aan voor deze avond door me een mailtje te sturen: jaap. graveland@nvwk.nl. D WAARDVOGEL | JUNI 2022

5

Bijenorchis op de voorpagina Stef van Walsum De derde in de serie ‘orchideeën in de Krimpenerwaard’ is de bijenorchis (Ophrys apifera). Vergeleken met de brede orchis (Dactylorhiza majalis) en welriekende nachtorchis (Platanthera bifolia), die in de eerdere edities van de Waardvogel dit jaar aan bod kwamen, is de bijenorchis een onopvallende slanke plant. Dat zou je aan de foto op de voorpagina te zien, niet direct verwachten, want de bloeiwijze is prachtig. Dat onopvallende zit in de afmetingen van het plantje, de bijenorchis is vrij klein en slank waardoor hij tussen de hoge grassen en kruiden nauwelijks opvalt. Goed zoeken dus! D.

M

imicry Een bijenorchis-plant bestaat ongeveer uit 3 tot 8 bloemen.

De bloemen bootsen een bij na, dit noemen we mimicry. De meeste orchideeën uit dit geslacht (Ophrys) doen dat, met elk een andere bestuiver: hommelorchis, vliegenorchis, wantsenorchis, spinnenorchis etc. etc. Ze hebben allen een typisch uiterlijk dat aan het genoemde insect doet denken. De bijenorchis heeft overigens geen bijen meer nodig die voor de bestuiving zorgen. Hij bestuift zichzelf.

P

ionier onder de orchideeën Bijenorchis is de pionier onder de orchideeën. Hij wordt pionier genoemd omdat de bijenorchis na dijkversterkingen, na bermherstel, op opgespoten of op afgegraven terreinen opduikt. In die zin is deze orchidee een vreemde eend in de bijt. In de vorige editie van de Waardvogel hebben we geleerd dat orchideeën een sterke

connectie hebben met bodemschimmels (Mycorrhiza). Deze schimmels zijn gebonden aan stabiele, vaak kalkrijke en min of meer matig voedselrijke omstandigheden. Om die reden zie je orchideeën in de Krimpenerwaard vaak pas na (tientallen) jaren hooilandbeheer in een grasland opduiken. Bijzonder dus, dat een bijenorchis juist lijkt te profiteren van enige verstoring in de bodem.

T

rend Het gaat goed met de bijenorchis in Nederland. Vroeger (voor 1990) kwam de bijenorchis in Nederland vrijwel alleen maar voor in kalkgraslanden in Zuid-Limburg en op een enkele plek in Zeeland.

De jaren daarna heeft de orchidee zich in Zeeland steeds verder uitgebreid en ook de randstad bereikt. Vanaf 2010 is het pas echt hard gegaan. Inmiddels is de bijenorchis in het hele westen van ons land te vinden en neemt steeds verder toe. De toename van de bijenorchis heeft vooral te maken met de klimaatverandering. De steeds warmer wordende zomers, maar vooral de zachtere winters zijn voor deze warmteminnende planten gunstig. De blauwgroene bladeren van de plant staan in de winter als rozet boven de grond en deze kunnen slecht tegen strenge vorst. Gelukkig voor de bijenorchis hebben ze daar de laatste paar winters weinig last van gehad.

V

erspreiding in de Krimpenerwaard Wie bijenorchissen wil zien hoeft niet ver. Ze staan namelijk ook gewoon in de Krimpenerwaard. Het eerste exemplaar werd gevonden in 2011 in de buurt van Ammerstol. Een lange tijd bleef het hierbij tot ondergetekende midden in de winter gericht ging zoeken naar rozetten van de bijenorchis. Juist in deze periode zijn rozetten goed te vinden, wanneer de rest van de vegetatie na het afmaaien laag is. Inmiddels kennen we acht groeiplaatsen in de Krimpenerwaard en wordt het totale aantal bijenorchissen geschat op ongeveer honderd planten. Zeven van de acht groeiplaatsen bevinden zich op de Lekdijk tussen Krimpen aan de IJssel en Schoonhoven, tot dusver veruit de beste plek om op zoek te gaan naar bijenorchissen!

Dit jaar werd tijdens een plantenexcursie van FLORON, in de buurt van het Loetbos, een nieuwe populatie bijenorchissen gevonden. De verwachting is dat er nog vele gaan volgen! D.

De huidige verspreiding van de bijenorchis in Nederland. De rode stippen zijn groeiplaatsen waar de bijenorchis sinds 1990 is gezien. De blauwe vierkantjes tonen groeiplaatsen van voor 1990.

Bron: https://www.verspreidingsatlas.nl/

6

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Pag. 7 linksboven: groenblijvende bladrozet van de bijenorchis in de winter, foto: Stef van Walsum Staafdiagram: de trend van de bijenorchis in Nederland, gebaseerd op de kilometerhokken waarin de soort in de loop der jaren is gevonden.

Grote foto: typische standplaats van de bijenorchis tussen de grote ratelaar.

De geringe afmeting van de bloem is goed in te schatten; foto: Krijn Makkink

Overal in Nederland kun je nu orchideeën zien bloeien. Ze zijn te bewonderen in natuurgebieden en in goed beheerde bermen en langs sloten.

De bloeitijd van orchideeën is een feest voor natuurliefhebbers. Waarnemingen van orchideeën worden vervaagd. Dit is om te voorkomen dat mensen ze gaan uitgraven of plukken. Argeloze wildplukkers en heuse orchideeënstropers kunnen de bloemen niet met rust laten. Veel planten worden geplukt of uitgegraven. Bescherm de orchidee en laat haar staan. Het heeft ook helemaal geen zin om haar uit te graven om in eigen tuin te zetten, want orchideeën stellen hoge eisen aan de bodem. Tuinen voldoen hier niet aan, waardoor een orchidee snel af zal sterven.

De meeste orchideeën zijn zeldzaam tot zeer zeldzaam, en sommige vrij algemeen. Ze zijn echter allemaal kwetsbaar. De meeste orchideeënsoorten laten een (sterke) achtergang zien of zijn zelfs al bijna uitgestorven in ons land. De kwetsbaarheid van orchideeën kan verklaard worden door de hoge eisen die zij stellen aan hun groeiplaats. Ook hebben ze een langzame groeicyclus: de ontwikkeling van zaadje tot de eerste bloei kan jaren duren. Landinrichting, bemesting, ontwatering en verkeerd beheer (bijvoorbeeld maaien voor de bloeitijd) zijn belangrijke oorzaken van de achteruitgang van de orchideeën in Nederland. Een andere veelvoorkomende bedreiging is het uitsteken of het plukken van orchideeën. De fraaie verschijning van orchideeën is welbekend, maar de planten betalen daarvoor een hoge prijs. In heel Nederland zijn genoeg voorbeelden te vinden van verdwenen orchideeën; uitgegraven met een tuinschepje, of afgesneden met een keukenmesje of snoeischaar. Worden mensen op heterdaad betrapt door een boswachter, dan volgt een stevig gesprek en doorgaans een flinke boete.

Bron: www.naturetoday.com

WAARDVOGEL | JUNI 2022

7

Klussenbank: wie helpt mee?

De NVWK krijgt het steeds drukker. Dat is prachtig, want in de praktijk betekent het dat we als vrijwilligersvereniging meepraten bij de grote projecten in de Krimpenerwaard en daar het natuurbelang kunnen inbrengen, maar ook dat we uit eigen initiatief met projecten kunnen aankloppen bij de beide gemeente, waterschap en provincie. Soms schieten daardoor bepaalde klussen erbij in, en voor de projecten hebben we extra handen nodig. Daarom hebben we een klussenbank opgericht; er staan ook klussen op de website onder Actueel. Vaak gaat het om kortlopende taken, soms komt een klus op herhaling. Wie helpt mee? D

Hooien op veldjes in en bij het Loetbos

Binnenkort worden door de NVWK-maaiers de ecologisch beheerde veldjes weer gemaaid. Dat is een klus waarvoor zij certificaten hebben gehaald. Maar voor het afruimen hoef je geen diploma te hebben en we laten de maaiers er niet alleen voor opdraaien! Bovendien is dit nu juist een echte mooi-weer klus, want het hooi moet uiteraard droog worden binnengehaald. Voorheen gebeurde het grote werk, het aanharken tot rijen droog hooi (wiersen), helemaal met de hand. Nu gaat dat op de grotere velden machinaal met een wiersopzetstuk, elders stropen we de mouwen even op. Vervolgens wordt het hooi handmatig op draagbaren gelegd en naar een afgesproken plek afgevoerd. Als je zo eind juni/begin juli of in september wel een paar uur ter beschikking hebt om lekker buiten bezig te zijn, mail of bel dan met Edwin Valentijn: landschapswerkgroep@nvwk.nl, 06 48131144.

Versterking voor de jeugdwerkgroep

Met Monique Wooning hebben we een super-enthousiaste c­ oördinator gevonden die met frissen ideeën onze jeugdwerkgroep nieuw leven wil inblazen. Ze onderhoudt contact met de d ­ iverse w ­ erkgroepen en is ­creatief in het bedenken van activiteiten. Goed g ­ eregeld zul je denken.

Neem ons mee op excursie

Als je aardig thuis bent in een bepaald groen ­werkveld, of je kent een mooi natuurgebied, maak anderen dan deelgenoot en neem ons een keer mee. Je hoeft echt geen specialist te zijn, het gaat immers om de beleving! Maar ook als je wél ergens op ­gespecialiseerd bent is dit leuk - neem ons mee in jouw wereld! Neem contact op met Benjamin Hallie (pag. 2), hij weet hoe je ­zoiets aanpakt en wij doen de PR. Hou je natuur-­geheimen niet langer voor jezelf maar laat anderen meegenieten!

#60 NVWK zoekt kraamhulp

Tot voor enkele jaren hadden wij regelmatig een standje op streekmarkten e.d. waarop aan belangstellenden uitleg werd gegeven over onze doelstellingen en onze acties.

Dat leverde ook vaak nieuwe leden op. In de zomermaanden wordt er in veel kernen een braderie ­georganiseerd.

Het bestuur van de jarige NVWK wil zich dit feestjaar weer op deze manier profileren omdat we dan een heel ander publiek bereiken. Daarvoor zoeken we versterking.

Vind je het leuk om te helpen en samen met een bestuurslid een paar uur bij zo’n standje te staan en te vertellen wat we doen en waar we voor staan? Informatie bij Joke Colijn, zie pag. 2

Prachtlint groeit en zoekt versterking Toch zou ze blij zijn met versterking, en dat met name voor het uitvoerende deel. Ze heeft een drukke baan, en omdat bijna alle jeugdactiveiten in het weekend vallen, komt ze in de knoop met haar andere verplichtingen die ook in haar vrije tijd geperst moeten worden. Ze zou heel graag ­samenwerken met ­iemand (of meer) die de jeugd bij een reeds afgesproken activiteit wil ­begeleiden. Dit is vooral belangrijk als ze er zelf niet bij kan zijn. Vind je werken met kinderen leuk? En kun je af en toe in je weekend een paar uur vrijmaken? Dan ben jij haar ­nieuwe maatje!

Bel of mail met Benjamin Hallie, zie pagina 2.

Tel je eigen dorpsvogels

Doe je mee met de Nationale Tuinvogeltelling? Dan is dit ook iets voor jou. Door driemaal in het voorjaar vogels op een bepaalde plek in je ­eigen bebouwde kom te tellen, wordt duidelijk of onze beide g ­emeenten ­slagen in hun voornemen om de goede maatregelen te nemen die de kernen beter leefbaar maken voor vogels. De NVWK maakt er een ­speerpunt van om ook in onze bebouwde kommen natuurinclusief te (laten) bouwen en renoveren en het groenbeleid daarop af te s­ temmen.

Want steeds meer vogels ­vertrekken uit de bebouwde kom en het wordt zo een dooie boel. Daarom ­tellen overal in het land mensen al stadsvogels voor het ­ Meetnet Urbane ­ ­ Soorten, MUS - doe ook mee! Kleine ­ moeite, die ­belangrijke informatie over je eigen leefomgeving oplevert om waar ­ nodig bij te kunnen sturen.

Bel of mail Jaap Graveland of ­Mariëlla van Gemeren van de werkgroep RO, zie pagina 2.

8

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Lees even het artikel op pagina 5. Prachtlint groeit, weer drie organisaties hebben zich gecommitteerd aan de doelstellingen, dat is fantastisch! Ook steeds meer particulieren willen bewust hun erf of tuin vergroenen en vriendelijker maken voor insecten, vogels en andere dieren. Dat betekent allemaal meer werk en dat is prachtig, maar vooral inhoudelijk komt de werkgroep Prachtlint nu menskracht tekort. Hiervoor wordt dus specifieke kennis gevraagd. ­Als je denkt dat het wat voor je is, zoek dan contact met coördinator Charlotte Diepenhorst via charlotte@lots-and-more.nl.

Succes en maak er wat moois van!

Waterwerkgroep zoekt coördinator

De waterwerkgroep is al enige tijd op drift, ze zoekt een anker. Iemand die weer activiteiten op touw zet en de groep weer op koers brengt.

Denk niet dat je per se alles van waterdieren en waterecologie moet weten om deze taak in te vullen, want er zit heel veel kennis in de groep en daaruit kun je ook putten voor ideeën. En als waterleven je interesse heeft, leer je immers vanzelf, gaandeweg. Zo gaat dat nu eenmaal met iets dat je leuk vindt! Wil je meer weten? Zoek contact met Jaap Graveland, zie pag. 2.

Zoogdierwerkgroep zoekt leden

Er komt een informatieavond voor mensen die belangstelling hebben voor zoogdieren.

Lees even wat Jaap schrijft op pag. 5. Spreekt deze diergroep je aan, of heb je al inspiratie en wil je meepraten? Mail Jaap! ­Bellen kan ook ‘s avonds, zie hiervoor pagina 2.

Even voorstellen Marije Willems Marije Willems Ik ben Marije Willems en ik ben sinds de algemene ledenvergadering dit voorjaar, bestuurslid voor de vereniging. Maar wie ben ik? De redactie van de Waardvogel vroeg of ik me kort aan jullie wilde voorstellen. Dat doe ik graag. D

E

erst maar de voor de hand liggende zaken. Ik ben 50-plus, woon in de binnenstad van Schoonhoven, ben getrouwd en heb twee kinderen; een dochter van 20 en een zoon van 17.

Al vanaf dat ik ging werken na mijn studie Sociale Geografie werk ik voor de overheid en het lokale bestuur. Ik heb zo ongeveer in alle inhoudelijke plekken binnen gemeenteland wel op de een of ander manier gewerkt. Van adviseur verkeer tot medewerker milieu, van inkoop jeugdzorg tot projectleider kinderboerderij, en van subsidies musea tot verbouwing van een gemeentewerf. En nu manager van een afdeling Ruimte in de bescheiden gemeente Montfoort.

I

k heb me altijd voor de publieke zaak, het algemeen belang, in willen zetten. En wat is er meer algemeen belang dan natuur, vogels en biodiversiteit. Thema’s die niet voor zichzelf op kunnen komen en die in veel gevallen kind van de (ontwikkel)rekening dreigen te worden.

Dus toen ik een plekje in het bestuur kon invullen heb ik besloten dat te doen.

B

innen het bestuur van zes mensen hebben we de taken en aandachtsgebieden verdeeld. Ik ga vanuit het bestuur aandacht houden voor onze inzet op de Energietransitie en het project Prachtlint.

D

e energietransitie is niet te voorkomen. We moeten als wereld onze CO2 uitstoot verminderen. Maar hoe we dat doen, of we het doen met aandacht voor natuur en gericht op de beste manier ook voor de toekomst, daarin kunnen we als NVWK echt onze meerwaarde tonen. Ik wil mijn best doen, samen met onder andere Adri Noorlander, om onze inzet zo te organiseren dat we bijdragen aan een zo natuurvriendelijk mogelijke vorm van energietransitie.

Leden die mij daar bij willen helpen hoor ik graag!

P

rachtlint is een project om beheerders en inwoners te stimuleren om ecologisch te beheren. Beheer van buitenruimte met aandacht voor kruidenrijkdom, insecten en ecologie. Eind 2020 hebben al zes organisaties het bijbehorende convenant ondertekend, gemeente Krimpenerwaard, ZHL, Dunea, HHSK en Oasen. Maar we willen dat het breder verspreid wordt. Dus onze projectcoördinator Charlotte Diepenhorst is er hard voor aan de slag. Samen met Jaap Graveland ga ik proberen ik het project Prachtlint verder te versterken en ecologisch beheer te intensiveren. Ik heb er zin in! D

Grote koekoekshommel foto van de maand Maria Kuijf In Nederland leven zeven soorten koekoekshommels. Zoals de naam al doet vermoeden leggen koekoekshommels (Bombus vestalis) hun eitjes in de nesten van andere hommels. Grote koekoekshommels kapen voornamelijk nesten van de aardhommel, waar ze veel op lijken. Het zijn dus broedparasieten. Er zijn alleen vrouwtjes en mannetjes, geen koningin. d

H

et koekoekshommelvrouwtje dringt stilletjes het nest binnen van haar gastvrouw. Dit is niet zonder risico, want als er veel werksters zijn, loopt ze het risico gedood te worden. Zij blijft een tijdje rustig zitten en wrijft haar lijf tegen de wanden. Zo neemt ze de geur aan van het nest. De grote koekoekshommel verjaagt of doodt vervolgens de koningin..De koekoekshommel kan zelf geen bijenwas aanmaken maar gebruikt de was van de oorspronkelijke koningin om een broedcel aan te maken en legt daarin haar ei. De werksters van de oorspronkelijke koningin brengen de eieren van de koekoekshommel groot. Grote koekoekshommels komen in Nederland overal, maar in het noorden niet heel algemeen voor. Ze staan op de Rode lijst als kwetsbaar en nemen nog af.

De vrouwtjes ontwaken in maart en zijn het best te zien van juli tot september. Ze zijn 20-23 mm lang. De mannetjes vliegen van eind mei tot en met juli en zijn 15-17 mm lang. Zij hebben alleen de functie om met de vrouwtjes te paren en sterven snel. De vrouwtjes zoeken voor de winter een beschutte plek, tussen strooisel of in de grond, om te overwinteren.

Mannetjes worden aangtrokken door bloemengeuren van Ophryssoorten (zie onder Mimicry op pagina 6), wat er toe leidt dat het mannetje probeert te paren met de betreffende orchidee, waardoor de bloem wordt bestoven. d Bronnen: www.wildebijen.nl; https://nl.wikipedia.org

WAARDVOGEL | JUNI 2022

9

Bezoek aan De Wielewaal Een prachtig natuurmuseum Tekst en foto’s: Benjamin Hallie Op zaterdag 30 april brachten we met de jeugdwerkgroep een bezoek aan het natuurmuseum De Wielewaal van de familie Rijneveld in Willige Langerak, net ten oosten van Schoonhoven. Het museum bevindt zich op een prachtig boerenerf dat één en al natuur en cultuurhistorie ademt. Nadat Sander Rijneveld ons op een zonnig maar ietwat fris terras ontvangen had, vervolgden wij onze route naar binnen, waar zich een bijzondere museumcollectie bevond. Behalve de aanwezige kinderen besloten ook een aantal enthousiast geworden ouders deel te nemen aan de excursie. Echt een plek voor jong en oud dus! D adem had uitgeblazen en wie het item had gevonden/geschonken.

Sander vertelde dat het meenemen van dode dieren niet zomaar is toegestaan. Vroeger kwam er nog wel eens een veldwachter aan te pas om de doodsoorzaak vast te stellen. Heden ten dage hebben BOA’s vaak een dermate beperkte kennis over flora en fauna, dat het prepareren en bezitten van dode dieren voor de wet een grijs gebied is. Zodoende hebben zowel preparateur als verzamelaar een verantwoordelijkheid met betrekking tot het vormgeven van de collectie.

N I

n vroegere tijden deed de binnenruimte van het museum dienst als kippenschuur. Hier liepen destijds ongeveer 2000 kippen. Dit lijkt veel, maar tegenwoordig tref je bij pluimveehouders soms wel het honderdvoudige in aantallen aan. Nadat het bedrijf gestopt was, besloot meneer Rijneveld (de vader van onze gids Sander) de oude schuur te verbouwen en hier een bijzondere verzameling in onder te brengen: dode dieren, waaronder raam- en verkeersslachtoffers.

Sander vertelde dat dit ooit uit hobby ontstaan is, maar ons werd snel duidelijk dat dit een beetje uit de hand gelopen was. Zo’n beetje alle denkbare vogels en zoogdieren en vele insecten en vlinders die je in de lage landen kunt aantreffen, staan hier opgezet (geprepareerd) in de vele vitrines. Door het prachtige decor en de fraaie muurschilderingen lijkt het alsof deze dieren zich in hun natuurlijke omgeving bevinden. Bij ieder item binnen de gigantische collectie was terug te lezen op welke plaats het dier zijn laatste

a de introductie volgde een speurtocht waaraan zowel kinderen als ouders fanatiek deelnamen. Het was de bedoeling dat de dieren op de afbeeldingen op naam werden gebracht. Dit kon door het betreffende dier binnen de collectie op te speuren. Graspieper en gek genoeg de kerkuil bleken het lastigst… Ook bleek dat stiekem spieken iets van alle tijden is…. haha!

N

adat Sander zijn nakijkwerk had gedaan en de limo genuttigd was, vervolgden wij onze weg naar de prachtige boerentuin van de familie Rijneveld. Allereerst liet Sander het nest van een broedende wilde eend zien. Deze eigenwijze vrouwtjes-eend had haar nest pal naast de daarvoor bestemde broedkorf gemaakt. Ze zat onverstoorbaar op het nest langs de slootkant.

Even verderop werden we begroet door het vrolijke geluid van een flinke kalkoen. Deze kalkoen legt zo nu en dan een (onbevrucht) ei en ook nu was het raak. Dit ei werd overigens overhandigd aan deelnemer Koen, die eerder bij de introductie had verteld dat hij eieren verzamelt. Een mooie aanwinst voor zijn collectie, zeker nu we vandaag geleerd hebben waar een beginnende verzamelhobby toe kan leiden. Het is natuurlijk overbodig te vermelden dat Koen als lid van de jeugdwerkgroep, en daarmee als vertegenwoordiger van de natuur, zijn hobby met respect voor de natuur uitvoert!

10

WAARDVOGEL | JUNI 2022

van de torenvalk. Sander vertelde ons dat deze kast jaarlijks bezet is en dat hier vorig jaar zes jongen uit zijn groot geworden. Helaas zagen we weinig activiteit bij de kast wat zeer verklaarbaar was: de torenvalk zat even verderop in een knotwilg. Zo snel als wij hem zagen, zag de torenvalk ons, en de vogel was gevlogen. Overigens vertelde Sander dat de huismussen op het erf zich nauwelijks iets aantrekken van de torenvalk, omdat een torenvalk een echte muizeneter is. Dat is echter wel anders als de sperwer overvliegt.

De sperwer broedt in de nabijgelegen uiterwaard en zodra deze roofvogel over het erf vliegt, weten de mussen niet hoe snel ze dekking moeten zoeken. Als je er over nadenkt: best knap dat die musjes het verschil herkennen!

N W

at verder direct opviel in de prachtige tuin waren de bloeiende dagkoekoeksbloemen en het look-zonder-look. Dit laatste plantje is favoriet als waardplant bij het oranjetipje om eitjes op af te zetten. Helaas was het te fris en winderig om er een te zien.

Wel vertelde Sander dat hij vorig jaar de prachtige koninginnenpage had gezien en dat deze fraaie vlinder eitjes had afgezet op een schermbloemige in de tuin. Helaas waren de vele rupsen die er uit kropen, een dag later verdwenen. Gezien de vele vogels in de tuin mag dit misschien geen verrassing zijn. Wel is het Sander ooit gelukt om vier van deze vlinders ‘gecontroleerd’ uit te laten komen!

V

erderop in de tuin bevond zich een nat gedeelte waar de dotterbloemen prachtig stonden te bloeien en de dagkoekoeksbloem op ‘ontploffen’ stond. Ook het waterdrieblad stond prachtig in bloei en was in dit deel van de tuin dominant.

Nadat we de bijenkast gepasseerd waren kwamen we bij de kast

a de vele indrukken uit de boerentuin vervolgden wij onze excursie richting de uiterwaarden aan de andere kant van de dijk. Bovenaan de dijk werden we getrakteerd op een grote bonte specht die in de top van een boom klom. Deze boom stond overigens aan de rand van een klein meertje. Sander vertelde ons dat zo’n ‘meertje’ een ‘wiel’ heet. Een wiel is een waterplas die ontstaan is door dijkdoorbraken in vroegere tijden. Door het wegspoelen van de grond op de plek van de doorbraak kunnen deze wielen flink diep worden. Dit wiel is zeker acht meter diep. Ook vertelde Sander dat ‘wielen’ zowel binnen- als buitendijks kunnen liggen. Bij besluitvorming met betrekking tot het aanleggen van dijken keek men simpelweg naar wat praktisch was ten opzichte van bestaande ‘wielen’.

A

angekomen in de uiterwaarden van de Lek troffen we een korfmosseltje aan. Sander vertelde dat dit exotische diertje via ballastwater in schepen naar Nederland is vervoerd. Verder vielen direct een aantal plantjes op. Zo zagen we bijvoet, pinksterbloemen, rivierkruiskruid, honingklaver, late guldenroede en valeriaan, nadat we aan de voet van de dijk al glad walstro en groot streepzaad hadden gezien. Ook zagen we speenkruid. Eén van de jonge deelnemers wist te vertellen dat de knolletjes van dit plantje goed eetbaar zijn. Gezien op TV! Een plantje wat iets minder goed eetbaar blijkt te zijn is de vogelmelk die we bloeiend aantroffen aan de waterkant, al zag het bloemetje er verleidelijk uit. Bosvogelmelk is overigens wel eetbaar.

T

erwijl de volwassenen de nodige plantjes op naam aan het brengen waren, renden de jeugdige deelnemers al door het riet langs de waterkant. Hiermee waren we aan het einde gekomen van een leerzame en bovenal gezellige middag en bedankten wij Sander voor het delen van zijn kennis en enthousiasme. Op het terras van het museum kon nog nagenoten worden van een lekker ijsje, echt een aanrader voor wie een keer in de buurt is!! D Links: o.a. bloeiende dagkoekoeksbloem; rechtsboven: waterdrieblad

WAARDVOGEL | JUNI 2022 11

In Spanje geringde grutto Het belang van geringde vogels melden Harry Verkerk Op 27 april fietsten we langs het Doove Gat bij Haastrecht. We zagen een vogelaar en stapten af om even een praatje te maken. Hij wees ons op een grutto die vrij dichtbij in het veld stond. De grutto is een oer-Hollandse weidevogel, die in Nederland vooral in de veenweiden broedt, maar o zo ernstig bedreigd wordt. Deze vogel bleek wel vijf ringen te dragen. Die waren op afstand niet leesbaar, maar ik maakte toch twee foto’s en meldde dit bij waarneming.nl. Vrij snel kreeg ik een reactie terug: Of ik dit geval ook wilde melden op colour.rings.uex@gmail.com in Spanje. Vervolgens heb ik mijn twee foto’s en een beeldschermafdruk die ik met mijn iPad van mijn melding had gemaakt naar dat adres gemaild. Dan was alle relevante info voor hen beschikbaar. Het bleek om het e-mailadres van de universiteit van Extremadura uit Spanje te gaan, waar onder andere een ringprogramma van grutto’s loopt. Ze reageerden heel snel, bedankte mij voor de info en stuurden de levensgeschiedenis (life history), een overzicht van de meldingen van deze godwit (wat een bijzondere naam, wel even wennen, dat Engels) vanaf het moment dat deze grutto is geringd. D

L

eeftijd van de grutto Deze grutto is in februari 2013 geringd. Zijn leeftijd is niet exact vast te stellen, maar op basis van zijn veren wordt op dat moment volgens de Euring codering bepaald, dat hij tenminste twee jaar oud LIFEzijn.

HISTORY moet In dezelfde maand wordt hij al in Nederland gespot! Deze grutto is daarna in binnen- en buitenland teruggemeld, voornamelijk door Daaronder Dirk-Jan Saaltink, die in april 2021 LIFENederlanders.

HISTORY Ringings details over zijn ontmoeting met deze geringde grutto op de site van de

RingingsLimosa details Species: limosa

NVWK een nieuwsbericht heeft geschreven. In de loop van de tijd is deze grutto in Spanje, Senegal, Nederland en Engeland gemeld. En blijkt op moment van schrijven al ongeveer een maand in Nederland te verblijven.

Al met al is deze grutto dus tenminste 11 jaar oud. Wist je trouwens dat een grutto wel 30 jaar kan worden? Zie ook het artikel ‘Hoe oud wordt een vogel?’ van 7 juni 2018 op de site van de Vogelbescherming Nederland.

Age (EURING not years) 6

Metal ring: 5137362

Sex: M

Date: 02/02/2013

Site: Rice fields of Hernán Cortés. Don Benito. Extremadura. Spain Coordinates: 39.0346 -5.9357 Sex: M Date: 02/02/2013 Species: Limosa limosa Age (EURING not years) 6 Metal ring: 5137362 Ringing group: Conservation Biology Research Group. University of Extremadura Site: Rice fields of Hernán Cortés. Don Benito. Extremadura. Spain Coordinates: 39.0346 -5.9357 Ringing group: Conservation Biology Research Group. University of Extremadura

Resightings Date Resightings 22/02/2013 15/02/2016 Date 17/06/2016 22/02/2013 07/02/2017 15/02/2016 08/02/2017 17/06/2016 08/02/2017 07/02/2017

10/02/2017 08/02/2017 12/02/2017 08/02/2017

12

Left tibia: WfR

Right tibia: BWm Nasal saddle: Right tarsus:

Left tibia: WfR Neckband: Left tarsus:

Nasal saddle:

Neckband:

Left tarsus:

Place

Latitude

Longitude

Observer

52.2822

4.8834

Anton Duijnhouwer

Yelbes. Extremadura.

Place Spain

Tiguet. Station Biologique PN du North Djoudj.Holland.

Senegal.The Netherlands Landje van Geijsel.

Ouderkerk aan dedu Amstel.

SantaYelbes.

Amalia.Extremadura.

Extremadura. Spain Spain Amalia.

Extremadura.

Tiguet. Santa Station Biologique du PN duSpain Djoudj. Senegal.

Santa Extremadura.

Spain SantaAmalia.

Amalia.

Extremadura.

Spain Santa Extremadura.

Spain SantaAmalia.

Amalia.

Extremadura.

Spain Santa Amalia.

Extremadura.

Spain Santa Amalia. Extremadura.

Spain

Santa Extremadura.

Spain SantaAmalia.

Amalia.

Extremadura.

Spain Gouda.

South Holland.

The Netherlands Santa Amalia.

Extremadura.

Spain

22/02/2020 17/02/2018 23/02/2020 18/02/2018 09/02/2021 22/02/2020

Landje van Geijsel. Ouderkerk de Amstel.

North Holland.

Santa aan Amalia.

Extremadura.

Spain The Netherlands Landje van Geijsel. Ouderkerk aan de Amstel.

North Holland.

Santa Amalia. Extremadura. Spain The Netherlands

10/02/2021 23/02/2020 12/02/2021 09/02/2021

Right tibia: BWm PVC Rings Right tarsus:

Landje van Geijsel. Ouderkerk aan de Amstel. North Holland. The Netherlands

12/02/2017 10/02/2017 21/02/2017 12/02/2017

17/02/2018 12/02/2017 18/02/2018 21/02/2017

PVC Rings

Santa Extremadura.

Spain SantaAmalia.

Amalia.

Extremadura.

Spain Santa Amalia.

Extremadura.

Spain Gouda.

South Holland.

The Netherlands

Santa Amalia.

SpainHolland. The Netherlands Landje van Geijsel. Ouderkerk aanExtremadura. de Amstel. North Santa Amalia.

SpainHolland. The Netherlands Landje van Geijsel. Ouderkerk aan Extremadura. de Amstel. North

38.9706 Latitude 16.3884 52.2822

39.0083 38.9706 39.0083 16.3884

-6.0174 Longitude -16.3065 4.8834 -5.9818 -6.0174

Haije Valkema Observer Idrissa Ndiaye Anton Duijnhouwer Egbert vanHaije der Velde Valkema

-5.9818 -5.9818 -5.9818 -5.9818

EgbertEgbert van dervanVelde der Velde Wiebe Kaspersma Egbert van der Velde

39.0083 39.0083 39.0083 39.0083

-5.9818 -16.3065 -5.9818 -5.9818 -5.9818 -5.9818

51.9945 39.0083 39.0083 39.0083 39.0083 51.9945

4.7145 -5.9818 -5.9818 -5.9818 -5.9818 4.7145

39.0083 39.0083 39.0083 39.0083

52.2817 39.0083 52.2817 39.0083 39.01301 52.2817

4.9049 -5.9818 4.9049 -5.9818 -5.99335 4.9049

39.01595 39.01098

-5.94777 -5.99304

39.01098 52.2817 39.01042 39.01301

-5.99304 4.9049 -5.9921 -5.99335

Wiebe Kaspersma Idrissa Ndiaye EgbertEgbert van dervan Velde der Velde Egbert van der Velde Wiebe Kaspersma

Hans Egbert Schouwenburg van der Velde JacobWiebe de Vries Kaspersma Jacob de Schouwenburg Vries Hans Anton Duijnhouwer Jacob de Vries

Anton Duijnhouwer Jacob de Vries

Pablo Macías Anton Duijnhouwer Pablo Macías Anton Duijnhouwer Pablo Macías Pablo Macías

14/02/2021 10/02/2021

Santa Extremadura.

Spain SantaAmalia.

Amalia.

Extremadura.

Spain Hernán SantaCortés.

Amalia.Extremadura.

Extremadura.Spain Spain

12/02/2021

Santa Amalia. Extremadura. Spain

39.01042

-5.9921

Pablo Macías

14/02/2021

Hernán Cortés. Extremadura. Spain

39.01595

-5.94777

Pablo Macías

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Pablo Macías Pablo Macías

G

eringde scholekster in het Doove Gat Er is ook diverse malen een geringde scholekster in het Doove Gat waargenomen. Hij is in 2018 in Zeeland geringd. Nieuwsgierig? Via de QR-code hiernaast kun je meer info vinden.

G

eringde vogels en ringen melden Je kunt het volgende allemaal overslaan en het eenvoudig houden: meld de geringde vogel in waarneming.nl of via de app ObsMapp.

Bij gedrag kun je aangeven dat het om een (kleur)ringdragende vogel gaat. Dat kan bijvoorbeeld ook bij visdief, kievit, scholekster, kokmeeuw en nog veel meer. Dan hoef je verder niets te weten en heb je toch een mooie bijdrage geleverd. En wie weet ontdek je nog iets meer, zoals mij is overkomen.

R

ingen binnen de NVWK Diverse groepen binnen de NVWK doen aan ringen, zoals de roofvogelwerkgroep en de uilenwerkgroep. Op de site van de NVWK zijn daarover bij beide werkgroepen meerdere artikelen te vinden, die ook in de Waardvogel zijn gepubliceerd.

Namens deze werkgroepen nodigen wij u dan ook graag uit om mee uit te kijken naar geringe vogels en deze te melden. Het vraagt wellicht een iets andere mindset bij het waarnemen, maar dat kan verrassende effecten hebben.

T

erugmeldingen van ons eigen torenvalkproject In 2020 is het torenvalkproject gestart. Begin 2017 zijn VRS De Haar, VRS Het Gooi en VRS Nebularia in het Groene Hart van Nederland gestart met een RAS-project voor overlevingsonderzoek bij torenvalken. Het Retrapping Adults for Survival (RAS)-project is een ringproject van het VRS (Vogeltrekstation) dat zich specifiek

richt op het meten van de overleving van Nederlandse broedvogels. Zowel jonge als volwassen torenvalken worden geringd met een lime (lichtgroene) kleurring met drie zwarte letters en/of cijfers aan de linker tarsus. Zie ook via de QR-code hiernaast. Op bijgaand kaartje is te zien waar in Nederland de torenvalken die in de Krimpenerwaard zijn geringd zijn teruggemeld. Helaas is ook te constateren dat een aantal geringde torenvalken niet meer leeft.

V

oor wie meer wil weten Het ringen is een wereld op zich, met allerlei programma’s, kleuren- en cijfercodes. De vogels hebben een unieke combinatie aan ringen, waardoor ze individueel op afstand herkend kunnen worden.

Daarmee kan worden herleid in welk land in en welk programma de betreffende vogel meedoet. Het gebruik van zulke kleurringen is uitgebreid getest op vogels; ze hebben er geen last van en het levert spannende nieuwe kennis op.

Voor onderzoekers die de kleurringen bij de vogels aanbrengen, is de aflezing waardevol. Het helpt ze bijvoorbeeld om een inschatting te maken van de overlevingskansen van de vogels of om erachter te komen waar vogels die in Nederland broeden hun winter doorbrengen.

Door de aflezing van de kleurringen te melden, kan de waarnemer de levensgeschiedenis van de vogel te weten komen. Wanneer en waar is de vogel geringd? Waar is de vogel nog meer gezien? En door wie?

Allerlei extra informatie die een interessante nieuwe laag geeft aan een waarneming.

Als je geïnteresseerd bent in deze materie is er een schat aan informatie te vinden. Kijk bijvoorbeeld eens op kleurringen.waarneming.nl of via de QR-code (in het Nederlands). D

Terugmeldingen van torenvalken die geringd zijn in de Krimpenerwaard

WAARDVOGEL | JUNI 2022 13

Jeugdpagina Bezoek aan De Wielewaal Thijs en Meike We zijn in de meivakantie naar museum ‘de Wielewaal’ geweest.

We hebben een speurtocht gedaan. Je moest de opgezette

dieren zoeken die op de foto stonden. We zijn ook nog in de polder geweest. Daar hebben we onder andere veel plantjes gezien. Het was heel leuk en leerzaam! D Jasper maakte een tekening van het strandje en de uiterwaarden langs de Lek.

Excursie naar De Wielewaal Tekst: Benjamin van den Dool, foto’s: Benjamin Hallie Toen ik hoorde dat er een excursie werd georganiseerd naar het museum ‘de Wielewaal’ was ik erg enthousiast, ook al was dit op mijn vader zijn verjaardag!

Ik ben er een paar keer eerder geweest, met mijn ouders en met school en dat vond ik toen ook al heel leuk.

Dat mijn naamgenoot Benjamin deze excursie organiseerde, vind ik ook wel bijzonder.

Het allerleukste van deze excursie vond ik de speurtocht in het museum. Hier hebben we alle verschillende dieren gevonden en bekeken.

Na de speurtocht zijn we door het weiland gelopen en zagen we mooie bloemen en schapen. Er hing ook een bijenkorf. Hier moesten we meteen doorlopen, anders konden de bijen boos worden vertelde Sander Rijneveld.

Daarna liepen we naar een kleine plas waar we hele bijzondere eenden zagen bij hun nest. Er was één mannetjes mandarijneend en één eend met een moeilijke naam. Toen we samen in mama haar vogelgids zochten welke dit was, leek deze eend heel erg op een mannetjes Carolina-eend.

Tot slot zijn we de uiterwaarden in geweest. Toen we waren aangekomen aan de Lek, kregen we uitleg over verschillende planten die hier groeien, zoals watermunt. Dit heb ik ook geplukt en mee naar huis genomen om thee van te maken.

We kwamen ook op een strand waar we even leuk konden spelen. We klommen op een klein bergje waar we de boten over de Lek zagen varen.

Hierna was de excursie afgelopen. Benjamin, bedankt voor het organiseren van deze gezellige excursie :) D

14

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Vogels en vlinders met een kleur in hun naam Hieronder staan een aantal vogels en vlinders die een kleur in de naam hebben. Weet jij welke dat zijn?

Soms wordt een deel van het woord gevraagd, dat kun je zien aan het verbindingsstreepje.

Het zijn allemaal vogels en vlinders die je in Nederland tegen kunt komen. Soms als standvogel of -vlinder,

soms als overwinteraar of als doortrekker. Sommige komen veel voor en sommige zijn meer zeldzaam. Met een beetje nadenken weet je de meeste misschien wel zonder ze op te zoeken.

Als je de juiste namen hebt ingevuld, lees je bij de pijltjes een familie van vogels en een familie van vlinders.

Als je dit een leuk onderwerp vindt, kun je zelf op zoek gaan naar andere vogels of vlinders met een kleur in de naam. Het zijn er verrassend veel!

Op de jeugdpagina van de NVWK-website vind je de gezochte oplossingen. Veel succes!

HV©

Vogels

Vlinders

Kleurplaat Kleurplaat van twee roodborstjes. Weet jij hoe ze er uit zien?.

HV©

Varen met de NVWK De NVWK heeft twee boten: de NVWK1 en de kleinere NVWK2. We willen daarmee deze zomer een vaarexcursie organiseren waarvoor je je kunt opgeven. We moeten dit nog verder uitwerken, maar nu weet je vast dat er een Nieuwsbrief volgt en een Nieuwsbericht op de website komt - dus houd het in de gaten!

WAARDVOGEL | JUNI 2022 15

Stekjesmarkt op de Internationale Dag van de Biodiversiteit Tekst en foto’s: Mariëlla van Gemeren De NVWK (Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard) bestaat 60 jaar. In dit kader vonden wij het leuk om na het grote succes van de boompjes uitdeelactie eind 2021 een vervolgactie te organiseren. Yvonne Metaal en Mariëlla van Gemeren bedachten het idee voor een stekjesmarkt. Met een stekjesmarkt willen we mensen stimuleren hun tuinen te vergroenen met onbespoten tuinplanten, en zo de biodiversiteit een beetje helpen. D

I

ets organiseren is wel aan Yvonne Metaal toevertrouwd. In no time bedacht zij een plan en kwam tot actie. De locatie stond al gauw vast. Dit werd, net als bij de bomenactie, weer de Hooiberg bij Kanocentrum Loetbos. Vervolgens zocht zij contact met ‘Rotterdam de Boer op’, de organisatie die ook activiteiten in het kader van de Dag van de Biodiversiteit organiseerde op deze dag. Een kleine subsidie werd ons toegewezen, waardoor er statafels konden worden gehuurd bij Arie Kok. Boswachter Kees Kool van Staatsbosbeheer regelde dat we gebruik mochten maken van de schuur achter het kanocentrum.

Via diverse kanalen werden de inwoners van de Krimpenerwaard geattendeerd op dit evenement en uitgenodigd om plantjes uit eigen tuin te stekken en deze aan te bieden voor de stekjesmarkt.

Dat hebben we geweten. Van 13 mensen (leden en niet-leden) hebben wij in totaal zo’n 500 stekken ontvangen. Colette Haas van hobbyboerderij ’t Haasje verkoopt stekjes aan huis en kwam in contact met Yvonne. Hierdoor werd zij enthousiast om ook mee te doen aan deze dag.

O

p 21 mei was het zover. Om 8 uur ’s ochtends waren Yvonne, Mariëlla en Colette aanwezig om de boel klaar te zetten. Om 9.30 uur kwamen de eerste geïnteresseerden al langs de kraampjes in aanbouw om de mooiste stekken te bemachtigen.

Vanaf 10.00 uur begon het druk te worden en dit ging een uur lang non-stop zo door. Na een kleine adempauze waarin we snel een kopje koffie dronken, kwamen er de rest van de dag steeds weer mensen langs. Dat resulteerde in heel veel leuke gesprekken, enthousiaste reacties en ook veel vragen kwamen voorbij.

De meest gestelde vragen waren: ‘Wat is de naam van de plant?’

‘Moet de plant in de zon of schaduw?’ ‘Is het een vaste plant of een eenjarige?’ ‘Hoe groot wordt de plant, is het een woekeraar?’

‘Heb je ook bodembedekkers?’ ‘Organiseren jullie dit elk jaar?’ ‘Is het volgend jaar weer?’ Er werd ook veelvuldig gevraagd om plantjes voor de moestuin (wij hadden een bescheiden selectie staan).

De meest geliefde planten waren echte sleutelbloem (primula veris) duizendschoon (dianthus), ijzerhard (verbena bonariensis), vingerhoedskruid (digitalis) en goudsbloemen (calendula officinalis). Daarnaast deden de fuchsia’s het erg goed en ook de schaduwminnende planten, zoals daslook e.d. waren al snel uitverkocht. Een mooie partij framboosaardbeien was ook erg populair onder de kopers. Maar ook diverse struiken en boompjes deden het weer erg goed.

T

ijdens al die gesprekjes over tuinen en planten hebben wij de vereniging onder de aandacht gebracht en vele folders en Waardvogels uit kunnen delen. Hopelijk levert het weer wat nieuwe leden op.

16

WAARDVOGEL | JUNI 2022

U

iteindelijk werd het 3 uur en was 80% van de planten verkocht.

We ruimden de boel op en stonden ons af te vragen wat te doen met de resterende planten. Op dat moment kwam er nog een laatste klant die het restant aan planten wilde opkopen voor een grote tuin in aanbouw. Dat was een knallende afsluiter!

Deze actie heeft de verenigingskas maar liefst € 375,- opgeleverd!

Een groot succes vinden wij en zeker voor herhaling vatbaar. Wel zijn er voor een vervolg meer handen nodig. En het zou mooi zijn om nog wat meer moestuinplanten en bloeiende struikjes aan te kunnen bieden. Mocht je het leuk vinden om dit volgend jaar mee te organiseren en/of planten aan te bieden, laat dan van je horen!

Tenslotte willen wij iedereen die geholpen heeft of een bijdrage heeft geleverd langs deze weg hartelijk danken! D

Even voorstellen Nieuwe coördinatoren vlinders- en libellenwerkgroep Tekst en foto: Joke Colijn We zijn blij dat zich twee nieuwe coördinatoren voor de vlindersen libellenwerkgroep hebben aangemeld. Die post stond al enige tijd open en het bleek aantrekkelijker om de vacature als duo-taak te vullen. Daarom bedachten we als vorm ook een duo-interview om deze dame en heer aan onze leden voor te stellen. d

W

il Sluis komt uit Schoonhoven en is ten tijde van dit gesprek pas een paar dagen gestopt met werken. Onlangs sprak ze Max tijdens het ‘vogelen’ en vertelde dat ze binnenkort meer vrije tijd zou krijgen en niet meer gebonden was aan de structuur van een vaste baan. Ze zocht iets in de vrijwilligerssfeer waarbij ze flexibeler was om haar tijd in te delen en vrij was om leuke dingen te organiseren. Gelukkig is haar interesseveld breed en Max wist wel iets om te doen! Ze vindt het een fijn idee om het coördinatorschap in duo-vorm te kunnen doen. Zo kunnen ze sparren over ideeën en elkaar aanvullen, stimuleren en helpen waar kennis of ervaring bij de een mogelijk verder reikt dan bij de ander.

T

on Hoefnagel uit Krimpen aan den IJssel is getrouwd en al langer gestopt met werken. Hij was op zoek naar iets ‘leuks’ dat ook nog een beetje zinvol zou kunnen zijn, zoals hij het voorzichtig formuleert. Destijds bij de aanleg van de Idylle in het Loetbos las hij in de IJssel- en Lekstreek dat er mensen werden gezocht voor de NVWK-vlinderwerkgroep, om de vlinders te tellen. Er was een informatiebijeenkomst met Kars Veling in de Hendrikshoeve, waar hij vrijblijvend ging kijken. Wat hij hoorde sprak hem gelijk aan. Een en ander sloot bovendien mooi aan bij waar hij al mee begonnen was: zich verdiepen in fotografie met onderwerpen uit de natuur. De diergroep ‘vlinders’ is zeker in de Krimpenerwaard prima te overzien en hij heeft sindsdien elk jaar trouw de dagvlinders in de Idylle geteld volgens Gabrielles schema’s. Ton had daardoor wel meegekregen dat Gabrielle met het coördinatorschap was gestopt. Hij heeft even overwogen om in het gat te springen, want vlinders kende hij inmiddels wel. Maar aangaande zaken als nectarplanten, waardplanten, vogels e.d. voelde hij zich toch te onzeker. Opgegroeid in de stad en altijd in de bebouwde omgeving gebleven, was hij terughoudend om in een groep te komen waarin mensen ‘veel verstand hebben van natuur’ zoals hij zegt.

Coördinator worden leek hem echt een brug te ver. Ton vertelt dat hij zich toen meldde bij de secretaris met het voorstel om in elk geval de Idylletellingen weer op poten te zetten, omdat hij het zonde vond dat er een gat in de tellingen zou ontstaan. Van het een kwam toen toch het ander en nu is hij samen met Wil coördinator.

Toen hij na zijn pensioen de gelegenheid kreeg om de polder en de natuur in te trekken, vond hij dat ontzettend leuk. Zijn interesse is breed en zeker niet beperkt tot vlinders, maar de kennis is minder. Gelukkig is Ton nu overtuigd van de grote kennis en ervaring die aanwezig is binnen de werkgroep, zodat dit geen beletsel hoeft te zijn om de coördinator-kar te trekken.

W

il valt hem bij met haar ervaring dat door bijvoorbeeld meegaan met excursies je zóveel leert van elkaar, en dat er eigenlijk niemand is die níets weet. Kennis deel je, en als een onderwerp je aanspreekt groeit je kennis zonder dat je daar veel moeite voor hoeft te doen. Een coördinator schept de voorwaarden om dingen met elkaar te beleven,

die hoeft zelf niet per se alle kennis in huis te hebben. Ton zegt: “Iets organiseren, mensen benaderen, dat is geen probleem. Dus als we inhoudelijke kennis bij anderen kunnen ophalen, gaat dit best lukken!”

G

evraagd naar de affiniteit van Wil met de vlinders en libellen zegt ze: “Ik ben begonnen als vogelaar en vervolgens ging ik daarnaast insecten zoals vlinders en libellen fotograferen. Ik trok rond in andere gebieden van Nederland om nieuwe soorten libellen en vlinders te zoeken. Fotograferen is ook míjn hobby. Gaandeweg kreeg ik een veel breder perspectief, er is veel méér interessants in de natuur dan alleen vogels. Ik kan nu niet meer ‘zomaar’ een wandelingetje maken, ik zie altijd wel iets dat een plaatje waard is. Daarbij komt: voor de meeste kans op vogels moet je eigenlijk heel vroeg op pad, en vlinders kun je juist midden op de dag het beste zien, tijdens de ‘rustige’ tijd voor vogels.” Van twee werelden het beste. Ze vult aan: “Nachtvlinders vind ik ook heel leuk.” Als vanzelf komt de Nationale Nachtvlindernacht ter sprake in het weekend van 1 juli, die we vorig jaar in het IHC-bos hielden. Wil denkt voor dit jaar aan het Loetbos, vanwege het gemak van aanwezige stroom en legt uit aan Ton hoe ‘nachtvlinderen werkt’. Ze vertelt hoe ze ook bij deze tak van sport haar kennis via anderen heeft vergaard, en hoe ze zelf ‘nachtvlindert’ met haar lichtbak. Ton is gelijk enthousiast en wil net als Wil iets organiseren in het kader van de Nationale Nachtvlindernacht op 1 juli as. [Dat is gelukt, zie pag. 4; red.]

T

on en Wil maken al plannen om kennis te maken met o.a. de Idylletelgroep en met de nachtvlinderaars, zodat er meer cohesie ontstaat en mensen ook elkaar beter kunnen vinden. Er komt van alles ter sprake: informatie ophalen bij de bekende vlinderaars over goede excursielocaties, een mogelijke App-groep, de groene glazenmakertelling die we een aantal jaren aanleverden en die nu verwaterd is, de jaarlijkse argusvlindertelling, het Graslandvlinderplan, Prachtlint, een bezoek van Kars Veling aan de Krimpenerwaard, nieuwe mensen interesseren voor de natuur. Nieuwe werkgroepleden en insectenliefhebbers zijn dan ook van harte welkom en kunnen zich melden op vlinderwerkgroep@nvwk.nl.

Kortom: het borrelt bij Wil en Ton van de goede ideeën. Ik nam heel blij afscheid van onze nieuwe coördinatoren.

Tot ziens in het veld, en veel plezier en succes gewenst bij alle plannenmakerij én bij de uitvoering! d WAARDVOGEL | JUNI 2022 17

Big Birding Day 2022 Voorwoord: Coen van Nieuwamerongen

Na twee jaren zonder Big Birding Day, werd het de hoogste tijd dit weer eens op te pikken. De datum werd 14 mei en het was weer ouderwets gezellig: de stemming zat er vanaf het begin goed in! Het doel van de BBD is om zoveel mogelijk vogelsoorten binnen de grenzen van de Krimpenerwaard waar te nemen tussen 5.00 uur en 17.00 uur. In totaal namen vier teams het deze dag tegen elkaar op: De Vier Bijtertjes: Erik Kleyheeg, Cor Oskam, Rob van Straaten en Johannes Luiten (102 soorten) De Renvogels: Arie Ros, Arie Dorsman, Wil Sluis en Paul Schrijvershof (98 soorten) Pino & Co.: Rick van der Weijde, José van der Weijde en Daan Kranz (95 soorten) De Uilskuikens: Jaap Oosterom, Dirk-Jan Saalting en Coen van Nieuwamerongen (106 soorten), wat het winnende team werd.

In totaal werden er 112 soorten waargenomen, exclusief 6 exoten. Exoten worden niet meegeteld. De exoten worden pas belangrijk in geval van een gelijke eindstand. In dat geval gaan ze wel meetellen. d

De Uilskuikens Dirk-Jan Saaltink Team Uilskuikens: Coen van Nieuwamerongen, Jaap Oosterom & Dirk-Jan Saaltink. Ruim voor 5.00 uur waren alle teams present voor het startschot. d

O

mdat 14 mei dichter bij de juni-zonnewende ligt dan 1 mei, is het vinden van de uilen na de klok van vijf wel een dingetje.

Daarom gingen we snel naar het Loetbos voor het horen van de bosuil. Maar helaas, de eerste zonnestralen gloorden al aan de horizon en de bosuil leek al weer een uiltje te knappen. Wel konden we de nodige schreeuwlelijkerds noteren zoals brandgans, grauwe gans, zwarte kraai, winterkoning, merel en wilde eend.

Blij waren we met de eerste koekoek. Achteraf was dat niet echt nodig, want die gingen we nog wel meer dan tien keer horen deze dag…

Vervolgens ging het richting Westeinde om daar een aantal plekken te beluisteren voor de bosuil, maar ook daar geen succes.

Wel hoempte er een roerdomp in de verte. Toch fijn als je die kunt noteren tijdens de BBD. Ook konden we een stuk of 10 algemene poldersoorten afvinken. Maar er begon zich wel enige uilenstress te ontwikkelen. Kerk- en bosuil konden we inmiddels wel doorstrepen. Dan maar opzoek naar een steenuil in polder Den Hoek. We moesten daar even wachten, maar toen liet de steenuil zich zien. Dat gaf ons moed. Naast de steenuil zagen we ook de nodige weidevogels zoals grutto, kievit, tureluur, de eerste purperreiger en veldleeuwerik. Meevaller was een solitaire regenwulp die in het bedauwde gras aan het foerageren was. Ook een fijne soort om nog te kunnen noteren op 14 mei. Het was 5.41 uur en de teller stond inmiddels op 41 soorten.

fdie over ons heen vloog. De klok gaf 6.20 uur en de teller stond op 58.

Voor meer zangers trokken we te voet naar de Okkerse Kade, opzoek naar de bosrietzanger en sprinkhaanzanger. Ondertussen moesten we de gewone soorten niet vergeten te noteren, zoals de pimpelmees, groenling, grasmus, gaai, ekster en grote bonte specht. Gelukkig scoorden we waar we voor kwamen, zowel de bosrietzanger als de sprinkhaanzanger lieten zich horen, al maakte de bosrietzanger het ons wel lastig. Ter plaatse troffen we ook team Van der Weijde, zij hadden de fiets genomen.

T

ijd voor steltjes. Eerst even kijken bij het helofytenfilter.

Naast honderden kokmeeuwen en visdiefjes konden we tussen de vele kluten-pullen ook nog twee kleine plevieren noteren, maar dat was het dan wel. Door naar de Berkenwoudse Driehoek via Zuidbroek en Berkenwoude. Voor de Arie’s onder

D

e volgende plek die we bezochten was het gebied rond de Kwakels en Okkerse Kade voor (riet)zangvogels. Die deden met het mooie zomerse weer ontzettend hun best. Cetti’s zanger, fitis, spotvogel, tuinfluiter, maar ook de nachtegaal zongen uit volle borst bij de Kwakels. In de lucht troffen we zwarte stern, kolgans en gierzwaluw. In het riet achter de Kwakels gingen we op zoek naar de blauwborst en andere riet- en moerasvogels.

Kluten waren er bij de vleet, maar ook een gillende waterral kon op onze dankbaarheid rekenen. Helaas geen spoor van de elegante steltkluut. Mooie meevaller was een roepende groenpootruiter

18

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Een jonge bosuil, foto: Coen van Nieuwamerongen

ons: het woonwijkje vooraan in Berkenwoude is een mooie spot om heggenmussen binnen te tikken; een waar walhalla met korte gazons en strak geknipte coniferen. Ook mooi voor een doortrekkende draaihals of hop. Helaas hebben we die niet gezien, maar de heggenmus hadden we maar mooi binnen. Je kan er zomaar om verlegen zitten…

D

oor naar de Berkenwoudse Driehoek. Rijdend langs de kerk van Berkenwoude spotten we verdachte klonten in de bomen.

Deze moesten we maar eens beter bekijken. Wat bleek, dit betrof niet minder dan drie bosuilen. Een ouderuil en twee uilskuikens zaten in een berk ons aan te kijken. Het was inmiddels 7.30 uur en de zon was al lang en breed boven de horizon uit gekomen.

Hier hadden we niet meer op gerekend, des te groter was dus de vreugde. Toen we vervolgens een contactroep hoorden achter de kerk werden we helemaal blij. De andere ouder vloog bij vol daglicht tussen de bomen door, achterna gezeten door kauwen.

Toen we ook nog een groene specht hoorden roepen was het feest compleet. Het was 7.30 uur en we zaten op 75 soorten inclusief twee uilen. Prima op schema.

Helemaal in de gloria trokken we verder naar de Berkenwoudse Driehoek. We hadden namelijk nog wel wat meer soorten op ons wensenlijstje staan. De snor was toch wel een must, maar ook de steltjes vielen tot nu toe wat tegen. De Wellepoort werd daarmee de place to be. Bij aankomst troffen we de Arie’s met Paul en Wil aan, die ons verzekerden dat die hele driehoek verspilde moeite was.

Hoog tijd voor een grondige inspectie dus. En ja hoor, in de plasdras de nodige foeragerende bosruiters en oeverlopers, maar nog steeds geen snor. Wel een mooie tapuit en wederom een gillende waterral. Verder langs de Ouderkerske Landscheiding een juveniele grote mantelmeeuw, zilvermeeuw, grote zilverreiger, lepelaar en mannetje zomertaling. Het was 8.37 uur en we zaten op 88 soorten.

H

et leek wat in te kakken en we hadden wat nieuwe successen nodig. Op naar Lageweg voor de zwarte roodstaart, braamsluiper en oeverzwaluw. Helaas bleek ook dit weer lastiger dan gedacht. Taal nog teken van zwarte roodstaart en braamsluiper.

Wel troffen we alle drie gangbare zwaluwen aan; boeren-, huis- en

oeverzwaluw.

Na een tussenstop in Gouderak vertrokken we richting Krimpen aan den IJssel voor een mogelijke braamsluiper, slechtvalk en tweede poging zwarte roodstaart. Onderweg eerst nog even een locatie met mogelijke ransuil checken. Tot onze grote verrassing zat er één ransuil in de betreffende boom. De derde uilensoort van de dag. Dat hadden we na zonsopkomst niet meer durven dromen.

We vervolgden onze weg naar Krimpen aan de Lek. Onderweg kruisten we het pad van een roek en een torenvalk. Op de bestemming aangekomen ging de braamsluiper als een malle tekeer.

Soort 93, maar het was al 10.14 uur. Dat zijn slechts vijf soorten in de laatste 1,5 uur. Na de braamsluiper besloten we om naar de Stormpolder te gaan voor de slechtvalk en de zwarte roodstaart.

Helaas zonder resultaat, geen van beide gaf acte de présence.

Door richting Bakkerskil, alwaar de ijsvogel vocaal aanwezig was en Opperduit, waar we twee kneutjes noteerden. Even dachten we een zwarte ruiter te horen, maar dit bleek een imiterende rietzanger te zijn.

H

et liep nu tegen de klok van 12 en het was bijna laagwater. Dus reden we verder over de Lekdijk richting Bergambacht, op zoek naar steltjes. Bij telpost De Hoekse Sluis konden we een pontische meeuw noteren, maar qua steltlopers was het echt armoe troef. Ook was er weinig trek van grote rovers. De lucht bevatte voornamelijk meeuwen. Ter hoogte van de DZH-bakken dachten we een wespendief te zien, dus vol in de ankers om te parkeren. Helaas geen wespendief, maar tijdens het bijwerken van onze administratie vlogen er wel een zwartkopmeeuw en een gele kwikstaart over.

Inmiddels stond te teller op 98. Dat betekende dat we nog wel wat te gaan hadden om de gewenste 110 aan te tikken.

O

nze laatste hoop op een zwarte roodstaart lag op het industrieterrein van Bergambacht. Het bleef daar in eerste instantie naargeestig stil. Turend naar alles wat rond vloog spotten we gelukkig onze eerste boomvalk. Uiteindelijk zagen we tot onze grote opluchting toch nog een prachtig gekleurd mannetje zwarte roodstaart. Soort nummer 100! Met nog vier uur te gaan konden we het nog niet rustig aan gaan doen. Staartmees, sperwer en wintertaling moesten we nog wel binnen zien te halen, net als de nodige steltjes. Daarom op naar het Doove Gat bij Haastrecht.

De Haastrechtse koereiger, foto: Coen van Nieuwamerongen

O Ransuil, de derde uilensoort van de dag; foto: Coen van Nieuwamerongen

nderweg naar Haastrecht uiteraard de grauwe vliegenvanger binnen getikt. Met een doelstelling ergens tussen de 110 en 115 soorten en een huidige stand van 101 was onze hoop op het Doove Gat gevestigd. Maar naast wederom een miljoenmiljard WAARDVOGEL | JUNI 2022 19

Koereiger

Arie Ros overhandigt de wisselbeker aan Coen; foto: Erik Kleyheeg Afrikaanse textorwever, foto: Coen van Nieuwamerongen

meeuwen, visdiefjes en grauwe ganzen viel de opbrengst ook hier bitter tegen. De broodnodige wintertaling konden we nog bijschrijven, maar daar hield het ook mee op. Geen enkele interessante steltloper leek aanwezig te zijn. Dan maar van de andere kant bekijken. We liepen om het Doove Gat heen. De wei ernaast stond helemaal vol met koeien, dus de kans op koereiger was aanwezig. In eerste instantie leek dit niet zo te zijn, maar na wat beter te kijken zat er toch een in een slootkant te foerageren.

Check in the box!

De Haastrechtse koereiger scheelde weer een rondje door de Stolwijkse polders, maar we waren er nog lang niet. We misten nog de sperwer en staartmees. Met nog drie uur te gaan begon de tijd te dringen. Daarom togen we naar het Loetbos voor de staartmees.

Rijdend door Stolwijk hoorden we nog een vreemde vogel. Na enig zoekwerk bleek het om een Afrikaanse textorwever te gaan.

Maar ja, die telt niet mee helaas. Verder door naar het Loetbos. Na

een paar boomvalken en de zoveelste spotvogel hoorden we dan toch eindelijk de staartmees.

D

e resterende tijd besloten we in polder Achterboek door te brengen, in de hoop op steltjes en rovers als havik en sperwer.

Bij Wellepoort waren nog steeds veel bosruiters aanwezig, maar weinig nieuwe steltjes. Een prachtig gekleurd mannetje kemphaan bracht enige verlichting. De opluchting was echter nog groter toen er om 16.25 uur toch nog een sperwer voorbij schoot. Onze teller stond op 106, wat in het verleden niet genoeg zou zijn voor de winst. Dit jaar bleek het echter wél voldoende om de wisselbeker in Lijst van waargenomen ontvangst te kunnen nemen! D soorten op de BBD door De Uilskuikens

Verslag van de Vier Bijtertjes Cor Oskam Na drie jaar kon het weer om met elkaar een wedstrijd vogelen te houden. Dit terugkerende fenomeen hadden we toch wel gemist door alle COVID-perikelen. Vooraf aan de wedstrijddag maak je met het team al hele en halve afspraken over de route en te verwachten soorten. Dit alles op basis van voorwerken - natuurlijk het liefst zo kort mogelijk voor de dag zelf zodat de gegevens het meest actueel zijn. d

D

at voorwerk bestaat uit het zoeken op locaties waar broedvogels zitten. Trekvogels daarentegen zijn grillig en kunnen plots tevoorschijn komen, maar ook net zo snel weer vertrekken. Dat zijn geen zekerheden. Onze voorgenomen route kwam dus in grove lijnen op papier. Alles op basis van ervaringen uit het verleden, inventarisaties op bepaalde locaties, tijd van de dag, laag en hoog tij van de rivier, specifieke gebiedjes met een bepaald biotoop voor bijvoorbeeld steltlopers of juist moeraszangertjes.

Zekerheid dat een bepaalde vogel aanwezig is in een gebied wordt afgewisseld met mogelijke aanwezigheid of juist afwezigheid. Op de lijst komen zeer algemene soorten naast zeldzame te staan.

Bijvoorbeeld roodborst en roerdomp. Op locatie Doove Gat, in Haastrecht had een van onze teamgenoten zelfs de mogelijkheid ingeschat op drieteenstrandloper en zwarte ibis. Beide super zeldzaam in de Krimpenerwaard. We hebben er met een glimlach

20

WAARDVOGEL | JUNI 2022

kennis van genomen. Maar goed, je gaat natuurlijk niet als een kip zonder kop van start. Daar scoor je niet mee. De concurrerende teams hebben veel ervaring en zijn door de wol geverfd. Het blijft tenslotte een serieuze wedstrijd. Een wedstrijd die ook een prachtig beeld geeft van de avifauna van de Krimpenerwaard op die specifiek dag.

Ons team, bestaande uit Rob van Straaten, Johannes Luiten, Erik Kleyheeg en Cor Oskam was gretig, gemotiveerd en we zijn stuk voor stuk erg vasthoudend. Bijtertjes dus!! Drie jaar geleden waren we winnaar van de BBD met een fors aantal soorten. Er stond dus wel iets op het spel.

O

m 5.00 uur gingen we van start. Vanuit de auto, met alle ramen wijd open kwamen al heel wat soorten via onze trommelvliezen naar binnen en daarna op papier. Down town Berkenwoude was

goed voor een bosuil. De vocale imitatie van Erik moest van ver komen, maar werkte uiteindelijk uitstekend. Die was alvast binnen!

Op Graafkade West hadden we volgens het voorwerk kans op een roerdomp. Het is prachtig als een plan uitkomt. De roerdomp liet zich namelijk meerdere keren horen. Snel weer verder. Via Achterbroek stopten we even op een locatie van een kerkuil. Een bijna onmogelijke opgave, dus er maar niet al te veel tijd aan besteed.

Uilen blijft altijd een dingetje op een BBD, omdat de periode voor zonsopgang bijzonder kort is en sommige uilensoorten wel heel specifiek een nachtelijke activiteit kennen.

V

ia het Beijersche naar de Provincialeweg richting Haastrecht.

Een zingende snor bij Het Roosje kon vanuit de auto worden bijschreven. De vogel was daar al bijna twee weken zingend aanwezig. Het gaat met de steenuil uiterst belabberd in onze omgeving. Er zijn nog maar een paar locaties bekend. Een daarvan aan de Provincialeweg. Ondanks intensief speurwerk konden we het beest niet vinden. Een grauwe vliegenvanger liet zich ondertussen wel mooi horen. We hadden het al bijna opgegeven, maar er was nog een achterdeurtje. Zeer blij waren we toen Erik de steenuil uiteindelijk tegen de pui van een oude schuur in beeld kreeg. Een paar honderd meter van de verwachte plek.

mantel- en stormmeeuw. Meerdere oeverzwaluwen lieten zich tussen de ‘Huisjes’ zien. Een groene specht liet zich horen en de zwarte roodstaart deed daarna ook lekker mee. Voor één vogel naar een spot en met zeven teruggekeerd. Dat is niet verkeerd!!

O

p de IJsseldijk zijn we richting Gouderak gereden voor grote zilverreigers. Dat lukte niet. Als compensatie cirkelde er een havik boven de boezem van Kattendijksblok. Met roofvogels was en bleef het mager deze dag. Maar goed, dit was een mooie waarneming en er kon een vette vink achter de soort gezet worden.

Gezien de tijd van de dag en het restant aan uren werd er kort een nieuwe route planning gemaakt. Eerst naar Bergambacht en dan via de Lekdijk richting de Stormpolder in Krimpen aan den IJssel.

In Bergambacht werd de roek gescoord. Daarna een poosje op de

V

ia de Overtuin Bisdom van Vliet (Haastrechtse Bos), waar sperwer en bosuil het lieten afweten, maar een boomkruiper toch nog iets compenseerde, kwamen we in het Doove Gat uit. In dit stukje nieuwe natuur, wat tegenwoordig een ganzenparadijs lijkt, liep een groepje van zes bontbekpleviertjes op de slikrand van de grote plas. Verder hadden we daar o.a. wintertaling, blauwborst, oeverloper, kleine plevier en toch nog een ransuil.

De sprinkhaanzanger liet verstek gaan. Langs de Bilwijkerweg, nabij Stolwijk zat de ooievaar op zijn nest. We reden door naar het industrieterrein in Stolwijk. Daar was een zingende zwarte roodstaart gezien, maar hij gaf niet thuis. Er kwamen meer kansen.

D

e volgende stop was de Kwakels en de Nespolder. Johannes is heel scherp op gele kwikstaarten en zodoende konden we als team daar ons voordeel mee doen. Al snel zagen we bruine kiekendief en een redelijk aantal zwarte sterns foerageren.

Gespitst op witvleugelstern scanden we alle sterns af. Helaas.

Veldleeuweriken zijn hier nog goed te horen. Jammer dat het nog maar om enkele plaatsen gaat in de Krimpenerwaard. Zingende graspiepers lukte al helemaal niet. De nachtegaal liet zich pas aan het eind van de wandeling goed horen. Op het Helofytenfilter zagen we veel kluten met pullen. Verder twee overvliegende wulpen en een miauwende zwartkopmeeuw. De ringmus aldaar werd door drie van de vier teamleden gemist. Lastige soort tegenwoordig.

D

e route ging nu naar de Wellepoort, Berkenwoudse Driehoek.

Het werd warm en de soorten kwamen vrij lastig. Een sperwer liet zich aanvankelijk zeer matig zien, maar maakte dat later helemaal goed. Iedereen kon hem afvinken. Het leverde verder meerdere bosruiters op en een invallend mannetje zomertaling. Maar weer verder via Schaapjeszijde naar het ZHL-terrein. De groene specht en de braamsluiper aldaar werden niet gehoord of gezien, maar wel ringmussen. Prima!! Rob en ik hadden een zekere zwarte roodstaart nabij de Lageweg. Daar eerst naar toe. Dat bleek later een uitstekende stop. Uitgestapt hoorde Erik een braamsluiper spetterend aan de overkant van de Hollandse IJssel en zagen we in een korte tijd drie verschillende meeuwen: Pontische- ,grote

Een kemphaan in baltskleed werd ook nog door de bijtertjes gezien, foto: Erik Kleyheeg

Hoekse Sluis gestaan en gewacht op een ijsvogel. Wachten duurt lang vooral als er niets te zien is. Toen het brood en ons geduld op waren, zijn we richting Bakkerswaal gereden. Hier kwamen een tiental net uitgevlogen staartmezen boven ons hoofd hangen. Onze eerste grote bonte specht konden we pas bij het Stormpoldervloedbos bijschrijven. Het industrieterrein Stormpolder bracht niets nieuws.

Het werd langzamerhand een taaie middag. Vanaf 12.00 uur maar twee soorten erbij. We hadden nog bijna drie uur te gaan en nog steeds geen grote zilverreiger. Dat kon toch eigenlijk niet. Achter Gouderak moest de meest aannemelijke plek zijn om ze te zien. Daar dan maar heen. Kort na elkaar zagen we drie van die grote witte rakkers in het groene gras. Het was gelijk ook de laatste nieuwe soort op onze lijst en daarmee kwam het totaal op 102 soorten. Dat hadden we wel eens beter gedaan. Toch nog even naar het Doove Gat. Dit voor mogelijke nieuwe steltlopers, waaronder watersnip en verder de sprinkhaanzanger. Het werd allemaal niets. Was het aantal soorten genoeg? Wij dachten van niet. Maar goed, voor de andere teams was het waarschijnlijk ook niet echt een makkelijk dag.

Op locatie in Haastrecht hebben we afscheid genomen van Johannes.

Hij moest iets eerder weg om op tijd te zijn op zijn 12,5-jarige huwelijksfeest.

Even na 17.00 uur bij De Loet werd duidelijk dat het team van Jaap, Coen en Dirk-Jan de winnaars waren. Daarvoor willen wij ze nogmaals van harte feliciteren. Een prima score! Onder het motto ‘buiten gebeurt het’ was het weer een geweldig leuke dag.

Later die avond werden er maar liefst drie zwarte ibissen gezien in het Doove Gat. Echter, de wedstrijd was afgelopen en ik lag al op een oor! D WAARDVOGEL | JUNI 2022 21

Big Birding Day volgens Pino & Co. Rick van der Weijde Het is alweer drie jaar geleden dat team Pino & Co (Daan Krantz, José en Rick van der Weijde) voor het laatst meededen aan de BBD; Corona heeft zijn sporen getrokken in deze jaarlijkse traditie. De wekker van 3.15 uur hebben we echter niet gemist.

Onderweg naar De Loet plegen we de noodzakelijke voorbereidingen, waar we ondanks de sociale druk traditiegetrouw rond 4.45 uur verzamelen. Enige ironie schuilt in het feit dat we wel als eerste op het parkeerterrein blijken te zijn… Koud terug uit het buitenland waren de voorbereidingen nog beperkter dan normaal. Maar goed, die voorbereidingen hebben ons nog nooit de overwinning gebracht en leveren op de dag eigenlijk niet veel meer dan de stress van gemiste soorten. Dat leed blijft ons nu bespaard en wellicht is dít – in combinatie met onze afwijkende vervoersstrategie – wel de route naar de winst…? d

N

adat vlak voor 5.00 uur eindelijk ook het laatste team is gearriveerd, duurt het niet lang voor Coen het startschot lost.

Alhoewel we de laatste keer ook een bosuil op nog geen 100 meter van de parkeerplaats hadden, springen we in de auto en scheuren wij vastgeroest in oude gebruiken direct naar de Graafkade Oost: onze vaste bosuilenlocatie. Eén van de eerste soorten op het telformulier is echter een lepelaar, die onderweg over de auto komt gevlogen en door Daan wordt opgemerkt. Eindelijk eerherstel voor de overvliegende ‘Aaldelaar’ van 2008 op nagenoeg exact dezelfde locatie (zie De Waardvogel, 2008-03) - vroeger, in de tijd dat lepelaar nog een goede soort was in de Krimpenerwaard. De ‘vaste’ bosuil blijkt dit jaar zo vast niet en geeft niet thuis. Wel een eerste van vele, vele spotvogels en koekoeken die we vandaag zouden horen.

We rijden het centrum van Berkenwoude in voor onze theoretische back-up locatie; theoretisch omdat we hier in 15 jaar tijd nog nooit een bosuil gehoord hebben. We hadden al een dip genoteerd als we vlak voor we de auto instappen toch nog een schorre bosuil horen.

Gelukkig!

V

an hieruit rijden we snel door naar de Berkenwoudse Driehoek voor een voorgenomen eerste bezoek in het ochtendgloren. De zon komt langzaam op en verandert het landschap in een schitterende aquarel. We wandelen het eerste dijkje uit en vinden er fijne soorten als bosruiter, zomertaling man, een fraaie witte kemphaan, zingende

snor, een eerste Cetti’s zanger, twee tegen elkaar op zingende blauwborsten, een kiepende waterral en een hele verre hoempende roerdomp. Een goed begin van de dag met een heel aantal soorten die niet op iedere BBD even vanzelfsprekend zijn. Terug bij de auto een eerste zingende tuinfluiter, bij de eerstvolgende boerderij een zingende heggenmus en boven de buitenwijken van Berkenwoude een groepje huiszwaluwen. Zo druppelen ook de algemene soorten langzaam binnen. We rijden terug naar ons startpunt om aldaar – net als drie jaar geleden – de auto in te ruilen voor onze fietsen.

H

et is nog geen 6.00 uur als we vanaf De Loet het fietspad in fietsen om het Loetbos in te gaan. We zitten nog maar net op de fiets of er flapt een bosuil over het fietspad heen richting een boerderij.

Gaaf! Daar ook een groene specht op het gazon en een zingende grauwe vliegenvanger, die echter alleen achter in de groep wordt opgemerkt en daardoor niet mag worden geteld. Snel volgen meer bossoorten, waaronder alvast een roodborst (kan soms ook heel moeilijk zijn weten we uit ervaring), een eerste van een kleine handvol nachtegalen van vandaag en alle jaarlijkse riet- en loofzangers op bosrietzanger na. Zouden die al wel terug zijn?

W

e fietsen via de ambulancepost richting Okkerse Kade, zwaaien naar team Coen – missen kennelijk een sprinkhaanzanger op een haar – en dan onder de N210 door richting de Kwakels. We stallen de fietsen bij een tweede zingende nachtegaal om vandaar de Nespolder in te lopen. De zon straalt, de bloemen bloeien en met onze enige zingende veldleeuwerik van de dag, laat het voorjaar zich hier in optima forma zien en ervaren. Op de plas veel kluten met jongen, kolonie zwarte sterns en een jagende bruine kiekendief. Geen betere locatie dan deze om de boterhammen met ei tevoorschijn te halen, het koffiepeil aan te vullen en rustig de polder af te scannen. We vinden een mannetje tapuit op een paal in polder Den Hoek en een kolgans tussen de grauwe ganzen. Terug naar de fietsen en vanaf hier richting de Wetering Oost achterlangs het helofytenfilter. Geen gele kwikstaarten, geen ringmussen, geen koereigers. Alleen wat putters Ochtendgloren in de Berkenwoudse Driehoek, foto: José van der Weijde

22

WAARDVOGEL | JUNI 2022

en onze eerste gierzwaluwen. Dat valt tegen.

H

et wordt al aangenaam warm als we rond 8.30 uur de Lek bereiken.

Een zingende groenling wordt wederom alleen achter in de groep opgemerkt en het water zelf levert ook weinig nieuws. We fietsen westwaarts richting Lekkerkerk (geen zwarte roodstaart) en vandaar verder langs de Lek, waarbij we een voor ons onbekende kleine kolonie roeken passeren. Dat scheelt ons een retour over Schoonhoven aan het eind van de dag! Bij Bakkerswaal eindelijk onze volgende grauwe vliegenvangers, die dit keer wel door de hele groep worden gehoord. En zo harken we de soorten bijeen. Het voelt al als het sprokkelen, wat we normaal rond lunchtijd pas hebben en Zwaaien naar de Uilskuikens, foto: Coen van Nieuwamerongen zo lang is de soortenlijst nu toch ook nog weer niet. We fietsen maar weer de polder in, maar vinden daar e fietsen door Krimpen aan den IJssel, blunderen bij de rotonde vooral lege weilanden onder een lege lucht. Dat wil zeggen met het met de N210 tegen onze enige zingende bosrietzanger van de meeuwenfilter aan, want de weilanden zitten vol met kokmeeuwen dag aan (dit is het voordeel van fietsen: er hoeft er maar één op een en in de lucht doen de grotere soorten zich tot vervelens toe voor oninteressante locatie te zitten en je vindt hem met de auto niet) en als cirkelende roofvogels. Toch vinden we in polder Schuwagt een vandaar door het EZH-bos, met wederom nachtegaal en braamsluiper. paartje boomvalken en een overvliegende torenvalk (opvallend Dan komen we weer uit op de nog immer lege polders. Via Ouderkerk schaars vandaag). aan den IJssel fietsen we richting Gouderak, laten de Berkenwoudse Driehoek voor een tweede bezoek rechts liggen en fietsen in plaats daarvan via het Beijersewegje richting Haastrecht. Hetzelfde verhaal als eerder vandaag. Geen gele kwikstaarten, geen ringmussen, geen koereigers. Eigenlijk gewoon geen vogels. Oh ja, meeuwen. Eénmaal gaven zelfs die ons de schrik van ons leven en het duurde even voor we die spannende witkoppige, zwartsnavelige meeuwen tot stormmeeuw wisten te determineren. Handig die uitgereden stront, je herkent direct niets meer… Ooievaar bij Ouderkerk, Pontische meeuw bij Lageweg en grote zilverreiger in Middelblok waren op twee uur tijd de enige bijschrijvers.

W

H Bruine kiekendief, foto: Marco Steenwinkel

H

et Krimpenerhout levert behoudens nachtegaal nummer 3 en enkele staartmezen niets nieuws, om over de Surfplas en de golfbaan maar niet te spreken. Tijd voor een koffiepauze. We maken de plannen op, nu al richting Ouderkerk of toch nog even om fietsen richting Stormpolder? We zijn er nog niet uit als een braamsluiper ons weer op de fiets zingt. Zo fietsen we weer richting Lekdijk en daarmee dús richting Stormpolder. Alles hoger dan de gemiddelde wilg wordt daar afgescand, maar helaas geen slechtvalk en ook het paartje zwarte roodstaarten liet zich pas na heel veel moeite vinden aan de oever van de Nieuwe Maas. Half twaalf; tijd voor een verse bak moed in de vorm van cafeïne in de hier gesitueerde lunchroom. Leuk!

et Bisdom van Vlietpark geeft niets nieuws, maar het Doove Gat doet hier nog wel een schepje van 4 soorten bovenop met zwartkopmeeuw en wulp als beste soorten. We klokken 16.00 uur.

De Loet is te ver fietsen voor een tijdige finish; we waren hier op voorbereid en hadden daarom een tweede auto bij De Lijst van waargenomen Loete staan (het zwembad in Haastrecht soorten op de BBD door in dit geval). Zo rijden we nog een aantal Pino & Co locaties af bij Bergambacht, DZH-bakken en het helofytenfilter. Heel veel moeite om alleen ringmus nog te kunnen toevoegen. Hard voor weinig, altijd… En zo zaten we om 16.50 uur in De Loet. Wederom als eerste. Het was heerlijk fietsen vandaag (75 kilometer in totaal) en we hebben werkelijk genoten van de dag, maar datzelfde weer maakte het vogelen topsport. Onze eindscore van 95 soorten viel ons uiteindelijk niet eens tegen gezien de omstandigheden (gemiddeld 1,25 soort per kilometer), alhoewel het ons ook dit keer niet de winst heeft opgeleverd. Wellicht dat we volgende keer toch enige voorbereiding moeten overwegen… d WAARDVOGEL | JUNI 2022 23

PUUR NATUUR!

Kom naar onze boerderijwinkel.

Elke zaterdagmorgen open!

Biologische rauwmelkse geitenker en geitenkaas

www.debonteweide.nl

Tel. 06-51809068 / www.hagendijkbouw.nl

Zuidbroek 149a 2861 LL Bergambacht 06-10301196.

Zuidbroek 149a info@bui-tegewoon.nl 2861 LL Bergambacht 06-10301196. www.bui-tegewoon.nl

info@bui-tegewoon.nl www.bui-tegewoon.nl

BREED INZETBAAR OP UW NATUURPROJECTEN.

BREED INZETBAAR OP UW NATUURPROJECTEN.

Onderzoek, advies & inventarisatie in

Onderzoek, advies & inventarisatie in natuur en natuur enlandschap, landschap, WERKVELDEN: WERKVELDEN: agrarische inpassingsplannen erfinrichtingen - natuur in de agrarische inpassingsplannen - -erfinrichtingen - natuur in de stad - stad groenspaarplannen landschappelijke inpassingen groenspaarplannen --landschappelijke inpassingen inventarisatie - Wet Natuurbescherming inventarisatie&& onderzoek onderzoek - Wet Natuurbescherming ecologische werkbegeleiding ecologische werkbegeleiding kleinschalige water maatregelen kleinschalige water maatregelen beheer & inrichtingsplannen - gebiedsontwikkeling beheeragrarisch & inrichtingsplannen - gebiedsontwikkeling & particulier natuurbeheer agrarisch & particulier natuurbeheer

SPECIALISATIES: inrichting en beheer van weidevogelgebieden, SPECIALISATIES: moeras- en waternatuur, rivierengebied, inrichting en beheer van weidevogelgebieden, beheerplanning en organisatie, moerasen waternatuur, rivierengebied, agrarische inpassing en verbreding

beheerplanning en organisatie, agrarische inpassing en verbreding

Staartmezen een bolletje met een staartje Tekst: Maria Kuijf, foto’s: Tony Hardenberg

Tony Hardenberg is een hartstochtelijk tuinierder. Wanneer ik de Waardvogel bezorg kijk ik altijd genietend naar zijn tuin. Een maandje geleden stuurde hij foto’s van een nestje in een rozenstruik bij hem in zijn tuin. Het bleek te gaan om staartmezen. Hij maakte een mooie reportage van de nestbouw, het broeden en voeren van de jongen. Hoewel staartmezen niet zeldzaam zijn, krijg je zelden een nestje onder ogen, want normaal gesproken broeden ze in dicht struikgewas. D

I

n mijn jeugd zag ik nooit staartmezen. Ik kan me het moment herinneren dat ik ze voor het eerst zag, fascinerende bolletjes met een lange staart en niet schuw. Wat bijzonder vond ik dat. In toenemende mate zag ik daarna staartmezen en inmiddels is het doodgewoon om ze te zien of te horen. Dit klopt met het feit dat staartmezen hebben geprofiteerd van de aanleg van recreatief groen, in de Krimpenerwaard, zoals het Krimpenerhout en het Loetbos.

S

taartmezen leven in groepjes. In de broedtijd gaan ze een tijdje op zichzelf om hun broedsel groot te brengen, maar daarna verenigen ze zich weer om rond te trekken door de struiken en bomen.

Je hoort staartmezen altijd aankomen: ze maken een beetje zingend geluid. Opeens miegelt het van de vogeltjes. Eén voor één steken ze een open stuk tussen de bomen of struiken over.

Ze sluiten zich geregeld aan bij andere kleine zangvogels, kool- en pimpelmezen, goudhaantjes en boomkruipers.

Staartmezen bezoeken graag vogelvriendelijke tuinen en parken. In de winter maken staartmezen dankbaar gebruik van vetbollen. Ze zijn echte zaadeters, zoals je aan hun snaveltje kunt zien.

Broedgegevens Er wordt van eind maart tot in mei gebroed. Ze maken één groot legsel, met 8 tot wel 12 eieren. De broedduur is 12-14 dagen.

Staartmezen maken een prachtig bolvormig nest van korstmossen, dat wordt gemaakt in dichte struwelen. De jongen zitten 18-19 dagen op het nest. Na uitvliegen worden ze zeker nog twee weken gevoerd. Bron: Vogelbescherming Nederland

I

k vind het een sport om te kijken of er een witkoppige staartmees tussen zit. Witkoppig? Ja, dat is een beetje ingewikkeld. Je hebt witkopstaartmezen en witkoppige staartmezen. Witkopstaartmezen leven in het noorden van Europa en zijn een ondersoort. Zelden en dan invasiegewijs worden witkopstaartmezen in Nederland waargenomen. In 2010 was er zo’n invasie van witkopstaartmezen.

Witkopstaartmezen hebben een sneeuwwit kopje en een scherpe overgang tussen wit en zwart in de nek. Ook heeft de witkopstaartmees meer wit in de vleugels en is de buik lichter. Veel vaker zien we een mengvorm: de witkoppige staartmees. Bij een witkoppige staartmees is er vaak een vage schaduw te zien van de wenkbrouwstreep en de overgang in de hals is diffuus, in tegenstelling tot bij de witkopstaartmees. D

Het nestje wordt gemaakt van mos en korstmossen

Beide ouders voeren insecten

Hongerige jongen bedelen om voedsel

Jonge vogels hebben een donkerder kopje dan volwassen staartmezen

WAARDVOGEL | JUNI 2022 25

Zambezi fotolezing met Abe en Wil Maaijen Tekst: Benjamin Hallie, foto’s: Abe Maaijen

Op woensdag 25 mei hield Abe Maaijen met zijn vrouw Wil een fotolezing over hun belevenissen tijdens een kanotocht over de Zambezi rivier in Afrika. Ondanks dat zich deze avond een belangrijke voetbalfinale afspeelde was er toch het nodige publiek op de lezing afgekomen. Omdat dit de avond voor Hemelvaartsdag was waren de jeugdigen oververtegenwoordigd. Zij waren de volgende dag immers vrij van school. Nadat ik Abe en zijn vrouw geïntroduceerd had en hierbij direct van de gelegenheid gebruik had gemaakt om de activiteiten van de jeugdwerkgroep onder de aandacht te brengen, was het woord aan hen. D

A

be en Wil zijn een bijzonder reislustig stel en hebben erg veel van de wereld gezien. Daarnaast hebben zij hun belevenissen op reis ook nog eens fantastisch vastgelegd op beeld. Vanaf het begin van de lezing sloeg hun duidelijk zichtbare enthousiasme over op de overige aanwezigen wat vanaf het begin af aan resulteerde in een leuke interactieve sfeer waar veel ruimte voor vragen was.

D

e reis begon op Schiphol in een gloednieuwe ‘Dreamliner’, die op de plaats van aankomst in Kenia met een watergordijn onthaald werd. Deze spoelbeurt was geen overbodige luxe, want Abe toonde een foto gemaakt vanuit het vliegtuig waarop een zandstorm te zien was. En dat op duizenden meters hoogte. Dit was typisch zo’n zandstorm waardoor wij in Nederland de auto een extra poetsbeurt moeten geven. Aangekomen in Kenia reisde het stel door naar de Zimbabwaanse hoofdstad Harare, waar zij zichzelf een aantal dagen de mogelijkheid hadden geboden om te acclimatiseren en iets van de hoofdstad te zien.

B

ij een reis naar Afrika denken in eerste instantie niet veel mensen aan Zimbabwe. Zimbabwe is weliswaar een redelijk ontwikkeld land, het regime van Mugabe en diens opvolger hebben ertoe geleid dat het tevens straatarm is. Alle rijkdom is door het regime aan de samenleving onttrokken, iets dat in het straatbeeld goed was terug te zien. Mensen hadden allerlei handeltjes die net toereikend waren om in levensonderhoud te kunnen voorzien. Een kruidenier die tevens bedden en toilethuisjes verkocht was hiervan een voorbeeld.

Wel zijn de Engelse invloeden uit het koloniale verleden nog goed zichtbaar. Denk hierbij aan het schooluniform en het spreken van de Engelse taal. Abe vertelde dat de lokale bevolking, ondanks de armoede, ontzettend vriendelijk, behulpzaam en gastvrij is.

N

a hun dagen in de hoofdstad trok het stel noordwaarts richting de Zambezi. Deze grensrivier heeft een lengte van 2660 km en heeft haar bron in noordelijk Zambia, stroomt via Angola naar zuidelijk Zambia en vormt vanaf de Victoria watervallen de grens met Zimbabwe. Ze vloeit via het Karibameer naar Mozambique, waar ze vervolgens uitmondt in de Indische Oceaan. Uiteraard hebben Abe en Wil maar een deel van deze afstand afgelegd. Hun trip begon bij de stuwdam in het Karibameer en zou zich over een lengte van 230 kilometer uitstrekken in noordoostelijke richting. Deze gehele afstand werd in negen dagen tijd per kano afgelegd onder leiding van hun gidsen Norman en Kenneth. De opleiding tot gids is een zeer serieuze opleiding in Zimbabwe. Abe vertelde dat deze gidsen enorm veel kennis van de natuur en omgeving hebben. Desalniettemin was Kenneth nog niet officieel gids. Tijdens de tocht zat hij in de afrondende fase van zijn opleiding. Enkele weken later kreeg het stel bericht dat Kenneth was geslaagd.

Tijdens de tocht sloeg het gezelschap richting het einde van de dag

26

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Het kampement wordt op de oever opgeslagen

hun kamp op. Dit gebeurde op Zimbabwaans grondgebied. Dit had simpelweg te maken met het feit dat niemand van hen een visum had voor Zambia. Zelfs op de rivier hielden zij de Zimbabwaanse kant van de rivier aan. Geslapen werd er overigens in tenten op kleine eilandjes. Dit in verband met het gevaar van roofdieren. Vanuit het kampement kon Abe de mooiste plaatjes schieten van onder andere krokodillen, olifanten, buffels, nijlpaarden en een kolonie bijeneters.

De reis vond plaats in november en bijeneters in de kolonie waren druk bezig met het voeren van hun jongen. Dit omdat november de voorjaarsperiode is in zuidelijk Afrika. Overigens vertelde Abe dat hij bewust voor deze tijd van het jaar had gekozen. Het voorjaar is de droge periode, vlak voordat de regentijd aanbreekt. Het vele wild verzamelt zich in die tijd rond het schaarse aantal drinkplaatsen, waardoor zij beter te fotograferen zijn. Daarnaast zijn de eerste wolken zichtbaar die uiteindelijk de regentijd zullen inluiden. Op de foto’s dient dit als een extra mooi decor.

Een kolonie karmijnrode bijeneters

A

an de oevers van de rivier kreeg het stel de gelegenheid te ontspannen omdat hun gastvrije en behulpzame gidsen het eten verzorgden. Vooral voor Wil voelde het op deze momenten ietwat ongemakkelijk en was het lastig stilzitten. De gidsen in het gebied gebruiken ten alle tijden gasbranders om water te koken of eten te maken. Voor Rangers die in het gebied werken, betekent open vuur vrijwel altijd dat dit door stropers wordt gemaakt die daar actief zijn.

De gidsen zijn zich hiervan goed bewust waardoor gekookt wordt op gas. Abe toonde ons overigens een ‘illegale’ foto. Hij had een foto gemaakt van een groep Rangers die zich ophielden aan de oever van de rivier. Zij waren hun kleding aan het wassen en hier had Abe een foto van gemaakt. Later hoorde hij van een van de gidsen dat het niet is toegestaan om deze ‘legereenheid’ te fotograferen. In Nederland zou men ook op zijn minst vragen krijgen als er langs het hek van pakweg legerplaats Harskamp kiekjes geschoten zouden worden. Overigens gebeurde dit opfrissen op gecoördineerde wijze.

Zo vertelde Abe dat er altijd ‘een mannetje’ aan de oever stond te kijken of er krokodillen op de loer lagen. Dit ‘mannetje’ had dus een bijzonder verantwoordelijke taak en gaf het signaal veilig of onveilig.

O

verigens zijn krokodillen niet de dieren die het meest betrokken zijn bij conflicten tussen mens en dier met dodelijke afloop. Verrassend genoeg zijn dit buffels. Bij grote katachtigen, nijlpaarden, krokodillen en olifanten zijn toeristen van nature wat

terughoudender. Een confrontatie met een buffel loopt echter vaker dodelijk af voor mensen, gevolgd door conflicten met nijlpaarden.

Deze nijlpaarden zijn overigens in zeer groten getale aanwezig in de Zambezi en ze maken tijdens de nacht een luid grommend/snurkend geluid. Volgens Abe zie je overigens maar een derde deel van de aanwezige nijlpaarden aan de oppervlakte van het water. Twee derde bevindt zich onder water. Op de foto’s viel duidelijk op dat deze dieren er soms zeer gehavend uitzien. Dit komt vooral door onderlinge territoriale krachtmetingen. Niet zelden laat een dier hierbij het leven. Het kadaver dient in de kringloop vervolgens weer tot voedselbron voor diverse dieren, zoals krokodillen, gieren, (koe-) reigers en andere vogels.

E

en ander dier dat goed vertegenwoordigd is zijn olifanten. Zelf was ik hier enigszins verbaasd over aangezien ons vele berichten over stroperij bereiken. In dit deel van Afrika gaat het erg goed met de olifant en is er discussie gaande wat er moet gebeuren met het ivoor van dieren die een natuurlijke dood gestorven zijn. Dit ivoor wordt ‘opgeruimd’, maar vertegenwoordigt (los van op de zwarte markt) geen enkele waarde omdat hier niet in gehandeld mag worden. Critici zeggen dat dit legaal verkregen ivoor als bron van inkomsten kan dienen voor dit straatarme land, al kan het corruptie of verkeerde bedoelingen in de hand werken. Voor beide opties valt wellicht iets te zeggen.

N

a 230 kilometer genoten te hebben van het wonderlijk schoon dat de omgeving van de Zambezi te bieden heeft, was het moment aangebroken om aan land te gaan en per auto terug te keren naar het vertrekpunt waar de kanotocht bijna tien dagen eerder was aangevangen. Het bezichtigen van dorpjes op de route en het contact met de lokale bevolking maakte de rugklachten die Abe overhield aan de hobbelige autotocht meer dan goed.

Hiermee waren we aan het einde gekomen van een geslaagde lezing.

Voor de aanwezigen moet het gevoeld hebben alsof ze deze reis zelf beleefden. Ook benieuwd naar series foto’s van diverse reizen? www.abefoto.nl >> reisfotografie. Tevens plaatst Abe dagelijks een bijzondere natuurfoto op zijn facebook en Instagram. Ook voor deze link: zie zijn website. D

Afrikaanse varianten van onze vogels: links bonte ijsvogel en rechts witkruinkievit

WAARDVOGEL | JUNI 2022 27

Vogels kijken in het Doove Gat Op zaterdag 7 mei Cor Oskam Het was voor mij al weer een tijd geleden om met een groep enthousiaste vogelaars op pad te gaan. De voortekenen waren goed. Wind stond er nauwelijks, het was droog en er was een aangename temperatuur. Op de parkeerplaats van zwembad De Loete in Haastrecht stonden rond 6.45 uur al 15 mensen verzameld, de meeste gewapend met een verrekijker. D

I

W

V

O

k wilde vooraf graag weten wat het niveau was voor wat betreft de vogelkennis van de verschillende deelnemers. Na een korte introductie en een kleine rondgang werd duidelijk dat de meeste mensen al lid waren van de NVWK. Sommigen hadden al wat kennis van algemene vogelsoorten, enkelen hadden een vogelcursus gevolgd en één persoon kwam tot de conclusie dat hij beide verrekijkers thuis had laten liggen. Niet echt handig. Hij woonde niet ver weg en ging even heen en weer. Verder waren er ook een paar deelnemers die specifiek in coronatijd naar vogels waren gaan kijken. Ze hadden daar inmiddels al veel plezier aan beleefd. Jammer genoeg waar er geen kinderen tussen de deelnemers. ia de fietsbrug zijn we het gebied in gelopen. Deze kleine polder heeft officieel de naam De Hooge Boezem achter Haastrecht, maar is meer bekend als het Doove Gat. 42 hectare nieuwe natuur die sinds 2011 in stappen is aangelegd en beheerd wordt door het Zuid-Hollands Landschap. Langs de rietstrook aan het riviertje de Vlist zat een rietzanger te zingen. Omdat mijn credo is ‘vogels kijken doe je grotendeels met je oren’ hebben we goed aandacht besteed aan vogelzang en specifiek die van moeraszangertjes. Voor beginnende vogelaars zijn moeraszangers best wel lastig. Het bekende KBV-tje (klein bruin vogeltje) komt dan snel ter sprake. Ze lijken namelijk redelijk veel op elkaar, maar zijn in de verschillen wat de zang betreft redelijk goed uit elkaar te houden. Maar dat kost natuurlijk wel enige oefening.

Een roepende koekoek of een grutto is daarentegen een ander verhaal. Die zijn lekker makkelijk. Later op onze wandeling kon de zang van de rietzanger vergeleken worden met andere ‘rietpietjes’ zoals de kleine karekiet, rietgors en Cetti’s zanger.

Foto: Dirk den Braber

28

WAARDVOGEL | JUNI 2022

e hoorden ook een tuinfluiter. Weer een wat lastiger soort die wel eens wordt verward met de zwartkop. Het herkennen van een soort is dan een combinatie van de vogel zien en het geluid wat daarbij hoort jezelf inprenten. Een goede verrekijker, een vogelgids, eventuele opname van de zang via je smartphone zijn handige hulpmiddelen om tot een juiste determinatie te komen. Verder vaak op pad gaan en vervolgens vaak herhalen. Ik had vooraf aangegeven dat het leuk is wat interactie te hebben met elkaar. Vraag zoveel mogelijk en geef aan als je wat ziet of denkt iets te zien. Gelukkig gaven de deelnemers daar tijdens het rondje gehoor aan en er werd tussentijds dus veel gevraagd en gewezen naar stipjes en bewegingen. Met elkaar zie je gewoon meer. mdat het Doove Gat rijk is aan verschillende broedvogels (ongeveer 45 soorten) is er altijd wel wat te zien. Er was aandacht voor verschillende soortgroepen zoals watervogels, grondel- en duikeenden, verschillende steltlopers en de aanwezige weidevogels in het gebied.

Speciale aandacht was er voor een grutto met kleurringen. Hij broedde

nu voor de tweede opeenvolgende keer in het Doove Gat. Deze vogel is met zijn ‘gekleurde poten’ in het veld een opvallende verschijning en de ringen zijn relatief makkelijk af te lezen. Via CRbirding.org blijkt hij een interessante geschiedenis te hebben. Op pagina 12 in deze Waardvogel staat het verhaal van deze grutto uitgebreid toegelicht. Met zo’n inkijk in zijn bewegingen moet je deze vogel wel heel veel respect geven.

W

e stopten even op een mooie plek aan de Vlist met de zon in de rug en met prachtig uitzicht over de plas. Er waren o.a. bergeenden, lepelaars en zwartkopmeeuwen te zien.

Overal was er geluid vanuit de kokmeeuw- en visdiefkolonie.

De kokmeeuwkolonie is in de laatste jaren flink gegroeid.

E

en klein stukje verder hoorde ik een interessant geluid. Op de kade stond een vogelaar die ons vertelde dat er een snor zat te zingen. Ik had zelf een andere mening en vertelde de groep het verschil in geluid van de snor en een sprinkhaanzanger en over Blauwborst, foto: Hans Stoel de uiterlijke kenmerken. Als je twijfelt moet je de vogel opzoeken met de kijker. Soms zitten de vogels diep in het riet te zingen en zijn ze an het begin van de wandeling vroeg een van de deelnemers of we daardoor lastig te vinden. Een van de deelnemers riep kort daarop: “Ik de blauwborst nog gingen zien. Ze had deze soort namelijk nog heb hem in beeld en zie streepjes op zijn rug en denk dus dat het een nooit gezien. Een zekerheid is het niet maar de kans is wel groot, vertelde sprinkhaanzanger is.“ De vogel werkte prima mee en iedereen kon ik. Net voor het einde van de wandeling liet de vogel zich prachtig zien hem uiteindelijk goed zien en horen. en kwam er een gulle lach. Het was een leuke ochtend! D

A

Argusvlinders tellen Het resultaat van 2022 Tekst en foto: Arie Kooy De telling werd gehouden in het weekeinde van 20, 21 en 22 mei. De tellers waren de volgende vlinderaars: Henk Bot, Ton Hoefnagel, Ewoud Benschop, en Arie Kooy .

Hoewel het aantal ‘getelde’ vlinders teleurstellend was, zijn we blij met de inspanningen die door onze tellers werd geleverd.

Meten is immers weten, en als oorzaken duidelijk zijn, kan aan herstel van de aanwezigheid van de mooie argusvlinder worden gewerkt.

D

e resultaten van de tellingen zijn opgenomen in onderstaand overzicht :

Datum: 21 mei 21 mei 21 mei 21 mei 22 mei 22 mei 22 mei 22 mei

Gebied: Resultaat: EZH-bos Krimpen aan de IJssel 0 Bergambacht - De Nespolder 1 Bergambacht - Kwakels 0 Gouderak - Polder Achterbroek, Graafkade en Ouderkerkse Landscheiding in de Berkenwoudse Driehoek 0 Ammerstol - De Snakkert 0 Ammerstol - Buitenlanden 0 Krimpen aan de Lek - Kleine Zaag 0 Krimpen aan de Lek - Polder Krimpen aan de Lek , Molendijk en Tiendweg 0

Gelukkig werden er in het telweekeinde nog wel 2 argusvlinders waargenomen, en wel in polder Den Hoek bij Lekkerkerk en in Krimpen aan de Lek op de grens met Krimpen aan den IJssel.

Dank aan de tellers! We hopen volgend jaar weer op jullie inzet te kunnen rekenen! D WAARDVOGEL | JUNI 2022 29

Tuinontwerp en hoveniersbedrijf

'Projecten in het groen' ontwerp beplantingen onderhoud

www.projecteninhetgroen.nl

0 6 .

5 4 2 1 3 9 8 8

WIL JIJ OOK GENIETEN VAN DUURZAME EN LOKALE BOODSCHAPPEN?

Door boodschappen te doen bij boeren en makers uit de buurt geniet jij van de meest verse producten en vergroot je tegelijkertijd de biodiversiteit in jouw omgeving. Dankzij jou kunnen boeren onder andere bloemenstroken aanleggen, investeren in een gezonde bodem en (weide)vogels de ruimte geven.

Doe je ook mee?

Verblijf in een ‘heidehuisje’ met een eigen vogelkijkhut grenzend aan een natuur- en stiltegebied. Nico de Haan ging u voor: ‘Als je niet aangestaard wordt door de Schotse Hooglanders dan word je wel begluurd vanaf de kale topjes van het struikgewas door de roodborsttapuiten’.

Nieuw is een laadpaal voor elektrische auto’s.

Kijk op: www.heidehuisje.nl of bel 06-81525089

BESTEL BIJ BOEREN EN MAKERS UIT DE BUURT OP RECHTSTREEX.NL

WELKOM IN HET REESTDAL

De kracht van voeding  



Persoonlijke begeleiding Projecten duurzame & gezonde voeding Educatie, workshops & lezingen Arike Mijnlieff Voedingsdeskundige & therapeut

Tuinontwerp en hoveniersbedrijf

'Projecten in het groen' ontwerp beplantingen onderhoud

06 - 25 524 787 Van der Giessenweg 49 - 1ste etage 2921 LP Krimpen a/d IJssel info@praktijkdegroenling.nl

www.praktijkdegroenling.nl

www.projecteninhetgroen.nl

0 6 .

5 4 2 1 3 9 8 8

Katten en vogels Symposium en rechtszaak Jaap Graveland Elk jaar verschijnen er in de landelijke pers artikelen over de impact van het grote aantal katten op vogels. Maar elk jaar ook zakt de belangstelling erna weer weg: het probleem is er, maar het is te gevoelig om er echt wat aan te doen. Misschien gaat een proefproces hier verandering in brengen. D

K

atten doden weidevogels In de Krimpenerwaard staan er heel wat zwerfkatten op de wildcamera’s van het Zuid-Hollands Landschap. Katten doden ook weidevogels. Het gaat niet goed met de weidevogels. Veel boeren zetten zich in voor weidevogels. Ze krijgen daarvoor vergoedingen, maar die zijn karig en ze stoppen er veel extra onbetaalde tijd in. Al met al investeren die boeren veel meer geld in natuur dan de 30 euro lidmaatschapsgeld die een burger betaalt aan een natuurvereniging.

Dat mag ook wel eens gezegd worden. Dus hebben de boeren een campagne gelanceerd: ‘Kuikens in het land, poes in de mand.’ Oftewel: hou in het voorjaar je kat binnen. Ik weet niet of het veel effect heeft.

P 3

miljoen katten doden 40 miljoen vogels Ik schreef in 2017 voor de Waardvogel een uitgebreid artikel over de effecten van onze katten op de natuur. Nederland telt grofweg 3.000.000 katten waarvan ca. 200.000 zwerfkatten. In de Krimpenerwaard leven ca. 16.000 katten. Bijna één op de vier huishoudens heeft een kat.

De Nederlandse katten doden jaarlijks naar schatting 40 miljoen vogels. Katten beïnvloeden vogels ook indirect: de aanwezigheid van katten leidt tot meer nestpredatie door bijvoorbeeld eksters, omdat vogels die voor katten alarmeren hun nestlocatie verraden. Ook mijden vogels vaak tuinen met veel katten. Minder genoemd en ook belangrijk: het enorme aantal katten vormt een geduchte concurrent voor onze natuurlijke en veel schaarsere predatoren: bunzing, hermelijn, wezel, boom- en steenmarter.

Het kattenprobleem is door het grote aantal kattenliefhebbers moeilijk aan te pakken. Ik heb alle smoezen de revue zien passeren: “het is de natuur”, “katten binnen houden is zielig”, “jagers en boeren zijn veel erger”, “de getallen kloppen niet”, “mijn kat doet dat niet”, “waar bemoei je je mee”, enz.

Zwerfkatten doden de meeste vogels per kat, maar door hun grote aantal vormen de gewone huiskatten het grootste probleem. Bedenk even: Nederland herbergt ongeveer 1 kat per hectare, dus 1 kat op een stuk van 100 bij 100 m.

Het zijn ruwe schattingen want er is weinig goed onderzoek.

Kattenliefhebbers en hun organisaties doen geen moeite om alsnog goed onderzoek te laten doen. De overheid kijkt de andere kant op, omdat maar weinig partijen er hun vingers aan willen branden.

Onderzoek is belangrijk. Room een klein percentage van het geld af dat mensen aan katten uitgeven (ca. 300 euro per kat per jaar), en investeer dat in onderzoek. Onderzoek naar het aantal zwerfkatten, het aantal vogels dat een kat gemiddeld doodt (de variatie is enorm), enz. Op basis van het onderzoek besluit je dan over maatregelen: verplicht chippen zoals bij honden, wegvangen of afschieten van verwilderde katten, sterilisatie, beperking van fok.

roefproces Natuurjurist Arie Trouwborst heeft het initiatief genomen om een proefproces te starten. Nederland is volgens de Vogelrichtlijn verplicht bijna alle vogelsoorten te beschermen. Organisaties of burgers die een weg willen aanleggen, een bedrijfsterrein willen inrichten, enz. moeten rekening houden met aanwezige soorten. Nadelige effecten moeten ze verzachten (mitigatie) of compenseren. Katten wordt geen strobreed in de weg gelegd. Daar klopt dus iets niet. De Wet Natuurbescherming kent tegenwoordig het beginsel ‘voorwaardelijke opzet’. Dat betekent dat als je kan weten dat je handeling schadelijk is voor een soort, en je die handeling uitvoert zonder mitigatie of compensatie, je in overtreding bent. Dat geldt dus ook voor loslopende katten. Maar zoals zo vaak bij de Wet Natuurbescherming: de overheid handhaaft niet. Vervolgens moet de rechter er aan te pas komen om de overheid bij de les te houden.

Zei er iemand stikstof? Mogelijk gaat dat nu dus ook weer gebeuren.

S

ymposium ‘De huiskat als invasieve exoot’ De Stichting Stop Invasieve exoten organiseerde op 24 juni een online symposium: ‘De huiskat als invasieve exoot’. Aan de orde kwamen: - de effecten die loslopende katten hebben op de natuur in Nederland, - de (inter)nationale regelgeving die van toepassing is, - het nieuwe standpunt van de Vogelbescherming over loslopende katten (o.a. loslopende katten in natuurgebieden wegvangen, met name in gebieden met veel grondbroeders zoals weidevogels): https://www. vogelbescherming.nl/over-ons/standpunten/ standpunt-huisdieren-en-wilde-vogels, - de juridische procedure die rond loslopende katten gestart is tegen de minister van Natuur en Stikstof (http://huiskatthuiskat.nl/), - en de gezondheidseffecten die het loslopen van katten kan hebben voor andere dieren, de mens, en de kat zelf. D Bron foto: https://pixabay.com/photos/kat-katjevogel-prooi-rode-tabby

WAARDVOGEL | JUNI 2022 31

‘Maai Mei Niet’

maar waarom de bermen soms tóch gemaaid worden Tekst en illustraties: Rudi Terlouw Op 11 mei waren we met enige regelmaat beroepsmatig aanwezig bij de opstart van de maaiwerkzaamheden langs de N210.

De boodschap ‘Maai Mei Niet’, lijkt aardig bekendheid te hebben gekregen in het land. Niet een enkele, maar meer dan tien toeterende auto’s al dan niet in combinatie met een opgestoken middelvinger waren de machinist ten deel. Jammer, want niet alles is wat het lijkt... D

N

iet in de laatste plaats is het niet zo prettig voor de machinist, die geen enkele invloed heeft op de beleidskeuzen met betrekking tot maaidata. In het onderhavige geval vond ik het dubbel vervelend.

Een heel fijne machinist die in de oeverinsteek, door goed opletten ook twee krakeend nesten heeft gespaard en pleksgewijs op eigen initiatief om delen met meer gewenste kruiden en met minder of geen fluitenkruid of raapzaad heen heeft gemaaid. De man was duidelijk teleurgesteld over wat hem ten deel viel.

ontwikkelingsbeheer wordt toegewerkt naar een eindbeheer.

Zowel provincie Zuid-Holland als de betrokken aannemer werken met groot enthousiasme hieraan mee.

O

aai Mei Niet is een prima initiatief voor een groot deel van het gazonbeheer in gemeenten en op bermen waar al een redelijk gevarieerde kruidenvegetatie aanwezig is. Echter waar dit nog niet het geval is, is het hanteren van de boodschap ‘Maai Mei Niet’ een onjuiste keuze, die niet zal leiden tot een vergroting van de kruidenrijkdom en/of vergroting van de biodiversiteit.

p 11 mei werden de verruigde delen ten zuiden van de Parallelweg en in de noordberm van de N210 gemaaid. De vegetatie bestaat hier overwegend uit fluitenkruid, raapzaad, grote brandnetel en grove grassoorten. In de overgang tegen de rand van de weg is varkensgras, vogelmuur en straatgras dominant. Onder de grove vegetatie is de bodem zwart en open. Indien de vegetatie niet voor de zaadzetting wordt gemaaid zal er geen ontwikkeling naar een meer waardevol vegetatietypen kunnen optreden. Vooral raapzaad kiemt zeer snel na de zaadval op deze open bodem en vormt een gesloten vegetatie van eenjarige planten met grote bladeren. Andere soorten krijgen hierdoor geen enkele kans.

L

U

M

angs het traject Krimpenerbosweg in Krimpen tot de rotonde met de N207 bij Bergambacht zijn in 2021 werkzaamheden uitgevoerd om de biodiversiteit te vergrote en de weg veiliger passeerbaar te maken voor dieren. Er zijn vier faunapassages aangelegd en maatregelen als bijenbroedwanden, spinnen- en keverbanken, enkele poelen en oeverprofileringen gerealiseerd.

Lokaal zijn kleine struwelen met besdragende soorten en een spreiding in de bloei tussen februari en september aangeplant.

Eveneens in 2021 is een voorzichtige start gemaakt met een op ecologische leest gestoeld bermbeheer wat vanaf 2022 in een meer definitieve vorm raakt. Via een periode van overgangs- en

iteraard zijn fluitenkruid en raapzaad waardevolle nectarplanten in april en begin mei. Ook wordt de enorme bloemenrijkdom in de deze periode door veel mensen als bijzonder fraai ervaren. Echter dit betreft een periode van vier tot vijf weken. Het overige deel van het jaar hebben bermen met dit type vrijwel geen waarde voor insecten en geven weinig landschappelijke kwaliteit en beleving.

T

en bate van de projectmatige aanpak zijn in het voorjaar van 2022 langs het traject van de N210 tussen de Krimpenerbosweg en de rotonde met de N207 18 vegetatieopnames uitgevoerd met een lengte van elk honderd meter. Binnen elk wegvak is onderscheid

Natuurbouwstenen

Opbouw insecten / bijenwal

Oc Bui-TeGewoon | groenprojecten

langdurig zon instraling kop einde en blootliggend stam deel gaten in boren ca. 5 cm diep, 75 st/stam vijf diameters : 4 mm - 6 mm - 8 mm - 10 mm -12 mm

ca. 3.00 m bloemrijk struweel sortiments keuze met bloei van maart tot sept

ca 0.50 m 0.20 m maaiveld 0.40 m

cunet met leemhoudend zand 2.00 m

32

D= min. 0.30 m

WAARDVOGEL | JUNI 2022

circa 2.00 m opbouwen van plaggen met grondkern

NATUURBOUWSTENEN

Basis principe kever & spinnenbank

variant: graslanden en ruigte vegetaties

c Bui-TeGewoon | groeprojecten, juni 2020

maximale zonligging

maat en schaal afstemmen op beheer en machine

5.00 tot 8.00 meter

minimaal 1:4

bijvoorkeur situeren op overgangen naar pad, ruigte of struweel

ca. 0.60 m

opbouwen vanuit geplagde stroken tussen elke plaglaag 10 cm leemhoudens zand afstrooien met 15 cm leemhoudend zand

gemaakt tussen de zuidberm van de Parallelweg, de berm tussen de Parallelweg en de N210, de noordberm van de N210 en de parallel gelegen grasstrook aan de noordzijde van de N210. In deze laatst genoemde strook is in september 2021 op delen een twee meter brede kruidenstrook ingezaaid. Ook van deze kruidenstrook zijn afzonderlijke opname gemaakt.

De aanwezigheid van een soortenarme vegetatie op delen komt voort uit een beheerhistorie met klepelmaaien zonder afvoer van het gewas en het niet verwijderen van het vrijgekomen materiaal bij de oever- en slootschoning.

D

e maaidatum van de stroken met fluitenkruid/raapzaaddominantie hebben we zorgvuldig gepland. Niet via de kalender, maar op basis van de ontwikkeling. Vanwege de nectarbron die het geeft, maar ook vanuit de belevingswaarde is zolang mogelijk gewacht met maaien. Echter op het moment dat de hoofdbloei afnam en de zaadvorming een aanvang kreeg is het maaimoment geprikt. Zo werd het beste van twee aspecten gekozen. Benutting van de nectarperiode, maar ook voorkomen van uitzaaien en een aanvang nemen met de omvorming naar seizoen-rond bloeiende bermen. Uiteraard is het maaisel afgeruimd.

Op basis van het weerbeeld in het groeiseizoen en de vegetatie ontwikkeling wordt lopende het seizoen het volgende maaimoment bepaald. Dit kan leiden tot nog één, maar ook zoals in 2021

toegepast, nog twee maaisneden.

V

oor alle te maaien delen, dus ook de veiligheidszone met bermmeubilair vlak langs de weg, de middenberm tussen de N210 en de Parallelweg en de noordelijk gelegen grasstrook, wordt naast het maaimoment ook de wijze van maaien bepaald.

Dit betreft de in te stellen stoppelhoogte (bij veel rozetvormende soorten wordt met wat hogere stoppel gemaaid), het al dan niet mee maaien van de oevers en welke delen van de, in het gebied met paaltjes gemarkeerde, overjarige ruigtedelen wel en niet moeten worden mee gemaaid. Dit gebeurt op het niveau van de werkvloer, dus in samenspraak met de machinist. Een plezierige methode omdat de machinist niet alleen vanaf een kaartje of met in de machine apparatuur ingevoerd GIS programma werkt, maar ook zelf signaleert en interpreteert op basis van de doelen voor de berm.

Het betekent dat sommige delen bewust blijven staan, andere bewust dieper of ondieper worden gemaaid en op deze wijze een hogere biodiversiteit wordt ontwikkeld. Uiteraard leidt dit niet in één of twee jaar tot een zeer kruidenrijke berm. Het vraagt tijd, maar er wordt wel serieus aan gewerkt, ook als de maaimachine in de maand mei actief is. Geef de machinist langs de N210 dus geen middelvinger als hij maait in de maand mei. Hij werkt aan meer variatie in de bermen waar op termijn de natuur én wij jaarrond van kunnen genieten. Hij verdient een volle duim omhoog! D

Raapzaad en fluitenkruid zijn voor een korte periode heel mooi, maar belemmeren de ontwikkeling naar meer biodiversiteit, foto: Maria Kuijf

WAARDVOGEL | JUNI 2022 33

Excursie Spuimonding-West niet alleen voor vogelaars interessant Benjamin Hallie Op zaterdag 28 mei verzamelden we in alle vroegte op de parkeerplaats bij de uitkijktoren van de Beningerwaard nabij het plaatsje Zuidland. Nadat zich na een aankondiging in de Waardvogel maar 4 mensen hadden aangemeld, is de excursie in de laatste week voor aanvang nog via diverse wegen, waaronder facebook, onder de aandacht gebracht. Dit bracht het deelnemersaantal op een respectabele 12. Zelf probeer ik dit gebied eenmaal per jaar te bezoeken nadat ik het in 2018 had ontdekt tijdens een vakantie in Rockanje. Of ik dit gebied nu alleen bezoek of met een gezelschap, het organiseren en delen van mijn enthousiasme is oprecht een kleine moeite. In ruil hiervoor heb ik de nodige kennis opgedaan en meer gezien dan wanneer ik alleen op pad was gegaan.

Dat ik zelf mijn verrekijker was vergeten, was gezien het gezelschap geen enkel probleem. Daarom bij deze een bescheiden oproep je te melden voor het organiseren van, of deelnemen aan, laagdrempelige excursies waarin we kennis en plezier kunnen delen. Het brengt een hoop energie! D in zijn bek. Onze aanwezigheid op geringe afstand weerhield hem ervan omlaag te duiken richting nestplek. Hierdoor was hij goed te bewonderen op het paaltje waarop hij fotogeniek, met prooi in de bek, bleef zitten. Eerder al hadden we vanaf het startpunt op de dijk enkele tientallen waarnemingen gedaan met behulp van verrekijker en telescoop.

G

Benjamin draait aan het rad van het trekpontje, foto: Joke Colijn

aandeweg door het gebied merkte ik dat mijn focus meer op de aanwezige planten kwam te liggen. Dit had voornamelijk te maken met het feit dat hier soorten groeien die dichter bij huis minder voorkomen. Zo moest PlantNet [app om planten te determineren, red.] eraan te pas komen om de bloeiende heggenrank op naam te brengen, een soort die ik hier persoonlijk niet had verwacht.

Naslagwerk leerde dat heggenrank voorkomt op droge kalkrijke grond. Gezien het verhoogde pad door het gebied en de invloed van het (kalkrijke) water, mag de groeiplaats achteraf gezien geen algehele verrassing zijn. Heggenrank is overigens een plant uit de

H

et prachtige gebied staat onder invloed van het getij dat brak water het gebied doet instromen. Dit in combinatie met een gevarieerd landschap van slikkige randen, rietvelden en natte graslanden met opschot van bloeiende vlier en uitgebloeide meidoorn maakt dat hier veel diversiteit aan o.a. planten en vogels te vinden is. Een rondje door het gebied is dan ook een garantie voor bijvoorbeeld meerdere blauwborst-waarnemingen. Zo werden wij vandaag verrast door een blauwborst met een sint-jakobsvlinder

Heggerank behoort tot de komkommerfamilie, foto: Benjamin Hallie

Blauwborst, fotogeniek op een paaltje, foto: Max Ossevoort 34

WAARDVOGEL | JUNI 2022

komkommerfamilie. Ook dit is verklaarbaar als je kijkt naar de vorm van het blad en de groei- en bloeiwijze.

Andere waarnemingen waren onder andere: slipbladige ooievaarsbek, (veel) kleine ratelaar, echte guldenroede, schijfkamille, gewone

raket, blauwe waterereprijs, herderstasje, heelblaadjes, zilverschoon en heemst. Deze laatste soort behoort tot de kaarsjeskruidfamilie, staat op de Nederlandse Rode lijst en is door menselijk toedoen over de hele wereld verspreid. Onder de juiste omstandigheden (bodem, vochtigheid en klimaat) kan deze soort zich vestigen en wordt dan ook veel aangetroffen in gebieden met brakwater in rietmoeras. In dit gebied heeft de plant het in ieder geval goed naar zijn zin!

N

adat de lijstjes van de ervaren vogelaars vorm begonnen te krijgen, ontstond een gezonde mate van frustratie omdat waarnemingen van steltlopers/plevieren uitbleven. Inmiddels was het gebied doorkruist en hadden we alleen nog de tureluur kunnen bijschrijven. Van de terugweg via het fietspad hadden we dan ook weinig verwachtingen en de pas zat er goed in, totdat het voorste deel van de groep werd teruggeroepen: “Telescoop, telescoop!”. Nadat alles in gereedheid was gebracht hebben we met een klein uur aan ‘oponthoud’ de nodige steltlopers en plevieren kunnen bijschrijven: kluten, scholeksters, kieviten, tureluurs en vele bontbekplevieren werden aan de lijstjes toegevoegd. Of er uiteindelijk nog kleine plevieren en strandlopers zijn waargenomen door andere deelnemers heb ik even niet meer voor ogen. En dat uurtje oponthoud, dat had ook te maken met de haat-liefde verhouding van menig deelnemer met een gele kwikstaart die steeds als de kijker erop werd gericht, uit het zicht verdween...

S

oortenlijst Willem Sloof: graspieper, fuut, grauwe gans, kuifeend, spreeuw, putter, veldleeuwerik, merel, blauwborst, rietzanger, boerenzwaluw, kievit, rietgors, meerkoet, vink, buizerd, gierzwaluw, zwarte kraai, scholekster, wilde eend, kluut, krakeend, kokmeeuw, brandgans, knobbelzwaan, bergeend, bruine kiekendief, lepelaar, winterkoning, slobeend, roodborsttapuit, braamsluiper, Cetti’s zanger, kleine karekiet, grasmus, fitis, aalscholver, grote Canadese gans, kneu, tureluur, bontbekplevier, gele kwikstaart, grutto en zwartkop. D

Blauwe waterereprijs, foto: Benjamin Hallie

Gele kwikstaart, altijd een mooie waarneming, foto: Max Ossevoort

Heemst, een lid van de kaarsjeskruidfamilie, foto: Benjamin Hallie

N

aast de aanwezigheid van grote hoeveelheden gewone pendelvliegen, zagen we de nodige dagvlinders zoals kleine vos, atalanta en een enkel dagpauwoog. Ook de distelvlinder werd een aantal keer gezien. De distelvlinder is een algemene trekvlinder die soms ‘invasiejaren’ kent. Nadat 2019 zo’n jaar was, hebben de eerste voorzichtige berichten mij met betrekking tot 2022 inmiddels al bereikt. Een kijkje op de website van de Vlinderstichting is altijd de moeite waard om op de hoogte te blijven.

Graspieper met voer in zijn bek, foto: Max Ossevoort

WAARDVOGEL | JUNI 2022 35

Broedvogelmonitoring in het Bisdom van Vliet park in Haastrecht Tekst en foto’s: Maria Kuijf Sovon heeft diverse telprojecten, waaronder het BMP-A, Broedvogel Monitoring Project-Alle soorten. In een vast omlijnd gebied worden de broedvogels geinventariseerd volgens een gestandaardiseerde procedure. Sinds 2017 voer ik in het Bisdom van Vliet park in Haastrecht het BMP-A uit.

Het SOVON-project startte in 1984. Met een kaart in de hand liep je toentertijd door een gebied en noteerde je waar welke vogel aanwezig was. Het is nog steeds mogelijk om het op die manier te doen, maar inmiddels is er ook een app: Sovon Avimap.

Via die app voer je de vogelsoorten in en dat is superhandig. Op de site van Sovon kun je inloggen en daarin de gegevens nog verder verwerken en bekijken. D

Zonsopkomst op 6 maart 2022 om 7.24 uur

W

at nog wel hetzelfde is, is dat de inventarisaties van BMP-A overwegend rond zonsopgang gedaan worden. De eerste keer in februari-maart. Dan gaat de zon om ongeveer half 8 op.

Maar in juni is dat half 6, oef dat is lastiger, zelfs voor mij als vroege vogel. Toch is het steeds weer geweldig om te doen; de stilte van de ochtend met alleen de zingende vogels, het kan mistig of nevelig zijn, de mist blijft op een afstand en hangt laag zodat de boomkruinen lijken te zweven, of de nevels trekken het bos in. Je beleeft de zonsopgang in talloze variaties. Het terrein wordt elke keer weer groener, eerst bloeien de stinsenplanten, dan worden de struiken groen, de meidoorn gaat bloeien en de vlieren volgen. Vorig jaar had ik het geluk om een wielewaal te horen. Dit was eenmalig, dus helaas - het was geen broedgeval.

7.00 uur op Koningsdag 2022, een van de mooiste ochtenden

36

WAARDVOGEL | JUNI 2022

30 mei 2022 om 5.51 uur, mooie nevels en luchten

H

et gedeelte ten noorden van de Tiendweg wordt beheerd door de Stichting Overtuin. Deze stichting kent een grote groep actieve vrijwilligers. Zij hangen o.a. nestkastjes op, maken ze schoon en repareren ze. Reparatie is hard nodig, want de Overtuin is een paar bonte spechten rijk, die flink aan de nestkastjes timmeren om de jonge mezen er uit te halen. De mezen broeden veel in de nestkastjes. Ik let niet alleen op het gebruik van de kastjes. Het is de bedoeling dat je het gedrag van de vogels invoert via een code: zingend, alarmerend, transport van voedsel, aanwezigheid van eieren en dergelijke.

I

n de Overtuin hangt ook een bosuilenkast. Tot dit jaar zag ik er kauwen in, dus dan is er geen bosuil; die gaan niet samen. Vorig jaar had een vrijwilliger een keer een uil gezien, maar ik had nooit een nachtinspectie uitgevoerd, wat eigenlijk wel zou moeten. Op 9 mei zag ik een kop van een bosuil in de opening van de kast! Ik seinde Cor Oskam in. Cor heeft een vergunning om te ringen.

Cor was al op de hoogte gebracht door een andere vogelaar en de volgende dag zou Cor met een aantal vrijwilligers van de Overtuin de nestkast gaan inspec-teren. Of ik erbij wilde zijn. Ja, uiteraard!

V.l.n.r.: de spechten hebben door het gaas heen gehakt; Cor klimt op de ladder; met één handje weer naar beneden; dit jonge bosuiltje lijkt tevreden met zijn ring.

KOOLMEES

U

ilen broeden vroeg in het jaar, soms al in januari, dus het was niet te verwachten dat er (nog) jongen aanwezig zouden zijn. Cor beklom zelfverzekerd de ijzingwekkende ladder. Hij stopte de vliegopening dicht om te voorkomen dat eventueel aanwezige vogels door de vliegopening zouden ontsnappen en tuurde voorzichtig door het luikje. “Twee jongen!” riep hij. Dus toch!! Wat leuk! Met één uiltje in zijn hand daalde hij de trap af.

Van de uiltjes werden diverse biometrische gegevens genoteerd: gewicht, lengte van de vleugels, vetgehalte van de vogels en of er voedsel in hun krop zat. Cor legde het allemaal uit aan zijn toehoorders. Tenslotte werd de ring om de poten geklemd. De jongen hadden de juiste leeftijd om geringd te worden. De poten waren al zo groot als van een volwassen vogel, zo kan de ring niet te strak gaan zitten.

O

p 16 juni heb ik mijn BMP-telling van 2022 afgesloten. Op het kaartje hiernaast staan alle territoria van de koolmees. Op deze manier is er van elke vogel een kaart te maken. Hieronder staan de totalen van de broedgevallen van dit jaar. D Totalen BMP-A 2022 Boomkruiper 5 Bosuil 1 Ekster 2 Fitis 1 Gaai 1 Grauwe Vliegenvanger1 Groene Specht 2 Grote Bonte Specht 2 Halsbandparkiet 2

Heggenmus Holenduif Houtduif Koolmees Meerkoet Merel Pimpelmees Roodborst Sperwer

1 2 3 11 4 2 8 2 1

Spreeuw 2 Tjiftjaf 6 Tuinfluiter 2 Turkse Tortel 2 Vink 3 Wilde Eend 1 Winterkoning 12 Zwartkop 5 26 soorten met 84 territoria

BMP-A (Broedvogel Monitoring Project - Alle soorten) - Alle soorten die zich in het gekozen gebied territoriaal gedragen of anderszins de indruk geven er te broeden. Meestal zijn 20 tot 60 soorten te verwachten.

- 7 tot 12 volledige terreinbezoeken, verdeeld over februari tot juni.

- Niet kleiner dan 10 hectare en niet groter dan 250 hectare (anders opdelen in verschillende telgebieden).

- Start rond zonsopkomst essentieel, veel vogels zijn juist dan zeer actief - Eén of twee nachtbezoeken - Gebied fijnmazig doorkruisen - Waarnemingen noteren in Avimap of op papieren veldkaart - Graag tenminste twee jaar tellen. Hoe langer de tijdreeks, hoe waardevoller - Bron: www.sovon.nl

WAARDVOGEL | JUNI 2022 37

Voor al uw boekhoudzaken, belastingadviezen, belastingaangiften en loonadministraties Ook over uw privé-aangiften geven wij u graag advies.

Meidoornstraat 3-F 2861 VH BERGAMBACHT

Telefoon : 0182 - 351240 E-mail

: info@verwaaladministratie.nl

Benedenkerkse weg 41a 2821LA Stolwijk www.groenehart-tuinenparktechniek.nl

Uw Stiga dealer voor de krimpenerwaard

Broedparentelling zwarte sterns 2022 Tekst en foto: Max Ossevoort Op of rond 5 juni was de landelijke broedparentelling voor de zwarte stern. De telling dient plaats te vinden binnen de range van een paar dagen er voor tot een paar dagen er na. Wat zijn de resultaten van dit jaar en hoe zat dat vorig jaar? D

V

orig jaar deden we voor het eerst mee als Krimpenerwaard aan de broedparentelling zwarte stern en is er een totaalcijfer aangeleverd van alle broedparen in de Krimpenerwaard, dus van de NVWK, het ZHL en het ACK. Het ACK legt pas sinds 2021 zelf vlotjes uit.

De jaren daarvoor werden er wel getallen van broedparen in de Krimpenerwaard vermeld door SOVON in het jaarlijkse rapport van ‘Broedvogels in Nederland’. Zie bijvoorbeeld voor 2020: https:// www.sovon.nl/nl/actueel/nieuws/broedvogels-nederland-2020.

Die cijfers kwamen uitsluitend uit de door de NVWK aangeleverde monitorformulieren die het gehéle broedseizoen beslaan. Dat was enerzijds onvolledig (zonder informatie van het ZHL) en anderzijds gaf dat een onjuist beeld, omdat er tijdens het broedseizoen elders in Nederland kolonies verstoord werden, waarvan paartjes ver ná 5 juni in de Krimpenerwaard een tweede broedpoging deden. Dan krijg je dus een dubbeltelling.

eens onverstoord op de vlotjes zitten. Mede hierdoor hebben we dus een volledige broedparentelling voor de Krimpenerwaard kunnen realiseren.

Omdat de drone blijkbaar geen verstorende werking heeft op de broedparen zouden we van dit middel in de toekomst liever vaker gebruik maken: het spaart tijd (afstanden lopen naar en van een kolonie hoeft niet meer) en de vogels blijven op de eieren/jonge pullen zitten; er is dus geen verstoring.

W

at was vorig jaar ‘ons’ resultaat?

Vorig jaar werden er totaal 186 broedparen geteld. Dat was al een aardige toename vergeleken met de jaren daarvoor. Er werden door de drie organisaties 508 vlotjes uitgelegd en op die vlotjes werden 214 pullen vliegvlug, een heel mooi aantal. Daadwerkelijk zullen dat er nog wat meer geweest zijn, omdat de uitkomst van de kolonies in polder De Nesse niet bij dit aantal van 214 zijn inbegrepen, doordat die terreinen niet betreden mochten worden.

Raymond bestuurt de drone

W

W

at zijn de resultaten van dit jaar?

Dit jaar zijn er totaal 520 vlotjes uitgelegd en op die vlotjes werden 179 broedparen geteld. Dat is een paar minder dan de 186 van 2021.

In die 179 zijn dit jaar echter wel de broedparen in polder De Nesse inbegrepen. Omdat die terreinen ook dit jaar niet betreden mochten worden en de kolonies te ver van de openbare weg af liggen om te kunnen tellen heeft Raymond de Vries van 4D Precisienatuurbeheer, aangeboden om deze kolonies met de drone te tellen. Op zaterdag 4 juni hebben we ’s ochtends vanaf 5.00 uur met zijn drone waaronder een warmtebeeldén een daglicht camera hangen, over de kolonies gevlogen. Dat bleek een succesformule! Niet alleen waren de zwarte sterns op de nestvlotjes met beide camera’s gemakkelijk te herkennen, de vogels bleven ook nog

aarom toch wat minder broedparen geteld?

We streven er naar om in 2027, zie ook het Kansenboek Zwarte Stern (https://www.nvwk.nl/wp-content/uploads/2022/01/ Kansenboek-Zwarte-Stern.pdf), 250 broedparen in de Krimpenerwaard te hebben. Maar natuur laat zich niet leiden. We moeten meer vlotjes uitleggen om dit aantal te halen, maar ook dit jaar bleek op diverse locaties de kwaliteit van de gele plomp zo ver achteruit te zijn gegaan, dat het uitleggen van vlotjes op de locaties zinloos was. We zijn dus op zoek naar geschikte locaties. Rustige gelegen (geen bootjes of hengelaars, ver van gebouwen en grienden), watergang breed - minstens vijf meter en veel gele plomp. Mocht u zo’n locatie weten, neem svp even contact met me op, dan gaan we zeker even kijken. D

Beelden gemaakt door de drone: links ware beelden, rechts warmtebeelden; bron: 4D Precisienatuurbeheer

Kleine mantelmeeuw als predator Rudi Terlouw Tijdens veldbezoeken in het weidevogelseizoen maken we al tientallen jaren zo veel mogelijk foerageer-protocollen van alle potentiële predatoren in veenweidegebieden om meer zicht te verkrijgen op de effecten en het gedrag. D

I

n archief zijn circa 90 protocollen van de kleine mantelmeeuw geregistreerd. Van blauwe reiger [121], ooievaar [23], grote zilverreiger [32], havik [5], buizerd [41], bruine kiekendief [38], torenvalk [42], slechtvalk [6] en zwarte kraai [176]. We moeten nodig eens verder analyseren en in detail uitwerken, maar de tijd ontbreekt veelal, al hebben we recent een eerste grove analyse uitgevoerd ten bate van een opgesteld predatie preventieplan.

N

aar aanleiding van de waarneming begin mei van een kleine mantelmeeuw die een kuiken van de grote Canadese gans uit de oever direct tegen over ons huis plukte, hebben we deze soort op voorhand nader uitgewerkt (voor de laatste twee jaren, namelijk vanaf 1 januari 2021 tot heden). In de wintermaanden is de soort schaars (maar toenemend) de Krimpenerwaard. Vanaf maart komen de vogels binnen en in het broedseizoen tot de herfst foerageren veel vogels die blijkens ringaflezingen voornamelijk afkomstig zijn vanuit broedkolonies in de Delta.

In het weidevogelbroedseizoen bevindt zich de piek in onze veldbezoeken (vrijwel dagelijks). De meeste foerageerprotocollen van kleine mantelmeeuwen van ons komen dan ook uit de periode april-juni.

H

oewel nog niet volledig uitgewerkt lijkt de kleine mantelmeeuw de laatste vijf jaar in toenemende mate vroeger in het seizoen de Krimpenerwaard te bezoeken. Een voorzichtige analyse laat zien dat de soort voor 2000 nauwelijks in het gebied kwam om te foerageren. In de loop van de jaren nam het aantal waarnemingen toe, maar zagen we de soort voornamelijk verschijnen vanaf half

Verzamelplaats van de kleine mantelmeeuw op het asfalt van een leeg ­parkeerterrein in de Stormpolder, 6 april 2014; foto: Max Ossevoort

mei na het maaien van de eerste grassnede in het agrarisch gebied, waar ze foerageerden op zichtbare dieren na het maaien en maai slachtoffers (naast vogels voornamelijk muizen en amfibieën). De laatste jaren zijn kleine mantelmeeuwen echter al vanaf het vroege voorjaar aanwezig in ons gebied. Het aantal bruikbare tellingen op gebieds-/polderniveau is echter zeer beperkt. Het zou goed zijn als meer mensen tijdens bijvoorbeeld weidevogelwerk standaard de predator aanwezigheid in een duidelijk omgrenst gebied turven zodat beter onderbouwde uitspraken over predator-presentie kunnen worden gedaan.

O

nze registraties wijzen uit dat het predatorgedrag van kleine mantelmeeuwen in veenweidegraslanden zich in het broedseizoen concentreert op twee locaties. Het meest voorkomende foerageergedrag betreft de situatie waarin de soort laag in de lengte richting boven de sloten van het gebied vliegt en de oevers afspeurt.

Kleine mantelmeeuw verschalkt een rode Amerikaanse rivierkreeft; foto: Dinand Meelenboer

40

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Een tweede regelmatig benutte foerageerlocatie, die we sedert 2018 frequenter signaleren, betreft de randzone van inundatievlakken met slikkige open vegetaties en rond weidevogel plasdrassen.

Bij aanwezigheid van lang gras is de kleine mantelmeeuw een weinig profijtelijke predator zo blijkt uit onze protocollen. Met de korte poten kunnen ze slecht manoeuvreren in het lange gras.

Bij een goed beheermozaïek zijn kuikens van weidevogels in lang gras hierdoor relatief veilig voor de soort kleine mantelmeeuw.

Anderzijds foerageren kuikens van kievit en scholekster overwegend op korte vegetaties en in de randzones hiervan, die kansrijk door kleine mantelmeeuwen kunnen worden geëxploiteerd. Hoewel het aantal registraties nog klein is lijkt de kleine mantelmeeuw minder succesvol wanneer kuikens van kievit en scholekster zich in een beweid perceel bevinden.

het maaien en dus geen actieve predatie in absolute zin, maar het benutten van door werkzaamheden gedode dieren.

I

n de periode maart 2021 tot heden maakte we 59 voedselprotocollen waarin een kleine mantelmeeuw als predator succesvol was. De meest talrijke prooien die wij registreerden tijdens veldbezoeken zijn kuikens van meerkoet (17) en eendachtigen (11).

Op de derde plaats in frequentie registreren wij tot dusverre rode Amerikaanse rivierkreeften (9) als prooi. De overige geregistreerde prooien waren ei (5), vis-mogelijk reeds dood exemplaar (4), mol (2), kikker/pad (2) muis/woelrat (2) en nu dus een grote Canadese gans-kuiken (1). Zes maal konden we niet de exacte prooisoort vaststellen. Maar opvallend genoeg geen enkel kuiken van een steltloper.

N

a het bemachtigen van een prooi wordt steeds naar een locatie met korte vegetatie of open bodem gevlogen, meestal op zeer korte afstand van de vanglocatie. Het verorberen van de prooi gebeurd enorm snel. Het is onvoorstelbaar hoe relatief grote prooien hap slik in enkele seconden verdwijnen in de maag van de kleine mantelmeeuwen.

D

Kievitpullen foerageren in kort gras, waardoor ze een potentiële prooi zijn voor de kleine mantelmeeuw; foto: Marco Steenwinkel

D

e regelmatig gemaakte opmerking van prederende kleine mantelmeeuwen die achter de maaimachine de kuikens prederen, blijkt uit onze registraties niet te kloppen. Achter de maaimachine registreren wij voornamelijk predatie op muizen, kikkers en slechts in beperkte mate vogels/kuikens. In veel gevallen, maar niet altijd met zekerheid vast te stellen, betreft een vogelprooi het slachtoffer van

e kleine mantelmeeuw is inmiddels een heel gewone soort in ons gebied, waar veel natuurliefhebbers nauwelijks aandacht aan besteden. Maar toch, kijk er eens goed naar. Ondanks de eenvoudige kleurstelling een hele mooie vogel als je hem scherp in de kijker of telescoop zet. Maar ook: wat weten we nu van hem.

De in het begin van dit artikel genoemde soorten zijn overwegend algemeen in ons gebied, maar gedragswaarnemingen zijn nauwelijks beschikbaar. Ondertussen wordt er veel gediscussieerd over predatie, in het bijzonder in relatie tot het weidevogeldossier. Naast dat gedragswaarnemingen en registraties heel waardevol zijn om een goede discussies met elkaar te voeren, geeft het ook een grote verdieping van natuurbeleving. Voor ons zijn ‘gewone’ en algemene soorten dan ook zeker niet saai. D De kleine mantelmeeuw komt inmiddels tot broeden in de ­Krimpenerwaard. Nestbouw tussen de kokmeeuwen in het Doove Gat, 11 mei 2021; foto: Max Ossevoort

WAARDVOGEL | JUNI 2022 41

Onontkoombare transitie naar een vitaal landelijk gebied

PERSBERICHT

Nieuwsbericht van de Rijksoverheid, 10 juni 2022, https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/06/10/onontkoombare-transitie-naar-een-vitaal-landelijk-gebied Ons land staat voor ingrijpende opgaven als het gaat om het verbeteren van onze natuur, klimaat en waterkwaliteit. De indicatieve stikstofreductiedoelen vragen per gebied zo snel mogelijk actie van de sectoren industrie, bouw, mobiliteit en landbouw. Met name de opgave voor de landbouw is groot. Hiervoor is nodig dat agrarisch ondernemers versneld de transitie doormaken naar kringlooplandbouw in 2030. We willen de land- en tuinbouw gericht ondersteunen om deze noodzakelijke verandering door te maken en daar sterker uit te komen. Dat schrijven ministers Staghouwer van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Van der Wal voor Natuur en Stikstof vandaag in twee brieven aan de Tweede Kamer.

Niet alles kan meer overal. Ondernemers en projecten – of het nu gaat om industrie, bouw, mobiliteit of landbouw – moeten ervoor zorgen dat hun activiteiten passen binnen de draagkracht van het gebied.

Dit vraagt om een andere manier van ondernemen en leidt tot grote veranderingen in het landelijk gebied en veel impact voor betrokken partijen. Door reductiemaatregelen voor stikstof in een gebiedsgerichte aanpak slim te combineren met andere reductiemaatregelen om klimaat, bodem en waterkwaliteit te verbeteren, herstelt de natuur, komt vergunningverlening voor ondernemers en bouwprojecten weer op gang en kunnen PAS-melders een vergunning krijgen.

Foto: Max Ossevoort

Omdat gebieden verschillen, verschilt ook de aanpak per gebied. De reductiedoelen zijn per gebied anders, omdat ook de kwaliteit van natuur, water en bodem verschillen per gebied. Het Rijk heeft per gebied zogenoemde richtinggevende stikstofdoelen en reductiepercentages vastgesteld. Die lopen op van 12% tot rond de 70% – evenredig op te brengen door alle sectoren – in gebieden dichtbij natuurgebieden en gebieden waar de water- en bodemkwaliteit sterk moet verbeteren. Hiervan is een kaart beschikbaar.

In oktober volgen nadere richtinggevende doelen voor klimaat en natuur. Uiterlijk in juli 2023 is in elk gebied duidelijk wat het doel is en hoe dat gehaald wordt – daar waar dat eerder duidelijk is, volgt een versnelde aanpak. Het ‘wat’ (de doelen) ligt bij het Rijk, het ‘hoe’ (invulling van de gebiedsplannen) bij de provincies en de betrokken regionale partijen. Bij elkaar tellen deze regionale doelen op tot het landelijke doel: driekwart van de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden op een gezond niveau in 2030. Het kabinet heeft voor de gehele aanpak € 24,3 miljard beschikbaar gesteld, bovenop bestaande middelen (€ 7 miljard).

Voor boeren volgt nu duidelijkheid en is nu het moment om te bepalen of en hoe zij met hun bedrijf kunnen doorgaan. De minister ziet voor boeren 3 mogelijkheden: (verder) verduurzamen, verplaatsen of beëindigen. Bij verduurzaming en ook bij verplaatsing kan gedacht worden aan extensiveren door bijvoorbeeld minder dieren per hectare, toevoegen van landschapsgrond of bijdrage aan koolstofvastlegging, water- en natuurbeheer. Andere mogelijkheden zijn het aanbieden of produceren van nieuwe producten, zoals eiwitrijke gewassen en biologische landbouw. Maar ook het aanbieden van extra diensten voor de omgeving, zoals een zorgboerderij, camping of een andere vorm van recreatie. Ook technologische innovaties, zoals hoogwaardige mestverwerking, precisielandbouw en digitalisering kunnen een manier zijn om een bedrijf toekomstbestendig te veranderen.

Of een boer nu kiest voor verdere verduurzaming (technische innovatie, landschappelijke innovatie, omschakelen), verplaatsing of het vrijwillig beëindigen van zijn of haar bedrijf, hij of zij staat er niet alleen voor en mag ondersteuning verwachten van het ministerie van LNV. Zo komen er middelen waar boeren gebruik van kunnen maken, zoals kennis en expertise aanbod via de Subsidiemodule Agrarische Bedrijfsadvisering en Educatie (Sabe-regeling), subsidie voor jonge of startende boeren (vestigingssteun in het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)) en het Omschakelprogramma voor Duurzame Landbouw. Het nieuwe GLB steunt boeren in hun zorg voor het landschap. Zo is in het nieuwe GLB 152 miljoen euro beschikbaar voor onder andere de eco-regeling waarmee agrariërs een vergoeding kunnen ontvangen voor eco-activiteiten die zij toepassen op hun bedrijf. Te denken valt aan extra weidegang en onderhoud van houtwallen. Het succesvolle agrarisch natuur- en landschapsbeheer wordt versterkt. Dat budget neemt toe van 80 naar 120 miljoen euro, zodat het aantal deelnemende boeren kan groeien. Op het platform ‘Groeien naar morgen’ is een volledig overzicht te vinden van ondersteuningsmogelijkheden voor boeren.

De land- en tuinbouw is van wezenlijk belang voor onze voedselvoorziening, ons landschap, de sociale cohesie en leefbaarheid op het platteland. Een krachtige landbouwsector, die economisch sterk genoeg is om de omslag naar kringlooplandbouw te maken, is een voorwaarde en een deel van de oplossing voor het realiseren van de natuur- en milieudoelen. Daarom is het belangrijk het perspectief van de landbouw te borgen in de gebiedsprocessen, boeren duidelijkheid te geven over doelen en tijdpad en hen gericht te ondersteunen in de transitie naar kringlooplandbouw. Het eerlijke verhaal is daarbij ook dat niet alle boeren door kunnen met hun onderneming, en ook niet altijd op de manier zoals iemand nu boert.

In de gebiedsplannen zal de landbouw (binnen de gestelde kaders) volwaardig worden meegenomen en moet duidelijk zijn wat voor de blijvende boeren het langjarige economische perspectief is. De minister van LNV roept agrarische ondernemers op om actief en constructief deel te nemen aan de gebiedsprocessen, want daarmee is het perspectief van de landbouw als geheel en dat van de individuele bedrijven het beste geborgd. Daarnaast moet elk gebiedsplan een sociaaleconomische impactanalyse bevatten specifiek voor de landbouwsector.

Daar waar de bodem het meest geschikt is voor landbouw, werkt het kabinet met provincies en gemeenten aan een goede ruimtelijke bescherming. Landbouw krijgt in deze gebieden voorrang boven functies die minder afhankelijk zijn van omgevingsfactoren, zoals zonneparken, distributie- of datacentra. In gebieden waar de natuur of de bodem en het grondwater sterk onder druk staat, zal de landbouw hoe dan ook extensiever ingericht moeten worden met meer aandacht voor het beheer van natuur en landschap.

Een belangrijke voorwaarde voor toekomstbestendige landbouw is dat de ondernemer ook een duurzaam economisch perspectief heeft. Een boer kan alleen zijn of haar bedrijfsvoering duurzaam veranderen als de hele keten meewerkt. Het échte perspectief voor de agrariërs wordt immers bepaald door de vraag naar duurzamere producten uit de markt en de juiste prijs die de boer daarvoor krijgt. Daarom geeft de minister van LNV deze zomer ketenpartijen de opdracht om concrete acties te ondernemen die het verdienvermogen van de duurzame boer verbeteren. Mocht dit onvoldoende van de grond komen, dan volgen wettelijke verplichtingen.

42

WAARDVOGEL | JUNI 2022

Kinderopvangboerderij 'Achter 't Potdeksel'        

opvang van 07.00 tot 19.00 uur verticale groep van 0 tot 4 jaar (max. 16) optimale zorg en aandacht ervaren en gediplomeerde leiding in landelijke en agrarische omgeving unieke accommodatie in voormalige koeienstal buitenspeelruimte in openlucht en overdekt natuur-educatieve visie en uitgangspunten

www.kinderopvangboerderij.nl potdeksel.kinderopvangboerderij@kpnmail.nl Aad van der Meijden & Netty Brussee Benedenberg 66 - 2861 LH Bergambacht

 0182-353183

Landschap Cultuurhistorie––Ecologie Ecologie Landschap –– Cultuurhistorie Advies – Realisatie – Educatie

Advies – Realisatie – Educatie

Wij kunnen u helpen door middel van:

Wijontwerp kunnen uenhelpen door middelbijvan: • Advies, directievoering inrichting van natuurterreinen, openbaar groen, landgoederen en • (boeren)erf.

Advies, ontwerp en directievoering bij inrichting van • Opstellen van beheerplannen en gebiedsvisies. natuurterreinen, openbaar groen,inventarisaties. landgoederen en • Ecologische en landschappelijke • Lezingen, excursies en cursussen m.b.t. Natuur en (boeren)erf.

Landschap.

• Opstellen van beheerplannen en gebiedsvisies.

• Ecologischeinfo@bureau-schildwacht.nl en landschappelijke inventarisaties. www.bureau-schildwacht.nl • Lezingen,Beukendaal excursies en3, 2831 cursussen m.b.t. Natuur en VA Gouderak 06-22978424 Landschap. info@bureau-schildwacht.nl www.bureau-schildwacht.nl Beukendaal 3, 2831 VA Gouderak 06-22978424

Uw duurzame drukker in de Krimpenerwaard FSC® gecertificeerd en premium partner

Reisgids 2016

jde bestemmingen Vogel- en natuurreizen naar wereldwi

reisprogramma ww Vraag de gratis reisgids aan!

E inf

www.birdingbreaks.nl • T ( 020) 779 20 30 • E info@

woude ligt in het hart van de feervolle zalen zijn zeer geschikt e of feestelijke bijeenkomst. etverbinding zijn aanwezig. t complete maaltijden of buffetten. eid in eigen keuken. Bel ons voor:

De Wielewaal

Natuurmuseum & klompenwinkel v.o.f.

“Bewonder de natuur van Het Groene Hart in een schilderachtige omgeving tussen Lek en IJssel”

Fam. Rijneveld | Tiendweg 26 | 3411 NB Willige Langerak (Lopik) | 0182-384454 Al vanaf 1998 actief in natuureducatie Voor actuele openingstijden en overige informatie zie

www.museumdewielewaal.nl

“De Zwaan” biedt ook een p afhaalmaaltijden en een sna Keuken geopend van 17.00 t woensdag, vrijdag en zaterd