qeTevan TamazaSvili saqarTvelos erovnuli muzeumi (saqarTvelo, Tbilisi)
liTonis nivTebis gamosaxulebebi mtkvar-araqsis kulturis keramikaze mtkvar-araqsis kulturis keramikuli nawarmi mravalferovnebiTa da ornamentuli saxeebis siuxviT gamoirCeva. sxvadasxva daniSnulebisa da formis WurWeli Semkulia rogorc wminda dekoratiuli mizniT Sesrulebuli ornamentiT, aseve gamosaxulebebiT, romelTac garkveuli ideologiuri mniSvneloba aqvT. keramika Semkulia reliefuri, amoRaruli da nakawri ornamentiT. iSviaTad gvxvdeba moxatuli WurWelic. keramikul nawarmze gv xv deba anTropomorfuli, zoomorfuli da geometriuli gamosaxulebebi. mravalferovan ornamentul motivebs Soris, gamoirCeva liTonis nivTebis gamosaxulebebi. mtkvar-araqsis kulturis keramikaze aseTi ti pis gamosaxulebebi iSviaTad gvxvdeba. adre brinjaos xanis mtkvar-araqsis kulturaSi liTonisgan damzadebuli saxvadasxva tipis sameurneo da sabrZolo inventari gvxdeba. am epoqaSi liTonisagan samkaulsac amzadebdnen. dReisaTvis Tixis nawarmze liTonisgan damzadebuli nivTebis mxolod sami tipis gamosaxulebaa dadasturebuli: 1. satevri; 2. orvolutiani sakinZi; 3. culiseburi sakidi. 1. satevris dabali reliefuri gamosaxulebiT (tab. II-8) Semkuli sqelkedliani qilis natexebi dafiqsirebulia qvacxelas namosaxlarze, C1 fenaSi1. qvacxelaze napovni satevris gamosaxuleba `savsebiT imeorebs saCxeris yorRanSi aRmoCenili brinjaos satevris piris (tab. II-9) formas~2. satevris gamosaxulebiani WurWeli ara mxolod mtkvar-araqsis periodis, aramed mogviano xanis Zeglebzec aris dafiqsirebuli. magaliTad arslan-Tefes (TurqeTi) Suabrinjaos xaniT daTariRebul fenaSi dadasturda didi zomis WurWeli satevris gamosaxulebiT. Zvel aRmosavlur miTologiebSi Subi, satevari da culi sxvadasxva RvTaebis simbolur gamosaxulebas warmoadgenda. aseTi RvTaeba–satevri cnobilia iaziliqaias bareliefidan. xeTuri ritualuri teqstebis mixedviT qvesknelis meufeTa jgufi satevris saxiT gamoisaxeboda3. 2. orvolutiani sakinZebis gamosaxulebebiT Semkobili WurWlebi gvxvdeba garnis namosaxlarze4 (tab. I-5) da dangreul goraze5. oTxi orvolutiani sakinZis reliefuri gamosaxuleba dafiqsirda geRarotis mtkvar -arsul 1. aleqsandre javaxiSvili da lili Rlonti, urbnisi I, (Tbilisi, 1962), 188. 2. oTar jafariZe, saqarTvelos istoriis saTaveebTan, (Tbilisi, 2003), 114. 3. Оливер Герни. Хетты. (Москва, 1987), 177-180. 4. Эмма Ханзадян, Гарни IV, (Ереван, 1960), 76. 5. qvemo qarTlis arqeologiuri eqspediciis Sedegebi, (Tbilisi, 1975), 56.
146
