3. ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ Έχοντας αναφερθεί στο κλίμα της εποχής και τις συνθήκες που επικρατούσαν την περίοδο δράσης του Hertzberger, δημιουργείται η ανάγκη για μια συνοπτική αναφορά σε δύο μεγάλες πηγές έμπνευσης και επιρροής του στον σχεδιασμό σχολικών κτηρίων. Πρώτα θα γίνει λόγος για την εκπαιδευτική μέθοδο της Μαρίας Μοντεσόρι, με την οποία ήρθε σε επαφή έχοντας φοιτήσει ο ίδιος σε Μοντεσοριανό σχολείο. Έτσι, έχοντας υιοθετήσει τις θεωρίες των νέων αγωγών, αντιμετωπίζει τα σχολικά του κτήρια με τρόπο τέτοιον, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στις χωρικές ανάγκες αυτής της παιδαγωγικής. Σημαντική και καθοριστική επίσης, επιρροή θα αποτελέσει ο αρχιτέκτονας και μέντοράς του, Aldo van Eyck, του οποίου η διδασκαλία και συνεργασία φαίνεται να είχε άμεσο αντίκτυπο στο σύστημα θεώρησης του Hertzberger τόσο για την κοινωνία, όσο και για την αρχιτεκτονική. Η ΜΕΘΟΔΟΣ MONTESSORI
ΝΕΑ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίζεται το ρεύμα της Νέας Αγωγής με παιδαγωγούς από όλον τον κόσμο να προτείνουν νέες προσεγγίσεις στον τομέα της παιδαγωγικής επιστήμης που θα συμβάλλουν στην ανατροπή των παραδοσιακών μορφών εκπαίδευσης και διδασκαλίας.20 Χαρακτηριστικά αναφέρουμε μερικούς από τους κυριότερους εκπροσώπους της Νέας Αγωγής: στην Αμερική οι Dewey και Kilpartric με την Προοδευτική Αγωγή, στη Γερμανία το Σχολείο δράσης με τους Claparede, Ferriere, Freinet και Cousinet στη Γαλλία, το κίνημα Montessori στην Ιταλία, το κίνημα Σοσιαλιστικής Αγωγής Makarenko στη Ρωσία και το κίνημα Αντιαυταρχικού σχολείου των Froebel και Neil. Τα καινοτόμα ρεύματα της εκπαίδευσης μιλούσαν για την ανάγκη επαναπροσανατολισμού του σχολείου στο παιδί και στρέφονταν ενάντια στην κανονιστικού τύπου οργάνωση του σχολείου, η οποία βασιζόταν στη μετάδοση βασικών εργαλειακών γνώσεων και σε μια ελεγχόμενη κοινωνικοποίηση.21 Υπογραμμίζεται, μέσα από το έργο των παιδαγωγών, η σημασία του σεβασμού της προσωπικότητας και της ιδιαιτερότητας του παιδιού, της εμπειρίας, των βιωμάτων, της ελευθερίας, της αυτονομίας και της αυτοπειθαρχίας του ατόμου.22 Η νέα κατεύθυνση αυτή της παιδαγωγικής επιστήμης συνδέθηκε με καινοτομίες και στο σχεδιασμό των σχολικών κτηρίων. Ως στόχος του σχολείου, πλέον, προβάλλεται η ενεργητικότητα του μαθητή και η οργάνωση των εργασιών με βάση τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του. Οι σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες αναγνωρίζουν ότι το περιβάλλον του σχολείου αναλαμβάνει εξέχοντα ρόλο στη διαπαιδαγώγηση και το θεωρούν ως έναν από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην εκπαιδευτική διαδικασία, γι’ αυτό και αποτελεί εργαλείο στα χέρια του
20 J. Houssaye (επιμ.), Δεκαπέντε παιδαγωγοί, Σταθμοί στην Ιστορία της Παιδαγωγικής Σκέψης, Δ. Καρακατσάνη (μτφ.), Μεταίχμιο Επιστήμες, 2000, σ. ix 21 Α. Ανδρούσου, Β.Τσάφος, Παρουσίαση με θέμα: «Από την Παιδαγωγική στις Επιστήμες της Αγωγής», https://slideplayer.gr/slide/6004005/, σ. 11-13, (πρόσβαση 19 Ιουλίου 2019) 22 Houssaye, Δεκαπέντε παιδαγωγοί, σ. ix
23
