4. ΣΤΑΣΗ – ΚΙΝΗΣΗ Η χωρική οργάνωση ενός σχολείου πρέπει να λειτουργεί έτσι ώστε να ενθαρρύνει την κοινωνική επικοινωνία και συνοχή. «Στις πόλεις, η πλατεία και ο δρόμος αποτελούν τις δύο βασικές μορφές συγκεντρωτικού, σχεσιακού χώρου, δηλαδή, είναι εκείνοι οι χώροι μέσα σε μία πόλη που καταφέρνουν να ενώσουν τους ανθρώπους και να τους κρατήσουν εκεί.», σχολιάζει ο Hertzberger.47 Επομένως, το σχολείο, κατά τον αρχιτέκτονα, πρέπει να παρουσιάζει μια σαφή, παρόμοια με την πόλη οργάνωση. Το σύνολο πρέπει να συγκροτείται από ένα σύστημα δρόμων και πλατειών, συγκρίσιμο με την πόλη, ένα σύστημα, δηλαδή, όπου θα υπάρχει κάποιο είδος κεντρικής πλατείας ή διασταυρούμενης αρτηρίας, η οποία περνά μέσα από το κτήριο σαν ένας κεντρικός δρόμος που συνδέει διάφορα κέντρα. Τα σχολεία, λοιπόν, χρειάζονται τόσο τους «δρόμους», όσο και τις «πλατείες». Πρέπει να υπάρχει μία πλατεία, όπου όλοι οι μαθητές, οι δάσκαλοι και συχνά οι γονείς μπορούν να συγκεντρωθούν για ειδικές εκδηλώσεις, αλλά πρέπει, επίσης, να υπάρχει μια διασταύρωση δρόμων, όπου θα βρίσκονται όλες οι καθημερινές δραστηριότητες και θα είναι ορατές σε όλους, ανά πάσα στιγμή.48 ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ Συχνά στα σχολικά κτήρια, οι διάδρομοι χρησιμεύουν ως χώρος κυκλοφορίας για την πρόσβαση και τη σύνδεση διαφορετικών περιοχών, ενώ το δίκτυο των διαδρόμων είναι απλώς διαστασιολογημένο κατάλληλα, ώστε να ταιριάζει στην αναμενόμενη ροή των ανθρώπων. Επομένως, ο διάδρομος θεωρείται χώρος μεταβατικός, χώρος κίνησης.49 Στα σχολικά κτήρια του Hertzberger, όπου η μάθηση και η διδασκαλία δεν περιορίζονται στις τάξεις και όπου υπάρχουν πολλά που συμβαίνουν και έξω από αυτές, ο διάδρομος, που ήταν αρχικά απλώς ένας χώρος κυκλοφορίας και κίνησης μετασχηματίζεται σε έναν αληθινό χώρο εκπαίδευσης. Σε αυτόν οι μαθητές μπορούν να περπατούν, αλλά και να σταματάνε για να εργαστούν και οι περαστικοί μπορούν να πλησιάζουν αυτούς που δουλεύουν χωρίς να τους ενοχλούν. Επομένως, είναι σημαντικό να σχεδιάζεται αυτή η ζώνη έτσι, ώστε να φιλοξενεί μεγαλύτερη ποικιλία περιοχών εργασίας, όπου μπορούν οι μαθητές να παραμείνουν για σύντομο χρονικό διάστημα και να εργαστούν. Αυτά τα μέρη πρέπει να διαθέτουν ένα βαθμό «προστασίας», αλλά ταυτόχρονα να είναι αρκετά ανοιχτά, προσφέροντας υψηλή ορατότητα και ενθαρρύνοντας τους άλλους να συμμετέχουν είτε στην δραστηριότητα άλλης ομάδας, είτε να απασχολούνται με τη δική τους δραστηριότητα στον ίδιο χώρο.50 Καθώς, λοιπόν, οι τάξεις αποτελούν τη βάση όπου τα παιδιά θα επιστρέφουν, ο χώρος πέρα από αυτή μετατρέπεται από έναν παραδοσιακό διάδρομο σε έναν «εκπαιδευτικό» δρόμο, ένα περιβάλλον για μάθηση με την ευρύτερη έννοια της λέξης, «ένα δρόμο μάθησης».51
47 Hertzberger, Space and Learning, σ. 129 48 Hertzberger, Space and Learning, σ. 132 49 ο.π., σ. 43 50 ο.π., σ. 113-114 51 ο.π., σ. 124
63
