5. ΜΙΚΡΟ – ΜΕΓΑΛΟ
ΚΛΙΜΑΚΑ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ Η έννοια της κλίμακας του χώρου είναι εξαιρετικά σύνθετη. Ο Ν. Ι. Τερζόγλου αναφέρει πως πέρα από τις κλασικές αρχιτεκτονικές και αισθητικές προσεγγίσεις της κλίμακας και των αναλογιών ως εξωτερικών, εσωτερικών ή απόλυτων μέτρων ενός αρχιτεκτονικού έργου, κτηρίου ή αντικειμένου σε συνάρτηση με το ανθρώπινο σώμα και πνεύμα, η αρχιτεκτονική κλίμακα μπορεί να οριστεί γενικά ως ένα ‘διαβαθμισμένο σύστημα αξιολόγησης του πραγματικού χώρου που θεμελιώνεται σε μία ιεραρχημένη δομή σχέσεων ανάμεσα σε έννοιες και αξίες’. Επιπλέον, η κλίμακα ενσωματώνεται οργανικά στην αρχιτεκτονική σκέψη από την αρχή του σχεδιασμού και ‘αποτελεί το καθοριστικό στοιχείο διαφοροποίησης του αρχιτεκτονικού από το γεωμετρικό χώρο’.63 Στον αρχιτεκτονικό χώρο, η κλίμακα συνδέεται με τον άνθρωπο ως ολότητα, δηλαδή, όχι μόνο ως ένα σύνολο φυσικών αναλογιών αλλά και ως ένα φαινόμενο κοινωνικό, πολιτισμικό και ψυχολογικό. Σύμφωνα με την Κυριακή Τσουκαλά, η κλίμακα προσπαθεί να συνυπολογίσει και το χώρο του υποκειμένου, που συνδέεται άμεσα με τις διαδικασίες αντίληψης και αναπαράστασης του περιβάλλοντος. Οι τόποι ανάπτυξης του σωματικού χώρου, από το αντικείμενο και το κτήριο ως την πόλη και το φυσικό τοπίο, υπερβαίνουν τα ευκλείδεια χαρακτηριστικά των χώρων, προσδίδοντας τους όχι μόνο τη διάσταση των αναγκών και επιθυμιών του ανθρώπου αλλά και της εν γένει συμπεριφοράς του, ως απόρροια της δράσης του με το περιβάλλον. Με αυτήν την προσέγγιση, η ανθρώπινη κλίμακα δεν ταυτίζεται με την κλίμακα των μετρικών μεγεθών, αλλά περιέχει και τον ανθρώπινο χώρο, που μελέτησαν οι ψυχολόγοι, δανείζοντας στους αρχιτέκτονες έννοιες όπως όριο, κλειστότητα, συνέχεια, εγγύτητα κ.α., οι οποίες θα εξελιχθούν σε συστατικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής επαναπροσδιορίζοντάς την.64 Η έννοια της κλίμακας, η οποία χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει το μέγεθος, έχει να κάνει με το κατά πόσον ένας σχεδιασμένος χώρος ή κτήριο θεωρείται υπερβολικά μεγάλος ή υπερβολικά μικρός, με το κατά πόσον είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος απ’ αυτό που έχουμε συνηθίσει. Οι προσδιορισμοί «μεγάλης κλίμακας» και «μικρής κλίμακας» δεν υποδηλώνουν τίποτα όσον αφορά τις πραγματικές διαστάσεις, αλλά αποκτούν νόημα μόνο μέσω της συγκριτικής προσέγγισης με τις διαστάσεις του ανθρώπου.65
63 Ν. Ι. Τερζόγλου, ‘Κλίμακα και Χώρος: Αναγνώσεις μίας Πολύπλοκης Σχέσης’, 2008., www.greekarchitects.gr, (πρόσβαση 10 Ιουνίου 2019) 64 Κ. Τσουκαλά, Αρχιτεκτονική Παιδί και Αγωγή, Εκδόσεις Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2002, σ. 9-10 65 Hertzberger, Μαθήματα για σπουδαστές της Αρχιτεκτονικής, σ. 200
73
