PORTRET
FEESTKLEDIJ
Je hebt vroegbloeiers en laatbloeiers. Kerstrozen en krokussen piepen soms al verwachtingsvol door de winterbodem in december. Dat breekt hen soms zuur op. Vroeg rijp, vroeg rot, zei de volksmond dan misprijzend, maar toen was er nog geen klimaatopwarming.
Soms hebben mensen echter een half leven nodig om te groeien naar een besluit. Laatbloeiers, noemen we hen. In dit nummer portretteren we een aantal vrouwen die na hun 50ste een – soms al lang ge koesterde – droom zijn gaan waarmaken. Advocaat worden, schrijfster, een eigen verzorgingsmerk opstarten… Het is dus nooit te laat om je volledige potentieel te benutten. Wijsheid en zelfvertrouwen komen vaak met de jaren.
Verschillende afdelingen vier(d)en dit jaar een uitgesteld 70jaar Markant. In dit nummer schetsen we een portret van de oprichtster van CMBV waaruit ons Markant/Best Pittig ge groeid is: Marie-Jozef Broeckaert-De Somer. Een dynamische en gedreven vrouw in een tijd waarin het voor vrouwen nog knokken was om een maatschappelijk relevante positie te be kleden. Ondernemend zijn en doorzetten zitten dus echt in het DNA van CMBV-Markant.
We leven in woelige tijden waarin de toekomst onzeker, duister en koud lijkt. De harten van de mensen lijken zich weer te verharden. De zwart-wit tegenstellingen nemen toe. Mensen zoeken nu soms letterlijk en figuurlijk vergeefs naar warmte. Laten wij elkaar proberen te verwarmen.
Wijlen Caroline Pauwels droomde van méér nuance en empa thie. Nuance kan pas ontstaan als je empathisch openstaat voor verschillende meningen. Dan pas zullen we samen een wereld creëren op basis van gelijkheid, waarin het potentieel van elk
van ons optimaal benut kan worden. Een wereld zonder on recht, seksisme, haat en oorlog.
Moge angst niet leiden tot een terugslag in onze sociale om wentelingen en gelijkberechtiging. In de woorden van slampoet Amanda Gorman: “De zege wordt steeds gebracht door alle bruggen die we hebben geslagen.”
Dat wens ik ieder van ons toe op alle vlakken voor 2023.
Gudrun Verschuere Algemeen voorzitter Markant vzw www.markantvzw.be Volg ons op
Markant Sint-Truiden bezocht de tentoonstel ling Houtsnede in de Begijnhofkerk in SintTruiden. Ze konden er het werk bewonderen van onder meer Caroline Coolen, Camille Dufour en Frans Masereel, die vijftig jaar geleden is gestorven. Een andere activiteit die erg op prijs gesteld werd, was de ontdekkings tocht in het Kasteel van Gors-Opleeuw in Borgloon. De eerste bewoner van de site was Godefridi van Leeuw, in de dertiende naam, waarna het omringende dorp werd omge doopt tot Gors-Opleeuw.
Op 15 november had Artemis Lois P. Frankel online te gast, een Amerikaanse topexpert op het gebied van leider schapsontwikkeling voor vrouwen. Vijfentwintig jaar aan praktijkervaring leidde tot het boek Nice Girls Don’t Get the Corner Office. Tips uit deze en andere bestsellers kwamen aan bod in een on line keynotespeech via Zoom. Stop bijvoorbeeld al eens met steeds toestemming te vragen voor van alles en nog wat, vergeet niet dat er over alles te onderhandelen valt. Toekomstige events van Artemis vind je online. www.artemis.be/activiteiten.
De dames van Markant Hamme deden een open startactiviteit met lokale kunstenaressen uit de buurt die hun ambacht kwamen tentoon stellen. Het werd een succes, met ook heel wat niet-leden die een kijkje kwamen nemen en zo kennis maakten met Markant. Dat leverde meteen een paar nieuwe leden op. Op tafel zie je hoe spullen uit de kringloop schitterende tafeldecoratie kunnen opleveren.
De leden van Best Pittig Izegem wandelden tijdens hun startactiviteit door hun thuisstad onder leiding van Markante stadsgids Brenda Vanluchene, die hen van alles bijbracht over uitzonderlijke vrouwen in de streek. Ze brachten een bezoek aan het schoenenmuseum Eperon D’Or, waar destijds veel stiksters in de schoenen nijverheid werkten. In de kerk ontdekten ze het verhaal achter de Heilige Rita.
Kijk eens hoe leuk, alle dames dragen een (deels) witte outfit. Voor je het vraagt, ja dat was afgesproken. Dat doen de dames van Markant Belsele wel vaker. Het team zong een zelfgemaakt lied voor voorzitster Rita Demeester-De Borggraeve, om haar te bedanken voor 20 jaar voorzitterschap. Teamlid Nadine Declerck overhandigde de bloemen. Proficiat met dit jubileum!
Directeur Tom Beenaerts: “Huize SintAugustinus is een vzw die kinderen en jongeren in moeilijke thuissituaties op vangt. Wij doen dat samen met de thuis situatie en willen hen zo sterken om hun leven op termijn in eigen handen te ne men. Wij hebben vijf verschillende ves tigingen, onder meer in Lanaken, maar ook in Zutendaal, Maasmechelen, Bilzen en Tongeren.”
“Wij organiseren deze jeugdhulp al vanaf het begin van de 20ste eeuw; we zijn ge start in 1904.”
Wat houdt het opvangen van jonge ren in moeilijke thuissituaties in?
“Wij bieden diverse vormen van hulpver lening. Dat kan om thuisbegeleiding gaan, waarbij we kinderen en ouders in hun ei
gen omgeving bijstaan. Bij dagbeleiding komen de kinderen en jongeren na school hier naartoe en keren ze ’s avonds terug naar huis. Soms wonen de kinderen ook echt bij ons en gaan ze enkel in de week ends of in de schoolvakanties naar huis. Ten slotte hebben we ook een onder steunende module voor time-outsituaties (waarbij kinderen of jongeren tijdelijk niet naar school mogen, red.) uit de bijzondere jeugd zorg. Wij ondersteunen nu 122 kinderen en jongeren.”
Jullie staan voor grote uitdagingen? “Dat klopt. Wij hebben een aantal woelige jaren achter de rug en sedert 2018 varen we weer een stabiele koers. De gebouwen en infrastructuur dateren van de jaren 70 en zijn dus echt wel aan een hedendaagse opwaardering toe. Er werd een zorgvi sieplan en een masterplan opgemaakt, maar iedereen weet dat je daarvoor een aantal jaren moet rekenen vooraleer het einddoel be reikt is. Wij zijn letterlijk en figuurlijk aan het bouwen aan de toekomst van onze kinderen. Daarom zijn wij blij met alle steun, die niet verloren zal gaan omdat ze gebruikt zal worden voor de toekomstige infrastructuur. Ze maakt het leven van onze kinderen en jongeren nu al een stuk aangenamer.”
“Markant Lanaken wist van onze noden en heeft een heel warme actie op gestart met de verkoop van paaseitjes. Met de opbrengst kochten we een paar speel tuigen aan. Wij zijn er heel blij mee: de kinderen vinden het zalig om zich daarop uit te leven.”
Elk jaar hebben Markant- en Best Pittigafdelingen over heel Vlaanderen aandacht voor mensen die nood hebben aan extra steun en zorg. In deze rubriek Warm Markant zetten we deze activiteiten graag in de kijker. Markant Lanaken ondersteunt Huize Sint-Augustinus, dat jongeren in moeilijke thuissituaties helpt.
Tekst Gudrun Verschuere
Markant Lanaken is een dynamisch team en draagt het hart op de juiste plaats. Voorzitster Veerle Coetsiers en de teamleden hoorden van de noden van Huize Sint-Augustinus en bedachten een warme paasactie: de verkoop van ruim vijfhonderd paaspakketjes bestaande uit zes gekookte eieren die van een plaat selijke handelaar kwamen en een groot chocolade-ei gevuld met klei ne eitjes, geleverd door een plaat selijke Leonidas-winkel. ‘Koop lokaal’ dragen ze hoog in het vaandel. De mooie opbrengst van 2.300 euro werd gespendeerd aan speeltui gen, al blijft er nog veel ruimte voor andere projecten.
Wil je Huize Sint-Augustinus ook steunen? Dat kan door een bijdrage te storten op hun giftenrekening BE60 0011 5947 7170.
Wat doe je precies?
“Ik baat een kaaswinkel annex koffiebar uit in het oude stations gebouw van Wevelgem. Negen jaar geleden volgden Johan en ik een opleiding tot kaasmeester. Ik werkte nog bij de bank en deed mijn job graag, ik kreeg veel kansen om door te groeien. Maar enkele maanden later kwam er een karaktervol pand in Wevelgem op de markt, waarin we mijn droom van een eigen kaaswinkel konden waarmaken. Kaas is mijn passie en er was geen kaaswinkel meer in Wevelgem, dus het was al snel een schot in de roos. In 2018 kochten we het oude stationsgebouw in We velgem en breidden we de kaaswinkel uit met een koffiebar.”
Wat is het leukste aan je job?
“Elke woensdag komen de nieuwe kazen binnen en dan geniet ik er echt van ze met zorg te presenteren in de koeltoog. Het fijnste is het contact met de klanten. Dat miste ik wat bij de bank. Veel klanten ken ik bij naam, we hebben een trouw cliënteel.”
Heb je ooit al gedacht om te stoppen? “Toen Mi Kaaza een jaar open was, kreeg ik borstkanker en moest ik de de winkel een jaar sluiten. Ik had al mijn energie nodig om positief te blijven en te genezen. Een zware beslissing als zelfstandige, want daar kwamen financiële zorgen bij. In loondienst zou die periode zorgelozer geweest zijn. Toch zou ik niet meer terug willen. Ik geniet er echt van om mijn eigen baas te zijn. Ik krijg ontzettend veel steun van Johan, die mij achter de schermen helpt. In het weekend vind je hem ook achter de kof fiebar. Zonder hem zou ik met Mi Kaaza niet zo ver staan.”
Vind je lokaal winkelen belangrijk? “Zeker! Wevelgem is een dorp, iedereen kent iedereen. We doen onze boodschappen zoveel mogelijk in de gemeente en gaan hier graag uit eten. We sponsoren ook het lokale verenigingsleven. We zien dat als een wisselwerking: mensen komen graag naar Mi Kaaza en wij geven wat we kunnen. We waren al twee keer am bassadeur voor de actie ‘Ik koop lokaal in Wevelgem’.”
Waarom ben je lid geworden van Markant? “Ik mocht op een van hun ledenavonden een kaasbuffet ver zorgen, zo kwam ik met hen in contact en werd ik lid. Dankzij Markant heb ik al nieuwe dingen ontdekt. Ook het netwerk van Markante vrouwen vind ik heel interessant.”
Vaak delen Markante zaken een voordeel uit. Jij ook? “Leden van Markant krijgen bij ons 5 procent korting.”
Op 1 oktober 2022 trad het nieuwe koninklijk besluit rond het re-integratietraject voor arbeidsongeschikte werknemers in werking. Hierdoor wijzigt de codex over het welzijn op het werk in verband met het reintegratietraject op enkele belangrijke punten. We zetten graag de belangrijkste voor jou op een rij.
De adviserend arts van de mutualiteit kan –in tegenstelling tot vroeger – geen re-integra tietraject meer aanvragen.
De arbeidsarts zal vanaf de nieuwe wetgeving slechts drie mogelijke beslissingen kunnen nemen in plaats van vijf:
• Beslissing A: De werknemer is tijdelijk ongeschikt, maar zal op termijn het over eengekomen werk hervatten. In afwachting daarvan zal de werknemer aangepast of ander werk kunnen uitvoeren.
• Beslissing B: De werknemer is defini tief ongeschikt voor het overeengekomen werk, maar zal in plaats daarvan wel aan gepast of ander werk kunnen uitvoeren.
Cijfers tonen aan dat hoe sneller een re-in tegratietraject opgestart kan worden, hoe hoger de slaagkansen voor de re-integratie voor langdurig zieke werknemers. Tot op heden kon je als werkgever pas na 4 maanden arbeidsongeschiktheid een re-integratietra ject opstarten. Vanaf 1 oktober 2022 zal dat al na 3 maanden mogelijk zijn. De werknemer hoeft daarentegen geen wacht termijn te respecteren en kan onmiddellijk een re-integratietraject opstarten.
• Beslissing C: De arbeidsarts beslist dat het om medische redenen voorlopig niet mogelijk is om een re-integratiebeoordeling te doen, waardoor het re-integratietraject wordt afgesloten. De werkgever of werk nemer kan ten vroegste na 3 maanden een nieuw traject opstarten.
Na de beslissing van de arbeidsarts zal de werkgever moeten onderzoeken of er aange past of ander werk kan worden aangeboden via een re-integratieplan. Als de werkgever
meent geen aangepast werk te hebben, stelt hij of zij een gemotiveerd verslag op. De nieuwe termijnen voor het opmaken van een re-integratieplan of gemotiveerd verslag zijn 63 kalenderdagen (in plaats van 55 werkdagen) na een beslissing A en 6 maanden (in plaats van 12 maanden) na een beslissing B. Hierbij moet de werkge ver ook rekening houden met het recht op redelijke aanpassingen voor personen met een handicap.
Een van de belangrijkste wijzigingen is on getwijfeld de loskoppeling van de medische overmacht van het re-integratietraject.
Vroeger moest een werkgever of werknemer verplicht een re-integratietraject opstarten om de arbeidsovereenkomst te kunnen beëindigen wegens medische overmacht. De nieuwe wetgeving voorziet een aparte procedure voor medische overmacht die op gestart kan worden na een periode van 9 ononderbroken maanden arbeids ongeschiktheid
De loskoppeling heeft tot doel om de focus van het re-integratietraject voortaan enkel te leggen op het re-integreren van de ar beidsongeschikte werknemers.
Voor de inwerkingtreding van deze nieuwe procedure voor medische overmacht moet eerst artikel 34 van de wet op de arbeids overeenkomsten nog aangepast worden.
Voorlopig zal medische overmacht mogelijk blijven voor de B-beslissingen die na 1 okto ber genomen worden:
• als de werknemer niet wenst in te gaan op het re-integratieplan tot aangepast werk,
• ofwel als de werkgever in een verslag motiveert waarom hij of zij geen moge lijkheid ziet tot aangepast werk.
Voor een D-beslissing (zie eerdere wetge ving) die voor 1 oktober werd genomen, zal de werkgever de medische overmacht nog kunnen inroepen, zolang het aange paste artikel 34 niet in werking is getreden.
Hetzelfde geldt voor C-beslissingen die voor 1 oktober werden genomen, waar de werkgever een gemotiveerd verslag heeft opgemaakt, of waar de werknemer het plan voor aangepast werk heeft geweigerd.
Meer informatie op www.liantis.be. ■
• Geboren op 5 augustus, 1978 in Leuven
• Meeting Directeur Allianz Memorial Van Damme
• Logopedist aan de Leidstar school in Laken
• Ambassadrice voor SOS Kinderdorpen
• Voorzitter Belgian Olympian Association
• Studeerde logopedie en audiologie (KU Leuven) en haalde een postgraduaat meertaligheid aan de Thomas More hogeschool in Antwerpen
• Belgisch recordhouder voor de 100 m, 200 m en 4 x 100 m lopen
• Nam deel aan de Spelen in 2004 en 2008, waar ze met Elodie Ouédraogo, Hanna Mariën en Olivia Borlée zilver –later werd dat goud – haalde
Hoe bevalt je nieuwe job? In januari ben je een jaar aan de slag als meeting directeur van de Memorial Van Damme.
“Heel leuk, heel intens. Vooraf had ik met de vorige directeur Cédric Van Branteghem gesproken, maar je weet pas echt wat een job inhoudt als je bezig bent. In ons team zitten mensen die al tien, vijftien jaar de Memorial organiseren, dus kwam ik in een goed geoliede machine terecht. Als atleet heb ik elf keer deelgenomen aan de atletiekmeeting en nadien was ik er altijd bij. Behalve toen ik hoogzwanger was – ik paste zelfs niet meer in de stoeltjes (lacht). Maar nu pas weet ik hoeveel er komt kijken bij de organisatie van zo’n evenement. We werken een heel jaar toe naar een hoog tepunt. Het puur organisatorische werk doen de eventmanagers. Het belangrijkste aan mijn rol is het overzicht bewaren en het contact onderhouden met sponsors, partners, officiële instanties, de Diamond League en World Athletics.”
Ik las dat je man je wat te soft vond, voor deze job. Wat bedoelde hij, en had hij een punt? “(Lacht) Goh, ik vermijd van nature conflicten, maar die kan je in deze functie niet altijd uit de weg gaan. Soms moet je lastige boodschappen overbrengen. Bijvoorbeeld aan atleten uitleggen dat ze de baan die ze wilden, niet krijgen. Als ik kritiek moet geven, pak ik het altijd zo constructief mogelijk aan. Het ligt niet in mijn aard mensen af te breken. Ik vind dat ik het tot dusver oké heb gedaan. Een job leer je al doende. Je mag er niet van uitgaan dat iedereen altijd het allerbeste met je voorheeft, maar ik wil niet de hele tijd wantrouwig zijn, dat is geen fijne manier om in het leven te staan.”
“En ja, het kan zeker ook handig zijn om conflictvermijdend te zijn. Hard tegen hard is niet altijd de goede manier: misschien zijn er al genoeg haantjes (lacht).”
Hoe zou je je leiderschapsstijl omschrijven?
“Ik ben zeker niet het type leider dat zegt: zo moet het, en nu voeren jullie het uit. Ik geloof in wederzijds respect en zoek altijd de dialoog op.”
Je bent de enige vrouwelijke directeur binnen de Diamond League, waar jullie deel van uitmaken. “Bij andere atletiekmeetings zijn er vrouwen betrokken zonder dat ze de titel directeur hebben, binnen de Diamond League ben ik inderdaad de enige. Op dat vlak is het nog een mannenwereld, maar qua gendergelijkheid scoort atletiek goed. Zo worden mannen en vrouwen binnen de atletiek al sinds 1995 evenveel betaald. Dat is lang niet in alle sporten zo.”
Besef je dat je een voorbeeldfunctie hebt voor meisjes? “Ergens wel. In de Belgische sportwereld nemen steeds meer meisjes deel aan bepaalde sporten en er is al meer aandacht voor bijvoorbeeld vrouwenwielrennen en vrouwenvoetbal. De grootste onevenwichten zie je in de rollen naast het veld: denk aan coa ches en bestuursfuncties. Daar zijn verschillende oorzaken voor, maar een van de oplossingen is dat vrouwen in bepaalde verant woordelijke functies zich tonen. Zodat meisjes zien dat zo’n rol in ieders mogelijkheden ligt en vanzelfsprekend vinden. Dat is belangrijk om het pad te effenen voor de volgende generatie.”
Brengt het ook een bepaalde druk met zich mee? “Mogelijk wordt een fout die je maakt, uitvergroot, maar ik ervaar daardoor niet meer stress en vind ook niet dat alles perfect moet gaan. Ik ben dan wel de enige vrouwelijke Diamond Leaguedirecteur, binnen ons team werk ik met veel vrouwen samen. (Somt op) Een van onze projectmanagers is een vrouw, net als de CEO van hoofdsponsor Allianz, en de brandmanager met wie ik het meest samenwerk, is een vrouw met een hoofddoek. Binnen het bedrijf zijn ze heel erg bezig met diversiteit en inclusie.”
Wat heb je het afgelopen jaar over jezelf bijgeleerd? “(denkt na) Ik had deze job nog nooit gedaan, dus die lag buiten mijn comfortzone. Een paar keer heb ik mezelf herinnerd aan iets wat ik al wist van in mijn tijd als atlete en van toen ik mama ben geworden: dat je bijna altijd meer kan dan je zelf denkt. Dat is een boodschap voor iedereen.”
“Als belangrijkste woordvoerder van ons evenement kreeg ik al veel goede commentaren, ook van onze partners: dat deed me ple
zier. Ze verwachten dat je er je eigen stempel op drukt, maar het blijft spannend in hoeverre je echt je eigen weg mag bewandelen.”
Hoe heeft je carrière als atleet je geholpen? “Als atleet moet je van alles doen. Je bent soms fotomodel, je moet netwerken, spreken op persconferenties en evenementen, je ontmoet ministers… Dat zijn verschillende rollen die je leert opnemen en niet op school leert.”
In 2008 liep je je laatste race, die je won, op de Memori al Van Damme. Je bent gestopt op een hoogtepunt. “Het was de laatste keer dat ik mijn spikes heb aangedaan. Ik voelde toen, vooral mentaal, dat het genoeg was geweest. Ik heb misschien geen superlange carrière gehad zoals de Borlées, maar de jaren tussen 2001 en 2008 waren wel een zeer inten se periode. Ik heb het altijd goed gedaan, met af en toe eens een jaartje wat minder, maar verder ging het steeds in stijgende lijn. Achteraf gezien had ik er misschien een jaar of twee kun nen bij doen, maar eens je met een kinderwens in je hoofd zit, kan je die moeilijk lossen. Ik wilde heel graag aan dat gezinsleven be ginnen. Bovendien had ik fysiek last van mijn achillespees en was er een probleem met de aanhechting van mijn bil. Ik wilde stoppen op een moment dat ik zelf wilde.”
“Het eerste jaar nadat ik gestopt ben, gingen we op reis naar Congo, ben ik bevallen, we zijn getrouwd, we hebben gebouwd… Naar al die dingen keek ik allang uit. Een zwart gat heb ik nooit gevoeld.”
Je wilde altijd een kroostrijk gezin, niet?
“Ik kom zelf uit een gezin met vier kinderen en heb dat altijd heel tof gevonden, met zo veel leven in huis en mijn man komt ook uit een gezin met zes kinderen. Ik kon me niet voorstellen om maar één kindje te hebben, zelfs twee vond ik veel te weinig! We hebben er vier.”
Heeft het ouderschap je evenveel voldoening gebracht als je had verwacht?
“Ik ben dolgraag mama. Ik vind het heel fijn om tijd door te brengen met mijn kinderen en van alles met hen te doen. De eerste heb ik gekregen in 2009. Wat later, toen ik voor onze drie kleine kinderen de voornaamste zorgdrager was, voelde ik wel de behoefte mezelf te ontwikkelen. Want altijd de was en de plas doen… is zo vermoeiend! (lacht) Ik was ook ambassadrice van SOS kinderdorpen, gaf keynotespeeches in bedrijven en werd voorzitter van de Belgische Vereniging van Olympiërs, maar zelfs dan wilde ik mezelf verdiepen in iets.”
“Een buurvrouw die op een lagere school werkte, vertelde op een gegeven moment dat ze veel hulp nodig hadden en vroeg of ik – al was het maar een voormiddag per week – kon komen voorlezen. Dat vond ik echt leuk, op een schooltje in centrum
Brussel. Dat bracht me op het idee een postgraduaat te doen rond meertaligheid, want ik had al een diploma logopedie.”
En dat doe je nog steeds. Sterk. “Het Laatste Nieuws had het in dat verband over ‘multitasken voor gevorderden’. Maar ik ben een ramp in multitasken (lacht). Ik wil een duidelijke planning. Niet dat ik tilt sla als er iets onverwachts gebeurt, maar structuur geeft een bepaalde rust in mijn hoofd, heb ik gemerkt nadat ik ben gestopt met atletiek. Ik zocht die bewust weer op.”
Beseffen je kinderen dat hun moeder Belgisch recordhou der is van de 100 meter, in 11:04 seconden, de 200 meter in 22:20 seconden en de 4 x 100 in 42:54 seconden? “De cijfers kennen ze niet, maar ze weten ongeveer wat hun mama gedaan heeft. Ze vinden het altijd grappig, als mensen een selfie vragen: ‘Mama, die mensen kennen jou!’ Waar wij wo nen, in Sint-Genesius-Rode, wonen veel Franstaligen en ander staligen. Het is hier wat internationaler, dus mensen kennen me wat minder. In het begin voelde het als een verademing, om niet meer de hele tijd aangesproken te worden.”
Is het belangrijk dat je kinderen zien dat hun moeder werkt?
“Ze moeten vooral zien dat ik doe wat ik graag doe en dat mijn man en ik samen als ouders bijdragen aan de opvoeding. Mijn mama was huis vrouw en heeft alles voor ons gelaten.
Ik weet nog dat we als kinderen, toen we ouder werden, zeiden: ‘Doe voor al je eigen hobby, we trekken ons plan!’ Maar dat kon ze he laas moeilijk (lacht). Sowieso heb ik veel respect voor mama’s en papa’s die ervoor kiezen thuis te blijven. Soms lijkt het alsof er iets mis is met die keuze en dat is niet zo.”
Klopt, alleen kan die beslissing zich later wreken. Bij een scheiding blijft de partner die is thuisgebleven voor de kinderen vaak achter zonder volwaardig pensioen. “Dan zijn ze niet beschermd, dat is niet oké. In die zin wil ik dat onze kinderen weten dat ik niet afhankelijk ben van mijn man en hij niet van mij. We kunnen voor onszelf zorgen en tegelijk zorgzaam zijn voor elkaar.”
Verandert het ouderschap hoe je naar het leven kijkt? “Zeker. Ik ben meer beginnen nadenken over klimaatverande ring, je vraagt je sneller af hoe we het hier achterlaten voor hen. En ik sta veel meer stil bij alles wat kinderen te zien krijgen in de media, en hoe ze onbewust gebrainwasht worden. Hoe ze bijvoorbeeld zelden, ik zeg maar iets, zelden een advocate van Afrikaanse origine op tv tonen. Met het belang van diversiteit was ik voordien wat minder bezig. Als ik kinderboeken koop, let ik erop dat de hoofdpersonages niet steeds blank zijn, met blond haar en blauwe ogen.”
‘Ik wilde stoppen op een moment dat ík dat wilde’
Jullie zijn een gemengd gezin, want je man is van Afrikaanse afkomst. Krijgen jullie te maken met racisme?
“Tot dusver valt het heel goed mee voor de kinderen. Op school zijn er leerlingen van een verschillende afkomst, dat helpt. Er is al veel veranderd. Ketnet doet meer moeite om meer diverse gezichten in beeld te brengen dan tien jaar geleden, en dat voel je. Disney ook, bijvoorbeeld met de nieuwe film van De kleine zeemeermin. We proberen onze kinderen respect voor zichzelf en voor anderen mee te geven, ongeacht hun afkomst of godsdienst. Ik wil niet dat ze bevooroordeeld zijn als ze mensen ontmoeten omdat ze anders zijn.”
Zou je je kinderen een carrière in de atletiek aanraden?
“Zeker. Het heeft me alleen maar positieve zaken gebracht. De verre reizen hebben mijn ogen geopend. Verder versterkt het je doorzettingsvermogen en leert het je respect te hebben voor ie dereen. De atletiekwereld vond ik ook nog een redelijk gezonde wereld, in vergelijking met andere sporten.”
Droom je nog over wedstrijden?
“Heel soms. Laatst droomde ik dat op een wedstrijd was, maar niet de juiste spikes bij me had, en een an dere keer was ik in verwachting en moest ik een wedstrijd lopen ter wijl mijn pak niet goed paste (lacht). Grappig hoe dromen altijd hetzelfde stramien hebben waarbij er iets fout loopt. Zoals studenten jaren later dromen dat ze voor het verkeerde vak hebben geblokt voor hun exa men.”
Herinner je je nog hoe je dat in 2016 te weten bent gekomen?
“Er is niet één afgelijnd moment, het was al een tijdje aan het rommelen. Het begon met een Russische atlete die ging praten met een Duitse journalist, die daar een reportage over gemaakt heeft, waarna het WADA (Wereldantidopingagentschap, red.) de zaak ernstig ging onderzoeken en opnieuw die stalen ging controleren. We wisten dat dat zou gebeuren, maar dachten nog dat Rusland dat zou gaan aanvechten. Het gebeurt bijna nooit, dat ze iemand na acht jaar schrappen uit de resultaten: dat is een hele procedu re. Pas toen we hoorden dat Rusland geen klacht zou indienen, werd het duidelijk dat wij dan goud hadden gewonnen. Ik zat in de auto, toen ik dat hoorde van een journalist.”
Wat dacht je toen? “Nog altijd ongeloof. We konden het pas echt geloven toen ze die gouden medaille rond onze nek hebben gehangen, in het Koning Boudewijn Stadion, op de Memorial, in september 2016. Een fijn moment, met onze families in de tribunes. Ik had drie kleine kindjes die niet goed be grepen waarom ik plots een medaille kreeg (lacht).”
Leidde jij al een gedisciplineerd leven, op de leeftijd van je oudste nu? “Vince is 13. Ik startte pas met lopen op mijn veertiende en zat al in het vijfde of zesde middelbaar toen ik serieus aan competitie begon te doen.”
Dan ben je ook een beetje een laatbloeier: daarover gaat het dossier in dit nummer. Wilde je altijd al atleet worden?
“Eigenlijk niet. In vriendenboekjes schreef ik altijd dat ik dwars fluitlerares wilde worden. Ik was altijd wel sportief en speelde graag buiten, maar ik dacht nooit: later wil ik deelnemen aan de Olympische Spelen. Dat kwam pas veel later.”
Met jullie gouden medaille waren jullie met het Belgische estafetteteam op een bepaalde manier ook laatbloeiers. Want aanvankelijk ging het goud in 2008 naar Rusland en haalden jullie zilver en Nigeria brons. Pas acht jaar later, in 2016, werd het staal van Joelia… Sorry, ik weet niet hoe je haar achternaam zegt… “(spreekt de naam feilloos uit) Tsjermosjanskaja positief bevonden. Zij zijn dan als team gediskwalificeerd.”
“Een maand of drie hebben we bei de medailles gehad, maar later wer den we dan toch opgebeld om die zilveren uit Peking terug te geven. Maar onze gouden medailles zijn niet die van de Russinnen, want die hebben ze, voor zover ik weet, nooit teruggegeven.”
Toen ik je ooit interviewde aan het begin van je carrière, was de titel: ‘Ik heb nog nooit gewonnen van een vrouw met een snor.’ Het ging over vermoedens van doping, al bleef je erg voorzichtig, want een vrouw kan uiteraard haargroei hebben op haar gezicht.
“(Lacht) Tsjermosjanskaja had geen snor, hoor! Goh, meestal krijg je vermoedens door een combinatie van zaken. Bijvoorbeeld wanneer mensen bijna nooit meedoen aan de internationale meetings en altijd rond de thuisbasis blijven om zo niet getest te worden. Rusland had destijds niet zo’n goede naam. In die do cumentaire zag je hoe die meisjes afgeschermd werden en aan gemoedigd om middelen te nemen. Je kan hen dat niet kwalijk nemen, omdat ze in dat systeem zaten.”
“Weet je, we waren in Peking echt ontzettend gelukkig met dat zilver. Die medaille was al boven de verwachtingen, we hebben daar echt gevierd. Als je vierde bent geworden en destijds met lege handen naar huis bent gegaan, is het veel erger achteraf te horen dat anderen het niet eerlijk hebben gespeeld. Niemand van ons is verbitterd geraakt. Er zijn veel andere resultaten waarbij er ook foute dingen zijn gebeurd en waar het resultaat nooit aangepast werd. Wij hebben het geluk dat het voor ons wel rechtgezet is geweest.” ■
‘Laatst
Van plasongelukjes bij het niezen tot pijn bij seks: als er iets iets niet goed loopt met de bekken bodem, dan kan dat vervelende gevolgen hebben. Toch wordt er over al deze zaken amper gesproken. Hedwig Neels is bekkenbodemkinesitherapeut en helpt het taboe te doorbreken.
Tekst Geertrui Nees
Veel vrouwen hebben al weleens gehoord van de bekkenbodemspieren zon der te weten wat de bek kenbodem nu precies is. “Stel je deze voor als een soort hangmat die ophangt in je beenderige bekken”, legt Hedwig Neels uit. Ze is auteur van Het bekkenbodemboek en oprichtster van het online platform www.thepelvicfloor. be. “De bekkenbodem bestaat groten deels uit spier- en bindweefsel, maar bevat ook zenuwen en bloedvaten. In de bekkenbodem lopen spieren van je schaambeen tot je staartbeen en van de ene naar de andere zitbeenknobbel.”
De bekkenbodem heeft verschillen de functies. De sluitende en openende functie helpt urine, stoelgang en wind jes ophouden. Verder ondersteunt de bekkenbodem de organen in het kleine bekken zoals de blaas, baarmoeder en endeldarm. Daarnaast is er een seksuele
functie: hij maakt seksuele betrekkingen mogelijk en speelt een rol in het opbou wen en ondersteunen van een orgasme. De stabiliserende functie, tot slot, draagt bij aan je core stability en behoort samen met je buik-, rug-, heup- en bilspieren tot het centrale spierkorset van je lichaam.
“De meest voorkomende klacht van vrouwen met een zwakke bekkenbodem is urineverlies”, vertelt de kinesithera peute. “Dit kan gaan van het niet kun nen ophouden van je plas bij sporten, niezen of hoesten tot het bijna perma nent ervaren van een sterke drang om te moeten plassen. Daarnaast zijn er veel vrouwen die kampen met stoelgangpro blemen waarbij ze windjes niet kunnen ophouden en/of ongelukjes hebben met vaste of lopende stoelgang. Net het tegenovergestelde is ook mogelijk: de drang voelen om naar het toilet te moe
ten, maar juist niet makkelijk stoelgang kunnen maken.”
Een op de twee vrouwen heeft in haar leven last van urineverlies, een op de acht verliest stoelgang of wind. Ook pijnklachten komen vaak voor, in de geslachtsdelen tijdens seks of in de bek kenzone tijdens dagelijkse activiteiten. “Sommige vrouwen ervaren een druk kend gevoel, alsof er een bal naar be neden komt. Dan spreken we over een verzakking van een van de organen in het kleine bekken.” Toch is de kinesithe rapeut resoluut: “Het is niet omdat het veel voorkomt, dat het daarom normaal is en je er niets aan zou kunnen doen.”
Deze problemen zijn signalen dat er iets mis is met je bekkenbodem. Tijd dus om in actie te schieten en je te laten begelei den door een specialist. Soms zal hij of zij deze oefeningen aanraden. Vrouwen die bevallen zijn, kennen deze mogelijk als de postnatale kinesitherapie-oefenin gen die ze als huiswerk meekregen uit het ziekenhuis. Logisch, want de bekkenbo dem wordt zwaar belast tijdens de zwan gerschap doordat hij de organen in het bekken (de blaas, baarmoeder en dar men) ondersteunt. Maar ook vrouwen die nooit zwanger zijn geweest kunnen klachten hebben. “Vaak zien we daar bijvoorbeeld een te strakke bekkenbo dem”, zegt Neels. “Ook na de menopau ze komen de klachten terug omdat de hormoonverandering daar gaat zorgen voor het algemeen verzwakken van het bindweefsel en spieren meer gaan ver vetten.”
Is je bevalling al een aantal jaren achter de rug en heb je toen niet aan het bek kenbodemtrainen gedaan? Geen nood, je kan het altijd nu aanpakken. Om je bekkenbodem in topconditie te houden is het belangrijk ze frequent te blijven trainen. We lijsten vijf oefeningen en tips op waarmee je alvast aan de slag kan. 1. Span je bekkenbodem maximaal kort aan en ontspan weer. Herhaal dit tien
keer en wissel per reeks van houding: liggend, zittend, staand… Adem tussen elke opspanning goed uit.
2. Span je bekkenbodem maximaal aan, houd 6 tot 10 seconden aan en ontspan weer. Herhaal dit tien keer en wissel per reeks van houding: liggend, zittend, staand… Geef je bekkenbodem vol doende rust tussen elke aanspanning.
3. Voel je een plasdrang opkomen en ben je bang dat je niet tijdig op het toilet geraakt of heb je de indruk dat je blaas overactief is, span je bekkenbodem dan een paar keer kort en krachtig aan. Zo stuur je het signaal naar je hersenen dat de poorten nog gesloten moeten blijven en zal je blaas kalmeren.
4. Als je ’s nachts of ’s ochtends moet op staan voor een volle blaas en je bent bang dat je niet tijdig op toilet geraakt, kan het helpen eerst even op de rand van het bed te gaan zitten en een paar keer je bekken
soms wordt er een anti-incontinenties ling of bandje geplaatst ter hoogte van de plasbuis en er bestaat reconstructieve chirurgie bij bekkenorgaanverzakkingen.
bodem op te spannen voor je rechtstaat om naar het toilet te wandelen.
5. Probeer bij hoesten of niezen jezelf op te richten naar boven in plaats van in elkaar te krimpen. Zo gaat de druk meer naar boven in plaats van naar beneden. Je benen kruisen kan hier ook helpen.
Merk je dat je er met oefeningen alleen niet komt, vraag dan aan de huisarts, die je kan doorverwijzen naar een uroloog, gynaecoloog of een andere specialist. Afhankelijk van het precieze probleem, kan een oplossing gezocht worden. Dat kan gaan van medicatie om je blaas rus tiger te maken tot pessaria die de vagi na beter ondersteunen bij verzakkings klachten. Ook chirurgie is een optie:
Vrouwen met bekkenbodem problemen vermijden seks vaak, dikwijls uit angst om tijdens de seks last te hebben van urine- of stoelgangver lies of omdat het hebben van seks pijnlijk is. Toch blijkt seks een positieve invloed te hebben op de staat van je bekkenbodem. Seks zorgt voor een be tere doorbloeding, waardoor je weefsel soepeler blijft en laat dat nu net hetgeen zijn wat afneemt bij een laag oestro geengehalte, zoals het geval is tijdens de menopauze. Andersom zal een gezonde bekkenbodem bijdragen tot een betere seksbeleving. Het werkt dus in twee rich tingen.
Veel gespecialiseerde kinesitherapeuten werken met biofeedbacksondes. Een vaginale of anale sonde wordt dan in gebracht en verbonden met een toestel dat je aan de hand van grafieken toont hoe je spieren werken. Handig, want je voelt niet altijd precies welke spieren je aan het trainen bent. “Daarom groeit
de markt van de bekkenbodemtrainers de laatste jaren sterk. De eenvoudigste bekkenbodemtrainers zijn kleine vagina le hulpmiddeltjes die je opsteekt, onge veer zo groot als een tampon en met een staafje dat uitwendig zichtbaar blijft”, aldus de kinesitherapeute. “Als je oefent en je bekken- bodemspieren in- en op waarts trekt, zul je het staafje neerwaarts zien kantelen. Het geeft je wat extra feedback.”
Hoewel deze trainers kunnen helpen, maakt Neels graag een kanttekening: “Zeker bij deze DIY-trainers is het be langrijk dat je je goed inleest voor je er eentje koopt. Sommige trainers meten enkel de druk en dan bestaat de kans dat je eigenlijk een verkeerde neerwaartse druk uitoefent en de app toch aangeeft dat je goed bezig bent. Zorg dus dat je zeker een trainer kiest die ook een op waartse beweging gaat meten en laat je toch best altijd begeleiden door een ge specialiseerde kinesist.”
Wil je weten of je eigen bekkenbo dem gezond is? The Pelvic Floor Self check is een online screeningstool om vrouwen te helpen hun eigen bekkenbodemgezondheid in kaart te brengen. Onlangs werd ook het oefenprogramma The Pelvic Floor gelanceerd om op je eigen tempo oefeningen te doen. Neem een kijkje op www.thepelvicfloor.be en volg @thepelvicfloor op Instagram en Facebook om mee het taboe te doorbreken. ■
WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be
“KBC
Vooruitgaan.
De mooiste beweging die je als ondernemer kunt maken. Nog mooier wordt het wanneer er iemand met je meebeweegt. Dat meebewegen, dat doet KBC als bank en verzekeraar. Ben je een beginnende zelfstandige of heb je een kmo of een internationaal bedrijf?
We staan je altijd bij met advies.
Want we weten: als ondernemingen vooruitgaan, gaat iedereen mee vooruit. Durf dromen. Durf plannen. Durf vragen. We zijn altijd nabij.
Via Kate en KBC Mobile, KBC Live en onze kantoren en verzekeringsagentschappen.
“Met de hulp van KBC konden we investeren in een gloednieuw productieproces.”
Mirjam Vandoorne, slakwekerij Desmet
“Via Start it @KBC heb ik mijn droom concreet kunnen maken.”Jan
Verlinden, oprichter van Ritchie
speelde een belangrijke rol in de globalisering van ons bedrijf.”Luc
Vandenbulcke, CEO DEME Group
Na je vijftigste nog die ene droom, die soms al jaren meegaat, najagen. Waarom niet? Laat je inspireren door deze laatbloeiers. ‘Ik heb nu meer lef dan vroeger.’ Tekst Ann-Marie Cordia en Lut Geypens • Illustraties Flore Deman
MARILEEN VANDENBERGHE (64) BEGINT NOG MAAR NET ALS ADVOCATE
“Na mijn middelbare studies had ik genoeg van school en wilde ik niet meer verder studeren. Ik vond een job als apothekersassisten te in Gasthuisberg in Leuven en leerde al doende. Dat werk heb ik 20 jaar lang gedaan. Door vrijwilligerswerk leerde ik de milieube weging Natuurpunt kennen en dat werd mijn nieuwe werkgever voor de volgende zeven jaar. De daaropvolgende tien jaar werkte ik achtereenvolgens op een federaal en een Vlaams kabinet, en daarna als beleidsmedewerker in het Vlaams Parlement, nog steeds in de sector milieu en ruimtelijke ordening.” “Ik koesterde al een tijdje het verlangen om een se rieuze studie aan te vatten, meer bepaald rechten. Maar met een man die ook werkte en vier kinde ren was dat niet evident. Toen de oudste twee op eigen benen stonden en de jongsten op kot waren, vond ik dat de tijd rijp was. Ik was 51 en begon aan mijn rechtenstudies als werkstudent aan de VUB. Gedurende zes jaar heb ik hard gestudeerd en noodgedwongen mijn sociaal leven on hold gezet. Na mijn studies was het voor mij duidelijk dat ik advocaat aan de balie wilde worden, maar daarvoor moest ik eerst een stageplaats vinden. En dat lukte maar moeilijk. Was het mijn leeftijd? Op de ene plaats werd me dat duidelijk gezegd, bij de andere had ik er het ra den naar.”
“Intussen had ik in de loop van mijn universitaire opleiding een grote interesse ontwikkeld voor migratierecht. Ik ging aan de slag bij Atlas, de Antwerpse poot van het Agentschap Integratie en Inburgering. In die kringen vond ik dan toch een stagemeester, waarbij ik momenteel de laat ste maanden van mijn driejarige stage afwerk. Dan begin ik aan mijn officiële loopbaan als advocaat. Hoelang ik dit wil doen? Als ik gezond mag blijven, dan hoop ik dit werk nog lang te kunnen uitoefenen. Voorlopig heb ik zeker geen einddatum in gedachten. Ik sta nog maar aan het begin.”
32-jarigen. Tijdens de week staat de wekker om 6 uur. Ze neemt auto, trein en fiets tot op haar werkplek in Hoboken, toch algauw drie uur heen en weer. Twee tot drie keer per week doet ze aan crossfit, een combinatie van gymnastiek, fitness en gewichtheffen. Ze is nog steeds vrijwilliger bij Natuurpunt en Bij ons thuis, een vrijwilligersorganisatie die zich inzet voor vluchtelingen, en dan volgt ze ook nog een avond in de week Arabisch. “Dat komt me goed van pas op mijn werk. Cliënten zijn aangenaam verrast als ik ze in hun taal aanspreek. Dat breekt meteen het ijs.”
En dan is er nog de blijvende drang om bij te leren. “Ik denk dat dit komt doordat ik als jongere niet verder heb gestudeerd. Anderen krijgen klamme handen bij het idee van nog eens studies en examens, maar mijn leergierigheid is onbegrensd. Of ik nog andere grote, urgente dro men heb? Ik ben niet het type dat droomt van we reldreizen, maar er zijn wel dingen die ik nog wil doen. Een cursus historische cartografie volgen, bijvoorbeeld. Maar dat kan wachten.”
“Werk en vrije tijd lopen voor mij door elkaar. Tijdens de werkuren is mijn werk mijn werk en daar na is het mijn hobby. Ik heb twee telefoons: de rode is voor het werk, maar die gaat overal mee, ook op reis.”
Marileen is dan wel 64, ze lijkt de energie te hebben van twee
Marileen heeft drie kleinkinde ren en er zijn er nog drie op komst. “Met een goedgevul de agenda is tijd maken voor de kleinkinderen een kwestie van plannen. Als ze me tijdig vragen om de kinderen op te vangen, dan is dat geen pro bleem. Structureel oppassen kan ik niet en ad hoc insprin gen meestal ook niet. In geval van nood is er mijn man, die met pensioen is. Hij verdient ook de nodige credits in dit verhaal. Hij bereddert grotendeels het huis houden. Zonder zijn steun zou ik dit allemaal niet kunnen doen.” “Ik vind het logisch dat je in de loop van je leven andere dingen gaat doen. Het helpt om fris en energiek te blijven. Mensen zien soms drempels die er niet echt zijn. Je moet natuurlijk de omstan digheden in acht nemen, maar vaak is er veel meer mogelijk dan je denkt. Volg je dromen. Het kost allicht wat inspanning, maar het loont.”
‘IkINGE LOUF (58) STARTTE VIER JAAR GELEDEN MET HET COSMETICAMERK OY
“Reeds als kind droomde ik ervan om apotheker te worden. Mijn papa was dierenarts en had een praktijk met een kleine apotheek eraan verbonden, om bereidingen te maken. Ik vulde als kind flesjes met water en verpulverde krijt om ze kleurtjes te geven, waarna ik er etiketten op plakte die aanduidden voor welke aan doeningen ze dienden. Zelfs de geur van een apotheek trok me aan. Ik hoefde niet lang na te denken over wat ik later wilde studeren (lacht).”
“Na mijn studie in Leuven werkte ik in verschillende apotheken en zocht ik een tijdje naar een apotheek om over te nemen in regio Ieper. Maar mijn man is de vijfde generatie in een fami lie van verzekeringsmakelaars, dus hebben we samen zijn familiekantoor kantoor verder uitgebouwd. Om zelf verzekeringsmakelaar te worden volgde ik opleidin gen in avondschool. Blijven studeren en expertise opbouwen is een rode draad in mijn leven. Zo organiseerde ik ook onder meer via Voka Ladies seminaries voor ondernemende vrouwen in onze vakantiewoningen in Bulgarije. Het jaar dat on derneemster Conny Vandendriessche meereisde als coach, was het thema ‘ambitie’. Zij stimuleerde me om mijn idee waar ik al jaren mee rondliep tot een product uit te werken: na die trip heb ik de stap gezet. Ik vond het altijd onlogisch dat je ’s ochtends doucht met een zeep die lekker geurt, waar na je een deo gebruikt, maar later weer het zweet kan rui ken op stressvolle momenten. Als pubers kregen mijn zonen gele vlekken op hun lieve lings-T-shirts door te sporten. Ik heb een totaal ander deo product ontwikkeld. In plaats van geurtjes te verdoezelen voorkomt het dat ze er überhaupt komen. Ik noem het een pre-odorant, want het werkt preventief. Je smeert het voor je gaat douchen onder je oksels en laat het even intrekken, waarna je het afspoelt. Het werkt als een zeep en zorgt ervoor dat bepaalde bac teriën niet gaan overwoekeren. Een gezond microbi oom is belangrijk, dus het doodt niet alle bacteriën, maar maakt juist plaats voor een gezondere en diver sere huidflora.”
Inge heeft dan twintig jaar gewerkt als verzekeringsmakelaar, waarvan de laatste jaren overlapten met de opstart van Oy. “Ik volgde een lang traject bij VLAIO, het Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen, en schreef daarvoor een soort thesis, inclusief een marktonderzoek en financieel plan. Ik denk niet dat ik dit had kunnen doen toen de kinderen nog klein waren. Maar dat is niet het enige voordeel van pas te starten op latere leeftijd. Toen ik jonger was, had ik waarschijnlijk minder de rust en volharding gehad. Ik heb me omringd met experts en samen hebben we twee jaar aan de juiste formule gesleuteld in ons laboratorium. Het eurekamoment kwam pas bij de 271ste die ik uitprobeerde. En dan moet je nog beginnen om je product te lanceren (lacht).”
“Ook financieel is het nu haalbaarder, omdat mijn man en ik al een spaarpotje hadden. Verder had ik een enorm netwerk dat ik durfde aan te spreken – zowel dat van mijn man als het mijne, onder meer via Markant en Artemis. Op mijn dertigste had ik minder lef. Ik ben absoluut een laatbloeier.
In 2019 werd ik finaliste voor de provincie WestVlaanderen voor de beloftes van de WOMED Award. Daar voelde ik dat ik de oudste was als het bijvoorbeeld ging om sociale media, maar ook van dat traject leerde ik bij. Tegelijk ben ik nu een klankbord voor jongere ondernemers.”
Inges twee zonen werken bij haar, Oy care is nu een fami liebedrijf. “De oudste doet de financiën en sales, de jongste ontwerpt onze verpakkin gen en promotiemateriaal en beiden schrijven mee aan de strategie. Intussen hebben we twee gezichtscleansers: een voor de rijpere huid en een voor de acnegevoelige huid. Onze producten zijn top – voor onze deowash vielen we al in de prijzen – maar het blijft knokken voor een plaatsje op de markt. Het liefste wat ik doe, is experi menteren in het laboratorium. Dan voel ik me weer dat meisje dat vroeger flesjes stond te vullen. Maar mijn jongens verbieden me nu om het labo in te gaan: ‘Dat kost geld, nu moet je de baan op!’ (lacht) Ze hebben gelijk. Ik wil er nu vooral voor zorgen dat onze producten meer bekendheid krijgen, want we zitten nu in de volgende fase: van start-up naar scale-up.”
“Laatst herinnerde een oude vriendin me eraan dat ik op school al graag verhaaltjes schreef, waarin ik klasgenoten typeerde. Dat was ik zelf al bijna vergeten. Ik heb vertaler-tolk gestudeerd en vanaf mijn 26ste heb ik altijd als journalist en eindredacteur ge werkt. In de journalistiek hang je steeds vast aan de opzet van het artikel, het medium… Het leek me geweldig eens alle muren te kunnen slopen. Maar ik heb er lang over ge daan om mijn literaire ambities waar te maken. Schrijven brengt niet veel op en als werkende moeder wilde ik er echt zijn voor mijn kinderen. Van mijn keuze om deeltijds te gaan werken heb ik nooit spijt gehad. Het gaat tenslotte om een korte periode en vanaf hun veertiende of vijftien de hebben ze je al minder nodig.”
“Op dit moment heb ik het geluk dat ik een halftijdse job heb die ik heel graag doe, en dat ik de andere helft van de tijd doe waar ik al die tijd van droomde: schrijven. Een paar keer per jaar huur ik een studio aan zee, om me een weeklang af te zonderen. Dat is begonnen toen de kinderen nog thuiswoonden en ik behoef te had aan rust. Ik weet nog hoe ik daar de eerste keer zat, in mijn eentje naar de zee te kijken, en ik mocht mijn zin doen. Hoe tof!
Toegegeven, het duurde drie dagen voor ik iets op papier kreeg (lacht). Ik moest uit dat jarenlange keurslijf geraken: wacht eens, hier is geen huis houden, ik moet hier helemaal niets, behalve schrijven. Het schrijven en die tijd weg van huis zijn een enorme bron van vrijheid, ook nu de kinderen al uit huis zijn. Ik leg mezelf wel telkens een streefdoel op: ik mag niet naar huis zonder minstens 5.000 woorden op papier. Al heb ik eerder last van het omgekeerde: ik kreeg al eens hart kloppingen omdat ik nog zoveel meer wilde schrijven, uit een soort gulzigheid.”
“Voor een laatbloeier is schrijven iets dankbaars, want als je wat ouder bent, heb je ook wat om over te schrijven. Waarmee ik niet bedoel dat het over jezelf moet gaan, wel dat je de verbanden in het leven beter ziet. Je diept personages op een logische manier uit. Je snapt hoe mensen, zoals Erik in mijn roman, de grip op hun leven kwijtraken en vooral: hoe dat komt. Ik trek me ook minder aan wat anderen van het boek vinden. Ik weet goed wat ik wil en laat me niet van dat idee af brengen. Ik heb meer lef.” Erik heeft in De tijdontkenner kansen gemist en vraagt zich af of hij alles nog kan rechttrekken. “Ik geloof erin dat je elke dag opnieuw kan beginnen aan een nieuw, gelukkiger bestaan. Ik ben trouwens een paar keer aan een roman begonnen, maar het vlotte pas echt toen ik een man als hoofdpersonage koos. Toen gingen alle muren naar beneden. De keren dat ik vanuit het standpunt schreef van een vrouw, werd ik toch wat ge hinderd door mijn eigen vrouw-zijn.”
“Terwijl je vroeger mensen zag uitbollen vanaf hun vijftigste, breekt er op deze leeftijd tegenwoordig een nieuwe fase aan. Zeker voor vrouwen en moeders. Het niet-cyclische leven, zonder pms, zwangerschappen of borstvoeding, dat is toch pure winst? Je wordt niet meer afgeleid. Als ik me bedenk dat ik amper zes jaar verwijderd ben van 60 jaar, wil ik daar niet te lang bij stilstaan, moge lijk ga ik me dan slomer gedragen. Ik merk ook hoe anderen reageren als je zegt dat je 54 bent. Dan gaan er – vooral professioneel – toch wat luikjes dicht. Van mij mo gen mensen – in hun hoofd –kiezen hoe oud ze zijn. Ik zie mezelf als een eind-dertiger, begin-veertiger. Zo komen er ook dingen op je pad die bij die levensfase horen (lacht).”
“Natuurlijk kom je jezelf als mens ook tegen, in zo’n studio. Na een dag of drie, vier kan er bijvoorbeeld plots verdriet naar bo ven komen waar je anders nooit bij blijft hangen of in gaat gra ven. Dat beschouw ik als iets positiefs, ik gebruik die emotie om te schrijven.”
“Het enige wat ik heb on derschat, is wat er naast het schrijven komt kijken bij een boek uitgeven. Zo heb ik de indruk dat recensenten – erg vaak mannen – graag jonge vrouwen recenseren, maar niet zo graag oudere. Ook in het feminisme blijk ik nu een laatbloeier te zijn. Omdat ik nu meer ambitie heb, denk ik, en nu pas tegen muren bots. Het patriarchaat is springlevend. (knipoogt) Ik heb nog het geluk dat ze me nog willen uitgeven als oude taart (lacht).”
De tijdontkenner van Ilse Ceulemans, 212 p., is uitgegeven bij Manteau.
Soms heb je wat hulp nodig om uit te zoeken wat je echt wilt, in je leven. Dat is precies wat Annick Ottenburgs (56) doet als zielscoach. ‘Het is niet toevallig dat mensen mij op latere leeftijd vinden.’ Tekst Nathalie Dirix
Hoe ben jij ertoe gekomen om soulcoach te worden?
“Eigenlijk begint mijn verhaal op mijn 33ste, toen ik klierkoorts kreeg. Op het eerste gezicht had ik het toen nochtans maatschappelijk gemaakt: ik had twee universitaire diploma’s – in formatica en economie – op zak en een succesvolle loopbaan als hr-consultant. Toch voelde ik me leeg. Mijn energie was beneden het nulpunt gezakt. Gek genoeg werd dat dieptepunt het begin van een nieuw hoofdstuk in mijn leven. Het werd het startsignaal om aan mijn persoonlijke ontwikkeling te gaan werken. Wilde ik be
ter worden, dan moest ik op ontdekkings tocht in mijn eigen binnenwereld.” “Daar ontdekte ik dat ik vervreemd was van mezelf. Dat ik lange tijd heel wat emoties niet toegelaten had. Het was tijd om die blokkades los te laten. Ik begreep dat mijn lichaam ‘stop’ tegen me zei. Dat inzicht heeft me geholpen om te gaan voelen wat er op me woog en wat me ge lukkig kon maken. Stap voor stap ben ik mezelf gaan terugvinden. Al snel kwam mijn energie terug. Ik had de signalen van mijn ziel begrepen. Met de tijd maakte dat bewustzijn nog iets anders los in mij. Het werd steeds duidelijker voor me dat ik andere mensen wilde helpen om zich be ter te gaan voelen. Zo is met de tijd mijn missie als soulcoach ontstaan.”
Gaat soul-searching dan vooral over de weg naar ons innerlijk vinden? “Het gaat inderdaad over het vinden van jezelf. Wie ben ik? Wat kom ik hier doen? Wat geeft me zin om voor dit leven te gaan? Het zijn essentiële vragen waarop jouw essen tie, je diepere zelf – wat je dus ook je ziel kan noemen – het antwoord al weet.” “In onze westerse wereld
leven we erg vanuit ons hoofd. We denken heel veel en zijn vaak bezig met verwach tingen van anderen. In onze druk-drukdruk-maatschappij gaat het ook vaak om doen. Maar zo zal je je echte zelf niet ontmoeten. Wil je de weg naar binnen vinden, dan wil je vooral naar je hart en lichaam luisteren. Wanneer we de ratrace stoppen en gewoon zijn. Dat doe je door te vertragen, te voelen en ‘in je lichaam te zakken’. Voor sommigen lukt dat met een wandeling in het bos of aan de zee. Anderen hebben dan weer meer aan me ditatie of massage. Belangrijk is dat je iets doet waarbij je je goed voelt en wat jou energie geeft en ontspant. Dat is de plek waar je wil zijn. Daar zal je erachter komen wat met jou resoneert, wat bij jou past en wat je gelukkig maakt.”
Kunnen moeilijke en soms pijnlijke ervaringen ook helpen om in de juiste flow te komen?
“Vaak zijn dat tekens waarbij je ziel je laat weten dat je je niet in de stroming bevindt die voor jou bestemd is. Door ernaar te luisteren, komt er een bewustzijn tot stand. En hoe meer je daar gehoor aan geeft, hoe meer kracht je in jezelf zult voelen.”
Jij ziet veel mensen die op latere leeftijd naar jou komen. Wat drijft deze laatbloeiers?
“Het is niet toevallig dat mensen me op latere leeftijd vinden. Vaak is dat het mo ment waarop hun kinderen al zelfstan diger in het leven staan en er ook meer financiële ruimte is. Een ideale tijd om de wonden van het verleden te helen en een nieuwe weg in te slaan. Wat me opvalt bij deze laatbloeiers, is dat ze hun dromen voeden, waardoor ze sterker worden dan
hun angsten. Ze laten hun leeftijd niet in de weg staan van hun verlangens.”
“Ik denk bijvoorbeeld aan een vijftiger die zich de vraag stelde: ‘Wat wil ik nog met mijn leven?’ Hij begon met boeken te schrijven. Of een vrouw die haar die renartsenpraktijk verkocht en ervoor koos mensen in hun helingsproces te begeleiden. Een andere vrouw die al vele jaren als ma nagementassistent werkte, besloot zich om te scholen tot diëtiste. Nog iemand zette de stap om na twintig jaar bij dezelfde werkge ver een nieuw hoofdstuk in haar loopbaan en persoonlijke leven te beginnen.” “De boodschap die laatbloeiers ons geven is: beter laat dan nooit bloeien. Of zoals de Amerikaanse gynaecologe Christiane Northrup zegt: de menopauze is de ultie me wake-upcall van de ziel. (lacht)”
Hoe kan jij als zielscoach mensen helpen? “Ik bied mensen een veilige ruimte waar
ze helemaal zichzelf kunnen zijn. Ik ben er niet om een oordeel te vellen, wel om bepaalde blokkades te helpen loslaten. Vaak zijn dit overtuigingen die ons denken verengen en ons beletten om onszelf te zijn. Het kunnen ook patronen of terugkerende emoties zijn die onze natuurlijke stroming in de weg staan. De methodes die ik ge bruik, zijn onder meer kerntalentenana lyse, natuurcoaching en Soul Blueprint Reading. Deze methode vertrekt van het principe dat je ziel door moeilijke ervarin gen kan groeien. Je krijgt zicht op je ziels pad. Je leert niet alleen wat je uitdagingen zijn, maar ook wat de unieke talenten zijn die je in dit leven hebt meegekregen om moeilijke ervaringen te transformeren.”
Als coach trek je vaak met mensen de natuur in. Waarom doe je dat? “De natuur is zo inspirerend. Ze is wat ze is. Een beuk is een beuk en geen eik. De natuur ontwikkelt zich volgens haar eigen
zijn. Ze houdt ons daardoor een spiegel voor en toont ons dat ze voortdurend in beweging is. Er is de tijd van bloeiende bloesems, maar er is ook een tijd van bla deren loslaten. Van enkel de takken of de essentie overhouden. Als je die cycli van het leven aanvaardt, zal je veel makkelij ker in je flow komen.”
“John Muir, een Amerikaanse schrijver met een grote liefde voor de natuur, zegt het zo mooi: ‘Into the woods I go to lose my mind and find my soul.’ Mark Twain, een andere Amerikaanse schrijver, stelt dat de twee belangrijkste dagen in ons leven de volgende zijn: de dag dat we geboren worden en dag dat we erachter komen waarom we geboren zijn. Ik ben het he lemaal met hem eens.”
Het e-boek van Annick Ottenburgs, Van overleven naar je zielsmissie leven, kan je gratis aanvragen via de site www.happywork.be. ■
Gerust in je vertrouwde omgeving.
Met een traplift van Comfortlift geniet je nog jaren van je volledige woning en je vertrouwde omgeving. Op een veilige en comfortabele manier kan je elk moment samen koesteren. Comfortlift biedt je opnieuw toekomstperspectief en de zekerheid dat je nog een hele tijd in je huis kan blijven wonen.
Bel voor gratis prijsofferte
Niet alleen België wordt de laatste jaren steeds vaker geconfronteerd met waterschaarste. In heel wat Afrikaan se landen zoals Burkina Faso zijn lan ge periodes van droogte afgewisseld met extreme regenval ondertussen de norm. We gingen erover in gesprek met Asséta Bagnan, een Burkinese boerin die actief is in de rijstsector en ver sterkt wordt door onze ngo Trias.
Tekst Marije De Decker
Asséta is ondanks haar 26 jaar al lang geen groentje meer in de rijstsector. Sinds 2016 verbouwt ze een rijstveld van een halve hectare en is ze lid van rijstcoöperatie Union Nationale des Producteurs de Riz (UPPRS). En daar is Asséta erg trots op, want voor veel Burkinese vrouwen is het moeilijk om eigen landbouwgrond te krijgen en een econo mische activiteit op te starten. Maar dankzij het lobbywerk van UPPRS werd ze toch eigenaar van een stuk grond. Daarnaast klom ze de afgelopen jaren snel op binnen de orga nisatie en schopte ze het ondertussen tot vicevoorzitter. Bovendien is ze ook al getrouwd, heeft ze zelf een kindje en is ze verantwoordelijk voor de zorg van de kinderen van de overleden echtge note van haar man.
Wat merken jullie in Burkina Faso van de klimaatverandering?
“De voorbije twintig jaar heeft ons land al zwaar te lijden gehad onder de negatieve gevol gen van de opwarming van de aarde. De belang
rijkste effecten daarvan zijn grote droogte door onvoldoende regenval, hittegolven, intense stofwolken en ook overstromingen door periodes van uitzonderlijk zware regen. Sinds 1975 steeg de temperatuur bovendien al met 0,6 graden Celsius en er wordt verwacht dat die in de toekomst nog veel meer zal stijgen.”
Welke invloed heeft deze enorme droogte op de door snee Burkinees?
“In een land als het onze waar de overgrote meerderheid van de bevolking actief is in de landbouw, zijn periodes van grote droogte of intense regenval uiteraard catastrofaal. Zeker omdat we in Burkina Faso bijna uitsluitend graangewassen verbouwen waar veel water voor nodig is. Naast een daling van de land bouwopbrengsten zien we ook dat watervoorraden krimpen, de veestapel slinkt en de bosbouw stagneert. Dat leidt vervolgens tot een daling van inkomens, hongersnood, migratie en conflic ten tussen boeren en herders over water. Vooral meer kwetsba re groepen op het platteland zoals jongeren, vrouwen en klei ne landbouwers betalen hiervoor een hoge prijs. En dat door schooluitval of de zware taak om water te gaan halen.”
Je bent zelf actief in de rijstsector. Welke invloed heeft de klimaatopwarming op jouw eigen productie? “Ook om rijst te telen is water heel belangrijk. En het probleem is dat er in Burkina Faso maar een beperkt aantal waterreser voirs bestaan waarmee je aan irrigatie kan doen. Hierdoor zijn de meeste landbouwers zoals ik aangewezen op regenwater. En zo liggen onze opbrengsten beduidend lager dan als we wel ge woon toegang zouden hebben tot een waterbron. Zelf zou ik bijvoorbeeld graag mijn rijstproductie verdubbelen, maar door het gebrek aan water lukt dat momenteel gewoon niet. En dat zorgt er vervolgens weer voor dat ik minder geld heb om mijn gezin te onderhouden.”
Hoe slaag je erin om het hoofd koel te houden en om te gaan met die extreem droge landbouwgrond?
“Op sommige dagen is dat niet makkelijk (lacht). Zelf kreeg ik gelukkig al de kans om een aantal oplei dingen te volgen om beter met die droogte om te leren gaan. Zo weet ik nu dat ik een ander soort zaden kan gebruiken, moet inzetten op duurzame productietech nieken en best kies voor organische mest waardoor de bodem vrucht baarder wordt en beter het vocht vasthoudt.”
Wat kunnen de overheid of organisaties als Trias doen om die situatie voor landbouwers nog te verbeteren?
“In de eerste plaats moeten er meer nieuwe dammen gebouwd worden en moet men de bestaande dammen beter beschermen
en herstellen. Daarnaast is het belangrijk dat er wordt ingezet op nieuwe irrigatie systemen en de verbetering ervan. Ook moeten meer landbouwers gesensibili seerd worden over het bestaan van land bouwtechnieken waarmee je juist water kan besparen zoals ik nu doe. Voor al deze zaken is het voortbestaan van coöperaties zoals bijvoorbeeld UPPRS – de ‘Union Nationale des Producteurs de Riz’- ont zettend belangrijk.”
Waarom zijn coöperaties als UPPRS dan zo belangrijk?
Vrouwen een eerlijke kans geven om als onderneem ster hun talent te ontplooien. Daar is Markant elke dag mee bezig. In Vlaanderen, maar samen met Trias ook in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Als internationale ngo geeft Trias wereldwijd de dromen van on dernemende mensen kansen. Om dat doen versterkt Trias hen met bedrijfsadvies, mi crokredieten en opleidingen. Meer info vind je op www.trias.ngo
“Voor kleinschalige landbouwers als ik zijn dit soort organisaties van levensbe lang. Ze verenigen boeren en boerinnen waardoor onze stem luider klinkt en ze in onze naam kunnen lobbyen bij de overheid. Om nieuwe dammen te bouwen in de strijd tegen de droogte, bijvoorbeeld.” “In mijn provincie alleen vertegenwoordigt UPPRS 4.500 rijst telers, in het hele land gaat dat zelfs om 22.000 producenten.
Markant 220b x 143h
TRIAS_advertentie_Markant_220bx143h_HIGH.pdf 4 14/10/2022 12:06
in samenwerking met onze partner Gift.be
Daarnaast kunnen landbouwers bij hen aankloppen voor advies, ondersteuning bij het krijgen van een lening of voor het volgen van een opleiding. En UPPRS helpt ons ook bij het onderhandelen van een goede prijs voor onze producten.”
Op welke manier word jij versterkt door Trias?
“Trias ondersteunt mijn coöperatie UPPRS vooral met bedrijfsadvies en op leidingen. En als lid van UPPRS pluk ik hier uiteraard ook zelf de vruchten van. Zonder Trias was ik bijvoorbeeld nooit overgestapt op de rendabele en milieu vriendelijke technieken die ik nu gebruik. Daarnaast kreeg ik ook al een paar keer de kans om opleidingen te volgen waardoor ik mijn organisato rische vaardigheden kon aanscherpen. Ik hoop in de toekomst dit nog vaker te doen zodat ik kan uitgroeien tot een ervaren onderneemster die andere Burkinese vrouwen inspireert om zelf iets op te starten.”
Trias verloot een verwenmand ter waarde van 40 euro. Boordevol heerlijke fairtradeproducten. Goed voor een wereldreis aan je ontbijttafel! Het enige dat je hoeft te doen is deze QR-code scannen voor 15 januari 2023. We sturen je een berichtje als je wint.
Scan hier en maak kans op een gratis verwenmand t.w.v. 40 euro
Trias is een internationale ngo die boeren- en ondernemersverenigingen versterkt in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. In meer dan 14 landen zorgen we zo voor opleidingen, bedrijfsadvies en microkredieten voor heel wat ondernemende mensen.
In haar radioprogramma Wijs verzamelt Karolien Debecker (43) levenswijsheden van Radio 2-luisteraars. Wij legden haar enkele wijze vragen voor over haar eigen leven.
Tekst Ann-Marie Cordia
Karolien in de teletijdmachine. Naar welk jaar keer je terug en waarom?
“Doe maar begin 1900. Ik wil aan alle stevige stoffen gaan voelen en horen hoe stil de wereld was.”
Welk boek uit je kindertijd blijft je bij?
“Ik was geen lezer, ik verslond strips. Willy Vandersteen nam mij altijd mee op een fantastische reis. Verder las ik Alex, een strip over een jonge Romeinse slaaf en zijn vriend Enak. Als ik er nu over nadenk, was dat nogal homo-erotisch getekend, haha.”
Ben je een goede verliezer?
“In sport en spel kan het me niet veel schelen. Maar ik kan behoorlijk lang met mijn ziel onder mijn arm lopen als iemand een professionele kans kreeg die ik graag had gekregen. Al is dat gevoel geminderd met de jaren.”
Wat was tot dusver de grootste uitdaging in je leven?
“Proberen rustig te blijven en jezelf terug te vinden na vier kankerdiagnoses en een lichaam dat plots beperkter was en er anders uitzag.”
Wat is je laatst gegooglede term? “Was Alex een Romein of een Galliër? Hij was dus beiden.”
Ben je tijdens ruzies beeld zonder klank of een roeper?
“Beeld met beheerste klank... tot het vuur in één seconde de pan inslaat en er een roeper opdoemt.”
Welke app open je altijd als eerste? “Whatsapp.”
Naar wie of wat steek je je midden vinger mentaal op?
“Top-downmanagement, bureaucratie en botte behoudingsgezindheid dat voor uitgangsdenken en inclusie tegenwerkt.”
Wat is je grootste nachtmerrie? “Twee politieagenten aan de deur en je kind dat nog niet thuis is.”
Welk project laat je blinken van trots?
“De groei van mijn zoon. Hoe we dat als bredere familie samen doen. Zijn andere
moeder en in zekere mate ook de donor en zijn partner. Drie families samen.”
Hoe omschrijf je het ouderschap? “Intens. Geen ritje op de paardenmolen. Maar immens verrijkend en steeds vaker heel erg leuk.”
Welk dierbaar moment wil je herbeleven?
“Lange tafels op familievakantie in Spanje. Verbrande schouders, aperitief met olijven en watermeloen als dessert.” Waarin vind je troost?
“In koffie en in het idee dat we allemaal gewoon ons best deden.”
Naar wie kijk je op?
“Naar mensen die vanuit de buik met vertrouwen keuzes kunnen maken. Naar doeners. Naar mensen die met hun handen kunnen werken.”
Waar word je blij van als je in de spiegel kijkt?
“Ik word blij als ik mijn ogen zie stralen, nog voor ik make-up op heb. Dan weet ik: het zit goed met je.”
gaan. Al beginnen de opdoemende gleuf jes tussen mijn ogen me echt te irriteren.”
Is het leven een geschenk voor jou? “Absoluut. Zelfs wanneer het erg donker wordt, ben ik alsnog blij dat ik de snelste spermatozoïde was.”
Wat wens je jezelf het meest toe? “Een warm netwerk in de stad waar ik recent naartoe verhuisd ben.”
Wat was je eerste studentenjob? “Bandwerk bij Aviapartner. Ik zette eten op vliegtuigplateaus van verschillende luchtvaartmaatschappijen.”
Zie je het glas halfvol of halfleeg?
Wat wil je professioneel zeker nog bereiken?
“Een project waarvan ik voel: dit heeft impact op het welzijn van heel wat mensen. Soms voel je gewoon dat je juist zit en dan gaat alles stromen. Dát.”
Waarvoor ben je allergisch?
“Toxisch positivisme. Dit zijn meestal pijnvermijders die zonder nuance roepen dat alles goed komt en op die manier alle kwetsbaarheden van tafel vegen.”
Waaruit bestaat je avondritueel?
“Te laat opblijven, tanden poetsen en ontschminken, nog eens te lang op mijn gsm, licht uit.”
De natuur haar gang laten gaan of botoxinjecties?
“Voorlopig de natuur haar gang laten
“Vroeger was het veeleer halfvol. Sinds een aantal accidents de route – het leven zelf, ben ik wat angstiger geworden. Daar werk ik bewust aan.”
Met welke woorden zouden je beste vrienden je omschrijven?
“Geen idee, maar chaotisch zal er vast tussen zitten (lacht).”
Wat staat er op je bucketlist op één? “Een zeilvakantie zonder kapitein. Ik en mijn dierbaren aan het roer, van baai tot baai.”
Waaruit bestond je laatste leugentje om bestwil?
“Ik ben te laat want.... Vul zelf aan, ik heb ze al allemaal gebruikt (lacht).”
Wijs, elke dinsdag, woensdag en donderdag om 20 uur, op Radio 2. ■
Ik had er echt zin in, zo’n lekkere koffiekoek, en ik vond dat het mocht. Ik had het middageten overgeslagen wegens een tandartsbezoek en kreeg op weg naar huis een onbedwingbaar ‘goestingske’. Terwijl ik mijn beurt afwachtte bij de bakker, kon ik maar niet beslissen wat ik zou nemen. Een rozijnenkoek, of een frangipanekoek, een Berlijnse bol misschien, of een tompouce of … “Een appelflap”, flap ik er tot mijn eigen verbazing uit als het toch nog onverwachts mijn beurt is. En nog voor ik buiten ben, weet ik dat het de rozijnenkoek had moeten zijn. En vloek ik maar weer eens op het veel te grote aanbod dat ons keuzelam maakt.
In de supermarkt tref je lege plekken op de rekken. Ik weet dat het een teken van de tanende economie is en wens niets of nie mand een faillissement toe, maar stiekem doet het ook een beetje deugd om eindelijk het mes in de overvloed te zien gaan. Al ja ren erger ik me aan het veel te grote assortiment aan – pakweg –shampoo. Voor vet haar, gekleurd haar, krullend haar, glanshaar, antiroos, herstellend, versterkend… En wie gelooft nu echt dat al die producten zoveel verschillen? Laat staan helpen? Om van de verspilling en vervuiling nog maar te zwijgen.
Al eens gezien hoeveel plaats chips en aanverwanten opeisen in een winkel?
In alle smaken, kleuren, vormen en vetgehaltes, terwijl ik vooral probeer om er vanaf te blijven. En dan het kledingverhaal. Terwijl hier broe ken verkocht worden voor 20 euro (of minder), made in Bangladesh of China, vormen zich woestijnen en stranden van gedumpte kleding in Chili en Ghana. Een trieste variant zijn de plasticstranden en -oceanen. De wereld kan de overvloed al lang niet meer aan en we blijven maar produceren en consumeren.
Lut Geypens (64) schrijft over het leven zoals het is, met pensioen.
Doet de oorlog in Oekraïne nu hetzelfde met ons? Ik betwijfel het. Er is minder aanbod en minder koopkracht, en dat drijft de mensen eerder naar massaal en goedkoop dan naar lokaal en duurzaam.
In ieder geval: de wereld is veranderd sedert corona. Veronderstelde zekerheden in consumentenland blijken dat niet langer te zijn. Winkels en horeca sluiten of kiezen hun eigen openingsuren, treinen stoppen zo maar halverwege, vliegtuigen vliegen zomaar niet, evenementen worden te elfder ure afgelast, een nieuwe auto laat een jaar op zich wachten, leerlin gen krijgen geen les of zelfs geen exa men, er zijn ellenlange wachtlijsten voor mensen in nood. Overal is per soneelstekort. Even terzijde: ik breek er mijn hoofd over hoe dat kan. Dat mensen de zorg- en evenementensec tor ontvlucht zijn tijdens corona snap ik, maar dat er nu ‘overal’ een tekort is? Waar zijn al die mensen dan?
Vandaar een zekere opluchting bij het aantreffen van iets minder overvloed in de supermarkt. Anderzijds: moet er nu echt een virus of een oorlog woeden om de verspilling te stuiten?
Als corona één voordeel had, dan was het dit: dat de verspillings drang even aan banden werd gelegd. Dat we teruggingen naar lokaal en duurzaam, dat we niet constant verleid werden door de alomtegenwoordige en gek makende koopprikkels. Wat een rust. Wie genoot er niet van?
Nu ja, mijn verstand schiet tekort bij het ontleden van de we reldproblemen. Daar heb ik me allang bij neergelegd, wat niet wegneemt dat het me blijft bezighouden.
Dit weet ik zeker: ik hoop dat de oorlog snel ophoudt en zeker niet escaleert, dat de virussen de aftocht blazen en dat ons kli maat gered wordt. Kortom, dat deze wereld in transitie evolueert naar een betere versie, en dat minder en bewuster consumeren daar inherent deel van uitmaakt.
Dat bedenk ik dus allemaal bij het verorberen van mijn appel flap. Die toch wel smaakte. ■
Wat als je na een crisis sterker kunt staan dan ooit tevoren? Op 6 decem ber op het Topseminar van Unizo gaat doctor in de psychologie Elke Geraerts dieper in op dit onderwerp. Ook in haar boek De mentale reset geeft ze talloze tips en tricks om van hybride werken en leven een succes te maken.
Wij pikken er enkele uit. Tekst Ann-Marie Cordia
Het wordt nooit meer zoals voor de corona crisis, stelt Elke Geraerts. En dat klopt. Velen onder ons leerden zoomen, maar soms botsten we tegen de limieten van video bellen: wie heeft er ooit bedacht dat het een goed idee is om vier online vergaderingen na elkaar in te plannen? Daarom moeten we op zoek gaan naar manieren om het beste uit twee werelden te combineren. “Hoe je dat pre cies doet, welke mentale reset jij doormaakt, is voor iedereen anders”, zegt Geraerts.
Als je nog niet weet wat je precies wilt, stelt ze voor om in gedach ten in een grote glazen lift te stappen. Je neemt deze helemaal naar boven, tot op het dak, waar je geniet van een fenomenaal panoramisch uitzicht op de stad en de omgeving. “Je kijkt rond je, neemt een verrekijker, om te zien wat er beneden aan de hand is, naar hoe je leven of werk eruitziet. Merk op wat er beter kan, bepaal op welk gebied je verandering wil. Stap terug in de lift en bedenk of je droom je positieve energie geeft, of die tegemoet komt aan jouw ‘waarom’, die je kan vinden wanneer je op zoek gaat naar wat je energie geeft en naar wat je energie wegzuigt. Bedenk bij het afdalen of er genoeg groeimogelijkheden zijn en of je met deze droom kan focussen op je prioriteiten.”
Waar je ook naartoe wilt met je werk of leven, focus is ontont beerlijk voor de meeste jobs. Geraerts gebruikt hiervoor een
metafoor van een grote olifant – de belangrijke opdracht die volbracht moet worden – en de konijnen, die voor de waan van de dag zijn. Denk aan e-mails, telefoontjes, sms’en en zelfs video vergadering. Ze halen je uit je focus. De meesten van ons starten onze dag met het openen van dat konijnenhok. We krijgen wel voldoening, omdat we een hele to-dolijst kunnen afvinken. Maar ons brein is het meest fris in de ochtend, na een goede nachtrust. En dan zouden wij op konijnen jagen? Tegen de tijd dat we toe komen aan de olifant, zit ons brein al vol mist. Of we stellen het uit tot morgen, waarna we weer dat konijnenhok openen.
STEL JE KWETSBAAR OP
Maar wat als je op je gezicht gaat? Geen fouten willen maken, is menselijk. Geraerts haalt alvast een erg interessant onderzoek aan van Harvard-professor Amy Edmonson. “Daarin leek het eerst alsof succesvolle teams meer fouten maakten. Maar na een herziening van de resultaten conclu deerden de onderzoekers dat ze helemaal niet meer fouten maakten, alleen dat ze er vaker over praatten. Kortom, medewerkers voelden zich in hun werkomgeving veilig genoeg om zich kwetsbaar op te stellen. Als leidinggeven de schep je best een klimaat waarin het oké is om over fouten te praten. Geef zelf het goede voorbeeld. Probeer je bij een nieuw project niet op te stellen alsof je alles weet. Durf vragen te stellen, zoals: wat missen we? En wanneer je iemand komt vertellen dat hij of zij een fout heeft gemaakt, onder druk dan de neiging om meteen te vragen waarom, maar vraag eerst wat je voor hem of haar kan betekenen. In een volgend gesprek kan je wel nagaan wat de redenen waren voor de fout.”
Meer weten over De mentale reset? www.bettermindsatwork.com ■
WIN WIN WIN!
Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be.
Jezelf de toestemming geven om alles te eten wat je wilt. Het lijkt een radicale boodschap, die Celien Rombouts uitdraagt als coach in intuïtief eten. Ze mag dan diëtist zijn, ze zou niet liever willen dan diëten de wereld uit helpen. Haar boek F*ck it, maandag start ik écht… en andere dieetonzin weerlegd, is al toe aan een vierde druk.
Tekst Lauren Van Zeebroeck
Je hebt een antidieetboek uitgebracht in een wereld vol dieetboeken. Hoe kom je op zo’n idee? Werken diëten dan niet?
“Diëten hebben op lange termijn enkel nadelige ef fecten. Ik heb onlangs een rondvraag laten doen bij meer dan 10.000 mensen en de resultaten zijn schokkend. Bijna 40 procent van de ondervraagden heeft meer dan zes diëten gevolgd. 82 procent was kort na het dieet vermagerd, maar na vijf jaar weegt 57 procent meer dan voor het dieet en komt 27 procent terug op zijn oude gewicht.”
Is het niet pardoxaal dat je net bijkomt van een dieet?
“Neen, want ons lichaam is nog steeds geprogrammeerd vanuit de tijd van jager-verzamelaars: om te kunnen overleven moest onze stofwisseling vertragen ten tijde van een hongers nood. Door te diëten zit je lichaam constant in een staat van hongers nood. Daardoor zal je lichaam alle energie die het binnenkrijgt opslaan in vet.”
Als diëten niet werken, hoe komt het dan dat zo veel mensen toch nog op dieet zijn? “Diëten spelen heel erg in op het lage zelfbeeld van vrouwen, omdat de maatschappij ons oplegt dat we slank moeten zijn om gelukkig en gezond te kunnen worden. Maar dun staat niet noodzakelijk gelijk aan gezond: een dun iemand die weinig slaapt, veel stress heeft en rookt, beschouwen we toch niet als gezond?”
pen. Negen stappen daarvan gaan helemaal niet over het eten op zich, maar focussen op het luisteren naar lichaamssignalen, gedachten en gevoelens. Bijvoorbeeld eten wanneer je honger hebt, stoppen met eten wanneer je genoeg hebt, jezelf niet schul dig voelen als je chips of pizza eet, enzovoort.”
Mag je dan de hele tijd alles eten wat je maar wilt? “Dat niet, nee! Het is wel zo dat je jezelf de onvoorwaardelijke toestemming geeft om alle soorten eten te mogen eten. Diëters denken dat als ze chips in huis halen, ze meteen de hele zak op eten omdat ze geen karakter hebben. Maar daar ligt het helemaal niet aan: de dieetcultuur verbiedt je om chips te eten. En iets dat verboden wordt, wordt des te aantrekkelijker. Als je je zelf onvoorwaardelijke toestemming geeft, ga je in het begin misschien extra veel ervan eten, maar dat nor maliseert na een paar weken. Het is belangrijk dat je er echt van geniet terwijl je het eet.”
Wat moeten we dan wel doen om gezond te worden? “Het is beter om gezonde gewoonten op lange termijn op te bou wen. Vergeet niet dat diëten slecht is voor ons mentaal welzijn: we voelen ons gefaald omdat we ons niet aan de regeltjes kunnen houden of niet vermageren. Maar het is niet jouw schuld, het di eet zelf is het probleem. Want iets dat we niet leuk vinden – zoals regels en restricties – houden we niet vol. Het idee is dus om op nieuw te leren luisteren naar je honger- en verzadigingsgevoel. Kortom: intuïtief gaan eten.”
Wat is intuïtief eten precies? “Het is geen dieet om af te vallen, wel een methode die focust op keuzes maken vanuit wat je lichaam nodig heeft, in tien stap
Intuïtief eten betekent dus niet dat je alleen maar ongezonde dingen gaat eten?
“Je hebt mensen die bang zijn om frieten of chips te eten omdat ze van de dieetcultuur hebben geleerd dat je ervan bijkomt. Maar één voedingsmiddel maakt je niet gezond of ongezond. Je hebt drie maaltijden per dag, dat zijn er 21 per week. Als je er een daarvan frieten eet, dan maakt je dat niet ongezond. Je kan het trouwens ook omdraaien: stel dat je altijd frieten eet en een maaltijd een salade, maakt je dat ook niet ge zond.”
Kan iedereen deze methode aanleren? “Er zijn eigenlijk veel mensen die al intuïtief eten. Want je bent geboren als intuïtieve eter, zonder schuldgevoelens rondom eten of negatieve gedachten over je lichaam. Alleen heeft de maat schappij het ons afgeleerd. Maar je kan het gelukkig wel op nieuw aanleren. Echter, als je een verstoorde relatie hebt met eten, is dat wel een heel proces.”
Hoe moeten we er dan aan beginnen?
“Als je een diëter bent, is het in eerste instantie de weegschaal leren loslaten. Het is onmogelijk om neutraal naar eten te gaan kijken als je constant op de weegschaal staat. Maar je kan een
diëter niet overtuigen om intuïtief te gaan eten – de persoon moet zelf inzien dat diëten niet werken.”
Is het als niet-diëter makkelijker om te starten met intuïtief eten?
“Ja, want dan moet je het proces van stoppen met diëten niet meer doen, wat eigenlijk het moeilijkste is van het traject. Maar een niet-diëter kan er ook mee worstelen, als die veel aan over eten of emotie-eten doet. Een niet-diëter moet dan niet meer alle stappen doorlopen, want die doet al heel veel dingen en moet enkel sommige specifieke – vaak de meer psychologische – aspecten aanpakken.”
Val je af van intuïtief eten?
“Je kan bijkomen, afvallen of stabiel blijven. Je gewicht is gro tendeels genetisch bepaald. Bij een persoon die elke dag frieten eet en liters cola drinkt, wordt het gewicht natuurlijk wel voor namelijk bepaald door zijn eetgedrag. Maar ook stress, slaap, socio-economische status en hormonen hebben een invloed op je gewicht en gezondheid.”
De feestdagen zijn weer in aantocht. Tijdens deze periode is er vaak een overvloed aan eten, en overeet ik me vaak. Heb je tips om toch intuïtief te eten tijdens deze periode?
“Het is de dieetcultuur die ons wijsmaakt dat we ons nooit mo gen overeten, maar dat is helemaal niet zo. Het is niet gezond om dat elke dag te doen, maar af en toe is prima. Het is men selijk om je tijdens de feestdagen te overeten: er is dan zoveel lekker eten. Vind je het niet erg om vandaag te overeten en dus wat oncomfortabel van tafel te gaan? Ga er dan voor. Maar wil je je niet overeten, las dan even een pauze in: leg je vork en mes dan eens even neer, schuif je bord naar voren en voel hoe je ver zadiging is. Voel je dat je nog niet verzadigd bent, eet dan verder en anders stop je.”
Je moet stoppen met eten als je voelt dat je verzadigd bent. Maar hoe ga je om met commentaar van de gast heer of -vrouw als je je bord niet leeg eet?
“Zulke opmerkingen kunnen ontstaan vanuit een bepaalde onzekerheid. Maar wil jij jezelf als vuilbak beschou wen omdat anderen tegen je zeggen dat je je bord moet leegeten? Ze bedoelen het natuur lijk goed, maar je kan gerust zeggen: ‘Ik luis ter naar mijn lichaam en ben verzadigd, dus ik stop met eten. Maar ik wil graag het overschot meenemen naar huis.’ Op die
manier kan je laten zien dat je het lekker vond en je hen niet met overschotten wilt opzadelen.”
Is het een goed idee om jezelf uit te hongeren voor je naar de feestdis gaat? Of te compenseren door de dag nadien minder te eten? “Nee, ga nooit uitgehongerd naar een feestje, want dan prop je je vol met hapjes zonder ervan te genieten. Ook de dag nadien compenseren door minder te eten is niet slim: dan zit je gega randeerd ’s avonds te snoepen in de zetel. Het is wel normaal dat als je de ochtend na het feestje nog vol zit, je je ontbijt later gaat eten. Dat is geen probleem, want dat is intuïtief eten: je eet als je honger hebt.”
Wat doe je als je aan de feesttafel moet aanschuiven en je nog geen honger hebt? “Intuïtief eten is niet: je mag alleen eten als je honger hebt, maar wel: als je honger hebt, eet dan. Je mag ook eten als je geen hon ger hebt. Als we enkel zouden eten als we honger hebben, gaat iedereen op andere tijdstippen eten en dan is er niks gezelligs meer aan, want dan zit iedereen alleen aan tafel.”
Heb je tips voor na de feestdagen? “Iedereen voelt zich na de feestdagen opgeblazen. Het extra ge wicht dat je ziet op de weegschaal, is vocht dat je ophoudt en gaat vanzelf weer weg; je moet daarvoor niet gaan detoxen, onze lever en nieren doen dat al voor ons. Vaak heb je het na de feest dagen gehad met zware maaltijden, dus probeer wat luchtiger te koken. Eet meerdere kleine maaltijden op een dag in plaats van drie grote. Maar mijn belangrijkste tip is deze: geniet van het eten en het gezelschap en wees niet bezig met dat getalletje op de weegschaal.”
www.healthyhabitscelien.be en @healthyhabits.celien op Instagram ■
WIN WIN WIN! Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Stuur een mail naar redactie@markantvzw.be.
Wilt u dat uw nalatenschap volgens uw wensen wordt verdeeld? Stel het opmaken van een testament dan niet uit. Een testament geeft u controle over wie wat krijgt en voorkomt problemen bij nabestaanden. Vraag nu onze gratis gids aan met 21 veelgestelde vragen (en antwoorden) over nalaten, testament en schenken.
Ja, ik ontvang graag de gratis gids over nalatenschap en testament. Bestel de gids via komoptegenkanker.be/nalaten of vul deze antwoordstrook in.
De heer Mevrouw
Voornaam
Straat Postcode
Gemeente
Naam
Nummer Bus
Stuur de ingevulde antwoordstrook in een gefrankeerde envelop naar: Kom op tegen Kanker vzw, Koningsstraat 217, 1210 Brussel. Vragen? Contacteer ons via testament@komoptegenkanker.be of op 02 227 69 69. Wij gaan zorgvuldig met uw gegevens om en verstrekken ze nooit aan derden. Kijk op komoptegenkanker.be/privacybeleid voor meer informatie.
Markant werd in 1950 als CMBV, Christelijke Beweging voor Vrouwen uit de Mid dengroepen, gesticht door de toen 34-jarige Marie-Jozef Broeckaert-De Somer, de eerste nationale voorzitster. Wie was deze opmerkelijke vrouw? Lieve Van Steen-Heps zocht haar dochters op en schetst een portret. Tekst Lieve Van Steen-Heps
Elke organisatie die zich respecteert, kent haar ge schiedenis en kijkt er zo nu en dan met eerbied naar terug. Meer dan zeventig jaar na het ontstaan van onze organi satie vonden we het tijd om even terug te blikken niet alleen op onze rijke ge schiedenis, maar vooral ook op de sterke vrouwen van het eerste uur. Marie-Jozef Broeckaert-De Somer was 34 jaar toen ze de eerste afdeling van CMBV oprichtte, in Geraardsbergen, in 1950, amper twee jaar na het invoeren van het algemeen stemrecht voor vrouwen. Twee jaar la ter vond het eerste congres van CMBV plaats en was de statutaire geboorte van CMBV een feit.
Wij mochten ons licht opsteken bij de dochters van onze stichter en eerste na tionale voorzitter. Zij waren enthousiast om jeugdherinneringen en verhalen bo ven te halen en met ons te delen.
Marie-Jozef De Somer werd als oudste dochter geboren in een gezin van zes kinderen. Amper zes maanden na de ge boorte van de jongste stierf haar vader, die huisarts was. Het hele gezin verhuis de van Niel naar Geraardsbergen, waar haar mama’s zus woonde. Alle kinderen, ook de meisjes, mochten studeren, want dat was zeer belangrijk ten huize De Somer. De kinderen waren zeer verstan dig. Marie-Jozef studeerde aan de soci ale hogeschool in Brussel en haar oudste broer Pieter De Somer zou als universi teitsprofessor in Leuven de eerste leken rector worden aan de KU Leuven. Ik ben benieuwd naar Marie-Jozef als moeder. Ze heeft drie kinderen gekregen: Ann, Katie en Leentje. Wegens omstan digheden kon Leentje er niet bij zijn, maar ze is nog steeds lid van Markant. Ann en Katie beginnen met stralende ogen te vertellen. “Ook al was ze vaak
Josepha Van den Berghen-Meyer (l.), die de provinciale weken organiseerde voor de CMBV-leden uit de provincie Antwerpen in Ter Helme, en Marie-Jozef BroeckaertDe Somer (m.). Wie kent de vrouw rechts? Laat het ons weten!
afwezig, wegens altijd ergens onderweg voor CMBV, kleine geschenkjes waren er altijd: van overal bracht ze iets mee. Later als we op internaat gingen, omdat er geen humaniora voor meisjes in de stad was, zouden mama en papa nooit het toegestane bezoekje op zondagna middag tussen 14 en 17 uur overslaan. En dat acht jaar lang. Internen mochten toen maar om de twee maanden naar huis. Mama ging ook pleiten bij de direc trice van het internaat voor een versoepe ling van het uniform. Zo kregen de meis jes toelating om sportkousen te dragen in plaats van de obligate nylon kousen vanaf 12 jaar. Pleiten kon ze als de beste: in Geraardsbergen ijverde ze voor de op richting van een klassieke Grieks-Latijnse humaniora voor meisjes en die school kwam er, mits er minstens tien leerlingen zouden ingeschreven zijn.
Onze jongste zus, Leentje, zou er als eerste starten.
Dicht bij huis. Dankzij de inzet en het doorzettings vermogen van ons mama!”
Wat typeerde haar als echtgenote en als moeder?
“Ze was een zeer mooie vrouw, altijd tot in de puntjes verzorgd en mooi gekleed. Haar onafscheide lijke hoedje was haar han delsmerk en die hoedjes kocht ze in Valenciennes.
Ze kocht mooie stofjes en naaide kleedjes voor ons, haar drie dochters. We hebben alle drie nog tafelkleden en lopers, geborduurd door mama. Maar waar ze in uitblonk? Vrienden maken. Ze was ervan overtuigd dat vriendschap een sterke band smeedt tussen mensen, dus zou vriendschap een van de sterktes worden binnen CMBV.” Uit de verhalen van de zussen spreekt een diepe bewondering voor allebei hun ouders. Zij waren de perfecte tandem.
Franz Broeckaert was de chauffeur die haar naar elke uithoek van het Vlaamse land bracht. Hij was haar speechschrij ver, pende ook voor elke gelegenheid gedichten en leverde zijn maandelijkse bijdrage voor het magazine Vrouw in de Middenstand en Burgerij – wat later heette dit Vrouw in de Middengroepen. Hij vulde haar perfect aan en steunde haar onvoor waardelijk in haar enthousiasme om van
‘Mama
CMBV een grote organisatie voor vrou wen te maken.
CMBV is nauw verbonden met MarieJozef Broeckaert-De Somer als persoon. Ik wil weten hoe de dochters haar levens werk ervaarden, en haar gedrevenheid om zich ten volle te geven voor deze or ganisatie. Het was kanunnik Colpaert –nationaal Proost NCMV – die haar had aangesproken en had opgemerkt dat er een leemte bestond in het landschap van de vrouwenorganisaties. De lande lijke vrouwen hadden zich verenigd in de Boerinnenbond, later Landelijke Gilde en nu Ferm. Ook de arbeidersvrouwen had den een eigen organisatie, eerst KAV, nu Femma. Maar de zelfstandige vrouwen, medewerkende echtgenotes, kortom de middenstand en de burgerij, bleven in de kou staan. De heren hadden NCMV, nu Unizo. Eerst kregen de vrouwen één pagi na in De Middenstand, het maandblad van NCMV, een eerste stap in de goede rich ting. Maar er zou meer gebeuren. Amper een half jaar na het verschijnen van die eerste pagina rolde er al een volwaardig magazine De Vrouw in de Middenstand en de Burgerij van de persen. Van een vliegende start gesproken. Een maandblad was er al, nu nog afdelingen oprichten.
“Kanunnik Colpaert had geen be tere dame kunnen aanspreken dan ons mama. Geen dorp, gemeente of stad in Vlaanderen waar ze niet naartoe trok om ter plaatse te pleiten en vrouwen te sen sibiliseren om zich te organiseren. Vooral de lokale besturen van andere organisaties en de lokale clerus waren niet meteen en thousiast. Maar die weerstand verdween, want ons mama kon ze allemaal overtui gen dat er van concurrentie geen sprake zou zijn. Met een sneltreinvaart werden er afdelingen opgericht en in minder dan tien jaar telde CMBV 153 afdelingen en 17.000 leden. Zo maar eventjes 3.500 le
den waren aanwezig op het eerste congres dat plaatsvond op de wereldtentoonstel ling van 1958 in Brussel. CMBV had een eigen huis in de Jozef II-straat in Brussel, waar het secretariaat gevestigd was en er vaak vergaderd werd. Wij waren er zowat kind aan huis, het maakte ook een beetje deel uit van onze leefwereld. We bewaren mooie herinneringen aan die tijd.” De CMBV-trein was goed vertrokken, maar daarmee was het werk nog niet klaar. “Oh, ons mama had nog zovele dromen. Onder haar impuls begon CMBV reizen te organiseren. Zij reisde vaak mee, maar vergat nooit een geschenkje voor ons mee te brengen. Maar er was nog een droom: een eigen vakantiehuis!”
Er werden al vakanties georganiseerd voor de kinderen van CMBV-leden. Sociaal toerisme voor zelfstandigen bestond niet en dat werd een van haar stokpaardjes, zo vertelt Mia Van der Elst, nationaal secretaresse van 1972 tot 2008.
“Ze heeft de politieke wereld wakker ge schud en met een positieve verbetenheid bleef ze ijveren voor een vakantiehuis.” Ann en Katie vullen aan: “Ze zocht en vond een groot duindomein in Oostduinkerke. Ze bezocht alle bestaan de afdelingen om – teneinde het pro ject te kunnen financieren – voldoende geld op te halen. Ze had in Frankrijk la Grande Motte gezien, een mooi staaltje van hedendaagse architectuur en zag in haar dromen ook iets gelijkaardigs
aan de Belgische kust. Architecten gin gen aan de slag en onder haar toeziend oog kwam Ter Helme tot stand. In 1974 werd het officieel geopend onder ruime belangstelling van heel wat prominente politici. Haar ‘geesteskind’, haar grote droom, was ondanks heel veel technische problemen gerealiseerd. ‘Wij hebben gedroomd, geloofd, gehoopt en gereali seerd’ waren de openingswoorden van haar speech. Kort voor haar overlijden was ze aanwezig op de heropening van Ter Helme, na grondige verbouwings werken. Ze straalde, was gelukkig en zag dat het goed was. Getuige de foto van haar laatste bezoek: de cirkel is rond.”
Als ik vroegere stafleden van Markant vraag naar hun herinneringen over me vrouw Broeckaert-De Somer, krijg ik zowel van de eerder genoemde Mia Van der Elst als van Edith Fossion, bewegings secretaresse (1972-2007), alleen maar lo vende woorden en superlatieven te horen. “Ze was visionair en progressief! De eerste teambuilding? Ten huize Broeckaert. Het woord bestond nog niet, maar het werd wel door haar in de praktijk gebracht: met zijn allen op uitstap en ondertussen brainstormen en lunchen in de tuin. Ze was positief, dynamisch, een doorzetter eersteklas. Er moest goed gewerkt wor den, soms dienden we een tandje bij te steken wanneer er weer een belangrijke viering of opening gepland was, maar na de inspanning kwam steevast de ontspan ning. Dan trakteerde ze op ijsjes, kwamen er taartjes of iets lekkers als appreciatie voor het geleverde werk. Een droom van een vrouw om voor te werken.”
Respect, zeer veel respect, spreekt uit elk gesprek: een klassedame. En ik, ik heb spijt dat ik die dame nooit gekend heb. Ze overleed in 1995. Maar dankzij Ann en Katie kwam ze tot leven en leerde ik haar kennen en bovenal waarderen. ■
Geniet heel de kerstperiode lang van acties in Ter Helme. Met kerst in Ter Helme beleef je een culinaire verwennerij in een gezellige én kindvriendelijke setting. Ontdek alle datums en reserveer nu.
Geniet van culinaire verwennerij met kerst. Boek nu een overnachting met ontbijt en kerstdiner voor €119 p.p. Zaterdag 24 december - vrijdag 30 december
Verblijf voordelig in ons duindomein gedurende de kerstvakantie: 4 overnachtingen met ontbijt en diner vanaf €275. Maandag 26 december - vrijdag 30 december
Meer info en reservaties op www.terhelme.be/nl/arrangementen
Kerstmenu
Kerstmenu €49 p.p. Ceviche van zalm en Sint-Jacobsmossel, kruidige zure room, Avruga eitjes
Bloemkoolsoepje met grijze Noordzeegarnalen, verse tuinkruiden, crumble van champignons
Hertenragout met winterse ovengroenten, gegratineerde aardappelen
Tiramisu met rode vruchten en frambozensaus
Jouw domein in de duinen.
Kinderlaan 49-51 8670 Oostduinkerke België
T 058 23 45 02 terhelme@terhelme.be terhelme.be
Zou dat lekker zijn, insecten? Micheline Peacock stapte uit haar comfortzone en waagde zich aan repen, chips en burgers op basis van krekels.
Ik beken: ik griezel van zespotigen, achtpotigen en wor men. Toen we enkele jaren geleden in Brussel door de Matonge-wijk wandelden, had er een restaurant ‘chenil les fraîches’ op het menubord staan. Ik ben geen viesneus en mosselen en oesters beschouw ik als lekkernijen, maar verse rupsen? Nee, bedankt. Ik zag ze al voor mij, sappige exem plaren zo groot als scampi’s, met een pikant sausje. Maar hoe komt het eigenlijk dat we wel scampi’s eten maar geen rupsen? Waarom smaken escargots me wel, maar probeerde ik nog nooit een meelworm?
Nochtans eet 80 procent van de wereldbevolking al insecten: ze zijn voor veel mensen zelfs een belangrijke bron van eiwitten. Entomofagie heet dat. Terwijl de Verenigde Naties insecten als het voedsel van de toekomst zien omdat het veel minder belas tend is voor het milieu, is het volgens kenners bovenal nog lekker ook. “Sprinkhaan smaakt naar nootjes”, lees ik her en der. Maar hoe begin je eraan? Jammer genoeg blijkt het enige Belgische insectenrestaurant Lunch & Bugs in Gent alweer ge sloten. In de koeltoog van mijn supermarkt zijn er geen insec tenburgers voorradig. Op het internet vind ik wel enkele firma’s die producten op basis van krekels en meelwormen produceren, evenals recepten voor koekjes, brood, burgers en hummus. In afwachting van mijn eerste bestelling van het Belgische be
drijf Kriket rijd ik naar Thomas More Hogeschool in Geel voor een gesprek met Sabine Van Miert, onderzoeksmanager bij Radius, waar ze deze beestjes kweken, verwerken en analyseren. Op dit moment vind je in webwinkels inderdaad vooral zakjes met crunchy beestjes, maar ook poeder, zoals sprinkhaanpoeder, legt ze uit, als ik haar vertel over mijn zoektocht. “Eerst kwamen er gerookte meelwormen en geroosterde krekeltjes op de markt, catchy food dat trendsetters hun gasten aanboden als aperitief hapje. De diertjes waren herkenbaar en dat werd niet echt een succes. ValuSect is een Interreg-project met partners uit Noorden West-Europese landen en wil de productie en consumptie ervan bevorderen. Nu ligt de focus meer op meel of poeders.” Op wereldschaal zullen we op termijn alleszins steeds meer onze eiwitten en vetten uit insecten moeten halen. Studenten van de afdeling voedings- en dieetkunde namen ook al de uitdaging aan om gerechten met insecten te ontwikkelen. Zij laten de recepten uittesten door een proefpanel om uitzicht, smaak en textuur te verbeteren.
Van Miert neemt me mee naar de kweekinstallaties, in een af gelegen gebouw, en opent de eerste cel. Het is er warm en ik hoor getsjirp. Er staan grijze plastic boxen met een datum op. De kleinste krekels zijn een week oud, de oudste van bijna twee maanden durven al eens uitvliegen, leer ik, dus is hun doos afge
dekt. Ik loer over de rand, op mijn hoede. Ze krijgen droogvoer en stukjes wortel waar ze hun vochtgehalte mee op peil houden. Aan de andere kant van de ruimte staan de meelwormen. Nee, al dit gewriemel in de bakken doet me niet meteen likkebaarden. Maar, zo merkt een collega achteraf op, is er ooit al iemand ge weest die het water in de mond kreeg van een stel koeien in een wei, dan wel in het slachthuis?
Ik pols Van Miert nog over de grote prijsverschillen in de web shops: de prijs voor 100 gram krekelmeel varieert van 6,50 euro tot 18 euro en sprinkhaanmeel kost zelfs 37 euro per 100 gram.
Dat hangt af van de mate van automatisering, legt ze uit. De sprinkhanenkweek is arbeidsintensief omdat de beestjes elke dag vers gras nodig hebben.
Als de dieren het gewenste stadium bereikt hebben, worden ze gedood, gedroogd en gemalen. Eventueel wor den de vetten en proteïnes geschei den. De focus ligt hier op proteïnes. Het percentage eiwitten per soort is altijd constant, maar het vetgehalte hangt af van hun voer.
In een andere afdeling toont Van Miert hoe ze met het vet van insecten ook een soort olie maken, die dan mo gelijk weer kan dienen om handcrè me of shampoo mee te maken. Wat er nadien nog rest, kan verwerkt wor den tot gazonmest. Er wordt hier ook geëxperimenteerd met het inzetten van insecten voor de verwerking van groenteafval, en ze maken er dierenvoer van. Toegegeven, ik ben onder de indruk. De beestjes zorgen voor hun eigen nageslacht, leven van ons afval en worden voor de volle 100 procent ge bruikt, al gebeurt het nog op te kleine schaal om rendabel te zijn. Toch zit er toekomst in dit beroep. Thomas More Hogeschool organiseert een korte opleiding insectenkweker.
vraagt waar ik die nieuwe granola gekocht heb en is zich nergens van bewust, ondanks de naam ‘Kriket’ op de verpakking. De ultieme test zijn de geroosterde krekels met een smaakje: chili en limoen. Hier herken ik wel het krekellijfje, maar ook deze zijn lekker en krokant. Van een ander Belgisch merk, Nimavert, proeven we naast de chirpchies, een soort chips, de ‘krekels tomaat’ en krekeltapenade op een toastje. Alles eet lekker weg bij ons glaasje rosé.
Als sluitstuk van mijn experiment bereid ik de sprinkhaanburger vol gens het recept van de studenten van voedings- en dieetkunde – ze komen binnenkort online, maar je kan ze nu al vinden op de website van Markant. Veel verschil met een rodebietenbur ger, spinazieburger of linzenburger proef ik niet, want uiteindelijk wordt de smaak bepaald door de andere in grediënten en vooral de chilikruiden. Heerlijk. Rest nog de vraag: wil je het weten, als de kok insecten(meel) in een gerecht verwerkt? Ik wel. Net zoals iedereen toch wil weten dat de rode kleur van je Campari en Fristi afkomstig is van gemalen cochenilleluis?
Ook eens proeven? Check www.nimavert.be, www.kriket.be of surf naar www.markantvzw.be/ markant/magazine voor het recept van de burger. ■
Ik ben alvast overtuigd, maar the proof of the pudding is in the eating. Mijn starterspakket van Kriket bevat energierepen, granola en zakjes geroosterde krekeltjes. De repen neem ik mee op fietstocht. Mijn vriendin rijdt elektrisch en ik niet, dus kan ik wel wat doping gebrui ken. Zonder nadenken scheur ik de reep open en bijt. Lekker. Choco chirp staat erop, en er zitten twintig kre kels in – goed voor een luttele 5 procent van de grano labar. Verder bevat de reep hazelnoten, zaden, pitten en agavesiroop, wat allemaal samen een nutriscore B oplevert.
Mijn vriendin is gechoqueerd als ik haar de andere reep aanbied. “Krekels!?” Jammer, want het smaakt en er blijven echt geen voelsprieten of pootjes tussen mijn tanden zitten. De granola dan: invisible crickets inside, zegt het pakje en het klopt. De granola is gewoon, lekker. Mijn huisgenoot die stiekem uit de zak geknabbeld had,
Zilverkleurige laarzen van Floris van Bommel. www.vanbommel.com
Tas in zilverkleurig leder van Mieke Dierckx. www. miekedierckx.be
Goud is een klassieker als het om feest kledij gaat, van uitbundig klatergoud tot zijden stoffen met een goudbeige glans. Toch zien we dat dit seizoen niet alles goud is wat blinkt: ook zilver wint aan populariteit. Niet alleen voor de typische feestjurken, maar ook voor coole panta lons en jassen in leder of lederlook die zowel voor elke dag als voor een party kunnen ingezet worden.
Stoer in leder: zilverkleu rige, lederen rok en lood kleurige top met ruches aan kraag en manchetten, van Twinset Milano. www.twinset.com
Feestelijke bloes met ruches en zilverkleurige pantalon, van Dutchess. www.dutch-ess.com
Subtiel voor het feest en erna: goudbeige jurk met bloemmotief, van Maliparmi. www.maliparmi.com
Tasje in licht goud, van Marie Martens. www.marie-martens.com
Glamour en glitter geven dit seizoen weer present, en niet in het minst als het om feest kledij gaat. Van blingblingpailletten en outfits in goud en zilver tot de subtiele glans van satijn en fluweel.
Tekst Lut Clincke
Topje van Comma. www.commastore.eu
Paillettenjurk van Selected Femme. www.selected. com
Als je echt all the way voor blingbling gaat, kies dan pailletten die onder de spots helemaal tot hun recht komen. Een topje volstaat al om het feestgehalte van een zwart broekpak op te krikken. Of zeg het met accessoires, zoals een foulard, een paar schoenen of een tas die bezaaid is met pailletten.
Glitterlaarsjes van Guess. www.guess.eu
Korte jurk met spaghetti schou derbandjes, van MbyM. www. mbym-shop.com
Pantalon met pailletten, van Scotch&Soda. www.scotch-soda. com
Lange,
www.lacollection.be
De meest eenvoudige doorknoop- of wik keljurk krijgt een feestelijk tintje wanneer er satijn aan te pas komt. Op die manier krijgt beige een subtiel gouden effect en neigt grijs naar zilver. Of worden felle kleuren intenser. Nog subtieler is de glans van fluweel, een materiaal dat helemaal binnen het winterse plaatje past. Wikkeljurk met kimonomouwen, van FAM the Label. www.famthelabel.be
Ideaal om een zwart broekpak op te fleuren: rode bloes van Julia June. www.juliajune.com
Dennengroene feestjurk van Object. www.objectci.com
www.scotchsoda.com
Goud en diamant doen velen dromen. Toch hebben juwelen vaak een scha duwkant. Hoe al die schitter ontgonnen wordt, is inderdaad soms minder fraai. Maar dat het anders en transparanter kan, bewijst de Brusselse juwelenont werpster Saskia Shutt met haar crea ties in Fairmined goud.
Tekst Lut Clincke
ale bijdragen betreft. Hier in België is het knokken.”
“Intussen heb ik een mooi cliënteel op gebouwd, zowel Belgisch als internatio naal, vaak mensen die voor de Europese Commissie werken. Het zijn bewuste con sumenten die bereid zijn om meer te betalen voor een ethisch verantwoord product en die kiezen voor een unieke creatie. Ik hou er immers van om originele stukken te creëren op maat van mijn klanten. Aan elk juweel is een persoonlijk verhaal verbon den, dat maakt mijn job zo boeiend. De aanleiding om een juweel op maat te bestellen kan heel divers zijn, van een verlovingsring tot een rouwjuweel.”
Saskia Shutt is geboren in Brussel, als kind van een Britse vader en een Belgische moeder. Al vroeg had ze de creatieve microbe te pakken: vanaf haar vijftiende volgde ze kunsthumaniora aan Sint-Lucas in Brussel.
Daarna trok ze naar Schotland, waar ze stu deerde aan het Duncan of Jordanstone College of Art & Design. Tijdens haar opleiding nam ze deel aan een uitwisselingsprogramma in NieuwZeeland waar ze de kunst van het steenslijpen en po lijsten leerde. Ze voegde er nog een extra jaar aan toe aan de Stellenbosch University in Zuid-Afrika om zich uiteindelijk in 1999 als juwelenontwerpster in Londen te vestigen. Stilaan ont wikkelde Saskia haar eigen signatuur, tussen het freelance werk en het volgen en geven van goudsmidcursussen door. “In 2009 ben ik teruggekeerd naar Brussel, ik miste mijn geboor testad. Ik heb mij in de Dansaertbuurt gevestigd, in het creatieve hart van de stad. Heropstarten bleek niet zo evident. In Londen kende ik alle groothandels, ik wist ook waar ik de mooiste stenen kon aankopen, hier moest ik weer van nul beginnen. Er is een groot verschil tussen ondernemen in Engeland en in België. In Engeland wordt het onder nemerschap sterk gestimuleerd en gesteund. Ambachtelijke creaties worden er enorm gewaar deerd. De drempel om zelfstandig te beginnen, is heel laag, zowel wat de administratie als wat de soci
“Ik werk met Fairmined-goud, afkomstig uit een Peruviaanse mijn die ik bezocht heb. Een juweel waaraan kinder arbeid of uitbuiting kleeft, verliest in mijn ogen veel van zijn schoonheid. Voor mij is Fairminedgoud een bewuste keuze, hoewel het 30 procent duurder is dan goud dat in minder transparan te omstandigheden ontgonnen wordt. Naast het feit dat de werknemers correct vergoed worden en in veilige omstandigheden werken, is Fairmined-goud ook heel ecologisch. Er wordt geen kwik of andere schadelijke stoffen gebruikt. Het goud wordt ontgonnen in open lucht. Eerst wordt de grond afgegraven en eenmaal de ontginningswerken achter de rug zijn, wordt de afge graven grond teruggeplaatst en beplant. Naast Fairmined-goud verwerk ik ook oud goud van de klant tot nieuwe juwelen. Vaak gaat het om familiejuwelen die verouderd of beschadigd zijn en die ik op die manier een nieuw leven geef.” Meer info: www. saskiashutt.com ■
‘Een juweel waaraan kinderarbeid kleeft, verliest veel van zijn schoonheid’
Hale Amus stelde met De bijbel van de Turkse keuken een heus naslagwerk samen. Gezien het seizoen en snakkend naar comfortfood waren we vooral benieuwd naar deze mooie rijstpap. Tekst Brigitte Vermeulen
Ik had er geen idee van dat rijstpap ook deel uitmaakt van de traditionele Turkse keuken. “Jazeker, ook in Turkije heeft elke grootmoeder een eigen vari ant op dit recept. Wij gebruiken baldorijst, dit is rijst met een korte korrel zoals arboriorijst. Deze rijst geeft heel wat zetmeel af tijdens het koken, wat zorgt voor het indikken van de pap. Ik herinner me nog hoe ik als klein meisje mijn mama moest aflossen om te roeren in de rijstpap, om beurten samen met mijn zusje. Dat duurde echt uren. Je moest de hele tijd voorzichtig roeren om te vermijden dat de pap zou aanbranden. Ik gebruik zelf wat maizena in het recept: dat is een beetje valsspelen, maar scheelt een hoop tijd achter het fornuis. Deze gebakken rijstpud ding is een variant die typisch gemaakt wordt in de regio van de Zwarte Zee. In Turkije gebruikt men vaak de klassieke aardewerken kom metjes, maar je kan dit maken met eender welk vuurvast potje. Door de pudding af te bakken in de oven krijgt die een extra smaakdimensie. De moeite om eens te proeven!”
Bij Turks eten denk je in de eerste plaats aan baklava en kebab. Wat is volgens jou typisch Turks? “Alles draait rond gezellig samenzijn en uitgebreid tafelen. We beginnen de maaltijd vaak met soep, in Turkije wordt erg veel soep gegeten. Mezze zijn ook erg populair, bedoeld als hapje voor bij je glas raki, een traditioneel Turks aperitief op basis van anijs. Je kan mezze eten als voorgerecht, maar ze kunnen gerust zo uitgebreid zijn dat ze een hoofdgerecht worden. Het gaat erom dat je veel tijd aan tafel doorbrengt, samen met familie en vrienden.”
meest Turkse wat je kunt doen. Wij gebruiken heel veel onze handen in de keuken en meten weinig af. We gebruiken dan ook bijzondere termen om tijdens het koken uit te drukken wat we precies bedoelen. Bijvoorbeeld dat je het deeg moet kneden tot ‘oorlelconsistentie’. Ik kan je verzekeren, deze manier van koken maakte het niet eenvoudig om de recepten uit te schrijven voor mijn boek (lacht).”
Jij bent geboren in Koeweit en groeide op in Istanbul. Hoe heb jij in Nederland een carrière uitgebouwd rond Turks eten? “In 2015 leerde ik mijn Nederlandse man kennen toen hij op vakantie was in Turkije. Een jaar later ben ik de liefde gevolgd en verhuisde naar Nederland. Ik heb altijd graag gegeten, maar ik wist niet of ik zelf ook de passie voor het koken in mij had. Ik heb altijd veel tijd in de keuken doorgebracht, ach ter de schermen bij mijn mama die een uitstekende kok is. Maar na een tijdje miste ik de warmte en de gezel ligheid van de Turkse keuken en be gon de gerechten uit mijn geheugen na te koken.”
“Ik deelde de maaltijden met onze vrienden hier in Nederland en kreeg niks dan enthousiaste reacties. Tijdens de lockdown had ik plots echt veel tijd om in de keuken te spenderen en ook mooie foto’s van mijn gerechten te maken. Zo werd mijn Instagram-account @turkish.tale ook opgepikt door de media en van daar ging de bal aan het rollen voor mijn boek.”
Je schrijft ook dat de Turkse keuken intimiderend kan zijn. “Voor een Turks gerecht moet je bij de bereiding vaak heel wat stappen doorlopen en dat kan je afschrikken om er aan te begin nen. Dat is nochtans nergens voor nodig. Je moet de recepten meer beschouwen als een richtlijn, geef er gerust je eigen draai aan. Veel recepten zijn vergevingsgezind, wees dus niet bang om te experimenteren met wat je in je koelkast hebt liggen.” “Het klinkt misschien cliché, maar koken met je zintuigen is het
WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be
100 g Baldo- of arboriorijst, gewassen en uitgelekt • 1.200 ml volle melk • 175 g suiker • 1 tl vanille-extract 25 g maizena • 3 el hazelnoten, geroosterd en fijngesneden Ook nodig 6 - 8 vuurvaste kommetjes
1. Breng de rijst met 400 milliliter water aan de kook. Zet dan het vuur laag en laat onder af en toe roeren 15 minuten zachtjes koken tot de rijst alle vloeistof heeft geabsorbeerd.
2. Voeg 1 liter melk toe aan de rijst en breng het geheel opnieuw aan de kook. Zet dan het vuur laag en laat onder af en toe roeren nog 15 minuten zachtjes koken. Voeg de suiker en het vanille-extract toe en roer tot de suiker is opgelost.
3. Klop de maizena met de overige 200 milliliter melk los en voeg het mengsel toe aan de melk. Laat de pud ding op laag vuur onder constant roeren nog 15 minuten zachtjes koken.
4. Verwarm de oven voor op 180 °C.
5. Verdeel de pudding gelijkmatig over de ovenvaste kommetjes tot ongeveer 2 centimeter onder de rand. Zet de kommetjes op de bakplaat van de oven en vul de bak plaat met water tot de kommetjes voor de helft onder staan en bak ze 15 minuten in het midden van de oven.
6. Zet de bakplaat in het bovenste rek van de oven en zet de grill van de oven op de hoogste stand. Karamelliseer de bovenkant van de pudding ongeveer 1 à 2 minuten of tot er her en der donkere plekken verschijnen.
7. Laat de puddinkjes minimaal 1 uur afkoelen buiten de oven en daarna 3 uur opstijven in de koelkast. Bestrooi voor het serveren met de hazelnoten. ■
Als de verdeling van de huishou delijke taken niet in evenwicht is, kan dat voor veel discussies zor gen binnen gezinnen. Maar wat doe je eraan? Riet Ory helpt ons op weg met het boek Het is hier geen hotel!
Tekst Selma Franssen
Riet Ory, adjunct-directeur van Femma en moeder van drie, geeft het onmid dellijk toe: het huishouden is geen sexy thema. Toch twijfelden zij en Femma-directeur Eva Brumagne geen moment om er samen een boek over te schrijven. “Huishoudelijk werk is een onderwerp dat zo veel emotie oproept. Dat kan gaan van liefde, aan dacht en voldoening tot woede, onmacht en eenzaamheid”, zegt Riet. “Toch blijft huishoudelijk werk zowel in de maat schappij als binnen het gezin vaak on zichtbaar en ondergewaardeerd.”
En bovenal: ongelijk verdeeld. Riet en Eva spraken voor hun boek mensen in
uiteenlopende situaties zoals same sexkoppels, eenoudergezinnen, samenge stelde gezinnen, gezinnen met en zonder kinderen en volwassenen die voor hun ouders zorgen. Riet, opgeleid als socio loge, merkt op dat bij heel verschillende huishoudens toch dezelfde patronen en problemen opduiken. Het maakt van de verdeling van huishoudelijke taken een maatschappelijk probleem met maat schappelijke gevolgen.
De grote last van het huishoudelijk werk ligt doorgaans bij vrouwen. Niet alleen voeren zij meer zorg- en huishoudelijke taken uit en houden ze zich meer bezig met ieders mentale welzijn, binnen he terokoppels zijn ze vaak ook ‘huishoud manager’.
Ze bedenken, plannen en delegeren en de man komt dikwijls pas bij de uitvoering kijken. Daar kruipt veel denkwerk in, dat zwaar weegt. “Als ik naar mijn vriendin nen kijk, zie ik dat zij drukke jobs hebben, maar daarnaast nog steeds de hoofdver antwoordelijke zijn voor hun huishou den”, zegt Riet. “De vrouwenemancipa tie voelt voor hen daarom soms als een vergiftigd geschenk.”
Riet ziet dit als een van de belangrijkste redenen waarom de loonkloof blijft be staan en waarom minder vrouwen dan mannen voor ondernemerschap kiezen. Pas als verantwoordelijkheden thuis eer lijk verdeeld zijn, zullen vrouwen meer verantwoordelijkheden buitenshuis op zich kunnen nemen. “De Nederlandse feministe Anja Meulenbelt zegt dat de feministische revolutie zich tegenwoordig thuis afspeelt, en dit klopt”, zegt Riet. “Je kan zoveel praten over gelijkheid als je wil, zolang vrouwen denken dat zij thuis alles moeten regelen en doen, gaat er niets veranderen.”
Het is hier geen hotel! onderzoekt ook de verschillen tussen vrouwen onderling.
Vrouwen die het kunnen, besteden het huishouden uit aan vrouwen die lager op de economische ladder staan. “Maar wie poetst het huis van de poetsvrouw die 1.300 euro per maand verdient? Dit sys teem klopt niet, het schuift het probleem door”, zegt Riet. “Je kan dat bovendien niet blijven doen. Economische modellen gaan ervan uit dat zorg overvloedig en goedkoop is, zowel op gezins- als maat schappelijk niveau. Onze samenleving staat onder druk: er zijn veel minder grootouders die gratis kunnen zorgen en vacatures voor zorgende beroepen gera ken niet ingevuld.” Overheden en werkge vers moeten meer aan dacht en waardering hebben voor zorg. Maar je kan ook zelf bijdra gen aan verandering. Te beginnen met je ei gen opvattingen. Want hoe graag je ook de ta ken gelijk zou verdelen, soms houden je eigen opvattingen je tegen.
“Veel vrouwen hebben de overtuiging dat als zij het niet doen, het niet goed genoeg gebeurt. Misschien herken je het wel: de afwasmachine opnieuw inladen omdat je partner het volgens jou fout doet”, zegt Riet. “Vrouwen zijn vaak perfectionis tischer als het op het huishouden en de zorg aankomt.”
‘OPPERZORGER’
Maatschappelijke verwachtingen, die op dit vlak heel anders zijn voor vrouwen dan voor mannen, werken dat perfectio nisme in de hand. Als een heterokoppel een etentje organiseert, voelt de vrouw zich er sneller op aangesproken als de aankleding en het eten te wensen over laten. “De identiteit van de mannelijke partner hangt veel minder samen met het
zijn van een goede gastheer”, zegt Riet. “Hij zal sneller zeggen: laten we pizza en pintjes bestellen, dan komt het allemaal goed.”
Om te weten welke overtuigingen de ver deling in je eigen huishouden mee bepa len, bevat Het is hier geen hotel! een profieltest, die je vertelt of je een ‘Bewuste zwoeger’, een ‘Opperzorger’, een ‘Aanvoerder’ of eerder een ‘Supersamenwerker’ bent. Elk profiel heeft eigen valkuilen en kwalitei ten. Zo heb je als ‘Opperzorger’ bijvoor beeld de kwaliteit om er voor je naasten te zijn, maar ben je geneigd jezelf weg te cijferen of te veel belang te hechten aan harmonie. In het zorgen voor huisgeno ten en de goede vrede ben je vergeten wat je zelf fijn of belangrijk vindt. Het is hier
geen hotel! laat zien hoe je met jouw profiel aan de slag kan.
Opvallend: het boek stelt de gangbare opvatting aan de kaak dat kinderen bin nenshuis zo min mogelijk moeten doen zodat ze buitenshuis – school, sociaal le ven en hobby’s – kunnen presteren. Uit cijfers blijkt dat Vlaamse jongeren bit ter weinig bijdragen in het huishouden. “Vanaf 18 maanden vragen kinderen om te helpen bij het koken of afwassen. En wat doen wij? We laten ze nepspaghetti koken in hun speelgoedkeuken”, zegt Riet lachend. “Dat is begrijpelijk: een knoei ende kleuter vertraagt het koken. Kleine kinderen vinden het echter leuk om zich thuis nuttig te voelen en leren ervan. Als we altijd nee zeggen, stoppen ze met vra
zichzelf. Hoe je huishouden ook is samen gesteld: gedeeld eigenaarschap leidt tot betere onderlinge relaties.”
Welke raad heeft Riet voor lezeressen die opkijken tegen alle onzichtbare werk dat in deze periode komt kijken bij het orga niseren van de feestdagen? “Lijst op wat er allemaal gepaard gaat met een feest organiseren en verdeel dit in domeinen. Bekijk de lijst met je gezin en laat ieder een een volledig domein voor zijn reke ning nemen”, zegt Riet. “Het feestmaal is bijvoorbeeld een domein: menu sa menstellen, inkopen doen, zorgen dat er genoeg glazen en een feestelijk tafellaken zijn, koken, afwassen… De inrichting of cadeautjes en de animatie zijn dan weer voor iemand anders.”
gen. In gezinnen die met dienstencheques iemand inhuren die schoonmaakt terwijl de kinderen naar school zijn, zien kin deren zelfs nooit wat er komt kijken bij huishouden. Tegen de tijd dat ze uit huis gaan, kunnen ze niets in huis. Ik wil een lans breken voor zelfredzame kinderen.”
Het boek biedt handvatten om tot zoge naamd ‘gedeeld eigenaarschap’ te komen: een billijke verdeling van huishoudelijk werk op basis van respect, samenwerken en verantwoordelijkheid. “Bij gedeeld eigenaarschap heeft iedereen volledige verantwoordelijkheid voor een paar deel
domeinen van het huis houden”, zegt Riet. “Je bedenkt, plant en voert uit voor dat domein. Het is slim om af en toe van domein te wisse len: zo is iedereen zich ervan bewust hoeveel werk elk domein vergt en voorkom je dat je vervalt in stereotypen, zoals de man die altijd het gras afrijdt.”
Wat als je het moeilijk vindt om het ge sprek over de verdeling van huishouden aan te gaan? “Je moet langs twee kanten water bij de wijn doen en samen tot een minimaal redelijkheidsniveau komen”, zegt Riet. “Houd voor ogen dat uiteinde lijk iedereen baat heeft bij gedeeld eige naarschap. Huishoudelijke taken worden minder vervelend als je niet alles alleen hoeft te doen. Bij heterokoppels levert het voor mannen vaak meer tijd met hun kin deren op en voor vrouwen meer tijd voor
En dan: laat het los. Riet raadt aan om dat mantra ergens op te hangen als je het moeilijk vindt om je niet te bemoeien. “Stel jezelf de vraag: waarom moet het per se op mijn manier gebeuren? En is het de stress waard die ik daarover ervaar?”, zegt Riet. “Bedenk ook dat oefening kunst baart. Geef je huisgenoten ruimte om te leren. Protip: laat de kerstschoonmaak door een ander gezinslid doen en ga naar buiten, een wandeling maken.”
De online profieltest invullen? Dat kan via www.eigenmix.be/het-hiergeen-hotel-de-test ■
WIN
Als je naar Umbrië trekt in de sporen van Franciscus en Clara, weet je nooit helemaal welk avontuur je te wachten staat. Toch licht Trui Colpaert alvast een tipje van de sluier.
en Spello. Heel af en toe blijf je hangen in de kleine steegjes van de Umbrische dorpjes maar je wil verder om de Monte Subasio te overwinnen en Assisi te ontdekken. De tocht confronteert ons met afzondering en onherbergzaamheid, ruwe schoonheid en een uniek cultureel erfgoed. Aankomen in Assisi is op zich al een geschenk als afsluiter van de tocht. We stappen ook een dag in de omgeving van Assisi naar San Damiano, Rivotorto en Santa Maria degli Angeli. Cultuur en natuur, geschiedenis en gastronomie maken Umbrië tot een paradijselijke plek en die heerlijkheid willen we met jullie delen.
Het leven van Franciscus en Clara valt niet in een verhaal te vat ten. Hun spiritualiteit en de radicaliteit van hun keuzes staan haaks op onze 21ste eeuwse ervaringen. In korte spiritmomenten en verrassende fysieke confrontaties met hun armoedige bestaan proberen we hún levenskeuze op ons eigen leven te betrekken. We proberen hun spoor te zoeken en de nalatenschap te beluiste ren, te voelen en te ondergaan. Op pelgrimstocht gaan is proeven van die oude maar levens krachtige spiritualiteit, ervaren dat 10 dagen pelgrim zijn je kan verrassen, voelen dat het om méér gaat dan onderweg zijn. Het groene hart van Italië tussen Rome en Assisi, langs Rieti, Spoleto, Trevi en Spello: een betere mix en een mooier decor kan je je nauwelijks voorstellen. ■
Umbrië wordt vaak de vergeten buur van Toscane ge noemd. Dit ‘groene hart’ van Italië wordt het decor van onze pelgrimstocht. Wandel je in de voetsporen van de heilige Franciscus en Clara, begin je aan een onbekend avontuur. Want de ontdekking van deze intrigerende figuren is een ervaring die je niet meer loslaat, net zomin als het overweldigende land schap dat we zullen ontdekken en doorkruisen. Je kan ook een paar boeken lezen over Franciscus en Clara en over hun ‘spirituele nalatenschap’, maar de plekken bezoeken waar zij leefden, is een veel intensere ervaring. Gaandeweg zullen we tijdens deze tocht de erfenis van deze jonge mensen ontdek ken. Zelfs na méér dan 800 jaar is dit iets wat ‘onder je huid kruipt’.
Na een dagje Rome trekken we naar de vallei van Rieti om van daaruit tot Assisi te stappen. Greccio, Fonte Colombo, La Foresta en Poggio Bustone vormen de heilige Vallei van Rieti en doen ons stilstaan bij de radicale keuzes van Franciscus. De hertogelijke stad Spoleto is even een rustpunt (of net niet?) op onze weg. En dan stappen we tussen de olijfgaarden van Trevi
• Vliegtuigreis naar Rome en vandaar per bus naar Rieti, waar onze voettocht begint. In 6 stapdagen doorkruisen we Umbrië en komen aan in Assisi. Je draagt enkel een dagrugzak en je bagage wordt vervoerd. We logeren in comfortabele hotels in half pension en met picknick voor de dagtochten.
• Van 15 – 24 september 2023 (data onder voorbehoud)
• Programma en inschrijvingsmodaliteiten bij Trui Colpaert: 0475 95 85 55, trui.colpaert@gmail.com en Marie Jeanne Dewitte: 0472 87 54 73, mjdewitte@skynet.be
• Minimaal 20 en maximaal 30 deelnemers
• Lid zijn van Markant is verplicht, partners zijn wel kom. Een goede gezondheid en conditie zijn noodza kelijk, openstaan voor de spirit en sfeer in de groep is onmisbaar.
In de film Annie Colère van de cineaste Blandine Lenoir zien we de hevige strijd die zich voltrok om abortus te legaliseren in het Frankrijk van de jaren 70. Het thema is nog steeds razend actueel, nu vrouwenrechten wereldwijd onder druk staan.
Tekst Pierre Raemdonck
De geschiedenis van de elementaire rechten van de vrouw is een gevecht van lange adem. Zo werd abortus in ons land pas in 1990 gelegaliseerd. Ook in buurland Frankrijk duurde het lang voordat vrou wen over hun eigen lichaam konden be slissen.
Eigenlijk is Annie een eenvoudige arbeid ster zonder grote dromen die al geruime tijd in een matrassenfabriek aan de slag is. De uren zijn lang en het werk is zwaar, maar klagen doet ze niet. Samen met haar man en twee kinderen leidt ze een onop vallend leven. Pas wanneer ze onverwacht opnieuw zwanger wordt, staat ze voor een moeilijke keuze, want financieel hebben ze geen ruimte meer om een derde kind een goed leven te geven. Na lang twijfelen komt Annie terecht bij de pas opgerichte vereniging MLAC, een Beweging voor de Vrijheid van Abortus en Anticonceptie. Deze organisatie probeert op een men selijke en medisch verantwoorde wijze een abortus te laten plaatsvinden zonder
goedkeuring van de overheid. Voor Annie gaat er na de ingreep een andere wereld open waarbij het haar duidelijk wordt dat een vrouw ook baas kan zijn over haar ei gen lichaam. Terwijl ze aanvankelijk bij het MLAC terechtkwam voor de oplos sing van een persoonlijk probleem, neemt ze na een tijdje een alsmaar belangrijkere rol op in deze vereniging. De film toont op een klassieke manier de groei van een heldin tegen wil en dank. Enige sensatiezucht valt er niet te bespeu ren: ook tijdens de verschillende scènes die de ingrepen tonen, wordt alles steeds op een respectvolle en toch emotionele wij ze in beeld gebracht. Cineaste Blandine Lenoir wil zonder spektakel een belang rijk onderdeel van de geschiedenis van het Franse feminisme vertellen aan een nieuw publiek en slaagt daar met glans in. Het pleit voor haar talent als regisseur dat ze de tijd neemt om de evolutie van het personage te schetsen. Dit komt de geloofwaardigheid van het verhaal enkel ten goede. Dankzij de prachtprestatie van steractrice Laure Calamy wordt Annie
een vrouw van vlees en bloed, met een steeds sterkere behoefte aan het recht op een eigen identiteit, in een hoofdzakelijk op mannen georiënteerde samenleving. Of het personage van Annie ooit effectief heeft bestaan, is niet duidelijk, maar het belang van de beweging MLAC in het fe minisme kan nauwelijks onderschat wor den. Amper twee jaar na haar oprichting volgde er een wet om abortus te legalise ren in Frankrijk.
Annie Colère gaat over een uitermate ge voelig thema. Het recht van vrouwen om over het eigen lichaam te beschikken wordt vaak als vanzelfsprekend gezien in de westerse samenleving, maar door de recente gebeurtenissen in onder meer de Verenigde Staten en Polen is het duidelijk dat het recht op abortus snel kan verdwij nen, wat deze film een groot bestaans recht geeft.
Regie: Blandine Lenoir
Cast: Laure Calamy, Zita Hanrot, India Hair e.a.
Vanaf 11 januari in de bioscoop. ■
Op donderdag 8 december om 19u30 horen we Evy Gruyaert aan het woord over haar gloednieuwe boek Start to feel great. We kennen Evy als enthousiaste presentatrice en van de ‘Start to run’ app en boeken.
Haar nieuwste wapenfeit is het boek Start to feel great, een soort leesbare doos tiktakjes waar je uit kan putten om zo écht jezelf te kunnen zijn. Dat kleine duwtje in de rug dat je van 0 naar 1 kan brengen.... Niet belerend, wel empowering, positief, inspirerend en echt, met twee voeten in het leven, onderbouwd door de wetenschappelijke achtergrond van 7 experten op het vlak van mind, body, voeding, slaap, geuren, kleuren en stem.
De online-lezing via Zoom duurt 45 min. Na afloop voorzien we tijd om Evy enkele vragen voor te leggen vanuit het online-publiek.
De Zoom-link zal je 1 dag vooraf ontvangen.
PRIJS LEDEN: 5€
PRIJS NIET LEDEN: 10€
Meer info & inschrijven
Lia van Bekhoven woont al meer dan veertig jaar in Londen. Bijna al die tijd werkte ze voor radio en televisie, kranten en bladen om verslag uit te brengen van wat er in Groot-Brittannië gaande is. Met kennis van zaken, maar vooral ook met spitse humor en verrassende inzichten. Tijdens deze lezing stelt ze ook haar boek Klein-Brittannië voor. Hoe macht en mythe het VK verscheurden
PRIJS LEDEN: 5€
PRIJS NIET LEDEN: 10€
De online-lezing via Zoom duurt 1 uur. Na afloop voorzien we tijd om Lia enkele vragen voor te leggen vanuit het online-publiek.
De Zoom-link zal je 1 dag vooraf ontvangen.
https://markantvzw.be/ markant/activiteiten Meer info & inschrijven
https://markantvzw.be/ markant/activiteiten
Mijn jongste zoon van 5 jaar en ik waren nog nooit op reis geweest met enkel ons tweetjes. Een trip naar Lissabon en omgeving leek ons in de kerstvakantie ideaal. Niet in het minst omdat we na twee jaar corona nog eens snakten naar het buitenland.
Tekst en foto’s Ann-Marie Cordia
DAG 1: NAAR HET STRAND
Cascais ligt aan de kust, op een dik half uur rijden van de lucht haven. Het is eind december 2021, maar bij aankomst schijnt de zon. Ons hotel ligt in de rustige heuvels ver van het centrum, omringd door groen. Ik word meteen verliefd op de bomen hier, overal zie je parasoldennen. Het eerste wat we willen doen, is naar het strand gaan, want de komende dagen voorspellen ze regen. We huren een fiets bij het hotel en rijden het bergje naar beneden, naar de grote weg die langs de kust loopt, waar een breed fietspad is aangelegd. We zien de zee, maar hoe geraken we aan het strand? We gaan eerst links, richting stadje, maar omdat we nergens zand zien, maken we na een kilometer rechtsomkeer, terug de kustweg
naar boven. Fietsen blijkt de ideale manier om in vakantiestem ming te komen. Wind in de haren, en trappen maar. Het uit zicht, met de rotsen en de zee, is adembenemend. Ik heb bijna medelijden met de auto’s die voorbijrazen, want het is pas als je vertraagt dat je dit landschap kan voelen. Mijn vijfjarige fietst sneller dan ik en ik moet hem af en toe intomen. Wacht, is het hier? Nee, weer alleen rotsen. We rijden verder. Uiteindelijk google ik wat stranden in de buurt. Voor een zandstrand zouden we bij Praia de Guincho moeten zijn. Na een tijdje wil Lou toch uitrusten. En na een halve kilome ter stopt hij opnieuw. ‘Is het nog ver?’ ‘Nee, nog anderhalve kilometer!’ Hij doet nu echt zielig. Hoe moet dat straks, als we terug moeten? Maar anders hebben we al die moeite voor niets gedaan. ‘Kom, je kan het!’ Ik kijk intussen met lichte jaloezie naar de auto’s. Maar dan is er eindelijk strand in zicht. Praia da Crismina, zo zoek ik achteraf op. Lou trekt zijn schoenen uit en gaat tikkertje spelen met de golven. Zoon blij, ik blij. En als we heelhuids terug aan het hotel zijn, ben ik een beetje trots. Deze vijfjarige heeft zeker 12 kilometer gefietst. Zonder versnel lingen.
De volgende dag neem ik hem achterop bij mij op een elektri sche fiets. Deze keer rijden we richting het stadje. Weer nemen we datzelfde prachtig fietspad. Onderweg stoppen we bij de vuurtoren Farol da Guia, oorspronkelijk gebouwd in 1523, maar zwaar beschadigd bij een grote aardbeving in 1755 en dan herbouwd. We gaan piepen aan de Boca do Inferno, een soort open grot in de zee, en genieten van het uitzicht aan de Pedra da Nau. Daarna rijden we langs de haven richting de indrukwekkende citadel, de Torre de Santo António de Cascais, neergezet tussen de 15de en de 17de eeuw ter ver dediging van de kustlijn, de riviermonding van de Taag en de hoofdstad Lissabon.
In de 19de eeuw verbleef de Portugese koning Luís de Eerste
elk jaar in september in Cascais, wat het populair maakte bij andere edellieden en Europese vorsten. Ik kan me voorstellen dat het in die tijd van het jaar nog leuker moet zijn, want helaas valt het water hier nu met bakken uit de lucht. Een fietsslot hebben we niet bij ons, dus ergens binnen schuilen tot het overgaat, zit er niet in. Na een kwartier onder een afdak vrezen we dat het weer niet zal beteren. Ik trek Lou zijn regenpak aan, waarna de weg terug naar boven kan beginnen.
Op dag drie van ons reisje gaan we richting Lissabon. Eerst met de taxi tot aan het station en dan de trein op. Wat een ontspan nende rit, langs de kustlijn. We passeren het Casino Estoril, dat Ian Fleming inspireerde om Casino Royale te schrijven, het eerste boek over James Bond. En of de trein altijd een beetje reizen is. Uitstappen doen we in Cais do Sodré.
Van daaruit is het een kilometer stappen richting Bairro Alto, wat hogergelegen wijk betekent. We hebben afgesproken voor een ritje in een tuktuk. Lissabon is een stad met vele heuvels, dus is dit vervoersmiddel ideaal. Onze gids heet João, hij is geboren en getogen in de hoofdstad. Onze eerste stop is aan de Sé Cathedral, een van de oudste monumenten van Lissabon. Deze Santa Maria Maior, gebouwd vanaf 1147, werd door de eeuwen heen aangepast en is een mix van Romaanse, gothi sche en barokstijlen, al is mijn vijfjarige vooral onder de indruk dat het als een van de weinige gebouwen nog rechtstond na de aardbeving uit 1755.
Aan de Miradouro das Portas do Sol, of toegangspoort tot de zon, kijk je vanaf een groot terras uit op de oude wijk Alfama, met al haar kronkelende straatjes. De typische hui zen met tegels worden wat schaarser, ook al omdat de tegels gewoonweg gestolen worden. Koop ze dus nooit op de twee dehands markt, waarschuwt João, of je houdt dit handeltje in stand. Om de hoek ligt het uitkijkpunt Miradouro de Santa
Links: de vos van Bordalo II, rechts: uitkijken over de oude wijk Alfama vanaf Miradouro das Portas do Sol.
Of we de lokale specialiteit pasteis de nata al hebben geproefd, wil hij nog weten, en ik vertel dat ik graag de vegan variant had uitgetest, waarna hij prompt naar A Carioca Nata Vegan tuft. Ik koop een grote doos voor mij en een kleintje voor hem en zijn vriendin. João kent ze en vindt ze ook overheerlijk. Onze tour eindigt aan de Time Out Market Lisboa in de 19de-eeuwse Mercado da Ribeira. Je kan er allerlei soorten culinaire lokale en internationale specialiteiten proeven, en Lou kiest een welverdiend ijsje.
DAG 4: ZIEK
Luzia, vlak bij het kasteel Castelo de São Jorge, waarvan de fundamenten al uit de 6de eeuw voor Christus stammen. Maar wat verderop aan Miradouro de Senhora do Monte zijn het de honderden hangsloten die de aandacht trekken. Ze werden daar vastgeklikt door verliefde koppeltjes. De sleutels worden weggegooid in de onderliggende tuinen, tot ergernis van de bewoners. Hoewel ik eerst niet zo happig ben om prulle tjes te kopen, laat ik me ompraten door de plaatselijke verkoop ster. Mijn zoontje kiest een armbandje uit voor zijn zus. Ach, dit is tenminste echt Portugees, merkt onze gids op, doelend op de vele andere plekken waar ze ‘Portugese’ souvenirs verko pen, allemaal made in China. We zijn onder de indruk van het Klooster van São Vicente de Fora, uit de 16de eeuw en houden halt aan het Panteao de Santa Engracia. Aan dit gebouw hebben ze honderden jaren gebouwd. Ze begonnen in de 17de eeuw en het geraakte pas af in de 20ste eeuw. Wat eerst bedoeld was als een kerk, werd het Nationale Pantheon. Hier liggen enkel belangrijke mensen begraven, zo vertelt João. Dat wordt beslist via een stemming in het parlement. Momenteel liggen er elf Portugezen.
Nadat we langs de Arco da Rua Augusta rijden, een symbool voor de wederopbouw na de fameuze aardbeving, spot Lou alweer een mooie vos van Bordalo II. Deze Portugese kunste naar recycleert afval om zijn murals te maken. Intussen zijn we aangekomen in het district Belém, met het bekende 16de-eeuw se hiëronymietenklooster Mosteiro
Tegen de tijd dat we aan de befaamde toren van Belém zijn aangekomen, ben ik wat door elkaar geschud in dit brommerwagentje, maar Lou is zowaar in slaap gevallen. Hij krijgt een dekentje en terwijl João op hem let, maak ik snel een kleine wandeling en neem de obligate foto van de toren.
Net als João de tuktuk weer aanzet, wordt Lou wakker, en we zijn maar net de baan weer op of we moeten terug aan de kant. Want wat begint het plots te regenen dat het giet: zelfs met alle plastic zeiltjes naar beneden sijpelen er nog druppels naar binnen. Even voel ik me wat ongemakkelijk, op de gladde weg. Onze gids zweert dat hij het, echt waar, in zijn hele leven, nog nooit zo hard heeft weten te stortregenen in zijn stad.
De volgende dag voelt Lou zich ziekjes. We hadden naar het wondermooie Sintra gewild, door Unesco uitgeroepen tot werelderfgoed, en waar je het paleis Palácio da Pena vindt, maar het wordt een dagje lummelen. Zoals dat gelukkig vaak gaat met kinderen, is mijn zoontje na een uur of twee alweer de oude. Maar ik durf het openbaar vervoer nu niet op met hem.
DAG 5: NAAR HET MUSEUM
Omdat het een vakantie op kindermaat is, mag mijn vijfjarige kiezen wat we doen op de laatste dag. Hij wil naar het interac tieve wetenschapmuseum en het aquarium. In tegenstelling tot de kleine steegjes in het knusse centrum van Lissabon over heersen aan deze kant van de stad hoge moderne gebouwen en grote open pleinen en tuinen. In de Jardim das Ondas staan alweer die prachtige parasoldennen. Het Pavilhão do Conhecimento lijkt op Technopolis bij ons. Mijn vijfjarige heeft er de tijd van zijn leven omdat hij alles mag uittesten. We bouwen een robot die kan schrijven en Lou snapt sneller dan ik hoe hij de andere robots een parcours kan laten afleggen. Vanop de vlakbij gelegen kabelbaan Gondola, ge bouwd voor de Expo 98, kijken we neer op de Jardim Garcia de Orta. We stappen uit aan het noordpunt en eten wat op een terrasje, vooraleer we terugkeren voor ons bezoek aan het Oceanário de Lisboa, waar we allebei de otters het schattigst vinden. Op het einde van de dag zijn we, alweer, pompaf. De volgende dag gaan we naar huis, maar ooit komen we terug met ons hele gezin, spreken we af. We willen Sintra nog zien.
Met de Lisboa-kaart reis je gratis met de trein van en naar Sintra en Cascais, neem je gratis het open baar vervoer in Lissabon en krijg je gratis toegang tot 38 musea en monumenten, inclusief de Torre de Belém en Mosteiro dos Jerónimos. Meer informatie via www.visitportugal.com/nl ■
Het eerste wat Lou spot, is de speeltuin. Met ka belbaan, zandbak, speelhuisjes en reuzetram poline. ‘Maar Lou, we zouden eerst naar het strand gaan!’ En dan zijn er nog de spelletjes in de lobby van het hotel. Hij kan er tekeningen inkleuren, gooien met balletjes naar opgestapelde blikken en poseren met snorretjes voor de foto. We schrijven kerst 2021 en in deze periode van het jaar staat er zelfs een levensgroot peperkoekenhuisje opgesteld. Het ruikt heerlijk, maar proeven doen we niet.
De knuffel die hij bij aankomst krijgt, is een vosje dat hij de naam Vosje geeft en de rest van onze tijd niet van onze zijde zal wijken. Wat bij onze daguitstap naar Lissabon meteen tot een eerste drama leidt. “Waar is Vosje!? Vosje is kwijt!” Een oplet tende vuilnisvrouw ziet Lous verdrietige ogen en doet teken: ‘Ik heb iets gezien, kom’, maar als we haar volgen, blijkt Vosje niet op de plek te liggen waar zij hem gezien had. Dan spot de vuilnisvrouw een oudere dame, en ja hoor: zij heeft Vosje vast. Lang verhaal kort. Leve Vosje, en vooral: leve deze oplettende vuilnisvrouw.
Vosje komt elke ochtend mee naar het ontbijt, waar mijn vijfjarige steeds twee gekookte eitjes en één croissant met boter uitkiest. Hij laat al het zoete op het rijkelijk gevulde buffet links liggen. En ik kies telkens weer opnieuw voor granola met fruit. Of hoe je op dit soort momenten ziet hoe hard je op elkaar lijkt. Als ik rond me kijk, zie ik enkel koppels met kinderen. Op de laatste dag begint het te knagen. Wat was het gezellig ge weest met ons hele gezin samen. Ook Lou mist zijn papa en zijn grote zus. Er vloeien traantjes. Het is nog maar de tweede keer dat hij haar zo lang niet ziet. Al leert hij zo dat reizen ook weer heerlijk doet verlangen naar huis. We zijn net op tijd terug voor kerst.
Een kindvriendelijk hotel in het luxesegment, zo positioneert Martinhal zich, met vestigingen in het centrum van Lissabon, twee in de Algarve en deze dus in Cascais. Dit is inderdaad een paradijs voor kinderen en ouders. Er is een kinderopvang voor overdag, ’s avonds bestaat de mogelijkheid om een oppasdienst te boeken voor als je even tijd voor jezelf wilt. Alleen heb je daar wel een kind voor nodig dat wat wil meewerken. Mijn verlegen vijfjarige is met geen stokken naar de kinderanimatie te krijgen, hoe leuk het speelgoed en hoe lief de begeleiders er ook uitzien. Dat hij noch Portugees, noch Engels spreekt helpt natuurlijk niet bepaald, en ik wil hem niet dwingen, want het is vakantie voor iedereen. Wel doe ik mijn uiterste best om hem te overtuigen samen een duomassage voor ouder en kind te laten doen, want ja, dat hebben ze hier. Maar wederom helaas. Nul interesse heeft hij. Waar hij wel in zijn nopjes mee is, is met zijn eigen badjas en slippers op kindermaat, waarin we elke dag naar het zwembad trekken. Want het maakt niet uit hoe vroeg of hoe laat het is, een plons zullen we dagelijks nemen. Voor het buitenzwembad is het nu te koud, maar dit bescheiden binnenzwembad is voor hem een van de hoogtepunten van de reis. Ik onthoud na ons verblijf hier dat een hotel ook niet te leuk mag zijn. Want dan wil je kind er gewoon niet meer weg.
Meer info: www.martinhal.com ■
INFORMATIE 00800-18731873, informatie@hollandamerica.com reisspecialist.
De combinatie van culturen, historische steden, natuur en diverse landschappen maakt van de Middellandse Zee een van de boeiendste regio’s om te verkennen per schip. Elke dag met je cruiseschip in een andere haven of een ander land aanleggen is van een heel andere dimensie dan elke dag je koffers pakken, je hotel verlaten en in je auto springen op weg naar het volgende.
Aan boord reizen je kamer en bagage mee, erg praktisch. Een cruise met Holland America Line is echter meer: het schip is als een bubbel van comfort. Elke ochtend komt dat moment van verwondering, als je wakker wordt en weer een andere haven aanloopt. Vandaag Napels, morgen Athene, overmorgen Santorini.
Holland America Line zal van april tot november 2023 twee schepen hebben in de Westelijke- en de Oostelijke Middellandse Zee. Wat de rederij differentieert is de grote verscheidenheid aan vaarroutes en de duurtijd van een cruise, van een week tot een hele maand.
Barcelona is ongetwijfeld het kroonjuweel van een cruise in de Westelijke Middellandse Zee. Het is vaak de startof eindhaven van een cruise, net als Athene, Triëst, of Civitavecchia, de haven van Rome. Vanuit België allemaal makkelijk te bereiken.
Rome? Met een cruise kan je de stad bezoeken, alsof je een citytrip van één dag maakt. Een georganiseerde uitstap met gids is makkelijk, want je verliest geen tijd met zoeken. Uiteraard kan je ook zelf op stap.
Napels is een van de mooiste Italiaanse steden om met een schip aan te lopen. Het binnenvaren is een feest op zich, met de dominante Vesuvius. Nergens leggen cruiseschepen zo dicht bij het centrum aan. Straat oversteken en je bent in het historische hart. Populaire uitstappen brengen je naar Capri of Pompeï.
Elke cruiseliefhebber moet minstens één keer Dubrovnik gezien hebben. Het is de parel van de Adriatische kust. Je kan op eigen houtje de stad bezoeken of een actieve uitstap maken, zoals een kajaktocht langs de omwallingen. Dat is het fijne aan cruisen: zoveel vrijheid, zoveel mogelijkheden.
Net om de hoek van Dubrovnik ligt de Golf van Kotor, alsof je een fjord binnenvaart. De stad Kotor staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Sportieve wandelaars kunnen het oude kasteel van San Giovanni bezoeken, 1350 treden hoog.
Holland America Line brengt haar passagiers ook naar minder bekende plekken, zoals Sarandë in Albanië, of Korçula, in Kroatië.
Je hebt niet gecruiset als je nog nooit het Griekse eiland Santorini hebt bezocht. Meer naar het oosten is Efeze het belangrijkste archeologische gebied van Turkije. Vooral ten tijde van het Romeinse Rijk was het een bloeiende havenstad. Deze UNESCO-site is mag je niet missen als het schip in Kuşadasi ligt.
Sommige cruises brengen je van Italië tot in het betoverende Istanboel en zelfs Jeruzalem. De culturele boog hoeft echter niet altijd gespannen te staan. Tijdens elke cruise is er ook tijd om te genieten van de faciliteiten aan boord. Of wat dacht je van een stranddag aan de Franse Riviera?
Holland America Line, opgericht op 18 april 1873, blaast in 2023 al 150 kaarsjes uit. Het is bij uitstek de rederij die erin geslaagd is om het klassieke cruisen aan te passen aan de reiziger van nu. De moderne schepen hebben comfortabele hutten en suites, een groot zwembad, jacuzzi’s, bars, spafaciliteiten en natuurlijk restaurants. Van ons wordt gezegd dat we Bourgondiërs zijn. Dan is het aan boord fijn vertoeven.
De twee hoofdrestaurants bieden dagelijks een ruime waaier aan gerechten. In de Middellandse Zee is het Lido buffetrestaurant helemaal de max want op het grote terras kan je buiten eten. De openingsuren zijn zo ruim dat je volledig op je eigen vakantieritme leeft. Natuurlijk zijn er ook specialiteitenrestaurants. Grill. Italiaans. Aziatisch. Elke avond iets anders. Het kan.
De kers op de taart is de vriendelijkheid van het personeel. Die is bij Holland America Line legendarisch.
238 jaar geleden werd er voor het eerst een levend wezen in Vlaande ren door de lucht vervoerd. Het was een duif die in een ballon van Gent naar Parike (Brakel) vloog. Dit en andere weetjes ontdek je tijdens de expo Over vliegen, vallen… en opgra ven! in het Archeocentrum Velzeke. Maar je leert er ook meer over vergeten vrouwen in de luchtvaart, zoals de Doornikse Hélène Dutrieu (foto). In een tijd waarin vrouwen nog niet eens stemrecht hadden, werkte zij zich na een succesvolle wieler- en stuntcarrière op tot een van de beste piloten ter wereld. Nog te bezoeken tot september 2023. www.pam-ov.be/velzeke
WIN WIN WIN 5 x duotickets. Mail naar redactie@markantvzw.be
honderdvijftig jaar later vormen die duizenden bladzijden aan notities nog steeds een indrukwekkende getuigenis van een inmiddels uit gestorven volk. Door de dreiging van de wereldwijde pandemie ziet Blackburn zich gedwongen haar reis na enkele weken te staken. In haar onverwachte isolement in haar huis in Suffolk vindt ze steun bij de verhalen van de /Xam, een volk dat zichzelf zag als niet meer dan een klein onderdeel van de alomvatten de natuur. Hun levensbeschouwing kende een enorme waardigheid toe aan alles wat hen omgaf: de doden en de levenden, de dieren en de dingen, de wind en de regen, de maan en de sterren. In Dromen van de Karoo schrijft Julia Blackburn op weergaloze wijze over de wreedheid van kolonisatie en wat het verleden ons kan leren over het heden.
WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be
Toen Ghislaine op 18 januari 2022 overleed, begon Wilfried Hendrickx meteen aan het schrijven van zijn vaarwel. Uit de duizenden mode foto’s maakte hij een selectie, waar van de mooiste in het boek werden opgenomen.
WIN WIN WIN Markant Magazine mag drie exemplaren weggeven. Mail naar redactie@markantvzw.be
In het vroege voorjaar van 2020 onderneemt de veelgeprezen au teur Julia Blackburn een reis naar de Karoo, de Zuid-Afrikaanse half woestijn. Al op jonge leeftijd raakte ze gefascineerd door een inheems volk genaamd de /Xam, dat in de negentiende eeuw op brute wijze door kolonisten werd verdreven. De cultuur van de /Xam was ten dode opgeschreven, maar twee Europese linguïsten zagen erop toe dat hun woorden, hun dromen en herinnerin gen werden vastgelegd. Meer dan
Topmodel Ghislaine Nuytten en schrijver Wilfried Hendrickx vorm den zevenendertig jaar lang een liefdespaar. In 2009 werd Ghislaine ongeneeslijk ziek. Vanaf die datum begon Hendrickx een dagboek over het lijden van zijn ‘Allerliefste’ bij te houden, aangevuld met herin neringen aan de begindagen van hun passionele romance en hun idyllische verblijf op hun farm in Zuid-Afrika. Vaarwel Ghislaine is een schrijnend verhaal van diep en in tens lijden, en tegelijk een heerlijke en ontroerende ode aan de liefde.
Wat zou nieuwjaar zijn zonder een nieuwjaarsconcert? Voor een glamoureuze start van 2023 moet u op 6 januari in de Koningin Elisa bethzaal zijn in Antwerpen, voor de Antwerp Symphony. De Belgische klarinettiste Annelien Van Wauwe (foto) zet het jaar feestelijk in met het warme en romantische Concer tino van Weber, en de spectaculaire Rigolettovariaties van Bassi beloven vuurwerk. Ook het omringende re pertoire knipoogt naar de Italiaanse opera, waarna de jaarlijkse portie Weense walsen u in een vlotte driekwartsmaat doorheen de Oos tenrijkse hoofdstad doet dansen. Tickets vanaf 45 euro.
www.antwerpsymphonyorchestra.be
Kapitein Winokio trekt nog de hele winter op tournee met zijn nieuwe theatershow Hallo aarde. Samen met zijn bemanning trekt hij naar de ruimte om van daaruit onze aarde te inspecteren. Vanuit zijn ruim teschip bestudeert en bezingt hij de uitdagingen én de gigantische schoonheid van onze wereldbol. Deze intergalactische voorstelling draait in een baan rond de aarde. De Kapitein neemt de Kampioenen mee op een wonderlijke reis. www.kapiteinwinokio.be
In de aanloop naar de grote re trospectieve die in 2024 aan haar wordt gewijd, presenteert Bozar alvast een zelden vertoonde instal latie van de Belgische cineaste Chantal Akerman. Selfportrait/ Autobiography: A Work In Progress (1998) maakt op spectaculaire wijze gebruik van zes tot acht mo nitoren en bevat beelden uit een aantal films die haar carrière heb ben gekenmerkt en bepaald: Hôtel Monterey (1972), Jeanne Dielman, 23 quai du commerce à 1080 Bruxelles (1975), Toute une nuit (1982) en D’Est (1993). Eenvoudige en met zorg ge kozen shots waarin personages zich toeleggen op alledaagse taken of onbewogen aan het wachten zijn, zoals de eindeloze rijen wachten den in de besneeuwde straten van Moskou. De voice-over van de kun
stenares vormt de rode draad van deze installatie, die aan de hand van extracten uit haar boek Une famille à Bruxelles het intieme parcours re construeert van een van de belang rijkste Belgische cineasten van de 20ste eeuw. Het audionarratief van de installatie duurt 1 uur en 50 mi nuten. Het wordt gepresenteerd in een loop, waarbij Engelse en Franse versies elkaar afwisselen. Nog tot 23 januari, in Bozar in Brussel. www.bozar.be ■
Tot voor kort was Esch-sur-Alzette misschien wel één van de beste bewaarde geheimen van Europa. Maar sinds de verkiezing tot Europese Culturele Hoofdstad in 2022 is deze tweede grootste stad van Groothertogdom Luxemburg een must-see.
Industriële sites en m�ninstallaties verw�zen nog naar het r�ke verleden, toen Esch het kloppend hart van de Luxemburgse m�nbouw vormde. Maar Esch onderging de laatste jaren ook een boeiende metaforfose tot een bruisende stadsw�k vol prestigieuze stadsprojecten. Genoeg stof dus tot ontdekken, beleven en genieten t�dens onze 3-daagse midweek, waarb� uiteraard ook een bezoek aan de prachtige omgeving en Luxemburg Stad niet ontbreken.
Check www.markantvzw.be/markantemidweek of informeer via info@markantvzw.be.
Het was een van de eerste lessen van het jaar. Ik zat als eerstejaarsstudent tussen twee vriendinnen in, ergens halverwege de grote aula. De houten stoel tjes waarop we zaten, kraakten bij de minste be weging. Iedereen luisterde braaf naar de profes sor vooraan, af en toe weergalmde gekuch. Hij vertelde hoe niet iedereen de finishlijn zou halen, op het einde van het jaar. ‘Kijk eens links van u.’ Stilte. ‘Kijk eens rechts van u.’ Stilte. ‘Volgend jaar zal er maar een van jullie drieën overblijven.’ Dat moment is me altijd bijgebleven, al dan niet door de haast triomfantelijke manier waarop hij dat zei. Met de glimlach. Waarschijnlijk was het goedbedoeld, diende het als aanmoediging om vooral heel erg je best te doen, maar ik als, faalangsthaas, hoorde: ‘Denk maar niet dat jíj degene bent die het gaat halen, straks.’ De prof zou gelijk krijgen, en ik ook. Van de drie vriendinnen haalde er maar eentje het tweede jaar. En ik was het niet. Het wa ren de lessen statistiek die bij mij de doorslag gaven. Daar snapte ik bijna niets van en vooral: ik dacht niet dat ik er ooit iets van zou begrijpen. Al na een paar maanden gooide ik de handdoek in de ring. Voor geen enkel examen had ik gestudeerd, maar op het einde van het schooljaar bleek dat ik op de ingeleverde werkjes niet eens slecht had gescoord, met een 14 op 20. Had ik dat eerder geweten, dan had ik me misschien minder laten intimideren. Door de dikke cursussen waarin alles zo – onnodig – moeilijk geformuleerd stond. En ja, ook door de haast uitsluitend oudere mannen die lesgaven. Nadien stapte ik over naar de hogeschool, waar het niveau een makkie was, en ging ik bijstuderen in Nederland.
Eind goed, al goed. Ik grap altijd dat ik – hoewel ik niet de slimste mens ter wereld ben – ten minste iets heb ge daan met het verstand dat ik wel heb gekregen, vaak meer dan wie wel een universiteitsdiploma op zak heeft. Daar sus ik mezelf mee, maar zelfs 25 jaar later heb ik er soms nog gemengde gevoelens over. Had ik niet beter langer volgehouden, wat meer in mezelf geloofd, wat bijles gevolgd, dan werd ik tot op de dag van vandaag niet achtervolgd door een minderwaardigheidscomplex omdat ik geen universiteitsdiploma heb. Wat Kim Gevaert in dit nummer zegt, is voor veel perfectionisten zo waar: ‘Je kan meer dan je zelf denkt.’
Hoofdredacteur van Markant Magazine
Ann-Marie Cordia (45) heeft een vriend en twee kinderen. Ze laat haar columns nog altijd eerst door haar moeder nalezen.
Augustus
» Oslo en Fjord Noorwegen » 17/08 - 25/08
Ook daarom put ik hoop uit de verhalen van alle laatbloeiers. Je kan rechten gaan studeren na je vijftigste. Er zijn nog ontelbaar veel dingen die ik ‘later’ wil doen. Alternatieve levens genoeg om te leiden. Soms is de vraag: wat wil je echt? Het antwoord vind ik allesbehalve vanzelfsprekend. En als je het weet, durf je dan te springen? Life is what happens when you’re busy making other plans. En dit leven is minstens even waardevol.
Die prof had niet over alles gelijk. In onze cursus stond een te keningetje van een professor – herkenbaar aan zijn academische baret en toga. Je zag enkel zijn rug, hij zat op een schommel. Ongehoord, toch, zo’n waardige professor, die aan het schommelen was? Totdat je langs de voorkant keek en merkte dat de oudere man zijn kleinkind op schoot heeft. Aaah, als opa mag een prof wel schommelen, luidde de conclusie. De moraal van het verhaal was iets als: context is alles.
Voor mij zegt het achteraf veel hoe die professor destijds afgebeeld stond. Een oudere man, uiteraard. Zouden we die stripfiguur überhaupt herkend hebben als waardige professor wanneer die af gebeeld stond als jonge vrouw met lip penstift en op hakken? Zelfs nu, anno 2022, staan professoren in de schoolboeken van mijn kinderen telkens weer getekend als zo’n oud, grijs figuurtje met brilletje. Daar erger ik me suf aan. Maar het gaat mij ook over het schommelen. Mijn buurman is een oud-professor. Ik zie hem bijna elke ochtend op de schommel in zijn tuin – zonder kleinkind op schoot. Hij heeft daar duidelijk deugd van. Ik hoop dat hij nog lang mag schommelen. ■
FOTO MR. FRANKOntdek nu op onze website Markant Reis TV met een leuk en informatief filmpje over elke reis. Onze reisbegeleidsters Yvette, Carine, Annemie en Helga stellen in een notendop hun reizen voor.
MARKANT MAGAZINE IS HET LEDENBLAD VAN
MARKANT, ARTEMIS EN BEST PITTIG en verschijnt op 1 september, 1 december, 10 maart en 1 juni
ALGEMEEN VOORZITTER MARKANT VZW
Gudrun Verschuere
V.U.
Diane Devriendt
MARKANT-SECRETARIAAT
Hendrik I-lei 296, 1800 Vilvoorde Tel. 02 286 93 30 info@markantvzw.be www.markantvzw.be
ABONNEMENTEN
• 50 euro voor lidmaatschap Markant en Best Pittig
• 150 euro voor Artemis, het professionele netwerk BE76 4350 3286 5195
Lid worden kan via www.markantvzw.be
HOOFDREDACTIE
Ann-Marie Cordia, annmarie.cordia@markantvzw.be
Pati Petrykowska
COVERFOTO
Fotografie: Ellen Goegebuer OPLAGE 25.000 exemplaren
REDACTIERAAD
Isabelle Bral, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Gillian Lowyck, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Lauren Van Zeebroeck, Sofie Vereyken en Brigitte Vermeulen
Lut Clincke, Jael Cox, Flore Deman, Nathalie Dirix, Selma Franssen, Lut Geypens, Ellen Goegebuer, Geertrui Nees, Micheline Peacock, Pierre Raemdonck, Sarah Van Looy, Lieve Van Steen-Heps, Lauren Van Zeebroeck, Brigitte Vermeulen en Gudrun Verschuere
RECLAMEREGIE
Liesbeth Joos Publicarto NV Klapstraat 16 9831 Sint-Martens-Latem
Markant vzw is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties.
Dit is het digitale broertje van het papieren Markant Magazine. Als lid ontvang je dit online magazine zeven keer per jaar in je mailbox. Wil jij ons digitaal magazine ook ontvangen? Inschrijven kan hier: www.markantvzw.be/markant/magazine
Geschenkbon
Claire Van Malderen
Afscheid dat verbindt van Hilde Ingels
Sabine De Boeck, Myriam Crevits, Mo Van De Velde De tijdontkenner van Ilse Ceulemans
Suzanne Stevens, Greet Mehuys, Gemma Baekelandt
Casper, een rouwboek van Uus Knops
Veerle Miserez, Lutgard Besard, Bie Spanhove
Voelen zonder filter van Fleur van Groningen
Liesbeth Hoste, Denise Van Schepdael, Annie Delvael Sta Sterker van Sarah Bal Jose Lycops, Anitta Kissen, Liesbeth Leemans
Markant is lid van Markant Magazine wordt gedrukt op chloorvrij papier bij Drukkerij Moderna
Selected works 1978 - 2021 van Ria Bosman
Cries Bevernagie, Marleen D’Huyvetter, Rosie Heynze
Low carb en lekker snel van Julie Van den Kerchove
Griet Van Poucke, Annemie De Coninck, Marleen Van Meeuwen
Bij Clips vind je alles voor jouw lifestyle, interieur, school en werk. Doe inspirerende ideeën op voor je woon- en werkruimte met meer dan 100 grote merken en 1.000m2 shopplezier in onze winkels in Aalst, Asse en Sint-Martens-Latem. Welkom!
