Angelica Pesarini over de Italiaanse blik op ras en identiteit in tijden van kolonialisme, fascisme en Black Lives Matter E va Mol name ns de re dac tie
I
n dit nummer kijken we niet alleen kritisch naar het verleden van Rome, we willen ook nadenken over hoe de geschiedenis doorwerkt in het heden. Een kritische noot bij de geschiedenis van Rome plaatsen kan eigenlijk niet zonder naar recente ontwikkelingen in de stad en de wereld te kijken. Welke rol hebben hedendaagse problemen als racisme en xenofobie gespeeld in de jongste geschiedenis van Rome? Redactielid Eva Mol vroeg het aan een expert: dr. Angelica Pesarini. Pesarini doceert sociologie aan New York University Florence en doet onderzoek naar racisme, immigratie en het Italiaanse kolonialisme en hoe deze concepten doorwerken in de huidige maatschappij en culturele identiteit van Rome en Italië. U hebt intensief onderzoek gedaan naar een onderwerp dat tot nu in Italië betrekkelijk weinig aandacht heeft gekregen. Hoe bent u geïnteresseerd geraakt in dit thema? Ik denk dat dit voortkomt uit mijn persoonlijke ervaring als Italiaanse vrouw, en in het bijzonder als zwarte Italiaanse vrouw. Dit betekent namelijk dat ik een familiegeschiedenis heb die direct te herleiden is tot het Italiaans kolonialisme. Als scholier heb ik lang en tevergeefs in geschiedenisboeken gezocht naar informatie over mijn verleden; ik heb nooit verhalen kunnen lezen die op mijn eigen familiegeschiedenis leken. Dus ben ik zelf op zoek gegaan naar antwoorden op vragen die ik had over mijn herkomst. In mijn academische opleiding vond ik een weg om dit te doen: als niemand je geschiedenis opschrijft, dan moet je het zelf doen. Ik heb antropologie gestudeerd aan de Sapienza Universiteit in Rome en ben daarna naar het Verenigd Koninkrijk gegaan voor een master en promotieonderzoek, omdat ik erachter kwam dat ik interesse had in iets dat als discipline in Italië nog niet bestond. Van een vak als gender studies wist ik bijvoorbeeld niet eens dat het er was. Ik heb aan de Sapienza onderzoek gedaan naar Oost-Europese minderjarige jongens
84
Roma Aeterna 9.I (voorjaar 2020) www.romaaeterna.nl
die als sekswerkers in Rome terecht kwamen. Daarna heb ik mijn scriptie geschreven over genderidentiteit en economische activiteiten van Roma-vrouwen in kampen in Rome. Tijdens mijn studie in Engeland raakte ik geïnteresseerd in de representatie van het zwarte vrouwelijk lichaam onder het Italiaans koloniale bewind en het fascistische regime. Ik kwam er hoe langer hoe meer achter hoe sterk het verband is tussen ras, afkomst en identiteit, niet alleen gedurende het fascisme, maar ook al daarvoor. En daarnaast zag ik dat de implicaties van deze categorieën nog steeds voortbestaan in de huidige maatschappij. U heeft geschreven over ras, de Italiaanse constructie van ‘witheid’ en de zogenaamde ‘witte blik’. Wat is volgens u de historische oorsprong van deze constructie en hoe heeft dit de Italiaanse culturele identiteit beïn vloedt? Ik heb over de ‘witte blik’ geschreven nadat ik het werk van Frantz Fanon las. Hij was degene die mij ertoe aangezet heeft hierover na te denken. ‘The white look, the only true look’, schreef hij in het boek Black Skin, White Masks.1 Ik denk dat de witte blik een enorm belangrijk analytisch gereedschap is, omdat het een fundamentele structuur
